Post on 18-May-2022
მოსწავლის წიგნი
qarTuli ena
Don't C
opy
Cemi xatia samSoblo,
saxate mTeli qveyana,
ganaTebuli mTa-bari,
wilnayaria RmerTTana.
Tavisufleba dRes Cveni
momavals umRers didebas,
ciskris varskvlavi amodis
amodis da or zRvas Sua brwyindeba,
dideba Tavisuflebas,
Tavisuflebas dideba!
saqarTvelos saxelmwifo himni
Tavisufleba
teqsti daviT maRraZis
musikis avtori zaqaria faliaSvili
himnad daamuSava ioseb keWaymaZem
Don't C
opy
moswavlis wigni
V klasi
qarTuli
ena
grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebis
da mecnierebis saministros mier 20
__ welsDon't C
opy
yvela ufleba daculia
ISBN
qarTuli ena
V klasi, moswavlis wigni
Don't C
opy
3
sarCevi
arsebiTi saxeli _ sulieri, usulo; vin da ra jgufisa. ....................... 7
saxelis mxolobiTi da mravlobiTi ricxvis formebi ............................ 8
arsebiT saxelTa bruneba; brunvis niSnebi ............................................... 9
brunvis niSanTa gavrcoba ........................................................................... 10
zedsarTavi saxeli ....................................................................................... 11
zedsarTavi arsebiT saxelTan da calke ................................................... 12
zmna _ dro .................................................................................................... 13
zmna _ piri, ricxvi ...................................................................................... 14
winadadeba Sinaarsis mixedviT; sasveni niSnebi winadadebis bolos ...... 15
zogierTi Taviseburi zmnis formebi ........................................................ 16
dialogi ......................................................................................................... 17
narTan’iani mravlobiTis formaTa bruneba, brunvis amocnoba ............. 18
ricxviTi saxelebi: raodenobiTi, rigobiTi, wilobiTi ......................... 19
ricxviT saxelTa gamoxatva cifrebiT ...................................................... 20
zmnis ricxvi mravlobiTSi dasmul arsebiT saxelTan ............................ 22
sasveni niSani mimarTvis formebTan .......................................................... 23
arsebiTi saxelisa da zmnis ricxvi erTze meti raodenobis
aRmniSvnel sityvasTan. ................................................................................ 25
srulmniSvnelobiani da damxmare sityvebi ............................................... 26
vin? kiTxva araadamianTa saxelebTan ........................................................ 27
metyvelebis nawilebi .................................................................................. 28
formacvalebadi da ucvleli sityvebi .................................................... 29
sityvis Sedgeniloba: fuZe da afiqsebi .................................................... 30
afiqsebi daniSnulebis mixedviT ................................................................ 31
Don't C
opy
4
Zireuli da warmoqmnili sityvebi ............................................................. 32
martivi da rTuli saxelebi ....................................................................... 35
sakuTari da sazogado arsebiTi saxelebi ................................................ 37
konkretuli da abstraqtuli arsebiTi saxelebi .................................... 38
krebiTi saxelebi .......................................................................................... 40
nivTierebaTa saxelebi ................................................................................. 42
moqmedebis saxelebi ..................................................................................... 43
kninobiT saxelebi ........................................................................................ 44
pirdapiri naTqvamis iribad gadakeTeba, sasveni niSnebi
pirdapir naT qvamTan ..................................................................................... 45
Tavisi, misi nacvalsaxelebi ....................................................................... 46
Semajamebeli gakveTili .............................................................................. 47
saxelebi fuZeTa mixedviT .......................................................................... 48
TanxmovanfuZian saxelTa bruneba, kumSva ................................................ 49
xmovanfuZian saxelTa bruneba, kveca ........................................................ 52
kumSvad-kvecad saxelTa bruneba ............................................................... 54
arsebiT saxelTa marTlwera ...................................................................... 56
sakuTar saxelTa bruneba _ adamianis saxelebi ....................................... 57
gvarTa bruneba ............................................................................................. 58
siis Sedgena ................................................................................................... 61
Tandebuliani brunvebi ............................................................................... 61
zedsarTavi saxeli _ Zireuli da warmoqnili, warmoqmnil
saxelTa jgu febi .......................................................................................... 64
qonebisa da uqonlobis saxelebi ............................................................... 65
sadaurobis (warmomavlobis) saxelebi ...................................................... 66
daniSnulebis saxelebi ................................................................................ 67
xelobis saxelebi ......................................................................................... 68
xarisxis formebi .......................................................................................... 69
Don't C
opy
5
boloTanxmovniani da boloxmovniani zedsarTavis bruneba
arsebiTTan erTad ........................................................................................ 71
zedsarTavi saxeli arsebiTis Semdeg ........................................................ 72
saxelisa da gvaris bruneba ........................................................................ 73
arsebiTi saxeli msazRvrelad ................................................................... 75
naTesaobiT brunvaSi dasmuli saxeli msazRvrelad ............................... 77
martivi da rTuli raodenobiTi ricxviTi saxelebi .............................. 78
rigobiTi ricxviTi saxelebi ..................................................................... 80
Tavaziani formebi ........................................................................................ 81
ricxviTi saxeli msazRvrelad ................................................................... 82
kiTxvebi ganvlili masalis gasameoreblad .............................................. 85
Don't C
opy
6
pirobiTi niSnebi
wignis gamoyenebis instruqcia
qarTuli enis saxelmZRvaneloSi sistemurad aris dalagebuli gramatikuli
masala, axsnilia ZiriTadi cnebebi. rubrikebs: gaixsene da daakvirdi mosdevs
ganmartebebi, Teoriuli msjeloba da Sesabamisi savarjiSoebi. isini TvalsaCi-
nod aris erTmaneTisagan gamoyofili Sesabamisi warweriT, grafikuli niSniTa Tu
CarCoTi. naTlad, gamartivebuli formiT Camoyalibebul wesebsa da ganmartebebs
mosdevs sxvadasxva tipis davaleba, rac exmareba moswavleebs, daeuflon qarTu-
li saliteraturo enis normebs, daxvewon da gaaumjobeson zepirmetyveleba da
marTlwera, isaubron da weron uSecdomod.
��������!
1.
��ვ���!
ZiriTadi teqstis saTauri
Teoriuli masala
Don't C
opy
7
aragvs zemoT, aragvs qvemoT
Seswavlili masalis gameoreba
1. arsebiTi saxeli _ sulieri, usulo; vin da ra jgufisa.
��������!
`aragvs zemoT, aragvs qvemoT xels vin gaxlebs, ukadrisav,
welamdea saTibebi, Tvalni agitirdebian...
kenkeSa da ukadrisa es peplebi, es futkrebi
nazsaTuTad natifebi... raRas gadagkidebian?~
1. ras gamoxatavs xazgasmuli sityvebi?
a) sagnis Tvisebas; b) sagans; g) sagnis moqmedebas.
2. ra ewodeba sagnis aRmniSvnel sityvas?
a) arsebiTi saxeli; b) zedsarTavi saxeli; g) zmna.
3. romel jgufs miekuTvneba sityvebi: aragvi, saTibi, kenkeSa, Tvali?
a) usulos, ra jgufisa; b) suliers, vin jgufisa; g) suliers, ra jgufisa.
4. romel jgufs miekuTvneba sityvebi: pepela, futkari?
a) usulos, ra jgufisa; b) suliers, vin jgufisa; g) suliers ra jgufisa.
5. romeli saxelebi miekuTvneba vin jgufs?
arsebiTi saxelis kiTxvebia: vin? ra?
vin? daesmis mxolod adamianis aRmniSvnel saxelebs: moswavle, poeti, mogzau-
ri, kaci...
ra? daesmis yvela danarCens _ rogorc usulo sagnebis, ise sulieri arsebebis
(cxovelebis, frinvelebis, Tevzebis, mwerebis, qvewarmavlebis) gamomxatvel
saxelebs: futkari, arwivi, iremi, aragvi, yvavili, saTibi, klde...
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
amowere arsebiTi saxelebi da aRniSne: sulieria Tu usulo, vin jgufis Tu ra jgu-
fisa!
nimuSi: es futkrebi raRas gadagkidebian? _ futkrebi, sulieri, ra?
1. maTe saTibs celiT miadga; 2. frTaxatula peplebi mindorSi dafarfatebdnen;
3. nakaduli kldidan mdinarisaken miiCqaroda; 4. sicxiT gaTanguli bavSvebi wyaros
wyals daewafnen; 5. natom xeli ar axlo mindorSi gaSlil yvavilebs; 6. mzeWabuki
gaqvavebul tyeSi Sevida; 7. ukadrisa samkurnalo TvisebebiT gamoirCeva.
Don't C
opy
8
2. saxelis mxolobiTi da mravlobiTi ricxvis formebi
��������!
`xels vin gaxlebs, ukadrisav, `ukvdavebis wyaroebi
Tvalni agitirdebian~. kldeebs gadmohkidebia~.
1. romel ricxvSi dgas xazgasmuli saxelebi?
2. romeli daboloebebi awarmoebs mravlobiTi ricxvis formebs?
3. ra SemTxvevaSi iyris Tavs ori e?
qarTul enaSi mravlobiTi ricxvis formebs awarmoebs rogorc eb daboloeba:
Tvalebi, ise n da Ta daboloebebi: Tvalni, TvalTa.
Tu sityva e xmovanze bolovdeba, eb’ian mravlobiTSi ori e moiyris Tavs: tye
> tyeebi, klde > kldeebi...
Zvelad ufro n da Ta daboloebebi gamoiyeneboda, amJamad _ eb.
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
Casvi eb’ian mravlobiT ricxvSi saxelebi:
weli, xidi, kafe, dRe, ube, ezo, Tve, gza, kupe, kvira, kibe, xe.
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
narTan’iani mravlobiTi ricxvis formebi gadaiyvane eb’ian mravlobiTSi!
nimuSi: qarTuli ena erT-erTi uZvelesia msoflio enaTa Soris.
qarTuli ena erT-erTi uZvelesia msoflio enebs Soris.
1. am kldis Tavze arwivni sxdebian; 2. 1 ivnisi bavSvTa dacvis dRea; 3. `Zmano
kaxelno, ... TqvenSi aRzrdila patara kaxi mefed da gmirad~; 4. gamoica musikalur
nawarmoebTa axali krebuli; 5. mSobelTa krebaze maswavlebelma moswavleebi Seaqo;
6. foTlT TiTqos frTebi moisxes da caSi gafrindnen ; 7. vin moTvlis qarTvel
gmirTa savaJkaco saqmeebs! 8. `foTolTa Sriali, frinvelTa xma sixaruls mpir-
deba~; 9. alpinistebma mTaTa mwvervalebi dalaSqres; 10. axalma speqtaklma mayure-
belTa mowoneba daimsaxura.
Don't C
opy
9
anamarias Wrel-Wreli ambebi
Seswavlili masalis gameoreba
1. arsebiT saxelTa bruneba; brunvis niSnebi
��������!��������!
1. bavSvebi daxtodnen, kiskisebdnen.
2. viRac biWma yuTebi moarbenina.
3. maT bavSvebs Sokoladi miarTves.
4. ismoda ufrosebis gadaZaxili.
5. mama ukravda varskvlavebiT moWedili cis qveS.
6. anamarias mama saukeTeso musikosad miaCnda.
7. didi madloba, Svilo, rogor gagvaxare!
1. ramdeni gansxvavebuli daboloeba gvaqvs xazgasmul sityvebSi?
2. ra hqvia am daboloebebs?
saxelis daboloebis cvlas bruneba hqvia, brunebis TiToeul saxes ki _ brunva.
qarTulSi Svidi brunvaa. TiToeuls Tavisi saxeli da niSani aqvs:
saxelobiTi: bavSv-i bavSv-eb-i
moTxrobiTi: bavSv-ma bavSv-eb-ma
micemiTi: bavSv-s(a) bavSv-eb-s(a)
naTesaobiTi: bavSv-is(a) bavSv-eb-is(a)
moqmedebiTi: bavSv-iT(a) bavSv-eb-iT(a)
viTarebiTi: bavSv-ad bavSv-eb-ad
wodebiTi: bavSv-o bavSv-eb-o
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
abrune arsebiTi saxelebi mxolobiT da mravlobiT ricxvSi: mgzavri, Citi, werili,
wigni, daTvi, kari.
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
amowere arsebiTi saxelebi, aRniSne, romel brunvaSi dgas.
nimuSi: qals is uxaroda, bavSvebi sufTa haers Caylapaveno.
qal-s _ micemiTi brunva, bavSveb-i _ saxelobiTi, haer-s _ micemiTi.
1. nel-nela amindi gafuWda da male nisli Camowva; 2. viRacas vaSliT savse
sabarguli aexada; 3. mere SekveTebis korianteli dadga; 4. Wixvinebdnen cxenebi,
Don't C
opy
10
romlebic traileriT gadahyavdaT; 5. gulkeTilma mZRolma pianinos celofani
Semoacala; 6. bednierma anamariam madloba gadauxada mamas; 7. mgzavrebma SvebiT
amoisunTqes, rodesac gza gaixsna; 8. gogona namdvil musikosad iyo dabadebuli;
9. biWebo, mgzavrebisTvis koncerti unda gavmarToT!
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
amowere arsebiTi saxelebi da aRniSne: sulieria Tu usulo, vin jgufisa Tu ra jgu-
fisa, romel ricxvSi dgas, romel brunvaSi!
nimuSi: mgzavrebs cota xanSi yvelaferi daaviwydaT.
mgzavrebs _ sulieri, vin jgufisa, mr. ricxvSi, micemiT brunvaSi.
1. koncerti Zalian gvian damTavrda; 2. yvela gaaxara am moulodnelma ambavma;
3. Semdeg maTsaviT Suagzaze darCenili mgzavrebi gaicnes; 4. biWebis sixaruls saz-
Rvari ar hqonda; 5. policielebma wesrigi daamyares; 6. Camobnelda Tu ara, manqa-
nebis farebi aanTes.
2. brunvis niSanTa gavrcoba
micemiTSi, naTesaobiTsa da moqmedebiTSi brunvis niSans SeiZleba daematos a savr-
cobi, rodesac:
1. saxeli da an Tu kavSiris win dgas: `es arc anamarias daaviwydeba, arc mamikosa
da arc im adamianebs~; didsa Tu pataras axalisebda musikis hangebi; murabebi-
sa da kompotebis wamoReba gadawyvites; mgzavrebi bavSvebs SokoladiTa da
vaSliT gaumaspinZldnen.
2. saxels c nawilaki daerTvis: mamikosac daaviwyda naRveli.
3. naTesaobiTSi dasmuli saxeli, romelic miuTiTebs, visia an risia sagani, meore
adgilze dgas: yvelgan ismoda musikis xma, magram: yvelgan ismoda xma musikisa.
me vici ana kalandaZis leqsi _ me vici leqsi ana kalandaZisa.
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
gadaakeTe winadebebi nimuSis mixedviT!
nimuSi: Zalian miyvars am mwerlis moTxrobebi.
Zalian miyvars moTxrobebi am mwe rlisa.
1. aremares ayruebda bavSvebis Jivil-xivili; 2. ukve gamoica axalgazrda poetis
krebuli? 3. yvelas Zalian moewona cnobili kompozitoris melodia; 4. xval daiw-
yeba Cveni moswavleebis Sejibreba; 5. guSin viswavle akaki wereTlis leqsi; 6. aravis
esmoda patara biWis sityvebi; 7. ukve viyide xvalindeli koncertis bileTebi.
Don't C
opy
11
mefe da misi Svili
Seswavlili masalis gameoreba
1. zedsarTavi saxeli
��������!
1. iyo erTi mefe, samarTliani, mowyale da mdidari.
2. Svili hyavda kargi da mefoba mas misca.
3. moiyvana mamam da uTxra: Svilo, Seni didi qeba mesmis.
1. ra kiTxva daesmis xazgasmul sityvebs?
2. ras gamoxatavs isini?
ა) sagnis Tvisebas; b) sagans; g) sagnis moqmedebas.
3. ra ewodeba sagnis Tvisebis aRmniSvnel sityvas?
ა) arsebiTi saxeli; b) zedsarTavi saxeli; g) zmna.
sagnis niSan-Tvisebis gamomxatvel sityvas zedsarTavi saxeli ewodeba.
zedsarTavi saxelis kiTxvebia:
rogori? _ ucxo, lamazi, mxiaruli, Wkvianuri...
romeli? _ ufrosi, umcrosi.
sadauri? _ qalaqeli, imereli, aqauri, iqauri...
rodindeli? _ guSindeli, SarSandeli, wlevandeli...
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
amowere zedsarTavi saxelebi da dausvi kiTxva!
nimuSi: SarSan germanel stumrebs vumaspinZleT. germaneli _ sadauri?
1. mamis Wkvianuri darigeba Svilma gaiTvaliswina; 2. wlevandeli mosavali yvelas
axarebda; 3. kargi vaJkaci mtrisganac pativsacemia; 4. `Zunwma kacma Tafli gasca,
ukan gahyva lokviTao~; 5. mTieli kaci barSi Camovida; 6. ̀ dRevandeli sityva xvalis
xidiao~; 7. qalaqeli bavSvebi tyis bunebam moxibla; 8. moxuci mamis darigeba mxo-
lod umcrosma Svilma Seismina; 9. qarTulma xalxurma simReram yvela moajadova;
10. brZeni adamiani ugunur saqciels ar Caidens.
Don't C
opy
12
2. zedsarTavi arsebiT saxelTan da calke
��ვ���!
1. `Svilo, Seni didi qeba mesmis~.
1. didi pataras daexmara da saqme iolad gakeTda.
1. romel winadadebaSi axlavs zedsarTavi saxeli arsebiTs?
2. romel winadadebaSi gvxvdeba zedsarTavi saxelebi damoukideblad, arsebiTis
gareSe?
zedsarTavi saxeli, Cveulebriv, arsebiTs axlavs, mas gansazRvravs: didi qeba _
rogori qeba? magram zogjer arsebiTi gamotovebulia da zesarTavi damoukide-
blad gvxvdeba: pasuxi patara biWma gamca, didi dumda (igulisxmeba: didi biWi).
damoukideblad mdgom zedsarTav saxels arsebiTis mniSvneloba aqvs da mis
msgavsad ibrunvis.
saxelobiTi: did-i did-eb-i
moTxrobiTi: did-ma did-eb-ma
micemiTi: did-s did-eb-s
naTesaobiTi: did-is did-eb-is
moqmedebiTi: did-iT did-eb-iT
viTarebiTi: did-ad did-eb-ad
wodebiTi: did-o did-eb-o
viTarebiTi brunvis niSani rogorc arsebiT, ise zedsarTav saxelebTan aris
ad da ara aT: karg-ad, magr-ad, frTxil-ad...
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
abrune zedsarTavi saxelebi: maRali, mSvenieri, laRi, samarTliani!
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
amowere zedsarTavi saxelebi da aRniSne: ra kiTxva daesmis, arsebiTs axlavs Tu da-
moukideblad dgas.
nimuSi: mamas umcrosi Svili gahyva dasaxmareblad, ufross ar ecala.
umcrosi _ romeli? axlavs arsebiTs, ufrosi _ romeli? damoukidebeli.
1. SarSandeli zafxuli arasdros damaviwydeba; 2. konkursSi monawileebma sain-
tereso Temebi waikiTxes, amitom saukeTesos arCeva gauWirdaT; 3. dRevandeli am-
bis Semdeg guSindeli yvelas daaviwyda; 4. `zarmaci da usaqmuri beds ver ewevao~;
5. `ugunur megobars gonieri mteri sjobia~; 6. `maZRars mSieric maZRari egonao~;
7. `marTali kaci yvelas uyvars, matyuara _ aravis~; 8. `udardeli adamiani
ufliswulma dedamiwis zurgze ver ipova~.
Don't C
opy
13
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
moifiqre da Casvi zedsarTavi saxelebi!
1. am RvTisnierma kacma . . . . saqme gaukeTa; 2. Semodgomaze quCebi . . . . foTlebiT
daifara; 3. . . . . kacs eqimi arCens, dardians _ kargi megobari; 4. uZravi lodi
mZimea, dagorebuli _ . . . . ; 5. . . . . cxeni maTraxs ar daikravso; 6. nuca . . . wignis
kiTxvam gaitaca; 7. codna yvelaze . . . . ganZia adamianisTvis.
��ვ�� �����ვ�� ��� 5.5.
gaaswore Secdomebi!
1. kargaT da RirseulaT daiwyo mefoba; 2. yovelTvis lamazaT Cacmul-daxuru-
li dadioda; 3. ZveleburaT aRarc Tvali uWrida da aRac yuri; 4. biWma gamo-
savali swrafaT ipova; 5. xelmwife samefos brZnulaT da samarTlianaT marTavda;
6. lamazaT moeCvena stumars maspinZlis saubari; 7. didaT gaisarja, magram mego-
bars verafriT daexmara.
brZenkacisa da stumris igavi
Seswavlili masalis gameoreba
1. zmna _ dro
��������!
yoranma gogmaniT moaruli mwyeri dainaxa da moewona misi siaruli.
1. ras gamoxatavs xazgasmuli sityvebi?
a) sagnis Tvisebas; b) sagans; g) sagnis moqmedebas.
2. ra ewodeba sagnis moqmedebis gamomxatvel sityvas?
a) arsebiTi saxeli; b) zedsarTavi saxeli; g) zmna.
1. yorani didad gaisarja, magram veraferi gaawyo.
2. aRara gsurs Sens enaze laparaki da ebraulad saubari gwadia.
3. dabrundebi Sens xalxSi da maT Soris yvelaze cudad ilaparakeb.
romeli zmnebi gamoxatavs moqmedebas, romelic
a) ukve moxda? b) axla xdeba? g) Semdeg moxdeba?
Don't C
opy
14
sagnis moqmedebis an mdgomareobis aRmniSvnel sityvas zmna ewodeba. zmnas sami
dro aqvs: awmyo, warsuli da momavali.
awmyo _ moqmedeba Tqmis, laparakis dros xdeba. axla _ vwer, wer, wers.
warsuli _ moqmedeba moxda, xdeboda, momxdara Tqmamde. guSin, SarSan, SarSanwin,
adre _ davwere, dawere, dawera.
momavali _ moqmedeba moxdeba Tqmis Semdeg. xval, zeg, gaisad, ori wlis Semdeg _
davwer, dawer, dawers.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
gadaiyvane zmnebi warsul da momaval droSi da ise gamarTe winadadebebi!
1. Cemma megobarma ramdenime ena icis; 2. enaTmecnierebi enebs safuZvlianad swav-
loben; 3. adamianebi enis saSualebiT amyareben urTierTobas; 4. rodis ambobs bavS-
vi pirvel sityvas? 5. vinc Tavis enas iviwyebs, verc sxvis enas swavlobs; 6. es kaci
ra brZnulad saubrobs.
2. zmna _ piri, ricxvi
��������!
vfiqrob, verc Cems enas iswavli da Sens enasac daiviwyeb. TviTonac am enaze
laparaki moindoma.
romeli zmna gamoxatavs I piris (me) moqmedebas? II pirisa (Sen)? III pirisa (is)?
zmna icvleba pirisa da ricxvis mixedviT.
magaliTad, fiqrob zmnas I piris niSnad daerTvis v: me v-fiqrob, II pirs niSani ara
aqvs: Sen fiqrob, III piris niSania s daboloeba: is fiqrob-s.
I _ me v-fiqrob v-swavlob
II _ Sen fiqrob swavlob
III _ is fiqrob-s swavlob-s
III piris niSnebia, agreTve, a da o: man ifiqr-a, man aag-o.
mravlobiTi ricxvis gamosaxatavad zmnas I da II pirSi T niSani darTvis: Cven
vfiqrob-T, Tqven fiqrob-T, III pirSi _ en: isini fiqrob-en.
I _ Cven v-fiqrob-T v-swavlob-T
II _ Tqven fiqrob-T swavlob-T
III _ isini fiqrob-en swavlob-en
mravlobiT ricxvSi III piris niSnebia, agreTve, es, n, an, nen: maT ifiqr-es,
ifiqro-n, isini icini-an, gaizard-nen.
Don't C
opy
15
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
amowere zmnebi da miuwere Sesabamisi I da II piris formebi!
mefe daberda da mefoba Svils misca. Svilma daiwyo Rirseulad mefoba. iseTi
sikeTe gamoiCina, mama yvelas daaviwya, magram dRisiT cxenze ar jdeboda, RamiT
dadioda amxedrebuli da lampars ukan miidevnebda, win ar waimZRvarebda.
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
gaanawile zmnebi Sesabamis svetebSi, gamoyavi pirisa da ricxvis niSnebi!
