Post on 09-Aug-2015
Çocuklarda
Yaralanmaların ve
Zehirlenmelerin
Önlenmesi ve Kontrolü
Serpil Uğur Baysal
DEÜ Pediatri AD Öğretim Üyesi
önce: İstanbul Üniversitesi
13. Pediatri Günleri 6 Nisan 2012
İzmir
Sunum Akışı
Kanıta dayalı tıp nedir?
Terimler
Hastalık yükü
DSÖ- UNICEF raporu
IP- Tarihçe
Etkin girişimler
Önleme stratejileri
Deneyimlerimiz
Öneriler
Kaynakça
Kanıta dayalı tıp(KDT) nedir?
Hasta ! değerleri
Klinik deneyim
En iyi kanıt niteliğindeki araştırma verileri
Amaç: Tanı ve tedavide işbirliği, yaşam
niteliğinde artış
http://hiru.mcmastr.ca/ebm.htm
Araştırmaları değerlendirme akışı(Ġstanbul
Tıp Fakültesi 4. Dönem Uygulama
Rehberi’nden)
ÖZET:“Araştırma okumaya değer mi?”Amaç nedir?
Sonuçta amaca ulaşılmış mı?Nasıl?
GİRİŞ:Neden yapılmış?
AmaçGerekçe
Araştırmaları değerlendirme akışı
YÖNTEM:
Araştırma tipi belli mi? (Klinik, deneysel, vaka-kontrol vb.) Vakalar hangi kriterlerle belirlenmiş? Örnek büyüklüğü ve gücü belirlenmiş mi? Vakalar nasıl seçilmiş? (Randomizasyon) Etkilenmesi beklenen olay nedir (bağımlı değişken) Etkisi ölçülmek istenen nedir (bağımsız değişken) Değişkenler tanımlanmış mı? Nasıl ölçülmüşler? Bilinmeyen bir ölçüm kullanılmışsa yeterince anlatılmış mı? İstatistik yöntem belli mi?
Araştırmaları değerlendirme akışı-
Yöntem
Klinik Araştırmalarda (genel) Kontrol seçimi uygun mu? Vakalar randomizasyonla mı
belirlenmiş? Örnek sayısını belirleme
aşamasında analiz yapılmış mı? Aralıklarla yapılan ölçümler için
uygun analiz yapılmış mı? Farklı izlem zamanları varsa
analizde dikkate alınmış mı?Kohort Araştırmalarında Örnek veri toplanan toplumu
temsil ediyor mu? Yeterli süre izlem yapılmış
mı?
Vaka-Kontrol Araştırmalarında Kontrol seçiminde taraf
tutulmuş mu?Tanı Testi Karar Araştırmalarında Sonuç değerlendirmede
kullanılan ölçütler açık olarak belirtilmiş mi?
Seçicilik yanında duyarlılık belirtilmiş mi?
Meta Analizlerde Literatür taraması nasıl
yapılmış? Yayının özünden gelen
yanlılıklara karşı nasıl korunulmuş?
Araştırmaları değerlendirme akışı
BULGULAR:
Bilgiler araştırma soruları ile ilgili mi?
Toplanan bilgi geçerli olarak tanımlanmış mı? (yer, zaman, kişi, müdahale)
Sistematize edilebilir mi?
(ölçütlerin değerleri –dağılım, RR, OR vb-değerlendirilmeleri –testler- anlamlandırılmış mı?
Tablo-grafikle ayrıntılandırılmış mı?
TARTIŞMA:
Araştırma soruları cevaplanmış mı? Hayırsa neden?
Kanıta Dayalı Tıp- kanıt düzeyleri
Oxford Merkezi, Mayıs 2001)
1 a, b, c
2 a, b, c
3 a, b
4
5
Değerlendirme: Tedavi, önleme, etiyoloji, zarar, prognoz, tanı, ayırıcı tanı, belirtiler, yaygınlık, ekonomi ve karar analizleri
Kanıta dayalı tıp- öneri düzeyi
Çalışma düzeyi
A 1. düzey
B 2- 3. düzey / 1. düzey
C 4. düzey/ 2- 3. düzey
D 5. düzey kanıt/ uyumsuz,
çıkarım yapılamayan her
düzeyde çalışma
3 Şubat 2012
Amaç
Çocukluk çağı yaralanmalarının kontrolünde/ önlenmesinde bugüne kadar uygulanan yöntemlerin/ girişimlerin etkinliğinin araştırılması.
