Post on 15-May-2015
description
twitter.com/janrotmans
Energie Transitie: waarom, wat, hoe? Apeldoorn, 4 Juni 2014
Waarom is energietransitie nodig?
Huidige Energievoorziening niet Duurzaamecologisch
– schadelijke emissies voor mens en natuur – draagt bij aan klimaatverandering
economisch– afhankelijkheid van politiek/econ. instabiele landen– kwetsbaarheid voor verstoring energietoevoer
sociaal– betaalbaarheid voor huishoudens/bedrijven onder druk– 2 miljard mensen geen toegang tot moderne energie
Wat is energietransitie?
Energie Transitie
verschuiving van fossiele energie naar schone energie
overgang van CO2-economie naar CO2-vrije economie
vergt compleet nieuwe infrastructuur & ander paradigma
Wat is het probleem?
Transitie = Machts Wisseling
regime: bestaande macht vanuit gevestigde belangen
niche: opkomende macht
niche wil macht overnemen van het regime regime verzet zich daar op allerlei manieren tegen
transitie = regime-verandering = machtsverschuiving
Machts Middelen Regime
wetten en regels: alle wegwijzers richting fossiele energie
financiën: 1000 miljard $ per jaar subsidie
lobby: duizenden lobbyisten in Brussel
framing: windmolens draaien op subsidie
Hoe werken transities?
Grote Omslagen ontstaan Klein
grote omwentelingen ontstaan vaak uit kleine initiatieven
van kleine groepjes individuen die een andere weg inslaan
Transities duren 2 Generaties
transities verlopen in fasen en segmenten
eerst haakt klein segment aan, dan groter,
dan nog groter en uiteindelijk de massa
Transities Mislukken vaak een transitie mislukt als verandering van buiten af plaatsvindt
‘een kalkoen zal zichzelf niet slachten’
een transitie mislukt als de verandering van binnen uit komt
‘muis en olifant stampen samen op de brug’
een transitie kan lukken bij verandering van binnen & van buiten
In welke fase zit energietransitie?
Through development stagePre-development stage
Renewables
Decentralized
Bottom-up
Fossil
Centralized
Top-down
Time
Sustainable Energy System
We are here
Tipping Point
Transitie naar Duurzame Energie
Kantel Fase
chaos
conflicten
slagveld
Chaos & Turbulentie
3 jaar geleden: nucleaire renaissance 2014: nucleaire verdeeldheid
5 jaar geleden: US grootste importeur van gas 2014: US exporteert gas naar Europa
4 jaar geleden: prijs van zonnepanelen hoog 2014: prijs van zonnepanelen 60% lager
Conflicten
Oekraïne crisis: Rusland versus Europa over gas
China vs Europa conflict over zonnepanelen
Amerika vs China conflict over zonnepanelen
Duitsland versus andere Europese landen
Slagveld
3 van de 5 energiebedrijven sneuvelt in kantelfase
niet de grootste bedrijven overleven, niet de slimste
maar de meest adaptieve bedrijven overleven
“ tempo waarin Europa windmolenparken
en zonnepanelen installeert, moet worden
vertraagd. De situatie is onhoudbaar,
het ruïneert onze business ”
Gérard Mestrallet, CEO GDF/Suez
Mondiale Energie Machtsstrijd
Obama
“ The country that will dominate the clean tech economy
will be the country that will dominate the world economy
and America needs to be that country ”
Mondiale Energie Transitie
niet gedreven door
schaarste, klimaat, milieu
wel gedreven door
geopolitieke spanning, machtsverschuivingen, prijzen
andere wereldmachtsblokken zijn pro-actief
Europa heeft mislukt klimaatbeleid
Europa is niet op weg naar energie-autonomie
Europa heeft geen visie en strategie
energy wende meest radicale energietransitie in Europa
geworteld in brede maatschappelijke beweging sinds 1970
politiek leiderschap is van cruciaal belang
substantiële politieke invloed van Grünen
consistent innovatiebeleid: feed-in tarief
Duitsland
in Europese achterhoede met 4.5% duurzame energie
energyakkoord: 14% duurzame energie in 2020
over 15 jaar is ons gas op, Nederland heeft geen Plan B
in 2030 fossielvrij is technisch mogelijk
Nederland maakt geen radicale keuze
Nederland
Hoe kunnen we energietransitie versnellen?
Overheid
Faciliterende Rol voor Overheid
richting geven
&
innovatieruimte bieden
Richting Geven
richting geven
duidelijke, ambitieuze kaders stellen
werken volgens heldere spelregels / principes
afstemmen van ontwikkelingen in samenhang
Ruimte Bieden
innovatieruimte bieden mentale ruimte, juridische ruimte, organisatorische ruimte
belemmeringen wegnemen
ongedachte coalities stimuleren
niet alles zelf willen organiseren, maar het mogelijk
maken dat anderen het zelf kunnen organiseren
Burgers
BurgerInitiatieven
Lokale energiemaatschappijen
organiseren kiezen
druk uitoefenen
nieuwe micromacht
Burger Initiatieven
Nieuwe Macht opkomende middenklasse
tornt aan traditionele instituties
kennis, netwerken, sociale media
micromacht
Macht ‘ gemakkelijker te verwerven,
lastiger uit te oefenen en eenvoudiger te verliezen ’
Moisés Naím
Maatschappelijke Organisaties
verbinden
mensenprojecten
ideeënregio’s
sectoren
Maatschappelijke Organisaties
Bedrijven
Leidende Rol van Bedrijven
pro-actief
ambitieus
nieuwe combinaties
leiderschap
Inzichten• energie transitie bevindt zich op een kantelpunt
• kantelpunt betekent langdurige chaos en turbulentie
• transitie is machtstrijd en slagveld
• Nederland wordt gedwongen te kiezen
• burgers kunnen doorslaggevende rol spelen