1. vambob, vambobT, ambob, ambobT, ambobs, amboben; 2. vxedav, vxedavT, xedav, xe-
davT, xedavs, xedaven; 3. vTbebi, vTbebiT, Tbebi, TbebiT, Tbeba, Tbebian; 4. vwere,
vwereT, were, wereT, wera, weres; 5. vkref, vkrefT, kref, krefT, krefs, krefen.
I piri II piri III piri
mxol.
mravl.
v-kece
v-kece-T
kece
kece-T
kec-a
kec-es
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
amowere zmnebi da aRniSne, romeli drois, pirisa da ricxvis formebia.
nimuSi: amboben, rom erTma yoranma gogmaniT moaruli mwyeri dainaxa.
amboben _ awmyo, III piri, mr. r., dainaxa _ awmyo, III piri, mx. r.
1. igav-araki sibrZnes aswavlis mkiTxvels; 2. `erTma ugnurma Tagunam iukadrisa
Tagvoba~; 3. `dRemexvalie kacsao Tovli moadga karsao~; 4. bavSvebo, ase verafers
iswavliT, radgan erTmaneTs ar usmenT; 5. daburuli xe Tu naxa sadme, maSinve mis
xSir foTlebSi ibudebs SaSvi; 6. megobrebi oTaxSi visxediT da Zvel ambebs vixse-
nebdiT; 7. `patarebi erT kuTxeSi miviyuJeT da xma gavkmindeT~.
gogra
Seswavlili masalis gameoreba
1. winadadeba Sinaarsis mixedviT; sasveni niSnebi winadadebis bolos
waikiTxe winadadebebi Sesabamisi gamoTqmiT!
a) iyo da ara iyo ra, iyo erTi gogra. gogra dabadebidan mzes uyurebda da saku-
Tari Tavi mosaxarSad ar emeteboda.
b) Sen vin xar? riT gemsaxuro, Cemo mbrZanebelo? gana ar ici, rom me patara mze
var? Cemi sikeTis ambavi ar ici?
g) jer erTi, TqvenobiT melaparake! ho, wadi! wadi! yoCaR, rogor mouswriaT!
Tu mfrinavi gograa, kidev ukeTesi! axali mze amobrwyinda da yvelam Tayvani eciT!
Don't C
opy
16
1. rogoria es winadadebebi Sinaarsis mixedviT?
2. ra sasveni niSnebia dasmuli bolos?
3. romel kiTxviT winadadebebSia kiTxviTi sityva gamoyenebuli?
4. romel sityvazea kiTxvis maxvili kiTxviTsityvian winadadebebSi? arakiTxviTs-
ityvian winadadebebSi?
5. ra grZnobas, emocias gamoxatavs Zaxilis winadadebebi?
kiTxviTsityvian winadadebaSi maxvili kiTxviT sityvazea, arakiTxviTsityvianSi
_ zmnis bolo marcvalze.
kiTxviTi sityvebia: vin? ra? romeli? rogori? ramdeni? sad? rogor? risTvis?
nuTu, gana, xom...
Zaxilis winadadeba gamoxatavs kmayofilebas, sixaruls, aRtacebas, dananebas,
aRSfoTebas, sinanuls, mwuxarebas, mowodebas, Txovnas, brZanebas da sxv.
brZanebis, Txovnis gamomxatveli Zaxilis winadadeba orgvaria: warTqmiTi da
ukuTqmiTi. warTqmiTia: axlave wadi! gTxov, wadi! ukuTqmiTia: ar waxvide! nu
dawer!
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
gadawere winadadebebi, dasvi bolos sasveni niSnebi da aRniSne, rogoria: TxrobiTi,
kiTxviTi Tu Zaxilisa!
1. rogor arCevs mercxali budis asaSenebel saxls 2. gogra siTbos moyvaruli
gvalvagamZle mcenarea 3. Saqris lerwami ubralo lerwams Zalian hgavs 4. uZlurs
nu dascineb da susts nu daCagrav 5. gogras uZvelesi droidan baRCis binadar na-
rinjisfer mkurnals ratom uwodeben 6. asjer gazome, erTxel gaWeri.
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
gadawere winadadebebi da aRniSne: kiTxviTsityviania Tu kiTxviTi sitvis gareSe;
kiTxviT sityvebs qveS xazi gausvi!
1. trabaxa gogras ra daemarTa? 2. gogris Tesls samkurnalo Tvisebebi aqvs?
3. WinWars nemsiviT wvetiani bususebi SxamiT aqvs savse? 4. saidan ismis Citebis
tkbili galoba? 5. yvelam kargad daimaxsovra am zRapris Segoneba? 6. romeli frin-
velis Svils hqvia xundi? 7. risTvis aris saWiro sasveni niSnebis sworad dasma?
2. zogierTi Taviseburi zmnis formebi
��ვ���!
`[gogram] gadawyvita, saswrafod gafreniliyo~.
1. romel dros gamoxatavs xazgasmuli zmna? a) awmyos; b) warsuls; g) momavals.
2. romeli formebi miesadageba mas awmyosa da momavalSi? a) wyvitavs, gadawyvitavs;
b) wyvetavs, gadawyvetavs; g) wyvets, gadawyvets.
Don't C
opy
17
I II III
awmyo: me vwyvet Sen wyvet is wyvets
momav.: me gadavwyvet Sen gadawyvet is gadawyvets
wars.: me gadavwyvite Sen gadawyvite man gadawyvita
aseTive formebia: vkref, kref, krefs; vgrex, grex, grexs; vdrek, drek, dreks;
vglej, glej, glejs; vzel, zel, zels...
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
Casvi vkref, vdrek zmnebis saTanado formebi!
ras vSvrebi? . . . ras vizam? . . . ra vqeni? . . .
ras Svrebi? . . . ras izam? . . . ra qeni? . . .
ras Svreba? . . . ras izams? . . . ra qna? . . .
3. dialogi
waikiTxe nawyveti teqstidan:
_ Sen vin xar? _ gaukvirda mercxals.
_ jer erTi, TqvenobiT melaparake! _ gaujavrda gogra, _ ver xedav, mze var!
_ Tav-piri gogras migigavs, mwvane xar da ar anaTeb, _ SeaTvaliera mercxalma.
zRaparSi gogra esaubreba sanagve ormos, mercxals, buSts, arwivs. ra ewodeba me-
tyvelebis aseT formas? a) Txroba; b) aRwera; g) dialogi.
metyvelebis formas, romliTac gadmocemulia ori adamianis (moTxrobis, zRa-
pris gmiris) saubari, dialogi ewodeba.
weris dros TiToeuli mosaubris sityvebi axali xazidan iwyeba da win tire
(_) daismis.
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
warmoidgine, rom meore mosaubre xar, da Seavse dialogi!
_ dila mSvidobisa!
. . . . . . . .
_ rogor brZandebiT?
. . . . . . . .
_ gmadlobT, mec kargad gaxlavarT! didi xania, CvenTan ar mobrZanebulxarT.
rodis gvewveviT?
. . . . . . . .
_ ra Tqma unda, mec male gestumrebiT. kargad brZandebodeT!
. . . . . . . .
Don't C
opy
18
��ვ�� �����ვ�� ��� 5.5.
Casvi dialogSi tireebi (ix. rveuli, gv. 14).
sityvebs, winaparT mier gaxednilT
narTan’iani mravlobiTis formaTa bruneba, brunvis amocnoba
��������!
1. `sityvebs, winaparT mier gaxednilT,
2. didi rusTvelis uRelSi nabamT...
3. vealersebi viTarca yvavilT...~.
romel brunvaSi dgas eb’iani mravlobiTis forma? narTan’iani mravlobiTisa?
1. narTaniani mravlobiTis n da Ta bolosarTebi ase nawildeba: saxelobiT
da wodebiT brunvebSi n daboloeba gvaqvs,moTxrobiTSi, micemiTsa da naTe-
saobiTSi _ Ta. moqmedebiTi, viTarebiTi brunvis formebi narTanian mrav-
lobiTs ara aqvs.
saxelobiTi: yvavil-eb-i yvavil-n-i
moTxrobiTi: yvavil-eb-ma yvavil-Ta
micemiTi: yvavil-eb-s yvavil-Ta
naTesaobiTi: yvavil-eb-is yvavil-Ta
moqmedebiTi: yvavil-eb-ad X
viTarebiTi: yvavil-eb-iT X
wodebiTi: yvavil-eb-o yvavil-n-o
��ვ���!
rom gavarCioT, romel brunvaSi dgas Ta bolosarTiani saxeli _ moTxrobiTSi,
micemiTsa Tu naTesaobiTSi, unda CavanacvloT eb’iani mravlobiTiT. magaliTad:
sityvebs, winaparT mier gaxednilT.
sityvebs, winaprebis mier gaxednilebs.
maSasadame, am winadadebaSi winaparT naTesaobiT brunvaSi dgas, gaxednilT _ mi-
cemiTSi.
Don't C
opy
19
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
abrune sityvebi: winaparni, gaxednilni!
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
gaarkvie, romel brunvaSi dgas narTan’iani mravlobiTis formebi!
nimuSi: axmaurda frinvelTa (= frinvel-eb-is) gundi. _ naTes. br.
1. fSvinva daiwyes yvavilTa; 2. kacTa Tqves mTis, baris, zRvis sadidebeli; 3. fo-
TolT SemounaxavT wvimis wveTebi. 4. poseidoni zRvaTa mbrZanebeli gaxda, hadesi
ki _ qvesknelisa; 5. `kacma unda amxanagTa sityviT, saqmiT rame argos~; 6. `gmirno,
mamulis madidno, Tqvena xarT Cveni dideba!~.
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
eb’iani mravlobiTis formebi Secvale narTan’ianiT!
1. mTebi dganan da elian; 2. maiss vardebis surneli mohyva; 3. winaprebis anderZia
ficis argatexa, erT pirze dgoma; 4. foTlebis ucabedma Srialma daafrTxo sul-
ganabuli Sveli; 5. tye da mTa, bari zanzarebs, SekrTnen, SeSindnen mxecebi.
SoTa rusTveli
Seswavlili masalis gameoreba
1. ricxviTi saxelebi: raodenobiTi, rigobiTi, wilobiTi
��������!
meTormete saukuneSi, Tamaris mefobis dros, mwignobroba yvaoda. gremis saswav-
lebelSi SoTas xuTi weli uswavlia. mas Semdeg TiTqmis saukunis meoTxedi gavida.
1. ras ewodeba ricxviTi saxeli?
2. ras gamoxatavs raodenobiTi ricxviTi saxeli? rigobiTi? wilobiTi?
3. romeli TavsarT-bolosarTi awarmoebs rigobiT ricxviT saxels raodenobi-
Tisgan?
4. rogor iwarmoeba wilobiTi ricxviTi saxelebi?
Don't C
opy
20
ricxviTi saxeli orgvaria: raodenobiTi da rigobiTi.
raodenobiTi gamoxatavs
a) sagnis raodenobas: ramdeni? oTxi, Svidi, aTi...
b) mTeli raodenobis nawils: meramdenedi? meoTxedi, meSvidedi, meaTedi... aseT
saxels wilobiTi hqvia.
rigobiTi gamoxatavs sagnis rigs. iwarmoeba raodenobiTisgan me- -e TavsarT-bo-
losarTis darTviT: meramdene? rigiT romeli? xuTi > mexuTe, ocdaxuTi > oc-
damexuTe, asi > mease....
wilobiTi ricxviTi saxelebi iwarmoeba rigobiTis viTarebiTi brunvisgan: me-
same > mesamed > mesamedi.
damoukideblad mdgom ricxviT saxels arsebiTis mniSvneloba aqvs da mis msgav-
sad ibrunvis:
saxelobiTi: xuT-i rva meaTe mexuTed-i
moTxrobiTi: xuT-ma rva-m meaTe-m mexuTed-ma
micemiTi: xuT-s rva-s meaTe-s mexuTed-s
naTesaobiTi: xuT-is rv-is meaT-is mexuTed-is
moqmedebiTi: xuT-iT rv-iT meaT-iT mexuTed-iT
viTarebiTi: xuT-ad rv-ad meaTe-d mexuTed-ad
wodebiTi: (xuT-o) (rva-o) meaTe-v mexuTed-o
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
amowere ricxviTi saxelebi, aRniSne, rogoria: raodenobiTi, rigobiTi Tu wilo-
biTi!
1. `sami saxeli hqvia erT pawawina Cits~; 2. `mama gavida meore oTaxSi da Cvenc
gavyeviT~; 3. `erTi kvira mainc dadioda mtris ulevi urdo~; 4. dedam namcxvari
oTxad gaWra da erTi meoTxedi oblebTan gagvatana; 5. `moedanze gavida mesame,
gavida meoTxe, mexuTe da yvelas igive dRe daayena TaTarma~; 6. vaxtang meeqvse
amaliTurT ruseTs gaemgzavra.
2. ricxviT saxelTa gamoxatva cifrebiT
��������!
nawarmoebis 1-li Tavi sulmouTqmelad wavikiTxe. nia 31-e korpusis me-4 sadar-
bazoSi cxovrobs. wels V klasSi vswavlob.
1. romeli cifrebiT vwerT rigobiT ricxviT saxelebs? a) mxolod arabuliT;
b) mxolod romauliT; g) arabuliTac da romauliTac.
2. rodis aris saWiro me TavsarTis an e bolosarTis gamoyeneba?
a) mxolod arabul cifrebTan; b) mxolod romaulTan; g) orive SemTxvevaSi.
Don't C
opy
21
raodenobiTi ricxviTi saxelebi iwereba mxolod arabuli cifrebiT: 1, 5, 10,
21... , ...
rigobiTi ricxviTi saxelebi SeiZleba davweroT rogorc arabuli, ise romau-
li cifrebiT.
arabuli cifrebi: Tu rigobiTi ricxviTi saxeli iwyeba me TavsarTiT (mexuTe),
cifrs TavSi daerTvis me: me-5; rodesac me SuaSia moqceuli (ocdamexuTe) _
cifrs boloSi daerTvis e: 25-e. gansxvavebulad iwereba pirveli _ 1-li.
romauli cifrebia: I (pirveli), V (mexuTe), X (meaTe), L (ormocdameaTe), C (me-ase), D (mexuTase), M (meaTase).
am Svidi cifriT SegviZlia davweroT nebismieri rigobiTi ricxviTi saxeli,
magaliTad: IX (mecxre), XVII (meCvidmete), XXXV (ocdameTxuTmete), LXL (mesa-moce)...
romaul cifrebs me TavsarTi an e bolosarTi ar daerTvis.
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
gadawere tabula rveulSi da Seavse romauli cifrebiT!
1-li _ I me-11 _ XI 21-e _ XXI
me-2 _ II me-12 _? 22-e _ ?
me-3 _ ? me-13 _ ? 23-e _ ?
me-4 _ IV me-14 _ ? 24-e _ ?
me-5 _ V me-15 _ ? 25-e _ ?
me-6 _ VI me-16 _ ? 26-e _ ?
me-7 _ ? me-17 _ ? 27-e _ ?
me-8 _ ? me-18 _ ? 28-e _ ?
me-9 _ IX me-19 _ XIX 29-e _ XXIX
me-10 _ X me-20 _ XX 30-e _ XXX
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
gaaswore Secdomebi!
1. TbilisSi 1804 wels daarsebul keTilSobilTa saswavlebels me-1 klasikuri
gimnazia ewoda; 2. 12-e saukuneSi dawerili ̀ vefxistyaosani~ mraval enaze iTargmna;
3. giorgi me-III-m samefo taxtze erTaderTi asuli _ Tamari _ dasva; 4. ilia Wav-
WavaZesa da mis Tanamoazreebs XIX-e saukuneSi surdaT saqarTveloSi universitetis
gaxsna; 5. wignis me-51 gverdze lamazi ilustraciaa dabeWdili; 6. me-XVIII saukunis
dasawyisSi vaxtang 6-em TbilisSi pirveli stamba daaarsa.
Don't C
opy
22
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
dawere rigobiTi ricxviTi saxelebi arabuli da romauli cifrebiT.
pirveli _
mexuTe _
meCvidmete
ocdameoTxe _
ocdameaTe _
ormocdameaTe _
ormocdameTerTmete _
qvis dedaena
1. zmnis ricxvi mravlobiTSi dasmul arsebiT saxelTan
��������!
1. monRolebma moaoxres qarTuli mTa-bari.
2. qveviT, Soriaxlos, irmebi balaxobdnen.
3. qvis TaxCaze gadaSlili wignebi ewyo.
4. qvabulis piras qvebi eyara.
gaixsene, romel ricxvSi dgas zmna, rodesac
a) sulieri sagnis aRmniSvneli arsebiTi saxeli mravlobiT ricxvSia?
b) usulo sagnis aRmniSvneli arsebiTi saxeli mravlobiT ricxvSia?
��ვ���!
`WianWvelebiviT gabmul-gamobmulad isaxebodnen asoebi, striqon-striqon ga-
darbodnen~.
1. rogor sagans gamoxatavs arsebiTi saxeli asoebi _ suliers Tu usulos? romel
ricxvSi dgas?
2. masTan Sewyobili zmna romel ricxvSi dgas? Seni azriT, ratom?
Don't C
opy
23
Tu sulieri sagnis aRmniSvneli arsebiTi saxeli mravlobiT ricxvSi dgas,
zmnac mravlobiT ricxvSi dadgeba: irmebi balaxobdnen.
Tu usulo sagnis aRmniSvneli arsebiTi saxeli mravlobiT ricxvSi dgas, zmna
mxolobiT ricxvSi dadgeba: qvebi eyara.
Tu gapirovnebis, gasulierebis xerxs viyenebT, mravlobiT ricxvSi dasmul
usulo sagnis aRmniSvnel saxelTan zmnac mravlobiT ricxvSi dgeba: asoebi
isaxebodnen, gadarbodnen.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
gaiTvaliswine saxelisa da zmnis Sewyobis wesebi da gaaswore Secdomebi!
1. damfrTxali mtredebi afrinda qvafenilidan; 2. brZolis velze xmlebi da
isrebi momofantuliyvnen; 3. wignSi amokiTxuli sityvebi uxmod eCurCuleboda xim-
Sias da Zalas matebda; 4. didebi da patarebi wyarosTan Sekrebiliyo da bWobda, ra
saxeli SeerCiaT CvilisTvis; 5. caSi mecxlebi navardobda, xidan cviodnen mwife
vaSlebi; 6. wyaroebic kiskisiT Camorboda mTis kalTidan Walisaken.
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
miuwere zmnebs Sesabamisi daboloebebi!
1. bavSvebi jguf-jgufad dadiod..... xilis sakrefad; 2. SemkrTali beRurebi
Robeze afrind..... ; 3. cas Savi Rrublebi gadaekr.....; 4. xeebi sacodavad Sestirod.....
moRrublul cas; 5. baRSi Svlebi dakuntruSob.....; 6. mowmendil caze kaSkaSebd.....
varskvlavebi; 7. yvavilebi erTmaneTs eCurCuleb..... .
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
daakvirdi zmnebs da gaaswore Secdomebi!
1. Soriaxlos irmebi balaxobden; 2. male ximSias irmebic mocvivden kldis ZirSi;
3. esenic Tu waviden, veRarc Cven gavZlebT; 4. momxvdurebma maSinve Tavi anebes
ukacriel qvabs da gaecalen; 5. Sefiqrianden xiznebi, xeli mSvil-isarsa da weraqvs
dastaces; 6. axlomaxloSi kakbebi kakanebden.
2. sasveni niSani mimarTvis formebTan
��ვ���!
1. mamistola kaco, vina xar?
2. xalxo! damSviddiT! momismineT!
3. es wigni, mkiTxvelo, `vefxistyaosania~.
4. saidan gaCndi, biWo?
Don't C
opy
24
5. tyuili ar miTxra, biWo!...
6. _ ximSia! _ dauZaxa kacma.
1. calkea mimarTvis formebi naxmari Tu winadadebaSi?
2. Tu winadadebaSia, TavSia Tu winadadebis bolos? sad ra sasven niSans vsvamT?
3. Tu calkea, mis Semdeg romeli sasveni niSania dasmuli?
winadadebis TavSi moqceuli mimarTvis Semdeg mZime iwereba, Tu didi grnobi-
Taa warmoTqmuli _ Zaxilis niSani.
winadadebis SuaSi moqceuli mimarTva mZimeebiT gamoiyofa.
Tu winadadeba mimarTviT mTavrdeba, mis win mZime iwereba, boloSi ki wina-
dadebis Sesabamisi niSani.
calke mdgom mimarTvis formas Zaxilis niSani daerTvis.
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
mimarTvis formebTan da winadadebis bolos dasvi sasveni niSnebi. aRniSne, rogoria
winadadebebi Sinaarsis mixedviT!
1. wigno win miuZRodi xalxs ukvdavebis naRariT 2. daRlili Canxar Svilo frTx-
ilad iare 3. stumaro Cadi wyarosTan, mTeli sofeli iq dagxvdeba 4. `gaqandi
oqrosfrTiano gascdebi qveynis napirsa~ 5. `mzeo amodi amodi nu efarebi gorasa~
��ვ�� �����ვ�� ��� 5.5.
gaarCie winadadebebi nimuSis mixedviT:
irmebis xevs patara biWi Seexizna. _ TxrobiTi winadadeba.
irmebis _ ris? ars. saxeli, sulieri, mr. ricxvi, naT. brunva. gansazRvravs ars.
saxels (irmebis xevi).
xevs _ ras? ars. saxeli, usulo, mx. ricxvi, mic. brunva.
patara _ rogori? zeds. saxeli, gansazRvravs ars. saxels (patara biWi).
biWi _ vin? ars. saxeli, sulieri, mx. ricxvi, sax. brunva.
Seexizna _ zmna, warsuli dro, III piri, mx. ricxvi, III piris niSani a daboloeba.
1. qveyana dasetyvil venaxs daemsgavsa.
2. nalaSqri mwignobari irmis rZes daewafa.
Don't C
opy
25
sami saxeli hqvia
1. arsebiTi saxelisa da zmnis ricxvi erTze meti raodenobis aRmniSvnel
sityvasTan.
��������!
sami saxeli hqvia erT pawawina Cits. marto wvimas aqvs saxeli cxra.
romel ricxvSi dgas erTze meti raodenobis aRmniSvnel sityvasTan arsebiTi
saxelebi?
erTze meti raodenobis aRmniSvnel sityvasTan arsebiTi saxeli mxolobiT
ricxvSi dgas: xuTi wigni, sxvadasxva qveyana, ramdenime bavSvi...
��ვ���!
narze Citbatonebi sxedan. Cvens ezoSi bavSvebi TamaSoben.
romel ricxvSi dgas sulieri sagnis aRmniSvneli arsebiTi saxelebi? maTTan Sewyo-
bili zmnebi?
narze sami Citbatona zis. Cvens ezoSi bevri bavSvi TamaSobs.
romel ricxvSi dgas sulieri sagnis aRmniSvneli arsebiTi saxelebi? ratom? romel
ricxvSi Seewyoba zmna?
erTze meti raodenobis aRmniSvnel sityvasTan arsebiTi saxelic mxolobiT
ricxvSi dgas da masTan Sewyobili zmnac: xuTi moswavle swavlobs, ramdenime
megobari movida.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
daakvirdi arsebiT saxelTa da maTTan Sewyobil zmnaTa ricxvs, gaaswore Secdomebi!
1. yvela bavSvebs uyvarT ezoSi TamaSi; 2. ramdenime kacebma gadawyvites maxis
dageba; 3. taxtze ori bebo zian da Svilebisa da SviliSvilebisTvis windebs qsoven;
4. ormma megobrebma kviris Svidive dReebis saxelebi swrafad daiswavles; 5. samma
Zmebma bendierebis ZiebaSi cxra mTebi da cxra zRvebi gadaiares da bolos isev ma-
mis keras daubrundnen; 6. yanaSi Zalian bevri Wiebi iyvnen da mosavals amcirebdnen;
7. mravali dabrkolebebi gadavlaxeT, vidre mizans mivaRwevdiT; 8. zogierTi mas-
wavleblebic exmarebodnen moswavleebs saqvelmoqmedo aqciis mowyobaSi.
Don't C
opy
26
2. srulmniSvnelobiani da damxmare sityvebi
��ვ���!
`sami saxeli hqvia erT pawawina Cits~.
1. am winadadebis Semadgeneli sityvebidan romeli aRniSnavs:
a) sagans? b) sagnis raodenobas? g) sagnis Tvisebas? d) sagnis moqmedebas?
2. ici Tu ara ToToeuli am sityvis mniSvneloba?
`sadac ki sadme naria, zed Citbatona zis~.
1. am winadadebis Semadgeneli sityvebidan romeli aRniSnavs:
a) sagans? b) sagnis moqmedebas? g) moqmedebis adgils?
