Post on 26-Dec-2019
Hà Thị Phương Dung, Nguyễn Thị Linh Nhâm,
Nguyễn Thị Hồng Nga
HỘI NGHỊ TIM MẠCH TOÀN QUỐC
BỆNH VIỆN TWQĐ 108
KHOA NỘI TIM MẠCH
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN TỰ CHĂM SÓC
Ở BỆNH NHÂN SUY TIM MẠN TÍNH TẠI
KHOA NỘI TIM MẠCH - BỆNH VIỆN TWQĐ 108
ĐẶT VẤN ĐỀ
Suy tim đang là gánh nặng toàn cầu. Mỗi năm có khoảng 26 triệu
bệnh nhân suy tim trên toàn thế giới.
Từ 1-4% trong 1 triệu lượt nhập viện hàng năm ở Mỹ và Châu Âu
là do suy tim.
Ở Châu Âu và Bắc Mỹ: 1-2% chi phí chăm sóc y tế là cho BN suy
tim
Ngày nằm viện trung bình cho mỗi lần nhập viện từ 10-15 ngày
TỈ LỆ TÁI NHẬP VIỆN Ở BỆNH NHÂN SUY TIM
SAU XUẤT VIỆN
Nghiên cứu EVEREST:
Cứ 1 trong số 4 bệnh
nhân nhập viện trở lại
vì suy tim sau xuất
viện 30 ngày
Số
lần
nhập
việ
n
237 (24,1%)
Tỉ lệ tái nhập viện sau điều trị suy tim nội trú
Nhập viện do suy tim 191 (19,5%) 554 (56,4%)
HÀNH TRÌNH CỦA BN SUY TIM
CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG GIẢM DẦN
Cứ mỗi lần nhập viện
lại xuất hiện thêm tổn
thương tim và thận
làm giảm chức năng
tim và thận
CÁC NGUYÊN NHÂN LÀM SUY TIM NẶNG LÊN
Thiếu tuân thủ sử dụng thuốc
Thiếu tuân thủ thay đổi chế độ ăn
Không tuân thủ chế độ gắng sức thể lực
Bệnh kèm theo
Các biến cố tim mạch
Sử dụng thêm thuốc mới - kháng viêm non-steroid
Như vậy, việc tư vấn để bệnh nhân tuân thủ chế độ thuốc và
dinh dưỡng rất quan trọng: để kiểm soát suy tim
MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CỦA CÔNG TÁC
TƯ VẤN THEO DÕI BỆNH SUY TIM MẠN TÍNH
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
Trong thời gian từ tháng 9/2015 đến tháng 6/2016 có 70 bệnh
nhân được chẩn đoán xác định có suy tim theo tiêu chuẩn Hội
Tim mạch châu Âu 20121, được chia làm hai nhóm:
- Nhóm được tư vấn và theo dõi theo chương trình: gồm 40 BN
- Nhóm không được tư vấn và theo dõi theo chương trình:
gồm 30 BN
1. European Heart Journal doi:10.1093/eurheartj/ehw128
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP
Tiêu chuẩn lựa chọn BN:
- Có dấu hiệu và triệu chứng suy tim
- Chức năng thất trái trên siêu âm < 50%
Tiêu chuẩn loại trừ:
- Bệnh nhân không đồng ý tham gia nghiên cứu
- Bệnh van tim nặng có/không có chỉ định phẫu thuật
Phương pháp nghiên cứu tiến cứu, mô tả, theo dõi dọc.
1. European Heart Journal doi:10.1093/eurheartj/ehw128
CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU
Tư vấn BN suy tim
điều trị nội trú
Đánh giá sự hiểu biết
của bệnh nhân trước xuất viện
Hẹn tái khám
1 lần /tháng
Đánh giá hiệu quả
sau 6 tháng
PHƯƠNG PHÁP TƯ VẤN
BN được giải thích đầy đủ và
đồng ý tham gia nghiên cứu.
Thời gian tư vấn 30-60 phút/lần
Nội dung tư vấn: chế độ ăn, chế
độ dinh dưỡng, cách dùng
thuốc, theo dõi bệnh lý.
TƯ VẤN VỀ CHẾ ĐỘ ĂN: CHỌN THỨC ĂN
Tư vấn chế độ ăn và dinh dưỡng theo hiệp hội dinh
dưỡng Hoa kỳ năm 2015
Lựa chọn thức ăn tươi: thịt, cá, sữa, rau.
