1

BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİ

VE ETİK

Hazırlayan: 2010215026 Muharrem KAYHAN

Ders: Özel Öğretim Yöntemleri 2Ögr. Gör. Tijen AKADA

2

Etik nedir tanımlayabileceksiniz.

Bilişim teknolojileri ve etik kurallarını sayabileceksiniz.

Gizlilik ne olduğunu söyleyebileceksiniz.

Doğruluğun ne olduğunu söyleyebileceksiniz.

Fikri Mülkiyetin tanımını yapabileceksiniz.

Hedef ve Kazanımlar 1/2

3

Erişim nedir tanımını yapabileceksiniz.

Bilgisayarların işyerlerinde kullanılmasının insanlara getirdiği yeni durumları öğreneceksiniz.

Bilgisayar suçlarını öğreneceksiniz.

Hedef ve Kazanımlar 2/2

4

Etik nedir ?

Bilişim Teknolojileri ve Etik denildiğinde aklınıza ne geliyor?

Ön Bilgiler

5

Yunanca “ethos” kelimesine dayandığı usul, adet yada gelenek anlamına geldiği biliniyor.

Etik; doğruyla yanlışı, haklı ile haksızı,iyiyle kötüyü, adil ile adil olmayanı ayırt etmek ve doğru, haklı ,iyi ve adil olduğuna inandığımız şeyleri yapmaktır.

Etik 1/2

6

Etik Teorileri; Normatif Etik

Meta Etik

Betimleyici Etik

Etik 2/2

7

Elektronik ve network ortamında uyulması gereken kuralları tanımlayan normlar ve kodlar kısaca bilişim etiğini ifade eder.

Bilişim Etiğine, bilişim alanında uyulması gereken yazılı ve yazılı olmayan kurallar diyebiliriz

Bilişim Teknolojileri ve Etik 1/10

8

Bilişim etiği, genel olarak bilgi ve iletişim teknolojileri(BİT) kullanımı ile ortaya çıkan bir takım etik konularını ele alan şemsiye bir kavram olarak düşünülebilir.

Bilişim etiğine ilişkin günlük hayatta en sık kullanılan kavramlar bilgisayar etiği ve internet etiğidir.

Bilişim Teknolojileri ve Etik 2/10

9

Bilgisayar etiği, sürekli gelişen bilgisayar teknolojilerindeki kavram,politika, değerler arasındaki ilişkileri ele alan dinamik ve karmaşık çalışma alanı biçiminde tanımlanabilir.

Bilgisayar Etiği Enstitüsü(Computer Ethics Institute) tarafından ortaya konan 10 etik kuralı şunlardır.

Bilişim Teknolojileri ve Etik 3/10

10

1.  Bilgisayarı başka insanlara zarar vermek için kullanma.

2.  Başka insanların bilgisayar çalışmalarına karıştırma.

3.  Başka insanların dosyalarını karıştırma. 4.  Bilgisayarı hırsızlık yapmak için kullanma. 5.  Bilgisayarı yalan bilgiyi yaymak için

kullanılma.

Bilişim Teknolojileri ve Etik 4/10

11

6.  Bedelini ödemediğimiz yazılımı kopyalamaya da kullanma.

7.  Başka insanların bilgisayar kaynaklarını izin almadan kullanma.

8.  Başka insanların entelektüel bilgilerini kendimize mal etme.

9.  Yazılan programın sosyal hayata etkilerine dikkat et.

10.Bilgisayarı saygı duyulacak, hakkında bahsedilecek şeyler için kullan.

Bilişim Teknolojileri ve Etik 5/10

12

İnternet etiği, internet üzerinde kabul edilebilir ya da kabul edilemez davranışları belirleyen kurallardır.

Shea(2003) internet etiği hakkında 10 temel kural belirtilmiştir.

Bilişim Teknolojileri ve Etik 6/10

13

1) İnsan olduğunu unutmayın.

2) İnternet ortamında normal hayatta davrandığınız gibi davranma.

3) Sanal ortamda bulunduğunuz yerin bilincinde olarak davranışta bulun.

4) İnsanların zamanlarına ve internet erişim olanaklarına saygı göster.

5) İnternette güzel görün

Bilişim Teknolojileri ve Etik 7/10

14

6) Bilgilerinizi paylaşın

7) Ateşli tartışmalarda kontrolünüzü kaybetmeyin.

8) İnsanların özel hayatlarına saygı gösterin.

9) Gücünüzü kötüye kullanmayın.

10) İnsanların hatalarına karşı bağışlayıcı olun.

Bilişim Teknolojileri ve Etik 8/10

15

Mason(1986), söz konusu bilişim etiği sorunsallarını PAPA olarak Kodlayabileceği biçimde gruplandırmıştır.

Gizlilik(Privacy) Doğruluk(Accuracy) Fikri mülkiyet(Property) Erişim(Accesibility)

Bilişim Teknolojileri ve Etik 9/10

16

Bilgisayarların işyerlerinde kullanılması

Bilgisayar suçları

Mesleki sorumluluk

Küreselleşme

Bilişim Teknolojileri ve Etik 10/10

17

Gizlilik, Mason(1986) BİT’te meydana gelen gelişmeleri (izleme,hesaplama,erişme vb. yeteneklerinin artması ve kolaylaşması) ve karar alma sürecinde kullanılan bilginin değerinin artmasının bireylerin özel yaşantı alanlarını tehdit eden iki önemli güç olduğunu belirtmiştir.

