Post on 18-Jul-2015
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 1/28
Chương 4
Kiểm soát trong AIS
Kiểm soát trong môi trường
máy tính
1
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 2/28
Mục tiêu
• Trong phần này chúng ta sẽ tìmhiểu:
– Các đặc điểm riêng biệt của môi trườngxử lý thông tin bằng máy tính
– Các rủi ro có thể xảy ra
– Các thủ tục kiểm soát chung
– Các thủ tục kiểm soát ứng dụng
2
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 3/28
máy tính
• Kiêm nhiệm nhiều chức năng • Khó lưu lại dấu vết
• Khối lượng dữ liệu ghi nhận nhiều,
sử dụng nhiều lần • Thông tin cung cấp nhiều, đa
dạng
• Phụ thuộc vào khả năng hoạtđộng của phần mềm, phần cứng
• Đòi hỏi trình độ nhân viên cao 3
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 4/28
RỦI RO TRONG MÔI TRƯỜNG XỬ LÝBẰNG MÁY TÍNH
• Rủi ro xử lý thông tin:– Ghi nhận dữ liệu sai, không đầy đủ, không hợp lệ
– Xử lý sai ( dữ liệu bị sai như việc phân loại sai, tínhtóan sai do chương trình xử lý không chính xác)
– Cung cấp thông tin không đầy đủ, tin cậy, chính xác,
báo cáo có thể được chuyển giao không đúng ngườinhận
• Rủi ro hệ thống: Liên quan đến việc xây dựng, bảodưỡng, sử dụng các rũi ro bao gồm:
– Liên quan đến quá trình phát triển hệ thống – Rủi ro liên quan tới thiết bị – Rủi ro liên quan đến nhân sự, – Rủi ro liên quan đến dữ liệu lưu trữ
• Dữ liệu bị phá hủy do cố tình phá hoại • Dữ liệu dễ bị thâm nhập, phá hoại để sửa CT,phá4
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 5/28
5
Dữ liệu Xử lý
Lưu trữ
Kết xuất
Rủi ro nhập liệu
- Dữ liệu không đầy đủ
- Dữ liệu nhập ko kịp thời - Dữ liệu bị mất - Trùng lắp dữ liệu
- Không hợp lệ
- Không chính xác
- Dữ liệu gian lận
Rủi ro xử lý
- Sai tập tin
- Không đúng thời điểm
- Không đầy đủ
- Cấu trúc xử lý sai- Chỉnh sửa chương trình xử lý
Rủi ro kết xuất - Mất mát
- Không kịp thời - Không đầy đủ
- Sai đối tượng
- Chỉnh sửa
- Sử dụng sai Lưu trữ sai sót
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 6/28
6 6
CÁC THỦ TỤC KS TRONG MÔI TRƯỜNG MÁY TÍNH
Rủi ro xử lýthông tin
Rủi ro nguồn lựchệ thống
•Tính hợp lệ •Chính xác•Đầy đủ
•Phát triển HT •Sử dụng HT •Bảo quản HT
Kiểm soátứng dụng
Kiểm soátchung
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 7/28
CÁC THỦ TỤC KIỂM SOÁT
• Kiểm soát chung:
– Bao gồm các thủ tục, chính sách kiểmsoát áp dụng chung cho toàn bộ môitrường xử lý thông tin
• Kiểm soát ứng dụng:
– Bao gồm các thủ tục kiểm soát nhậpliệu, xử lý và kết xuất áp dụng cho 1
chương trình ứng dụng xử lý thôngtin cụ thể
7
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 8/28
8
Kiểm soátchung
Quản
lý hàngtồn kho Nợ phải thu
Nợ phải trả
Bán hàngTiền
Tổng hợp Báo cáo
TSCĐ
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 9/28
KIỂM SOÁT CHUNG
1. Tổ chức bộ máy trong môi trường máy
tính
2. Kiểm soát quá trình phát triển HTTT
3. Chuẩn hóa các tài liệu liên quan
4. Kiểm soát truy cập từ bên ngoài
5.Kiểm
soát truycập
lôgic6. Đảm bảo hoạt động liên tục
7. Kế hoạch khắc phục hậu quả nếu xảy
ra… 9
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 10/28
KIỂM SOÁT CHUNG
1. Tổ chức bộ máy trong môi trườngmáy tính