Giảm bớt lượng muối natri trong thức ăn.
Tránh dùng những thức ăn chứa nhiều muối: thức ăn
chế biến, bảo quản, đóng hộp và thức ăn nhanh.
Giảm bớt canh và ăn nhiều rau.
TƯ VẤN VỀ CHẾ ĐỘ ĂN: KIỂM SOÁT CHẤT BÉO
Hạn chế thức ăn có nhiều cholesterol như tạng động vật,
lòng đỏ trứng gà.
Sử dụng dầu bắp, dầu đậu nành, dầu hướng dương, dầu
ôliu.
Không dùng bơ, mỡ lợn, dầu dừa để nấu ăn.
Ăn nhiều cá và thịt trắng: thịt gà không da, ăn ít thịt đỏ.
Dùng thêm ngũ cốc, hạt.
TƯ VẤN CHẾ ĐỘ ĂN: KIỂM SOÁT LƯỢNG NƯỚC
Hạn chế lượng nước uống theo chỉ định của bác sỹ.
Tính tất cả lượng nước tiêu thụ trong nước uống.
Hạn chế caffeine, chất caffeine làm tăng nhịp tim.
Sử dụng chai nước có vạch đo thể tích.
Uống bằng ly nhỏ để kiểm soát lượng nước uống.
TƯ VẤN VỀ CHẾ ĐỘ SINH HOẠT
Hoạt động thể lực vừa phải: gắng sức ở mức độ
không gây khó thở.
Bỏ thuốc lá, rượu
Giảm cân
TƯ VẤN VỀ THUỐC
Các tác dụng, liều
dùng, thời điểm dùng
thuốc, việc chỉnh liều.
Tác dụng phụ của
thuốc.
Giải thích về tầm quan
trọng của tuân thủ đơn
thuốc.
QUY TRÌNH VÀ CÁC CHỈ TIÊU THEO DÕI
Cứ 1 tháng đánh giá 1 lần trong thời gian 6 tháng liên tục:
- Nhóm không tư vấn: Hỏi đánh giá qua ĐT
- Nhóm tư vấn: đến trực tiếp bệnh viện để đánh giá
Các chỉ tiêu theo dõi
- Đánh giá chất lượng cuộc sống: theo thang điểm Minnesota
- Độ suy tim:theo phân độ NYHA
- Tỷ lệ tái nhập viện
- Tỷ lệ tử vong tim mạch: khi đã loại trừ nguyên nhân ngoài tim
ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG THEO
BẢNG ĐIỂM MINNESOTA
Câu hỏi: suy tim ảnh hưởng đến cuộc sống của anh/chị như thế
nào?
Không ảnh hưởng Ảnh hưởng ít Ảnh hưởng rất nhiều
1. Gây phù chân? 0 1 2 3 4 5
2. Phải ngồi hoặc nằm nghỉ nhiều lần trong ngày? 0 1 2 3 4 5
3. Leo cầu thang khó khăn? 0 1 2 3 4 5
4. Đi lại quanh nhà, quanh vườn khó khăn? 0 1 2 3 4 5
5. Ít đi ra khỏi nhà? 0 1 2 3 4 5
6. Khó ngủ ban đêm? 0 1 2 3 4 5
7. Ít giao lưu với bạn bè, người thân? 0 1 2 3 4 5
8. Khó khăn trong lao động, công việc? 0 1 2 3 4 5
9. Ngại tham gia các hoạt động giải trí, thể thao, thư giãn? 0 1 2 3 4 5
10. Ảnh hưởng sinh hoạt tình dục? 0 1 2 3 4 5
11. Ăn uống kém, đặc biệt là những món yêu thích? 0 1 2 3 4 5
12. Gây khó thở? 0 1 2 3 4 5
13. Gây mệt mỏi, chán nản? 0 1 2 3 4 5
14. Phải nhập viện? 0 1 2 3 4 5
15. Chi nhiều tiền để chữa bệnh? 0 1 2 3 4 5
16. Khó chịu do phản ứng phụ của thuốc suy tim? 0 1 2 3 4 5
17. Suy nghĩ là gánh nặng cho gia đình? 0 1 2 3 4 5
18. Cảm giác đánh mất sự kiểm soát trong cuộc sống? 0 1 2 3 4 5
19. Lo lắng nhiều? 0 1 2 3 4 5
20. Khó tập trung hoặc ghi nhớ công việc? 0 1 2 3 4 5
