Post on 04-Jul-2020
Arauen laburpena
Ariketak
4. saioa
araugintza II
2
Aurkibidea
Onomastika. Ariketa orokorra................................................................................. 3
ONOMASTIKA ....................................................................................................... 5
Sarrera......................................................................................................... 5
Arauen zerrenda osoa alfabetikoki .................................................................. 5
Onomastika .................................................................................................. 6
Euskal Herria ................................................................................................ 7
Geografia ..................................................................................................... 8
Erlijioa.......................................................................................................... 8
Grezia, Erroma eta hizkuntzak........................................................................ 8
Munduko estatuak......................................................................................... 8
Espainiako Erresumako probintzia eta elkarte autonomoen izenak .................. 9
Espainiako probintzia eta hiriburuak...............................................................11
Munduko estatu-izenak, hizkuntza ofizialak, hiriburuak eta herritarren izenak....13
Gure egitura politiko batzuen euskal izenez ..................................................24
Hizkuntza hilak eta klasikoak ......................................................................24
Kontinenteak, geografia izen nagusi batzuk eta herritarren izenak .................25
Munduko geografiako zenbait izen (mendiak, ibaiak, itsasoak) ......................26
ARIKETAK ...........................................................................................................27
Euskal herrialdeen, herritarren eta euskalkien izenak.......................................27
Nahasian.....................................................................................................29
4. saioa
araugintza II
3
Onomastika. Ariketa orokorra
Hauta ezazu erantzun egokia.
1. Euskaltzaindiak emandako izenak kontuan harturik, zein EZ da zuzena?a) Gaztela eta Leonb) Gaztela-Mantxac) Aragoad) Kanariar Uharteak
2. Euskaltzaindiak emandako izenak kontuan harturik, zein EZ da zuzena?a) Nizab) Alpe Garaiakc) Landakd) Burdeos
3. Euskaltzaindiak emandako izenak kontuan harturik, zein EZ da zuzena?a) Norvegiab) Puerto Ricoc) Arabia Saudid) Zeelanda Berria
4. Euskaltzaindiak emandako izenak kontuan harturik, zein EZ da zuzena?a) Euskal Autonomia Elkarteab) Euskal Autonomia Erkidegoac) Nafarroako Foru Erkidegoa
5. Ondoko hauetan, zein EZ da hizkuntza izena?a) Iberiarrab) Latinac) Grekoad) Zeltiberiera
6. Euskaltzaindiaren arabera, zein EZ da zuzena?a) Hego Europab) Ertamerikac) Europard) Ekialde Hurbila
4. saioa
araugintza II
4
7. Euskaltzaindiaren arabera, zein EZ da zuzena?a) Mediterranioab) Kaspiar itsasoac) Bizkaiko Golkoad) Ozeano Barea
8. Euskaltzaindiaren arabera, zein EZ da zuzena?a) Ingelesab) Katalanac) Alemanerad) Grezierae) Gaztelania
9. Euskaltzaindiaren arabera, zein EZ da zuzena euskalkia izendatzeko?a) Arabako euskarab) Goi-nafarrerac) Bizkaitarrad) Gipuzkerae) Lapurtera
4. saioa
araugintza II
5
ONOMASTIKA
Sarrera
Izen bereziak, antroponimoak eta toponimoak, aztertzen dituen lexikologiaren adarrada onomastika.
Hori da Harluxet hiztegi entziklopedikoak ematen digun definizioa. Itxuraz, bederen,bigarren mailako “lexikoa” dirudien arren edota nahiz eta geografia irakasle/ikasleeibakarrik interesatuko zaien gaia dela iruditu, uste dugu ikastaro honetan leku bereziabehar duela, izan ere, sarritan erabili behar izaten baititugu hor agertzen diren hitz asko,batez ere, Euskal Herriko herri-izen ofizialak edo pertsona izenak, eta abar.
Goian emandako definizio horren arabera, beraz, sail honetan sartuko lirateke izenantroponimoak, hots, pertsonen izenak, eta toponimoak, hots, toki izenak. Bagenuen,bada, horren arabera sailkatzeko aukera, baina interesgarriago iruditu zaigu gaien edoizendegien araberako sailkapena egitea. Hauxe da sailkapena:
Arauen zerrenda osoa alfabetikoki
GAIKA
Euskal HerriaEskualdeen, herritarren eta erakunde politikoen izenak, herri izendegiak, euskalkienizenak...
EstatuakEspainiako elkarte autonomoen eta Frantziako eskualdeen izenak, Munduko estatuizenak, herritarrak, eta abar.
GeografiaKontinenteak, itsasoak, mendiak, ibaiak...
Hizkuntzak Mundu klasikoaHizkuntza hilak eta klasikoak, Munduko hizkuntza ofizialak, Grezia eta Erromakopertsonaia mitologikoak...
ErlijioaSantuen eta Aita santuen izenak
4. saioa
araugintza II
6
Onomastika
32 Espainako Erresumako probintzia eta elkarte autonomoen izenak36 Frantziako Errepublikako eskualdeen izenak38 Munduko estatu izenak, hiriburuak eta herritarren izenak45 Gure egitura politiko batzuen euskal izenak47 Hizkuntza hilak eta klasikoak51 Kontinentak, geografia izen nagusi batzuk eta herritarren izenak52 Munduko geografiako zenbait izen (mendiak, ibaiak, itsasoak)53 Munduko estatuetako hizkuntza ofizialak57 Euskal herrialdeen, herritarren eta euskalkien izenak59 Ibaiak60 Aintzirak66 Santutegiko izen ohikoenak70 Uharte nagusiak76 Latin eta greziar pertsona-izen klasikoak euskaraz emateko irizpideei buruzko
erabakia82 Grezia eta Erromako pertsonaia mitologikoak92 Zuberoako herri izendegia99 Zuberoako herri eta herritarren izenak108 Lapurdiko udal izendegia122 Nafarroa Behereko herri izendegia (I)125 San, santu, done eta besteren erabilera128 Nafarroa Behereko herri izendegia (II)129 Aita santuen izenak133 Nafarroa Behereko herri izendegia (III)137 Adierazpena euskalkien erabileraz139 Euskal Herria izena140 Gipuzkoako herri izendegia141 Herri izenak: hurrenkera eta zeinu grafikoen erabilera142 Antzinateko eskualdeen euskarazko izenak143 -erri(a) osagaia gaurko toponimian145 Bizkaiko herri izendegia147 Antzinateko hirien euskarazko izenak
4. saioa
araugintza II
7
Euskal Herria
45 Gure egitura politiko batzuen euskal izenak
57 Euskal herrialdeen, herritarren eta euskalkien izenak
92 Zuberoako herri izendegia
99 Zuberoako herri eta herritarren izenak
108 Lapurdiko udal izendegia
122 Nafarroa Behereko herri izendegia (I)
128 Nafarroa Behereko herri izendegia (II)
133 Nafarroa Behereko herri izendegia (III)
137 Adierazpena euskalkien erabileraz
139 Euskal Herria izena
140 Gipuzkoako herri izendegia
141 Herri izenak: hurrenkera eta zeinu grafikoen erabilera
142 Antzinateko eskualdeen euskarazko izenak
143 -erri(a) osagaia gaurko toponimian
145 Bizkaiko herri izendegia
147 Antzinateko hirien euskarazko izenak
4. saioa
araugintza II
8
Geografia
51 Kontinenteak, geografia izen nagusi batzuk eta herritarren izenak
52 Munduko geografiako zenbait izen (mendiak, ibaiak, itsasoak)
59 Ibaiak
60 Aintzirak
70 Uharte nagusiak
Erlijioa
66 Santutegiko izen ohikoenak
125 San, santu, done eta besteren erabilera
129 Aita santuen izenak
Grezia, Erroma eta hizkuntzak
47 Hizkuntza hilak eta klasikoak
53 Munduko estatuetako hizkuntza ofizialak
76 Latin eta greziar pertsona-izen klasikoak euskaraz emateko irizpideei buruzkoerabakia
82 Grazia eta Erromako pertsonaia mitologikoak
Munduko estatuak
32 Espainako Erresumako probintzia eta elkarte autonomoen izenak
36 Frantziako Errepublikako eskualdeen izenak
38 Munduko estatu izenak, hiriburuak eta herritarren izenak
4. saioa
araugintza II
9
Espainiako Erresumako probintzia eta elkarte autonomoen izenak(32. araua, 171. or.)