Tách biệt chức năng xử lý thông tin với
các bộ phận chức năng khác
Tách biệt các bộ phận bên trong của hệthống xử lý thông tin:
Phát triển, vận hành hệ thống và bảo dưỡnghệ thống
Tách biệt giữa các chức năng bên trong từngbộ phận hệ thống 10
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 11/28
KIỂM SOÁT CHUNG
1. Tổ chức bộ máy xử lý thông tin
11
Quản lý HT
Phát triểnHệ thống
BP kỹ thuật BP vậnhành/xử lý
Phân
tích HT
Thiết kế
HT
Lập
trình HT
KS dữ
liệu
Nhập
liệu
Quản lý
dữ liệu
Mạng vàtruyền thông
Quản trịCSDL
KS chấtlượng HT
Xét duyệt
Thực hiện
Bảo vệ TS
Tổ chức nhập liệu tập trung
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 12/28
KIỂM SOÁT CHUNG
2. Kiểm soát quá trình phát triển HTTT
– Lập kế hoạch phát triển
– Xác định các yêu cầu đặt ra
– Phân chia trách nhiệm phát triển hệ
thống
– Sự tham gia của người sử dụng
– Đánh giá, chọn lựa quá trình phát triển 12
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 13/28
KIỂM SOÁT CHUNG
3. Chuẩn hóa các tài liệu liên quan
– Tài liệu quản trị: Bao gồm các tài liệu liênquan đến quá trình phát triển hệ thống, quyđịnh quyền sử dụng…
– Tài liệu ứng dụng: Hướng dẫn sử dụngchương trình (nhập liệu, xử lý, báo cáo, tìmkiếm, sửa chữa…)
– Tài liệu hệ thống: Các yêu cầu về hệthống, hệ thống mã chương trình, tập tinlưu trữ, các hướng dẫn phục hồi dữ liệu khisự cố xảy ra
13
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 14/28
KIỂM SOÁT CHUNG
4. Kiểm soát truy cập từ bên ngoài
Hạn chế đối tượngkhông liên quan tiếpcận trực tiếp với hệthống xử lý
Phân loại đối tượng sử dụng hệ thống
14
Hệthốngxử lý
Khóa địa điểm
Bảo vệ ngoài
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 15/28
KIỂM SOÁT CHUNG
5. Kiểm soát truy cập lôgic: Hạn chế quyền sử dụng của nguời sử dụngtrực tiếp hệ thống
• Nhận dạng người sử dụng (accountuser)
• Xác nhận người sử dụng (Password)
• Phân quyền truy cập (Access right)
• Theo dõi quá trình sử dụng (Nhật kí
sử dụng) 15
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 16/28
KIỂM SOÁT CHUNG • Phân quyền truy cập
16
Các hoạtđộng
Các chutrình
Khai báo Nhập liệuCập nhật/báo
cáo
Xem ThêmChỉnh
sửa/xóa
Matrậntruy
cập
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 17/28
17
Minh họa ma trận truy cập Menu KT trưởng KT phải thu KT tồn kho …
Chu trình doanh thu X: Xem; T: Thêm; S: Chỉnh sửa
Khai báo
+ Khách hàng X, T, S X X
+ Hàng hóa X, T, S X X
Nhập liệu
+ Xuất kho X X T
+ Lập hóa đơn X T X
+ Thu tiền X X XCập nhật/báo cáo
+ BC phân tích BH X, S X X
+ Bảng kê KH X,S X X
+ Báo cáo nợ pthu X,S X X
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 18/28
KIỂM SOÁT CHUNG
6. Đảm bảo hoạt động liên tục
– Kiểm soát thiết bị lưu trữ (Đĩa cứng, đĩamềm, đĩa CD…. ): Đảm bảo an toàn thiếtbị lưu trữ, Dán nhẵn, đặt tên, sắp xếp
theo trình thự thời gian
– Sao lưu dự phòng dữ liệu (Back-up)
– Hạn chế mất mát dữ liệu khi mất điện
18
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 19/28
KIỂM SOÁT CHUNG
7. Kế hoạch khắc phục hậu quả nếuxảy ra…
– Các thứ tự ưu tiên phục hồi
– Phân chia trách nhiệm phục hồi
– Sao lưu dự phòng chương trình nguồn,dữ liệu
– Mua bảo hiểm hệ thống
–19
