Post on 29-Dec-2019
ธรรมเนยมการใหพร สงคมไทยโบราณนยมใหผทใหพรเปนผทมอาวโสกวาผรบพร ระยะหลงเกดการนยมสงบตรอวยพร จงมผนอยจ านวนมาก เขยนค าอวยพรใหแกผใหญทตนเคารพนบถอ
ค าสมาสและค าสนธ
การสรางค า
ค าสมาสและค าสนธ มลกษณะเฉพาะคอ ตองเปนค าทมาจากภาษาบาล และสนสกฤตมาสมาสหรอสนธกนเทานน ถามภาษาอนรวมอยดวยจะไมใชค าสมาสหรอค าสนธ
ค าสมาสและค าสนธ
ค าสมาส
คอการน าเอาภาษาบาล – สนสกฤตตงแต ๒ ค าขนไป มาเรยงตอกน ท าใหเกดค าใหมและมความหมายใหม แตยงมเคาความหมายเดมอย มหลกสงเกตดงน
๑. ตองเปนค าทมาจากภาษาบาล – สนสกฤต เทานน (บาล-บาล, สนสกฤต – สนสกฤต, บาล – สนสกฤต, สนสกฤต - บาล)
วาตภย + ภย (บาล + บาล) วาตภย (ภยอนเกดจากลม) ประถม + ศกษา (สนสกฤต + สนสกฤต) ประถมศกษา (การศกษาชนตน) อศวะ + มข (สนสกฤต + บาล) อศวมข (หนามา) ทนตะ + แพทย (บาล + สนสกฤต) ทนตแพทย (หมอท าฟน)
๒. ตองแปลความหมายจากค าหลงไปค าหนา เชน
มหาราช หมายถง ราชาผยงใหญ นาฏศลป หมายถง ศลปะการรายร า ปจฉมวาจา หมายถง ค าพดครงสดทาย
*** แตมขอยกเวนบางค าทแปลจากค าหนาไปค าหลง
๓. ทายศพทตวแรกหามใสรปสระ อะ และไมทณฑฆาต เชน
ธระ + กจ ธรกจ วาทะ + ศลป วาทศลป ครศาสตร + บณฑต ครศาสตรบณฑต
*** ยกเวน : ค าวา “กจจะลกษณะ” ทประวสรรชนยได
๔. ตองออกเสยงสระททายศพทตวแรก เชน
อณหภม อานวา อน – หะ – พมประวตศาสตร อานวา ประ – หวด – ต – สาดมาตภม อานวา มา – ต – พม
*** ค าสมาสบางค านยมอานตามแบบไทย คอ ไมออกเสยงสระททายศพทแรก ถอเปนขอยกเวน ใหอานตามความนยม เชน เกษตรศาสตร อานวา กะ – เสด – สาด (ชอเฉพาะของมหาวทยาลย) ชาตนยม อานวา ทาด – เจ – ด
๕. ค าวา วร, พระ ตามดวยภาษาบาล – สนสกฤตถอเปนค าสมาส เพราะ “พระ” แผลงมาจาก “วร”
วรกาย วรชายา พระโอษฐ พระนาสก พระกรรณ พระบาท
*** ยกเวนค าทประสมกบค าทมาจากภาษาอน ไมถอวาเปนค าสมาส เชน พระสนม พระอ
๖. ค าทลงทายดวยค าวา ศกษา ศาสตร กรรม ภาพ ภย ศลป วทยา กร สวนมากมกเปนค าสมาส
จรยศกษา วทยาศาสตร พนธกรรม มโนภาพ วาตภย วาทศลป กฏวทยา จตรกร
ค าสนธ ค าสนธ คอ ค าสมาสชนดหนง เพราะเกดจากค ามลในภาษาบาล – สนสกฤต ตงแต ๒ ค าขนไปมาเชอมใหตดเปนค าเดยวกน โดยการสนธมอย ๓ ชนดคอ สระสนธ พยญชนะสนธ และนฤคหตสนธ
๑. สระสนธ คอการน าค าบาล – สนสกฤตมาสนธกบค าทขนตนดวยสระ มหลกดงน
ก. ตดสระทายค าหนา ใชสระหนาค าหลง เชน
หมะ + อาลย ตด อะ ใช อา สนธเปน หมาลย
ข. ตดสระทายค าหนา ใชสระหนาค าหลง แตเปลยน อะ เปน อา อ เปน เอ อ เปน อ, โอ แลวสนธตามขอ ก เชน ราช + อธราช ตด อะ แรก ใช อะ หลง แตเปลยนเปน อา สนธเปน ราชาธราช
ค. เปลยนสระทายททายค าหนาจาก อ อ เปน ย, และ อ อ เปน ว เสยกอน แลวสนธตามหลกขอ ก และขอ ข เชน ธน + อาคม เปลยน อ เปน ว เปน ธนว สนธเปน ธนวาคม
๒. พยญชนะสนธ คอ ค าบาล – สนสกฤตทน ามาสนธกบพยญชนะ มหลกดงน ก. ค าทลงทายดวย ส สนธกบพยญชนะ เปลยน ส เปน โอ เชน มนส + ธรรม เปลยน ส เปน โอ สนธเปน มโนธรรม
ข. อปสรรค ทส กบ นส สนธกบพยญชนะ เปลยน ส เปน ร เชน ทส + ชน เปลยน ส เปน ร สนธเปน ทรชน
๓. นฤคหตสนธ คอ ค าบาล – สนสกฤตทน ามาสนธกบ º (นฤคหต) มหลกดงน ก. นฤคหตสนธกบสระ เปลยน º เปน ม กอนมาสนธ ตามหลกสระสนธ เชน
+ อาคม เปน สมาคม
ข. นฤคหตสนธกบพยญชนะวรรค เปลยน º เปนพยญชนะทายวรรคนนกอนสนธ เชน
สนธกบวรรค กะ เปลยน º เปน ง เชน สº + เกด สงเกต
สนธกบวรรค จะ เปลยน º เปน ญ
เชน สº + จร สญจร
อางอง : จงชย เจนหตถการกจ (๒๕๕๑) พรทพย แฟงสด (๒๕๕๔)