Komunitateen izen soilak
ERDARAZ EUSKARAZ
Andalucía Andaluzia
Aragón Aragoi
Asturias Asturias
(Islas) Baleares Balear Uharteak / Balearrak
La Rioja Errioxa
Extremadura Extremadura
Galicia Galizia
Castilla y León Gaztela eta Leon
Castilla-La Mancha Gaztela-Mantxa
(Islas) Canarias Kanariar Uharteak / Kanariak
Cantabria Kantabria
Cataluña Katalunia
Madrid Madril
Murcia Murtzia
Valencia Valentzia
4. saioa
araugintza II
10
Izen historikoak
(Izen historiko hauek lurralde bakoitzaren historiarekin daude loturiketa, hortaz, historia gaietan erabil daitezke)
Príncipe/Principado de Asturias Asturietako Printzea/Printzerria
Santiago de Compostela Donejakue (Compostelako)
Principado de Cataluña Kataluniako Printzerria
Huesca Oska
Santander Sanandere
Sevilla Sibilia
Bestelakoak
Ceuta Ceuta
Eivissa/Ibiza Eivissa
Mallorca Mallorca
Melilla Melilla
Menorca Menorca
Mérida Merida
• Oharra: gaztelaniaz azentua duten hitzak azentuarekin nahiz azenturik gabe idatzdaitezke: León/Leon
4. saioa
araugintza II
11
Espainiako probintzia eta hiriburuak
Espainiako probintzia eta hiriburuak
ERDARAZ EUSKARAZ
A Coruña/ La Coruña Coruña
Alacant/ Alicante Alacant
Albacete Albacete
Almería Almeria
Asturias Asturias
Avila Avila
Badajoz Badajoz
Barcelona Bartzelona
Burgos Burgos
Cáceres Caceres
Cádiz Cadiz
Castelló de la Plana/ Castellónde la Plana
Castello de la Plana
Ciudad Real Ciudad Real
Cuenca Cuenca
La Rioja Errioxa
Extremadura Extremadura
Girona/ Gerona Girona
Granada Granada
Guadalajara Guadalajara
Huelva Huelva
Huesca Huesca
Jaén Jaen
Córdoba Kordoba
4. saioa
araugintza II
12
Las Palmas (de Gran Canaria) Las Palmas (Kanaria Handikoa)
León Leon
Lleida/ Lérida Lleida
Lugo Lugo
Málaga Malaga
Murcia Murtzia
Ourense/ Orense Ourense
Oviedo Oviedo
Palencia Palentzia
Palma de Mallorca Palma
Pontevedra Pontevedra
Salamanca Salamanca
Santander Santander
Segovia Segovia
Sevilla Sevilla
Santa Cruz (de Tenerife) Santa Cruz (Tenerifekoa)
Santiago de Compostela Santiago
Soria Soria
Tarragona Tarragona
Teruel Teruel
Toledo Toledo
Valencia Valentzia
Valladolid Valladolid
Zamora Zamora
Zaragoza Zaragoza
4. saioa
araugintza II
13
Munduko estatu-izenak, hizkuntza ofizialak, hiriburuak etaherritarren izenak(38. Araua,195. or.)
EREDUA
Herrialdearen izena,Estatuaren izen ofizialaHerritarren izenaHizkuntza ofiziala(k)HiriburuaHiriburuko jendearen izean
AfganistangoErrepublikaafganistandar, afganiarpaxtuera, persieraKabulkabuldar
Afrika Erdiko Errepublikaafrikaerditarfrantses, sangoBangibangiar
Albaniako Herri-Errepublika SozialistaalbaniaralbanieraTiranatiranar
Alemaniako ErrepublikaFederalaalemaniar, alemanalemanBerlinberlindar
Aljeriako Herri-ErrepublikaDemokratikoaAljeriararabieraAljeraljertar
Ameriketako EstatuBatuak / AEBestatubatuarhizkuntza ofizialik ezdago, ingelesa da ´defacto` hizkuntza ofizialaWashingtonwashingtondar
Andorrako PrintzerriaandorratarkatalanAndorra la Vellaandorratar
Angolako Herri-ErrepublikaangolarportugesLuandaluandar
Antigua eta BarbudaantiguaringelesSaint John´ssaintjohnstar
Arabiar EmirerriBatuakemirerribatuararabieraAbu Dhabiabudhabiar
Argentinako ErrepublikaargentinargaztelaniaBuenos Airesbuenosairestar
ArmeniaarmeniararmenieraErevanerevandar
Australiako ErrepublikaaustraliaringelesCanberracanberrar
Austriako ErrepublikaaustriaralemanVienavienar
AzerbaijandarErrepublikaazerbaijandarazerbaijaneraBakubakutar
4. saioa
araugintza II
14
Bahamak / BahametakoCommenwealtbahamaringelesNassaunassautar
Bahraingo EstatuabahraindararabieraManamamanamar
Bangladeshko HerriErrepublikabangladeshtarbengaleraDhaka;dhakatar
BarbadosbarbadostaringelesBridgetownbridgetowndar
Belgikako Erresumabelgikaraleman, frantses,nederlanderaBruselabruselar
