PROIZVODNJA I CENA KOŠTANJA

-DEFINISANA NAM JE PROGRAMSKA STRUKTURA PROIZVODNJE –Moguće su manje promene u asortimanskoj strukturi i osobinama proizvoda

-DEFINISANI SU NAM PROIZVODNI KAPACITETI: Fizički kapital; Intelektualni kapital; Zaposleni

-Kako biti dobar domaćin?

-Kako obezbediti prostu reprodukciju?

-Kako obezbediti proširenu reprodukciju?

-Koju prodajnu cenu tražiti?

-Da li ići na maksimalnu proizvodnju?

-Da li povećavati proizvodni kapacitet? –Za prodajudodatnih 20 jedinica, treba novi kapacitet od 100 jedinica

-Do kog nivoa možemo da spuštamo prodajnu cenu? Kolike cenovne bonuse odobravati kupcima?

-Koji je min stepen korišćenja kapaciteta?

-Kada privremeno prekinuti proizvodnju?

-Kada se seliti iz oblasti proizvodnje?

-Koji je nivo rentabilne proizvodnje?

..................................................................

EKONOMSKE ANALIZE - KALKULACIJE

NAŠA PRODAJNA CENA : Cena koštanja + Očekivana zarada

Kalkulacije Tekuće tržišne cene sličnih proizvoda

Individualnaproizvođačkacena datog

Tržišna ravnotežnacena datog proizvoda

cena datogproizvoda

Tekuća tržišna cenadatog proizvoda

Kalkulacija – ekonomska analiza cene koštanja

Struktura troškova Utrošak Jed. cena Trošak

-Energija 0,01 KW xxxxxxxx xxxxxx

-Sirovina A

-Sirovina B-Sirovina B

-Repromaterijal

-Mašinski rad

-Ljudski rad

..................

Ukupno po jedinici proizvoda: XXXXXXX

Osnovne metode definisanja cene koštanja i prodajne cene proizvoda /usluga/

METODA STVARNE CENE KOŠTANJA

(Svi troškovi)DIRECT COSTING METODA

(Cena koštanja obuhvata direktne troškove; Iz bruto finansijskog rezultata pokrivaju se troškovi neangažovanih kapaciteta i ostatak predstavlja zaradu vlasnika kapitala

Šta znamo o korelacijama u kretanju pojedinih vrsta troškova i promenama u nivou proizvodnje?

Nivo proizvodnje – 0............50.................100.............150.................200.......

-Ukupan fiksni trošak konstanta

-Ukupan varijabilni trošak raste, ali nešto brze od rasta proizvodnje

-Ukupan trošak raste -rast zavisi od rasta fiksnih troškova

-Prosečni fiksni trošak po jedinici proizvoda pada

-Prosečan varijabilni trošak po jedinici proizvoda raste

-Prosečan ukupan trošak po jedinici proizvoda – prvo pada, pa onda raste

nastavak odgovora na pitanje: Šta znamo o korelacijama u kretanju pojedinih vrsta troškova i ukupnog nivoa proizvodnje?

Nivo proizvodnje: 0...........50..........100...............150..............200..............

Marginalni trošak: ukupan trošak jedinice t+1 – ukupan trošak jedinice tMarginalni trošak: ukupan trošak jedinice t+1 – ukupan trošak jedinice t

Marginalni trošak raste, sa rastom nivoa proizvodnje raste

Prosečan marginalni trošak: povećavanje ukupnog trošak na nivo t+1

broj povećanih proizvodnih jedinica u t+1

Prosečan marginalni trošak sa rastom nivoa proizvodnje prvo, pada, pa onda, raste

Promene u nivou proizvodnje

-Različita kretanja ukupnih, prosečnih fiksnih troškova i fiksnih troškova po jedinici proizvoda

-Različito kretanje ukupnih, prosečnih varijabilnih troškova i varijabilnih troškova po jedinici proizvoda

-Različito kretanje marginalnih i prosečnih marginalnih troškova na različitim nivoima proizvodnje

Moram da sačinim računici,da bi video koju prodajnu

cenu tražiti i koji obim proizvodnje i prodaje

forsirati

Baze podataka /normativi, računovodstvo, komercijala, finansije.../

Tabelarna i grafička obrada podataka o kretanju pojedinih vrsta troškova sa promenama nivoa proizvodnje

Zaključak o tome koji je nivo proizvodnje –optimalni nivo proizvodnje sa aspekta troškova

OPTIMALNA PROIZVODNJA SA ASPEKTA TROŠKOVATROŠKOVA

Proizvodni kapacitet

-Tehnički – max kapacitet-Tehnički – max kapacitet-Eksploatacioni kapacitet

Šta znamo o kretanju troškova zavisno od obima proizvodnje?