21. Gây ra cảm giác bất lực? 0 1 2 3 4 5
PHÂN TÍCH SỐ LIỆU
Số liệu được phân tích bằng phần mềm SPSS 22.0
Các giá trị được thể hiện dưới dạng trung bình ± SD
KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN Đặc điểm về tuổi của nhóm nghiên cứu
Không có sự khác biệt về tuổi giữa hai nhóm
58,5 58,7
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Tham gia Không tham gia
p>0,05
ĐẶC ĐIỂM VỀ GIỚI
Không có sự khác biệt về giới
giữa hai nhóm nghiên cứu
p > 0,05
p > 0,05 53
60
47
40
0
10
20
30
40
50
60
70
NHÓM THAM GIA NHÓM KHÔNG THAM GIA
NAM
NỮ
Đặc điểm lâm sàng của nhóm nghiên cứu
ở lần khám đầu tiên Chỉ số Nhóm tham gia tư
vần
(n=40)
Nhóm không tham gia
tư vấn (n=30)
p
Cân nặng (kg) 56,6 ± 7,5 57,3 ± 10,1 > 0,05
Chiều cao (m) 1,61 ± 0,07 1,62 ± 0,07 > 0,05
BMI (kg/m2) 21,3 ± 2,4 21,9 ± 3,0 > 0,05
HA tâm thu (mmHg) 126,5 ± 22,8 114,7 ± 20,3 > 0,05
HA tâm trương
(mmHg)
75, 3 ± 10,1 70,6 ± 12,7 > 0,05
Tần số tim (lần/phút) 85,5 ± 15,1 83,6 ± 16,6 > 0,05
Không có sự khác biệt giữa hai nhóm về cân nặng, chiều cao, mạch và HA
NGUYÊN NHÂN GÂY SUY TIM
Không có sự khác biệt về nguyên nhân suy tim giữa hai nhóm
Cơ cấu nguyên nhân phù hợp với nghiên cứu của Brotons và
cộng sự1: THA: 63,9%, bệnh ĐMV: 44,8%, bệnh van tim: 41,7%, bệnh khác: 4,9%
Brotons et at. Rev Esp Cardiol. 2009;62(4):400-8
0
10
20
30
40
50
60
70
THA ĐMV BVT BCT BK
Nhóm tham gia
Nhóm không tham
gia
56
63,9
41,3 42,8
18,9
32,9 29,1
12,9
3,4 2,1
p > 0,05
MỨC ĐỘ SUY TIM THEO NYHA
Ở LẦN KHÁM ĐẦU TIÊN
Không có sự khác biệt về mức độ suy tim giữa hai nhóm nghiên cứu
Brotons et at. Rev Esp Cardiol. 2009;62(4):400-8
p > 0,05
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
NYHA I NYHA II NYHA III NYHA IV
Nhóm tham gia
Nhóm không tham gia
6,8
41,3 39,1
41,7 42,9
4,1 5,9 7,6
ĐIỂM MINNESOTA Ở THÁNG THỨ 6 SAU XUẤT VIỆN
Câu hỏi: suy tim ảnh hưởng đến cuộc sống
của anh/chị như thế nào?
Nhóm tham gia tư
vần
(n=40)
Nhóm không tham
gia tư vấn
(n=30)
p
1. Gây phù chân? 1,59 2,95 < 0,05
2. Phải ngồi hoặc nằm nghỉ nhiều lần trong
ngày?
1,40 3,36 < 0,05
3. Leo cầu thang khó khăn? 1,55 3,81 < 0,05
4. Đi lại quanh nhà, quanh vườn khó khăn? 0,98 3,44 < 0,05
5. Ít đi ra khỏi nhà? 1,19 3,56 < 0,05
6. Khó ngủ ban đêm? 2,02 2,06 > 0,05
7. Ít giao lưu với bạn bè, người thân? 1,68 3,76 < 0,05
8. Khó khăn trong lao động, công việc? 2,06 3,93 < 0,05
9. Ngại tham gia các hoạt động giải trí, thể thao,
thư giãn?
2,06 1,95 >0,05
10. Ảnh hưởng sinh hoạt tình dục? 2,36 2,40 > 0,05
ĐIỂM MINNESOTA Ở THÁNG THỨ 6 SAU XUẤT VIỆN
Câu hỏi: suy tim ảnh hưởng đến cuộc sống của
anh/chị như thế nào?