BelizebelizetaringelesBelmopanbelmopandar
Beningo ErrepublikabenindarfrantsesPorto Novoportonovoar
Bhutango ErresumabhutandartibeteraThimphuthimphutar
BielorrusiakoErrepublikabielorrusiarbielorrusiera, errusieraMinskminskar
Birmaniako BatasunabirmaniarbirmanieraRangunrangundar
Boli Kostako ErrepublikabolikostarfrantsesAbidjan (leg); abidjandarJamusukro(adm.);jamusukroar
Boliviako Errepublikaboliviaraimara, gaztelania, kitxuaLa Pazlapaztar
Bosnia-HerzegovinakoErrepublikabosniarbosniera (serbokroaziera)Sarajevosarajevoar
Botswanako Errepublikabotswanaringeles, tswaneraGaboronegaboronetar
Brasilgo ErrepublikaFederalabrasildarportugesBrasiliabrasiliar
Britainia Handia /Erresuma Batua,Britainia Handiko etaIpar Irlandako ErresumaBatuabritainiaringeles, galesa (Galesen),gaelikoa (Eskozian)Londreslondrestar
Bruneiko Estatua, BakearenEgoitzabruneitaringeles, malaysieraBandar Seri Begawanbegawandar
Bulgariako ErrepublikabulgariarbulgarieraSofiasofiar
4. saioa
araugintza II
15
Burkina FasoburkinafasoarfrantsesUagaduguuagadugutar
Burundiko Errepublikaburundiarfrantses, kirundiBujumburabujumburar
Cabo VerdekoErrepublikacaboverdetarportugesPraiapraiatar
Costa RicakoErrepublikacostarricargaztelaniaSan Josesanjosetar
Danimarkako Erresumadanimarkar, daniardaniera, groenlandiera(Groenlandian), faroera (Faroeuharteetan)Kopenhagekopenhagetar
Djibutiko Errepublikadjibutiararabiera, frantsesDjibutidjibutiar
DominikakoCommonwealthdominikaringelesRoseauroseautar
Dominikar ErrepublikadominikargaztelaniaSanto Domingosantodomingoar
Egiptoko ArabiarErrepublikaegiptoararabieraKairokairotar
Eire / Irlandaeiretar / irlandargaelera/ gaeliko, ingelesDublindublindar
Ekuadorko ErrepublikaekuadortargaztelaniaQuitoquitoar
Ekuatore GineakoErrepublikaginear / ekuatoregineargaztelania, frantsesMalabomalaboar
El SalvadorkoErrepublikasalvadortargaztelaniaSan Salvadorsansalvadortar
Eritreako Estatuaeritrearez dago hizkuntza ofizialikAsmaraasmarar
ErrumaniaerrumaniarBukarestbukarestar
Errusiar FederakundeaerrusiarerrusieraMoskumoskutar
Eslovakiar ErrepublikaeslovakiareslovakieraBratislavabratislavar
Esloveniako ErrepublikaesloveniareslovenieraLjubljanaljubljanar
4. saioa
araugintza II
16
Espainiako Erresumaespainiar / espainolespainiera / gaztelania,galiziera, euskara,katalana, valentzieraMadrilmadrildar
Estoniako ErrepublikaestoniarestonieraTallinntallinndar
Etiopiako ErrepublikaFederal Demokratikoaetiopiarez dago hizkuntzaofizialik, amharera da ´defacto` hizkuntza ofizialaAddis Abebaaddisabebar
Fijiko ErrepublikaBurujabe DemokratikoafijiaringelesSuvasuvatar
Filipinak, Filipinetako Errepublikafilipinaringeles, tagalo (ofizialki´filipino`deritzo)Manilamanilar
Finlandiako Errepublika /Suomiko Errepublikafinlandiarfinlandiera / suomiera,suedieraHelsinkihelsinkiar
Frantziako Errepublikafrantses / frantziarfrantsesParisparistar
Gabondar ErrepublikagabondarfrantsesLibrevillelibrevilletar
Gambiako ErrepublikagambiaringelesBanjulbanjuldar
Georgiako ErrepublikageorgiargeorgieraTbilisitblistar
Ghanako ErrepublikaghanataringelesAkkraakkratar
Gineako ErrepublikaginearfrantsesKonakrykonakriar
Ginea BissaukoErrepublikaginear / gineabissautarportugesBissaubissautar
GrenadagrenadaringelesSaint Georgessaintgeorgestar
Grezia, HeleniarErrepublikagreko, greziargreko / grezieraAtenasatenastar
GuatemalakoErrepublikaguatemalargaztelaniaGuatemalako Hiriaguatemalar
Guyanako ErrepublikaKooperatiboaguyanarIngelesGeorgetowngeorgetowndar
Haitiko Errepublikahaitiarfrantses, Haitiko kreoleraPort-au-Princeportauprincetar
4. saioa
araugintza II
17
HegoafrikakoErrepublikahegoafrikarafrikaans, ingeles,ndebelera, pediera,sothoera, swaziera,tsongera, tswanera,vendera, xhosera, zulueraPretoria (adm.); pretoriarBloemfontein (jud.);bloemfonteindarLurmutur Hiria (leg.);lurmuturtar
