บทท 3

องคประกอบของแผนท

1. รปแบบของระวางแผนท

2. องคประกอบของแผนท

A. องคประกอบภายในขอบระวางแผนท (Map Face

Information)

B. องคประกอบภายนอกขอบระวางแผนท (Marginal

Information)

บทท 3

องคประกอบของแผนท

ในการศกษาวชาแผนท และการน าแผนทไปใชปฏบตงานเพอจะ

ใหผลดนน ผใชจ าเปนตองท าความเขาใจในรายละเอยด และ ความส าคญของสวนตางๆ ทประกอบขนเปนแผนทช นนนเสยกอน

ซงในการท าความเขาใจนนควรเรมจากการศกษาแผนท ทมการจดท าขนมาอยางเปนระบบ มเปนมาตรฐาน ดงเชน แผนทภมประเทศ (Topographic Map) ชด L7017 หรอ L7018 มาตราส วน 1: 50,000 จากกรมแผนททหาร เพราะเปนแผนทภมประเทศทใหรายละเอยดแผนทและระบบการอางอง สญลกษณและสทไดเลอกสรรแลว

แผนทภมประเทศ มาตราสวน 1: 50,000

องคประกอบของระวางแผนทดงทจะกลาวตอไปน หมายถง

สงตาง ๆ ทปรากฏอยบนแผนแผนท ซงผผลตแผนทน นไดจดแสดงไว เพอทจะใหผทน าแผนทไปใชไดทราบรายละเอยดอยางครบถวนเพยงพอส าหรบการใชงาน

ทงนแผนททจดท าขนในพนทใดพนทหนงจะเรยกวา “ระวาง” (Sheet) และในแผนทแตละระวางจะพมพออกมาเปนกแผน (Copies) กได โดยวสดทผลตแผนทควรมลกษณะส าคญ คอ

ยด หรอ หดนอยทสดเมอสภาวะอากาศเปลยนแปลง

ในบทนจะกลาวถงเนอหาทเกยวของกบองคประกอบของแผนทแผนท โดยการอางองตามแผนทภมประเทศ มาตราสวน 1: 50,000 เปนหลก ซงประกอบดวยสาระส าคญ ดงน

1. รปแบบของระวางแผนท (Format of Map Sheet)

2. องคประกอบของแผนท A. องคประกอบภายในขอบระวางแผนท (Map Face

Information)

B. องคประกอบภายนอกขอบระวางแผนท (Marginal Information)

1. รปแบบของระวางแผนท (Format of Map Sheet)

แผนทภมประเทศและแผนททวไป ผผลตแผนทมกจดท าขนมาม

ลกษณะเปนแผนสเหลยนมจตรส หรอรปสเหลยมผนผา โดยลกษณะรปแบบระวางแผนทจะมสวนประกอบรายการระวางแผนท ส าคญดงน

5'

5'

5'

5' 5' 5'

1

2

3

5

4

1) พนทแผนท (Map Area หรอ Map Face) เปนบรเวณส าหรบแสดงรายละอยดเนอหาของแผนท ซงหากเปนแผนทภม ประเทศ (Topographic Map) มาตราสวน 1: 50,000 ชด L7017 หรอ L7018 จะมขนาดของพนทบรเวณแผนทเทากบ 15 x 15

2) เสนขอบระวางแผนท (Neat Line) เสนขอบแผนทจะอยหางจากรมทงสดานของแผนทเขาไปดานใน โดยมลกษณะ

เปนเสนรปสเหลยม กนแผนทออกเปนสองสวนดวยกน คอ สวนทเปนขอบเขตพนทภายในขอบระวาง กบ สวนพนทนอกขอบระวาง

ทเสนขอบระวางนในแตละดานจะมตวเลขก ากบเพอบอกคาพกดกรด และคาพกดภมศาสตร หรออยางใดอยางหนง นอกจากนในแผนทบางแบบ เสนขอบระวางแผนทอาจประกอบดวยขอบเสรม (Border Line) เปนเสนขอบสองชนเพอใหเกดความสวยงาม