Bilgi
Çocukluk çağı yaralanmalarının mortalite/ morbidite açısından önemini kavramak ve etkili önlemler hakkında bilgi edinmek.
Beceri
Riskleri öngörmek, riskleri belirlemek, çözüm bulmak ve eğitmek.
Tutum
Yaralanmaların, bilinen risk etkenleri ile öngörülebileceğini ve önlenebileceğini kavramak.
Resim 1. Altı ay izleminde cilt yaması uygulandıktan sonra görülen
yara izleri
Kavramlar
Kaza/yaralanma
Sağlıklı yaşam yılı kayıpları, yüzde DALY kaybı- DALYs%
Karayolları trafik kazaları 2020:
Sağlıklı yaşamı kısaltan,
engelliliğe bağlı nedenler arasında
üçüncü
Gelişmekte olan ülkelerde ikinci
sırada
Çocuklar neden sık yaralanırlar?
Yaşa göre en sık yaralanma biçimleri
Yaralanma Kontrolü ile ilgili
Dünya Raporu (IP: WHO- UNICEF)
Her gün, 2000‟den fazla çocuk ve genç, istemsiz ya da kaza sonucu önlenebilir yaralanma sonucunda yaşamını yitirmekte
Önde gelen beş istemsiz yaralanma nedeni- kara yolu trafik kazaları, boğulmalar, yanıklar, düşmeler, zehirlenmeler –
Yedi adet öneri http://www.who.int/violence_injury_prevention/child/en/
Yaralanma Kontrolü ile ilgili
Dünya Raporu (IP- WHO- UNICEF)
Kanıtlanmış önleme yöntemleri her yerde uygulanabilirse, 1000 çocuk/gün kurtarılabilir!
WHO-UNICEF raporunun amacı
Farkındalık
uyandırmak
Girişimlerin etkinliği
hakkında ne bilindiğini
ortaya koymak
Önerilerde bulunmak
Hastalık yükü (Disease Burden)
İstemsiz yaralanmalar: dokuz yaşından sonra, çocukluk çağı ölümlerinin başlıca nedeni
% 95 gelişmekte olan ülkeler
Son 30 yıl: gelişmiş ülkelerde %50‟ye kadar düşüş
SORUN HALA SÜRÜYOR! Ölümlerin %40‟ı
WHO / UNICEF Birleşik Raporu
Çocuk güvenliğini sağlamak ve korumak için kanıta dayalı IP girişimlerini teşvik etmek;
Bir çok kuruluş aracılığıyla çocuk güvenliği için kaynak oluşturmak
Çocukluk çağında yaralanmalar sosyal göstergelerle
yakından ilişkilidir!
Kavramlar
Yaralanma kontrolü- IPPediyatri, Halk Sağlığı, Aile Hekimliği
Üç korunmayı da içeren geniş bir yelpaze
İstemli yaralanmalar
Yaşam Kurtarma Zinciri
“ Yaralanma Kontrolü ” Tarihçe
1936, Aile hekimleri
Weathley, 1948
1954, Shaffer ve ark.
1970 Framingham –FSS
1970’ler TIPP- halk sağlığı çalışanları
1983, TIPP- AAP
Avrupa Çocuk Güvenliği Birliği
Bill Haddon
1926-1985
William Haddon
“ Yaralanma
Epidemiyolojisinin
babası ”
Haddon Matriksi
1-Tehlikenin yaratılmasını önlemek.2-Tehlikenin miktarını azaltmak.3-Tehlikenin ortaya çıkmasını önlemek.4-Tehlikenin ortaya çıkma hızını ve mekanda dağılımını değiştirmek.5-Bireyleri mekan ve zaman açısından tehlikeden ayırmak.
Haddon Matriksi
6-Araç gereç engelleriyle bireyleri tehlikeden ayırmak.
7-Tehlikenin temel niteliklerini değiştirmek.
8-Tehlikenin oluşturacağı hasara karşı dayanıklılığı artırmak.
9-Henüz başlamış olan hasarı sınırlamak.
10-Yaralanan bireyi stabilize etmek, tedavi etmek, rehabilite etmek.
