บทท 10

การน าระบบไปใช/การบ ารงรกษาระบบ

1

บทน ำ

ระยะนจะท ำใหระบบเกดผลดวยกำรสรำงระบบขนมำ ซงของเกยวกบกจกรรมตำง ๆ ดงตอไปน

1. กำรจดหำระบบ

2. กำรเขยนโปรแกรม (Coding)

3. กำรทดสอบ (Testing)

4. กำรตดตง (Installation)

5. กำรจดท ำเอกสำรคมอกำรใชงำน (Documentation)

6. กำรฝกอบรม (Training)

7. กำรประเมนผลระบบ (System Evaluation)

หวขอกำรเรยนร

1. ขนตอนกำรเขยนโปรแกรม

2. กำรทดสอบแบบ Black Box และ White Box

3. วธกำรตดตงระบบ

4. เอกสำรคมอกำรใชงำน

5. ชนดของกำรฝกอบรม

6. แบบฟอรมกำรประเมนผล

7. วธกำรบ ำรงรกษำระบบ

การจดหาระบบ

เกดขนเมอทมงำนโครงกำรท ำกำรออกแบบระบบไดเสรจสนลง ทมงำนพฒนำระบบกจะทรำบวำระบบสำรสนเทศทจะพฒนำขนใหมจะมสวนประกอบอะไรบำง ซงเปนสวนหนงของกำรพฒนำระบบ

กำรจดหำระบบ

การจดหาอปกรณ

การจดหาโปรแกรมประยกต

การพจารณาขอเสนอของผขาย

กำรจดหำระบบ

1. การจดหาอปกรณ (Hardware Acquisition)

กำรจดหำอปกรณ

การซอระบบส าเรจรป

การขอขอเสนอทวไป

การขอขอมลเสนอทเฉพาะเจาะจง

การซอจากผขายรายเดยวหรอหลายราย

กำรจดหำระบบ

2. การจดหาโปรแกรมประยกต (Application Software Acquisition)

กำรจดหำโปรแกรมประยกต

การซอเขามาทงโปรแกรม

การพฒนาขนเอง

กำรจดหำระบบ

3. การพจารณาขอเสนอของผขาย (Vendor Review and Evaluation)

กำรพจำรณำขอเสนอของผขำย

การทดสอบแบบ Benchmark

การใหคะแนนผขาย

การเขยนโปรแกรม (Coding)

คอกำรสรำงระบบขนมำเพอใชงำน โดยผรบผดชอบคอโปรแกรมเมอร โดยกำรเขยนโปรแกรม ประกอบดวยขนตอนตำง ๆ ดงตอไปน

• ศกษาจากเอกสารตาง ๆ หมำยถงเอกสำรทไดจำกกำรวเครำะห และออกแบบทนกวเครำะหระบบไดจดท ำไวให ประกอบดวย แผนภำพกระแสขอมล ค ำอธบำยกำรประมวลผลขอมล พจนำนกรมขอมล รวมถงรปแบบกำรบนทกขอมลทำงจอภำพ และรปแบบเอำตพตหรอรำยงำนตำงๆ

• ออกแบบโปรแกรม เพอแกปญหำ และตดสนใจแนวทำงเพอใหกำรพฒนำในขนตอนนเกดผลส ำเรจ

• เขยนโปรแกรม ซงขนอยกบภำษำคอมพวเตอรหรอแอปพลเคชนทใชเขยน

การเขยนโปรแกรม (Coding)

4. ทดสอบโปรแกรม ตำมปกตแลว โปรแกรมเมอรจะด ำเนนกำรเขยนโปรแกรมควบคไปกบกำรทดสอบโปรแกรมเสมอ โปรแกรมเมอรนอกจำกตรวจสอบควำมถกตองในรปแบบภำษำเขยนแลว ยงตองตรวจสอบควำมถกตองของผลลพธทไดจำกกำรประมวลผลของโปรแกรมดวย

5. จดท าเอกสารประกอบโปรแกรม เอกสำรทใชประกอบกำรเขยนโปรแกรม กำรจดท ำเอกสำรดงกลำว กเพอประโยชนตอกำรปรบปรงแกไขโปรแกรมในอนำคต