Herbeereak, HerbeheretakoErresumaherbeheretar / nederlandarnederlanderaAmsterdamamsterdamdar
Hondurasko ErrepublikahondurastargaztelaniaTegucigalpategucigalpar
Hungariako ErrepublikahungariarhungarieraBudapestbudapestar
Indiako Errepublikaindiarassamera, bengalera, gujaratera,hindi, ingeles, kannada, kaxmirera,konkanera, malabarera, manipurera,marathera, nepalera, oriya,punjabera, sanskritoa, sindhi,tamilera, telugu, urduNew Delhinewdelhiar
Indonesiako ErrepublikaindonesiarindonesieraJakartajakartar
Irakeko Errepublikairakiararabiera, kurdueraBagdadbagdadar
Irango Errepublika IslamiarrairandarpersieraTeheranTeherandar
Irlanda / Eireirlandar / eiretargaelera / gaeliko, ingelesDublindublindar
Islandiako ErrepublikaislandiarislandieraReykjavikreykjavikar
Israelgo EstatuaIsraeldararabiera, hebreeraJerusalemjerusalemdar
Italiako Errepublikaitaliaritaliera, alemana (hegoTirolean), frantsesa (Vald´Aostan)Erromaerromatar
JamaikajamaikaringelesKingstonkingstondar
JaponiajaponiarJaponieraTokiotokiotar
Jordaniako HaxemiErresumajordaniararabieraAmmanammandar
4. saioa
araugintza II
18
Jugoslaviajugoslaviarserbiera (serbokroaziera)Belgradbelgradar
Kamerungo Errepublikakamerundarfrantses, ingelesJaundejaundetar
Kanadakanadarfrantses, ingelesOttawaottawar
Kanputxeako ErresumakanputxearkhmereraPhnom Penhphnompenhdar
Kazakhstango ErrepublikakazakhstandarkazakheraAstanaastanar
Kenyako Errepublikakenyaringeles, swahiliNairobinairobiar
Kirgizistan, KirgiztarErrepublikakirgizistandarerrusiera, kirgizeraBishkekbishkekar
Kiribatiko Errepublikakiribatiarez dago hizkuntza ofizialik,ingelesa eta kiribatiera dira defacto`.Bairikibairikiar
Kolonbiako ErrepublikaKolonbiarGaztelaniaBogotabogotar
Komoreak, KomoreetakoIslamiar ErrepublikaFederalakomoretararabiera, frantses,komoreeraMoronimoroniar
Kongoko Errepublikakongoarfrantses, lingala, munukutubaBrazzavillebrazzavilletar
Kongoko ErrepublikaDemokratikoa (lehenZaire)kongoarfrantses, ingelesKinshasakinshasar
Koreako Errepublika(Hego Korea)korearkoreeraSeulseuldar
Koreako Herri ErrepublikaDemokratikoa (Ipar Korea)korearkoreeraPiongiangpiongiangdar
Kroaziako Errepublikakroaziarkroaziera (serbokroaziera)zagrebzagrebar
Kubako ErrepublikakubatargaztelaniaHabanahabanar
Kuwaiteko EstatuakuwaitararabieraKuwaitkuwaitar
Laosko Herri ErrepublikaDemokratikoaLaostarLaoseraVientianvientiandar
Lesothoko Erresumalesothoaringeles, sothoeraMaserumaseruar
Letoniako ErrepublikaletoniarletonieraRigarigatar
Libanoko ErrepublikalibanoararabieraBeirutbeirutar
4. saioa
araugintza II
19
Liberiako ErrepublikaliberiaringelesMonroviamonroviar
Libiako Arabiar Herri ErrepublikaSozialistalibiararabieraTripolitripoliar
Liechtesteingo PrintzerrialiechtesteindaralemanVaduzvaduztar
Lituaniako ErrepublikalituaniarlituanieraVilniusvilniustar
Luxenburgoko Dukerri Handialuxenburgotarez dago hizkuntza ofizialik, bainaalemana ´lingua franca`da,luxenburgera nazionala eta frantsesaarazo ofizialetakoaLuxenburgoluxenburgotar
MadagaskarkoErrepublikamadagaskartarfrantses, malgaxeAntananarivoantananarivoar
Malawiko ErrepublikamalawiartxeweraLilongwe(adm.),lilongwetarBlantyre (jud.); blantyretarZonba (leg.);zonbatar
MalaysiamalaysiarmalaysieraKuala Lumpurkualalumputar
Maldivak, MaldivetakoErrepublikamaldivarmaldiveraMalemaletar
Maliko ErrepublikamaliarfrantsesBamakobamakoar
Maltako Errepublikamaltaringeles, malteraValletavalletar
Marokoko ErresumamarokoararabieraRabatrabatar
Marshall Uharteak,Marsall UharteetakoErrepublikamarshalldaringeles, marshalleraMajuromajuroar
Mauritaniako ErrepublikaIslamiarramauritaniararabiera, fula, soninkera, woloferaNuakchotnuakchotar