2. SegiZlia axsna, ras aRniSnavs sityva ki?
sityvebi orgvaria: srulmniSvnelobiani da damxmare.
srulmniSvnelobiania sityva, romelsac ara mxolod winadadebaSi aqvs mni-
Svneloba, aramed calke aRebulsac.
magaliTad, winadadebaSi `fiqria iSvers TiTs~ sami sityvaa da samive srul-
mniSvnelobiani: fiqria adamianis saxelia, TiTi _ adamianis sxeulis nawilisa.
isini sagnebs aRniSnavs (daesmis kiTxvebi: vin? ra?). iSvers adamianis (fiqrias)
moqmedebas aRniSnavs (daesmis kiTxva: ras Svreba?).
damxmarea sityva, romelsac calke mniSvneloba ara aqvs, magram winadadebis
asagebad metad mniSvnelovania, exmareba sxva sityvebs.
magaliTad, winadadebaSi `me Sen getyvi, ar geyofa sityvis maragi~ Svidi sity-
vaa, aqedan eqvsi srulmniSvnelobiania, erTi ki _ ar _ damxmare.
damxmare sityvebia: ar, ver, nu, rom, radgan, magram, gamo, ki, ...
srulmniSnelobian sityvas kiTxva daesmis, damxmares ki _ ara.
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
waikiTxe winadadebebi da gaarkvie, romeli sityvebia srulmniSvnelobiani da ro-
meli _ damxmare! damxmare sityvebi amowere!
1. ̀ kargi var, imas nu ityvi, Tavs nu dauwyeb qebasa!~; 2. zafxulobiT mindorSi Tu
gagivliaT, kalia nanaxi geyolebaT; 3. ̀ qarisa arc motanili minda, arc gatanilio~;
4. `wisqvilis qvebi rom erTmaneTs ar exmarebodnen, cali verafers dafqvavso~;
5. `simarTle zRvaSi rom gadaagdo, ar daikargebao~; 6. roca ki mowmendili Ramea,
maSin miwis siTbo caSi adis; 7. Semodgomaze baRebSi bevri vaSli da msxali jer
kidev Sekunwluli dgas, magram male daikrifeba.
Don't C
opy
27
Tagvma Tagvi SeirTo
vin? kiTxva araadamianTa saxelebTan
��ვ���!
visi qali avgvaro, Cveni mefobis Sesaferisio? gamoimkvlia, ro yvelaze ukeTesi
mzea.
1. romel jgufs miekuTvneba arsebiTi saxeli mze?
a) sulieria, vin jgufisa; b) sulieria, ra jgufisa; g) usuloa, ra jgufisa.
2. mocemul winadadebaSi ra kiTxva daesmis mas?
rodesac gamoyenebulia gapirovnebis xerxi, vin? kiTxva SeiZleba davusvaT
araadamianTa aRmniSvnel saxelebsac: visi qali? _ mzis qali.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
amowere moTxrobidan arsebiTi saxelebi da gaanawile cxrilis mixedviT!
sulieri usulo
vin jgufi ra jgufi ra jgufi
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
amowere dialeqturi sityvebi da miuwere Sesabamisi saliteraturo formebi!
iyo erTi sawyali pavle. TviTon aferi hqonda da Wamis dro ro mevidoda, yolT-
vine sxvas miadgeboda. nametari amoCemebuli hyavda erTi mezobeli. sadiloba ar
gameepareboda. Sameivlida mis ezoSi da erTi biis xesTan deeyudeboda. erT dResac
saxSi Souvida, daJda da aRar miva. deiwyo cis da bari ambeebi. gamuuria erTi nad-
irobis anbavi da deiwyo tantraxi: mivepare da yurdgelc vesrole Tofio. kiTxen:
_ rami siSoreze iyo ii Seni yurdgelio?
_ rami siSoreze, babua, da, aqidama da, ii Wadis oxSuari ro amodis, iqobamdeo.
yvelas geecina: aRaraa Cveni saSvelio da gameitanes sadili da guumaspinZlden
pavlesac.
dialeqturi saliteraturo
aferi araferi
Don't C
opy
28
wigni
1. metyvelebis nawilebi
��ვ���!
qarTul enaSi arsebuli yvela sityva SeiZleba davyoT aT jgufad, romlebsac
metyvelebis nawilebi hqvia:
1. arsebiTi saxeli: mayurebeli, gmiri, wigni, sibrZne, saxli...
2. zedsarTavi saxeli: Zveli, mSobliuri, gabeduli, mSvenieri...
3. ricxviTi saxeli: erTi, orasi, meTxuTmete, meaTedi, bevri...
4. nacvalsaxeli: es, Cemi, Tavisi, iseTi, yvela, veravin...
5. zmna: midis, aswavlis, STaagona, aaRebina, Secvlis, daiviwyebs...
6. zmnizeda: male, amitom, dRisiT, RamiT, win, ukan, imisTvis...
7. Tandebuli: ze, Si, ken, gan, mde, Sesaxeb, mier, gamo...
8. kavSiri: da, Tu, magram, rom, rodesac, raTa, radgan, xolo...
9. nawilaki: c, ve, Ra, ode, ar, ki, xolme, gana, meTqi...
10. Sorisdebuli: vah, uh, oh, eh, vai, ui, vaSa...
1. romeli metyvelebis nawilebia srulmniSvnelobiani?
2. romeli metyvelebis nawilebia damxmare?
3. ras gamoxatavs Sorisdebuli?
saxelebi (arsebiTi, zedsarTavi, ricxviTi da nacvalsaxeli), zmna da zmnizeda
srulmniSvnelobiani metyvelebis nawilebia.
Tandebuli, kavSiri, nawilaki da Sorisdebuli damxmare metyvelebis nawilebia.
Sorisdebuli gansxvavdeba sxva damxmare metyvelebis nawilebisgan, radgan
mTqmelis grZnobas, emocias gamoxatavs.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
gadawere winadadebebi, srulmniSvnelobian sityvas erTi xazi gausvi, damxmares _
ori!
1. `SesulxarT odesme Zveli wignebis maRaziaSi?~; 2. `is mxolod Senia, Tun-
dac milionebma waikiTxon~; 3. `ram aaRebina geologs weraqvi da gauyena Soreul
gzebs?~; 4. ̀ wigni adamians fiqrsa da ocnebas aswavlis~; 5. nu davupirispirebT erT-
maneTs wignsa da films; 6. ram gauyena Soreul gzebs kaci, Tu ara wignma? 7. amitom
nuraferi dagvaviwyebs wigns!
Don't C
opy
29
2. formacvalebadi da ucvleli sityvebi
��ვ���!
filmma ver Secvala muxladi, bedauri sityva.
filmi ver cvlis muxlad, bedaur sityvas.
filmi ver Secvlis muxlad, bedaur sityvas.
1. ramdeni sityvisgan Sedgeba es 3 winadadeba?
2. ra gansxvavebaa am winadadebebs Soris?
3. romelma sityvebma icvala forma? romels ar ucvlia?
sityva SeiZleba iyos formacvalebadi da formaucvleli.
formacvalebadia sityva, romelic metyvelebis dros icvlis formas, garegno-
bas, mag.: filmi, filmma, films... Secvala, cvlis, Secvlis...
formaucvlelia sityva, romelic arasdros icvlis garegnobas, yovelTvis
erTi saxiT gvxvdeba, mag.: ver, an, magram, iqve, male...
formacvalebadi sityvebia saxelebi (arsebiTi, zedsarTavi, ricxviTi da na-
cvalsaxeli) da zmna.
saxelebi icvleba a) brunvaTa mixedviT: filmi, filmma, films, muxladi, muxl-
adma, muxlads... erTi, erTma, erTs... is, man, mas... b) ricxvis mixedviT: filme-
bi, isini...
zmna icvleba piris (vcvli, cvli, cvlis), ricxvis (vcvliT, cvliT, cvlian),
drois (cvlis, Secvala, Secvlis) da sxv. mixedviT.
srulmniSvnelobiani damxmare
ars. zed. ricx. nacv. zmna zmniz. Tand. kavS. naw. Sor.
formacvalebadi formaucvleli
ars. zed. ricx. nacv. zmna zmniz. Tand. kavS. naw. Sor.
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
gaarCie winadadebebi nimuSis mixedviT!
nimuSi: wigni Zalian momewona da guSinve wavikiTxe _ 6 sityva: 5 srulmniSvne-
lobiani, 1 damxmare (da); 3 formacvalebadi (wigni, momewona, wavikiTxe) da 3 for-
maucvleli (Zalian, da, guSinve).
Don't C
opy
30
1. wignis gareSe adamiani fiqrsa da ocnebas ver iswavlis; 2. `uwignod Tval-
Taxedvis isari moklea~; 3. `davwere wigni da zed gulma Suqi aTova~; 4. 23 aprili
wignis saerTaSoriso dRed gamocxadda; 5. `kiTxvis procesis ucnauroba is aris,
rom Rrublebis Wvretas miagavs~; 6. wignis kiTxvisas unda ganmartovdeT, magaliT-
ad, biblioTekis myudro kuTxeSi; 7. wigns kiTxulobT, raTa gaigoT, Tu ras geub-
nebaT igi; 8. `Teatri didadaa davalebuli isev da isev wignisgan~.
karikatura, anu rogor gamouSva anamariam msoflioSi
yvelaze saintereso gazeTi `rimti-ramti~
1. sityvis Sedgeniloba: fuZe da afiqsebi
��ვ���!
gazeT-i saTaur-i v-wer v-wer-T
gazeT-ma saTaur-ma wer wer-T
gazeT-s saTaur-s wer-s wer-en
1. am sityvaTa romeli nawili gamoxatavs mniSvnelobas?
2. ra funqcias asrulebs i, ma, s daboloebebi saxelebSi?
3. ra funqcias asrulebs v TavsarTi da T, s, en daboloebebi zmnaSi?
formacvalebadi sityva SeiZleba daiSalos nawilebad.
magaliTad: gazeTi Sedgeba ori nawilisagan _ gazeT-i. pirveli nawili _ gazeT
_ mniSvnelobas gamoxatavs, meore _ i _ calke arafers aRniSnavs, igi sityvas
formas aZlevs: gazeTi saxelobiTi brunvis formaa (Seadare: gazeT-ma _ moT-
xrobiTi, gazeT-s micemiTi...).
sityvis im nawils, romelic mniSvnelobas gamoxatavs, fuZe ewodeba: gazeT
fuZea, xolo masze darTul elements _ afiqsi: i afiqsia.
sityvis TavSi darTul afiqss, TavsarTs, prefiqsi hqvia: v-wer _ v prefiqsia;
sityvis boloSi darTul afiqss, bolosarTs _ sufiqsi: wer-s _ s sufiqsia.
sityvaSi SeiZleba iyos erTze meti prefiqsi an sufiqsi: gazeT-eb-i, an _ erT-
droulad prefiqsica da sufiqsic: v-wer-T.
Don't C
opy
31
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
nimuSis mixedviT, formaTa Sedarebis safuZvelze gamoyavi prefiqs-sufiqsebi!
mweral-i _ i sufiqsi wigini Tavi
mweral-ma _ ma sufiqsi wignis Tavs
mwerl-eb-i _ eb da i sufiqsebi wignTa Tavebi
mwerl-oba _ oba sufiqsi wignieri Taviani
sa-mwerl-o _ sa _ o prefiqs-sufiqsi uwignuri saTave
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
amowere sityvebi da gaarCie nimuSis mixedviT!
nimuSi: bavSvebma gazeTis saTauri moifiqres.
bavSvebma _ vin? ars. sax., mr. r., niSani _ eb sufiqsi, moTxr. br., niSani _ ma sufiqsi;
gazeTis _ ris? ars. sax., usulo, mx. r., naTes. br., niSani _ is sufiqsi;
saTauri _ ra? ars. sax., usulo, mx. r., sax. br., niSani i sufiqsi;
moifiqres _ ra qnes? zmna, wars. dro, me-3 p., mr. r., niSani _ es sufiqsi.
biWebi megobris karikaturas xataven.
2. afiqsebi daniSnulebis mixedviT
��ვ���!
1. Tavi, Tavma, Tavs, Tavis, TaviT, Tavad, Tavo.
2. saTauri, saTave, uTavo, Taviani, moTave, meTauri...
1. ras aRniSnavs sityva Tavi?
2. icvlis Tu ara igi mniSnvelobas pirvel mwkrivSi?
3. icvlis Tu ara igi mniSvnelobas meore mwkrivSi?
daniSnulebis mixedviT afiqsebi orgvaria: mimosaxreli da warmomqmneli.
mimosaxrelia afiqsi, romelic sityvas formas ucvlis, mniSvnelobas ki _ ara.
Tav-i, Tav-ma, Tav-s, Tav-is, Tav-iT, Tav-ad, Tav-o, Tav-eb-i _ aq rva sxvada-
sxva formaa, magram yvelas erTi mniSvneloba aqvs. e.i. i, ma, s, is, iT, ad, o, eb
afiqsebi sityvas mniSvnelobas ar ucvlis, anu formismcvleli, mimosaxreli
afiqsebia.
warmomqmnelia afiqsi, romelic sityvas mniSvnelobas ucvlis, misgan axal sit-
yvas warmoqmnis. sa-Ta-ur-i, u-Tav-o, Tav-ian-i, mo-Tav-e sityvebi miRebulia
Tav sityvaze sxvadasxva afiqsis darTviT. saTauri, uTavo, Taviani, moTave
sityvebs gansxvavebuli mniSvneloba aqvs, imaves ar aRniSnavs, rasac Tavi. e.i.
sa- -ur, u- -o, ian, mo- -e mniSvnelobis mcvleli, anu warmomqmneli, afiqsebia.
Don't C
opy
32
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
romelia mimosaxreli da romeli warmomqmneli afiqsebi? amowere warmoqmnili si-
tyvebi!
1. kac-i, kac-ur-i, kac-ma, u-kac-o, kac-iT, sa-kac-e, kac-oba.
2. Zm-is, Zm-oba, sa-Zm-o, Zm-ur-i, Zm-eb-i, Zm-ad, Zma-o.
3. Wkua-s, Wku-is, Wkv-ian-i, u-Wku-o, Wkua-m.
4. gul-i, gul-ad, gul-ad-i, gul-ian-i, u-gul-o, gulad-oba, guliT.
5. bavSv-i, bavSv-oba, sa-bavSv-o, bavSv-s, bavSv-ur-i, bavSv-eb-i.
6. xuT-i, xuT-ian-i, xuT-s, xuT-ad, xuT-osan-i.
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
amowere saxelebi da gaarCie nimuSis mixedviT!
nimuSi: megobruli SarJi saintereso gamovida.
megobr-ul-i _ rogori? zeds. sax., ul _ warmomqmneli sufiqsi, i _ mimosaxreli
sufiqsi, sax. br. niSani.
SarJ-i _ ra? ars. sax., i _ mimosaxreli sufiqsi, sax. br. niSani.
sa-interes-o _ rogori? zeds. sax., sa- -o warmomqmneli prefiqs-sufiqsi.
poetma sabavSvo leqsebi dawera; dedam saSobaod didi gogra moxarSa.
saqarTvelos tyes
Zireuli da warmoqmnili sityvebi
��ვ���!
lamaz-i ulamazes-i
lamaz-ma ulamazes-ma
lamaz-s ulamazes-s
1. romel brunvebSi dgas es zedsarTavi saxelebi?
2. ra ewodeba saxelis im nawils, romelsac brunvis niSnebi daerTvis?
a) fuZe; b) afiqsi; g) prefiqsi; d) sufiqsi.
3. ra aris pirveli saxelis fuZe? meore saxelisa?
4. Seni azriT, am ori sityvis fuZeebidan romelia Tavdapirveli, amosavali? rome-
li fuZe miviReT masze warmomqneli afiqsebis darTviT?
Don't C
opy
33
sityvis uafiqso nawils Ziri hqvia. magaliTad, lamaz-i _ lamaz Ziric aris da
fuZec. Seadare: u-lamaz-es-i _ lamaz aris Ziri, u-lamaz-es _ fuZe.
sityvas romlisganac iwarmoeba axali sityva, Zireuli ewodeba, misgan nawar-
moebs _ warmoqmnili. maSasadame, lamaz-i Zireulia, ulamazes-i _ warmoqmnili.
zogjer wamoqmnili sityvisgan axali sityva warmoiqmneba: bed-i > bedn-ier-i
> bednier-eba.
erTi Zirisagan nawarmoeb sityvebs monaTesave sityvebi ewodeba. magaliTad:
lamazi da ulamazesi, agreTve, Tavi, saTave, Taviani, uTavo, iTava da a.S. mona-
Tesave sityvebia.
monaTesave sityvebs sakuTari formebi aqvs. magaliTad: lamazi, lamazma, la-
mazs... Seadare: ulamazesi, ulamazesma, ulamazess... an: Tavi _ Tavebi, Seadare:
saTave _ saTaveebi.
gaixsene: saxelis fuZis amosacnobad is moTxrobiT an micemiT brunvaSi unda
CavsvaT da CamovaSoroT brunvis niSani.
magaliTad: qarTveli _ qarTvel-ma, qarTvels-s, fuZe _ qarTvel.
saqarTvelo _ saqarTvelo-m, saqarTvelo-s, fuZe _ saqarTvelo.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
daadgine fuZeebi sityvebisa:
tye, xoxobi, mwyeri, iremi, Sveli, kuTxe, cisartyela, xe, deda, jixvi, kakabi,
cxra, kaba, mkvidri, mTa, mdelo, mwvane.
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
daadgine saxelTa fuZe da Ziri, aRniSne, Zireulia sityva Tu warmoqmnili.
satyeo, sairme, kuTxuri, deda, mecxre, mTiani, mwvane, Zmuri, saTvale, da.
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
gaixsene monaTesave sityvebi saxelebisa: xeli, yuri, TiTi, guli, yeli, muxli,
Tma, zurgi.
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
miuwere Zireul sityvebs maTgan warmoqmnili sityvebi. gamoyavi mimosaxreli da
warmomqmneli afiqsebi!
nimuSi: tye > sa-tye-o
1. ena > . ? . 2. azri > . ? . 3. amxanagi > ? 4. ori > ? 5. yeli > ?
6. klasi > ? 7. zRva > ? 8. frangi > . ? . 9. brZeni > . ? . 10. sparsi >. ? .
safrangeTi, meore, sibrZne, azriani, saklaso, sparseTi, amxanagoba, ueno,
mezRvauri, sayelo.
Don't C
opy
34
��ვ���!
`saqarTvelos tyes, iremsa da Svels
xoxobsa da mwyers, yoveldRe da mudam
saqarTvelos vels, mofrTxileba unda~.
1. romel striqonebSi gvaqvs CamonaTvali, anu erTgvari wevrebi, romlebsac
a) daesmis kiTxva ras? ; b) daesmis kiTxva rodis?
2. daasaxele 3 striqoni, romlebSic erTgvar wevrebs Soris da kavSiria.
3. ra sasveni niSani zis erTgvar wevrebs Soris, rodesac maT da kavSiri ar aerTebs?
��ვ���!
mofrTxileba unda yvelafers: saqarTvelos tyes, xoxobsa da mwyers, saqarTve-
los vels, iremsa da Svels.
saqarTvelos tyes, xoxobsa da mwyers, saqarTvelos vels, iremsa da Svels _ yve-
lafers mofrTxileba unda.
1. romelia erTgvari wevrebis gamaerTianebeli sityva am winadadebebSi?
2. ra sasveni niSani daismis gamaerTianebeli sityvis Semdeg, rodesac mas erTgvari
wevrebi mosdevs? rodesac is mosdevs erTgvar wevrebs?
��ვ�� �����ვ�� ��� 5.5.
dasvi sasveni niSnebi: mZime, tire, orwertili!
1. Zvel saberZneTSi aswavlidnen sportis Semdeg saxeobebs Widaobas rbenas xto-
mas Subisa da badros tyorcnas curvas; 2. mwerali saTqmelis ukeT warmosaCenad
iyenebs mxatvrul saSualebebs dialogs gapirovnebas Sedarebas frazeologizmebs;
3. qarTluri kaxuri mesxuri javaxuri fSauri qarTuli enis dialeqtebia. 4. qarT-
veli kaci ramdenime muW xorbals abnevda xnulSi am sityvebiT es RmerTs es mgza-
vrs es mters es moyvares es Tagvs es frinvels; 5. didi Tu patara qali Tu kaci
yvela soflisken gaeSura.Don
't Cop
y
35
muxa
1. martivi da rTuli saxelebi
��������!
`es muxa tyis piras dgas _ beberi, jmuxi, tandakoJrili, foTlebSeTxelebuli~.
ramdeni sityvisgan Sedgeba saxelebi: muxa, tye, piri, beberi, jmuxi?
saxelebi: tandakoJrili, foTlebSeTxelebuli?
sityvas, romelic erTi fuZisgan Sedgeba, martivi ewodeba. muxa, tye, piri,
beberi, jmuxi martivi sityvebia.
sityvas, romelic ori an meti fuZisgan Sedgeba, rTuli ewodeba. tandakoJri-
li, foTlebSeTxelebuli rTuli sityvebia.
2. rTul sityvebi
��������!
`simwris nafleTebi gulxeTqebiT cvioda aqeT-iqiT~.
1. romelia rTuli sityvebi mocemul winadadebaSi ?
2. romeli rTuli sityva weria defisiT da ratom?
rTuli saxeli iwereba defisiT, Tu
1. mis nawilebs Soris igulisxmeba da kavSiri: da-Zma = da da Zma; qarTl-kaxeTi
= qarTli da kaxeTi...
2. misi nawilebi sinonimebia: sicil-kiskisi, Rarib-Rataki...
3. misi nawilebi antonimebia: did-patara, ufros-umrosi...
4. miRebulia fuZis gameorebiT: maRal-maRali, wvril-wvrili...
sinonimebis SemTxvevaSic igulisxmeba da kavSiri: sicili da kiskisi, antonime-
bis SemTxvevaSi ki _ da, an: did-patara _ didi da patara, met-naklebad _ metad
an naklebad...
fuZis gameorebiT miRebuli rTuli saxeli defisiT daiwereba, Tu sityva
calkec arsebobs da igive mniSvneloba aqvs. magaliTad: maRal-maRali defisiT
iwereba, radgan enaSi arsebobs sityva maRali, amasTanave, maRal-maRali kaci
igivea, rac maRali kaci.
wamwami defisiT ar iwereba. enaSi arsebobs sityva wami, magram wamwami igive ar
aris, rac wami. ver vityviT: mas Savi wamebi aqvs.
Don't C
opy
36
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
gadawere winadadebebi, warmoqmnil sityvebs erTi xazi gausvi, rTuls _ ori!
1. momenatra Cemi soflis orRobeebi, Crdiliani kaklis xeebi, baR-venaxebi;
2. `mamalxines mxrebidan gavyurebdi vrcel, burusian gzas da CemTvis ucnob moma-
valze vfiqrobdi~; 3. qalaqSi ise Cauvli mravalsarTulian saxlebs, arc Sexedav,
ZvelisZveli xavsiani qvebisken ki maSinve gageqceva Tvali; 4. `aba, naxe, arxi gavi-
yvaneT, urwyavi sarwyavad vaqcieT da mainc urwyavebs veZaxiT~; 5. xelmarjve iyo
sandro da uceb miamagra bebos saTvales momZvrali yuri.
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
daakvirdi rTul saxelebs da gaaswore Secdomebi!
1. Tamuna Tvaleb-gabrwyinebuli miegeba stumrebs; 2. Tovlma mindorveli TeTr
sabanSi gaxvia; 3. `mercxala ukan-mouxedavad miqroda, TiTqos masac gadasdeboda
bunebis gul-javrianoba~; 4. bavSvebma Zvel koSkSi wign-sacavs miagnes; 5. sabaduris
gzabilikebi kargad icoda gelam; 6. lizikos werakiTxva ufrosma dam aswavla.
��ვ���!
1. deda-Svili didi xnis unaxav naTesavs ewvia.
2. dedaSviloba yvelaze Zvirfasi grZnobaa.
Seni azriT, ratom iwereba deda-Svili defisiT, dedaSviloba ki _ ara?
defisiani rTuli saxelisgan warmoqmnili sityva udefisod iwereba: deda-Svi-
li, magram: dedaSviloba, did-patara, magram: didpatarianad.
mxolobiT ricxvSi dasmul defisian rTul saxels zmna mxolobiT ricxvSi
Seewyoba: deda-Svili ewvia.
mravlobiT ricxvSi dasmul sulieri sagnis aRmniSvnel defisian rTul saxels
zmnac mravlobiT ricxvSi Seewyoba: gogo-biWebi garbian.
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
romeli rTuli saxelebi weria sworad? amowere!
1. a) dedmama; b) ded mama; g) ded-mama;
2. a) met-naklebi; b) metnaklebi; g) met naklebi;
3. a) nel nela; b) nel-nela; g) nelnela;
4. a) xel-ketiani; b) xelketiani; g) xel ketiani;
5. a) udedmamo; b) uded-mamo; g) uded mamo.
Don't C
opy
37
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
gaiTvaliswine rTuli saxelebisa da zmnebis Sewyobis wesebi da gaaswore Secdomebi!
1. tyis binadari nadir-frinveli monadireebs ufrTxodnen; 2. da-Zma Sin rom
brundebodnen, wvimam dascxo da beber muxas Seafares Tavi; 3. bavSvebs ded-mamam
Caa kiTxes sazafxulo banakSi; 4. soflis cxvar-Zroxa mTis ferdobze Sefenili-
yvnen; 5. Teos biZaSvil-mamidaSvilebma saaxalwlo koncertze axali simRera imRera;
6. moswavle-maswvlebeli saRamomde xsnidnen rTul amocanebs; 7. mama-Svilma uTqme-
lad gauges erTmaneTs; 8. did-patarebi sicil-kiskisiT Seesia yanebs.
ucnauri ambavi
1. sakuTari da sazogado arsebiTi saxelebi
��ვ���!
ginaxavT sadme patara patiko? sakvirveli bunebis bavSvia.
mweralma ilia WavWavaZem dawera moTxroba `ucnauri ambavi~.
bavSvi da patiko, mwerali da ilia WavWavaZe sulieri sagnis aRmniSvneli, vin jgu-
fis arsebiTi saxelebia. Seni azriT, riT gansxvavdeba isini erTmaneTisgan?
moTxroba da `ucnauri ambavi~ usulo sagnis aRmniSvneli, ra jgufis arsebiTi
saxelebia. Seni azriT, riT gansxvavdeba isini erTmaneTisgan?
Tu saxeli erT romelime sagans hqvia, igi sakuTaria, Tu ara erT, aramed mis
msgavs yvela sagans hqvia _ sazogado.
mag.: bavSvi, mwerali, moTxroba, qveyana, qalaqi, mdinare sazogado saxelebia,
xolo _ patiko, ilia WavWavaZe, `ucnauri ambavi~, saqarTvelo, Tbilisi, mtkvari
_ sakuTari.
sakuTari saxelebia: adamianTa saxelebi (ilia, luka), gvarebi (WavWavaZe, razi-
kaSvili), fsevdonimebi (rusTveli, vaJa-fSavela), cxovelTa (nikora, yurSa),
geografiuli (kaxeTi, iori), ciur sxeulTa (dedamiwa, mze, mTvare), Txzule-
baTa, Jurnal-gazeTebis, dawesebulebebis da sxvaTa saxelebi (moTxroba `qvis
deda ena~, qarxana `mioni~).
zogjer esa Tu is sakuTari saxeli ara erT, aramed ramdenime sagans an sa-
ganTa jgufs hqvia. mag., saqarTveloSi saxelebi: nino, mariami, giorgi, daviTi da
sxv. gavrcelda da Zalian bevr adamians hqvia (magram ara yvelas!), xolo esa Tu
is gvari erT adamians ki ara, adamianTa erT (monaTesave) jgufs ekuTvnis.
sakuTar saxelebs, garda gvarebisa, mravlobiTi ricxvis formebi ar aqvs.
Don't C
opy
38
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
moifiqre da dawere 10 sazogado da 10 sakuTari saxeli!
sazogado saxeli sakuTari saxeli
qalaqi baTumi
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
amowere sakuTari saxelebi da miuTiTe visi / risi saxelia!
mariamma mTeli quTaisi Semoiara, magram versad ipova bombora.
nimuSi: mariami _ adamianis saxeli, quTaisi _ geografiuli, bombora _ cxovelisa.
1. me Cems fiso fefos yovelTvis adamianiviT velaparakebi, rogorc nawarmoebis
personaJi zurikela _ Tavis ZaRl muradas; 2. xevisken rom SevbrundiT, Zroxis
zmuili Semogvesma. maSinve vicani, Cveni maisa iyo; 3. sofel karaleTs daviT aR-
maSeneblis dros naWarmagevi erqva; 4. ̀ daukariT da imRereT ̀ Sadiani~ ficxel omSi
rom mReroda maCabeli~; 5. sanam Tbiliss daaarsebda vaxtang gorgasali, saqarTve-
los sataxto qalaqi mcxeTa iyo; 6. `anamariam bevri icina, rodesac gaigo, rom Car-
li Caplins erT-erT konkursze meaTe adgili daukavebia sakuTari Tavis mibaZvaSi~;
7. `aq, mtkvris marcxena sanapiroze, qroda aRmosavleTis qari, saxelad apolioti,
romelmac elenes baraTi avtobusis saxuravze aitaca~.
2. konkretuli da abstraqtuli arsebiTi saxelebi
��ვ���!
1. Cems sicocxleSi balRi bevri minaxavs.
2. Tu adamiani gebraleba, usamarTlobas ver uzam.
xazgasmuli arsebiTi saxelebidan romlebi aRniSnavs sagans, romelsac konketuli,
nivTieri saxe, forma aqvs?
a) balRi, adamiani; b) sicocxle, usamarTloba.
arsebiTi saxeli konkretulia an abstraqtuli.
konkretuli saxeli aRniSnavs sagans, romelsac nivTieri saxe aqvs, anu aRiqme-
ba grZnobaTa organoebiT (mxedvelobiT, smeniT, ynosviT, gemoTi, SexebiT),
mag.: adamiani, xorci, saxli, haeri, mdinare...
abstraqtuli saxeli aRniSnavs iseT rames, rasac konkretuli, nivTieri saxe
ara aqvs, mag.: sicocxle, usamarTloba, simarTle, sindisi, patiosneba...
Don't C
opy
39
konkretuli saxeli SeiZleba iyos sulierica da usuloc, vin jgufisac da ra
jgufisac (bavSvi, ZaRli, mdinare), abstraqtuli saxeli ki yvela usuloa, ra
jgufisa.
abstraqtuli saxeli SeiZleba iyos Zireuli an warmoqmnili. mag., Zireulia:
sindisi, Wkua, fiqri, dardi... abstraqtul saxelTa didi nawili warmoqmnilia
oba, eba, si- -e, si- -o afiqsebiT:
oba: usamarTl-oba, mamaSvil-oba, megobr-oba, gmir-oba...
eba: patiosn-eba, mowyal-eba, Zlier-eba, ampartavneba...
si- -e: si-cocxl-e, si-marTl-e, si-amay-e, si-mSvid-e...
si- -o: si-Tb-o, si-tkb-o, si-lb-o...
abstraqtul saxelebs mravlobiTi ricxvis formebi ar aqvs.
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
cal-calke daajgufe konkretuli da abstraqtuli saxelebi: sikeTe, xidi, mxne oba,
wyaro, Tavdadeba, varskvlavi, mtroba, mTvare, sixarbe, ugunureba, mteri, kenWi!
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
amowere konkretuli da abstraqtuli arsebiTi saxelebi!
1. `ra madlia qveyanaze, rom yvela sxva madli iqidan gamodiodes, rogorc sxive-
bi mzisagan?~; 2. cotne dadianis vaJkacobam da Tavdadebam monRolTa noini gaaoca;
3. skolis axalgazrdoba darbazSi Sekrebiliyo da mwerlis mosvlas eloda; 4. be-
bos xmis silbom moCxubari bavSvebi daacxro.; 5. mezobloba gverdiT daudga obol
lukas; 6. simarTlis, patiosnebis, siyvarulis, nugeSiscemis, Sewynarebis, Sendobis
madlsac dasabamad, saTaved sibralulis madli aqvs.
��ვ�� �����ვ�� ��� 5.5.
amowere abstraqtuli saxelebi da aRniSne, Zireulia Tu warmoqmnili! mawarmoebe-
li afiqsebi gamoyavi defisiT!
1. `Tu gebraleba, usamarTlobas ver uzam~; 2. `nisli fiqria mTebisa, / imaT
kacobis gvirgvini~; 3. `dardi bilikad gadameqca, / masze davdivar da vxetialob~;
4. `რadgan sicocxle ase navardobs, / sikvdilis yvela kari darazeT!~; 5. levan go-
Tuam moTxrobaSi `ugzo qaravani~ mamaSvilobis Zala gvaCvena; 6. `lukma maSin aris
tkbili, roca kargi kacobiT aris naSovni~; 7. `sikeTiT sZlie Sens mtersa, eride
sisxliT zRvevasa: / sulgrZelobiTa Zleva sjobs vaJkacobiTa Zlevasa~.
Don't C
opy
40
saaxalwlo
1. krebiTi saxelebi
��ვ���!
`am qarTvels, da-Zmebs misas _
am afxazsa da am oss...~
1. xazgasmuli saxelebi mxolobiT ricxvSi dgas Tu mravlobiTSi?
2. erT sagans (erT qarTvels, erT afxazs, erT oss) aRniSnavs Tu saganTa krebuls (qa-
rTvelebs, afxazebs, osebs)?
3. gaixsene, ra hqvia saxels, romelic erTgvar saganTa krebuls aRniSnavs?
zogierTi konkretuli sazogado saxeli mxolobiT ricxvSi dgas (ara aqvs
mravlobiTis eb, n, Ta sufiqsebi), magram aRniSnavs mravals: xalxi, eri, razmi,
jari, xrova, jogi, gundi....
erTgvar saganTa krebulis aRmniSvnel arsebiT saxels krebiTi saxeli ewodeba.
krebiTi saxeli SeiZleba iyos Zireuli da warmoqmnili. Zireulia: xalxi, eri,
gundi... warmoqmnilia: nar sufiqsiT: naZv-nar-i, fiWv-nar-i, buCq-nar-i, yvavil-
nar-i. oba sufiqsiT: axalgazrd-oba, mezobl-oba, student-oba...
rom gavarCioT, oba sufiqsiani saxeli krebiTia Tu abstraqtuli, unda davus-
vaT kiTxva. krebiTs daesmis kiTxva vin? abstraqtuls _ ra?
axalgazrdoba ezoSi Seikriba. vin Seikriba? _ axalgazrdoba.
elenem axalgazrdoba gaixsena. ra gaixsena? _ axalgazrdoba.
zogierTi saxeli erT sagansac aRniSnavs da erTgvar saganTa krebulsac.
ma galiTad:
cxvari erTs aRniSnavs winadadebaSi: cxvari balaxs Zovs.
cxvari bevrs aRniSnavs winadadebaSi: cxvari mTas Seefina.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
aRniSne, erTi da igive sityva ra SemTxvevaSia konkretuli, ra SemTxvevaSi _
abstraqtuli!
1. a) qarTvelma studentobam araerT saerTaSoriso olimpiadaze moipova gamar-
jveba; b) waramtebul studentobaze ocneboben axalgazrdebi.
2. a) qarTl-kaxeTis Tavadoba Caudga saTaveSi Sah-abasis winaaRmdeg ajanyebas;
b) mefem Tavadoba uboZa omSi gmirulad mebrZol or vaJkacs.
3. a) papa xSirad igonebda Tavis axalgazrdobas; b) dRevandeli axalgazrdoba
mizandasaxulia.
Don't C
opy
41
4. a) oblad darCenil da-Zmas mezoblobam gaWirveba ar agrZnobina; b) ilikosa
da ilarionis mezobloba mraval mxiarul ambavs iTvlida.
5. a) qarTveloba, qarTvelad yofna mterTanac da moyvaresTanac Rirseul mo-
qcevas niSnavs; b) qarTveloba zRvis napirze Sekrebiliyo da baTumidan Camo-
sul gems gahyurebda.
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
aRniSne, erTi da igive sityva ra SemTxvevaSi aRniSnavs erT sagans, ra SemTxvevaSi _
saganTa krebuls.
1. a) tyem moisxa foToli; b) nekerCxals wiTeli foToli moswyda.
2. a) mwyemsma cxvari saZovarze gareka; b) gogonam ezoSi dabmul cxvars yelze
bafTa Seaba.
3. a) qarma xes kakali sul daayrevina; b) giorgim nedli kakali gatexa da das
miawoda.
4. a) `wamsve ZroxaSi me mikres Tavi, / Cems saxl-karidan gamagdes Sorsa~. b) `qa-
Tami Cioda: cxvari dakles – me wamakles, Rori dakles _ me wamakles, Zroxa dakles
_ me wamakleso~.
a) ezoSi gamofenili qaTami sakenks daesia; b) `qaTami erT kvercxs dadebs da as
mezobels Seatyobinebso~.
��ვ���!
mis dasaxmareblad xalxi movida; frinvelebis gundi mofrinda.
1. rogor saganTa krebuls gamoxatavs xalxi, gundi? a) sulier; b) usulo.
2. romel ricxvSi Seewyo zmna sulieri sagnis gamomxatvel krebiT saxels?
mxolobiT ricxvSi dasmul sulieri sagnis gamomxatvel krebiT saxelTan zmna
mxolobiT ricxvSi dgas: qarTveli xalxi Seikriba, gundi mofrinda...
magram: qarTveli da ukraineli xalxebi megobroben.
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
gaaswore Secdomebi!
1. xalxi buziviT ireodnen bavSvis garSemo; 2. meore dRes win Semxvdnen beR-
urebis laSqari; 3. mTeli samezoblo saswrafod miadgnen WiSkars; 4. frinvelebis
gundi Tbil qveynebSi mifrinaven; 5. karnavalisTvis gamowyobili klasi mRerodnen
da cekvavdnen; 6. damSeuli mglebis xrova cxvris faras Tavs daesxnen; 7. saqvel-
moqmedo fondma xelmokle ojaxebs saCuqrebi miutanes da patarebs tkbileuloba
gadasces; 8. wera-kiTxvis gamavrcelebeli sazogadoeba zrunavdnen xalxis ganaT-
lebaze.
Don't C
opy
42
1. nivTierebaTa saxelebi
��ვ���!
1. `arwivo, Cemi Zegli bajaRlo oqrosia Tu spilos Zvlisa?~
2. `gurami garboda, qviSaSi efloboda, ecemoda, dgeboda, isev garboda~.
3. `irmis rZes daewafa maSvrali~.
4. `sami dRea mSier-mwyurvali var, fqvili maqvs da wyali _ ara~.
SegiZlia xazgasmuli saxelebiT aRniSnuli sagnebis daTvla? ratom?
zogierTi sazogado arsebiTi saxeli aRniSnavs iseT sagans, romlis daTvlac
SeuZlebelia. aseT arsebiT saxelebs nivTierebaTa saxelebi ewodeba.
magaliTad: oqro, vercxli, qviSa, fqvili, wyali, Rvino, bamba, matyli niv-
TierebaTa saxelebia.
nivTierebaTa saxelebiT aRniSnuli sagnebi ar daiTvleba, magram SeiZleba
aiwonos, gaizomos, mag.: kilogrami Saqari, litra wyali, qila rZe, fuTi marili,
bevri matyli, cota bamba...
nivTieerebaTa saxelebs, rogorc wesi, mravlobiTi ricxvis forma ara aqvT,
magram aris gamonaklisebic. mag., sworia: wyali davlie, onkanidan wyali modis,
wyali aduRda, magram: cnobilia saqarTvelos mineraluri wylebi, miwisqveSa
wylebi...
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
amowere nivTierebaTa saxelebi!
1. xalxma kargad icis Taflis samkurnalo Tvisebebi; 2. meTunem Tixa mozila da
doqi gaakeTa; 3. saqarTvelo Rvinis samSoblod aris cnobili mTel msoflioSi;
4. vinc mzes talaxs esvris, TviTonve daecema Tavze; 5. ̀ maisis wvima oqroa, ivnisisa
– vercxli, ivlisisa – cecxlio~; 6. `cecxls nu exumrebi, wyals nu erwmunebi~.
��ვ�� �����ვ�� ��� 5.5.
daajgufe sityvebi: eri, fetvi, wablnari, Svria, jogi, sila, vercxli, muxnari,
fara, lobio, Tovli, mtveri, armia, studentoba!
krebiTi saxelebi nivTierebaTa saxelebi
Don't C
opy
43
CiCilakad qceuli qalis zRapari
1. moqmedebis saxelebi
��ვ���!
tabla daudga, daloca.
↓ ↓tablis dadgma, dalocva.
lodi gadaagora da gveli gaaTavisufla.
↓ ↓lodis gadagoreba, gvelis gaTavisufleba.
ra kiTxva daesmis sityvebs: daudga, daloca, gadaagora, gaaTavisufla? ra ewodeba
metyvelebis nawils, romelic sagnis moqmedebas aRniSnavs?
ra kiTxva daesmis sityvebs: dadgma, dalocva, gadagoreba, gaTavisufleba? romel
metyvelebis nawils daesmis igive kiTxva?
bevri arsebiTi saxeli warmoqmnilia zmnisgan, moqmedebas aRniSnavs, magram ra?
kiTxva daesmis.
mag.: ras Svreba? aTavisuflebs, aTbobs, locavs, udgams (zmna).
ra? gaTavisufleba, gaTboba, locva, dadgma (ars. saxeli).
aseT arsebiT saxelebs moqmedebis saxelebi hqvia.
zmna, mag., aTavisuflebs, icvleba drois, pirisa da ricxvis mixedviT: gav-
aTavisufle / T, aTavisufleb / T, gaaTavisuflebs / en... misgan warmoqmnili
arsebiTi saxeli gaTavisufleba ki ibrunvis: gaTavisuflebam, gaTavisuflebas,
gaTavisuflebis...
moqmedebis saxelebs mravlobiTi ricxvis formebi ar aqvs.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
gadawere winadadebebi, zmnebs erTi xazi gausvi, moqmedebis saxelebs _ ori!
1. qali cxovrobda erT miyruebul sofelSi; 2. igi axali wlis dadgomas mouT-
menlad eloda; 3. jadoqars davamarcxeb da mere amasac vuSvelio; 4. devi Zirfesvi-
anad glejda xeebsa da kldeebs; 5. mzeWabuks ar gasWirvebia tyveebis gaTavisufle-
ba; 6. devTan gamklaveba, misi damarcxeba ar iyo ioli saqme; 7. vaJs Rirseuli garja
daufasda; 8. CiCilakad qceulma qalma Tavis dawva gadawyvita, raTa Wabuki gaeTbo.
Don't C
opy
44
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
gadaakeTe zmnebi moqmedebis saxelebad!
moamzadebs, aaSenebs, daiviwyebs, aanTebs, gaadnobs, daalbobs, Caaqrobs, gaaS-
robs, gaWris, gazrdis, gawvrTnis, daSlis, daxatavs, garecxavs, daTesavs, gaxerxavs,
miabams, daartyams, Caicvams, daadgams, gayofs, gadascems.
2. kninobiT saxelebi
��ვ���!
1. gzaze erTma obolma biWma Camoiara.
2. gzaze erTma obolma biWunam Camoiara.
3. uecrad Tagvi vaJad gadaiqca.
4. uecrad Taguna vaJad gadaiqca.
biWi da biWuna erTsa da imave sagans aRniSnavs iseve, rogorc Tagvi da Taguna. ra
gansxvavebaa maT Soris?
romelia maT Soris Zireuli? warmoqmnili? daasaxele warmomqneli afiqsebi!
warmoqmnil saxels, romelic sagans ufro mcire zomiT, dapataravebuli saxiT
warmoadgens, kninobiTi ewodeba. magaliTad, Taguna kninobiTi saxelia. is war-
moqmnilia Tagv Zirze una sufiqsis darTviT.
kninobiTi saxeli xSirad moferebas gamoxatavs, alersobiTi mniSvneloba aqvs.
magaliTad: biWuna kninobiT-alersobiTi formaa.
kninobiT-alersobiTi saxelebis mawarmoebeli sufiqsebia: a _ dedofal-a, ak _
wign-ak-i, ia _ biZ-ia, iko _ ded-iko, Tamr-iko, ilo _ mam-ilo...
zogierT kninobiT saxels ori an sami sufiqsi awarmoebs, magaliTad: un-a _
daT-un-a, Tag-un-a, un-ia _ Tam-un-ia, Cit-un-ia...
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
amowere kninobiT-alersobiTi formebi, gamoyavi Ziri da mawarmoebeli sufiqsebi!
1. `erTma ugnurma Tagunam iukadrisa Tagvoba~; 2. vaniko da daTuna erT ezoSi
cxovrobdnen; 3. ̀ dedikom da mamikom damitoves qeTino, ase miTxres: mixede, araferi
etkinos!~; 4. `mec didi madloba gadavuxade Citunias dalocvisaTvis da wamove-
di~; 5. galaktion tabiZis saxl-muzeumSi daculia misi Canawerebiani ubis wignaki;
6. `patara biWuna fexis wverebze idga da cdilobda, rogorme zaris Rilaks Ses-
wvdomoda~. 7. `ilias Seecoda patara, xelSi aiyvana da uTxra: aba, biWiko, dareke!~.
Don't C
opy
45
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
amowere saxelebi da gaarCie nimuSis mixedviT.
daviTma qalis gadarCena ganizraxa.
daviTma _ sulieri, vin jgufisa, sakuTari, moTx. br., mr. r. ara aqvs.
qalis _ sulieri, vin jgufisa, sazogado, naT. br., mr. r. _ qalebi.
gadarCena _ usulo, ra jgufisa, moqmedebis saxeli zmnisa gadaarCens, sax. br.,
mr. r. ara aqvs.
1. sikeTe borotebas amarcxebs; 2. ninikom bomboras gaseirneba gadawyvita;
3. qoxSi ielva da CiCilaki qalad iqca; 4. mxedars ar gamorCenia sandros Sefiqri-
aneba; 5. `iseTi xidi gade, rom Senma SviliSvilebmac gaiarono~; 6. `karg saZirkvel-
ze kargi kedeli amovao~; 7. sicxis gamo miwa ise gamoSra, xorbali ar gaizrdeboda.
3. pirdapiri naTqvamis iribad gadakeTeba, sasveni niSnebi pirdapir naT-
qvamTan
��ვ���!
1. naSuaRamevs erTi wuTiT dagibrundeba adamianis saxe, _ uTxra jadoqarma
qals.
2. jadoqarma qals uTxra: naSuaRamevs erTi wuTiT dagibrundeba adamianis saxe.
3. jadoqarma qals uTxra, rom naSuaRamevs erTi wuTiT daubrundeboda adami-
anis saxe.
romel winadadebebSia gadmocemuli mTqmelis sityvebi ucvlelad, sityvasityviT?
romelSia Secvlili saxiT?
vinmes naTqvami SeiZleba gadmoices ucvlelad, sityvasityviT, an Secvli-
li saxiT. ucvlelad gameorebuls pirdapiri naTqvami hqvia, Secvlils _ ara-
pirdapiri, iribi.
pirdapiri naTqvami:
keTili ki ara, samarTliani var, Tqva jadoqarma.
jadoqarma Tqva: keTili ki ara, samarTliani var.
iribi naTqvami:
jadoqarma Tqva, rom keTili ki ara, samarTliani iyo.
daakvirdi, pirdapir naTqvamTan ra SemTxvevaSi iwereba tire (_) da ra Sem-
TxvevaSi _ orwertili (:).
Don't C
opy
46
��ვ�� �����ვ�� ��� 5.5.
gadawere winadadebebi, dasvi tire da orwertili!
1. a) Svilo, kari gamiRe, mekvle viqnebi, uTxra moxucma lamaz qaliSvils. b) mo-
xucma lamaz qaliSvils uTxra Svilo, kari gamiRe mekvle viqnebi.
2. a) ra vqna, jer Sen myavxar dasaxsnelio, Tavi imarTla vaJma. b) vaJma Tavi
imarTla ra vqna, jer Sen myavxar dasaxsnelio.
3. a) dauare da davluric daukari, Tu egeTi magari xar! ar SearCina devis
marcxena Tavma Sua Tavs. b) marjvena Tavma danarCen ors usayvedura Tqveni
bralia, sarma unda gamogvedo, ar damijereT!
4. a) cotac moiTmine, mze amova! emudareboda CiCilaki Wabuks. b) vaJi butbuteb-
da biWi mainc xom gadavarCine!
��ვ�� �����ვ�� ��� 6.6.
gadaakeTe pirdapiri naTqvami iribad!
nimuSi: Cemi ezos yores veyrdnobodio! _ gamoacxada CiCilakma.
CiCilakma gamoacxada, rom Tavisi ezos yores eyrdnoboda.
1. _ uxsenebelic codoa, _ upasuxa vaJma; 2. jadoqarma gamoacxada: veravin giS-
velis, sakuTari Tavis garda! 3. _ iciT, ra aris wiwvis wvima? _ hkiTxa gagam tyis
mcvelebs; 4. erTma biWma anamarias uTxra: me Cemi mSoblebi mSvild-isars dampir-
dnen, im gogos _ sam Tojinas; 5. _ Cemi Rirseba ar iyideba! _ amayad ganacxada ana-
mariam.
4. Tavisi, _ misi nacvalsaxelebi
��ვ���!
1. `vaJma Tavisi tyapuWi gadaacva biWs, TviTon perangisamara darCa~.
2. biWma vaJs sTxova daxmareba, gadaicva misi tyapuWi da cotaTi gaTba.
1. pirveli winadadebis mixedviT, vin aris moqmedebis (gadaacva) Camdeni? vis ekuT-
vnis tyapuWi: moqmedebis Camdens Tu sxvas?
2. meore winadadebis mixedviT, vin aris moqmedebis (sTxova, gadaicva) Camdeni? vis
ekuTvnis tyapuWi: moqmedebis Camdens Tu sxvas?
Tu sagani moqmedebis Camdens ekuTvnis, unda gamoviyenoT nacvalsaxeli Tavisi /
TavianTi: vaJma Tavisi tyapuWi gadaacva... vaJebma TavianTi tyapuWi gadaacves...
Tu sagani ara moqmedebis Camdens, aramed sxvas ekuTvnis, unda gamoviyenoT
misi / maTi nacvalsaxeli: biWma misi (sxvisi, vaJis) tyapuWi gadaicva... biWma maTi
(sxvebis, vaJebis) tyapuWi gadaicva.
Don't C
opy
47
��ვ�� �����ვ�� ��� 7.7.
Casvi Tavisi da misi nacvalsaxelebi!
1. `qali . . . . . . bedis eloda~; 2. `stumars lamazad moeCvena . . . . . . laparaki da
. . . . . . ena aRar moewona~ 3. `vaxSamic . . . . . . fexiT mosulao! _ gaawklapuna piri
mesame Tavma~; 4. `ukve Ramdeboda, roca vaJma . . . . . . qoxs miaRwia~; 5. moewona . .
. . . . vaJkacuri saqcieli da xotba Seasxa; 6. erT dRes mamam . . . . . . Svilis ambavi
ikiTxa, rogor mefobso.
leqsebi
Semajamebeli gakveTili
waikiTxe winadadebebi da upasuxe:
`nu daendobi sofelsa, sofeli Wreli gvelia~.
1. rogoria es winadadeba Sinaarsis mixedviT?
a) TxrobiTi; b) kiTxviTi; g) Zaxilisa.
2. ramdeni sityvisgan Sedgeba igi? maTgan ramdenia srulmniSvnelobiani? damxmare?
3. romeli metyvelebis nawilebia srulmniSvnelobiani?
a) saxelebi, zmna, zmnizeda;
b) kavSiri, nawilaki, Tandebuli, Sorisdebuli.
4. rogor sityvas ewodeba formacvalebadi? formaucvleli?
5. romeli metyvelebis nawilebia formacvalebadi?
a) saxelebi, zmna;
b) zmnizeda, kavSiri, nawilaki, Tandebuli, Sorisdebuli.
`sofels ra mxarec vunaxe, suyvela mxare Wrelia,
Zmaca vcan da Zmobilica, fexqveS miwisa mTxrelia~.
1. ramdeni arsebiTi saxelia am winadadebaSi?
2. romlebia c nawilakiani?
a) sofels, mxare, miwisa; b) mxarec, Zmaca, Zmobilica.
3. romlebia gavrcobili?
a) miwisa, Zmaca, Zmobilica; b) mxarec, sofels.
4. romelia warmoqmnili?
a) Zma; b) Zmobili.
5. romel brunvaSi dgas sityva Zmobili? ra aris misi fuZe? Ziri? romelia mimo-
saxreli sufiqsi? warmomqmneli?
Don't C
opy
48
`monRolebma moaoxres qarTuli mTa-bari. dawiokda da airia xalxi~.
1. romelia rTuli saxeli? a) monRolebi; b) mTa-bari; g) xalxi. axseni, ratom iwe-
reba mTa-bari defisiT!
2. romelia krebiTi saxeli? a) monRolebi; b) mTa-bari; g) xalxi. romel ricxvSi
Seewyoba mas zmna?
mSvidoba saxlsa amas! mis naWrilobev mamas!
aRmaSenebels! cotnes! sabas! aragvels samass!
1. romlebia sakuTari saxelebi?
a) mSvidoba, saxli, mama; b) aRmaSenebeli, cotne, saba.
2. romelia abstraqtuli saxeli? a) mSvidoba; b) saxli; g) mama; d) saba. rogoria igi:
Zireuli Tu warmoqmnili? Tu warmoqmnilia, ra aris mawarmoebeli afiqsi?
3. romel saxelebs ar aqvs mravlobiTi ricxvis formebi?
a) saxli, mama; b) mSvidoba, cotne.
4. gakeTeba, aSeneba aris: a) abstraqtuli saxelebi; b) moqmedebis saxelebi.
5. sila, wyali, vercxli aris: a) krebiTi saxelebi; b) nivTierebaTa saxelebi.
6. dediko, Taguna, Citunia aris: a) sakuTari saxelebi; b) alersobiTi saxelebi.
nikoloz gostaSabiSvili
1. saxelebi fuZeTa mixedviT
��ვ���!
`im dRes CvenTvis aRarc kakanaTi iyo, aRarc Tovlis gunda~.
ras ewodeba saxelis fuZe?
romel brunvaSi unda davsvaT saxeli, rom fuZe movnaxoT?
ra aris xazgasmuli saxelebis fuZeebi? romeli maTgani mTavrdeba xmovanze? Tan-
xmovanze?
saxelis fuZe an Tanxmovanze bolovdeba, an xmovanze, Sesabamisad, saxeli an
boloTanxmovniania, an boloxmovniani.
magaliTad:
kakanaT-ma, kakanaT-s _ fuZea kakanaT, bolovdeba T Tanxmovanze, e.i. kakanaT-i
TanxmovanfuZiania.
Tovl-ma, Tovl-s _ fuZea Tovl, bolovdeba l Tanxmovanze, e.i. Tovl-i Tan-
xmovanfuZiania.
gunda-m, gunda-s _ fuZea gunda, bolovdeba a xmovanze, e.i. gunda xmovanfuZiania.
Don't C
opy
49
��ვ���!
`me maxsovs es wina Rame axali wlisa...~.
Rame, Rame-m, Rame-s, Ram-is...
wel-i, wel-ma, wel-s, wl-is...
Tovl-i, Tovl-ma, Tovl-s, Tovl-is...
brunebisas romel fuZeebs daaklda xmovani? ra xmovnebi daaklda?
romeli fuZe darCa sruli?
saxelis fuZe srulia, Tu mas xmovani ar aklia. magaliTad, sruli fuZeebia:
Rame, wel, Tovl. fuZe usrulia, Tu mas aklia xmovani. magaliTad, usruli
fuZeebia: wl, Ram.
��ვ�� �����ვ�� ���: 1: 1
amowere arsebiTi saxelebi da gaarkvie, TanxmovanfuZiania Tu xmovanfuZiani!
1. `mogigoneben Svilebi, / mzes Sexedaven madliTa~; 2. `zafxuls sazrdo Seinaxe,
iSrome gaWirvebiTa, / zamTarSi rom ar mogakldes da iyo mosvenebiTa~; 3. `axal-
gazrda monadirem budemde misvla moaxerxa, ori marTve amoiyvana, parkSi Casva
da Tavis amxanagebs aniSna, Toki aewiaT~; 4. `kldis wvers bevri aRara aklda, roca
dedal-mamali arwivi gaCnda da monadires saSineli yviriliT Seutia~; 5. `igi jer
markebs agrovebda, Semdeg – bileTebsa da peplebs~; 6. babuas hobi, rogorc Tavad
ambobs, codnis Segrovebaa.
2. TanxmovanfuZian saxelTa bruneba, kumSva
��ვ���!
mxolobiTi ricxvi
sax. Svil-i Sub-i zRapar-i mter-i obol-i
moT. Svil-ma Sub-ma zRapar-ma mter-ma obol-ma
mic. Svil-s Sub-s zRapar-s mter-s obol-s
naT. Svil-is Sub-is zRapr-is mtr-is obl-is
moq. Svil-iT Sub-iT zRapr-iT mtr-iT obl-iT
viT. Svil-ad Sub-ad zRapr-ad mtr-ad obl-ad
wod. Svil-o Sub-o zRapar-o mter-o obol-o
Don't C
opy
50
mravlobiTi ricxvi
sax. Svil-eb-i Sub-eb-i zRapr-eb-i mtr-eb-i obl-eb-i
moT. Svil-eb-ma Sub-eb-ma zRapr-eb-ma mtr-eb-ma obl-eb-ma
mic. Svil-eb-s Sub-eb-s zRapr-eb-s mtr-eb-s obl-eb-s
naT. Svil-eb-is Sub-eb-is zRapr-eb-is mtr-eb-is obl-eb-is
moq. Svil-eb-iT Sub-eb-iT zRapr-eb-iT mtr-eb-iT obl-eb-iT
viT. Svil-eb-ad Sub-eb-ad zRapr-eb-ad mtr-eb-ad obl-eb-ad
wod. Svil-eb-o Sub-eb-o zRapr-eb-o mtr-eb-o obl-eb-o
1. rogoria es saxelebi fuZis mixedviT?
2. brunebisas romeli xmovnebi amovarda fuZidan? a) i, u; b) a, e, o.
3. mxolobiTi ricxvis romel brunvebSi daikarga es xmovnebi?
4. eb’iani mravlobiTi ricxvis romel brunvebSi daikarga?
zogierTi TanxmovanfuZiani saxelis brunebisas mxolobiTi ricxvis naTesa-
obiT, moqmedebiT da viTarebiT brunvebSi da mTel eb’ian mravlobiTSi ikargeba
fuZiseuli a, e da o xmovnebi:
zRapar-i _ zRapr-is, zRapr-iT, zRapr-ad, zRapr-eb-i... mter-i _ mtr-is,
mtr-iT, mtr-ad, mtr-eb-i... oboli _ obl-is, obl-iT, obl-ad, obl-eb-i...
saxelis fuZidan xmovnis amovardnas kumSva hqvia.
a xmovani ufro xSirad ikargeba al, ar, am, an marcvlebiT, xolo e _ el, er, em,
en marcvlebiT daboloebul fuZeebSi: wamali > wamlis, megobari > megobris,
kalami > kalmis, qoTani > qoTnis, sofeli > soflis, mwyeri > mwyris, iremi >
irmis, yurZeni > yurZnis.
zogierTi fuZe bolovdeba am marcvlebze, magram ar ikumSeba: bali > blis,
magram _ qali > qalis, mgeli > mglis, magram _ gveli > gvelis.
iSviaTad ikumSeba sxva marcvlebze daboloebuli fuZeebic: karavi > karvis,
somexi > somxis.
��ვ�� ��� 2.��ვ�� ��� 2.
amowere arsebiTi saxelebi da gaarkvie, kumSvadia Tu ukumSveli!
1. `Tvali da yuri xvalisaken gagvirboda~; 2. `buxars erTi ambavi gahqonda apri-
alebuli cecxlisagan~; 3. `yaenma gamogzavna didi jariT Tavisi sardali~; 4. `Tavi
moiyares qarTvelebma mtris dasaxvedrad~; 5. `yizilbaSma gostaSabiSvils salami
misca~; 6. `es sircxvili rogor vWamoT, Sin ra saxeliT mivideTo~; 7. axali wlis
Semosvla yvelas uzomod gvaxarebda.
Don't C
opy
51
�������ვ��!�������ვ��!
Tvali Tu mxedvelobis organos aRniSnavs, ukumSvelia: Tvalis gaxela, Tu sxva
rames _ kumSvadia: Zvirfasi Tvlebi.
weli Tu sxeulis nawils aRniSnavs ukumSvelia: welis tkivili, Tu dros _ kumSva-
dia: xuTi wlis.
ambavi kumSvisas kargavs ara mxolod a xmovans, aramed v Tanxmovansac: ambis, am-
biT, ambad.
��ვ���!
godor-i, godor-ma, godor-s, godr-is, godr-iT, godr-ad, godor-o
nigoz-i, nigoz-ma, nigoz-s, nigvz-is, nigvz-iT, nigvz-ad, nigoz-o
orive SemTxvevaSi ikumSeba o xmovani. ra gansxvavebaa maT Soris?
kumSvisas o xmovani an srulad ikargeba, an gardaiqmneba v Tanxmovnad.
o xmovani v Tanxmovnad gardaiqmneba Semdeg saxelebSi: nigozi > nigvzis, mona-
zoni > monazvnis, niori > nivris, iori > ivris, mindori > mindvris, pomidori
> pomidvris, mawoni > mawvnis.
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
abrune saxelebi: kalami, mgeli, saponi, mawoni mxolobiT da mravlobiT ricxvSi;
miuwere, romeli xmovnebi SeikumSa!
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
amowere arsebiTi saxelebi da gaarCie nimuSis mixedviT!
nimuSi: buxris pirdapir erTi grZeli taxti idga.
buxris _ ars. sax., sazogado, konkretuli, naTes. br., kumSvadi: buxris, buxriT,
buxrad, buxrebi. daikarga a xmovani.
1. `erTi vaJkacis ambavs getyviT da kargad daixsomeT~; 2. mamali xmamaRali
yiviliT aRviZebda yvela mezobels; 3. bavSvma xeli sapniT kargad daibana; 4. min-
dvris bolos Cveni saxli idga; 5. `Cits venaxis TavSi Cadgmul Tivis bululSi eZi-
na~; 6. `iremi da xari erTmaneTs gaejibrnen, romeli ufro gamoadgeboda adamians~;
7. biWma qudi daixura da derefanSi gavida.
Don't C
opy
52
glexi bostaSvili
xmovanfuZian saxelTa bruneba, kveca
��ვ���!
sax. mefe gza ingilo ru taqsi
moT. mefe-m gza-m ingilo-m ru-m taqsi-m
mic. mefe-s gza-s ingilo-s ru-s taqsi-s
naT. mef-is gz-is ingilo-s(i) ru-s(i) taqsi-s
moq. mef-iT gz-iT ingilo-Ti ru-Ti taqsi-T
viT. mefe-d gza-d ingilo-d ru-d taqsi-d
wod. mefe-o gza-o ingilo ru-o taqsi
1. rogoria es saxelebi fuZis mixedviT?
2. romeli xmovnebi CamoSorda fuZes brunebisas? a) o, u, i; b) a, e.
3. romel brunvebSi daikarga es xmovnebi?
sazogado xmovanfuZian saxelTa bolokidura a da e xmovnebi mxolobiTi ric-
xvis naTesaobiT da moqmedebiT brunvebSi ikargeba: gza > gz-is, gz-iT, mefe >
mef-is, mef-iT, xolo o, u da i xmovnebi ucvlelad rCeba: kalo > kalo-s(i),
kalo-Ti, ru > ru-s(i), ru-Ti, taqsi > taqsi-s, taqsi-T.
saxelis bolokidura xmovnis dakargvas kveca hqvia.
i-ze daboloebuli sazogado saxelebi: taqsi, Cai, tamvai, hokei, hobi, Jiuri,
ragbi da a.S. qarTulSi cotaa da yvela SeTvisebulia ucxo enebidan (Seadare:
saxl-i, Svil-i, wign-i da sxv. sityvebSi i saxelobiTi brunvis niSania da, Sesa-
bamisad, sxva brunvebSi CamoSordeba).
Rvino o-ze daboloebuli saxelia, magram ikveceba: Rvin-is, Rvin-iT.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
gaanawile arsebiTi saxelebi cxrilis mixedviT!
sasaxle, kedeli, ku, biliki, Zma, werili, kibe, wyaro, magida, bulbuli, simindi,
mwerali, bu, godori, gogo, mawoni.
TanxmovanfuZiani xmovanfuZiani
kumSvadi ukumSveli kvecadi ukveceli
Don't C
opy
53
��ვ���!
fanjridan patara ezo-s vxedav _ fanjridan patara baR-s vxedav.
diliT daviwye ezo-s dasufTaveba _ diliT daviwye baR-is dasufTaveba.
xmovanfuZian ukvecel saxelTa naTesaobiTi brunvis forma micemiTisas hgavs,
orive SemTxvevaSi brunvis niSania s. erTmanisgan rom gavarCioT, xmovanfuZiani
saxeli unda CavanacvloT TanxmovanfuZianiT. magaliTad:
am ru-s / am wyal-s saTave ar uCans _ micemiTi brunvaa.
am ru-s / am wyl-is saTave ar Cans _ naTesaobiTi brunvaa.
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
amowere xmovanfuZiani arsebiTi saxelebi da aRniSne: romel brunvaSia, ra xmovanze
bolovdeba fuZe, kvecadia Tu ukveceli!
1. qiziyelma glexma brZolis velze ucxenod darCenil mefes Tavisi bedauri
miarTva; 2. aseTi Tavganwirvis mowmeebma glexs didi qeba uZRvnes; 3. `zRva ise
ar daSreba, gubis tola ar darCeso~; 4. `Zma ZmisTvisao, Savi dRisTvisao~; 5. `nu
uTxri sxvas ormos, Torem TviTon Cavardebi!~; 6. `muxebs Coxis saqileSi CauwyviaT
rkoebi~; 7. RamiT tyidan bus kivili ismoda.
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
gaarkvie, romel brunvaSi dgas xazgasmuli saxelebi:
1. a) marTam uTos mimwvari Ziri mariliT gaapriala; b) bebo ZvelisZvel uTos
Rumelze acxelebda.
2. a) ukudo amfibiebis erT-erT warmomadgenels rqian gombeSos uwodeben;
b) mamam zazas xarisa da gombeSos araki uambo.
3. a) TeTri Tovlis qveS lamaz enZelas sZinavs uTvalavs; b) enZelas germanuli
saxelwodeba iTargmneba rogorc `Tovlis eJvani~.
��ვ���!
sax. mefe-eb-i gz-eb-i ingilo-eb-i ru-eb-i taqs-eb-i
moT. mefe-eb-ma gz-eb-ma ingilo-eb-ma ru-eb-ma taqs-eb-ma
mic. mefe-eb-s gz-eb-s ingilo-eb-s ru-eb-s taqs-eb-s
naT. mefe-eb-is gz-eb-is ingilo-eb-is ru-eb-is taqs-eb-is
moq. mefe-eb-iT gz-eb-iT ingilo-eb-iT ru-eb-iT taqs-eb-iT
viT. mefe-eb-ad gz-eb-ad ingilo-eb-ad ru-eb-ad taqs-eb-ad
wod. mefe-eb-o gz-eb-o ingilo-eb-o ru-eb-o taqs-eb-o
Don't C
opy
54
1. romeli xmovnebi ar moikveca eb’ian mravlobiTSi? a) o, u, e; b) i, a.
2. eb’iani mravlobiTi ricxvis romel brunvebSi daikarga i da a xmovnebi?
3. ra SemTxvevaSi iyris Tavs ori e?
eb’ian mravlobiTSi ikveceba mxolod a xmovani (yvela brunvaSi): gza > gz-eb-i,
gz-eb-ma... e ki rCeba, ris gamoc ori e moiyris Tavs: mefe > mefe-eb-i, mefe-eb-
ma...
i-ze daboloebuli sityvebi mravlobiT ricxvSi ikveceba. taqsi > taqs-eb-i.
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
Casvi saxelebi mravlobiT ricxvSi: kide, ezo, kvira, tramvai, ru, bu, salto, or-
Robe, raRaca, bade, CanTa, ku, uro.
��ვ�� �����ვ�� ��� 5.5.
abrune saxelebi: miwa, dRe, ezo, bu mxolobiT da mravlobiT ricxvSi; miuwere,
romeli xmovnebi Seikveca!
��ვ�� �����ვ�� ��� 6.6.
abrune saxelebi: glexi, dRe, ezo da Seadare TanxmovanfuZian da xmovanfuZian
saxelTa brunvis niSnebi; aRniSne, ra msgavseba-gansxvavebebi gvaqvs!
swavla moswavleTa
1. kumSvad-kvecad saxelTa bruneba
��ვ���!
a_a e_a a_e
sax. qveyana pepela moyvare
moT. qveyana-m pepela-m moyvare-m
mic. qveyana-s pepela-s moyvare-s
naT. qveyn-is pepl-is moyvr-is
moq. qveyn-iT pepl-iT moyvr-iT
viT. qveyn-ad pepl-ad moyvr-ad
wod. qveyana-v pepela-v moyvare-v
Don't C
opy
55
1. rogoria es saxelebi fuZis mixedviT?
2. riT gansxvavdeba es fuZeebi a da e xmovnebze daboloebuli sxva fuZeebisgan _
ramdeni fuZiseuli xmovani ikargeba? saidan ikargeba?
3. romel brunvebSi ikargeba es xmovnebi?
ramdenime saxels fuZe mxolobiTi ricxvis sam brunvaSi: naTesaobiTSi, moq-
medebiTsa da viTarebiTSi, da mTel eb’ian mravlobiTSi erTdroulad ekumSeba
da ekveceba. esenia: qveyana, begara, fanjara, tomara, qarxana, pepela, moyvare.
am saxelebs kumSvad-kvecadi saxelebi hqvia.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
gaaswore Secdomebi!
1. caze Rrubelis erTi fTilac ki ar Canda; 2. zRaparis suraTs hgavda mzis
sxivebSi gaxveuli muxa; 3. jer kidev ar Candnen frTaxatula pepelebi; 4. xvna-Tes-
vis dros Cvens winaparebs arc mterisa da moyvares xseneba aviwydebodaT; 5. `obo-
lis kveri cxva, cxva, gvian gamocxva, magram kargad gamocxvao~; 6. biWs kldes kve-
Tis xma Semoesma; 7. qarxanis amuSavebas didi dro dasWirda; 8. yvelam unda gawiros
Tavi qveyanis dasacavad!
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
amowere arsebiTi saxelebi da aRniSne: romel brunvaSi dgas, romel ricxvSi,
TanxmovanfuZiania (kumSvadi, ukumSveli), xmovanfuZiani (kvecadi, ukveceli) Tu
kumSvad-kvecadi!
1. `swavlis Ziri mware aris, kenweroSi gatkbildebis~; 2. `godors Tavi akliao,
cxra urmisas zarSi yridnen~; 3. bavSvis aRzrda akvnidanve unda daiwyos mSobel-
ma; 4. `...farva siavisa qveyanas ar mouxdebis~; 5. `buzni mun Semokrbebian, sadaca
Taflni sdiano~; 6. `me da Cemi biZaSvilebi, aTi-Tormeti wlis biWebi, sxvisi kak-
lebis sabertyadac davdiodiT~; 7. mzis sxivebi cvris wveTebs TvalismomWrelad
abrWyvialebda; 8. Wabuks xatvas mxatvarTa uxucesi aswavlida.
gadaxede cxrils da mokled Camoayalibe sazogado saxelTa kumSva-kvecis wesebi.
naTesaobiTi
moqmedebiTi a, e, o
viTarebiTi
naTesaobiTi
moqmedebiTi a, e
viTarebiTi
naTesaobiTi
moqmedebiTia, e
TanxmovanfuZiani xmovanfuZiani
kumSva: kveca kumSva da kveca
Don't C
opy
56
2. arsebiT saxelTa marTlwera
��ვ���!
`mamaCem-ma Zalian kargi zRaprebi icoda~.
`weraqvis nakves-s Caayola Tvali ediSerma~.
Tvaluwvdeneli xeebis Tavze Sevarden-ni dafrinavdnen.
muzeumSi msoflios uZveles saaT-Ta gamofena moewyo.
maswavlebelma uaxlesi istori-is mniSvnelovani movlenebi gagvacno.
is nugeSad mogvevlina, masuldgmulebel wyarod.
Tu saxelis fuZe bolovdeba:
m-ze: moTxrobiT brunvaSi ori m moiyris Tavs: mamaCem-ma, lom-ma...
s-ze: micemiT brunvaSi ori s moiyris Tavs: nakves-s, Tas-s, klas-s...
n-ze: nar’ian mravlobiTSi ori n moiyris Tavs: Sevarden-n-i, Sevarden-n-o,
brZen-n-i, brZen-n-o...
T-ze: Tan’ian mravlobiTSi ori T moiyris Tavs: saaT-Ta, baraT-Ta...
ia-ze: naTesaobiTsa da moqmedebiTSi ori i moiyris Tavs: istori-is, istori-iT,
akaci-is, akaci-iT...
viTarebiTi brunvis niSnebia ad an d. swori formebia: nugeSad, wyarod, klded,
da ara: nugeSaT, wyaroT, kldeT...
��ვ�� ���3��ვ�� ���3.