3) พนทขอบระวาง (Margin Area) เปนสวนพนททอยนอกเสนขอบระวางแผนท จะเปนสวนส าหรบแสดงองคประกอบภายนอกขอบระวางแผนท

4) ขอบจ ากดการแสดงรายละเอยดแผนท (Work Limit) เปนแนวจ ากดเขตสญลกษณ และตวหนงสอทตองไมเกนขอบจ ากดน

5) ขอบแผนท (Trim Line) จะเปนสงก าหนดขนาดแผนทเพราะแผนทจะถกตดตามแนวขอบแผนทนเมอท าการพมพเสรจเรยบรอย

2. องคประกอบของแผนท A. องคประกอบภายในขอบระวางแผนท

องคประกอบภายในขอบระวาง หมายถง สวนทแสดงรายละเอยดตางๆ ทใชแทนขอมลลกษณะทปรากฏบนพนผวโลกทงทเกดขนเองตามธรรมชาตหรอทมนษยสรางขนลงบนแผนท

สวนนกคอสวนบรเวณทเปนแผนท (Map Area) ซงถกลอมรอบดวยเสนขอบระวางแผนท โดยปกตแลวองคประกอบภายในขอบระวางแผนทนมกประกอบดวยสวนตางๆ ดงน

1. สญลกษณ (Symbol) เปนเครองหมายหรอสงทผผลตแผนทคดขนเพอใชแทนสงตางๆ บนพนผวภมประเทศ ในการถายทอดรายละเอยดลงไปในแผนท เพอใหแผนทนนเหมาะแกการใชงาน งายตอการอาน และการตความ และเกดความสวยงาม

ทงนสญลกษณตางๆ ทแสดงแทนลกษณะทปรากฏในภมประเทศจรงในแผนทนนสามารถแบงเปนประเภทหลกได 3 ประเภทคอ 1) ประเภทลกษณะทางกายภาพ (Physical Features) เปนสญลกษณะทใช

รายละเอยดตางทเกดขนเองตามธรรมชาต ไดแก

- สญลกษณทใชแทนแหลงน า เชน ใชแทนแมน า ล าคลอง บง

หนอง สระ เปนตน

- สญลกษณทใชแทนความสงต าภมประเทศ เชน ใชแทนภเขา

เนนเขา หาดทราย เกาะ เปนตน

- สญลกษณทใชแทนพชพนธไมตางๆ เชน ใชแทนลกษณะของ

ปาไมชนดตางๆ

2) ประเภทลกษณะทางวฒนธรรม (Cultural Features) เปนสญลกษณทใชแทนสงตางๆทปรากฏบนพนผวภมประเทศทเกดขนจากการกระท าของมนษย ไดแก

- สญลกษณทใชแทนการตงถนฐานมนษย เชน บาน อาคาร

ส านกงาน หมบาน ชมชนเมอง หรอสงกอสรางอนๆ เปนตน

- สญลกษณทใชแสดงแทนการคมนาคม เชน ถนน ทางเทา ทาง

เกวยนทางรถไฟ สนามบน สะพาน เปนตน

- สญลกษณทใชแสดงแทนการใชประโยชนทดน เชน พนทนา

สวน ไร นาเกลอ เปนตน

3) ประเภทลกษณะขอมลเฉพาะเรอง (Thematic Features) เปนลกษณะทผผลตแผนทคดขนมาใชแสดงแทนขอมลเฉพาะเรองทตองการแสดงเปน

พเศษ เชน สญลกษณแสดงลกษณะของดน หน ธรณสณฐาน ประชากร ความกดอากาศ ปรมาณน าฝน เปนตน

แผนทภมประเทศ มาตราสวน 1: 50,000

2. ส ( Color) ส ทใชเปนองคประกอบภายในบรเวณขอบระวางแผนท จะ

หมายถงสของสญลกษณทผผลตใชแทนรายละเอยด

ตาง ๆ ในแผนท

ซงตามหลกสากลในการผลตแผนทภมประเทศจะเลอกใชส

ใหสอดคลองกบรายละเอยดสญลกษณ เชน

- สน าเงน จะใชแทนรายละเอยดเกยวกบน าและแหลงน า ในรป

ของเสนหรอพนทแหลงน า - สเขยว จะใชแทนรายละเอยดเกยวกบพชพนธตางๆ - สน าตาล จะใชแทนรายละเอยดเกยวกบการแสดงความสงต าภมประเทศ - สแดง หรอด า จะใชแทนรายละเอยดทมนษยเปนผสรางขน

กรณการผลตแผนทเฉพาะเรอง (Thematic Map) การใชสของสญลกษณตางๆ ทปรากฏบนแผนทอาจมลกษณะทแตกตางไปจากหลกสากลทวไป ทงนขนอยกบเจตนา หรอความตองการในการสอสารขอมลของผผลตแผนทนนๆ

สทใชแสดงสญลกษณตางๆ

3. ชอภมศาสตร ( Geographical Names )

เปนตวอกษรทใชก ากบ เพอบงบอกขอมลของสญลกษณตางๆ ทแสดงไวภายในขอบระวางแผนท ท าให เราทราบวาสถานทนนหรอสงนนมชอเรยกอะไร โดยปกตในแผนทภมประเทศ (Topographic Map) ชด L7018

มาตราสวน 1: 50,000 ชอภมศาสตรภาษาไทยจะใช

สด า ภาษาองกฤษจะใชสน าตาลแดง และ ชอของแหลงน าทงภาษาไทยและภาษาองกฤษจะใช

สน าเงน

ชอภมศาสตรตางๆ

4. ระบบอางองในการก าหนดต าแหนง ( Position Reference Systems ) มเพอการบอกต าแหนงสงตางทปรากฏอยในแผนท โดยอาจใชเสนหรอตารางทแสดงไวในขอบระวางแผนท

ทงนอาแสดงเปนพกดระบบกรด พกดระบบภมศาสตร หรอแสดงทงสองระบบกได

B. องคประกอบภายนอกขอบระวางแผนท

องคประกอบภายนอกขอบระวางแผนท หมายถง สวนของแผนทตงแตเสนขอบระวางแผนทออกไปถงขอบแผนททงสดาน

สวนนของแผนท ผผลตแผนทจะใชเปนสวนส าหรบแสดงรายละเอยดประเภทขาวสารหรอขอมลทผใชแผนทท ควรทราบ เพอการใชงานแผนทนนไดอยางถกตองตามความมงหมายของผผลตแผนท

ทงนเนองจากรายละเอยดภายนอกขอบระวางแผนท ของแผนทแตละชนดจะมรายละเอยดทแตกตางกน ดงนนเพอความเขาใจในการอธบายองคประกอบภายนอกขอบระวางแผนท ในทนจะน าเสนอแผนทภมประเทศ มาตราสวน 1 : 50,000 ชด L7018 จากกรมแผนททหาร เปนกรณตวอยางในการอธบาย

องคประกอบภายนอกขอบระวาง ซงมองคประกอบดงตอไปน

1. ระบบบอกระวาง (Sheet Identification System) เปนหลกเกณฑของระบบการเรยกชอเลขหมายแผนทแตละชด และแตละระวาง เพออ านวยความสะดวกในการเรยกคนแผนทแตละชมทมจ านวนระวางมากๆ ไปใชงานไดอยางเปนระบบ ดงองคประกอบของระบบบอกระวาง ดงน

1) ชอชดแผนทและมาตราสวน (Series Name and Map Scale)

เปนชอขอมลทสามารถอธบายไดครอบคลมบรเวณขอบเขตของแผนททจดท าขนในมาตราสวนเทาไร ซงจะปรากฏอยมมบบนดานซายของแผนทดงตวอยางเชน

2) เลขหมายล าดบชด (Series Number) เปนเลขหมายอางองทแสดงถงการจดท าแผนทวาเปนชดใด ทงน