Haddon Matriksi’nin Trafik Kazalarını
Önlemede YeriEtken
Evre
Birey/
Konakçı
Taşıt/
Vektör
Fiziksel Çevre
Sosyal Kültürel Çevre
Olgu öncesi
Sürücünün görüşü
Alkol tüketimi
Frenler
Lastikler
Hız
Hız sınırı
Yol eğimi
Yol işaretleri
İnsan psikolojisi: öfke, kontrol kaybı, yasalar
Olgu:
çarpışma
Güvenlik kemerinin kullanımı
Araç boyutu
Orta bariyerler
Gönüllü insan gücünün geliştirilmesi
Güvenlik kemerine ilişkin yasa
Olgu sonrası
Yaş
Fiziksel durum
Osteoporoz
Yakıt sistemi
Acil tıp personelinin varlığı
Halk sağlığı alt yapısı, acil tıp eğitimi
Haddon Matriksi’nin Bisiklet Yaralanmalarını
Önlemede YeriEtken
Evre
Birey/
Konakçı
Bisiklet/
Vektör
Fiziksel Çevre
Sosyal Kültürel Çevre
Olgu öncesi
Görünür giysi
Eğitim
Denetim
Tehlikelerden kaçınma
Yol planı
Araç uygunluğu,
kontrolü, farkedilebilirliği
Yol durumu
Trafik akışı
Bisiklet yolları
Farkındalık,
tutum, beceri, yasalar
Olgu:
çarpışma
Kask kullanımı
Bisiklet tasarımı
Güvenli bisiklet yolu
Trafik hızı
Olgu sonrası
Görünebilirlik
İlk yardım
Hatalardan ders al
Görünebilirlik
Hasarın tamiri
Stabilizasyon için güvenli alan
İlk yardım eğitimi
Acil yardım
Travma bakımı
Üç boyutlu Haddon Matriksi
Olgu
Olgu sonrası
UygulanabilirlikTercihler
StigmatizasyonEşitlik
ÖzgürlükMaliyet
Etkinlik
Runyan, CW. Injury Prevention, 1998(4):302-307.
Yaralanma Kontrolü
Barbara Barlow, Çocuk Cerrahı
www.injuryfree.org
Barlow, yaralanmalara ilişkin veri topladı; aileleri ve toplum liderlerini harekete geçirdi.
Bugüne kadar, yukarı Manhattan‟da 55 oyun alanı yapılmasını sağladı. Koruma programları başlattı. Ulusal Çocuk Koalisyonunu kurdu.
1999‟dan beri, Harlem Hastanesinde pencereden düşen çocuk vakası görülmemekte. Bu çevrede gençlerde yaralanma hızı 100,000de 1,275ten 524e düştü.
Yaralanma Kontrolünde Etkin Stratejiler:
http://update.cochrane.co.uk
http://www.acponline.com
Pek çok strateji olsa da bunların deneysel kontrolü zordur. Deneysel çalışmalar yapılmış stratejiler:
Çocuk yolcuların güvenliği
Bisiklet güvenliği
Yaya güvenliği
Okul Temelli Sürücü Eğitimi
Bireysel Danışmanlık
Yanıklar
Boğulmalar
Ev kazalarının önlenmesi için mekan düzenlemeleri
Çocuk Yolcuların Güvenliği
Motorlu taşıt kazaları çocuk ve adolesan çağında ölümlerin bir numaralı nedenidir.
Bebekler için tasarlanan araba koltukları, yeni yürümeye başlayan çocuklar için güvenlik koltukları ve emniyet kemerlerinin kullanımı çocuk ve adolesanların motorlu taşıt kazalarında yaralanma ve ölüm riskini sırasıyla %70, %47, ve %45 oranında azaltmaktadır.
Çocuk Yolcuların Güvenliği
Çocuk yaralanmaları koltuk
kullanımıyla %38 azalmıştır buna
karşın kontrol grubunda bu oran
%3’le sınırlıdır.
Çocuklar için en güvenli yer arka
koltuktur; özellikle önden
çarpmalarda yaklaşık %29 daha
güvenlidir.
%45- 70 arasında veri var.
Okul Temelli Sürücü Eğitiminin trafik
Kazalarından Korunmadaki Rolü
İngiltere‟de 17-21 yaş grubu, tüm ehliyetli sürücülerin %7‟sini oluşturmakta, ancak yaralanma ile sonuçlanan trafik kazalarının %13‟ü bu yaş grubundakilerin başına gelmektedir.
Genç yaşta sürücü eğitiminin kazaları potansiyel olarak önemli miktarda artırdığı söylenebilir.
Bisiklette Güvenlik: Kafa ve Yüz
Yaralanmalarının Kask Kullanılarak Önlenmesi
Kask kullanımı,
bisiklet yaralanmalarında
olduğu kadar,
bisikletin motorlu
taşıtlarla çarpışmasına
bağlı yaralanmalarda da
kafa ve yüz yaralanma
oranını dramatik olarak
düşürür.
Çalışmalar, kask kullanımının kafa ve beyin yaralanma riskini 2/3 oranında azalttığını göstermektedir.
Ancak, kask kullanımı, yüzün orta ve üst kısımlarında yaralanma oranını azaltırken, yüzün alt kısmındaki yaralanmaları önemli ölçüde önlemez.
Bisiklet Güvenliği
Yaya Güvenliği
Bu konudaki eğitim, insanların yolda ne tür vakalarla karşılaşacakları konusunda eğitilmesi üzerinedir. Bazen, aileler eğitici olarak kullanılır.
Görünebilirlik
Yaya Güvenliği
Çoğunluğu çocuklarla yapılan araştırmalarda, trafik eğitimi, çocukların yol güvenliklerini ve karşıdan karşıya geçmede uygulamaları gereken davranışları olumlu yönde etkilemiştir.
Bu konudaki eğitimin belirli aralıklarla tekrarlanması gerekir; çünkü etki zamanla azalır.
Fakat, bu eğitimin yayaların ölüm ve yaralanmasındaki etkisi henüz bilinmemektedir.
Harlem Çalışması ( New York, NY,
ABD)
Okul çağında trafik yaralanmaları % 36 azaldı.
Major kafa travmaları sıklığı % 73, minor kafa travmaları ise % 52 azaldı.
Kafa travması içermeyen bisiklet yaralanmalarının sıklığı % 42 oranında düştü..
Dr. Barbara Barlow
Yayaların Trafikte Eğitilmesi
1988-1995 yılları arasında, Harlem Hastanesi yaralanmalardan korunma programında yapılanlar:
Karşıdan karşıya güvenli geçiş davranışı ve bilgisi simule edilmiş trafik ortamında sağlandı.
Parklarda ve okullarda sokaklardan uzak yeni oyun alanları inşa edildi; var olan oyun alanları geliştirildi.
Trafiğin Düzenlenmesi
Yaralanma oranları 1992-1994 arasında 9.42 iken bu oran 1998-2000 yılları arasında 5.2‟ye düşmüştür( İngiltere )
Hız tümsekleri(kasisler), dar yolların, kapalı yolların oluşturulması, hızın sınırlandırılması, trafik işaretleri eğitimi.
Şiddet ve Yaralanmaların
Önlenmesi
Dünyada hükümetler tarafından ilan edilen yol güvenliği hareketi 2011-2020:2 Mart 2010 tarihinde, dünya çapında, hükümetler gelecek on yıl boyunca yol güvenliği krizine yönelik çalışmaları artırmak üzere tarihi bir karar aldılar. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu sorun çözme kararıa Decade of Action for Road Safety 2011-2020 (A/64/L.44/Rev.1) Rusya Federasyonu Hükümeti ve 98 ülke tarafından desteklendi. DSÖ, dünya çapında karayollarında trafiğe bağlı ölümlerde ve yaralanmalarda artış eğilimini durdurarak yaşam kurtarmayı amaçlayan bu ilanı memnuniyetle karşıladı.
Okullarda Şiddet- Sekonder Önleme Programları Etkin
midir ?
• Saldırgan davranış gösteren, saldırgan davranış riski bulunan öğrencileri hedef alan okul temelli 56 çalışma
• İlk ve orta dereceli okullarda , her iki yaş grubunda da şiddet içeren yaralanmalara ilişkin veri yok.
• 34 çalışmada, saldırgan davranışlarda anlamlı ölçüde iyileşme gözlenmiş.
Boğulma
Süt çocuklarında kazalara bağlı ölümler arasında birinci sıradadır. Ebeveynlerle aynı yataklarda uyuma, uygun olmayan beşik-karyolalar kullanılması gibi nedenler sorumlu.
Okul öncesi çağda, yutularak hava yolunu tıkayabilecek oyuncaklar edinilmemelidir.
Lateks balonlar, oyuncak nedenli hava yolu tıkanmalarında en önemli nedendir. 8 yaşından küçük çocuklara şişirilmemiş balonlar kesinlikle verilmemelidir.
Suda boğulma, 1-4 yaş arası çocuklarda en önemli ölüm nedenlerinden biridir. Bunların çoğu yüzme havuzlarında meydana gelirken kova içinde bulunan bir miktar su bile tehlikelidir.
Havuz çevresine bariyer yapılması önerilmiştir. Bu engeller, hareketli ve güvenli bir geçite sahip olmalı; havuzu çevresinden izole etmelidir.
Havuz güvenliği ile ilgili üç
çalışmaya ulaşılmıştır:
Bu olgu- kontrol çalışmalarına göre; çitle çevrili havuzlarda görülen boğulmaların veya boğulma tehlikesi olan kazaların, çiti olmayan havuzlardakine göre olasılık oranı(odds ratio),%95 güvenlik aralığında 0,27‟dir.
Bir başka çalışmaya göre havuzun etrafını çepeçevre saran çitler, havuzu ve evi saran çitlerden daha üstündür. Havuzu etrafından tamamen izole eden çitlerde görülen olguların, havuzu ve evi saran çitlerde görülen olgulara göre olasılık oranı(odds ratio) 0.17 dir.
Duman detektörü
Oklahoma şehri yangın önleme projesi kapsamında hedef bölgelere bedava yangın alarmları, eğitici broşürler dağıtılmış ve aileler, detektörlerin çalışıp çalışmadığının kontrolü açısından ziyaret edilmişlerdir.
Duman detektörü
Projeden altı yıl sonra, uygulama yapılan bölgelerde yangınla ilişkili yaralanmalarda %81‟lik bir düşüş gözlenmiştir. Bu dramatik düşüş ücretsiz yangın alarmı dağıtımına ve eğitim çalışmlarına bağlıdır.
Uygulamanın yapılamadığı Oklahoma bölgelerinde ancak %7‟lik bir düşüş gözlenmiştir.
Yaralanmaların Önlenmesi İçin Ev
Ortamının Düzenlenmesi
Evde gerçekleşen yaralanmalar, tüm yaralanmalar içerisinde üçüncü sıradadır. Beş yaş altı ve 75 yaş üstü yaralanmaların büyük çoğunluğu evde oluşur.
Ev kazalarına karşı alınabilecek bazı önlemler: Dolaplara kilit takılması, prizlere koruyucu kapak takılması, merdiven ve girişlerdeki aydınlatmaların güçlendirilmesi, ayağa takılabilen, düşme riski oluşturan yaygıların kullanılmamasıdır.
Araştırmalarla ilgili yorumlar
Bu konuda yapılan araştırmalar gözden geçirildiğinde, hangi önlemin ne kadar koruyuculuk sağladığı belli değildir. Ancak bu, alınan önlemlerin etkisiz olduğu anlamına gelmez.
Çocuklar üzerinde yoğunlaşan araştırmalardan (randomize kontrollü çalışmalar) hiçbiri ev ortamındaki düzenlemelerin yaralanma oranında düşme sağladığını kesin olarak kanıtlayamamıştır.
Önlemlerin etkinliklerinin belirlenebilmesi için daha çok sayıda ve büyük örneklemli çalışmalara gereksinim vardır.
Aristo’ya göre:
Kanıtları her şeyde, aynı biçimde
aramamak, her bir şeyde, konu
edinilenin özelliğine göre ve o
araştırmaya uygun düştüğü kadarıyla
aramak gerekir…
Yaralanma Kontrolü
Yaralanma Kontrolü Stratejileri-1
Primer
Sekonder
Tersiyer
Yaralanma Kontrolü
Stratejileri
Birincil
Amaç: Yaralanma riskini azaltmak,
ortadan kaldırmak.
Örnekler:
Çocukların açamayacağı kapaklar
Hız limitleri
Yüzme havuzu güvenliği
Yaralanma Kontrolü
Stratejileri
İkincil
Amaç: Etken ile karşılaşıldığında
yaralanmayı azaltır/ ortadan kaldırır.
Örnekler:
Bisiklet kaskları
Güvenlik kemerleri
Yaralanma Kontrolü
Stratejileri
Üçüncül
Amaç: Yaralanmanın ağırlığını azaltmak
Örnekler:
Nitelikli ilk yanıt sistemleri
Acil tıbbi tedavi
Esenlendirme
Yaralanma Kontrolü
Stratejileri
1) Pasif
2) Aktif
Yaralanma Kontrolü
Stratejileri
Aktif
Amaç: Yaralanan birey ile
etkileşim
Örnek: Güvenlik kemerinin
bağlanması
Yaralanma Kontrolü
Stratejileri
Pasif
Amaç: Ürün tasarımında
değişiklikler, çevresel/ yasal
değişiklikler
Aktif girişimlerden daha etkindir! Çünkü insan davranışından bağımsızdır.