การทดสอบ (Testing)

เปนกำรทดสอบโปรแกรมทใชงำนในระบบวำสำมำรถท ำงำนไดอยำงถกตองหรอไม กอนทจะด ำเนนกำรตดต งระบบเพอใชงำนจรง อำจมควำมจ ำเปนตองจ ำลองสถำนกำรณกำรด ำเนนงำนขนมำ

กำรทดสอบ (Testing)

เทคนคกำรทดสอบ (Testing Techniques) สามารถด าเนนการทดสอบวธการตอไปน

Black Box Testing เปนการทดสอบฟงกชนการท างานของระบบทตองการทราบเพยงวา เมอมการอนพตขอมลเขาสระบบแลว จะไดผลลพธออกมาอยางไร โดยไมสนใจวาระบบมกระบวนการท างานอยางไร

White Box Testing เปนการทดสอบโปรแกรมภายในวามวธการเขยนอยางไร มการตรวจสอบฟงกชนการท างานวาถกตองและครบถวนหรอไม โปรแกรมทเขยนขนมขอผดพลาดเชงตรรกะ (Logic Error) หรอไม มการออกแบบตรรกะโปรแกรมทมประสทธภาพหรอไม อยางไร

การทดสอบ (Testing)

เทคนคกำรทดสอบ (Testing Techniques)

กำรทดสอบ (Testing)

ขนตอนกำรทดสอบ (Stages of Tests) จะประกอบดวย 4 ขนตอนพนฐาน คอ

1. การทดสอบหนวยยอย (Unit Testing)

2. การทดสอบดวยการน าโปรแกรมมาประกอบรวมกน (Integration Testing)

3. การทดสอบทงระบบ (System Testing)

4. การทดสอบการยอมรบในระบบ (Acceptance Testing)

การทดสอบ (Testing)

การทดสอบหนวยยอย (Unit Testing) มงเนนถงกำรตรวจสอบควำมถกตองและขอผดพลำดทเกดขนภำยในโมดล โปรแกรมเมอรกจะทดสอบจนกระทง เชอวำโคดโมดลนปรำศจำกขอผดพลำด

การทดสอบดวยการน าโปรแกรมมาประกอบรวมกน (Integration Testing) คอกำรทดสอบ ดวยกำรน ำกลมโปรแกรมหรอโมดลตำง ๆ มำประกอบรวมกน ระบบจะตองท ำงำนโดยปรำศจำกขอผดพลำด และตองมควำมมนใจวำกำรเชอมโยง และกำรสงผำนขอมลไปมำระหวำงโมดลจะตองท ำงำนอยำงถกตองและครบถวน สำมำรถด ำเนนกำรดวยวธแบบลำงขนบน (Bottom-up Integration) และวธแบบบนลงลำง (Top-down Integration)

กำรทดสอบ (Testing)

การทดสอบทงระบบ (System Testing) คอกำรทดสอบระบบทงหมดกอนทจะด ำเนนกำรสงมอบใหกบลกคำ นกวเครำะหระบบจะตองมนใจวำทก ๆ โมดล และโปรแกรมตำง ๆ จะตองท ำงำนรวมกนโดยปรำศจำกขอผดพลำด และตรงตำมควำมตองกำรของผ ใช รวมถงกำรทดสอบประสทธภำพของระบบ (Performance Testing) วำระบบมควำมนำเชอถอมำกนอยเพยงไร

การทดสอบการยอมรบในระบบ (Acceptance Testing) คอกำรตรวจรบระบบ ทผใชจะเปนผยนยนถงควำมสมบรณของระบบ วำระบบสำมำรถรองรบกระบวนกำรทำงธรกจไดตรงควำมตองกำร ถกตอง และครบถวนหรอไม อยำงไร

การทดสอบ (Testing)

การทดสอบแบบอลฟา (Alpha Testing) จะด ำเนนกำรทดสอบระบบดวยกำรจ ำลองสภำพแวดลอมขนมำ

การทดสอบแบบเบตา (Beta Testing) ทมงำนจะใหผใชงำนจรงท ำกำรทดสอบระบบบนสภำพแวดลอมจรง และใชขอมลจรงในกำรทดสอบ