Casvi sityvebi saTanado brunvis formiT:
1. Zalian gamaxara misma gulTbilma . . . (salami); 2. mogzaurebi ukve . . . uax-
lovdebian (Tbilisi); 3. ̀ . . . (kalami) Tqva, vinc momixmars, / imas vuZRvni me qebasa~;
4. marTlweris am . . . (wesi) iolad davimaxsovreb; 5. . . . (istoria) swavla da codna
aucilebelia, radgan warsuli mkvidri saZirkvelia awmyosi, xolo awmyo – mo-
mavlisa; 6. uSbisa da TeTnuldis legendis mixedviT, Wabuki . . . (klde) gadaiqca;
7. ` . . . (brZeni) ityvian: ras argebs kacs kviparozis xenia, / Tu misi Crdili sxvas
adgas da TviT movaglaxenia~; 8. `netavi ramde maqcia, /. . . (bulbuli) gadamaqcia~.
��ვ���!
`jer mware Wame, kvlav _ tkbili, Tu eZeb gemovnebasa!~.
ra funqcias asrulebs am winadadebaSi tire (_)?
a) dialogs iwyebs; b) gamotovebuli zmnis nacvalia.
Don't C
opy
57
Tu winadadebaSi gamotovebulia zmna, mis adgilas tire (_) unda CavsvaT.
winadadebaSi: `jer mware Wame, kvlav _ tkbili, Tu eZeb gemovnebasa~, gamoto-
vebulia zmna Wame. amiT avtorma Tavi aarida sityvis gameorebas (tavtologias),
raTa saTqmeli ufro moxdenilad gamoexata.
��ვ�� �����ვ�� ���:4.:4.
dasvi tire saTanado adgilas!
1. `gogia xevs gamoRma cxovrobs, baxa xevs gaRma~; 2. gaiyvnen Zmebi: ufrosi
marjvniv wavida, SuaTana marcxniv, umcrosi pirdapir; 3. qveyana mosvenebuli iyo,
xalxi damSvidebuli; 4. `Cemi xatia samSoblo, saxate mTeli qveyana~; 5. `mWedels
dana ara hqonda, xarazs Custebio~; 6. `Txa kikiniT movida, cxvari fexebis bakuni-
To~; 7. `xeli xels bans, orive pirsao~.
daviT guramiSvili (biografia)
1. sakuTar saxelTa bruneba _ adamianis saxelebi
��ვ���!
daviT guramiSvili daibada 1705 wels saguramoSi, gorisubanSi.
ilia WavWavaZe daibada 1837 wels sofel yvarelSi.
1. ramdeni arsebiTi saxelia am winadadebebSi?
2. maTgan romlებia sazogado? sakuTari?
3. sakuTar saxelTagan romlebia adamianis saxelebi? gvarebi? geografiuli sa-
xelebi?
4. xmovanfuZiania Tu TanxmovanfuZiani saxeli daviT? ilia?
adamianTa sakuTari saxelebi iseve, rogorc sazogado saxelebi, Tanxmovan-
fuZiania an xmovanfuZiani.
TanxmovanfuZiani saxelebia: daviT, iakob, levan, revaz, sulxan, Tamar, Tina-
Tin, avTandil, vaxtang, nodar, merab, arCil, mariam, qeTevan...
xmovanfuZiani saxelebia:
a: ilia, saba, vaJa, SoTa, luka, ana, naTia, nana, maka, goga, gaga...
e: elene, salome, cotne, demetre, ivane, kote, aleqsandre...
i: akaki, giorgi, dimitri, lili, daCi, rati, mari, dali...
o: nino, sofio, andro, Sio, soso, sandro, kato...
u: nunu, baTu, dutu...
Don't C
opy
58
Tu saxels gvari an fsevdonimi mosdevs, misi fuZis amocnoba advilia. mag.:
daviT guramiSvili, e.i. fuZea daviT _ TanxmovanfuZiani; ilia WavWavaZe, e.i.
fuZea ilia _ xmovanfuZiani; giorgi brwyinvale, e.i fuZea giorgi _ xmovanfu-
Ziani.
1. adamianTa sakuTar saxelebs ara aqvs mravlobiTi ricxvi;
2. brunebisas arc ikumSeba da arc ikveceba;
3. wodebiT brunvaSi niSani ara aqvs.
sax. bagrat-i rati ilia elene Sio baTu
moT. bagrat-ma rati-m ilia-m elene-m Sio-m baTu-m
mic. bagrat-s rati-s ilia-s elene-s Sio-s baTu-s
naT. bagrat-is rati-s ilia-s elene-s Sio-s baTu-s
moq. bagrat-iT rati-T ilia-Ti elene-Ti Sio-Ti baTu-Ti
viT. bagrat-ad rati-d ilia-d elene-d Sio-d baTu-d
wod. bagrat rati ilia elene Sio baTu
TanxmovanfuZian saxels (mag., bagrat-i) saxelobiT brunvaSi aqvs brunvis
niSani i, romelic danarCen brunvebSi CamoSordeba, xolo xmovanfuZian saxels
(mag., rati) i yvela brunvaSi gahyveba, radgan is fuZiseulia da ara saxelobiTi
brunvis niSani.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
abrune sakuTari saxelebi: Tamari, mari, ana, kote, nino, nunu!
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
gaarkvie, romel brunvaSi dgas sakuTari saxelebi!
1. mefe Tamarisa da mamamisis, giorgis, freskaa gamosaxuli varZiis taZris ke-
delze; 2. erekles surda erTian saxelmwifos Rirseuli mefe hyoloda; 3. demet-
res eamayeboda, rom mas Rirseuli winapris saxeli daarqves; 4. mSvenieri elenes
dabadebis Sesaxeb berZnul miTologiaSi mravali Tqmuleba arsebobs; 5. elenes
erTi suli hqonda, Tavisi warmateba CemTvis exarebina; 6. Tormeti wlis rom gaxda,
wminda ninos mSoblebma yvelaferi gayides da wavidnen ierusalimSi; 7. maswavle-
belma ninos daavala, ana kalandaZis leqsi `modioda nino mTebiT~ eswavla.
2. gvarTa bruneba
��ვ���!
daviT guramiSvilma dawera leqsi `swavla moswavleTa~.
ilia WavWavaZem dawera moTxroba `ucnauri ambavi~.
Don't C
opy
59
romel brunvaSi dgas gvarebi? rogoria isini fuZis mixedviT?
adamianis gvari TanxmovanfuZiania an xmovanfuZiani.
TanxmovanfuZiani qarTuli gvarebia: guramiSvil-i, gogebaSvil-i... wereTel-i,
Coxel-i... lomour-i, bibilur-i... orbelian-i, maWavarian-i...
xmovanfuZiani qarTuli gvarebi a da e xmovnebze bolovdeba: Wanturia, goTua,
eliava... WavWavaZe, kalandaZe, lebaniZe... menabde, mebuke, menafire...
mxolobiTi ricxvi
sax. guramiSvil-i wereTel-i lomour-i yifian-i
moT. guramiSvil-ma wereTel-ma lomour-ma yifian-ma
mic. guramiSvil-s wereTel-s lomour-s yifian-s
naT. guramiSvil-is wereTl-is lomour-is yifian-is
moq. guramiSvil-iT wereTl-iT lomour-iT yifian-iT
viT. guramiSvil-ad wereTl-ad lomour-ad yifian-ad
wod. guramiSvil-o wereTel-o lomour-o yifian-o
mravlobiTi ricxvi
sax. guramiSvil-eb-i wereTl-eb-i lomour-eb-i yifian-eb-i
moT. guramiSvil-eb-ma wereTl-eb-ma lomour-eb-ma yifian-eb-ma
mic. guramiSvil-eb-s wereTl-eb-s lomour-eb-s yifian-eb-s
naT. guramiSvil-eb-is wereTl-eb-is lomour-eb-is yifian-eb-is
moq. guramiSvil-eb-iT wereTl-eb-iT lomour-eb-iT yifian-eb-iT
viT. guramiSvil-eb-ad wereTl-eb-ad lomour-eb-ad yifian-eb-ad
wod. guramiSvil-eb-o wereTl-eb-o lomour-eb-o yifian-eb-o
TanxmovanfuZiani gvarebidan ikumSeba el-ze daboloebuli oriode gvari:
wereTeli da maCabeli: wereTeli > wereTl-is, wereTl-iT, wereTl-ad, wer-
eTl-eb-i... maCabeli > maCabl-is, maCabl-iT, maCabl-ad, maCabl-eb-i...
mxolobiTi ricxvi mravlobiTi ricxvi
sax. WavWavaZe goTua WavWavaZe-eb-i goTu-eb-i
moT. WavWavaZe-m goTua-m WavWavaZe-eb-ma goTu-eb-ma
mic. WavWavaZe-s goTua-s WavWavaZe-eb-s goTu-eb-s
naT. WavWavaZ-is goTua-s(i) WavWavaZe-eb-is goTu-eb-is
moq. WavWavaZ-iT goTua-Ti WavWavaZe-eb-iT goTu-eb-iT
viT. WavWavaZe-d goTua-d WavWavaZe-eb-ad goTu-eb-ad
wod. WavWavaZe-(v) goTua-m WavWavaZe-eb-o goTu-eb-o
Don't C
opy
60
e-ze daboloebuli qarTuli gvarebi ikveceba mxolod mxolobiT ricxvSi. mag.:
WavWavaZe > WavWavaZ-is, WavWavaZ-iT, magram: WavWavaZe-eb-i, menabde > menabd-is,
menabd-iT, magram: menabde-eb-i...
a-ze daboloebuli gvarebi ikveceba mxolod eb’ian mravlobiTSi. mag.: goTua
> goTua-s(i), goTua-Ti, magram: goTu-eb-i, Wanturia > Wanturia-s(i), Wantu-
ria-Ti, magram Wanturi-eb-i, eliava > eliava-s, eliava-Ti, magram: eliav-eb-i...
wodebiT brunvaSi e-ze daboloebul gvarebs SegviZlia davurToT v niSani an
araferi: WavWavaZe, WavWavaZev, a-ze daboloebulebs ki niSani ara aqvs: goTua.
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
abrune gvarebi mxolobiT da mravlobiT ricxvSi: inaniSvili, maCabeli, gigauri,
maWavariani, lebaniZe, Todua!
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
gaaswore Secdomebi!
1. levanis sTxoveT, gadmomawodos Cemi zurgCanTa! 2. niniZeTi cnobili reJisori
dainteresda; 3. nodari andRulaZem araerTi saopero momRerali aRzarda; 4. davi-
Ti, eqskursiaze modixar yinwvisSi? 5. kekeliis gamogonebam sazogadoeba aalapara-
ka; 6. Tamarim bavSvTa saaxalwlo koncertze Tavisi leqsi waikiTxa; 7. mariam To-
duis Cawerili zRapari yvelas moewona; 8. giorgi beriSvili, dReisTvis gakveTili
iswavleT?
��ვ�� �����ვ�� ��� 5.5.
gaarCie sakuTari saxelebi nimuSis mixedviT!
Tamarma poet kalandaZis leqsebis krebuli maCuqa.
Tamarma _ adamianis saxeli, TanxmovanfuZiani, moTxrobiT brunvaSi, fuZe _ Tamar,
brunvis niSani _ ma.
kalandaZis _ gvari, xmovanfuZiani, naTesaobiT brunvaSi, fuZe kalandaZe, brun-
vis niSani _ is, mr. ricxvi _ kalandaZeebi.
1. salomes, gugunavas megobars, lamazi suraTi dauxatavs; 2. giorgi ivane maCab-
lis Targmans kiTxulobs; 3. menabdem da wiklaurma saintereso proeqti moamzades;
4. dRes baxtaZeebi vnaxe, gurCiansa da zarquas xval movelaparakebi; 5. mariamisa da
sandros naxatebi galereaSi gamofines.
Don't C
opy
61
Cemi Tavgadasavali
1. siis Sedgena
��ვ���!
akaki wereTeli wers: `me yvelaze boloSi vewere, radganac Cemi gvari wilzea,
JurnalSi ki anidan iwyeba gvarebis wera~.
siebis Sedgenisas jer gvari iwereba da Semdeg _ saxeli, magram Tanxmovanfu-
Zian saxels brunvis niSani i ar daerTvis. mag.:
1. guramiSvili daviT
2. kalandaZe ana
3. lebaniZe murman
4. maWavariani muxran
5. wereTeli akaki
6. WavWavaZe ilia...
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
gaiTvaliswine zemoT moyvanili wesi da Seadgine Seni klaselebis sia!
2. Tandebuliani brunvebi
��ვ���!
`win me gavrbodi kurdReliviT~. `gimnaziaSi rom Semiyvanes, gavocdi~. `mozrdi-
lebi skamebze isxdnen, patarebi kedlebTan iyvnen atuzuli~. `mezoblis baSvisTvis
qva gisrolia~. `warmoidgineT bavSvi dilis Svidi saaTidan naSuadRevis or saaTam-
de mSier-mwyurvali~.
1. ra kiTxva daesmis saxelebs: kurdReli, gimnazia, skamebi, kedlebi, bavSvi, saaTi?
2. ra kiTxva daesmis sityvebs: kurdReliviT, gimnaziaSi, skamebze, kedlebTan, bav-
SvisTvis, saaTidan, saaTamde? ra Secvala viT, Si, ze, Tanave, idan, mde elementebis
dar Tvam?
damxmare sityvas (metyvelebis nawils), romelic Tan axlavs, daerTvis saxels
da aRniSnavs sagnis mdebareobas, mimarTulebas, sxva saganTan msgavsebas da a.S.
Tandebuli ewodeba.
Don't C
opy
62
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
uTandebulo arsebiT saxelebs erT xazi gausvi, Tandebulianebs _ ori!
1. qalaqidan soflamde manZilis gavlas etlma erTi dRe moandoma; 2. bavSveb-
ma zeimisTvis feradi qaRaldebisgan lamazi wnuli gaakeTes oTaxis mosarTavad;
3. Teom saintereso wigni Tavidan bolomde or dReSi waikiTxa; 4. nino da Toma di-
lidan saRamomde papas da bebos exmarebodnen ezos dasufTavebaSi.
moTxrobiTi da wodebiTi brunvebi Tandebulebs ar dairTavs. danarCeni brun-
vebis Tandebulebia:
saxel.: viT _ daerTvis TanxmovanfuZianebs: kurdRel-i-viT, poet-i-viT,
dedofal-i-viT, saxl-i-viT...
micem.: viT _ daerTvis TanxmovanfuZianebsac da xmovanfuZianebsac (gavrcobil
formebs): kurdRel-sa-viT, deda-sa-viT, skola-sa-viT...
Tan _ TanxmovanfuZianebTan brunvis s niSani ikargeba: skola-s-Tan, ezo-s-
Tan, magram: biW-Tan, kedel-Tan, Tav-Tan...
ze, Si _ brunvis s niSani ikargeba: xe-ze, skam-ze, biW-ze, skola-Si, saxl-Si,
gul-Si. gamonaklisia: ma-s-ze, ma-s-Si.
naTes.: Tvis, gan, ken _ daerTvis rogorc gavrcobil, ise gauvrcobel formebs:
bavSv-is-Tvis//bavSv-isa-Tvis, ded-is-gan//ded-isa-gan, skol-is-ken//skol-
isa-ken...
Tanave, ebr _ daerTvis gauvrcobel formebs: Sesvl-is-Tanave, danaxv-is-Ta-
nave, kac-is-ebr. ebr xSirad fuZes daerTvis _ kac-ebr.
moqm.: urT _ bavSv-iT-urT, wign-iT-urT...
idan//dan _ Zvelad iyo iT-gan//T-gan: saaT-iT-gan, ezo-T-gan, Semdgom forma
gamartivda da miviReT idan//dan: saaT-idan, ezo-dan...
viT.: mde _ Zvelad iyo ad-mde//d-mde: saaT-ad-mde, ezo-d-mde, axla gvaqvs: saa-
Ta-mde, ezo-mde (brunvis niSnis d daikarga)...
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
Seqmeni winadadebebi Semdegi sityvebis gamoyenebiT: lomiviT, pepelasaviT, deda-
qalaqSi, swavlaze, zRvasTan, spilenZisgan, soflisken, megobrisTvis, tyidan, sad-
guramde!
�������ვ��!�������ვ��!
viT Tandebulebi gvaqvs saxelobiTTan da micemiTTan: kac-i-viT, kac-sa-viT,
mama-sa-viT... arasworia naTesaobiTis formebTan: kac-isa-viT.
kiTxvebze: visgan? risgan? gan Tandebuli naTesaobiTi brunvis formas daerT-
vis: mam-is-gan, x-is-gan... kiTxvebze: saidan? rodidan? _ moqmedebiTi brunvisas:
x-idan, saaT-idan...
Don't C
opy
63
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
daakvirdi Tandebulian formebs da gaaswore Secdomebi!
1. biWisaviT TmagakreWili gogona ezoSi daWerobanas TamaSobda; 2. maTem ma-
mas daxmarebiT xidan patara kovzi gamoTala; 3. Tavisi qveynisgan didi xnis win
wasuli mwerali samSobloSi dabrunebas natrobda; 4. bavSvebma qviSidan Tevzebisa
da cxovelebis figurebi gaakeTes; 5. nika saRamos megobridan mxiarul gunebaze
dabrunda; 6. yurZnis wvenidan bebom badagi moaduRa CurCxelebisTvis; 7. mariami
mzrunveli dedisaviT dastrialebda Tavs frTamotexil Cits.
�������ვ��!�������ვ��!
Tu saxelis fuZe z Tanxmovanze bolovdeba, ze Tandebulis darTvisas ori z
moiyris Tavs: asparezze, kovzze, parizze...
Tu saxelis fuZe S Tanxmovanze bolovdeba, Si Tandebulis darTvisas ori S
moiyris Tavs: qarqaSSi, nimuSSi, baliSSi...
Tu saxelis fuZe T Tanxmovanze bolovdeba, Tan Tandebulis darTvisas ori T
moiyris Tavs: saaTTan, kalaTTan, baraTTan...
sworia: baRsa da skolaze, baRsa da skolaSi.
��ვ�� �����ვ�� ��� 5.5.
miuwere Sesabamisi Tandebulebi!
1. guSin Tbilisi-rusTavis samarSruto xaz.... moZraoba Seferxda; 2. vaJkacma
waqceuls aRar Seutia da xmali qarqaS.... Caago; 3. mogzaurobidan dabrunebulma
mSoblebma natos saaT.... erTad lamazi CanTa Camoutanes; 4. vaJkaci brZolis as-
parz.... mamacurad gamovida; 5. mxedari gavaz.... swrafad miqroda; 6. `aleqsi daCo-
qil aqlems kuz.... moeqca da, cxoveli rom wamodga, biWi zevidan dahyurebda xalxs~;
7. kokas testis mocemul nimuS.... daSvebuli Secdomebis gasworeba ar gasWirvebia;
8. kalaT.... miaxloebul anas raRac ucnauri xma Semoesma.
��ვ�� �����ვ�� ��� 6.6.
gaaswore Secdomebi!
1. baTumSi da qobuleTSi zafxulobiT bevri damsvenebelia; 2. iliaze da akakize
maswavlebelma saintereso biografiuli epizodebi gviambo; 3. yvela mTasvleli
ocnebobs uSbaze da Sxaraze asvlas; 4. mamas xSirad davyavdiT saTevzaod iorze
da alazanze; 5. imedia, avisruleb ocnebas da vimogzaureb egvipteSi da arabeTSi.
Don't C
opy
64
Cemi bavSvobis skola
1. zedsarTavi saxeli _ Zireuli da warmoqnili, warmoqmnil saxelTa
jgu febi
��ვ���!
`skolaSi erTi patara oTaxic iyo~; `did Tovls rom dadebda, skolis gverdze
davasipebdiT gzas~; `magari biWebi Tavisas ar iSlidnen~; `saklaso oTaxSi xurda
Rumeli~; `Semoawyobda im xelebs milze da naRvliani TvalebiT gviyurebda~.
1. ra metyvelebis nawilebia xazgasmuli sityvebi? ra kiTxva daesmis?
2. maT Soris romlebia Zireuli? warmoqmnili?
3. sa-klas-o, naRvl-ian-i _ ra aris sa _ o, ian?
a) Ziri; b) mimosaxreli afiqsebi; g) warmomqmneli afiqsebi.
4. ra aris klas da naRv(e)l?
a) Ziri; b) mimosaxreli afiqsebi; g) warmomqmneli afiqsebi.
5. ra metyvelebis nawilebia klasi da naRveli?
zedsarTavis saxeli orgvaria: Zireuli, anu viTarebiTi, da warmoqmnili, anu
mimarTebiTi.
viTarebiTia: patara, didi, magari, farTo, viwro, mokle...
mimarTebiTia: sa-klas-o, naRvl-ian-i, u-gul-o, qalaq-el-i, SarSan-del-i...
mimarTebiTi zedsarTavi saxeli warmoqmnilia sxvadasxva metyvelebis nawilis-
gan, mag.: u-lamaz-es-i _ miRebulia zedsarTavi saxelisgan, u-gul-o _ arsebi-
Ti saxelisgan; aT-osan-i _ ricxviTi saxelisgan, Cem-ian-i _ nacvalsaxelisgan;
SarSan-del-i _ zmnizedisgan.
mimarTebiTi zedsarTavi saxelebi aRniSnavs: qonebas, uqonlobas, sadaurobas,
daniSnulebas, xelobas, xarisxs.
mimarTebiT zedsarTav saxelTa erTma nawilma arsebiTi saxelis mniSvneloba
SeiZina da upasuxebs kiTxvaze vin? ra? mag.: saklaso oTaxi meore sarTulze iyo
_ romeli oTaxi? saklaso; ̀ samaswavleblo meore sarTulze iyo~. ra iyo meore
sarTulze? _ samaswavleblo.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
amowere zedsarTavi saxelebi da gaarCie nimuSis mixedviT.
bafTianma gogonam viwro quCa gadakveTa.
bafT-ian-i _ rogori? zedsarTavi saxeli, mimarTebiTi, bafT(a) Ziri, ian war-
momqmneli afiqsi, i – sax. br. niSani.
viwro _ rogori? zedsarTavi saxeli, viTarebiTi.
Don't C
opy
65
1. `skolaSi erTi patara oTaxi iyo, samaswavleblo~; 2. `skola maSin didi iyo,
qveyniereba – patara~; 3. Tovlian ezoSi mudam Jriamuli ismoda; 4. nisliani dRee-
bi mwerals bavSvobis tkbil dReebs agonebs; 5. `gorakze gakeTebul ganier sasri-
aloze gogonebi biWebze mondomebiT srialebdnen~; 6. bednier patarebs moxuci
Tbili RimiliT Sehyurebda.
2. qonebisa da uqonlobis saxelebi
��ვ���!
`Semoawyobda xelebs milze da naRvliani TvalebiT gviyurebda~; „vinc im Ru-
melTan axlos ijda, bednieri iyo“; ̀ gostaSabiSvili saxelovani vaJkaci iyo~; ̀ gare-
samyaro daifara cxenosnebiT, SubosanTa gundebiT~.
1. ras gamoxatavs xazgasmuli mimarTebiTi zedsarTavi saxelebi?
a) rame sagnis, Tvisebis, unaris qonas, yolas;
b) rame sagnis, Tvisebis, unaris uqonlobas.
2. ra afiqsebiT aris warmoqmnili xazgasmuli saxelebi?
3. romelma zedsarTavma saxelebma SeiZina arsebiTis mniSvneloba?
a) naRvliani, bednieri, saxelovani; b) cxenosani, Subosani.
qonebis zedsarTavi saxelebi gamoxatavs rame sagnis, Tvisebis unaris da a.S.
yola-qonas.
qonebis saxelebs warmoqmnis sufiqsebi: ian, ier, osan, ovan, a:
ian: naRvl-ian-i, samTav-ian-i, saTval-ian-i, sevd-ian-i...
ier//iel: bedn-ier-i, mSven-ier-i, xn-ier-i, niW-ier-i, gemr-iel-i...
osan: cxen-osan-i, friad-osan-i, gvirgvin-osan-i...
ovan: saxel-ovan-i, yvavil-ovan-i, kld-ovan-i, yinul-ovan-i...
a: cxvir-a, samTav-a, samfex-a
osan sufiqsiani zedsarTavebis didi nawili arsebiT saxelad iqca. aseTebia:
cxenosani, frTosani, mandilosani, kalmosani...
��ვ���!
`hgavs uxorTumo splosa Wkviani kaci, briyvia~.
1. ramdeni zedsarTavi saxelia am winadadebaSi?
2. maTgan romelia viTarebiTi? warmoqmnili?
3. warmoqmnilTagan romeli gamoxatavs ramis qonas? uqonlobas?
Don't C
opy
66
uqonlobis zedsarTav saxelebs warmoqmnis u _ o da u _ ur afiqsebi:
u _ o: u-xorTum-o, u-sinaTl-o, u-Ron-o, u-qud-o, u-unar-o...
u _ ur//ul: u-wign-ur-i, u-Zl-ur-i, u-gem-ur-i, u-bed-ur-i, u-fer-ul-i...