3E ve 4E Stratejileri
Eğitim ( Education)
Teknoloji ( Engineering)
Kuralların oluşturulması ve uygulanması
( Enforcement)
Parasal kaynaklar ( Economics)
Crit Care Med 2002; 30: 385-392.
Güvenliğe katkıda bulunmak üzere
kullanılabilecek araç- gereç
Çocukları elektrik çarpmasından korumak için: elektrik çıkışlarına (prizler) plastik kapaklar
Kibrit, çakmak gibi yangına/yanığa yol açabilecek araçların çocuklardan uzak tutulması için: dolaplara kilitler
Acil durumlarda aranacak 110, 112, 155 gibi telefon numaralarının listelenmesi için: telefonun yanına yapıştırılacak etiket.
Erken uyarı sağlayarak yangından olabilecek ölümleri azaltmak için : pille çalışan duman alarmı
Haşlanmayı önlemek için: banyo suyunun sıcaklığını gösteren sıcak su termometresi
Çocukların girmemesi için: tehlikeli maddelerin sıklıkla depolandığı yüklük ya da bodrum kapısına, erişemeyecekleri yüksekliğe konulacak çengel kilit
Küçük bir yangını söndürmek için : yangın söndürücü
IP- WHO- UNICEF’in yorumu
o Çocuklar, yaralanmalara açıktır.
o Yaralanmalar önlenebilir.
o Pek az ülkenin verisi yeterli
o Bu konuda çalışanların sayısı artmalı.
o Bir çok kurumun sorumluluğunda
o Ayrılan kaynaklar yetersiz
o Farkındalık gereksinimleri yaratılmalı ve sürdürülmeli
IP- WHO- UNICEF’in yorumu
Çocukluk çağı yaralanmalarının boyutları,risk
etkenleri, önlenebilirliği politikacılar
tarafından genellikle anlaşılmamaktadır.
Acil birimlerde çalışanlar, aynı zamanda,
konu yerel ve ulusal politikaları ve
uygulamaları etkileyebilmelidirler.
IP- WHO Önerileri
1. Çocukluk çağı yaralanmaları, çocuk sağlığı ve gelişimine kapsamlı bir yaklaşım içine alınmalı
2. Çocuk güvenliği(a child injury prevention)politikası ve hareket planı geliştirilmeli ve uygulanmalı.
3. Yaralanmaları önleyebilmek ve kontrol edebilmek için özgün çalışmalar yapılmalı.
4. Çocuklara yaralanmaları/ kazalara yönelik sağlık sistemleri güçlendirilmeli.
IP- WHO Önerileri
5- Yaralanma kontrolü ile ilgili verinin niceliğini ve niteliğini artırmak
6- Araştıma önceliklerini tanımlamak
7- İlgili yatırımların gereksinimini farketme ve hedefleme.
Ülkemiz için öneriler
Yasalar ve düzenlemeler
Bireysel danışmanlığa zaman
ayrılmalı
Riskleri belirleyen çalışmalar
Eğitim
Yaş Başlama Güçlendirme
Prenatal/ Yenidoğan Süt çocuğu güvenlik koltuğu,
karyola güvenliği, duman alarmı
2 gün- 4 hafta Düşme Araç güvenlik koltuğu
2 ay Yanık, sıcak sıvılar Araç koltuğu, düşme
4 ay Tıkanma, boğulma Araç koltuğu, düşme, yanık
6 ay Zehirlenme, yanık, sıcak yüzeyler Düşme, yanık, tıkanma
9 ay Su / havuz güvenliği, küçük çocuk araç koltuğu Zehirlenme, düşme, yanık
1 yaş Ateşli silahların tehlikesi, Araç içi-yaya güvenliği Su / havuz güvenliği, düşme, yanık
15 ay Araç içi- yaya, zehirlenme, düşme, yanık
18 ay Araç içi-yaya güvenliği Zehirlenme, düşme, yanık, ateşli silah
2 yaş Düşme, oyuncak, üç tekerlekli bisiklet Araç içi, su/ havuz, yanık, ateşli silah
3 yaş Araç içi, yaya, düşme, yanık, ateşli silah
4 yaş Araç destek koltuğu/ emniyet kemeri Yaya güvenliği, düşme, oyuncak, ateşli silah
5 yaş Su / havuz, bisiklet Yaya, araç içi
6 yaş Yangın Bisiklet, yaya, araç içi
8 yaş Spor güvenliği Bisiklet, araç içi
10 yaş Ateşli silahların tehlikeleri Spor, bisiklet, araç içi
http://www.cocuksagligidernegi.org/yayinlar.html
www.travma.org.tr
Yanık riskleriYanma riski taşıyan durumlar G + G -
Yangında kaçış planı yapıldı ve prova edildi mi? %8,8 %91,2
Her çocuk eğer elbiseler tutuşursa, alevleri söndürmek için “dur, yere
uzan ve yuvarlan” uygulamasını nasıl yapacağını biliyor mu?