การตดตง (Installation)

นกวเครำะหระบบ สำมำรถเลอกใชวธกำรตดตงทมอยหลำยวธดวยกนตำมควำมเหมำะสม ซงประกอบดวยวธกำรตดตง 4 วธดวยกนคอ

1. การตดตงเพอใชงานใหมทนท (Direct Installation) เนองมำจำกระบบเดมกบระบบใหมมควำมแตกตำงกนอยำงสนเชง ไมสำมำรถน ำผลลพธจำกระบบทงสองมำท ำกำรเปรยบเทยบกนได ส ำหรบวธนบำงครงอำจเรยกวำ Immediate Cutover ซงถอเปนวธกำรตดตงทงำยทสด

การตดตง (Installation)

1. การตดตงเพอใชงานใหมทนท (Direct Installation)

ขอด

- ระบบใหมสำมำรถด ำเนนกำรใชงำนไดทนท

- สถำนกำรณบงคบใหผใชงำนตองใชระบบใหม โดยไมสำมำรถกลบไปใชระบบงำนเดมได

- งำยตอกำรวำงแผน

- คำใชจำยต ำ และใชเวลำนอย

การตดตง (Installation)

1. การตดตงเพอใชงานใหมทนท (Direct Installation)

ขอเสย

- อำจเกดขอผดพลำดทคำดไมถงในขณะทใชระบบใหม

- ถงแมระบบใหมจะใชงำนไดจรงกตำม แตนนไมไดหมำยถงควำมสมบรณของระบบใหมโดยรวม

- จดเปนวธกำรตดตงทมควำมเสยงสงทสด เมอเปรยบเทยบกบกำรตดตงดวยวธอน ๆ

การตดตง (Installation)2. การตดตงแบบคขนาน (Parallel Installation) เปนวธกำรตดตงทมกำร

ปฏบตงำนท งระบบเดมกบระบบใหมขนำนกนไป หำกกรณทระบบใหมเกดปญหำขน กจะไมสงผลกระทบใด ๆ เนองจำกระบบงำนเดมกยงคงด ำเนนกำรปกต โดยระบบจะสมบรณตอเมอกำรด ำเนนงำนของระบบใหมเปนไปอยำงไมมปญหำหรอไมพบขอผดพลำดใด ๆ จนกระทงมนใจ แลวจงคอยด ำเนนกำรใชระบบใหม และยกเลกใชงำนระบบเดมในทสด

ขอด

- มควำมปลอดภยสง เนองจำกหำกระบบใหมเกดขอผดพลำด ระบบเดมกยงสำมำรถน ำมำใชงำนเพอกำรส ำรองได

- สำมำรถเปรยบเทยบกระบวนกำรท ำงำน รวมทงเอำตพตทไดจำกระบบระหวำงระบบเดมกบระบบใหม

การตดตง (Installation)2. การตดตงแบบคขนาน (Parallel Installation)

ขอเสย

- ใชตนทนสง เนองจำกจ ำเปนตองด ำเนนกำรทงระบบเดม กบระบบใหมควบคดวยกน

- สนเปลองเวลำไปกบกำรท ำงำนทงสองระบบ และกำรเปรยบเทยบระบบทงสอง

- ในกรณทระบบใหมเกดขอผดพลำด ผใชงำนอำจเกดทศนคตทไมดตอระบบใหม และอำจมงควำมสนใจกบกำรใชงำนระบบงำนเกำเชนเดม

- ยำกตอกำรวำงแผน และมขนตอนควบคมกำรท ำงำนทยงยำก

การตดตง (Installation)3. การตดตงแบบทละเฟส (Phased Installation) เปนวธกำรตดตงทมกำรก ำหนด

เปนระยะ ๆ โดยแตละระยะจะมกำรเพมองคประกอบหรอฟงกชนกำรท ำงำนของระบบ

ขอด

- เจำของระบบ หรอเจำของกจกำรไมจ ำเปนตองช ำระเงนกอนใหญทงหมด สำมำรถช ำระเงนคำระบบในแตละสวน ของแตละระยะนน ๆ ได