หมายเลขดงกลาวจะปรากฏอยมมบนดานขวาและลางซายของแผนท ซงประกอบดวยตวอกษรและตวเลข L7018 ซงม

ความหมายดงน

มมบนดานขวา

มมลางดานซาย

เลขล าดบชด

L7018 หมายถง L แทนเขตภมภาค (Regional Area) หรอภมภาคยอย (Sub-Regional Area) ซงการใชตวอกษรภาษาองกฤษ L จะหมายถงภมภาคทครอบคลมประเทศไทย ลาว กมพชา เวยดนาม มาเลเซย จน ไตหวน เกาหล และญป น 7 แทนการผลตแผนทในมาตราสวนระหวาง 1:70,000 ถง 1:35,000 0 แทนบรเวณภมภาคยอย จากการแบง L เปนภมภาคยอย (Sub-Regional Area) ซงเลข 0 คอ บรเวณ ประเทศไทย ลาว กมพชา เวยดนาม มาเลเซย และจน 18 แทนเลขแสดงล าดบทของการท าชดแผนทในมาตราสวนเดยวกน และอยในพนทภมภาค L ดงเชนแผนทภมประเทศ มาตรสวน 1 : 50,000 ทมเลขหมายล าดบชด L708 L7017 และ L7018 หมายถง แผนทล าดบชดดงกลาวจดท าขนเปนล าดบท 8 ล าดบท 17 และล าดบท 18 ของแผนทมาตราสวน 1 : 50,000 ในภมภาค L นนเอง

เลขหมายล าดบชดแผนทมาตราสวน 1 : 50,000 ของประเทศในแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใต ไดแก

- L7010 ของประเทศมาเลเซย และสงคโปร

- L7011 L7016 ของประเทศกมพชา

- L7012 L7015 ของประเทศลาว

- L708 L7017 L7018 ของประเทศไทย

3) ชอระวาง (Sheet Name)

แผนทแตละฉบบจะมชอระวาง ซงตงมาตามชอของลกษณะทส าคญหรอทเดนหรอทส าคญทางภมศาสตร เชน ชอของจงหวดจงหวด อ าเภอ หมบาน หรอชมชนทส าคญ ชอระวางจะ

ปรากฏอย 2 แหง คอ กงกลางระหวางตอนบน และทางดานซายของขอบระวางตอนลาง

ชอระวาง

4) หมายเลขประจ าระวาง (Sheet Number) เปนหมายเลขประจ าแตละระวางแผนท ซงไดมการจดระบบหมายเลขตาม “ระบบดชนแผนท” (Map Index System)

หมายเลขประจ าระวางนมไวเพอความสะดวกในการคนหาระวางแผนททตองการใช

หมายเลขประจ าระวางนจะแสดงไวทมมขวาดานบน และอกแหงทมมซายดานลางของระวางแผนท ดงภาพดานลางคอหมายเลขประจ าระวางท 5641 II

หมายเลขประจ าระวาง

ดชนหมายเลขประจ าระวางแผนททงหมดของประเทศไทย (830 ระวาง)

2. มาตราสวนแผนท (Map Scale) แสดงไวทก งกลางระวางตอนลาง และมมซายตอนบน มาตราสวนแสดงไวเพอใหทราบอตราสวนระหวางระยะในแผนทกบระยะทางในภมประเทศจรง ซงจะมหนวยวดตางๆกนทแสดงไว เชน กโลเมตร ไมล ไมลทะเล

มาตราสวนแผนท

3. ค าอธบายสญลกษณ (Legend) เปนรายละเอยดส าหรบการอธบายความหมายของสญลกษณ (Symbol) ทแสดงในแผนท เชน ประเภทของพนทชมชนเมอง หมบาน เสนถนน แหลงน า เปนตน ค าอธบายสญลกษณจะแสดงทมมลางดานซายของแผนท