Nhóm tham gia
tư vần
(n=40)
Nhóm không
tham gia tư
vấn (n=30)
p
11. Ăn uống kém, nhất là món yêu thích? 1,95 3,50 < 0,05
12. Gây khó thở? 1,53 3,83 < 0,05
13. Gây mệt mỏi, chán nản? 1,36 3,93 < 0,05
14. Phải nhập viện? 1,29 2,49 < 0,05
15. Chi nhiều tiền để chữa bệnh? 1,48 4,07 < 0,05
16. Khó chịu do phản ứng phụ của thuốc suy tim? 1,23 1,51 > 0,05
17. Suy nghĩ là gánh nặng cho gia đình? 1,29 1,49 < 0,05
18. Cảm giác đánh mất sự kiểm soát trong cuộc
sống?
1,47 1,65 >0,05
19. Lo lắng nhiều? 3,61 3,20 > 0,05
20. Khó tập trung hoặc ghi nhớ công việc? 2,23 3,54 < 0,05
21. Gây ra cảm giác bất lực? 2,66 2,21 > 0,05
Tổng điểm 35,7 79,8 < 0,05
ĐÁNH GIÁ CHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG THEO ĐIỂM
MINNESOTA TRUNG BÌNH
Theo Brotons và cộng sự1: điểm Minnesota sau 1 năm theo dõi giảm
ở nhóm tư vấn 49,5 còn 18,7 và ở nhóm không tư vấn từ 49,9 còn
31,7, sự khác biệt có ý nghĩa (p<0,05)
Brotons et at. Rev Esp Cardiol. 2009;62(4):400-8
3.87
3.43
2.31
1.741.95
1.71
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
4
4.5
1 2 3 4 5 6
Tái khám 1 2 3 4 5 6
Tổng điểm
TB
3,87 3,43 2,31 1,74 1,95 1,71
CẢI THIỆN PHÂN ĐỘ SUY TIM NYHA SAU 6 THÁNG
CỦA NHÓM ĐƯỢC TƯ VẤN
Mức độ suy tim ở lần khám đầu tiên: NYHA I (4,1%), NYHA II (7,6%),
NYHA III (43,1%), NYHA IV (43,7%), sau 6 tháng điều trị NYHA I
(42,1%), NYHA II (52,3%), NYHA III (4,8%), NYHA IV (0,7%). Sự khác
biệt có ý nghĩa thống kê với p < 0,05
4,1 7,6
41,3 43,7 42,1
52,3
4,8 0,7
0
10
20
30
40
50
60
1 2 3 4
LẦN 1
LẦN 6
SỐ LẦN NHẬP VIỆN TRONG 6 THÁNG
Số lần nhập viện của nhóm tham gia tư vấn giảm so với nhóm
không tham gia tư vấn có ý nghĩa thống kê với p < 0,05
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
4
4.5
5
Tham gia Không tham gia
1,29
4,29
TỬ VONG TRONG 6 THÁNG
Tỉ lệ tử vong ở nhóm được tư vấn là 1/40 thấp hơn so với 2/30
ở nhóm không tham gia tư vấn
0
0.5
1
1.5
2
2.5
Tham gia tư vấn Không tham gia tư vấn
2
1
KẾT LUẬN
Qua nghiên cứu 70 bệnh nhân suy tim theo dõi trong thời gian 6 tháng,
chúng tôi thấy vai trò của chương trình tư vấn như sau:
Cải thiện chất lượng cuộc sống: tổng điểm ở nhóm được tư vấn là 35,7
điểm thấp hơn có ý nghĩa ở nhóm không tư vấn 79,8 điểm.
Giảm độ suy tim: độ suy tim được cải thiện theo thời gian ở nhóm
được tư vấn
Giảm tỷ lệ tái nhập viện: ở nhóm được tư vấn là 1,29 lần, thấp hơn có ý
nghĩa ở nhóm không được tư vấn 4,29 lần.
Tỷ lệ tử vong: ở nhóm được tư vấn thấp hơn so với ở nhóm không
tham gia tư vấn.
KIẾN NGHỊ
Cần áp dụng chương trình tư vấn tự chăm sóc cho các
bệnh nhân suy tim mạn tính để cải thiện chất lượng cuộc
sống, giảm biến cố tim mạch
XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN