Rott

e

Har ingvl iet

B o e re n g a t

Binnenhaven

B u i ze n g a t

Na

ssau

ha

ven

Leu

ven

ha

ven

Koningshaven

R i j n h a v e n

N i e u w e M a a sW

ILLEMSBRUG

ERASMUSBRUG

GERDESIAWEG

STADHUIS

BEURS

OOSTPLEIN

WILHELMINAPLEIN

EENDRACHTSPLEIN

LEUVEHAVEN

ROTTERDAM CENTRAAL

ROTTERDAMBLAAK HARINGVLIET

MARIN

IERSWEG

MARIN

IERSWEG

VAN DER SLUYSSTRAAT

WITTE DE WITHSTRAAT

WIJNHAVEN

SCHIESTRAAT

NIEUWSTRAAT

MEENT

RAAM

POO

RTSTRAAT

REMBRANDTSTRAAT

LAM

BERT

USST

RAAT

PLAN

TAGE

WEG

KRALINGSE PLASLAAN

BRO

UWER

SSTR

AAT

VLIE

TLAA

N

NASSAUHAVENN

ASSAU

HAVEN

FEIJENOORDKADE

OOSTMAASLAAN

RUBE

NSS

TRAA

T

TABORSTRAAT

HARINGVLIET MAASBOULEVARD

WEST-KRUISKADE

VASTELAND

ZALMHAVEN

WESTERSIN

GEL

ENTREPOTSTRAA T

VIJF WERELDDELEN

BUIZENGAT

STIEL

TJES

STRA

AT

LOUIS PREGERKADEWILL

EMSK

ADE

OO

STM

AASS

TRAA

T

LIJNBAAN

NOORDSINGEL

RECH

TER

ROTT

EKADE

SCHEEPMAKERSHAVEN

VASTELAND

WEENA

JON

KER

FRA

NSS

T RA

ATBOOMPJ

ES

BINNENROTTE

SPOO

RSINGEL

SPOO

RSINGEL

SCHIEKADE

WIJNHAVEN

OOSTERKADE

STAMPIO

ENST

RAAT

LOMBA

RDKA

DE

RHIJNSPOORKADE

VLIN

DER

STRA

AT

SPIEGELNISSERKADE

OUDEDIJK

HOUTLAAN

WESTERSIN

GEL

KAREL DO

ORM

ANSTRAAT

WILHELMINAKADE

WILHELMINAKADE

POMPENBURG

COO

LSING

EL

JACOBU

SSTRAAT

HO

NIN

GBIJS

TRAA

T

GOUDSE RIJWEG

CHRI

S BE

NNEK

ERSLA

AN

GOUDSESINGEL

SCHIEDAM

SESI

NG

EL

'S-LANDS WERF

WEENA-ZUID

POSTHUMALAAN

BOEZ

EMW

EG

ROD

EZAND

GROENENDAAL

KIPSTRAAT

HOOGSTRAAT

CROOSWIJKSESINGEL

RAAM

STO

KVIS

KAD

E

HERTEKADE

PUNT

LAAN OP ZUID

KRUISPLEIN

WEENA

VERL WILL

EMSBRUG

OTTO REUCHLINWEG

SOPH

IAKA

DE

COO

LSING

EL

KRUISKADE

WIJNKADEWESTBLAAK

PROVENIERSSINGEL

SCH

IED

AM

SED

IJK

BLAAK

GERDESIAWEG

GLASH

AVEN

CROOSWIJK

SEW

EG

JERI

CHO

LAAN

WIL

LEM

RU

YSLA

AN

BEURSPLEIN

NOORDPLEIN

EEND

RACHTSSTRAAT

NA

SSAUKADE

WESTZEEDIJK

AEGI

DIU

SSTR

AAT

BOTERSLOOT

HANG

HAAGSEVEER

STADHUISPLEIN

VEERKA

DE

WETERINGSTRAAT

PANNEKOEKSTRAAT

NIEUWEHAVEN

HOFDIJK

SCHIEKADE

BANIERSTRAAT

OOSTPLEIN

SLAA

K

GELDERSEKADE

WIJNSTRAAT

PROVENIERSSTRAAT

DIJK

STRA

AT

ROCHUSSENSTRAAT

HALHOF

GO

UVERN

ESTRAAT

HOOGSTRAAT

LODEW

IJK P

INCOFF

SWEG

VON

DEL

WEG

HALFROND

ROENTGENSTRAAT

HOF

PLEIN

OOSTZEEDIJK

JUFFERKADE

NIJVERHEIDSTRAAT

FO

HREKELB E1

EEND

RACHTSW

EG

BINNENROTTE

VIJVERHOFSTRAAT

SCHIED

AMSED

IJK

BURGEMEESTER VAN WALSUMWEG

HEER BOKELWEG

SPEE

LMAN

STRA

AT

STROVEER

MUSEUMPARK

LEVIE VORSTKADE

OVERBLAAK

PRINS HENDRIKKADE

MAASKADE

KOESTRAAT

BINNENROTTE

WARANDE

ADMIRALITEITSKADE

RO

UT

E N

OO

RD

DR

OO

N E

TU

OR

RO

UT

E O

OS

T

RO

UT

E W

ES

T

2

1

3

4

5

6

7

8

9

10 11

12

13

14

15 1618

17

2019 21

22

23

24

2526

27

28

30

29

GELUIDSFRAGMENTI Korte inleiding 01II Introductie en spelregels 02III Het bombartdement van R’dam 03IV De schade en de brandgrens 04

ROUTE WEST

Willemskade 05

Zalmhaven 06

Vasteland 07

Schiedamsesingel 08