4. บนทกตางๆ (Note) คอ หลกฐานขอมลตางๆ ทใชในการท าแผนท เพอแจงใหผใชงานทราบทมา การอางอง ความนาเชอของการผลตแผนทและเพออ านวยความสะดวกตอการใชแผนท เชน บนทกชวงตางเสนชนความสง บนทกการใชคารปทรงสณฐานและหลกฐานอางอง บนทกการแปลงคาพกดจาก WGS 84 เปน INDIAN 1975 บนทกวธการก าหนดต าแหนงเปนคาพกด ดงภาพ

5. แผนภาพเดคลเนช น (Declination Diagram) จะแสดงไวทขอบระวางตอนลางเพอแสดงความสมพนธระหวางทศเหนอ 3 ลกษณะ คอ ทศเหนอจรง (True North) ใชสญลกษณ คอ ดาว ทศเหนอกรด (Grid North) ใชสญลกษณ คอ กรด หรอ GN ทศเหนอแมเหลก (Magnetic North) ใชสญลกษณ คอ ลกศร

6. สารบญแสดงแนวเขตการปกครอง (Boundaries) เปนแผนภาพทแสดงแนวเขตการปกครองในแผนทระวางนนวามเขตการปกครองของประเทศ จงหวด อ าเภอ ใดบาง สารบญแสดงแนวเขตการปกครองจะแสดงไวทขอบระวางตอนลางดานขวา

7. สารบญระวางตดตอ (Adjoining Sheets) เปนแผนภาพแสดงใหทราบวามแผนระวางแผนทใดทตดตอกบแผนทระวางนน เพอความสะดวกในการคนหาระวางแผนทใกลเคยง สารบญระวางตดตอ จะแสดงไวทขอบระวางตอนลางดานขวา

8. ค าแนะน าเกยวกบระดบความสง (Elevation Guide) จะแสดงไวทขอบลางดานขวาใกลกบสารบญระวางตดตอเปนแผนภาพแสดงระดบความสงต าภมประเทศในระวางนนโดยประมาณ โดยใชความแตกตางความเขมของส แสดงใหเหนไดวาบรเวณใดมความสงทสด สง ปานกลาง และต า

9. ศพทานกรม (Glossary) แสดงอยตอนลางของระวาง เพอบอกความหมายของชอภมศาสตรทองถนเนองจากแผนทน ไดจดท าขน 2 ภาษา คอภาษาไทยและภาษาองกฤษ ค าบางค าจ าเปนตองทบศพท ทองถน ดงนนเพอใหผใชไดทราบความหมายของค าทบศพทนน จงไดใหความหมายไวดวย

10. ค าแนะน าเกยวกบความลาด (Slope Guide) เปนสวนทบอกใหทราบถงการเทยบความลาดชนของพนท โดยวดออกมาเปนองศาของความลาดชน (Slope Degree) และรอยละของความลาดชน (Slope Percent) โดยจะแสดงไว ทขอบลางดานขวา

11. บนทกเกยวกบการผลต เปนการบอกใหทราบถงหนวยงานทส ารวจเกบขอมล ท าการผลตแผนทนน รวมถงชวงเวลาทท าการส ารวจเกบขอมล ท าใหผใชทราบขอมลชดเจน และความทนสมยของขอมลทปรากฏในแผนท

ความแตกตางจาก L 7017 กบ L 7018

• L 7017 พนหลกฐานทางราบใช Indian 1975 คอ โครงขายของจดบงคบควบคมต าแหนงทางราบทยดถอหลกฐานจากหมดหลกทเทอกเขา เอเวอรเรส ของประเทศอนเดย

• L 7018 พนหลกฐานทางราบใช WGS 84 คอ โครงขายจดบงคบควบคมต าแหนงทางราบจากระบบ GPS

L 7017

L 7018 การแปลงคาพกดระบบ WGS84 เปน Indian1975 พกดกรด: บวกระยะทางดานตะวนออก 415.1 ม. ลบระยะทางดานเหนอ 314.3 ม.

+415.1 ม.

-31

4.3

ม.

จบบทท 3