- หำกเกดขอผดพลำด จะไมสงผลกระทบตอระบบโดยรวม โดยจะสงผลตอระบบ

การตดตง (Installation)3. การตดตงแบบทละเฟส (Phased Installation)

ขอเสย

- อำจใชเวลำมำกเกนไปกบบำงระบบงำน ซงจะสงผลกระทบตอกำรรอพฒนำระบบงำนยอยในล ำดบถดไปของระยะตอไป

- หำกระบบยอยตำง ๆ ไมสำมำรถแบงแยกโดยอสระได กจะยำกตอกำรแบงกำรตดตงทละระยะ กลำวคอ ไมเหมำะสมกบระบบงำนทไมสำมำรถแบงระบบออกเปนสวนยอย ๆ ได

การตดตง (Installation)4. การตดตงแบบโครงการน ารอง (Pilot Project) โดยจะด ำเนนกำรตดตงระบบ

เฉพำะสวนงำนใดสวนงำนหนงกอน

ขอด

- ลดควำมเสยงไดด และคำใชจำยต ำ

ขอเสย

- วธนเหมำะสมกบระบบทมควำมสมบรณในตวเอง ทไมของเกยวกบระบบงำนอน ๆ

กำรตดตง (Installation)

การจดท าเอกสารคมอใชงาน (Documentation/Manuals)

จดไดวำเปนเอกสำรสวนหนงทใชส ำหรบกำรฝกอบรม คณภำพ และชนดของเอกสำรคมอกำรใชงำน แตหมำยถงควำมส ำเรจของระบบ โดยพนฐำนชนดของเอกสำรคมอใชงำน ประกอบดวย เอกสำรคมอส ำหรบผใช และเอกสำรคมอระบบ

เอกสารคมอส าหรบผใช (User Documentation) อำนคมอใชงำนกอนทจะปฏบตงำนจรงกบระบบ ขอควำมในเอกสำรตองชดเจน อำนแลวงำยตอกำรท ำควำมเขำใจ และควรมกำรจดแบงล ำดบหวขอตำง ๆ ใหเหมำะสม มสำรบญ และดชนเพอใชส ำหรบชวยคนหำค ำทตองกำรได เอกสำรคมอส ำหรบผใช ในบำงครงอำจเรยกวำ User’s Manual แบงเปน 3 ชนดดวยกน คอ

การจดท าเอกสารคมอใชงาน (Documentation/Manuals)

เอกสารคมอส าหรบผใช (User Documentation)

ระบบความชวยเหลอ (The Help System) เปนกำรออกแบบเพอใหผใชทตองกำรทรำบวำจะปฏบตงำนกบฟงกชนตำง ๆ เหลำนอยำงไร

กำรจดท ำเอกสำรคมอใชงำน (Documentation/Manuals)

เอกสารคมอส าหรบผใช (User Documentation)

คมอปฏบตงาน (Procedures Manuals) เปนกำรอธบำยวำจะปฏบตงำนกบงำนทำงธรกจนอยำงไร

การฝกสอน (Tutorials) เปนกำรฝกสอนใหผใชสำมำรถระบบไดดวยบทเรยน

การจดท าเอกสารคมอใชงาน (Documentation/Manuals)

เอกสารคมอระบบ (System Documentation) จะชวยใหผปฏบตกำรหรอโอเปอเรเตอรไดเขำใจเกยวกบแอปพลเคชนซอฟตแวรวำจะจดกำรกบระบบ หรอบ ำรงรกษำระบบอยำงไรหลงจำกทไดด ำเนนกำรตดตงไปแลว รวมถงกำรปฏบตกำรเพอปรบปรงระบบใหมประสทธภำพอยำงไร จะด ำเนนกำรแกไขอยำงไรในกรณทระบบเกดขอขดของ กำรตดตงอปกรณฮำรดแวรและซอฟตแวรตองด ำเนนกำรอยำงไร กำรอนญำตหรอไมอนญำตใหผใชงำนเขำถงขอมลในสวนตำง ๆ วธกำรเพมหรอเคลอนยำยอปกรณออกจำกระบบ และกำรส ำรองขอมลระบบ

การฝกอบรม (Training)