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
qonebis saxelebs gausvi erTi xazi, uqonlobisas _ ori!
1. `mindorSi gaSliliyo mSvenieri usuno yvavili~; 2. fexi rbilad efloboda
surnelovan neSoSi; 3. umTvaro ca RrublebiT daifara; 4. erTi Zma coliani iyo,
meore _ ucolo; 5. tye uyuro nu ggonia da mindori _ uTvalo; 6. cisartyela
amSvenebda uRrublo, firuzisfer cas.
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
amowere qonebisa da uqonlobis saxelebi, gamoyavi warmomqmneli afiqsebi!
1. `gegoneboda, mSvenier ocnebaSi xdeboda yvelaferi~; 2. `ymawvils mSvidobiani
saxe gadausxvaferda~; 3. mospeT marka da umizezod cema-tyepazec xeli aiReTo~;
4. Tovlis fantelebi haerovani cekviT eSvebodnen zecidan miwaze; 5. Tavlebgabr-
wyinebuli sandro uqudod gavarda ezoSi; 6. tyis yvela binadarma umadur turas
zurgi aqcia; 7. giorgis gakeTebul saqmes madliani kacis xeli etyoboda.
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
Seadgine winadadebebi sityvebisgan: Cveniani, gonieri, zRvaosani, mniSvnelovani,
usaxlkaro, uferuli.
gazafxuli
1. sadaurobis (warmomavlobis) saxelebi
��ვ���!
leqsi `gazafxuli~ fSavelma poetma, luka razikaSvilma, dawera. vaJa fSavela
misi fsevdonimia. vaJa nawarmoebebSi xSirad iyenebs fSauri kilosTvis damaxasia-
Tebel sityvebs; `Zlivs saamuri dameca civi ciuri cvaria~.
1. ras gamoxatavs xazgasmuli mimarTebiTi zedsarTavi saxelebi?
a) sulieri an usulo sagnis daniSnulebas, funqcias;
b) sulieri an usulo sagnis sadaurobas, warmomavlobas.
2. ra aris maTi warmomqmneli afiqsebi?
Don't C
opy
67
el, ur, iur sufiqsebi sadaurobis (warmomavlobis) saxelebs warmoqmnis.
el aRniSnavs adamianTa sadaurobas: fSav-el-i poeti, qarTv-el-i mwerali,
inglis-el-i kompozitori...
ur//ul da iur _ sxva sulier Tu usulo saganTa sadaurobas: fSa-ur-i leqsi,
qarT-ul-i simRera, inglis-ur-i ena... c-iur-i cvari, RvT-iur-i miwa...
ur//ul sufiqsiani saxelebis nawili gamoxatavs Tvisebas: Wkvian-ur-i, vaJ-
kac-ur-i, gmir-ul-i...
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
amowere da cal-calke daajgufe sulier da usulo saganTa warmomavlobis sa-
xelebi!
1. es RvTismosavi ebraul enaze saubrobda; 2. kargadaa cnobili imeruli tradi-
ciebi, imereli kacis stumarTmoyvareoba; 3. jani rodaris gamoCenisTanave ital-
ielebma taSi daukres; 4. germaneli mecnieri gulisyuriT ismenda Tavadis asulis
monaTxrob qarTul legendas samgoris Sesaxeb; 5. ulamazesi xevsuruli xaliCa
kedelze ekida da misi cqeriT vtkbebodi; 6. „fSaveli diaci vaJkaciviT abijebs,
mkvidrad, gabedulad“.
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
a) el da ur sufiqsebis darTviT Seqmeni sadaurobis saxelebi: qalaqi, sofeli, qa-
rTli, kaxeTi, imereTi, raWa, Tbilisi, quTaisi, gori, samtredia, bolnisi, amerika,
evropa, italia, germania. b) SearCie xuTi maTgani da Seadgine winada debebi!
2. daniSnulebis saxelebi
��ვ���!
sagazafxulo dResaswaulebs yovelTvis sixaruliT aRvniSnavT, vgegmavT sain-
tereso proeqtebs, vqmniT sasiamovno, saamur ganwyobas.
ras gamoxatavs xazgasmuli zedsarTavi saxelebi?
a) sagnis warmomavlobas; b) sagnis uqonlobas; g) sagnis daniSnulebas.
sa_e, sa_o, sa_ur prefiqs-sufiqsebi warmoqmnis daniSnulebis saxelebs:
sa_e: sa-Tval-e, sa-kac-e, sa-ful-e, sa-yur-e, sa-pur-e...
sa_o: sa-gazafxul-o, sa-interes-o, sa-siamovn-o, sa-brZol-o...
sa_ur: sa-am-ur-i, sa-ganZ-ur-i, sa-fex-ur-i, sa-Tag-ur-i...
sa_o xSirad waromqnis adgilis saxelebs: sa-qarTvel-o, sa-megrel-o...
daniSnulebis saxelTa didi nawili gaarsebiTebulia. daesmis kiTxva ra? da ara
_ romeli?
Don't C
opy
68
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
a) Seqmeni sityvebi sa_e, sa_o, sa_ur prefiqs-sufiqsebiT: ingilo, maCabeli, Soba,
mzareuli, skola, xelosani, marili, yeli, bavSvi, qaTami, ukeTesi, Cemi, gza, maja,
TiTi. b) miRebuli saxelebidan SearCie xuTi maTgani da Seadgine winadadebebi!
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
amowere daniSnulebis saxelebi da aRniSne, romelia gaarsebiTebuli!
1. papam saxlis sxvenSi didi saTaguri daago; 2. ̀ dedaenas~ eris saganZurs uwode-
ben; 3. mezobeli ezodan saamuri simRera ismoda; 4. saCiCilake joxs jer cecxlze
garujavdnen, daarbilebdnen da mere iwyebdnen burbuSelis aTlas; 5. saxelurs
xeli Seavlo Tu ara, kari gaiRo; 6. sagzao moZraobis wesebs yvela kargad unda
icnobdes; 7. adre samSeneblo masalad kirs iyenebdnen, romelsac sakireSi gamo-
wvavdnen.
3. xelobis saxelebi
��ვ���!
`vwer vinme mesxi meleqse...~, _ es sityvebi SoTas ekuTvnis. meleqse igive poetia.
cnobili qarTveli meleqseebi arian: SoTa rusTaveli, akaki wereTeli, vaJa fSave-
la, galaktion tabiZe da sxv.
1. romeli sinonimuri sityvebi gvaqvs am winadadebebSi?
2. maTgan romelia Zireuli? warmoqmnili? ra aris warmomqmneli afiqsebi?
me_e, me_ur, mo_e prefiqs-sufiqsebi awarmoebs xelobis, profesiis saxelebs.
amaTgan yvelaze gavrcelebulia me_e:
me_e: me-leqs-e, me-baR-e, me-urm-e, me-ezov-e...
me_ur: me-bad-ur-i, me-zRva-ur-i, me-Ta-ur-i...
mo_e: mo-Wadrak-e, mo-Txilamur-e...
xelobis saxelebi gaarsebiTebulia. daesmis kiTxva vin?
��ვ�� �����ვ�� ��� 5.5.
a) Seqmeni saxelebi me-e prefiqs-sufiqsiT: venaxi, futkari, cxvari, puri, navi,
kari, wisqvili, Tevzi, mamuli, ocneba! b) miRebuli saxelebidan SearCie xuTi maTgani
da Seadgine winadadebebi!
��ვ�� �����ვ�� ��� 6.6.
amowere zedsarTavi saxelebi da gaarkvie: a) viTarebiTia Tu mimarTebiTi;
b) Tu mimarTebiTia, romel jgufs ekuTvnis: qonebis, uqonlobis, sadaurobis, da-
niSnulebisa Tu xelobis saxelebs.
Don't C
opy
69
1. Tedos kargi meleqses saxeli hqonda mTel mxareSi; 2. niCbosnebma grZeli
navebi napirze daamwkrives; 3. `gareulma qaTamma Sinauri qaTami gaagdoo~; 4. xmele-
Tis yvelaze swrafi cxoveli avazaa; 5. msoflio Cempionatze araerTxel gvasaxela
niWierma axalgazrdobam; 6. `mokle gziT mters elode, Sori gziT – mokeTesao~;
7. gogonebs enatrebodaT yvavilovan mondorSi lamaz peplebTan Sexvedra; 8. `so-
flel bavSvs Tvalwin udgas yovelTvis buneba misi sxvadasxvaferobiT~; 9. `cvrian
balaxze Tu fexSiSvela / ar gaviare – raa mamuli?!~; 10. `mwvane moli zurmuxtis-
frad elvarebda mzis Suqze~.
��ვ�� �����ვ�� ��� 7.7.
amowere daniSnulebis, xelobisa da sadaurobis saxelebi da gaanawile svetebis
mixedviT!
1. qarTlel kacs dinji xasiaTi aqvs; 2. mebufete Tavdaxrili raRacas iTvlida
saangariSoze; 3. imereli qali gaxlavarT, saCxeridan; 4. meurmis ezoSi idga saRore
da saqaTme; 5. mewisqvile tkbil zRaprebs gviyveboda; 6. saqveynod cnobilia kaxuri
Rvino.
daniSnulebis xelobis sadaurobis
wvimis wveTebi
1. xarisxis formebi
��ვ���!
nakaduli TandaTan gadiddeba da bolos lurj zRvas Seereva; ca iyo lurji,
lurji, ulurjesi; hortenzia lamazi yvavilia, is aris vardisferi, Jolosferi,
TeTri an molurjo ferisa.
1. moZebne monaTesave zedsarTavi saxelebi. ras gamoxatavs isini?
2. romelia maT Soris Zireuli? warmoqmnili?
3. warmoqmnilTagan romeli gamoxatavs sagnis Tvisebas SedarebiT naklebi ode-
nobiT? SedarebiT meti odenobiT?
4. romeli prefiqs-sufiqsebiT warmoiqmneba es zedsarTavebi?
Don't C
opy
70
Zireuli zedsarTavi saxelebis did nawils ewarmoeba ufroobiTi da odnaobi-
Ti xarisxis formebi.
ufroobiTi xarisxis forma sagnis Tvisebas imaze meti odenobiT gamoxatavs,
vidre _ Zireuli. awarmoebs u_es prefiqs-sufiqsi. Seadare: dadebiTi xarisxi
_ lurji, mwvane, didi... ufroobiTi _ u-lurj-es-i, u-mwvan-es-i, u-did-es-i...
odnaobiTi xarisxis forma sagnis Tvisebas imaze naklebi odenobiT gamoxatavs,
vidre _ Zireuli. awarmoebs mo_o prefiqs-sufiqsi. Seadare: dadebiTi _ lur-
ji, mwvane, didi... odnaobiTi _ mo-lurj-o, mo-mwvan-o, mo-did-o...
zogierT zedsarTav saxels ar ewarmoeba xarisxis formebi (mag., koWli _
mokoWlo, ukoWlesi), zogierTs ki mxolod ufroobiTis an odnaobiTis forme-
bi aqvs (mag., wminda _ uwmindesi, mowmindo; vake _ uvakesi, movako).
zogierT el da il daboloebian saxels moekveceba es daboloebebi: grZel-i >
u-grZ-es-i, mo-grZ-o, Tbil-i > u-Tb-es-i, mo-Tb-o...
zogierT warmoqmnil da rTul zedsarTav saxelsac ewarmoeba ufroobiTi
xarisxis forma: Zala > Zl-ier-i > u-Zlier-es-i; erTguli > uerTgulesi...
karg-is ufroobiTi xarisxis formaa ukeTesi, cud-isa _ uaresi.
wiTeli > uwiTlesi, mowiTalo; yviTeli > uyviTlesi, moyviTalo.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
zedsarTav saxelebs miuwere xarisxis formebi: mwvane, vrceli, oqrosferi, daba-
li, tkbili, gemrieli, sqeli, nacrisferi, bednieri, maRali, mware!
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
amowere moTxrobidan ̀ wvimis wveTebi~ zedsarTavi saxelebi, aRniSne, calke dgas Tu
arsebiTis msazRvrelia, romel brunvaSi dgas, romeli xarisxis formaa da aqvs Tu ara
sxva xarisxis formebi.
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
odnaobiTi xarisxis gamomxatvel zedsarTav saxelebs erTi xazi gausvi, ufroobiTi
xarisxisas _ ori!
1. „lifsitas gverdze molurjo feri dahkravda, mucelze _ mowiTalo, zurgze
ki _ moSavo“; 2. „SeiZleba kacma umciresi sagani udides sagans Seadaros?“; 3. xis
WiSkarTan mogrZo lodi egdo; 4. am mTis umaRles qedzec vyofilvar; 5. „koda-
lam fuRurodan erTi msuqani, mogrZo Wia gamoaTria~; 6. didxans viareT da erT
umSvides adgils mivadeqiT; 7. saWmels raRac ucnauri, motkbo-momJavo gemo hqon-
da.
Don't C
opy
71
2. boloTanxmovniani da boloxmovniani zedsarTavis bruneba arsebiTTan
erTad
��������!
rogor ibrunvis calke aRebuli zedsarTavi saxelebi, mag.: didi, didebi, patara,
patarebi?
��ვ���!
sax. did-i wveT-i patara foTol-i
moT. did-ma wveT-ma patara foTol-ma
mic. did wveT-s patara foTol-s
naT. did-i wveT-is patara foTl-is
moq. did-i wveT-iT patara foTl-iT
viT. did wveT-ad patara foT-ad
wod. did-o wveT-o patara foTol-o
1. arsebiT saxelTan erTad brunebisas romeli zedsarTavi CamoiSorebs yvela
brunvaSi brunvis niSnebs: TanxmovanfuZiani (didi) Tu xmovanfuZiani (patara)?
2. TanxmovanfuZiani zedsarTavi romel brunvebSi inarCunebs srulad niSnebs? na-
wilobriv? romlebSi kargavs?
xmovanfuZiani zedsarTavi saxeli arsebiTTan erTad brunebisas CamoiSorebs,
kargavs yvela brunvis niSans, fuZis saxiT gvxvdeba: patara foToli, patara
foTolma, patara foTols... (Zv. qarTulSi iqneboda: pataraY foToli, patara-
man foTolman da a.S.)
TanxmovanfuZiani zedsarTavi saxeli arsebiTTan erTad brunebisas saxelobiT,
moTxrobiT da wodebiT brunvebSi srulad dairTavs brunvis niSnebs: did-i wve-
Ti, did-ma wveTma, did-o wveTo; naTesaobiTsa da moqmedebiTSi _ nawilobriv:
ikargeba is da iT niSanTa s da T elementebi da rCeba i: did-i wveTis, did-i
wveTiT; micemiTsa da viTarebiTSi brunvis niSnebi dakargulia: did wveTs, did
wveTad (Zvelad iqneboda: didsa wveTsa, didad wveTad...).
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
abrune wyvilebi: didi mindori, Zlieri qari, axali ambavi, koxta ezo, mwvane fo-
Toli, saWiro saqme.
Don't C
opy
72
��ვ�� �����ვ�� ��� 5.5.
gaarCie winadadeba nimuSis mixedviT!
nimuSi: wvimam sixaruliT morwyo mwvane mindori.
mwvane mindori _ mwvane, xmovanfuZiani zeds. saxeli, viTarebiTi, dadebiTi xaris-
xisa (ufroobiTi _ umwvanesi, odnaobiTi _ momwvano), saxelobiT brunvaSi (rogori
mindori? _ mwvane mindori).
wiTelma yayaCoebma amayad gadaxedes yviTel gvirilebsa da cicqna kesanebs.
gazafxulze
zedsarTavi saxeli arsebiTis Semdeg
��ვ���!
`saqarTvelov, Sens yvelafers vficav,
leqss dagiwer cisferpeplebians~.
1. zedsarTavi saxeli calke dgas Tu arsebiTTan erTad?
2. Tu arsebiTs axlavs, uswrebs mas Tu mosdevs? romel brunvaSi dgas?
3. Seni azriT, romelia ufro bunebrivi wyoba: cisferpeplebiani leqsi Tu leqsi
cisferpeplebiani?
��ვ���!
sax. leqs-i cisferpeplebian-i wyal-i ankara
moT. leqs-ma cisferpeplebian-ma wyal-ma ankara-m
mic. leqs-s cisferpeplebian-s wyal-s ankara-s
naT. leqs-is cisferpeplebian-is wyl-is ankar-is
moq. leqs-iT cisferpeplebian-iT wyl-iT ankar-iT
viT. leqs-ad cisferpeplebian-ad wyl-ad ankara-d
wod. leqs-o cisferpeplebian-o wyal-o ankara-v
1. rogor ibrunvis TanxmovanfuZiani (cisferpeplebiani) da xmovanfuZiani (ankara)
zedsarTavi saxelebi, rodesac isini mosdevs arsebiTs?
2. iqneba Tu ara gansxvaveba, calke rom vabrunoT es zedsarTavebi?
Don't C
opy
73
arsebiTi saxelis momdevno zedsarTavi saxeli ibrunvis iseve, rogorc calke
aRebuli zedsarTavi. magaliTad:
arsebiTi da zedsarTavi calke zedsarTavi
saqarTvelo mTlian-i mTlian-i
saqarTvelom mTlian-ma mTlian-ma
saqarTvelos mTlian-s mTlian-s
saqarTvelos mTlian-is mTlian-is
��ვ�� �����ვ�� ���.
amowere zedsarTavi saxelebi, aRniSne: a) calke dgas Tu arsebiTs axlavs; b) Tu
ar sebiTs axlavs, uswrebs Tu mosdevs; g) romel brunvaSi dgas.
1. gugas Sin ojaxi, Tbili kera eguleboda; 2. ufrosi Zamikos Camosvlas ana
mouTmenlad eloda; 3. `mze cxraTvala gamobrZanda karSi~; 4. `saqarTveloo la-
mazo, sxva saqarTvelo sad ari?!~ 5. ucxo mgzavri soflis ganapiras mcxovre-
bi sawyali glexis kars miadga; 6. Wabuki mtris pirispir idga cixed uZlevelad;
7. xeze Semomjdariyo Citi patara; 8. amayma mzeTunaxavma cxviri aibzua da sasaxle-
Si Sebrunda; 9. `Cveni wigni, Cveni deda, / Cveni ena qarTuli~.
jadosnuri baliSebi
1. saxelisa da gvaris bruneba
��ვ���!
evgenios trivizasis zRapari `jadosnuri baliSebi~ berZnulidan Targmna maia
kakaSvilma. masSi aRwerilia despoti mefisa da misi kariskacebis: cacxvia sikvdi-
laZis, Rormucela Wurvasa da xvliko lanZRvias ambavi.
sax. evgenios trivizas-i maia kakaSvil-i
moT. evgenios trivizas-ma maia kakaSvil-ma
mic. evgenios trivizas-s maia kakaSvil-s
naT. evgenios trivizas-is maia kakaSvil-is
moq. evgenios trivizas-iT maia kakaSvil-iT
viT. evgenios trivizas-ad maia kakaSvil-ad
wod. evgenios trivizas-o maia kakaSvil-o
Don't C
opy
74
sax. cacxvia sikvdilaZe xvliko lanZRvia
moT. cacxvia sikvdilaZe-m xvliko lanZRvia-m
mic. cacxvia sikvdilaZe-s xvliko lanZRvia-s
naT. cacxvia sikvdilaZ-is xvliko lanZRvia-s(i)
moq. cacxvia sikvdilaZ-iT xvliko lanZRvia-Ti
viT. cacxvia sikvdilaZe-d xvliko lanZRvia-d
wod. cacxvia sikvdilaZe-(v) xvliko lanZRvia
rodesac saxels mosdevs gvari, romeli dairTavs brunvis niSnebs? romeli rCeba
uvleli _ fuZis saxiT?
rodesac saxels gvari mosdevs, brunebisas saxeli ucvleli rCeba, fuZis sa-
xiT, xolo gvari brunvis niSnebs dairTavs. ase ibrunvis saxeli maSinac, rode-
sac metsaxeli an fsevdonimi mosdevs: vaxtang gorgasali, daviT aRmaSenebeli,
SoTa rusTaveli, giorgi brwyinvale...
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
abrune saxelebi da gvarebi / metsaxelebi:
a) daviT aRmaSenebeli, giorgi brwyinvale, nino WavWavaZe, elene CaCua.
b) gaixsene, rogor vadgenT adamianis saxelis fuZes! ra aris am saxelTa fuZe?
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
daadgine qvemoT CamoTvlil sakuTar saxelTa fuZe (miusadage gvari an metsaxeli):
Tamari, mari, bagrati, akaki, ilia, niko.
nimuSi:
vaxtangi _ vaxtang gorgasali, fuZe _ vaxtang. rati _ rati baxtaZe, fuZe _ rati.
��ვ���!
sax. kakaSvil-i maia sikvdilaZe cacxvia
moT. kakaSvil-ma maia-m sikvdilaZe cacxvia-m
mic. kakaSvil maia-s sikvdilaZe cacxvia-s
naT. kakaSvil-i maia-s(i) sikvdilaZe cacxvia-s(i)
moq. kakaSvil-i maia-Ti sikvdilaZe cacxvia-Ti
viT. kakaSvil maia-d sikvdilaZe cacxvia-d
wod. kakaSvil-o maia sikvdilaZe cacxvia
Don't C
opy
75
1. rodesac TanxmovanfuZian gvars (kakaSvil-i) mosdevs saxeli, brunebisas ra
T avisebureba iCens Tavs?
2. rodesac xmovanfuZian gvars (sikvdilaZe) mosdevs saxeli, romeli dairTavs
brunvis niSnebs? romeli rCeba uvleli _ fuZis saxiT?
gvari, romelsac mosdevs saxeli, zustad ise ibrunvis, rogorc Sesabamisi fu-
Zis zedsarTavi saxeli. Seadare:
TanxmovanfuZiani gvari TanxmovanfuZiani zedsarTavi
sax. kakaSvil-i maia did-i saxl-i
moT. kakaSvil-ma maia-m did-ma saxl-ma
mic. kakaSvil maia-s did saxl-s
naT. kakaSvil-i maia-s(i) did-i saxl-is da a.S.
xmovanfuZiani gvari xmovanfuZiani zedsarTavi
sax. sikvdilaZe cacxvia patara saxl-i
moT. sikvdilaZe cacxvia-m patara saxl-ma
mic. sikvdilaZe cacxvia-s patara saxl-s da a.S.
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
abrune jer saxelebi da gvarebi, Semdeg _ gvarebi da saxelebi! akaki wereTeli _
wereTeli akaki, ana kalandaZe _ ..., levan goTua _ ... .
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
gaaswore Secdomebi!
1. Tanaklaselebi daviTi xoStariis xumrobaze icinodnen; 2. mariami jafariZes
WiSkarTan misi biZaSvilebi idgnen; 3. poeziis saRamosTvis nodarim da arCilim
murmani lebaniZes leqsebi daiswavles; 4. beriZebi saqarTvelos sxvadasxva kuTxeSi
cxovroben; 5. qarTveli eri ilia WavWavaZeTi amayobs; 6. levani goTuis moTxrobebi
istoriul ambebzea agebuli; 7. dimitrma ilia vekuis saxelobis skolaSi gamocda
Caabara; 8. WavWavaZebis ojaxi yvarelSi cxovrobda.
2. arsebiTi saxeli msazRvrelad
��ვ���!
zRapari `jadosnuri baliSebi~ mogviTxrobs despot mtacebel-mZarcveliusisa
da misi erTguli kariskacebis: TanaSemwe cacxvia sikvdilaZisa da jadoqar xvliko
lanZRvias Sesaxeb. am qveyanaSi cxovrobda keTili maswavlebeli swavlula qve-
liusic.
Don't C
opy
76
ra metyvelebis nawilebia xazgasmuli sityvebi? romel sityvebs gansazRvravs
isini?
sax. TanaSemwe cacxvia sikvdilaZe maswavlebel-i swavlula qvelius-i
moT. TanaSemwe cacxvia sikvdilaZe-m maswavlebel-ma swavlula qvelius-ma
mic. TanaSemwe cacxvia sikvdilaZe-s maswavlebel swavlula qvelius-s
naT. TanaSemwe cacxvia sikvdilaZ-is maswavlebel swavlula qvelius-is
moq. TanaSemwe cacxvia sikvdilaZ-iT maswavlebel swavlula qvelius-iT
viT. TanaSemwe cacxvia sikvdilaZe-d maswavlebel swavlula qvelius-ad
wod. TanaSemwe cacxvia sikvdilaZe-(v) maswavlebel-o swavlula qvelius-o
1. rogor ibrunvis xmovanfuZiani arsebiTi saxeli (TanaSemwe), romelic sakuTar
saxels axlavs msazRvrelad?