Maurizioko ErrepublikamauriziaringelesPort Louisportlouistar
MazedoniakoErrepublikamazedoniarmazedonieraSkopjeskopjetar
Mexikoko Estatu BatuakmexikargaztelaniaMexiko hiriamexikar
Mikronesiako EstatuFederatuakmikronesiarez dago hizkuntza ofizialikPalikirpalikirtar
4. saioa
araugintza II
20
Moldaviako ErrepublikamoldaviarerrumanieraChisinauchisinauar
Monakoko PrintzerriamonakoarfrantsesMonakomonakoar
MongoliamongoliarmongolieraUlan Batorulabatortar
MozambikekoErrepublikamozambiketarportugesMaputomaputoar
Namibiako ErrepublikanamibiaringelesWindhoekwindhoektar
NaurunauruarnaurueraYarenyarendar
Nepalgo ErresumanepaldarnepaleraKatmandukatmandutar
Nigerko errepublikanigertarfrantses, fula, zarmaNiameiniameiar
Nigeriako ErrepublikaFederalanigeriarhausa, igboera, ingeles,joruberaAbujaabujar
Nikaraguako Errepublikanikaraguargaztelania, miskitoera(miskitoen lurraldeautonomoan)Managuamanaguar
Norvegiako ErresumanorvegiarnorvegieraOsloosloar
Omango SultanerriaomandararabieraMaskatmaskatar
Pakistango IslamiarErrepublikapakistandarurduIslamabadislamabadar
Palauko Errepublikapalauaringeles, palaueraKororkorortar
Panamako ErrepublikapanamargaztelaniaPanama Hiriapanamar
Papua Ginea Berriagineaberriaringeles, motu, tok pisinPort Moresbyportmoresbiar
Paraguayko Errepublikaparaguaitargaztelania, guaranieraAsuncionasunciondar
Peruko errepublikaperutaraimara, gaztelania, kitxuaLimalimatar
Poloniako ErrepublikapoloniarpolonieraVarsoviavarsoviar
Portugalgo ErrepublikaportugesportugesLisboalisboar
Puerto Ricoko EstatuLibre ElkartuapuertoricargaztelaniaSan Juan de Puerto Ricosanjuandar
4. saioa
araugintza II
21
Qatarko EstatuaqatartararabieraDohadohatar
Ruandako Errepublikaruandarfrantses, ingeles, kinyaruandaKigalikigaliar
Saint Kitts eta Nevis,Saint Kitts eta NeviskoFederazioasankistaringelesBasseterrebasseterretar
Saint Vincent etaGrenadinaksaintvincentaringelesKingstownkingstowndar
Salomon UharteaksalomondaringelesHoniarahoniarar
Samoako EstatuBurujabeasamoaringeles, samoeraApia,apiar
San MarinokoErrepublikasanmarinoaritalieraSan Marinosanmarinoar
Santa LuziasantaluziaringelesCastriescastriestar
Sao Tome eta Principe,Sao Tome eta PrincipekoErrepublikaDemokratikoasaotometarportugesSao Tomesaotometar
Saudi ArabiakoErresumasaudiarabiararabieraRiadriadar
Senegalgo ErrepublikasenegaldarfrantsesDakardakartar
Seychelleak,SeychelleetakoErrepublikaseychelletarfrantses, ingeles,Seycheleetako kreoleraVictoriavictoriar
Sierra LeonakoErrepublikasierraleonaringelesFreetownfreetowndar
Singapurko Errepublikasingapurtaringeles, malaysiera, tamilera, txineraSingapursingapurtar
Siriako ArabiarErrepublikasiriararabieraDamaskodamaskoar
Somaliasomaliararabiera, somalieraMuqdishomuqdishoar
Sri Lankako Errepublika SozialistaDemokratikoasrilankartamilera, sinhalaKolonbo (adm.); kolonboarKotte (leg.);kottear
Sudango ErrepublikasudandararabieraKhartumkarthumdar
4. saioa
araugintza II
22
Suediako ErresumasuediarsuedieraStockholmstockholmdar
Suitzar Konfederakundeasuitzaraleman, erretorromaniera, frantses,italieraBernabernatar
Surinamgo ErrepublikasurinamdarnederlanderaParamariboparamariboar
Swazilandiako Erresumaswazilandiaringeles, swazieraMbabane (adm.);mbabanetarLobamba (leg.);lobambar
Tadjikistango ErrepublikatadjikistandartadjikeraDushanbedushanbetar
Taiwan, TxinakoErrepublikataiwandartxineraTaipeitaipeitar
Tanzaniako ErrepublikaBatuatanzaniaringeles, swahiliDar es Salaam / Dodomadaressalamdar / dodomar
Thailandiako ErrepublikathailandiarthailandieraBangkokbangkokar
Togoko ErrepublikatogoarfrantsesLomelometar
Tongako Erresumatongataringeles, tongeraNukualofanukualofar
Trinidad eta Tobago, Trinidad etaTobagoko ErrepublikatrinitatearingelesPort-of-Spainportofspaindar