%10,2 %89,8
Evde yangın/ duman alarmı var mı? %10,9 %89,1
Binanın yangın ve diğer acil durumlarda kullanılabilecek iki çıkışı var
mı?
%23,9 %76,1
Sağlam bir yangın söndürücü var mı? %24,8 %75,2
Bütün elektrik çıkışlarına plastik priz kapakları yerleştirildi mi? %55,5 %44,8
Birden çekilince masanın üzerindeki sıcak yiyecek ve içecekler
dökülebileceği için masa örtüsü kullanmıyor musunuz?
%68,4 %31,6
Çevrede sigara içiliyor mu? Yanık sigara, kibrit ve çakmaklar çocukların
çevresinde bulunuyor mu?
%70 %30
Kullanıldığı zaman elektrik kabloları çocukların ulaşamayacağı yerde
mi?
%76,1 %23,9
Su ısıtıcı güvenli bir sıcaklığa ayarlı mı? %79,9 %20,1
Sıcak sıvı ya da yiyecekleri taşırken yanınızda çocuk oluyor mu? %80,4 %19,6
Yanma riski taşıyan durumlar G + G -
Elektrik için uzatma ve uygulama kabloları aşınmamış ya da fazla
yüklenmemiş durumda mı?
%82,5 %17,5
Bütün sobalar çocukların dokunamayacağı bir durumda mı? %89,7 %10,3
Bütün soba ve ısıtıcılar kağıt ve mobilyalardan en az 90 cm uzağa
konmuş mu?
%93,9 %6,1
Sıcak sıvıları ve yiyecekleri masanın kenarından uzağa mı
koyuyorsunuz?
%95,9 %4,1
Elektrikli aletler (radyo, saç kurutucusu, ısıtıcı vb)banyonun
dışında ya da fişleri çekilmiş, sudan uzakta ve çocukların
ulaşamayacağı yerde mi?
%96,3 %3,7
Çocuklarınıza 'sıcak' kelimesinin anlamını öğretiyor musunuz? %96,4 %3,6
Mümkün olduğu kadar ocağın arka bölümlerinde yemek pişiriyor,
kapların kulplarını ocağın arka tarafına döndürüyor musunuz?
%96,8 %3,2
Yemek pişirirken çocukları güvenli bir yerde mi tutuyorsunuz? %97,9 %2,1
Masa sandalyelerini ve iskemleleri ocaktan uzağa koyuyor
musunuz?
%98,9 %1,1
Isıtılmış yiyeceklerle bebeği beslemeden önce sıcaklığını kontrol
ediyor musunuz?
%99,3 %0,7
Başlıca sonuçlar
Anne-babanın bilgisi, tutumu
yetersiz
Risk algısı, zehirlenmeler için en
yüksek; yanıklar için en düşük
IP ile ilgili ön bilgi: % 50,5
Önlenemez düşüncesi: % 17,7
Çocukta kaza riski yok: < 1%
Sonuçlar
Anne-babanın farkındalık düzeyi düşükse çocukların çoğunda kaza riski yüksek
Anne baba eğitimi
Sağlık çalışanları riskleri sorgulamak için zaman ayırmalı
Çocuk sağlığını izlerken danışmanlık
Risk farkındalığını artıran çalışmalar öncelikli
SEMĠNER : "0-3 Yaş Grubu Çocuklarda
Kazalarda Ġlkyardım ve Evde Çocuk
Güvenliği”
Kaynakça- kitapçık, Çocuk
Güvenliği
Uğur Baysal S, Yıldırım F, Bulut A. Çocuk Güvenliği: Yaralanmaların ve Zehirlenmelerin Önlenmesi.Güvenlik Kontrol Listesi. İstanbul: İstanbul Tıp Fakültesi Basımevi, 2003, 2005, 2009, 2011.