Witte de Withstraat 09

Westblaak 10

Oude Binnenweg 11

Mauritsweg 12

Kruiskade en Diergaarde 13

Het Station 14

ROUTE NOORD

Het station Delftsche Poort 15

Schiekade - Hofplein 16

Teilingenstraat 17

Noordsingel 18

Rechter Rottekade 10

Langs de Rotte 20

Jonker Fransstraat 21

Hugo de Grootstraat 22

Veemarkt 23

Warande 24

ROUTE OOST

Gerdesiaweg 25

Plantage 26

Oosteinde 27

Oostplein 28

Admiraliteitskade 29

Infirmeriestraat 30

Gashouderstraat 31

Adam-Lusthofstraat 32

Oostzeedijk 33

Maasstation 34

LEGENDA

Wandelroute

Brandgrens, met spots

Grens ‘friendly fire’, met spots

Brandgrenssteen

Locatie geluidsfragment

DRIE WANDELINGEN LANGS DE BRANDGRENS VAN HET BOMBARDEMENT VAN 14 MEI 1940 BRANDGRENSDe brandgrens is de grens om het door het bombardement van 14 mei 1940 verwoeste gebied van Rotterdam. De brandgrens is sinds 2010 blijvend in de stad gemarkeerd met grondarmaturen, waarin een icoon dat bestaat uit vlammen waarin de silhouetten van de brandende stad, een Heinkel He-111 bommenwerper, en het beeld ‘La Ville Détruite’ (De Verwoeste Stad) van Ossip Zadkine zijn verwerkt. De markering is ontworpen door West8 i.s.m. Opera Ontwerpers.

HET BOMBARDEMENTOp 14 mei 1940 bombardeerden Duitse Heinkels de binnenstad van Rotterdam. Binnen een kwartier werd het vonnis over de historische stad voltrokken. De bommen vielen op het centrum, Kralingen, Crooswijk en het Oude Noorden. Dagenlang brandde de stad: ca. 850 mensen kwamen om, 80.000 Rotterdam-mers werden dakloos. De bommen en de brand verwoestten 25.000 woningen en 11.000 andere panden.

WEDEROPBOUWIn hoog tempo werd het puin geruimd en maakte stadsbouwmeester W.G. Witteveen plannen voor de wederopbouw, waarmee al in 1940 werd begonnen. In juli 1942 kondigde de bezetter echter een algehele bouwstop af waardoor de wederopbouw kwam stil te liggen. Pas na de oorlog werd de wederopbouw weer voortgezet. Maar wel op basis van een nieuw plan van Witteveens opvolger Van Traa. Het ‘Basisplan Herbouw Binnenstad Rotterdam’ werd in maart 1946 vastgesteld en vormde tot in de jaren tachtig van de vorige eeuw de basis voor bouwactiviteiten in het centrum. Het nieuwe stadshart van Rotterdam bestaat niet alleen uit moderne gebouwen, het heeft ook een andere plattegrond dan voor 1940.

AUDIOTOURDe audiotour leidt de wandelaar in 30 geluidsfragmenten langs de 12 km lange brandgrens, en vertelt over de stad en zijn bewoners van toen en nu. De geluidsfrag-menten zijn gratis te downloaden van brandgrens.nl/audiotour, waar nog veel meer over Rotterdam in WO II te vinden is.

VERANTWOORDINGDe audiotour ‘Langs de Brandgrens’ is een coproductie van de Gemeente Rotterdam, Museum Rotterdam en Bonheur Theater-bedrijf Rotterdam.Content: Lex Bohlmeijer en Koos Hage.Tekst: Lex Bohlmeijer.Geluid: Het Paleis van Boem.Stem: Peter Sonneveld (fragment 1 t/m 30) en Lex Bohlmeijer (fragment I t/m IV)Cartografie: Landkaartje, Rotterdam.

Brandgrensicoon © gemeente RotterdamAudiotour © gemeente Rotterdam 0 50 100 200 m