Tunisiako ErrepublikatunisiararabieraTunistunistar
Turkiako ErrepublikaturkiarturkieraAnkaraankarar
Turkmenistango ErrepublikaturkmenistandarturkmenieraAshgabatashgabatar
Tuvalutuvalutarez dago hizkuntza ofizialikFongafalefongafaletar
Txadeko Errepublikatxadararabiera, frantsesN´Djamenan´djamenar
Txekiar ErrepublikatxekiartxekieraPragapragatar
Txileko ErrepublikatxiletargaztelaniaSantiagoSantiagotar
Txinako HerriErrepublikatxinatartxineraPekinpekindar
Ugandako Errepublikaugandaringeles, swahiliKampalakampalar
UkrainaukrainarukraineraKievkievtar
4. saioa
araugintza II
23
Uruguaiko EkialdekoErrepublikauruguaitargaztelaniaMontevideomontevideoar
Uzbekistango ErrepublikauzbekistandaruzbekeraTashkenttashkentar
Vanuatuko Errepublikavanuatuarbislama, frantses, ingelesVilavilatar
Vatikanoa, VatikanoHiriko EstatuavatikanoarlatinVatikano Hiriavatikanoar
Venezuelako ErrepublikavenezuelargaztelaniaCaracascaracastar
Vietnamgo ErrepublikaSozialistavietnamdarvietnameraHanoiHanoitar
Yemengo ErrepublikayemendararabieraSanasanatar
Zambiako ErrepublikazambiaringelesLusakalusakar
Zeelanda Berriazeelandaberritaringeles, maorieraWellingtonwellingtondar
Zimbaweko ErrepublikazimbawetaringelesHararehararetar
Zipreko Errepublikazipretargreko, turkieraNikosianikosiar
oharrak
1. Izen laburtua (Venezuela) eta izen ofiziala (Venezuelako Errepublika) ematendira.
2. Batzuetan bi aukera uzten dira: Irlanda eta Eire, nahi dena erabil dadin.
3. Luxenburgo-ren kasuan Luxemburg ere onartzen da (luxenburgar).Gauza beraproposatzen da Friburgo (Suitzakoa), Hanburgo, Edinburgo, Estrasburgo etaSalzburgo hiriekin. Horietan guztietan, jatorrizko grafiak ere onartzen dira:Fribourg, Hamburg, Edinburgh, Strasbourg eta Salzbourg.
4. Garrantzi handikoak diren beste izen batzuk: Estatu Burujabeen Batasuna,Holanda (holandar, holandes), Ingalaterra (ingeles), Serbia (serbiar), Ulster(ulstertar). Halaber, Pekin-ekin batera Beijin (beijindar) ere erabil daiteke;Haga (gaztelaniaz La Haya eta frantsesez La Haye).
5. Kultura kutsuaren aldetik duten garrantziagatik, beste aukera hauek ere hardaitezke egoera berezietan: Azerbaijan (azeriar); Finlandia (suomitar); Frantzia(galiar); Georgia (kartveliar); Grezia (heleniar); Hungaria (magyar); Israel(judu); Japonia (nipondar); Kanbodia (kanbodiar); Mexiko (azteka); Mongolia(mongol); Portugal (lusitaniar); Uzbekistan (uzbeko).
4. saioa
araugintza II
24
Gure egitura politiko batzuen euskal izenez(45. araua, 239. or.)
Hauek dira Euskaltzaindiak gomendatzen dituen izen ofizialak:
• Nafarroako Foru Erkidegoa• Euskal Autonomia Erkidegoa
Hizkuntza hilak eta klasikoak(47. araua, 239. or.)
Akadiera (Mesopotamia) Lidiera (Anatolia zaharrekoa)
Akitaniera Likiera (Asia Txikia)
Avestera (Pertsia zaharrekoa) Luvitera (Anatolia)
Dalmaziera Manxera (Manx uharteko gaelikoa)
Egiptoera Meroera (Nubiakoa)
Eskoziako gaeliko (eskoziera, aldiz,
gaur egun han egiten den ingeles
dialektala da)
Paliera (Indiakoa)
Etrusko Pehleviera (Pertsia)
Feniziera Prakrito (India)
Gotiko Sanskrito
Greziera / Greko Sumeriera (Mesopotamia)
Hatiera (= Aurrehititera) Tokhariera (Pamir, Txina aldean)
Hititera Tximuera (Peru)
Hurriera (Mesopotamia) Ugaritera (Siria)
Iberiera Urartuera (Mesopotamia)
Indoeuropera / Indoeuropar hizkuntza Vediko (India zaharra)
Koptoera (Egiptoko kristauen
erlijio hizkuntza)
Volapük
Kornubiera (Kornubia edo
Kornualles-ekoa)
Zeltiberiera
Latin
4. saioa
araugintza II
25
Kontinenteak, geografia izen nagusi batzuk eta herritarren izenak(51. araua, 277. or.)
Europa:• Ipar Europa• Hego Europa• Ekialdeko Europa• Mendebaldeko Europa• Erdialdeko Europa
Europar
Asia:• Asia Txikia
Asiar
Eurasia Eurasiar
Afrika Afrikar
Amerika (1):• Ipar Amerika• Hego Amerika• Erdialdeko Amerika
Amerikar (2)
Ozeania:• Antartika (baina adjektiboa denean “Antartiko”:
“Ozeano Antartikoa”. Bide beretik “OzeanoArtikoa”).