-Do određenog nivoa proizvodnje, fiksni troškovi padaju po jedinici proizvoda, preko toga, fiksni troškovi rastu, da bi na nekim daljim, višim nivoima proizvodnje padalinivoima proizvodnje padali

-Varijabilni troškovi po jedinici proizvoda su konstanta na određenim nivoima proizvodnje.Ovi troškovi na višim nivoima proizvodnje su viši po jedinici proizvoda

-Da li su kod max proizvodnje najmanji troškovi? Da li se zalatagi za max proizvodnju?

-Šta je optimalna proizvodnja sa aspekta troškova?

-Koje mogućnosti nam pružaju proizvodi sa najmanjim troškovima?troškovima?

OPTIMALNA PROIZVODNJA SA ASPEKTA TROŠKOVA

Q – OBIM PROIZVODNJE KOD KOGA JE PUT = PMT

Podsetimo se:

PUT = Fiksni trošak + (varijabilni trošak x broj jedinica proizvoda)

Broj jedinica proizvoda

PMT = Povećavanje ukupnog troška ili marginalni trošakPMT = Povećavanje ukupnog troška ili marginalni trošak

Povećavanje broja proizvedenih jedinica

Optimalni nivo proizvodnje izračunavamo:

-Tabelarno

-Grafički-Grafički

Optimalni nivo proizvodnje sa aspekta troškova

Koncepti

EKONOMIJAOBIMA

DISEKONOMIJA OBIMA

EKONOMIJAOBLASTI

EKONOMIJA I DISEKONOMIJA OBIMA

-Do određenog nivoa proizvodnje, rast proizvodnje prati smanjivanje prosečnih i marginalnih troškova – ekonomija proizvodnje

/U rastu proizvodnje i kapaciteta bitno je definisati ekonomski optimum/

-Preko određenog nivoa proizvodnje, rast proizvodnje prati rast prosečnih i marginalnih troškova – disekonomija proizvodnje

*kretanje fiksnih troškova po jedinici proizvoda sa rastom proizvodnje; kretanje varijabilnih troškova sa rastom proizvodnje, kretanje marginalnih troškova

Granice rast proizvodnog kapaciteta i proizvodnje preduzeća

-Veliki instalisani kapiciteti i niži stepeni iskorišćenosti

-Problemi troškova upravljanja i rukovođenja

-Iskustvena kriva-Iskustvena kriva

-Motivisanje zaposlenih

EKONOMIJA OBLASTI

-Proizvodnja proizvoda A i proizvoda B u datom obimu ne mogu da samostalno obezbeđuju ekonomiju obima, jer postoje tehnički kapaciteti i kritične mase pretpostavki

-Zajednički IR na razvoju tehnologija, obradama i prodajama, zajedničko korišćenje nekih proizvodnih kapaciteta obezbeđuje ekonomiju obima

*Ekonomija oblasti u okviru strateških partnerstava

Velike kompanije – TK

Podaci o optimalnoj proizvodnji sa

aspekta troškovaaspekta troškova

Projektovanje proizvodnih kapaciteta i planiranje proizvodnje i prodaje

OPTIMALNA PROIZVODNJA SA ASPEKTA DOBITKA

Poznata nam je prodajna cena

OPTIMALNA PROIZVODNJA SA ASPEKTA DOBITKA JE NIVO KOD KOGA JE:

PRODAJNA CENA = PROSEČNIM MARGINALNIM TROŠKOM

Podsetimo se

Prosečan marginalni trošak – PMT

PMT=Trošak proizvodnje dodatnih jedinica/MT/

Broj dodatnih jedinica

Primer:

-povećavamo proizvodnju sa 100 na 110 i to povlaći dodatni trošak od 200 dinara

PMT= 200/10 = 20 dinara

Optimalna proizvodnja /prodaja/ sa aspekta dobitka dobija se:

- Tabelarno

- Grafički

Optimalna proizvodnja sa aspekta troškova nije jednaka optimalnoj proizvodnji sa aspekta dobitka

Nivo proizvodnje Prosečan ukupan trošak

Prosečan marginalni trošak

100 1,50 0,70 100 1,50 0,70

200 1,35 0,90

300 1,30 1,10

400 1,05 1,05

500 1,15 1,10

....... ......... .........