ผใช คอ ผทโตตอบกบระบบเพอท ำงำนประจ ำวน

ผปฏบตกำรหรอโอเปอเรเตอร ผทท ำหนำทปฏบตกำรสนบสนนระบบใหสำมำรถด ำเนนกำรไดตำมปกต

การฝกอบรม (Training)

ชนดของการฝกอบรม (Types of Training) กำรฝกอบรม จงสมควรด ำเนนกำรฝกอบรมตำมชนดของกลมบคคล ซงประกอบดวย กำรฝกอบรมผใช และกำรฝกอบรมผปฏบตกำร

- กำรฝกอบรมผใช (User Training) จะตงอยบนพนฐำนกำรท ำงำนของระบบ และควำมตองกำรเขำถงขอมลของผใชเปนส ำคญ จะตองอธบำยใหผ ใชเขำใจถงกำรท ำงำนของระบบวำประกอบดวยอะไรบำง และจะตองด ำเนนกำรอยำงไรเปนส ำคญ

- กำรฝกอบรมผปฏบตกำร (Operator Training) จะมงควำมสนใจถงหนำทกำรสนบสนนระบบเปนส ำคญ ดวยกำรอธบำยวำระบบมกำรท ำงำนอยำงไร มำกกวำทจะอธบำยวำระบบท ำอะไรบำง

การฝกอบรม (Training)

วธการฝกอบรม (Training Method)

- ฝกอบรมโดยใชวทยำกร กำรบรรยำย กำรอภปรำย หรอกำรสำธตประกอบกำรฝกอบรม

- ฝกอบรมดวยตนเอง (Online Help) CBT (Computer-Based Training)

การประเมนผลระบบ (System Evaluation)

ควรก ำหนดในชวงระยะเวลำทเหมำะสมของกำรประเมนผลระบบ กคอ ควรด ำเนนกำรภำยหลงกำรตดตงและใชงำนไปแลวประมำณ 6 – 9 เดอน

จดประสงคหลก กคอ ตองกำรประเมนผลระบบงำนวำ ระบบใหมทตดตงและใชงำนน น เ ปนไปตำมควำมตองกำรหรอวตถประสงคของผ ใชหรอไม มขอบกพรองสวนใดบำงทคดวำนำจะไดรบกำรปรบปรง ไมวำจะเปนดำนฟงกชนกำรท ำงำนของระบบ กำรโตตอบกบระบบ ควำมปลอดภยของระบบ รวมถงเอกสำรคมอประกอบกำรใชงำน

การบ ารงรกษาระบบ (Systems Maintenance)

ชนดของกำรบ ำรงรกษำประกอบดวย 4 วธ

1. การบ ารงรกษาดวยการแกไขใหถกตอง (Corrective Maintenance) เปนกำรควบคมกำรท ำงำนของระบบทด ำเนนงำนอยประจ ำวน ใหด ำเนนกำรตอไปได ซงผใชอำจพบขอผดพลำดในระบบกำรท ำงำนบำงสวน ดงนน จะตองไดรบกำรแกไขใหถกตองเพอใหระบบงำนสำมำรถด ำเนนกำรตอไปไดตำมปกต

2. การบ ารงรกษาดวยการปรบระบบใหสามารถรองรบสภาพแวดลอมใหมทเปลยนแปลงไป (Adaptive Maintenance) หรอเปนไปตำมเทคโนโลย นอกจำกนAdaptive Maintenance ยงรวมถงกำรปรบปรงซอฟตแวรใหเปนไปตำมควำมตองกำรใหมดวย

การบ ารงรกษาระบบ (Systems Maintenance)

ชนดของกำรบ ำรงรกษำประกอบดวย 4 วธ

• การบ ารงรกษาดวยการปรบปรงใหระบบมประสทธภาพดยงขน (Perfective Maintenance) เปนกำรบ ำรงรกษำดวยกำรเพมคณสมบตใหม (Features) หรอปรบปรงกระบวนกำรทมอยใหมประสทธภำพดยงขนกวำเดม

• การบ ารงรกษาดวยการปองกน (Preventive Maintenance) เพอชวยลดขอผดพลำดทอำจเกดขนในอนำคต