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 20/28
KIỂM SOÁT ỨNG DỤNG
Với mục tiêu Đầy đủ, Hợp lệ, Chính
xác:
Tất cả các dữ liệu phát sinh đều được ghinhận (kể cả các dữ liệu ghi vào tập tinchính)
Tất cả dữ liệu được ghi nhận đều hợp lệ
Tất cả dữ liệu hợp lệ được ghi nhận chínhxác
Tất cả các dữ liệu hợp lệ được xử lý chínhxác
20
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 21/28
Kiểm soát nguồn dữ liệu
• Kiểm tra tính trình tự số chứng từ: Hạnchế việc ghi trùng hay bỏ sót nghiệp vụ
• Sử dụng chứng từ luân chuyển trong hệthống: chứng từ được nhập 1 lần và
luân chuyển trong hệ thống máy tính
• Xét duyệt nghiệp vụ: Dữ liệu phải đượcxét duyệt trước khi nhập vào hệ thống
• Đánh dấu chứng từ đã sử dụng • Quét chứng từ để kiểm tra tính hợp
pháp của chứng từ (vd dùng cho hóađơn)
21
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 22/28
Kiểm soát nhập liệu, xử lý • Kiểm soát dự phòng
– Giảm khoảng cách (thời gian, không gian) giữaviệc phát sinh nghiệp vụ và việc ghi chépnghiệp vụ
– Hạn chế việc nhập liệu trực tiếp từ người SD
– Kiểm tra các dữ liệu nhập:• Kiểu dữ liệu
• Giới hạn
• Ko trùng lắp
• Tính đầy đủ
– Sử dụng các dữ liệu mặc định, tự động
– Chọn từ danh sách dữ liệu có sẵn
22
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 23/28
Kiểm soát dự phòng
Thủ tục KS Mục tiêu liên quan
Đầyđủ
Hợp lệ Chính Xác
Hạn chế việc nhập liệu trựctiếp từ người SD
x x
Kiểu dữ liệu X
Giới hạn dữ liệu X X
Ko trùng lặp dữ liệu X X
Trình tự nhập liệu X
23 23
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 24/28
Kiểm soát dự phòng
Thủ tục KS Mục tiêu liên quan
Đầyđủ
Hợp lệ Chính Xác
Dữ liệu mặc định X X
Dữ liệu tự động X X X
Giới hạn dữ liệu
X X
Chọn dữ liệu từ danh sách X X
24 24
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 25/28
Kiểm soát nhập liệu, xử lý
• Kiểm soát phát hiện –Lập danh sách các nghiệp vụ sai sót –Thông báo các trường hợp bất thường
–Dùng tổng kiểm soát, tổng hash
–Kiểm tra tính phù hợp
–Đối chiếu dữ liệu giữa 2 nguồn độc lập
25
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 26/28
Kiểm soát phát hiện
Thủ tục KS
Mục tiêu liên quan
Đầyđủ
Hợp lệ Chính Xác
Thông báo các trường hợp bất
thường X X X
Kiểm tra tính phù hợp dữ liệu X
Lập danh sách các nghiệp vụ sai
sót
X X X
Dùng tổng kiểm soát, tổng hash X
Đối chiếu kết quả xử lý giữa 2
nguồn độc lập X
26 26
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 27/28
Kiểm soát nhập liệu, xử lý
• Kiểm soát sửa sai –Lập danh sách các nghiệp vụ sai sót –Quy định trình tự sửa sai –Xét duyệt các nghiệp vụ đã sửa sai –Nhập lại các nghiệp vụ đã sửa sai theo
trình tự thông thường như các nghiệp vụ
nhập ban đầu
27
5/16/2018 Chuong4 Kiem Soat Trong Mtruong Mtinh - slidepdf.com
http://slidepdf.com/reader/full/chuong4-kiem-soat-trong-mtruong-mtinh 28/28
Kiểm soát kết xuất, báo cáo • Kiểm tra thời điểm, thời kì kết xuất, sử
dụng báo cáo, thông tin
• Phân chia quyền được kết xuất và sử
dụng báo cáo, thông tin • Quy định chế độ bảo mật thông tin
• Kiểm tra nguồn gốc phát sinh: Từ các
thông tin trên báo cáo có thể xem các
chứng từ gốc liên quan (dấu vết kiểm
toán > audit trail) 28