2. rogor ibrunvis TanxmovanfuZiani arsebiTi saxeli (maswavlebeli), romelic sa-
kuTar saxels axlavs msazRvrelad?
xmovanfuZiani arsebiTi saxeli, romelic sakuTar saxels axlavs msazRvrelad,
brunebisas niSnebs ar dairTavs: TanaSemwe sikvdilaZe, TanaSemwe sikvdilaZem,
TanaSemwe sikvdilaZes... (aseve ibrunvis, mag.: mefe daviT aRmaSenebeli, poema
`vefxistyaosani~, qarxana `mioni~...).
TanxmovanfuZiani arsebiTi saxeli, romelic sakuTar saxels axlavs msazRvre-
lad, brunvis niSnebs dairTavs saxelobiTSi, moTxrobiTsa da wodebiTSi: maswav-
lebel-i qvelius-i, maswavlebel-ma qvelius-ma, maswavlebel-o qvelius-o, da-
narCen brunvebSi ki _ ara: maswavlebel qvelius-s, maswavlebel qvelius-is,
maswavlebel qvelius-iT, maswavlebel qvelius-ad (aseve ibrunvis, mag.: poeti
ana kalandaZe, msaxiobi daviT wuleiskiri, qalaqi quTaisi...).
��ვ�� �����ვ�� ��� 5.5.
gaaswore Secdomebi!
1. miuzikli `saSobao zRapari~ reJisor daviT doiaSvilma dadga; 2. `eqimi tar-
saiZis madli ar aviwydebodaT megobrebs~; 3. maswavlebelma poeti lado asaTianis
leqsebi wagvikiTxa; 4. moTxroba `biboSi~ mweral revaz inaniSvili xuTi wlis biWis
ambavs gviyveba; 5. patara luka mTeli mondomebiT cdilobda daeswavla leqsi `mam-
ulis~ striqonebi; 6. eleqtronul sawarmos `robots~ kompiuteris axali modeli
Seuqmnia; 7. msaxiobs mark lesters warmateba moutana film `oliverma~, romlis
gadaRebisas is aTi wlis iyo; 8. Jurnali `Wrel-Wreli ambebis~ saiubileo nomeri
anamariam da misma megobrebma gaaformes.
Don't C
opy
77
* * *
naTesaobiT brunvaSi dasmuli saxeli msazRvrelad
��ვ���!
gaisma sayviris xma. macnem mefis brZanebebi auwya xalxs. saxlis patronebma saxu-
ravebi gadmoTovles. gazafxulis mziT ganaTebul quCebSi paltoebSi gamowyobili
xalxi gamoCnda.
1. xazgasmuli sityvebidan romlebia msazRvrelebi _ romlebi migviTiTebs, visi an
risia sagani?
a) sayviris, mefis, saxlis, gazafxulis; b) xma, brZanebebi, patronebi, mziT.
2. ra metyvelebis nawiliT aris gadmocemuli es msazRvrelebi da romel brunvaSi
dgas isini?
3. romel brunvaSi dgas maTi sazRvrulebi?
naTesaobiT brunvaSi dasmuli arsebiTi saxeli xSirad sxva saxelis msazRvre-
lia da migviTiTebs sagnis kuTvnilebas (vis, ras ekuTvnis sagani) an masalas
(risganaa damzadebuli): mefis brZaneba, sayviris xma, xis yuTi...
aseTi msazRvreli umetesad uswrebs sazRvruls da mudam naTesaobiT brunvaSi
dgas, miuxedavad imisa, Tu romel brunvaSi dadgeba sazRvruli:
sax. saxlis patron-i
moT. saxlis patron-ma
mic. saxlis patron-s
naT. saxlis patron-is
moq. saxlis patron-iT
viT. saxlis patron-ad
wod. saxlis patron-o
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
amowere naTesaobiTSi dasmuli msazRvrelebi da maTi sazRvrulebi da daalage
brunvebis mixedviT!
1. ̀ goguca Citis frTebs natrobda, rom qveyana Semoefrina~; 2. ̀ mzeo, ... gaaRviZe
qveyana da sicocxlis Zala daubrune!~; 3. cacxvis TafliT marTa bebom malamo
daamzada; 4. Sromis gakveTilis Semdeg biWebma didi skami gaakeTes; 5. moedanze
amosul mcenares yvela sicocxlis xed moixseniebda; 6. menatrebi Svilo, Cemo mzis
sxivo, masuldgmulebelo wyarov; 7. bebo gamoqvabuls devebis nasaxlarad moixse-
niebda; 8. Sokoladis tortს Saqris figurebi alamazebda;.
Don't C
opy
78
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
amowere msazRvrel-sazRvrulebi da aRniSne: a) romel brunvaSi dgas sazRvruli;
b) ra metyvelebis nawiliTaa gadmocemuli msazRvreli da romel brunvaSi dgas!
1. Cigidma Cinels ubereblobis saidumlo dastyua; 2. xelmwifis kacebs yurebi
dacqvetili hqondaT, eWvi xom aravis epareba, rom quCebSi dekembris Tovli devso;
3. Sokoladis tortს Saqris figurebi alamazebda; 4. anamaria mixvda, rom namdvili
leqsis dawera arc ise iolia; 5. borotma jadoqarma Tanaqalaqelebis sizmrebis
naxva moiwadina.
miranduxt
1. martivi da rTuli raodenobiTi ricxviTi saxelebi
��ვ���!
`Semovida patara gogona, iqneboda aTi-TerTmeti wlisa. rigi didi ar iyo _ xu-
Ti-eqvsi kaci. arc bevr-bevrs yidulobdnen. moxucma qalma aawonina naxevari kilo
Zexvi, orasi grami yveli...~; `gogonam mSvidad uTxra: momeciT samas samoci grami
Zexvi, oras ormocdaaTi grami yveli...~.
1. xazgasmuli ricxviTi saxelebi aris: a) raodenobiTi, b) rigobiTi.
2. xuTi-eqvsi, orasi, samas samoci aris: a) martivi saxelebi (Sedgeba 1 fuZisgan),
b) rTuli saxelebi (Sedgeba 2 an meti fuZisgan).
3. ganusazRvreli ricxviTi saxelebia: a) xuTi, eqvsi, b) bevri, mravali.
4. wilobiTi ricxviTi saxelia: a) bevri; b) naxevari.
5. naxevari aris: a) erTi meoredi, b) erTi meoTxedi, g) sami mexuTedi.
ricxviTi saxeli SedgenilobiT martivia an rTuli.
martivi ricxviTi saxelebia: erTi, ori, sami, oTxi, xuTi, eqvsi, Svidi, rva,
cxra, aTi, oci, asi. danarCeni ricxviTi saxelebi rTulia.
rTuli ricxviTi saxelebi Sedgeba ori an meti fuZisagan: samocdaSvidi, ora-
si, as ori, ori aTas Cvidmeti, or-ori, sami-oTxi, sam-naxevari...
erTad iwereba:
a) yvela ricxviTi saxeli 100-is farglebSi.
b) aseulebis aRmniSvneli ricxviTi saxelebi: orasi, samasi, oTxasi, xuTasi, eqvsa-
si, Svidasi, rvaasi, cxraasi, aTasi.
Don't C
opy
79
defisiT iwereba:
a) fuZeogaorkecebuli ricxviTi saxelebi: sam-sami, bevr-bevri...
b) ricxviTi saxelebi, romlebSic igulisxmeba da, Tu, an kavSirebidan erT-erTi:
aTi-TerTmeti (= aTi Tu TerTmeti), xuTi-eqvsi (= xuTi an eqvsi), or-naxevari
(= ori da naxevari)...
cal-calke iwereba:
a) danarCeni rTuli ricxviTi saxelebi: as Tvrameti, xuTas eqvsi, aTas samas
oTxi, sami aTas oras ocdaTxuTmeti...
b) wilobiTi ricxviTi saxelebi: erTi mesamedi, oTxi mexuTedi...
gansazRvruli ricxviTi saxeli daerTvis Tvladi sagnebis saxelebs: sami sax-
li, TxuTmeti moswavle... (ver vityviT: sami swavla, TxuTmeti haeri...).
zogierTi ricxviTi saxeli gaurkvevel simravles gamoxatavs, mag.: cota, ram-
denime, bevri, mravali, uamravi, uTvalavi...
rva da cxra xmovanfuZiani ricxviTi saxelebia, Sesabamisad, isini ikveceba: rv-is,
rv-iT, cxr-is, cxr-iT, ocdarv-is, ormocdacxr-is, as rv-iT, samas cxr-iT da
a.S.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
a) ricxviTi saxeli TerTmeti miviReT sityvisgan aT-erT-meti (= aTze erTiT
meti). rogor miviReT: Tormeti, cameti, ToTxmeti, TxuTmeti, Teqvsmeti, Cvidmeti,
Tvrameti, cxrameti? b) ormoci miviReT sityvisgan or-me-oci (= orjer oci). ro-
gor miviReT: samoci da oTxmoci? g) romeli sityvebis SeerTebiT aris miRebuli
ricxviTi saxelebi: ocdaSvidi, ocdaaTi, ormocdaxuTi, ormocdaTxuTmeti, samoc-
darva, samocdaaTi, oTxmocdaaTi, oTxmocdacameti?
��ვ�� �����ვ�� ��� 2.2.
gaaswore Secdomebi!
1. weliwadnaxevari gavida, rac Cemi uaxloesi megobari saqarTvelodan wavida;
2. miranduxti maRaziaSi orisami dRe aRar gamoCenila; 3. skolaSi `vefxistyaosnis~
rvaasormocdaaTi wlisTavisadmi miZRvnili saRamo Caatares; 4. arCilma rTuli
amocana TuTxmet wuTSi amoxsna; 5. caTambjenis oTxmocda rva sarTulis aSenebas
ori sami weli dasWirda; 6. gakveTilis cxra aTi wuTi kamaTSi gavida; 7. bebom sa-
murabe bals kilo naxevari Saqari daayara; 8. saswavlo wlis erTi-meoTxedi darCa
ardadegebamde.
Don't C
opy
80
2. rigobiTi ricxviTi saxelebi
��ვ���!
es gogona SarSan samocdameerTe skolaSi swavlobda, wels ki as samocdameerTeSi
gadavida.
1. xazgasmuli ricxviTi saxelebi aris:
a) raodenobiTi, b) rigobiTi;
a) martivi, b) rTuli.
2. erT-is rigobiTia: a) meerTe; b) pirveli;
3. ocdaerT-is rigobiTia: a) ocdameerTe, b) ocdapirveli.
4. gaixsene, rogor gamoixateba rigobiTi ricxviTi saxelebi cifrebiT!
erTis rigobiTia pirveli, magram erTis darTviT miRebul raodenobiTTagan
nawarmoeb saxelebSi gvaqvs meereTe: ocdaerTi > ocdameerTe, camocdaerTi >
samocdameerTe...
martiv ricxviT saxelebsa da aseulebs me TavSi daerTvis: mesame, meoce, mease,
meaTase, memilione...
da kavSirian raodenobiTTagan nawarmoeb rigobiT ricxviT saxelebs me Sua-
Si (da kavSiris Semdeg) CaerTvis: ocdaxuTi > ocdamexuTe, ocdaTvrameti >
ocda meTvramete...
Tu ricxviTi saxeli cal-calke iwereba, rigobiTis afiqsebi daerTvis ukanask-
nels: as oTxi > as meoTxe, as samocaderTi > as samocdameerTe...
yvela rigobiTi ricxviTi saxeli, garda pirvel-isa, xmovanfuZiania, Sesabami-
sad _ kvecadi: mesam-is, mesam-iT, ocdamesam-is, ocdamesam-iT...
��ვ�� �����ვ�� ��� 3.3.
gaaswore Secdomebi!
1. saxelmZRvanelos meocdaCvidmete gverdze lamazi ilustraciaa; 2. gugulma
Cveni daTvliT meocdaerTed daiZaxa da gaCumda; 3. olimpiadaze arCili asmexuTe
magidasTan moxvda; 4. mSvenierma asulma aTaspirveli zRapari uambo Sahs; 5. naki-
ani wlis bolo dRe rigiT samassamocdameeqvsea; 6. wlevandeli gamarjveba norCi
gamomgoneblisTvis meerTe iyo; 7. moTxrobis meTuTxmete Tavi Zalian saintereso
aRmoCnda.
��ვ�� �����ვ�� ��� 4.4.
gaaswore Secdomebi!
1. qarTvel moWadrake gogonaTa nakrebma evropis turnirze me-1 adgili daikava;
2. 5-e klaselebma moTxrobis me-II Tavis Sinaarsi daweres; 3. mwerali wignSi XII-e
Don't C
opy
81
ambad anas Zamikoze gviambobs; 4. miranduxti maRaziis 3-e ganyofilebasTan mivi-
da Zexvis sayidlad; 5. nikam amocanis amosaxsnel formulas wignis me-50 gverdze
miagno; 6. XXI-e saukunis bavSvebi kargad erkvevian internetTan dakavSirebul si-
axleebSi.
3. Tavaziani formebi
��ვ���!
`_ bolo Tqven brZandebiT? _ me var, Svilo~; `rogora brZandebiT? _ moikiTxa
gogona didiviT~; `ai, ra kargi brZandebiT axla~; `ase eCveneba _ sul marmarilos
kibeebze dabrZandeba aRma-daRma~.
rodis viyenebT xazgasmul formebs?
a) axloblebTan saubrisas, Sinaurul garemoSi;
b) ufrosebTan, ucxoebTan Tavaziani saubris dros.
enaSi gvavs sityvebi, romlebic erTsa da imave mniSvnelobas gamoxatavs, magram
erTs axloblebTan saubrisas viyenebT, meores ki _ moridebuli, Tavaziani
saubris dros pativiscemis gamosaxatavad.
aseTi sityvebia: aris _ gaxlavT, aris _ brZandeba, movida _ mobrZanda, dajda
_ dabrZanda, Tqvi _ brZaneT, getyvi _ mogaxsenebT, Wame _ miirTviT, ki _ diax...
ucxo, ufros, pativsacem pirebs Tqven-obiT mivmarTavT, zmnebic mravlobiT
ricxvSi dgas: Tqven rogor brZandebiT?
��ვ�� �����ვ�� ��� 5.5.
Secvale xazgasmuli zmnebi Tavaziani formebiT!
gaxlavarT, miboZeT, miarTva, wamobrZandiT, brZanebT, mogaxsenoT.
erTma mWedelma mefes Tavisi xeliT gakeTebuli saucxoo Tasi miutana. _ vin
xar? _ hkiTxa mefem. _ erTi ubralo mWedeli var, _ upasuxa vaJma. _ risgan Seqmeni
aseTi saucxoo ram, vinmesTvis xom ar wagirTmevia? _ ara, ras ambobT! neba momeciT,
giTxraT: CvenTan, mTaSi, erT kldes mivageni, romelic swored am ucxo qvisaa. wa-
modiT da Tqveni TvaliT naxeT! _ Tavis sofelSi miiwvia mWedelma mefe.
Don't C
opy
82
dedis ezoSi
ricxviTi saxeli msazRvrelad
��ვ���!
sax. or-i Txa rva barty-i sam-i meoTxed-i meore saxl-i
moT. or-ma Txa-m rva bartyi-ma sam-ma meoTxed-ma meore saxl-ma
mic. or Txa-s rva barty-s sam meoTxed-s meore saxl-s
naT. or-i Tx-is rva barty-is sam-i meoTxed-is meore saxl-is
moq. or-i Tx-iT rva barty-iT sam-i meoTxed-iT meore saxl-iT
viT. or Txa-d rva barty-ad sam meoTxed-ad meore saxl-ad
wod. [or-o Txa-o] [rva barty-o] [sam-o meoTxed-o] [meore saxl-o]
1. romel saxelebs axlavs msazRvrelebad ricxviTi saxelebi?
2. rogor ibrunvis msazRvreli ricxviTi saxeli?
a) rogorc TanxmovanfuZiani zedsarTavi;
b) rogorc xmovanfuZiani zedsarTavi;
g) rogorc Sesabamisi fuZis zedsarTavi.
3. romel ricxvSi dgas raodenobiT ricxviT saxelTan Sewyobili saxelebi?
a) mxo lobiTSi, b) mravlobiTSi.
ricxviTi saxeli, Cveulebriv, sxva saxels axlavs: raodenobiTi _ arsebiT
saxelsa da wilobiT ricxviT saxels: ori qali, sami meoTxedi, rigobiTi _
arsebiTs: meore saxli.
msazRvreli ricxviTi saxeli ibrunvis ise, rogorc Sesabamisi fuZis zedsar-
Tavi saxeli: didi qva, didma qvam, did qvas... _ sami qva, samma qvam, sam qvas...
patara kenWi, patara kenWma, patara kenWs... _ rva kenWi, rva kenWma, rva kenWs...
ricxviT saxelebs, Cveulebriv, wodebiTi brunva ar aqvs, Tumca iSviaTad
(vTqvaT, mxatvrul literaturaSi) SeiZleba Segvxvdes wodebiTis formiTac:
`oo, Zvirfaso oTxo weliwado~.
ricxviT saxelebs ar aqvs eb’iani mr. ricxvis formebi da saxelsac mxolobiT
ricxvSi Seiwyobs: sami movida, sami Zma iyo... Tumca ewarmoeba narTan’iani mrav-
lobiTi: samni movidnen, samni Zmani iyvnen.
��ვ�� �����ვ�� ��� 1.1.
abrune: xuTi saxli, cxra gverdi, erTi mesamedi, merve rigi!
Don't C
opy
83
zRva
��ვ���!
teqsti #1. (nawyveti n. dumbaZis moTxrobidan `zRva~)
`me meSinia zRvisa imitom, rom zRva aris uzarmazari, milionjer, miliardjer
Cemze didi da SeiZleba ise damkargos, ise CamnTqas, rom verc igrZnos... Tan ar me-
Sinia, radgan saocrad Tbilia. Tu SegiSva, ar dagaxrCobs. zRvam ar icis Ralati,
magram ar uyvars, rodesac misi ar eSiniaT. igi gafrTxilebs, geubneba, gTxovs, Rri-
alebs, saxlisodena talRebiT gawveba xmeleTisaken, xels gkravs _ ar mo xvideo~.
teqsti #2. (nawyveti sagulisxmo cnobidan)
zRva msoflio okeaniis nawilia. igi xmeleTiT mTlianad an nawilobriv Semosaz-
Rvruli didi raodenobiT mariliani wyalia. zRvebsa da okeaneebSi Tavmoyrilia
planetaze sicocxlisaTvis aucilebeli wylis maragis 95%. Tavisi zedapiriT igi
aireklavs mzis energiis nawils, xolo nawils STanTqavs, riTac dedamiwas gada-
xurebisgan icavs.
teqsti #3.
mariam gogliZe, dabadebuli 2011 wels, amJamad aris 186-e sajaro skolis me-5
klasis moswavle. is yvela saskolo sagans kargad swavlobs, gamoirCeva pasuxis-
mgeblobiT, umizezod ar acdens gakveTilebs, ar agvianebs. klaselebTan aqvs me-
gobruli damokidebuleba. yovelTvis monawileobs dagegmil saskolo aqtivobebSi.
1. zemoT moyvanili samive teqsti aris:
a) ambis, Tavgadasavlis moyola; b) msjeloba ama Tu im sakiTxis Sesaxeb; g) aRwera,
sagnis an movlenis daxasiaTeba.
2. am teqstebidan romeli Seicavs:
a) mxatvrul gamonagons, mxatvrul xerxebs: Sedarebas, gazviadebas, gapirovne-
bas, anu sagnis mxatvrul daxasiaTebas?
b) mecnierTa kvlevebis Sedegebs, daskvnebs?
g) saqmiani urTierTobisTvis (skolisTvis, universitetisTvis, samsaxurisTvis...)
saWiro cnobebs?
Don't C
opy
84
��ვ���!
teqsti #1 (nawyveti n. dumbaZis moTxrobidan `zRva~)
`mzis Casvlas sami TiTis dadeba aklda. mere mze odnav Seexo zRvas da Soreu-
li horizontidan napiramde oqros mocimcime biliki gawva... biliki daviwrovda,
gamuqda, Seikra da axla bagiriviT iyo gaWimuli napiridan mzemde~.
teqsti #2 (nawyveti n. dumbaZis moTxrobidan `zRva~)
`gurami uceb wamoxta da giJiviT gaiqca bulvarisaken. me gaocebulma gavayole
Tvali. igi garboda didi nabijebiT, qviSaSi efloboda, ecemoda, dgeboda, isev gar-
boda da ase gavarda plaJidan. mere uceb isev movarda giJiviT, napirTan miirbina
da mzis bilikTan uzarmazari lurji hortenzia dado~.
1. zemoT moyvanili orive teqsti aris nawyveti:
a) samecniero kvlevidan; b) mxatvruli nawarmoebidan.
2. zemoT moyvanili teqstebidan romeli Seicavs: a) sagnis an movlenis aRweras?
b) ambis an Tavgadasavlis Txrobas?
3. ra ewodeba bunebis suraTis aRweras? a) portreti; b) peizaJi.
teqsti SeiZleba iyos:
mxatvruli _ masSi gadmocemulia namdvili an gamogonili ambavi, Semkuli, galama-
zebuli mxatvruli saSualebebiT, rogorebicaa: Sedareba, epiTeti, gazvi adeba,
gapirovneba da a.S.
samecniero _ masSi asaxulia mecnierebis ama Tu im dargSi (fizikaSi, qimiaSi, bi-
ologiaSi da a.S.) Catarebuli kvlevebi da maTi Sedegebi.
saqmiani _ aseTebia: biografia, CV, gancxadeba, daxasiaTeba da sxv.
publicisturi _ masSi asaxulia Tanamedroveobis problemebi, axali ambebi da
a.S.
Txroba (ambis, Tavgadasavlis, istoriis... moyola, ra da rogor moxda) gvxvde-
ba ZiriTadad mxatvrul teqstebSi, xolo aRwera, daxasiaTeba (sagnis an movle-
nis garegnuli Tu Sinagani Tvisebebis warmoCena) _ nebismieri saxis teqstSi.
erTi teqsti (magaliTad, n. dumbaZis `zRva~) SeiZleba Seicavdes Txrobasac da
aRwera-daxasiaTebasac.
��ვ�� �����ვ�� ��� a) mxatvrulad aRwere Seni sofeli, mdinare an Soreuli mTebi;
b) saqmianad daaxasiaTe romelime klaseli, megobari.
Don't C
opy
85
mTebi
kiTxvebi ganvlili masalis gasameoreblad
1. romel brunvaSi unda davsvaT saxeli, rom fuZe movnaxoT?
2. rogori saxelebi ikumSeba da romel brunvebSi? romeli xmovnebi ikumSeba?
3. rogori saxelebi ikveceba da romel brunvebSi? romeli xmovnebi ikveceba?
4. ras ewodeba kumSvad-kvecadi saxelebi? CamoTvale isini!
5. ras ewodeba sazogado da sakuTari, konkretuli da abstraqtuli, krebiTi da
nivTierebaTa, moqmedebisa da kninobiTi saxelebi? (daasaxele TiTo magaliTi!)
6. ras ewodeba qonebisa da uqonlobis, sadaurobis, daniSnulebisa da xelobis
saxelebi? (daasaxele TiTo magaliTi!)
7. ras ewodeba zedsarTav saxelTa xarisxis formebi? daasaxele mawarmoebeli
afiqsebi da TiTo magaliTi!
8. abrune: a) Sori gza, mokle gza; b) akaki wereTeli, wereTeli akaki; g) poeti ioseb
noneSvili, mefe giorgi brwyinvale; d) xis saxli.
9. a) ricxviT saxelTa ra da ra jgufebi ici? b) rogor iwarmoeba rigobiTi ricxvi-
Ti saxelebi? wilobiTi? g) ras ewodeba rTuli ricxviTi saxelebi?
10. romeli cifrebiT gamovxatavT raodenobiT da ricxviT saxelebs? ra wesebi unda
gaviTvaliswinoT maTi cifrebiT gamoxatvisas?
Don't C
opy
am saxelmZRvanelos gayidvis faqtis aRmoCenis SemTxvevaSi, gTxovT, dagvikavSirdeT cxel xazze (+995 32) 2 200 200
damatebiTi informacia saxelmZRvanelos/seriis Sesaxeb ixileT veb-gverdze:
Don't C
opy
dafinansebulia `moswavleebis saxelmZRvaneloebiT
uzrunvelyofis programis~ farglebSi
მოსწავლის წიგნი
qarTuliliteratura
მოსწავლის რვეული
qarTuli ena da literatura
მოსწავლის წიგნი
qarTuli ena
�����ვ������ �����
qarTuli ena da
literatura
Don't C
opy