BİT yardımı ile bankacılık, ticaret , iletişim, eğlence ve eğitim etkinlikleri hızlı ve kolay bir biçimde gerçekleştirilebilmektedir

Gizlilik

18

Doğruluk, Bilgi çağında geçmiş tarihsel dönemlere göre özellikler BİT’ in kullanımı bilginin hem miktarında hem de niteliğinde büyük artış sağlamıştı

Elektronik ortama girilen bilginin doğruluğu çoğu zaman kontrol edilmediği için sorunlar oluşturabilmektedir.

Doğruluk

19

BİT ile elektronik ortamda kolayca kopyalanabilmesi ve dağıtılabilmesi fikri mülkiyet temelinde birtakım sorunlar ortaya çıkarmıştır

Bu durum, “bilginin sahibi kimdir”, “bilgiye ödenmesi gereken ekonomik bedel nedir” gibi sorulara neden olmuştur. Mason(1986)

Fikri Mülkiyet 1/2

20

12 Mart 2004 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe giren Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre korsan yazılımın kullanılması kopyalanması yasaklanmıştır.

Ama bu durum Fikri mülkiyet etiğinin çiğnenmemesine engel olamamıştır.

Fikri Mülkiyet 2/2

21

Bilgiyi kullanmada her buluş, kağıdın bulunuşundan modern bilgisayarlara kadar olan, okur-yazarlığı elde etmek için yeni talepler getirmiştir. Bir bilgi toplumunda, bir vatandaş okur-yazar olmak için en azından üç şeye sahip olmalıdır (Mason, 1986).

Erişim 1/2

22

Bilgi ile uğraşmak için zeka becerilerine sahip olmalıdır.

Bilgiyi depolayan, ileten ve işleyen bilgi teknolojilerine girebilmelidir.

Sonuncu olarak, bilginin kendisine erişebilmelidir.

Erişim 2/2

23

Günümüzde bilgisayarlar birçok işin üstesinden gelmektedir.

Bazen tamire gereksinim duyulsa bile; bilgisayarlar uyumazlar, yorulmazlar, hasta olmazlar ve dinlenmeleri için zamana ihtiyaç duymazlar.

Bu yüzden birçok meslek dalında insanların yerlerine bilgisayarlar kullanılmaktadır.

Bilgisayarların İşyerlerinde Kullanılması 1/2

24

Bu durum istihdam için kötü bir durum olarak gözükse bile donanım ve yazılım mühendisliği, sistem analistliği, bilgisayar öğretmenliği, bilgisayar satıcılığı gibi yeni mesleklerde oluşturmaktadır.

Bazı iş alanlarında insanların yerini tam olaarak almasa bile işleri oldukça kolaylaştıracaktır.

Bilgisayarların İşyerlerinde Kullanılması 2/2

25

Zararlı yazılımlar ve kötü niyetli kişiler bilgi çağının önemli etik sorunlarındandır.

Zararlı yazılımlar, Bilgisayar kullanıcılarına ve kurumlara başta veri kaybı ve sistem çökmesi olmak üzere çok büyük maddi ve manevi zararlar verebilmektedirler.

Bilgisayar Suçları

26

Bilgisayar uzmanlarının bilgilerinden dolayı toplumda itibarlı ve sözü geçen konumu vardır.

Mesleki Sorumluluk, Bilgisayar uzmanlığı ile ilgili mesleki kuruluşları etik ilkeler oluşturmuş,etik sorumlulukların yönetimi ve anlaşılması için ders programları geliştirmişlerdir.

Mesleki Sorumluluk

27

Küresel yasal durumlar, küresel iş ilişkileri ya da küresel eğitim ortamlarında geçerli olacak etik kurallar ve değerlerin belirlenmesi gerekmektedir.

Küreselleşme

28

WORDLE

29

1) Doğruyla yanlışı, haklı ile haksızı,iyiyle kötüyü, adil ile adil olmayanı ayırt etmek ve doğru, haklı ,iyi ve adil olduğuna inandığımız şeyleri yapmaya…….. denir. A) Erişim B) Gizlilik C) Etik D) Doğruluk

Değerlendirme Soruları 1/5

30

2) Aşağıdakilerden hangisi Etik Teorileri arasında yer almaz? A) Normatif Etik

B) Uygulamalı Etik

C) Meta Etik

D) Betimleyici Etik

Değerlendirme Soruları 2/5

31

3) Bilgisayar Etiği Enstitüsü(Computer Ethics Institute) tarafından ortaya konan etik kuralından biridir? A) İnternette güzel görün

B) Başka insanların dosyalarını karıştırma.

C) Gücünüzü kötüye kullanın.

D) İnsanların hatalarına karşı acımasız olun.

Değerlendirme Soruları 3/5

32

4) Mason(1986), söz konusu bilişim etiği sorunsallarını PAPA olarak Kodlayabileceği biçimde gruplandırmıştır. Aşağıdakilerden hangisi bunlardan biri değildir?

A) Doğruluk

B) Erişim

C) Gizlilik

D) Etik

Değerlendirme Soruları 4/5

33

5 ) Shea(2003) internet etiği hakkında 10 temel kural arasında yer almaz?

A) İnsan olduğunu unutmayın.

B) İnsanların özel hayatlarına saygı gösterme.

C) Bilgisayarı hırsızlık yapmak için kullanma.

D) İnsanların hatalarına karşı bağışlayıcı olun.

Değerlendirme Soruları 5/5

34

1) C 2) B 3) B 4) D 5) C

Değerlendirme Cevapları

35

DİLEDİĞİNİZ İÇİN

TEŞEKKÜRLER