Kaynakça- makaleler
Çelik İnanç D, Uğur Baysal S, Coşgun L.Taviloğlu K, Ünüvar E. Çocukluk çağı yaralanmalarında hazırlayıcı nedenleri. Türk Ped Arş 2008;43:84-8.İstanbul Üniversitesi Araştırma Fonu tarafından desteklenmiştir. Proje No: T- 100/18062001.
Çelik İnanç D, Uğur Baysal S, Çetin Z, Coşgun L,Taviloğlu K, Ünüvar E. Çocukluk çağında yaralanma kontrolü: Ailenin rolü ve güvenlik danışmanlığı. Türk Ped Arş 2008; 43: 127-134. 74. İstanbul Üniversitesi Araştırma Fonu tarafındandesteklenmiştir. Proje No: T- 100/18062001.
Uğur Baysal S, Birinci A. Çocukluk çağında kazalar ve yaralanma kontrolü. Türkiye Klinikleri Pediatri Dergisi Sosyal Pediatri Özel Sayısı, 2006.
Kaynakça- uluslararası bildiri-
SCI
Uğur Baysal S, Şahin S. Risk assessmentfor poisonings in children below the ageof six. Toxicology Letters2001;123(Suppl.1):97-98.
Kaynakça- kitap içinde bölümler
Uğur Baysal S. Çocuk Güvenliği:Yaralanmaların ve Zehirlenmelerin Kontrolü. Cantez T, Eker Ömeroğlu R, Uğur Baysal S, Oğuz F (ed). „Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları‟ kitabında. İstanbul:Nobel Tıp Kitabevleri, 2003: 58-66.
Uğur Baysal S. Çocuk Güvenliği. Bölüm V. Sosyal Pediatri.Gökçay G(ed)Türkiye Milli Pediatri Derneği. “Temel Pediatri” Kitabında, Ankara: Güneş Tıp Kitabevleri, 2010: 176-179.
Uğur Baysal S. Çocukluk Çağında Zehirlenmelerin Önlenmesi ve Kontrolü. Çitak A, Yılmaz HL( Yayına Hazırlayanlar) „Pediatrik Zehirlenmeler‟ kitabında. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi, 2011:19-34.
İlgili konuda çıkardığımız
dergi
Uğur Baysal S(Editör). Çocukluk ÇağındaKazalar / Yaralanmalar. Klinik ÇocukForumu Dergisi Pediatri Mart- Nisan2003 Sayısı. Bilmedya Yayıncılık,İstanbul.
İlgili Konuda Danışmanlığını Yaptığım
Tezler- İstanbul Üniversitesi
Semra Şahin. Yalova‟da 0-6 Yaş Grubu Çocuklarda Kaza Risklerinin Framingham Güvenlik Araştırması ile Belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü ve Çocuk Sağlığı Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul, 1994.
Dicle Çelik İnanç. Çocuklarda Yaralanmalara Yol Açan Epidemiyolojik ve Davranışsal Etkenlerin İncelenmesi. İ.Ü. Çocuk Sağlığı Enstitüsü. Pediyatride Uzmanlık Tezi. İstanbul, 2002. İÜ Araştırma Fonu tarafından desteklenmiştir.
Özkan Öz S. 0-5 Yaş Grubu Çocukların Sağlık İzlemlerinde Ev İçinde ve Ev Dışında Kaza Risklerinin Belirlenmesi. İÜ. Çocuk Sağlığı Enstitüsü. Pediyatride Uzmanlık Tezi. İstanbul, 2010.
İlgili Konuda Kitap Çalışmaları-
baskıda.
Uğur Baysal S. 99 Sayfada Evde, Sokakta, Okulda Çocuk Güvenliği. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
Uğur Baysal S. Çocuk Güvenliği: Kaza ve Yaralanmalardan Korunma ve İlk Yardım. İstanbul: İstanbul Medikal Yayıncılık
KAZAYA UĞRAMAMAK,YARALANMAMAK
HER ÇOCUK İÇİN BİR HAKTIR !
AASSM İZDSO
Esen Kıvrak, Çağ Erçağ ve İbrahim Yazıcı Konseri
6 Nisan Cuma 20:30