Prodajna cena je 1,10 din

Da li bi ste se opredelili za projektovanje optimalne

proizvodnje sa aspekta troškova ili aspekta dobitka po jedinici

proizvoda?

Proizvođače manje interesuje dobitak po jedinici proizvoda, njih dobitak po jedinici proizvoda, njih

više interesuje masa dobitka

ZONA RENTABILNE PROIZVODNJE

Interesuje nas rentabilna proizvodnja – rentabilno

poslovanje

Prihod > Rashoda /troškova/i ostvarivanje dobitka - zarade

Za koju prodajnu cenu se opredeliti?Ispod koje cene ne ići na prodaju?

Za koji obim proizvodnje se opredeliti sa datim nivoom cena?

Odgovori na ova pitanja zahtevaju:

- Tabelarne analize

- Grafičke analize- Grafičke analize

Izvori podataka:

-komercijala

-računovodstvo

-statistika preduzeća

Podaci za analizu

-Fiksni trošak do kapaciteta od 599 jedinica proizvodnje je 2.000 din

-Fisni trošak kapaciteta od 600 do 1.100 jedinica proizvodnje je 3.000 din

-Varijabilni trošak po jedinici za nivo proizvodnje od 1 do 399 jedinica je 4 dinjedinica je 4 din

-Varijabilni trošak po jedinici za nivo proizvodnje od 400 do 599 jedinica je 5 din

-Varijabilni trošak po jedinici za nivo proizvodnje od 600 do 799 jedinica je 6 dinara

*Prodajna cena je 10 dinara po jedinici proizvoda

Kako izračunavamo?

*Ukupan prihod = Količina x Cena po jedinici proizvoda

*Ukupan trošak = Fiksni trošak + Ukupan varijabilni trošak*Ukupan trošak = Fiksni trošak + Ukupan varijabilni trošak

Tabelarni prikaz izračunavanja zone rentabilne proizvodnje

KOLIČINA PROIZVODA

UKUPAN TROŠAK

UKUPAN PRIHOD DOBITAK

0 2.000 - -2.000

100 2.400 1.000 -1.400

200 2.800 2.000 -800

300 3.200 3.000 -200

400 4.000 4.000 0

500 4.500 5.000 500

600 6.600 6.000 -600

700 7.200 7.000 -200

Din.

Ukupan trošakZona rentabilnosti

Količine

Ukupan prihod

400 600

1.Postoje neki nivoi proizvodnjekod kojih su ukupni prihodi veći

od ukupnih rashoda i gdeostvarujemo dobitak /zaradu/

2.Nivo zarade unutar ove zonerentabilnosti nije isti ukupno irentabilnosti nije isti ukupno i

po jedinici proizvoda

Ekonomisti, preduzetnici, biznismeni i menadžeri

Formula za utvrđivanja prelomne tačke ili tačke rentabilnosti:-cene

-ili obima proizvodnjeiznad-ispod kojih se počinje ostvarivati dobitak

Formula za utvrđivanje prelomne tačke –takče rentabilnosti ili:

- nivoa cene koja za dati nivo obezbeđuje dobitak

- nivoa proizvodnje koja za dati nivo cene obezbeđuje dobitak

C X Q = UFT + (PVT X Q)

C-prodajna cena

Q-obim proizvodnje

UFT-ukupni fiksni troškovi

PVT-prosečni varijabilni troškovi

Na kom obimu proizvodnje i prodaje počinjemo ostvarivati zaradu?

C=20 din

UFT= 1.600 din

VT po jedinici proizvoda je 12 din

20Q=1.600 + (12 x Q)

Q (20 -12) = 1.600

Q = 200 kom

Kod 200 jedinicia ne ostvarujemo zaradu. Zarada se počinje ostvarivati kod proizvodnje i prodaje 201 jedinice proizvoda

Na kom nivou cene počinjemo da ostvarujemo zaradu?

Q = 2000 kom

UFT = 800 din

VT = 5 din

2000 x C = 800 + (5 x 2000)2000 x C = 800 + (5 x 2000)

2000C = 10.800

C= 10.800/2000= 5,4 din

Na nivou od 5,4 din ne ostvarujemo zaradu, na nivou preko 5,4 din počinjemo da ostvarujemo zaradu