• Ekialde Hurbila• Ekialde Urruna
Ozeaniar
(1):geografia zentzu hertsian kontinenteari Amerika deitu arren, horrek ez dueragozten, hizkuntza mintzatu eta idatzian pluraleko formak ere erabiltzea(Ameriketara joan nintzen, Ameriketatik etorri da...) inguruko erdaretan egin ohi denbezala: hacer las Américas, irse a las Américas, Aller aux Amériques, il vient desAmériques...(2): amerikano hitza ere bada, noski, eta aspaldian Europatik Ipar Ameriketara bizimoduhobe baten bila joandakoa aipatzeko erabiltzen da: osaba amerikanoa, euskaldunamerikanoak... Ameriketara joandakoari esan ohi zaio.
4. saioa
araugintza II
26
Munduko geografiako zenbait izen (mendiak, ibaiak, itsasoak)(52. araua, 239. or.)
Mendiak:Alpeak (Alpe mendiak)Dinariar AlpeakDolomitak (Dolomita Alpeak)Glarisko AlpeakHegoaldeko Karpatoak edoTransilvaniako AlpeakKarpatoak (Karpato mendiak)Erdialdeko Mendigunea (Massif Central)Metal mendiakPirinioak (Pirinio mendiak)Rhetiako AlpeakTransilvaniako Alpeak edo HegoaldekoKarpatoak
Ibaiak:AmazonasDanubioEbroIbai BeltzaIbai GorriaIbai HoriaIbai Urdina edo YangziMiñoMosaMoselaRhinRodanoTajo(Hauetan guztietan “ibai” hitza jar daitekeatzean: “Amazonas ibaia”, “Ebro ibaia”,etab.
Itsasoak:
Adriatikoa (Itsaso Adriatikoa) Arabiako Itsasoa edo Omango Itsasoa Ozeano Atlantikoa Ozeano Australa Baltikoa (Itsaso Baltikoa) Ozeano Barea (Ozeano Pazifikoa) Bizkaiko Golkoa Indiako Ozeanoa Ipar Itsasoa
Itsaso Beltza Itsaso Gorria Itsaso Hila Itsaso Horia Itsaso Zuria Itsaso Jonikoa Kaspiar Itsasoa Liongo Golkoa Mediterraneoa (Mediterraneo itsasoa)
4. saioa
araugintza II
27
ARIKETAK
Euskal herrialdeen, herritarren eta euskalkien izenakA.
Herrialdea Hiriburua Herritarra Euskalkia
Araba
Bizkaia
Gipuzkoa
Lapurdi
Nafarroa (Garaia)
Nafarroa BehereaBaxenabarre
Zuberoa
B.
IZEN OFIZIALAK EUSKAL IZENAK NON
Muruarte de Reta N
Salvatierra A
Ayesa
Les Aldudes
Berrioplano
4. saioa
araugintza II
28
IZEN OFIZIALAK EUSKAL IZENAK NON
Berriosuso
Vidángoz
Caparroso
Dicastillo
Deusto
Monreal
Etcharry
Gallipienzo
Guirguillano
Itxassou
Larrau
Los Arcos
Miranda de Arga
Valle de Yerri
Pueyo
Rocaforte
Urroz-Villa
Sangüesa
4. saioa
araugintza II
29
NahasianA. Eman hurrengo izenen euskal ordaina
Galicia Océano Atlántico
Cantabria Alemán
Madrid Inglés
Asturias Italiano
Gerona Sueco
Córdoba Comunidad Autónoma Vasca
Aquitania Comunidad Foral de Navarra
Toulouse Vizcaíno
Japón Navarro
Paraguay Griego
Próximo Oriente Europa Central
Suecia Centroamérica
León Orense
Burdeos Pau
Argelia Pirineos
Alemania Dinamarca
Marruecos Chile
Noruega Reino Unido
Canarias Tajo
Murcia Chipre
La Rioja Europeo
Mediterraneo
4. saioa
araugintza II
30
B. Euskaratu
Gaztelaniaz Euskaraz
Madrid
Valencia
Cuenca
A Coruña
Barcelona
Badajoz
Sevilla
Gerona
Castellón
Alicante
Córdoba
Cáceres
Ceuta
Cádiz
Ciudad Real
Lérida
Ibiza
Aragón
Castilla - La Mancha
La Rioja
Galicia
Andalucía
Cataluña
4. saioa
araugintza II
31
C. Hiriak
Ezkerreko argazkiak kontuan hartuta, bete itzazu eskuineko datuak.
Nazioa:Hiriburua:Nazioko herritarrak:Hizkuntza:
Nazioa:Hiriburua:Nazioko herritarrak:Hizkuntza:
Nazioa:Hiriburua:Nazioko herritarrak:Hizkuntza:
Nazioa:Hiriburua:Nazioko herritarrak:Hizkuntza:
Nazioa:Hiriburua:Nazioko herritarrak:Hizkuntza:
Nazioa:Hiriburua:Nazioko herritarrak:Hizkuntza:
Nazioa:Hiriburua:Nazioko herritarrak:Hizkuntza: