qarTuli - Emis.ge

5maswavleblis wigni

qarTuli

5qarTuli

maswavleblis wigni

sarCevi

1. zogadi informacia saxelmZRvanelos Sesaxeb ................................................... 5

2. Sesavali .................................................................................................................................... 6

sagnis swavlebis mizani ........................................................................................................... 6

3. erovnuli saswavlo gegma ............................................................................................. 11

V klasi – safexurebrivi standartis Sedegebi da

maTi Sefasebis indikatorebi ............................................................................................ 12

4. saxelmZRvanelos Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan ................ 19

5. saxelmZRvanelos komponentebi da struqtura ............................................... 24

6. rekomendaciebi SefasebaSi .......................................................................................... 30

amonaridi erovnuli saswavlo gegmidan 30

7. moswavleTa Sefasebis sistema .............................................................................. 36

8. moswavleTa TviTSefaseba ....................................................................................... 40

9. moswavleTa Sefaseba da TviTSefaseba dawyebiT safexurze –

V-VI klasebi ...................................................................................................................... 44

10. weriTi davalebis Sefasebis kriteriumebi .................................................. 47

11. wakiTxulis gaazrebis procesebi da teqstis

gasaazreblad dasmuli SekiTxvebi ....................................................................... 49

12. praqtikuli nawili – gakveTilebis gegmebi da scenarebi,

mosasmeni teqstebi ......................................................................................................... 51

12.1. Semajamebeli savarjiSoebi ............................................................................ 126

12.2. rveulSi mocemuli testebis pasuxebi ....................................................... 128

13. damatebiTi rekomendaciebi .................................................................................... 133

13.1. dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi ......... 137

13.2. mkvlevar blumis taqsonomia da kritikuli azrovneba .................. 149

13.3. inkluziuri ganaTleba ...................................................................................... 153

5

1. zogadi informacia saxelmZRvanelos Sesaxeb

Tqven winaSea dawyebiT safexurze qarTuli enisa da literaturis swavlebis kargad gaazre-

buli kursi, romelic wlebis ganmavlobaSi iqmneboda da ixveweboda avtorTa mier. muSaobis pro-

cesSi SesaZlebloba gvqonda, Segvemowmebina Cven mier Sedgenili gakveTilebi saklaso garemoSi,

gansxvavebuli unar-Cvevebis mqone moswavleebTan. Sesabamisad, aqtivobebi Sedgenilia saSualo

monacemebze dayrdnobiT. maswavlebels advilad SeuZlia moargos isini sakuTar garemoebebs,

moswavleTa SesaZleblobebsa Tu skolis materialur-teqnikur bazas.

SevecadeT, mravalferovani TemebiTa da aqtivobebiT dagvekmayofilebina erovnuli saswavlo

gegmisa da sagnis swavlebis standartis yvela moTxovna. magram Cveni mTavari mizania, SevayvaroT

bavSvebs mSobliuri ena, gavuRvivoT interesi gramatikisa da literaturisadmi, gavxadoT Semoq-

medebiTi procesis Tanamonawileebi da iniciatorebi. amitom SevecadeT, mSobliuri enisa da lite-

raturis samyaro warmogveCina moswavleebisTvis saintereso kuTxiT, migvewodebina maTTvis ara

mxolod klasikuri, aramed Tanamedrove teqstebi da mniSvnelovani Teoriuli masala, romelic

gauzrdida cnobismoyvareobasa da interess sagnisadmi.

maswavleblisTvis gakveTilebis scenarebi gawerilia detalurad (zog SemTxvevaSi mocemulia

mxolod gakveTilis gegma) da Seicavs srul informacias gakveTilze moswavleebisTvis misawode-

beli Teoriuli codnisa da praqtikuli samuSaos Sesaxeb. maswavlebels SeuZlia sityvasityviT

misdios scenarSi aRweril gakveTilis msvlelobas, an scenari gamoiyenos, rogorc sabazo resur-

si an idea da sakuTari TvalTaxedviT SearCios sasaubro Tu sailustracio masala. wignSi aseve

mocemulia codnis gasamyarebeli, saazrovno unarebis ganmaviTarebeli aqtivobebi.

moswavleTa aqtivobebi Sedgenilia asakobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebiT, miwodebulia

gasagebi formiT, xSirad TamaSebisa da SemoqmedebiTi eqsperimentebis saxiT. damoukideblad

gakeTebuli aRmoCena (magaliTad, gramatikis kursSi, romelic am seriis mniSvnelovani nawilia)

gansakuTrebiT dasamaxsovrebels gaxdis TiToeul gakveTils. garda amisa, kursis masala xels Seu-

wyobs moswavleebSi komunikaciis, TanamSromlobis, organizebulobis, analizis, interpretaciis,

Sefasebisa da refleqsiis unarebis formirebas.

6

sagnis swavlebis mizani

asakobriv Taviseburebebze saubrisas gamoye nebulia manana meliqiSvilis `Sua

bavSvoba~ (umcrosi saskolo asakis bavSvis ganviTarebis Taviseburebebi)

bavSvis ganviTarebis Taviseburebebi sxvadasxva sferos mixedviT

swavla codnis agebis procesia, amitomac mniSvnelovania masSi moswavle aqtiurad iyos CarTuli. man sakuTar codnasa da gamocdile-baze dafuZnebiT unda aRmoaCinos da daamuSa-vos axali sakiTxebi. ase ukeT gaiazrebs axal-SeZenil codnas. maswavlebelma unda miawodos mxolod aucilebeli masala, dasvas mimaniSne-beli kiTxvebi da misces saSualeba daakvird-nen, gamoTqvan mosazrebebi. maswavlebelma unda gamoiyenos mravalferovani formebi: diskusia, literaturasTan muSaoba, empiri-uli informaciis Segroveba da sxv. myarde-ba kavSiri cxovrebiseul gamocdilebasTan. muSaobis sxvadasxva formisa Tu strategi-is gamoyeneba xels uwyobs sxvadasxva saWiro unaris ganviTarebas.

Sedegis misaRwevad mniSvnelovania ara mxolod davamaxsovrebinoT moswavles miRe-buli informacia, aramed davexmaroT am informaciis myar da funqciur codnad gar-daqmnaSi. amgvari codnis miReba ki SesaZle-belia mxolod gaRrmavebuli swavlebiT, rac gulisxmobs saswavlo masalis etapo-brivad da mravalmxrivad damuSavebas, axali sakiTxebis, cnebebis safuZvlianad da gansxvavebul konteqstebSi ganxilvas, aTvise-buli codnis ganmtkicebas, saganTaSorisi kavSirebis gamovlenasa da saerTo aspeqtebis damuSavebas.

swavla-swavlebis procesis efeqturad warsamarTavad aucilebelia gaviTvalis-winoT motivaciis roli. amitom, saswavlo geg-

mis Sedgenisas, maswavlebeli unda dafiqrdes motivebze da gaiazros, risi gakeTebaa saW-iro, rom moswavleebs swavlis survili gauR-viZos; rogor ganuviTaros da aumaRlos maT motivacia saswavlo gegmis farglebSi. upir-veles yovlisa, bavSvebs unda gauCndeT winsv-lis SegrZneba. amisaTvis TiToeul moswavles, miuxedavad maTi akademiuri miRwevebisa, unda mivceT etapobrivi progresirebis saSualeba sakuTar SesaZleblobebsa da codnaze dayrd-nobiT. amdenad, aucilebelia, TiToeuli moswavlisaTvis sworad SeirCes davalebaTa sirTulis done. Tu moswavles mivcemT zedme-tad rTul, misTvis dauZlevel davalebebs, is winsvlis imeds dakargavs.

sasurveli Sedegis misaRwevad mniSvnelo-vania asakobrivi Taviseburebebis gaTvalis-wineba. saxelmZRvanelos Sedgenisas swored es iyo CvenTvis amosavali. umcrosi saskolo asakis bavSvi fizikurad aqtiuria. aqvs Warbi energia, romelic fizikuri aqtivobis safuZ-vels warmoadgens. uyvars Tavgadasavlebi, STabeWdilebebi, fizikuri varjiSi. am asakis bavSvi Zalianaa dakavebuli Tavisi yoveldRi-uri TavgadasavlebiT. amitom aucilebelia misTvis mravalferovani aqtivobebis SeTava-zeba, raTa saswavlo procesi uintereso ar gaxdes.

umcrosi saskolo asakis moswavleebis aRqma arasakmarisad aris danawevrebuli da ganisazRvreba obieqtis maxasiaTeblebiT. bavSvebi saganSi xSirad amCneven ara mTavars, mniSvnelovans, aramed sagnis TvalSisacem, mkveTr Tvisebebs. amitom mniSvnelovania gamoviyenoT iseTi aqtivobebi, romlebic ganuviTarebT maT dakvirvebis unars. xat-va, ilustraciebis Seqmna, suraTebis daT-valiereba-Tanmimdevrulad dalageba, aRw-era, msgavseba-gansxvavebis povna, zRaprebis, leqsebis, moTxrobebis mosmena da SeTxzva, gamocanebis gamocnoba da sxv. exmareba moswav-les obieqturi masalis gardaqmnasa da sagnis obieqturi Tvisebebis aRqmaSi.

umcrosi saskolo asakis moswavleebSi sus-tad aris ganviTarebuli nebismieri yuraReba,

2. Sesavali

7

samagierod, kargad aris ganviTarebuli une-blie yuradReba. yvelaferi axali, moulod-neli, saintereso, naTeli ainteresebs. SeiZle-ba ar SeaCeros yuradReba saswavlo masalaSi arsebiT detalebze da SeaCeros araarsebi-Tze, imitom, rom maT miizidon.

garda amisa, bavSvis yuradReba mWidrodaa dakavSirebuli azrovnebasTan. mas uWirs yuradRebis koncentracia misTvis gaugebar, bundovan masalaze. mniSvnelovania yoveli gakveTili moswavleTa momzadebis donis Ses-abamisad warimarTos. Cvens saxelmZRvaneloSi Tematika isea SerCeuli da dalagebuli, rom axali masala moswavlis codnasa da gamoc-dilebas eyrdnoba da mis bunebriv gagrZele-bas warmoadgens. ufro metic, yoveli axali Tema efuZneba wina klasSi naswavls. moswav-leebi ara mxolod axal nawarmoebebs ecnobi-an, aramed maT xSirad gasul wlebSi ganvlili masalis Tematikur WrilSic ganixilaven da amiT erTgvarad amTlianeben codnas.

6-8 wlis asakis bavSvi damkvirvebelia.9-11 wlis bavSvi mkvlevaria.

am asakis bavSvic aseve kargi damkvirvebe-lia, magram ufro yuradRebiT akvirdeba da logikurad azrovnebs. svams bevr kiTxvas da SeuZlia TviTon ipovos maTze pasuxi.

umcrosi saskolo asakis moswavleebs uCn-debaT logikuri azrovnebis niSnebi, romel-ic jer kidev mxolod konkretulia. bavSvis msjeloba, rogorc wesi, emyareba konkretul magaliTebsa da pirad gamocdilebas. amitom, axsnisas upiratesoba unda mivaniWoT konk-retuli magaliTebis gamoyenebas.

unda gvaxsovdes, rom bavSvs ar SeuZlia kargad gaigos Teoriuli codna, romelic mas eZleva gamzadebuli saxiT. namdvil gagebas adgili eqneba mxolod obieqtebze aqtivobis ganxorcielebis Sedegad – transformacia, gadaadgileba, dakavSireba, kombinacia.

unda aRiniSnos, rom azrovnebis yvela zemoT CamoTvlili maxasiaTebeli ar aRmo-cendeba erTdroulad (`erT mSvenier dRes~). bavSvs sWirdeba ramdenime weliwadi, raTa SeZlos azrovnebis aRniSnuli maxasiaTe-blebis gamoyeneba problemis gadasawyvetad.

maswavlebelma unda ganaviTaros bavSvebSi cnebiTi da logikuri azrovneba, msjeloba, daskvnis gakeTebis unari.

davalebebisa da sagakveTilo scenarebis Sedgenisas Cven es principebi maqsimalurad gaviTvaliswineT, danarCeni ki maswavleb-lis ostatobazea damokidebuli. Cvens yovel rekomendacias maswavlebeli SemoqmedebiTad unda miudges. wignSi mocemul masalaSi Cven ganvsazRvravT muSaobis mimarTulebas, miznis miRwevis SesaZlo gzebs. saukeTeso varianti ki maswavlebelma TviTon unda SearCios. ra Tqma unda, maswavlebels SeeZleba gadaaadgilos gakveTilSi mocemuli davalebebi, saWiroe-bis mixedviT, da amisTvis SeuZlia sarezervo saaTebi gamoiyenos.

dawyebiT safexurze qarTuli enisa da lit-eraturis swavlebis procesSi gansakuTrebu-li yuradReba unda gamaxvildes aucilebe-li enobrivi unar-Cvevebis Camoyalibebaze zepirmetyvelebis, kiTxvisa da weris mimar-TulebiT. amave dros, es procesi gulisxmobs im minimaluri lingvisturi kompetenciis formirebas, romelic enis praqtikuli gam-oyenebis TvalsazrisiT aris aqtualuri da Seesabameba moswavlis inteleqtualur Sesa-Zleblobebsa da interesebs.

mSobliuri enisa da literaturis swavle-ba dawyebiT safexurze efuZneba mdidar teqs-tur korpuss - sxvadasxva saxis mxatvrul da aramxatvrul, aseve multimediur teqstebs.

teqstebis nairsaxeoba qmnis im aucileb-el Tematur garemos, romlis gacnobac moswavles SesZens cxovrebiseuli urTier-TobebisaTvis saWiro gamocdilebas. moswav-leebi unda daeuflon mxatvruli, sainfor-macio-SemecnebiTi da pragmatuli teqstebis aRqmis, gagebis, gamoyenebisa da Seqmnis, aseve informaciis mopovebisa da damuSavebis saba-ziso unar-Cvevebs. saTanado yuradReba unda mieqces aseve moswavleTa SemoqmedebiTi unarebis ganviTarebas. moswavleebma unda SeZlon miRebuli codnisa Tu enobrivi gamoc-dilebis safuZvelze axali teqstebis Seqmna da TviTgamoxatva.

moswavleTa asakobrivi Taviseburebebis gaTvaliswinebiT, I-IV klasebis standartis

8

moTxovnebis Sesrulebisas ZiriTadi aqcen-ti unda gakeTdes moswavleTa bunebrivi enobrivi unarebis koreqciasa da Semdgom ganviTarebaze, leqsikuri maragis gamdidre-baze; zepirmetyvelebis, kiTxvisa da weris kulturis gamomuSavebaze (sawyis doneze). muSaoba unda warimarTos im mimarTulebi-Tac, rom moswavleebs CamouyalibdeT pozi-tiuri damokidebuleba kiTxvisa da, zogadad, swavlis mimarT, ganuviTardeT metakognitu-ri unarebi sawyis doneze (sakuTar swavlis procesze dakvirveba, damoukideblad muSao-ba, saswavlo saqmianobis organizeba da sxv.).

swavla-swavlebis procesSi moswavle-Ta zepirmetyvelebis unarebis ganviTare-bas sistemuri da Tanamimdevruli xasiaTi unda mieces. mosmenilis zepirad gadmocema/Txroba, masze azris gamoTqma, piradi damok-idebulebis gamoxatva da sxva xels uwyobs gageba-gaazrebis procesebs. swavlebis pro-cesSi mosmenili teqstobrivi masalis eno-briv-gamomsaxvelobiTi saSualebebisa da Ses-wavlili sityvebis aqtiurad gamoyenebiT ki TandaTanobiT mdidrdeba moswavleTa leqsi-kuri maragi, ixveweba maTi metyveleba.

kiTxvis swavlebis saboloo mizania wakiTx-ulis gaazreba, rac gulisxmobs mkiTxvelis aqtiur monawileobas kiTxvis procesis samive etapze: kiTxvis dawyebamde, kiTxvis drosa da kiTxvis Semdeg. kiTxvis teqnikis TandaTano-biT srulyofa saSualebas miscems moswav-leebs, gaxdnen gawafuli mkiTxvelebi, gaigon da gaiazron wakiTxuli.

wakiTxulis gageba-gaazreba mniSvnelo-vanwiladaa damokidebuli leqsikur maragze - rac ufro mdidaria moswavlis leqsikuri maragi, miT ufro warmatebulia igi, rogorc mkiTxveli. amdenad, leqsikuri maragis Sevse-ba-gamdidrebaze zrunvas swavlebis sawyis etapzeve sagangebo yuradReba unda mieqces. zepiri da beWduri verbaluri teqstebis gar-da, muSaoba unda warimarTos aseve multime-diuri teqstebis kiTxva-gagebis mimarTuleb-iTac, rac xels Seuwyobs moswavleebSi zogadi wignierebis unar-Cvevebis ganviTarebas.

sxvadasxva saxisa da tipis teqstebis Sed-genaze muSaoba Tavdapirvelad unda warimar-Tos maswavleblis xelmZRvanelobiT, sayrden-ebis/miniSnebebis gamoyenebiT Tu modelis

mixedviT. mkafio da gasagebi instruqciebis TanxlebiT, mravalferovani da Sinaarsiani konteqstis mqone weriTi davalebebis Ses-rulebis gziT moswavleebi TandaTan daxvewen kaligrafias, gaiwafebian weraSi da Seiqmnian garkveul warmodgenas weris procesze, rac gulisxmobs moswavleTa aqtiur monawileobas weris samive etapze: weris dawyebamde, weris procesSi, weris Semdeg.

saxelmZRvanelos agebis mTavari principi swored am sami mimarTulebis (weris, kiTxvis, zepirmetyvelebis) integrirebulad swavle-baa.

mniSvnelovania sagnis swavlebisas yur-adReba gamaxvildes gamWoli kompetenciebis ganviTarebazec: saocrad swrafad cvalebad msoflioSi warmatebis misaRwevad moswav-leebs unda SeswevdeT informaciis mikvle-visa da imis gadawyvetis unari, Tu ra aris mniSvnelovani am informaciidan da ra – ara. maT unda SeeZloT informaciis daxarisxeba, damuSaveba da gamoyeneba. amdenad, dRevan-deli xedviT, codnas marto maSin aqvs fasi, rodesac mas sargebloba moaqvs. dRes sarge-bloba mxolod im codnas moaqvs, romelic konceptualurad aris gaazrebuli da Sesa-Zlebelia misi praqtikuli, SemoqmedebiTi da kritikuli gamoyeneba.

amitom Cveni erT-erTi mTavari amocanaa, movamzadoT moswavle SemoqmedebiTi da kri-tikuli azrovnebisTvis, raTa man SeZlos informaciis mopoveba, gaanalizeba, kritiku-li gansja, Sefaseba da gamoyeneba Tavisi amo-canebis gansaxorcieleblad.

Cven mier Seqmnili saxelmZRvanelo xels Seuwyobs moswavleebSi rogorc sagnobrivi codnis SeZenasa da gaRrmavebas, ise sxvadasxva saswavlo-socialuri unar-Cvevis ganviTare-bas. wignSi mocemulia ara marto mravalfero-vani literaturuli teqstebi, aramed aRwer-iTi da sainformacio xasiaTis masalac, rac daexmareba maswavlebels ganuviTaros moswav-leebs kiTxvis unar-Cvevebi da Camouyalibos literaturuli gemovneba. saxelmZRvanelo gaTvlilia yvela tipis moswavleze da iTval-iswinebs maT aqtiur CarTvas saswavlo pro-cesSi.

teqstebs darTuli aqvs savarjiSoebi, rom-

9

lebic gansazRvravs muSobis ZiriTad specifi-kas.

saxelmZRvaneloSi mocemuli SekiTxvebi gadis yvela saazrovno doneze. maRali saaz-rovno donis SekiTxvebze winaswar gansaz-Rvruli swori pasuxebi xSirad ar arsebobs, maTi daniSnulebaa moswavleebSi Rrma da kri-tikuli azrovnebis unaris ganviTareba. kiTx-vebs Soris zogjer gvxvdeba dabali saazrov-no donis, anu mexsierebaze orientirebuli kiTxvebic. maTi pasuxebi advili mosaZebnia TviT teqstSi. kiTxvis dasmisa da masze rea-girebis xerxebis codna metad mniSvnelovania efeqturi swavlebisTvis.

saswavlo procesSi udidesi mniSvneloba aqvs saswavlo garemos mowyobas, gansakuTre-biT ki dawyebiT klasebSi, maTi asakobrivi Tav-iseburebebidan gamomdinare. saswavlo garemo ise unda iyos mowyobili, rom xels uwyobdes saswavlo procesis efeqturobis amaRlebas, moswavleTa damoukidebel da SemoqmedebiT muSaobas, swavlebis organizacias da sagni-sadmi interesis gaRvivebas.

es sakmaod rTuli, kompleqsuri sistemaa da moicavs, rogorc saklaso oTaxis fizikur maxasiaTeblebs (mag; ganaTeba, temperatura, saswavlo aveji da sxv.), ise swavlebisaTvis saWiro sxvadasxva saxis resursebs (mag; sap-rezentacio da saeqspozicio masalebs, mowyo-bilobebs, saswavlo-meTodur kompleqtebs da sxv.).

saswavlo garemosa da swored SerCeuli resursebis saSualebiT maswavlebelma unda SeZlos moswavleSi aRZras sagnisadmi intere-si, gaaRvivos kvlevis survili da Seuqmnas mas iseTi mimzidveli da praqtikuli garemo, sadac is SeZlebs muSaobasa da swavlas. klasSi unda arsebobdes individualuri da jgufuri muSaobisaTvis, kvlevisaTvis, dasvenebisa da TamaSisaTvis saWiro pirobebi.

saswavlo resursebi saswavlo procesSi unda iZleodes stimuls, aadvilebdes klas-Si muSaobas da saswavlo process ufro din-amiursa da interaqtiuls xdides. resurse-bis gulisyuriT SerCevas, Sesabamisi saxiT wardgenas da maT miznobriv gamoyenebasgan-sakuTrebuli mniSvneloba aqvs bunebisme-tyvelebis swavlebis procesSi.

sxvadasxva saxis saswavlo resursi is sakomunikacio saSualebaa, romelmac moswav-leebSi unda ganaviTaros azrovneba, Semoq-medebiToba, dakvirveba, kvleva, esTetiuri gemovneba da sxv. aseve xeli unda Seuwyos mos-wavleebSi informaciis vizualurad miRebasa da gagebas, swavlis, analizis, kvlevis da sxva unar-Cvevebis Camoyalibebasa ganviTarebas.

damxmare saSualebebis, masalebisa da resursebis saWiroebisamebr gamoyeneba imazea damokidebuli, Tu ramdenad Seesabameba is gakveTilis mizans. amitom maswavlebelma gakveTilis dagegmvis dros pirvel rigSi unda gaiTvaliswinos, Tu ra saxis resursebi sWird-eba da rogor gamoiyenos isini miznobrivad da efeqtianad.

saganmanaTleblo resursebis Sesafaseb-lad metad mniSvnelovania iseTi kriteriume-bis gaTvaliswineba, rogorebicaa: saWiroeba (ra resursebis saWiro saswavlo procesis uzrunvelsayofad?), xelmisawvdomoba (ra resursebia xelmisawvdomi saklaso oTaxSi, skolaSi, sazogadoebaSi?), Senaxvis uzrunve-lyofa (rogor inaxeba resursebi da ramde-nadaa isini daculi saklaso oTaxSi, skola-Si?), maTi usafrTxo maxmareba (usafrTxoebis ra zomebis dacvaa saWiro) da daxmareba (ra saxis daxmarebaa saWiro?).

informaciis moZiebis dros mniSvnelovania maswavlebelma miuTiTos konkretuli ele-qtronuli Tu beWduri resursebi, raTa mos-wavlem SeZlos swori da Rirebuli masalis mopoveba.

warmatebuli da Sedegze orientirebuli swavlebisaTvis gamosayenebeli saganmanaT-leblo resursebis efeqtianobis Sesamow-meblad mniSvnelovania, rom maswavlebelma gaiTvaliswinos ramdenime faqtori, kerZod ramdenad SesaZlebelia maTi daxmarebiT:

1. gavuRvivoT moswavleebs swavlis sur-vili (ra aris resursebSi iseTi, rac xels Seuwyobs moswavlebSi motivacias, interess?);

2. moswavleebma SeZlon swavla keTebiT (ra aris resursebSi iseTi, rac xels Seu-wyobs swavlas gamocdilebis safuZvel-ze, praqtikiT);

3. moswavleebma SeZlon ukugeba ( rogori iqneba am resursebis gamoyenebisas

10

ukugeba anu gaacnobiereben Tu ara mos-wavleebi, rogor mimdinareobs swavlebis procesi klasSi, ra iswavles erTmaneTis-gan da maswavleblisgan?);

4. moswavleebma SeZlon masalis aTviseba (Seuwyobs Tu ara es resursi naswavlis ufro ukeT gaazreba-gagebas?).

saswavlo garemosa da resursebis Seqmnis procesSi metad mniSvnelovania Tavad moswav-leebis CarTvac.

aqtivobebis, RonisZiebebis, proeqtebis, cdebis, praqtikuli samuSaoebis CatarebasTan dakavSirebuli zogadi rekomendaciebi (sagnis specifikisa da saWiroebis Sesabamisad, mag-aliTebis moyvaniT).

Cven mier SemoTavazebuli gakveTilebis gegmebi/scenarebi upiratesad samfaziani gakveTilis modelzea awyobili. maswav-leblebs vTavazobT, erTi mxriv, konkretul gakveTilze morgebul, zedmiwevniT, nabij-nabij gaweril scenarebs, meore mxriv, geg-mebs, romlebic, marTalia, aRwers am Tu im meTodis mimdinareobas saxelmZRvaneloSi mocemuli nawarmoebebis safuZvelze, Tumca maswavlebels SeuZlia maTi modificireba da sxva TemisTvis gamoyeneba miznis Sesabamisad. am tipis gakveTilebis aRwerisas Cven Segnebu-lad miveciT maswavleblebs meti Tavisufle-ba, ar mivuTiTeT dro da xSirad alternati-uli aqtivobebi SevTavazeT.

rogorc ukve giTxariT, Cven maswavleb-els vTavazobT saxelmZRvaneloSi mocemu-li teqstebis damuSavebisa da kritikulad gaazrebis ramdenime efeqtur meTods, xolo pedagogma TavisiT unda gadawyvitos, romel SemTxvevaSi gakveTilis romeli meTodiT Catareba iqneba umjobesi. es meTodebi, sasur-velia, maswavlebelma gamoiyenos erTmaneTis monacvleobiT, raTa bavSvebisTvis swavla mosabezrebeli ar gaxdes. bunebrivia, peda-gogs SeuZlia zogjer teqstis damuSavebis tradiciuli xerxebic gamoiyenos an Semoq-medebiTad gaamdidros.

rac Seexeba moswavleTa Sefasebas, Cven gegmebis bolos miTiTebuli gvaqvs kriteri-umebi, Tumca maswavlebels aqac SeuZlia, saW-iroebidan gamomdinare, Seafasos yvela kri-teriumis mixedviT, an mocemulidan SearCios. CaSlili rubrikis nimuSebi ki mocemulia mas-wavleblis wignSi.

maswavlebels saxelmZRvanelos Sinaarsi-dan gamomdinare rCeba sarezervo dro, romel-sac sxvadasxva aqtivobisa da damoukidebeli samuSaosTvis gamoiyenebs.

saxelmZRvanelos Sinaarsi Seesabameba erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebul misaRwev Sedegebsa da indikatorebs.

11

qarTuli ena da literatura (standarti)

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

mimarTuleba:

zepirmetyveleba kiTxva wera

ქართ.დაწყ.(II).1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სამეტყველო ქცევის წარმართვა საკომუნიკაციო მიზნისა და კონტექსტის შესაბამისად. ქართ.დაწყ.(II).2 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მოსმენა და გაგება-გააზრება; ტექსტებზე მსჯელობა და დასკვნის გამოტანა.

ქართ.დაწყ.(II).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ნაცნობი ტექსტების ინტერპრეტირება და შეფასება; მათ მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; მხატვრული ნაწარმოების ესთეტიკური შეფასება (საწყის დონეზე).

ქართ.დაწყ.(II).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-გამომსახველობითი საშუალებების ამოცნობა და ადეკვატურად გამოყენება. მოსწავლე

ქართ.დაწყ.(II).5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

ქართ.დაწყ.(II.)6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების წაკითხვა, გაგება და გაანალიზება არსებითი მნიშვნელობის მქონე საკითხების/დეტალების გათვალისწინებით.

ქართ.დაწყ.(II).7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტების ინტერპრეტირება, დასაბუთებული დასკვნის გამოტანა და შეფასება; ტექსტების მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; კითხვით გამოწვეული განწყობილებისა და შთაბეჭდილების გადმოცემა.

ქართ.დაწყ.I(II).8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების ლექსიკური და სემანტიკური მახასიათებელების, სტრუქტურულ-კომპოზიციური ელემენტებისა და ენობრივ-გამომსახველობითი ფორმების ამოცნობა.

ქართ.დაწყ.(II).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

ქართ.დაწყ.(II).10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობ თემატიკაზე სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის ტექსტების შექმნა.

ქართ.დაწყ.(II).11. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული ელემენტების მიზნობრივად შერჩევა და სათანადოდ გამოყენება; ქართული სალიტერატურო ენის ძირითადი ნორმების დაცვა.

ქართ.დაწყ.(II).12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

3. erovnuli saswavlo gegma

12

V klasi – საფეხურებრივი სტანდარტის შედეგები და მათი შეფასების ინდიკატორები

mimarTuleba: zepirmetyveleba

ქართ.დაწყ.(II).1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სამეტყველო ქცევის წარმართვა საკომუნიკაციო მიზნისა და კონტექსტის შესაბამისად. შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• ჯგუფთან ერთად ამზადებს ზეპირ გამოსვლას: დამოუკიდებლად ამუშავებს თემის ერთ-ერთ ნაწილს, მოპოვებულ მასალას და შემუშავებულ თვალსაზრისს აცნობს და უთანხმებს ჯგუფის წევრებს;

• გამოდის წყვილის, ჯგუფისა თუ კლასის მომხსენებლის როლში; ითვალისწინებს და გამოხატავს თანაგუნდელების საერთო აზრს;

• ინაწილებს პასუხისმგებლობას ჯგუფის სახელით გამოთქმულ მოსაზრებაზე;• ზეპირი გამოსვლის/პრეზენტაციის დროს ნათლად წარმოადგენს თემას/საკითხს სათანადო

ინფორმაციის მოწოდებითა და ლოგიკური თანამიმდევრულობის დაცვით; • საუბრობს სათანადო ტემპით, მკაფიოდ და გარკვევით; საჭიროებისამებრ იყენებს

მეტყველების არავერბალურ საშუალებებს.

ქართ.დაწყ.(II).2 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მოსმენა და გაგება-გააზრება; ტექსტებზე მსჯელობა და დასკვნის გამოტანა. შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• ისმენს სხვადასხვა ხასიათის საინფორმაციო ტექსტებს და ერთმანეთისაგან განარჩევს ფაქტებსა და დამოკიდებულებებს (შეფასებებს);

• წარმოაჩენს ნაწარმოების პერსონაჟს სხვადასხვა კუთხით (მიუთითებს მის როგორც დადებით, ისე უარყოფით თვისებებზე);

• ყურადღებას ამახვილებს დეტალებზე (მაგ., პერსონაჟის დახასიათებისას); • გამოაქვს დასკვნა ტექსტში მოცემული ინფორმაციის საფუძველზე; • ისმენს ერთსა და იმავე თემაზე შექმნილ ლიტერატურულ ტექსტებს და პოულობს მსგავსება-

განსხვავებას მათ შორის;• მონაწილეობს ლიტერატურული ნაწარმოების შესახებ გამართულ დისკუსიაში, მსჯელობს

ნაწარმოეში ასახული პრობლემის/კონფლიქტის შესახებ.

ქართ.დაწყ.(II).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ნაცნობი ტექსტების ინტერპრეტირება და შეფასება; მათ მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; მხატვრული ნაწარმოების ესთეტიკური შეფასება (საწყის დონეზე). შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• გამოხატავს საკუთარ დამოკიდებულებას საინფორმაციო ტექსტებში გადმოცემული ფაქტების მიმართ (დადებითად/უარყოფითად ვაფასებ; აღმაფრთოვანა/აღმაშფოთა და სხვ.);

• ისმენს მხატვრულ ნაწარმოებს (ლექსს, ნოველას, მოთხრობას) და გამოხატავს საკუთარ ემოციებსა და შთაბეჭდილებებს;

• ასახელებს მისთვის ესთეტიკურად მიმზიდველ ადგილებს მხატვრული ტექსტიდან; • საუბრობს პოეტურ ნაწარმოებში გამოხატულ განწყობაზე;• მონაწილეობს ლიტერატურული ნაწარმოების შესახებ გამართულ დისკუსიაში, გამოხატავს

საკუთარ დამოკიდებულებას ამა თუ იმ პერსონაჟის მიმართ;• ასახელებს სხვადასხვა თვალსაზრისით მისთვის საინტერესო ადგილებს ტექსტიდან.

ქართ.დაწყ.(II).4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-

13

გამომსახველობითი საშუალებების ამოცნობა და ადეკვატურად გამოყენება. შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• მართებულად შეარჩევს ბრუნვის ფორმებს კონტექსტური მნიშვნელობების გამოსახატავად;• ამოიცნობს და შესაბამის კონტექსტებში მართებულად იყენებს ზმნის დრო-კილოთა

სათანადო ფორმებს (მაგ., გააკეთა - აკეთებდა - გაუკეთებია და სხვ.);• სწორად იყენებს არაწესიერი წარმოების (ქონა-ყოლისა და გრძნობა-აღქმის) ზმნათა ფორმებს;• კითხვის დასმის, თხოვნის, ბრძანების, გრძნობების გადმოცემის დროს იცავს სიტყვათა რიგს

და მოდალობებისთვის დამახასიათებელ ინტონაციურ თავისებურებებს;• საუბრის თემის, ადრესატისა და მიზნის შესაბამისად ირჩევს შესაბამის, მაგ., სასაუბრო

(ეტიკეტური დიალოგების) და მხატვრულ (განცდებსა და შთაბეჭდილებებზე საუბრის) სტილს.

ქართ.დაწყ.(II).5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად. შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• სვამს ადეკვატურ კითხვებს მოსმენილი ტექსტის უკეთ გასააზრებლად / ამა თუ იმ საკითხის დასაზუსტებლად (დისკუსიის დროს);

• მოსმენისას ჩაინიშნავს საყრდენ სიტყვებს, საყრდენ ფრაზებს;• ყურადღებით ისმენს ჯგუფის თითოეული წევრის აზრს, ალაგებს გამოთქმულ მოსაზრებებს

გარკვეული პრინციპით (ვის აქვს განსხვავებული მოსაზრება, რამდენი თვალსაზრისი გამოითქვა ჯგუფში...);

• ადგენს მარტივ გეგმას ამ მოსაზრებათა წარმოსადგენად;• ქმნის ან მოიძიებს ვიზუალურ და/ან აუდიომასალას ზეპირი გამოსვლის/პრეზენტაციისა თუ

სადისკუსიო თემის შესახებ;• ამყარებს მხედველობით კონტაქტს თანამოსაუბრესთან, აუდიტორიასთან.

დავალებათა / აქტივობათა ნიმუშები:• მოსმენილის შეფასება სხვადასხვა პოზიციიდან;• თანატოლებთან ერთად წაკითხული ან მოსმენილი ინფორმაციის მოკლედ, რეზიუმეს სახით

გადმოცემა და ძირითადი საკითხების შესახებ როგორც ინდივიდუალურად, ასევე წყვილებში მუშაობა;

• მოსმენილი ამბის დროის შეცვლა, მოქმედების გადატანა წარსულში/აწმყოში/მომავალში;• დადებითი და უარყოფითი ემოციის ზეპირად გადმოცემა;• პერსონაჟის ხასიათის, მისთვის დამახასიათებელი თვისებების შესახებ საუბარი კონკრეტული

ეპიზოდის მიხედვით;• მსჯელობა მოსმენილი ან წაკითხული ტექსტის პერსონაჟზე დახასიათების სქემების

გამოყენებით;• ამა თუ იმ თემის შესახებ იდეებისა და თვალსაზრისების ჩამოყალიბება და ზეპირად

გადმოცემა;• საკუთარი თვალსაზრისის არგუმენტირება და შეჯერება მეწყვილესთან/ჯგუფის წევრებთან; • ლიტერატურული დისკუსიების ორგანიზება ნაწარმოების განხილვის მიზნით; • მოკლე ზეპირი გამოსვლა ნაცნობ თემაზე/საკითხზე;• გონებრივი იერიშის ჩატარება სხვადასხვა თემაზე/საკითხზე;• მოსმენილ მხატვრულ ტექსტში ასახული განწყობის იდენტიფიცირება, ტექსტის მიმართ

პირადი დამოკიდებულების, მიღებული შთაბეჭდილების გადმოცემა (მაგ., ე.წ. ემოციური კომენტარების მეშვეობით)

• და სხვა.

14

mimarTuleba: kiTxva

ქართ.დაწყ.(II.)6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების წაკითხვა, გაგება და გაანალიზება არსებითი მნიშვნელობის მქონე საკითხების/დეტალების გათვალისწინებით. შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• გაწაფულად კითხულობს ნაცნობ და უცნობ ტექსტებს / ტექსტების მონაკვეთებს;• გამოყოფს და ასახელებს ტექსტის მთავარ საკითხებს;• გამოკვეთს არსებით ინფორმაციას ტექსტის ცალკეული მონაკვეთიდან;• ასახელებს ნაწარმოების თემას/ქვეთემას; • ამოკრებს კონკრეტულ ინფორმაციას (სად, როდის, რამდენი, რამდენჯერ, როგორი, რითი და

სხვ.);• განარჩევს მთავარ და მეორეხარისხოვან პერსონაჟებს;• ახასიათებს პერსონაჟებს როგორც ექსპლიციტურად მოცემულ ინფორმაციაზე დაყრდნობით,

ისე შინაარსის გააზრების საფუძველზე;• განსაზღვრავს ტექსტის ერთ მონაკვეთში ან მის სხვადასხვა ნაწილში ასახულ მოვლენებს

/ ფაქტებს შორის არსებულ ლოგიკურ კავშირებს (მიზეზშედეგობრივს, შეპირისპირებითს, პირობითსა და სხვ.);

• განარჩევს ერთმანეთისგან ფაქტსა და თვალსაზრისს; • აკვირდება ტექსტზე დართულ ილუსტრაციებს და მსჯელობს, რამდენად ასახავს ილუსტრაცია

ტექსტის განწყობას, რას გვეუბნება იგი ტექსტში აღწერილი ადგილის, დროის, ამბის, პერსონაჟთა ხასიათების, მათი ურთიერთდამოკიდებულებისა და ემოციების შესახებ; აფასებს, რამდენად ეხმარება მას ილუსტრაცია ტექსტის გაგებაში და/ან იძლევა თუ არა იგი დამატებით მასალას ტექსტის შესახებ;

• აკვირდება მწერლის ენას, ამოიცნობს ზოგიერთ მხატვრულ ხერხს (ეპითეტს, შედარებას, ჰიპერბოლას, გაპიროვნებას), სალექსო რითმას;

• ამოიცნობს და განმარტავს ლიტერატურულ და ხალხურ ზღაპარს შორის მსგავსება-განსხვავებას;

• ამოიცნობს სხვადასხვა კულტურული და სოციალური გარემოს დამახასიათებელ სპეციფიკურ ნიშნებს (ყოფით რეალიებს, ტრადიციებს, ქცევის ნორმებს, სხვ.).

ქართ.დაწყ.(II).7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტების ინტერპრეტირება, დასაბუთებული დასკვნის გამოტანა და შეფასება; ტექსტების მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; კითხვით გამოწვეული განწყობილებისა და შთაბეჭდილების გადმოცემა. შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• განმარტავს პერსონაჟთა ქცევის მოტივს და აფასებს მათს საქციელს;• გამოაქვს დასკვნა პერსონაჟებს შორის არსებული ურთიერთობის შესახებ, ცდილობს

ნათქვამის დასაბუთებას ტექსტის მონაცემებზე დაყრდნობით;• ტექსტის მთლიანი გააზრების საფუძველზე გამოაქვს დასკვნა;• ავლებს პარალელს თემატურად მსგავს ნაწარმოებებთან;• მსჯელობს მისთვის საინტერესო საკითხების შესახებ და გამოხატავს საკუთარ პოზიციას; • აფასებს ნაწარმოებში განვითარებულ მოვლენებს სხვადასხვა პერსონაჟის პოზიციიდან;• ქმნის წაკითხული ან მოსმენილი ტექსტის ილუსტრაციას/ ილუსტრაციებს (შესაძლებელია

კომპიუტერული გრაფიკული რედაქტორის გამოყენებით); ხსნის, რა კავშირშია მის მიერ შექმნილი ილუსტრაცია/ილუსტრაციები ტექსტთან ან ტექსტის ცალკეულ ეპიზოდთან;

• მხატვრული ტექსტის წაკითხვით გამოწვეული ემოციების გადმოსაცემად შეარჩევს ნაცნობ მუსიკალურ ნაწარმოებს/ნაწარმოების ფრაგმენტს;

• ამოიცნობს და ხსნის მარტივ მხატვრულ სიმბოლოებს.

15

ქართ.დაწყ.(II).8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების ლექსიკური და სემანტიკური მახასიათებელების, სტრუქტურულ-კომპოზიციური ელემენტებისა და ენობრივ-გამომსახველობითი ფორმების ამოცნობა. შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• ერთი ტექსტის ფარგლებში გამოყოფს ტექსტის ფუნქციურ ტიპებს (თხრობას, აღწერას) და მიუთითებს შესაბამის ნიშნებზე;

• აკვირდება და აფასებს თანატოლის მიერ შექმნილ პრაგმატულ ტექსტს, მის სტრუქტურასა და ვიზუალურ მხარეს (მაგ., ილუსტრაციისა და ტექსტის ურთიერთმიმართების, შრიფტის სახესხვაობის, რუბრიკების, ტექსტის აბზაცებად/სვეტებად დაყოფის, ნაწილების დასათაურების თვალსაზრისით);

• კითხვების მეშვეობით ამოიცნობს ზოგ გრამატიკულ-სემანტიკურ კატეგორიას (,,ვინ“ და ,,რა“ ჯგუფის სახელებს, ზმნის დროებს...) ;

• ამოიცნობს ტექსტში ძირითად მოდალობებს;• აცნობიერებს ბრუნვის ფორმათა ფუნქციონირების მრავალფეროვნებას და სათანადო

სიტყვაფორმებს არჩევს კონტექსტური მნიშვნელობების გამოსახატავად;• განარჩევს ზმნის დრო-კილოთა ნაირსახეობებს და შესაბამის კონტექსტებში იყენებს ამ

პარამეტრების მიხედვით შერჩეულ სათანადო ფორმებს.

ქართ.დაწყ.(II).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად. შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• შეარჩევს მცირე ზომის ტექსტს/ტექსტის ეპიზოდს ხმამაღლა წასაკითხად, წინასწარ გადაიკითხავს მას, გადის რეპეტიციას (მეწყვილესთან, მასწავლებელთან, მშობელთან, სხვ.);

• ხმამაღლა კითხვისას შინაარსის შესაბამისად ცვლის სხეულის ენას (მიმიკას, ჟესტიკულაციას);• ინფორმაციის უკეთ გააზრების მიზნით ტექსტს ყოფს მონაკვეთებად და ასათაურებს მათ; • სხვადასხვა საშუალებით (კონტექსტის გათვალისწინებით, კითხვის დასმით, ლექსიკონით)

ამოიცნობს უცნობი სიტყვებისა და გამოთქმების მნიშვნელობას;• სხვადასხვა საყრდენის (სათაურის, აბზაცების დასაწყისის, საკვანძო სიტყვების, ერთ-ერთი

აბზაცის, გამოყოფილი სიტყვების) მოშველიებით გამოთქვამს ვარაუდს ტექსტის/ტექსტის მონაკვეთის შინაარსის შესახებ;

• კონკრეტული ინფორმაციის მოსაძიებლად თვალს გადაავლებს ტექსტის სტრუქტურას, სიტყვიერ და არასიტყვიერ მაორგანიზებელ ელემენტებს და მათზე დაყრდნობით ამოკრებს საჭირო მასალას/მონაცემებს;

• იყენებს სხვადასხვა ხერხს, რომლებიც ხელს უწყობს ტექსტის გაგებას (მაგ., წარმოსახვაში აცოცხლებს ტექსტში გადმოცემულ ამბებს, ახდენს ტექსტში გადმოცემული ამბის ინსცენირებას, საკუთარი სიტყვებით გადმოსცემს ტექსტის ცალკეული მონაკვეთის შინაარსს, აკვირდება დასმულ კითხვას იმის დასადგენად, თუ რა ტიპის ოპერაციას მოითხოვს იგი და სხვ.);

• იყენებს სხვადასხვა სახის ბეჭდურ და ციფრულ რესურსებს (ბეჭდურ და/ან ონლაინ ლექსიკონს, საბავშვო ენციკლოპედიას, სხვ.) კონკრეტული ინფორმაციის მოსაპოვებლად, უცნობი სიტყვის მნიშვნელობის დასაზუსტებლად, გაუგებარი ან ბუნდოვანი ადგილების გასააზრებლად;

• დამოუკიდებლად, საკუთარი ინტერესების შესაბამისად, ირჩევს საკითხავ ლიტერატურას.

დავალებათა / აქტივობათა ნიმუშები:• გამომსახველობითი კითხვის სესიის/კონკურსის ორგანიზება (შესაძლებელია ცალკეული

ნომინაციების დაწესებაც - მაგ., ყველაზე სწრაფი მკითხველი, ყველაზე ზუსტი (უშეცდომოდ) მკითხველი და სხვ.);

• ტექსტის დაყოფა შინაარსობრივ მონაკვეთებად;

16

• საგანთა თუ მოვლენათა კლასიფიცირება გრაფიკული სქემების გამოყენებით;• დაკვირვება კონკრეტული სახის პრაგმატული ტექსტის ენობრივ და სტილურ ფორმებზე

(მაგ., მოძრაობის წესების ჩამონათვალზე დაკვირვების გზით იმის აღმოჩენა, რომ ტექსტში უმეტესწილად გამოიყენება წართქმითი ან უკუთქმითი ბრძანებითი კილოს ფორმები: „შეჩერდით“, „ნუ გადახვალთ“, სხვ., ხოლო ზმნებს აქვთ იმპერატიული შინაარსი: „უნდა“, „საჭიროა“, „დაუშვებელია“, „აუცილებელია“ და ა. შ.);

• დაკვირვება ტექსტის ფუნქციურ ტიპებზე - თხრობასა და აღწერაზე - მათი სპეციფიკური ენობრივი მახასიათებლების ამოცნობა (მაგ., იმის დადგენა, რომ აღწერით ტექსტებში ზმნები გვხვდება მცირე რაოდენობით, უმეტესწილად გამოიყენება ზედსართავები და ნაზმნარი ზედსართავები, ანუ მიმღეობები; თხრობით ტექსტებში კი, პირიქით, ზმნები გამოიყენება ჭარბად, მოქმედების თანამიმდევრულობის გადმოსაცემად გამოყენებულია მარკერები და ა.შ.);

• ფაქტებს შორის ურთიერთკავშირის ამსახველი სქემების შედგენა;• მსგავს თემაზე შექმნილი ნაწარმოებების გამაერთიანებელი და განმასხვავებელი ნიშნების

დადგენა გრაფიკული სქემების საშუალებით;• ნაწარმოების შინაარსის გადმოცემა მეორეხარისხოვანი პერსონაჟების / უსულო საგნების

პირით;• ნაწარმოების წაკითხვით აღძრული ემოციების გადმოსაცემად ფერების, მუსიკის, სხვადასხვა

ხმოვანი ეფექტების შერჩევა; • წინადადებაში გამოტოვებულ ადგილას ამა თუ იმ მეტყველების ნაწილის შესაბამისი ფორმით

ჩასმა;• ვარაუდების სქემის შევსება კითხვის დაწყებამდე;• ილუსტრაციის მიხედვით ნაწარმოების განწყობის/შინაარსის ამოცნობა;• ლექსიკონის (როგორც ბეჭდური, ისე ელექტრონული) ინდექსის გამოყენება;• არასწორი თანამიმდევრობით (აზრობრივი შესაბამისობის დარღვევით) მოწოდებული

აბზაცების თანამიმდევრობის აღდგენა მცირე ზომის ტექსტში;• საკითხავი დავალებების შესრულების შემდეგ ინტერაქცია გამოყენებული სტრატეგიების

შესახებ (ვინ რა მიდგომა/ხერხი გამოიყენა); მოსაზრებების გამოთქმა იმის შესახებ, თუ რომელი მიდგომა იყო ან იქნებოდა უფრო მისადაგებული/ეფექტური და რატომ)

• და სხვა.

mimarTuleba: wera

ქართ.დაწყ.(II).10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობ თემატიკაზე სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის ტექსტების შექმნა. შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• წერს ჩანახატებს, მცირე ზომის მხატვრულ ტექსტებს;• თანამიმდევრულად გადმოსცემს სათანადო ინფორმაციას, კონკრეტულ ცხოვრებისეულ

გამოცდილებას, განცდილ შთაბეჭდილებას, ფაქტებსა და მოვლენებს; • გამოხატავს საკუთარ დამოკიდებულებას ამა თუ იმ საკითხის/თემის მიმართ; • გამოხატავს და ასაბუთებს თვალსაზრისს;• წერისას აქცენტს აკეთებს მთავარ და არსებით მომენტებზე.

ქართ.დაწყ.(II).11. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული ელემენტების მიზნობრივად შერჩევა და სათანადოდ გამოყენება; ქართული სალიტერატურო ენის ძირითადი ნორმების დაცვა. შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• მიზნისა და აუდიტორიის შესაბამისად შეარჩევს და იყენებს სათანადო ლექსიკურ ერთეულებს,

17

ენობრივ-გრამატიკულ საშუალებებს; • თანამიმდევრულობისა და ლოგიკური შესაბამისობის დაცვით ყოფს ტექსტს აბზაცებად; • მარტივი მხატვრული ტექსტების შედგენისას ცდილობს ნაცნობი მხატვრული ხერხების

გამოყენებას;• მსგავსი მნიშვნელობის სიტყვებიდან კონტექსტის მიხედვით შეარჩევს სათანადო ლექსიკურ

ერთეულს;• აქტიურად იყენებს მეტყველების ნაწილთა ძირითად ფორმობრივ თავისებურებებს (სახელთა

ბრუნებას, სიტყვაწარმოებას, სხვადასხვა დრო-კილოთა ზმნური სიტყვაფორმებს...); • ზმნის ფორმაცვალებისას მართებულად შეუწყობს სახელებს ბრუნვასა და რიცხვში;• მართებულად იყენებს შეფასების / დამოკიდებულების გამომხატველ ენობრივ ფორმულებს

(მაგ. „არ გეთანხმები”, „მეც ასე მგონია“, „მეეჭვება“, „არ მჯერა“, „შესაძლოა ასეც იყოს, მაგრამ...“ და ა.შ.).

• ქართ.დაწყ.(II).12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად. შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• წერის დაწყებამდე წინასწარ ირჩევს თემას, სასურველ ჟანრს;• განსაზღვრავს წერითი ნამუშევრის მიზანსა და აუდიტორიას;• დამატებითი ინფორმაციის მოსაძიებლად იყენებს ბეჭდურ/ელექტრონულ რესურსებს; • იყენებს მოდელს, საყრდენებს, მითითებებს, ტექსტის გეგმას; საჭიროებისამებრ იყენებს

გრაფიკულ მაორგანიზებელს;• ნაწერის სრულყოფის მიზნით ხელახლა გადაიკითხავს ნამუშევარს, ასწორებს სტილისტურ

ხარვეზებს და გრამატიკულ შეცდომებს (მაგ.: სუბიექტ-ობიექტისა და ზმნის სინტაქსური ურთიერთობის წესების დარღვევისას), ითვალისწინებს ზმნის პირის ფორმათა აგების კანონზომიერებებს;

• ხმამაღლა კითხულობს და საჭიროების შემთხვევაში ხვეწს ნამუშევარს ესთეტიკური და/ან სტილისტური თვალსაზრისით, ანაცვლებს უკეთესი ვარიანტით.

• დავალებათა / აქტივობათა ნიმუშები:• ტექსტიდან საკვანძო სიტყვების/ფრაზების ამოწერა; • ტექსტის მოკლე შინაარსის დაწერა (წინასწარ შედგენილ გეგმაზე დაყრდნობით);• ერთსა და იმავე კონკრეტულ თემასთან/საკითხთან დაკავშირებული პრაგმატული ტექსტის

(წერილის, კულინარიული რეცეპტის, რჩევა-დარიგების) შედგენა ორი განსხვავებული ვერსიის სახით სხვადასხვა ასაკისა და სოციალური მდგომარეობის პირებისთვის (მაგ., თანაკლასელისა და მასწავლებლისთვის);

• ჩანახატის შექმნა კონკრეტულ თემაზე (საკლასო გაზეთისა და ჟურნალისათვის); • განცდილი შთაბეჭდილების, კონკრეტული ცხოვრებისეული გამოცდილების გადმოცემა (მაგ.,

„ჩვენი ექსკურსია მცხეთაში“);• ნაცნობ/საინტერესო თემაზე მცირე ზომის მარტივი მხატვრული ტექსტის (ზღაპრის, მცირე

მოთხრობის) შედგენა და დასათაურება (მაგ., „ჯიუტი ბიჭის ზღაპარი”) • და სხვა.

programis Sinaarsiშედეგების მიღწევა შესაძლებელია მოცემული შინაარსის საფუძველზე:

1. ინფორმაციის გაგება, ანალიზი და შეფასება

ძირითადი თემატიკა:ლექსიკოლოგიური ასპექტი: ლექსიკური მარაგის გაფართოება; ფრაზეოლოგიზმებისა და ხატოვან

18

სიტყვა-თქმათა აქტიურად გამოყენება; სიტყვათა ლექსიკური კავშირების ეფექტურად გამოყენება, ახალი სიტყვების წარმოება; სიტყვათა გადატანითი მნიშვნელობა და მისი ფუნქცია სათქმელის ხატოვნად გადმოცემის პროცესში.

გრამატიკული ასპექტი: ძირითადი მოდალობების ამოცნობა ტექსტში; სიტყვების შედარება მორფოლოგიური აგებულების თვალსაზრისით (სახელის ბრუნვის ფორმების, სახელური სიტყვაწარმოების ძირითადი წესების მიხედვით); ზმნის საერთო ფუძის გამოყოფა ზმნური სიტყვაფორმების შედარება-შეპირისპირების საფუძველზე); მნიშვნელოვანი სინტაქსური მიმართებების ამოცნობა სიტყვათა შორის (ზმნასა და სახელს შორის შეთანხმება პირსა და რიცხვში, რიცხვითი და/ან ზედსართავი სახელისა და არსებითი სახელის ბრუნება...).

2. ენის კომუნიკაციური ასპექტები

ძირითადი თემატიკა: ინდივიდუალური და ჯგუფური საკომუნიკაციო ამოცანების დაგეგმვა, მომზადება და გადაჭრა; გუნდური განაწილების პრინციპით საკითხის მომზადება და ერთობლივი მოხსენების წარმოდგენა; სადისკუსიო სტრატეგიები და ხერხები (მსჯელობის მიზანი, არგუმენტი და დასკვნა); სადისკუსიო ეტიკეტი და სტრატეგიები (ნათლად, გასაგებად ჩამოყალიბებული პოზიცია, არგუმენტები); არგუმენტის სახეები (ფაქტობრივი, ანალოგიაზე დამყარებული). მასალის მოპოვება, დამუშავება და კითხვის სტრატეგიები (სხვადასხვა სახის ლექსიკონებითა და ენციკლოპედიებით სარგებლობა). ენის განსხვავებული ფუნქციური სტილი (სასაუბრო, სასწავლო-სამეცნიერო, მხატვრულ-ლიტერატურული); ტექსტის ტიპები: პრესაში გამოქვეყნებული სხვადასხვა ხასიათის სტატიები (ისტორიულ-ეთნოგრაფიული, შემეცნებითი, იუმორისტული); მიზნობრივი ტექსტების აგების პრინციპები (დაკვირვება ენობრივ-სტილურ საშუალებებსა და ლექსიკაზე), ეპისტოლარული ჟანრი (თხრობა, მსჯელობა, აღწერა კონკრეტული ადრესატისთვის).

3. მხატვრული ტექსტის გაგება და თვითგამოხატვა

ძირითადი თემატიკა: მოთხრობები ბავშვთა ოცნებებსა და ფანტაზიებზე, მათს ცხოვრებაზე, ზნეობრივ პრობლემებზე, ადამიანურ ურთიერთობებზე, ადამიანისა და ბუნების ურთიერთობაზე; პატრიოტული და სამოქალაქო ჟღერადობის, ისტორიულ თემატიკაზე შექმნილი ნაწარმოებები.

საკითხავი მასალა: ფოლკლორული ჟანრები: ზღაპარი, ბალადა, ლექსები, თქმულებები, ლეგენდები (ქართული და უცხოური); იგავ-არაკები, დიდაქტიკური ხასიათის თხზულებები, ბიბლიური მოთხრობები, სახარებისეული იგავები; სხვადასხვა ეპოქის ქართველ და უცხოელ კლასიკოსთა ნაწარმოებები (ადაპტირებული და შემოკლებული ტექსტები), ქართული ლირიკის ნიმუშები; თანამედროვე ქართული პროზის ნიმუშები.

4. sa

xe

lm

ZR

va

ne

lo

s S

es

ab

am

is

ob

a e

ro

vn

ul

sa

sw

av

lo

ge

gm

as

Ta

n

19

ga

kv

eT

il

eb

is

a

da

Te

me

bi

s

da

sa

xe

le

ba

saswavlo drois xangrZlivoba (sT)

ze

pi

rm

et

yv

el

eb

ak

iT

xv

aw

er

a

II.1. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სამეტყველო ქცევის წარმართვა საკომუნიკაციო მიზნისა და კონტექსტის შესაბამისად.

II. 2 . მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების მოსმენა და გაგება-გააზრება; ტექსტებზე მსჯელობა და დასკვნის გამოტანა.

II. 3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ნაცნობი ტექსტების ინტერპრეტირება და შეფასება; მათ მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; მხატვრული ნაწარმოების ესთეტიკური შეფასება (საწყის დონეზე).

II. 4. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სათანადო ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-გამომსახველობითი საშუალებების ამოცნობა და ადეკვატურად გამოყენება.

II. 5. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ზეპირმეტყველების ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

II. 6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების წაკითხვა, გაგება და გაანალიზება არსებითი მნიშვნელობის მქონე საკითხების/დეტალების გათვალისწინებით.

II. 7. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წაკითხული ტექსტების ინტერპრეტირება, დასაბუთებული დასკვნის გამოტანა და შეფასება; ტექსტების მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა; კითხვით გამოწვეული განწყობილებისა და შთაბეჭდილების გადმოცემა.

II. 8. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ტექსტების ლექსიკური და სემანტიკური მახასიათებელების, სტრუქტურულ-კომპოზიციური ელემენტებისა და ენობრივ-გამომსახველობითი ფორმების ამოცნობა.

II. 9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

II. 10. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობ თემატიკაზე სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის მცირე ზომის ტექსტების შექმნა.

II. 11. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-სინტაქსური კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული ელემენტების მიზნობრივად შერჩევა და სათანადოდ გამოყენება; ქართული სალიტერატურო ენის ძირითადი ნორმების დაცვა.

II. 12. მოსწავლემ უნდა შეძლოს წერის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება მიზნის შესაბამისად.

Ta

vi

1. b

un

eb

is

s

ur

aT

eb

i10

naka

du

li

mo

sa

sm

en

i:

Wia

nWve

leb

i

nisl

ebi

mo

sa

sm

en

i: s

pil

os

moSi

nau

reb

a

Te

or

ia

. epi

Tet

i d

a Se

dar

eba

namd

vil

i am

bavi

To

vli4. s

ax

el

mZ

Rv

an

el

os

Se

sa

ba

mi

so

ba

er

ov

nu

l s

as

wa

vl

o g

eg

ma

sT

an

20

12

34

56

78

910

1112

Ta

vi

2. b

av

Sv

i

mo

Tx

ro

be

bS

i25

to

m so

ier

is

Tav

gad

asav

ali

(naw

yvet

ebi)

biW

i d

a Za

Rl

i

Te

or

ia

. bio

gr

afia

d

a av

to

bio

gr

afia

Ta

vi

3.

sa

mS

ob

lo

15

***

(Sen

ise

Rr

ma

xar

, qar

Tu

lo

cao

)

mef

e d

emet

re

Tav

dad

ebu

li

cix

is s

izma

ri

gio

rg

i br

wyin

val

e

hoi,

six

aru

lo

Te

or

ia

. si

noni

mebi

, an

to

nime

bi,

omo

nime

bi

Ta

vi

4.

Zv

el

Ta

Zv

el

i

am

be

bi

20

iavn

ana

lil

e

iobi

da

fu

tka

ri

leg

end

ur

i

xel

osn

oba

sa

qar

Tve

lo

Si

21

12

34

56

78

910

1112

mo

sa

sm

en

i:

xel

osn

oba

sa

qar

Tve

lo

Si

(bu

nebr

ivi

qso

vil

ebis

d

amz

adeb

a)

mama

li

ras

yiv

is

mod

iod

a ni

no

mTeb

iT

Te

or

ia

. leq

siko

ni

Ta

vi

5. i

ga

vi

s e

na

15

I. Zu

nwi

da

oqr

o

II. v

iri,

vef

xvi,

mel

a d

a mg

eli

III. m

efe

da

mWed

eli

ZaR

li

da

cxv

reb

i

Ram

ur

a

Te

or

ia

. mo

saz

reb

a,

arg

ume

nti

Ta

vi

6.

da

na

Sa

ul

i d

a

sa

sj

el

i

15

mel

ot

ebi

mesa

rke

gax

areb

ul

i mz

e

mo

sa

sm

en

i:

saSi

nel

i sa

sjel

i mo

Ral

atis

a

Te

or

ia

. dis

kusi

a

22

12

34

56

78

910

1112

Ta

vi

7.

Ta

na

gr

Zn

ob

a d

a

si

na

nu

li

10

ia qar

Tl

is t

yve

muxa

Te

or

ia

. Ca

naxa

ti

Ta

vi

8. v

aJ

ka

cs

a

– g

ul

i r

ki

ni

sa

10

sag

mir

o l

eqse

bi

qar

Tu

li

xal

xur

i po

ezii

dan

daT

una

go

cir

iZe

Te

or

ia

. pir

dap

iri

da

irib

i na

Tqv

ami

Ta

vi

9. s

ic

il

i

ga

da

md

eb

ia

o!

15

ra

uf

ro

sa

kvir

vel

ia

I. W

aSi

Cava

rd

nil

is

igav

i

II. d

aTvi

da

mona

dir

eni

amba

d g

ago

nil

ni

raz

ed i

cin

od

nen

yvav

ileb

i?

Te

or

ia

. iu

mor

i,

iro

nia

23

12

34

56

78

910

1112

Ta

vi

10.

d

a m

e v

ig

on

eb

...15

Semo

dio

da

Cven

Si

kal

and

a

Te

or

ia

. wer

ili

niko

lo

oz

g

ost

aSab

iSvi

li

xel

osn

oba

sa

qar

Tve

lo

Si

(naw

yvet

ebi)

Ta

vi

11.

d

ed

ae

ni

s Z

al

a15

iavn

anam

ra

hqmn

a?

Te

or

ia

. wig

ni d

a ki

no

Ta

vi

12.

gu

li

da

n

am

oZ

ax

il

i5

qar

i hq

ris

gaz

afxu

lis

saR

amo

Te

or

ia

. po

ezia

da

pro

za

pat

arZe

ul

is i

ebi

qar

Tu

li

enis

g

ram

atik

a

24

winamdebare saxelmZRvanelo Tvisebrivad Seesabameba da agrZelebs amave avtorTa mier meoTxeklaselTaTvis Sedgenil wigns. is Seqmnilia axali erovnuli saswavlo gegmis mixed-viT da moicavs 180 sagakveTilo saaTis (36 saswavlo kviris) saswavlo kurss.

saxelmZRvanelo oTxi komponentisgan Sedgeba:

moswavlis wigni – qarTuli literaturamoswavlis wigni – qarTuli ena

maswavleblis wignimoswavlis rveuli

(gramatikuli masala – testebi da weriTi davalebebi)

moswavlis wigni – qarTuli literatura

moswavlis wignebi mexuTe klasis saxelmZRvanelos ZiriTadi komponentia. qarTuli lit-eraturis saxelmZRvanelos agebis safuZveli, iseve rogorc wina klasebSi, amjeradac masa-lis Tematurad mowesrigebaa, rac imas niSnavs, rom saxelmZRvanelos yoveli Tavi erTi konkretuli Temisa da am Temaze Seqmnili sxvadasxva tipis nawarmoebebis (mxatvruli da SemecnebiTi teqstebis) Seswavlas moicavs. sul 12 Temaa.

Temebis ganawileba Tavebisa da kvirebis mixedviT aseTia:

Tavi 1 bunebis suraTebi 2 kvira (10 saaTi) Tavi 2 bavSvi moTxrobebSi 5 kvira (25 saaTi) Tavi 3 samSoblo 3 kvira (15 saaTi)Tavi 4 ZvelTaZveli ambebi 4 kvira (20 saaTi)Tavi 5 igavis ena 3 kvira (15 saaTi)Tavi 6 danaSauli da sasjeli 3 kvira (15 saaTi)Tavi 7 TanagrZnoba da sinanuli 2 kvira (10 saaTi) Tavi 8 vaJkacsa – guli rkinisa 2 kvira (10 saaTi) Tavi 9 sicili gadamdebiao! 3 kvira (15 saaTi) Tavi 10 da me vigoneb... 3 kvira (15 saaTi) Tavi 11 dedaenis Zala 3 kvira (15 saaTi)Tavi 12 gulidan amoZaxili 1 kvira (5 saaTi)

saxelmZRvanelos mixedviT, pirvel TavSi mocemuli gakveTilebis raodenoba ar emTxveva pirveli TavisTvis cxrilSi mocemuli saaTebis odenobas, Tumca unda gaviTvaliswinoT, rom saswavlo wlis dasawyisSi maswavlebels wigniT muSaobis dawyebamde Casatarebeli aqvs Sesavali mecadineoba, da, garda amisa, mas sWirdeba dro moswavlis rveulze samuSaod. igive SeiZleba iTqvas danarCeni Tavebis Sesaxebac.

SeniSvna: rac Seexeba gramatikis saxelmZRvanelos, is maswavlebels SeuZlia gamoiyenos literaturis gakveTilze, aseve dauTmos calke saaTi, saWiroebis mixedviT.

yoveli Tavis dasawyisSi calke gverdze moTavsebulia Tavis nomeri, miTiTebulia Temis

5. saxelmZRvanelos komponentebi da struqtura

25

saTauri, gverdi gaformebulia saTanado naxatiT da erTvis epigrafebi: andazebi an leqse-bi, romlebic am Temas Seesabameba. es gverdi gamiznulia erTgvari Sesavali saubrisaTvis. aqve ganTavsebulia Tavis sarCevi.

yoveli Tavi moicavs teqstebs, Teoriul sakiTxebs. wignis bolos ki mocemulia leqsikoni, romelSic ganmartebulia ama Tu im TavSi Setanili teqstebis varskvlaviT moniSnuli sityvebi. aqve aRvniSnavT, rom leqsikonSi Tavmoyrili sityvebi kargi masalaa damatebiTi davalebebisaTvis. Tu maswavlebels dro morCeba, mas SesaZlebloba aqvs, daavalos moswav-leebs winadadebebis Sedgena am sityvebis gamoyenebiT.

teqstebisaxelmZRvaneloSi Setanilia moTxrobebi, zRaprebi, legendebi, igav-arakebi, leqsebi,

enciklopediur-SemecnebiTi xasiaTis teqstebi.saxelmZRvanelos teqstebi SerCeulia ramdenime niSniT: 1) Seesabamebodes Temas; 2)

hqondes mxatvruli (an SemecnebiTi) Rirebuleba; 3) Seesabamebodes da iTvaliswinebdes mos-wavleTa asakobriv Taviseburebebs; 4) asaxuli iyos is enobriv-gramatikuli momentebi, rom-lebic Sesabamis TavSi Seiswavleba.

umetesi wili am teqstebisa qarTuli klasikuri literaturaa. wignSi Setanilia gadmoqa-rTulebuli nawarmoebebic, moswavleTa Tvalsawieris gasafarToeblad da warmatebuli Targmanis nimuSis gasacnobad.

yvela teqsti ilustrirebulia feradad, bavSvisaTvis gasagebi, Temis Sesabamisi sura-TebiT. teqstebi specialurad SerCeuli, advilad aRsaqmeli, kargad sakiTxavi SriftiT aris awyobili.

iseve, rogorc wina klasebis saxelmZRvaneloebSi, aqac uzarmazari roli eniWeba leqsika-ze muSaobas. leqsikuri savarjiSoebi uxvadaa davalebaTa blokebSi.

wignis yovel teqsts mosdevs savarjiSoebis bloki. am blokSi sxvadasxva tipis davalebe-bi gvxvdeba. ganvixiloT es davalebebi rubrikebis mixedviT:

upasuxe SekiTxvebs – am rubrikaSi ZiriTadad mocemulia teqstebis SinaarsTan uSualod dakavSirebuli SekiTxvebi, romlebzec moswavlem mokle pasuxi unda gasces. zogierTi savarjiSo ki moswavlisagan teqstis romelime epizodis Sinaarsis gaaazrebasa da gadmoce-mas moiTxovs.

imsjele – rogorc rubrikis saxelidan Cans, aq gaerTianebuli savarjiSoebi moswavlee-bisagan, individualurad an jgufurad, ama Tu im sakiTxze sakuTari azris Camoyalibebas moiTxovs. Sesabamisad, miTiTebaSi gamoyenebuli zmnebi mravlobiT ricxvSi dgas.

gaixsene – am rubrikis savarjiSoebi moswavlisagan moiTxovs, gaixsenos esa Tu is Seswavlili nawarmoebi an ama Tu im nawarmoebis personaJebi da daukavSiros personaJebis moqmedeba axlad Seswavlil masalas Tu pirad cxovrebiseul gamocdilebas. garda amisa, moswavlem unda gaixsenos romelime sakvanZo sityvis mniSvneloba...

moZebne – am rubrikaSi mocemuli savarjiSoebi moswavles teqstSi orientirebaSi exmareba. moipove informacia – rubrikaSi gaerTianebuli savarjiSoebi moswavles sTxovs, ama Tu

im sakiTxze moipovos damatebiTi informacia sabavSvo enciklopediidan, moiZios sasurve-li wigni biblioTekaSi (es ukanaskneli ki TavisTavad gulisxmobs, rom moswavles unda SeeZlos sabavSvo biblioTekis anbanuri da Tematuri katalogebiT sargebloba da bib-lioTekis katalogebsa da baraTebze ganTavsebuli informaciis sworad amokiTxva. garda amisa, Tu xeli miuwvdeba, moiZios informacia internetiTac.

waikiTxe gamoTqmiT – am rubrikaSi Sesuli savarjiSoebis mizania, moswavle daeuflos xmamaRla gamomsaxvelobiTi kiTxvis teqnikas.

dawere – rubrikaSi Tavmoyrilia weriTi savarjiSoebi. gramatika – rogorc saTauridanac Cans, am rubrikaSi gaerTianebulia gramatikuli

savarjiSoebi marTlweris normebis asaTvisaeblad da gansamtkiceblad.

26

Teoria – rubrikaSi mocemulia savarjiSoebi, romlebic saxelmZRvaneloSi Setanil literaturis Teoriis sakiTxebs ukavSirdeba.

daxate – es rubrika saxelmZRvaneloSi SedarebiT iSviaTad gvxvdeba. rubrika miznad isaxavs, moswavleebma scadon teqstis ama Tu im epizodis an misgan miRebuli STabeWdilebis naxatiT gadmocema.

garda amisa, saxelmZRvaneloSi mocemulia instruqciebi, rogor unda gardasaxon moswav-leebma moTxroba speqtaklad da rogor dadgan warmodgena klasSi.

zogierTi savarjiSo moiTxovs, moswavlem Tavad moifiqros SekiTxva ama Tu im teqstTan dakavSirebiT da dausvas Tanaklasels.

erTi teqstis bolos sami, oTxi, xuTi an meti rubrikis savarjiSoebi SeiZleba iyos moce-muli. savarjiSoebis erTi blokis farglebSi SesaZlebelia, rubrika meordebodes. mag-aliTad ase:

upasuxe SekiTxvebs dawere imsjele upasuxe SekiTxvebses imas niSnavs, rom, Cveni rekomendaciiT, maswavlebelma am TanamimdevrobiT unda

Seasrulebinos klass savarjiSoebi. moswavlis wignis savarjiSoebSi, aseve, miTiTebulia, romelia jgufebSi an wyvilebSi

samuSao, rac maswavlebels daexmareba saswavlo procesis organizebaSi. amgvari savar-jiSoebis miTiTebaSi zmnebi mravlobiT ricxvSi dgas.

Teoriuli sakiTxebiyovel TavSi Setanilia garkveuli Teoriuli masala. oRond mizani is ki ar aris, rom

bavSvebs es Teoriuli teqstebi gavazepirebinoT, aramed is, rom moswavles SeeZlos, SeZenili codna praqtikulad gamoiyenos. magaliTad, V TavSi mocemulia `mosazreba, argu-menti~, xolo VI TavSi – `diskusia~ da a.S.

mosasmeni teqstebi

wignis zogierT TavSi specialuri niSniT gamoyofilia teqstis saTauri. es teqstebi maswavleblis wigSia mocemuli Sesabamisi Tavis gakveTilebis aRweris bolos. isini saswav-lo procesSi ramdenime daniSnulebiT SegviZlia CavrToT:

a. rogorc mosasmeni teqsti: maswavlebeli ukiTxavs teqsts, romelic moswavlis wignSi ar weria. Semdeg usvams SinaarsTan dakavSirebul SekiTxvebs, aZlevs dasaxats an weriT davalebas.

b. rogorc ucxo teqsti: maswavlebeli akeTebs teqstis asls da Seaqvs klasSi rogorc ucxo teqsti. moswavleebi kiTxuloben mas. Semdeg ki pedagogi usvams SinaarsTan dakavSire-bul SekiTxvebs, aZlevs dasaxats an weriT davalebas (zogjer aseTi davalebebi Tavad teqstebsac axlavs).

g. karnaxiT wera swored am teqstebiT ivarjiSeben moswavleebi karnaxiT weraSi.

27

moswavlis wigni – qarTuli ena

swavlebis mizania, moswavleebs Seuqmnas aucilebeli baza mSobliuri enis gramatikis dasaufleblad. swavlebis procesSi mudmivad unda iqnes gaTvaliswinebuli moswavlis asa-kobrivi fsiqikuri Taviseburebani. amitomac aucilebelia masalis miwodeba garkveuli TanamimdevrobiT. SerCeuli masala emyareba im praqtikul codnas, romelic moswavles ukve SeZenili aqvs:

10 wlis bavSvs ukve gavlili aqvs mSobliuri enis aTvisebis adreuli da skolamdeli eta-pebi, mocemuli asakisTvis flobs (ra Tqma unda, met-naklebi SezRudvebiT) enobriv siste-mas: ZiriTadad sworad iyenebs (fonetikur-fonologiur, morfologiur, sintaqsur) eno-briv erTeulebs; dagrovebuli aqvs garkveuli leqsika da praqtikulad dauflebulia semantikur aspeqtebs – iyenebs analogias, flobs sityvaTSeTanxmebis modelebs. swavlebis mizania am codnis gamovlena – gacnobiereba, misi obieqtivacia. amgvari midgoma gaaadvilebs ara mxolod gramatikuli masalis aTvisebas, aramed Tavidan agvacilebs zedmet sirTu-leebs, romlebic swavlebisas SeiZleba gaCndes. Cven SevecadeT, mecnieruli gramatikis rTuli cnebiTi sistemis erTgvarad gamartivebiT bavSvi migveaxloebina gramatikuli faq-tis gacnobierebasTan.

gramatikis swavlebis saxelmZRvaneloSi aRwerili midgoma agrZelebs wina klasis saxelmZRvanelos tradicias – win wamoweulia praqtikuli gramatikis sakiTxebi.

garda amisa, yovel Teoriul nawils Tan erTvis gramatikuli savarjiSoebi Seswavlili masalis gansamtkiceblad.

Cven SeviswavleT erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebuli misaRwevi Sedegebi.Sedegi miRweulia, Tu moswavle:

•adarebs sityvebs morfologiuri agebulebis mixedviT (saxelis brunvis formebi, saxeluri sityvawarmoebis ZiriTadi wesebi da sxva);

•amoicnobs arsebiT, zedsarTav, ricxviT saxelebs; Caanacvlebs maT Sesabamisi nacval-saxelebiT (kaci - is; maRali - aseTi; eqvsi - amdeni da sxva...);

•amoicnobs da iyenebs mniSvnelovan sintaqsur mimarTebebs sityvaTa Soris (zmnasa da saxels Soris SeTanxmeba pirsa da ricxvSi, ricxviTi da / an zedsarTavi saxelisa da arsebiTi saxelis brunebis wesebi...); SeuZlia kiTxvebis meSveobiT amoicnos zogi gramatikul-seman-tikuri kategoria (`vin” da `ra” jgufis saxelebi, zmnis droebi...);

•ganarCevs zmnis umTavres kategoriebs (piri, ricxvi, dro, kilo...)...~da davgegmeT gramatikis swavleba standartis Sesabamisad. gTavazobT gramatikuli

sakiTxebis srul CamonaTvals:

1. arsebiTi saxelis jgufebi: a) vin? ra? b) sulierTa, usuloTa;2. arsebiTi saxelis jgufebi: a) sazogado, sakuTari b) konkretuli, abstraqtuli;3. krebiTi arsebiTi saxelebi;4. arsebiTi saxelis bruneba: a) boloxmovniani (kvecadi, ukveceli) b) boloTanxmovniani

(kumSvadi, ukumSveli);5. arsebiTi saxelis brunebis Taviseburebani: a) kumSvad-kvecadi b) mxolobiTSi ukveceli,

mravlobiTSi kvecadi, g) Taviseburad kumSvadi (nigvzis);6. ukvecel saxelTa brunebis Tavisebureba;7. boloxmovnian sakuTar saxelTa bruneba;8. boloTanxmovnian sakuTar saxelTa bruneba;9. brunvis niSanTa savrcobi xmovani;10. gvarebis bruneba;11. zmna (zmnis uRleba – piri, ricxvi);12. zmnis dro;

28

13. zmna da zmniswini;14. zmnis kilo (TxrobiTi, kavSirebiTi);15. brZanebiTi kilo;16. zmnis Taviseburebani: a) ricxvSi monacvle formebi b) sulierTa da usuloTa Sesabamisi

formebi g) Tavaziani saubris formebi;17. zedsarTavi saxeli: a) Zireuli da warmoqmnili zedsarTavebi b) zedsarTavi saxelis

xarisxis formebi*;18. zedsarTavi saxelisa da arsebiTi saxelis erTad bruneba;19. ricxviTi saxelisa da arsebiTi saxelis erTad bruneba;20. martivi da rTuli sityvebi;21. zmnizeda (adgilis, drois, viTarebis);22. kuTvnilebiTi nacvalsaxeli (CvenebiTi nacvalsaxelis gameoreba);23. pirdapiri da iribi naTqvami.

* SeniSvna: zedsarTavi saxelis xarisxis formebis swavlebisas moswavleebs auxseniT, rom: a) zedsarTav saxels `msxvili” ufroobiTi xarisxis ori swori forma aqvs – umsxosi, umsx-vilesi; aseve, ori forma aqvs zedsarTavs `tkbili~ – utkbesi, utkbilesi, magram amaTgan utkbesi literaturulad upiratesia, marTebulia. sasurvelia, daimowmoT orTografi-uli leqsikoni.

zogadi rekomendacia: 1. gakveTilis msvlelobisas, dro rom dazogoT, winaswar dafaze dawereT saxelmZ-

Rvanelos leqsikonis im gverdebis nomrebi, romelzedac mocemulia savaraudod ucnobi (varskvlaviani) sityvebis ganmartebebi.

2. winaswar SeafaseT Tqveni klasis moswavleTa SesaZlebloba da Sesabamisad gaanawileT erTianad mocemuli gramatikuli masalisaTvis dasaTmobi dro erT Tu or gakveTilze.

3. saxelmZRvaneloSi gaTvaliswinebulia xolme wina klasebSi Seswavlili masalis cod-na, maTi Sexseneba. Tu Tqven ar aswavlidiT Cveni wignebiT, Tqveni saubriT gaacaniT moswav-leeb s aRniSnuli nawarmoebebi.

4. winaswar gaafrTxileT mSoblebi, moumaragon moswavleebs qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni (erTtomeuli) da orTografiuli leqsikoni.

5. teqstze muSaobis dros, wakiTxulis ukeT gasaazreblad, SeaxseneT moswavleebs, mex-sierebis xarjze ki ar gascen mocemul SekiTxvebs pasuxi, aramed teqsts miubrundnen, ipov-on adgili, romlis Sexsenebac mniSvnelovania swori pasuxis gasacemad.

rogorc me-5, ise me-6 klasSi gramatikis kursis Teoriuli nawili Sedgenilia gasaazre-blad, Sesamecneblad. umTavresi yuradReba unda mivaqcioT e.w. praqtikuli gramatikis naw-ils da moswavleTa Sesafaseblad swored mas daveyrdnoT.

29

moswavlis rveuli

moswavlis rveulSi Tavmoyrilia savarjiSoebi, romlebic moswavleebma konkretuli gramatikuli masalis Seswavlis Semdeg unda Seasrulon. es savarjiSoebi maswavlebels maTi codnis SemowmebaSi daexmareba.

aseve, rveulSi mocemulia 22 testi aseve Seswavlili gramatikuli masalis gansamtkiceb-lad da 6 weriTi davaleba TxrobiTi teqstebis unar-Cvevebis gansaviTareblad.

maswavleblis wigni

maswavleblis wignSi warmodgenilia sanimuSo gakveTilebi samive sferos mixedviT: ena, literatura, literaturis Teoria. garda amisa, Tavmoyrilia faseuli rekomendaciebi swavlebis meTodikaSi:

weris strategia – sqema personaJis daxasiaTebisaTvis; redaqtireba; Txzulebis Sefaseba; blumis taqsonomia da kritikuli azrovneba; moswavleTa TviTSefaseba.

maswavleblis wignSi mocemulia aseve moswavleTa Sefasebissistema da V klasis standar-ti qarTul enasa da literaturaSi.

30

6. rekomendaciebi SefasebaSi

moswavlis Sefasebis sistema

moswavlis Sefasebis mizani, principebi da amocanebi

1. moswavlis Sefasebis mTavari mizania swavla-swavlebis xarisxis marTva, rac gulisxmobs, erTi mxriv, swavlis xarisxis gaumjobesebaze zrunvas da, meore mxriv, swavla-swavlebis xarisxis monitorings. Sefaseba unda iZleodes informacias mos-wavlis individualuri progresis Sesaxeb.

2. moswavlis Sefaseba aris swavla-swavlebis ganuyofeli nawili. Tanamimdevruli saganmanaTleblo procesis uzrunvelsayofad, moswavlis Sefaseba unda daefuZnos swavlis konstruqtivistul principebs.

3. moswavlis Sefasebis ZiriTad amocanebs warmoadgens:

a) aCvenos rogor mimdinareobs moswavlis codnis konstruirebis procesi da mex-sierebaSi codnaTa urTierTdakavSireba;

b) axali saswavlo sakiTxis/Temis dawyebamde daadginos moswavlis winare codna da warmodgenebi;

g) gamoavlinos, ramdenad axerxebs moswavle sakuTari Zlieri da susti mxareebis da-moukideblad Sefasebas, aseve ramdenad gaazrebul da efeqtian nabijebs dgams igi sakuTari winsvlis xelSesawyobad;

d) moicvas samive kategoriis codna;

e) aCvenos, ramdenad axerxebs moswavle codnis erTobliobaTa funqciurad gamoy-enebas Sinaarsian konteqstebSi.

4. ZiriTadi amocanebis gadasaWrelad moswavlis SefasebaSi prioriteti mieniWeba kompleqsur, konteqstis mqone davalebebs, romelTa Sesruleba moswavles ubiZgebs codnis sxvadasxva komponentis interaqtiulad da Tanadroulad gamoyenebisken.

ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli Sefaseba

1. Sefaseba SeiZleba iyos: ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli.

2. ganmsazRvreli Sefaseba adgens moswavlis miRwevis dones sagnobrivi saswavlo ge-gmis SedegebTan mimarTebaSi.

3. ganmaviTarebeli Sefaseba adgens TiToeuli moswavlis ganviTarebis dinamikas da mimarTulia swavlis xarisxis gaumjobesebaze.

amonaridi „erovnuli saswavlo gegmidan“

31

ganmsazRvreli da ganmaviTarebeli Sefasebebis aRweriloba

ganmaviTarebeli ganmsazRvreli

miznebi swavlis xarisxis gaum-jobeseba;

moswavlis winsvlisa da ganviTarebis xelSewyo-ba.

moswavlis akademiuri miRwevis donis dadgena sagnobrivi saswavlo ge-gmis SedegebTan mimarTe-baSi.

amocanebi codnis konstruirebisa da codnaTa urTierT-dakavSirebis procesis Sefaseba;

winare codnis/warmod-genebis dadgena;

moswavlis mier Tavisive Zlieri da susti mxa-reebis dadgenis unaris Sefaseba;

moswavlis mier sakuTari winsvlis xelSesawyobad gaazrebuli nabijebis gadadgmis unaris Se-faseba;

codnis samive katego-riis aTvisebis procesis Sefaseba;

codnis erTobliobaTa funqciurad gamoyenebis unaris Sefaseba.

codnaTa urTierTdakav-Sirebis unaris Sefaseba;

codnis samive katego-riis gamoyenebis unaris Sefaseba;

codnis erTobliobaTa funqciurad gamoyenebis unaris Sefaseba.

warmatebis kriteriumi ganxorcielebuli wins-vla winare SedegebTan/ winare donesTan Sedare-biT.

miRwevis done sagno-brivi saswavlo gegmis moTxovnebTan SedarebiT

Semfasebeli da Sefase-bis formebi

maswavlebeli: zepirsi-tyvieri an werilobiTi ukukavSiri, wamaxalise-beli miTiTebebi, sim-boluri niSnebi da a.S.

moswavleebi: TviTSe-fasebiT; urTierTSe-fasebiT.

maswavlebeli: qula (Sei-Zleba axldes komentari Zlieri da susti mxaree-bis aRweriT, xarvezebis gamosasworebeli mi-TiTebebiT).

32

akademiuri miRwevis doneebi da Sefasebis sistema

moswavleTa akademiuri miRwevebi fasdeba aTquliani sistemiT xuTi donis mixedviT:

qulebi Sefasebis doneebi

1 0maRali

9

8saSualoze maRali

7

6saSualo

5

4saSualoze dabali

3

2dabali

1

Sefaseba dawyebiT, sabazo da saSualo safexurebze

1. I-IV klasebsa da V klasis pirvel semestrSi mxolod ganmaviTarebeli Sefaseba gamoiyeneba. am klasebSi wlis bolos sagnis maswavleblebma unda daweron mos-wavlis mokle werilobiTi Sefaseba, romelSic daaxasiaTebs moswavles, aRniS-navs mis warmatebebs da miuTiTebs, raSi sWirdeba moswavles daxmareba sakuTari SesaZleblobebis ukeT gamosavlenad. klasis damrigebelma, sakuTari da sxva maswavleblebisagan miRebuli informaciis safuZvelze, IV klasis bolos unda daweros Semajamebeli werilobiTi Sefaseba.

2. V klasis meore semestrsa da VI-XII klasebSi ganmaviTarebeli da ganmsazRvre-li Sefaseba gamoiyeneba. moswavle fasdeba aTquliani sistemiT, yvelaze dabali qula aris 1, xolo yvelaze maRali qula - 10.

3. V-XII klasebSi sportis sagnobriv jgufSi gaerTianebul sagnebSi, saganSi „sag-zao niSnebi da moZraobis usafrTxoeba“ da arCeviT sagnebSi moswavle fasdeba CaTvlis sistemiT: CaeTvala/ar CaeTvala.

moswavlis Sefasebis komponentebi

1. semestris ganmavlobaSi moswavleebi fasdebian Semdegi sami komponentis mixedviT:

33

a) mimdinare saSinao davaleba;

b) mimdinare saklaso davaleba;

g) Semajamebeli davaleba.

2. maswavlebels SeuZlia semestris ganmavlobaSi ganmaviTarebeli Sefaseba gamoi-yenos nebismier komponentSi.

3. semestris ganmavlobaSi ganmsazRvreli SefasebiT moswavleebi fasdebian Semdeg komponentebSi:

a) mimdinare saklaso davaleba (V klasis meore semestri, VI-XII klasebi),

b) mimdinare saSinao davaleba (VII-XII klasebi),

g) Semajamebeli davaleba (V klasis meore semestri, VI-XII klasebi).

4. am muxlis me-3 puqtiT gansazRvrul komponentebs erTnairi wona aqvs.

5. I-VI klasebSi saSinao davalebis komponentSi gamoiyeneba mxolod ganmaviTarebeli Sefaseba.

6. I-IV klasebsa da V klasis pirvel semestrSi saklaso da Semajamebel davalebaTa komponentebSi gamoiyeneba mxolod ganmaviTarebeli Sefaseba.

7. V klasis meore semestrsa da VI-XII klasebSi saklaso da Semajamebel davalebaTa komponentebSi gamoiyeneba rogorc ganmsazRvreli, aseve ganmaviTarebeli Sefaseba.

I-IV klasebi da V klasis pirveli

semestri

V klasis meore semestri da VI

klasi

sabazo da saSualo

safexurebi

mimdinare saSinao davaleba

ganmaviTarebeli Sefaseba



ganmsazRvreli Sefaseba

mimdinare saklaso davaleba






Semajamebeli davaleba






8. Semajamebeli davalebis komponentSi savaldebuloa kompleqsuri, konteqstis mqone davalebebis gamoyeneba (mag., eses dawera, proeqtis momzadeba, laboratori-uli kvlevis Catareba, referatis dawera, amocanis amoxsna, saxviTi da gamoyenebiTi xelovnebis nimuSis Seqmna, moTxrobis Sedgena, monacemTa bazis Seqmna, konkretuli problemis gadaWra, savele-gasvliTi samuSaos an saswavlo eqskursiis angariSis momzadeba da sxv.). amgvar davalebaSi Sesrulebuli samuSaos mravalmxrivi Sefase-bisaTvis pedagogma unda SeimuSaos moswavleebis Sefasebis kriteriumebi.

34

9. erovnuli saswavlo gegma V klasis meore semestris, VI klasis da sabazo-saSu-alo safexurebis TiToeuli sagnisaTvis gansazRvravs semestris ganmavlobaSi Casatarebeli Semajamebeli davalebebis savaldebulo minimalur raodenobas.

10. moswavle valdebulia Seasrulos klasSi Catarebuli yvela Semajamebeli davaleba (erovnuli saswavlo gegmiT dadgenili savaldebulo minimumi da sko-lis mier damatebiT dadgenili, am ukanasknelis arsebobis SemTxvevaSi).

11. Tu moswavle ar Seasrulebs romelime Semajamebel davalebas gacdenis gamo, skola valdebulia, misces mas gacdenili Semajamebeli davalebebis aRdgenis saSualeba. Semajamebeli davalebebis aRdgenis vadebi da misi Catarebis forma ganisazRvreba saskolo saswavlo gegmiT.

12. TiToeuli maswavlebeli valdebulia, kaTedras warudginos mis mier klas-Si Catarebuli Semajamebeli davalebebis dokumentacia. aRniSnul dokumenta-ciaSi warmodgenili unda iyos: Semajamebeli davalebis nomeri, Semajamebeli davalebis piroba, sagnis standartis is Sedegi/Sedegebi, romlis Sefasebasac emsaxureba konkretuli Semajamebeli davaleba; kriteriumebi, romliTac Se-fasdeba es davalebebi; aseve, moswavleebis mier Sesrulebuli da maswavleblis mier Sefasebuli Semajamebeli davalebis ramdenime nimuSi an Sesrulebuli Sema-jamebeli davalebis amsaxveli vizualuri masala.

ganmsazRvreli Sefasebis qulaTa saxeobebi

zogadsaganmanaTleblo sistemaSi gamoiyeneba ganmsazRvreli Sefasebis Semdegi saxeobebi:

a) sagnis mimdinare saklaso, mimdinare saSinao da Semajamebeli davalebebis qulebi, romlebsac moswavle iRebs semestris ganmavlobaSi;

b) sagnis semestruli qula – saganSi miRebuli Sefaseba TiToeul semestrSi;

g) sagnis wliuri qula – semestruli qulebidan gamomdinare Sefaseba saganSi. ga-monakliss warmoadgens mexuTe klasis wliuri qula, romelic meore semestris sagnis semestruli qulis identuria. wliur qulaSi SeiZleba wliuri gamocdis qulac aisaxos, Tu aseTi gamocda gaTvaliswinebulia saskolo saswavlo gegmiT da skolis mier gansazRvrulia, rom mas gavlena eqneba sagnis wliur qulaze.

qulebis gamoangariSebis wesi

1. sagnis semestruli qulis gamoangariSebis wesi:

a) moswavlis mier semestris ganmavlobaSi sxvadasxva komponentSi miRebuli qulebis jami unda gaiyos miRebuli qulebis raodenobaze;

b) miRebuli qula unda damrgvaldes mTelis sizustiT (mag., 6.15 mrgvaldeba 6-mde, 7.49 mrgvaldeba 7-mde, 8.5 mrgvaldeba 9-mde);

g) im SemTxvevaSi, Tu moswavles ara aqvs Sesrulebuli yvela Catarebuli Sema-jamebeli davaleba, misi semestruli qulis gamosaangariSeblad sxvadasxva kom-ponentSi miRebuli qulebis jami unda gaiyos miRebuli qulebis raodenobisa da Seusrulebeli Semajamebeli davalebebis raodenobis jamze;

35

d) Tu semestris ganmavlobaSi skolidan skolaSi gadasvlisas aRmoCndeba, rom mimReb skolaSi romelime saganSi/sagnebSi Catarebulia Semajamebeli davalebis/davalebebis ufro meti raodenoba, vidre gamSveb skolaSi, mimRebi skola mos-wavlis Semajamebeli davalebis raodenobas daiTvlis gamSveb skolaSi dadgeni-li da moswavlis mier Sesrulebuli, aseve mimReb skolaSi moswavlis gadmosv-lis momentidan Catarebuli da mis mier Sesrulebuli Semajamebeli davalebebis mixedviT;

e) 36-e muxlis me-2 punqtiT gaTvaliswinebuli semestruli gamocdis Cabarebis SemTxvevaSi, semestruli qula gamoiTvleba misi gaTvaliswinebiT: gamocdis qula emateba sagnis semestrul qulas da jami iyofa orze.

2. sagnis wliuri qulis gamoangariSebis wesi:

a) sagnis wliuri qulis gamosaangariSeblad sagnis semestruli qulebis jami unda gaiyos orze;

b) sagnis wliuri qula mrgvaldeba mTelis sizustiT (mag., 7.25 mrgvaldeba 7-mde, 4.49 mrgvaldeba 4-mde, 9.5 mrgvaldeba 10-mde);

g) Tu saskolo saswavlo gegma iTvaliswinebs wliuri gamocdis Catarebas da gan-sazRvrulia, rom am gamocdis qulac aisaxeba sagnis wliur qulaze, maSin sagnis wliuri qula sami (ori - sagnis semestruli da erTi - gamocdis) qulis saSualo ariTmetikulia (damrgvalebuli mTelis sizustiT);

d) Tu moswavles, skolidan skolaSi semetris mimdinareobisas gadasvlis gamo, mouxdeba gansxvavebuli sagnebis swavla da manamde naswavl saganSi miRebuli aqvs 32-e muxlis me-3 punqtiT gaTvaliswinebuli Sefaseba, romlis saSualo ariTmetikuli aris 5.0 an meti qula, es qula daufiqsirdeba naswavli sagnis wliur qulad. amasTan, mimRebma skolam unda Seafasos moswavle axal gansxvave-bul saganSi, Tu es eswreba semestris dasrulebamde;

e) moswavlis mier semestris dasrulebis Semdeg skolidan skolaSi gadasvlis gamo, mimReb skolaSi gansxvavebuli sagnis swavlis SemTxvevaSi, gansxvavebuli sagnebis semestruli qulebi aRiricxeba, rogorc ori damoukidebeli sagnis wliuri qula. (mag., Tu moswavle pirvel semestrSi ucxour enad swavlobda franguls, meore semestrSi ki frangulis nacvlad - germanuls, maSin franguli enis semestruli qula gadadis franguli enis wliur qulad, xolo germanuli enis semestruli qula - germanuli enis wliur qulad).

3. safexuris qulis gamoangariSebis wesi:

a) safexuris qulis gamoTvlisas jamdeba safexuris manZilze naswavli yvela sa-gnis wliuri qula da jami iyofa wliuri qulebis saerTo raodenobaze;

b) safexuris qula mrgvaldeba meaTedis sizustiT (mag., 6.43 mrgvaldeba 6.4-mde, 7.58 mrgvaldeba 7.6-mde, 9.75 mrgvaldeba 9.8-mde).

36

7. moswavleTa Sefasebis sistema

saqarTvelos zogadsaganmanaTleblo skolebSi Sefasebis sistema aris oTxdoniani da

aTquliani. 10 saukeTeso niSania, 1 ki – yvelaze dabali. aTquliani sistema, erTi mxriv, ufro

zusti Sefasebis saSualebas iZleva, meore mxriv, met saSualebas aZlevs maswavlebels, aCvenos

moswavles sakuTari progresi Tu regresi.

qulebi miRwevis done

10maRali

98 saSualoze

maRali76

saSualo54 saSualoze

dabali32

dabali1

I-IV klasebSi da V klasis I semestrSi moswavleTa Sefaseba niSnebiT ar xdeba. am klasebSi seme-

stris bolosa da wlis bolos klasis damrigebelma sakuTari da sxva maswavleblebisgan miRe-

buli informaciis safuZvelze unda daweros mokle Semajamebeli werilobiTi Sefaseba,

romelSic daaxasiaTebs moswavles, aRniSnavs mis warmatebebs da miuTiTebs, raSi sWirdeba

gavarjiSeba moswavles sakuTari SesaZleblobebis ukeT gamosavlenad.

V klasis II semestrsa da VI-XII klasebSi niSnebi iwereba 10-quliani sistemiT.

oficialuri statusis mqone niSnebi

oficialuri statusi aqvs Semdeg niSnebs:

• sagnis mimdinare da Semajamebeli niSnebi – saklaso da Semajamebeli komponentis niSnebi,

romlebsac moswavle iRebs semestris ganmavlobaSi;

• sagnis semestruli niSani – saganSi miRebuli Sefaseba TiToeul semestrSi (semestruli

gamocdis Cabarebis SemTxvevaSi gamoiTvleba misi gaTvaliswinebiT; gamoTvlis wesi ix. qvemoT);

• sagnis wliuri niSani – semestruli niSnebidan gamomdinare Sefaseba saganSi. wliur niSanSi

SeiZleba wliuri gamocdis niSanic aisaxos, Tu aseTi gamocda gaTvaliswinebulia saskolo sas-

wavlo gegmiT da skolis mier gansazRvrulia, rom mas gavlena eqneba sagnis wliur niSanze;

• saerTo wliuri niSani – sagnebis wliuri niSnebidan gamomdinare Sefaseba;

• safexuris saerTo niSani – zogadi ganaTlebis romelime safexuris (dawyebiTi, sabazo,

saSualo) saerTo Sefaseba.

37

sagnis semestruli niSnis Semadgeneli nawilebi (komponentebi)

semestris manZilze moswavleebi fasdebian ori komponentis mixedviT – saklaso-saSinao

davalebebi da Semajamebeli davaleba. orive komponents erTnairi wona aqvs.

saSinao da saklaso davalebaTa komponentebi

saklaso davalebebis komponentebSi gamoiyeneba rogorc ganmsazRvreli, ise ganmaviTarebe-

li Sefaseba. saSinao davalebis komponentebSi dawyebiT safexurze gamoiyeneba mxolod ganmavi-

Tarebeli Sefaseba.

ganmsazRvrel SefasebaSi iwereba niSani.

ganmaviTarebeli Sefasebis gamoyeneba gansakuTrebiT maSinaa mizanSewonili, rodesac mos-

wavle axali codnis/unarebis SeZenis sawyis etapzea. am dros Secdomebis daSveba, maTi aRmoCe-

na-gaanalizeba saswavlo procesis ganuyofeli nawilia. mniSvnelovania, xazi gaesvas im faqts,

rom ganmaviTarebeli Sefasebis SemTxvevaSi, moswavle fasdeba sakuTar TavTan, sakuTar miRwev-

ebTan da ara – yvelasaTvis saerTo normasTan mimarTebiT, raTa man dainaxos sakuTari winsvla

da irwmunos, rom SeuZlia siZneleTa etapobrivad gadalaxva.

ganmaviTarebeli Sefasebisas, upiratesad, gamoiyeneba iseTi saSualebebi, rogorebicaa:

sityvieri komentari, rCeva-darigeba, dakvirvebis furclebi, TviTSefasebisa da urTierTSe-

fasebis sqemebi, codnis aTvisebis an unaris ganviTarebis etapebis gamomxatveli doneebi,

(sasurvelia, sami an oTxi; magaliTad: 3 done – aTvisebulia, aTvisebulia nawilobriv, auTvise-

belia; 4 done – flobs srulyofilad, flobs umeteswilad, flobs nawilobriv, ver flobs);

aTvisebis Tu flobis doneebiT Sedgenili Sefasebis an TviTSefasebis sqemebi maswavlebelsac

da moswavlesac saSualebas aZlevs, dinamikaSi dainaxos konkretuli codnis da unaris aTvise-

bis procesi.

Sefaseba ganmaviTarebeli ganmsazRvreli

ra mizans emsaxureba?

• swavlis xarisxis gaumjobeseba• moswavlis ganviTarebis xel Se yoba

• swavlis xarisxis gakontroleba• moswavlis miRwevis donis dadgena erovnuli saswavlo gegmiT gansazR-vrul miznebTan mimarTebiT

ra fasdeba? • swavlis procesi • swavlis Sedegi

Sedegad ra tipis gad-awyvetilebas viRebT?

• winsvlis xelSesawyobad gansxvave-buli aqtivobis SerCeva, swavlebis strategiis Secvla, rCeva-darigebis micema da sxv.

• akademiuri moswrebis donis gansazR vra• momdevno etapze (klasSi/safex-urze) daSveba/ardaSveba

rogor ganisazRvreba warmatebis kriteriumi?

• konkretuli moswavlis winsvlis safuZvelze (sakuTar miRwevebTan mimarTebiT – ra dones flobda, ra dones flobs)

• imis safuZvelze, ramdenad miaRwi a standartiT gansazRvrul Sedegebs (yvelasTvis saerTo standartiT dad-genil normasTan mimarTebiT)

rogori saSualebebi gamoi-yeneba?

• TviT/urTierTSefasebis rubrika• kiTxvari• sityvieri (zepiri/werilobiTi) komentari• unaris ganviTarebis etapebis gamomxatveli doneebi

• niSani

38

gamaviTarebeli Sefasebis procesSi maswavlebelTan erTad CarTulebi arian moswavleebic.

isinic cdiloben, maswavleblis daxmarebiT daadginon sakuTari moTxovnilebebi, Zlieri da

susti mxareebi, Semaferxebeli faqtorebi. am procesebSi CarTva ayalibebs maTSi

TviTSefasebisa da TviTganviTarebis unar-Cvevebs, zrdis maT qmedunarianobasac da pasuxis-

mgeblobasac.

qvemoT SemoTavazebulia TviTSefasebis konkretuli instrumentis nimuSi, romelic,

SesaZloa, gamoyenebul iqnes proeqtis ganxorcielebisas. moswavles SeuZlia imdenjer Seavsos

aseTi tipis baraTi, ramdeni aqtivobac eqneba mas Sesasrulebeli proeqtis msvlelobisas.

am baraTebis nakrebi warmoadgens e.w. `proeqtis dRiurs~.

saswavlo weli ----------

TviTSefasebis baraTi Nmoswavlis saxeli: klasi

proeqtis dasaxeleba:

davalebis/aqtivobis xelmZRvanel(eb)i:

davaleba Sevasrule:

• individualurad

• jgufTan erTad

• jgufis wevrebi:

aRvwer aqtivobas da mivuTiTeb, ra miznisTvis unda mimeRwia:

aqtivoba/dasaxeleba:

mizani:

Cemi azriT, mizans:

• mivaRwie

• nawilobriv mivaRwie

• ver mivaRwie

• Tavisuflad, dabrkolebebis gareSe Sevasrule es aqtivoba

• wavawydi siZneleebs:

• siZneleebi ver gadavlaxe.

• gadavlaxe Semdegnairad:

39

niSnebis gamoangariSebis wesi

sagnis semestruli niSnis gamoangariSebis wesi:

moswavlis mier semestris ganmavlobaSi orive komponentSi miRebuli niSnebis jami unda gai-

yos miRebuli niSnebis raodenobaze. miRebuli qula unda damrgvaldes mTelis sizustiT (maga-

liTad, 6.4 mrgvaldeba 6 mde, 8.5 mrgvaldeba 9-mde).

im SemTxvevaSi, Tu moswavles ara aqvs Sesrulebuli yvela Semajamebeli davaleba, misi semes-

truli niSnis gamosaangariSeblad samive komponentSi miRebuli niSnebis jami unda gaiyos miRe-

buli niSnebisa da Seusrulebeli Semajamebeli davalebebis raodenobis jamze.

magaliTi:

1. klasSi semestris ganmavlobaSi Catarda 4 Semajamebeli davaleba;

2. erT-erTma moswavlem mxolod 2 Semajamebeli davaleba Seasrula;

3. moswavlem semestris ganmavlobaSi miiRo 7 niSani (8, 10, 8, 9, 8, 10, 7), aqedan ori

Semajamebel, danarCeni ki – saklaso davalebebSi;

4. ramdenadac moswavlem ar Seasrula 2 Semajamebeli davaleba, misi niSnebis jami unda gaiy-

os ara 7-ze (anu, ara mis mier miRebuli niSnebis raodenobaze), aramed 9-ze, (anu miRebuli niSne-

bis raodenobas damatebuli Seusrulebeli Semajamebeli davalebebis raodenoba);

5. moswavlis semestruli niSani iqneba: 8 +10 + 8 + 9 + 8 + 10 + 7 = 60 : 9 = 6, 7 = 7

komponentebi miRebuli niSnebi niSnebis raodenoba

semestruli niSani

saklaso 8, 10, 8, 9, 8 5

4 Semajamebeli 10 2 Sesrulebuli

+2 Seusrulebeli

Semajamebeli;

sul 4

––7

jami 60 qula 9 niSani

semestruli niSnis gamoTvla

60 : 9 = 67=7

Sefasebisa da saswavlo gegmebis centris masalebidan

40

8. moswavleTa TviTSefaseba

ZiriTadi sakiTxebi: moswavleTa TviTSefasebis gaumjobeseba; maswavleblis ukukavSiris gavlena TviTSefasebaze; TviTSefasebis gasaumjobesebeli aqtivobebi.

SesavalisakuTari Tavis Sesaxeb warmodgena sxvadasxva faqtoris zegavleniT bavSvs adreul

asakSive uCndeba, Tumca misi Camoyalibebis procesi gansakuTrebiT intensiurad skolis asakSi mimdinareobs. skolaSi swavlis periodSi sakuTari Tavis Sesaxeb warmodgenaze gansakuTrebul zegavlenas Tanatolebi da maswavleblebi axdenen; amitom maT mier ga-keTebul komentarebs moswavleebi, Cveulebriv, did mniSvnelobas aniWeben.

moswavlis TviTSefaseba arsebiT gavlenas axdens sakuTari Tavis mimarT rwmenis Camoyalibebaze da, xSir SemTxvevaSi, saswavlo Sedegebis gaumjobesebazec moqmedebs. moswavlis mier sakuTari Tavis aRqma da TviTSefaseba ara mxolod saskolo konteqstSi, aramed im problemebis gadaWris TvalsazrisiTac unda ganvixiloT, romlebic bavSvebs yoveldRiurad SeiZleba SeeqmnaT. dabal TviTSefasebas arasasurveli gavlena aqvs moswavlis akademiur miRwevebsa da, zogadad, mis warmatebaze cxovrebaSi. Sesabamisad, bunebrivia, rom moswavleebis TviTSefasebis gaumjobesebis xelSewyoba maswavleblisa da skolis erT-erTi mTavari mizania.

am TavSi Cven visaubrebT TviTSefasebis mniSvnelobaze moswavlis cxovrebaSi; ganvi-xilavT, ra gavlenas axdens moswavlis TviTSefaseba da sakuTari Tavis aRqma mis akade-miur moswrebaze da rogor SeuZliaT skolasa da maswavlebels, rom moswavleebs adekva-turi TviTSefasebis CamoyalibebaSi daexmaron.

mkvlevrebi ganasxvaveben TviTSefasebas, TviTpativiscemasa da sakuTari Tavis aRq-mas. TviTSefasebis cneba, ZiriTadad, gamoiyeneba adamianis sakuTari Tavis Sefasebaze saubrisas da, SeiZleba ganimartos, rogorc adamianis warmodgena sakuTari mniSvnelo-bis Sesaxeb, romelic sakuTar TavTan damokidebulebaSi gamoixateba (kupersmiTi, 1967). Cven vafasebT, ramdenad kargad vakeTebT raimes imiT, rom sakuTar Sesrulebul sam-uSaos sxvisas vadarebT. am Sedarebis safuZvelze yalibdeba TviTpativiscema (noziki, 1974). sakuTari Tavis aRqma niSnavs adamianis Sexedulebas sakuTar Tavze, romelic mas uyalibdeba garemosTan da megobrebTan urTierTobis procesSi. magaliTad, profe-sionali fexburTelisaTvis sakuTari Tavis aRqma fizikuri unarianobis kuTxiT Zalian mniSvnelovania, Tumca sakuTari Tavis aRqma, SesaZloa, akademiuri kuTxiT misTvis nak-lebad arsebiTi iyos. erT-erTi Teoriis Tanaxmad, sakuTari Tavis Sefaseba mravalgan-zomilebiania (marSi da sxvebi, 1983). mravalganzomilebianoba niSnavs, rom adamiani, Ses-aZloa, gansxvavebulad aRiqvamdes Tavs Tavisi cxovrebis sxvadasxva aspeqtis mixedviT. magaliTad: moswavle xvdeba, rom kargad swavlobs qarTul enas an romelime ucxo enas, magram imave warmatebiT ar gamosdis maTematika; aseve, SeiZleba, mas komunikaciis gansa-kuTrebuli unari gaaCndes, magram arcTu ise warmatebuli iyos sportSi.

gamocdileba aCvenebs, rom adamianebi TviTSefasebis formirebisas, rogorc wesi, did mniSvnelobas aniWeben sakuTari Tavis aRqmis im aspeqts, romelSic maT sakuTar Tav-TanA dadebiTi damokidebuleba aqvT. xSirad moswavleebi, romelTa akademiuri miRwevebi arcTu ise kargia, amcireben kargad swavlis mniSvnelobas TviTSefasebisas da sakompen-saciod cdiloben sxvadasxva strategiis amuSavebas (magaliTad, isini iwyeben musikis sferoSi garkvevas, an amboben, rom `cxovrebaSi didi mniSvneloba ar aqvs, rogor swav-lob skolaSi~).

41

Aaris Tu ara TviTSefaseba damokidebuli moswavleebis akademiur miRwevebze?

kvlevebiT dasturdeba, rom TviTSefasebasa da akademiur miRwevebs Soris arsebobs mniSvnelovani kavSiri. Tumca es kavSiri yovelTvis mizez-Sedegobrivi ar aris. cnobil-ia, rom warumatebel moswavles mis warmatebul TanaklaselTan SedarebiT bevrad daba-li TviTSefaseba gaaCnia.

aRsaniSnavia, rom TviTSefasebasa da akademiur miRwevebs Soris kavSiri moswav-lis asakTan erTad icvleba. es kavSiri yvelaze sustia dawyebiT klasebSi da izrdeba asakis matebaTan erTad. Tumca studentebis SemTxvevaSi kvlav iklebs. zogadad, mos-wavleebis TviTSefaseba sagrZnoblad maRalia dawyebiT klasebSi. droTa ganmavlobaSi es Sexedulba icvleba, vinaidan moswavleebs uviTardebaT unari, kritikulad Sexedon saku Tar Tavs, miiRon ukukavSiri da moaxdinon misi integrireba TviTSefasebaSi.

aseve, unda aRiniSnos, rom TviTSefasebis xarisxi gansxvavebulia gogonebisa da bi-Webis SemTxvevaSi. kvlevebi cxadyofs, rom gogonebs ufro maRali TviTSefaseba aqvT TanatolebTan urTierTobis kuTxiT, biWebs ki gogonebTan SedarebiT gacilebiT maRa-li TviTSefaseba aqvT fizikuri unarebis TvalsazrisiT (marSi da sxvebi, 1983). dawyebi-Ti klasebis Semdgom etapze biWebs ufro maRali TviTSefaseba uyalibdebaT maTema-tikaSi, xolo gogonebs – humanitarul sagnebSi. kvlevam aCvena, rom msgavsi situaciaa mraval qveyanaSi da, miuxedavad imisa, sjobnian Tu ara biWebi gogonebs maTematikaSi, maT mainc uyalibdebaT SedarebiT maRali TviTSefaseba am saganSi (qloeri da daltoni, 2001). aRmoCnda, rom biWebs, gogonebTan SedarebiT, ufro maRali TviTSefaseba hqondaT maTematikSi, miuxedavad imisa, rom maTi niSnebi am saganSi praqtikulad ar gansxvavdebo-da erTmaneTisagan (muisi, 1997). es SemTxveva adasturebs, rom TviTSefasebaze gavlenas axdens sazogadoebaSi arsebuli myari Sexedulebebi imis Sesaxeb, Tu romeli sqesis war-momadgenels romeli sagnis Seswavla SeuZlia ukeT.

sainteresoa, aseve, is faqti, rom moswavleTa TviTSefaseba fardobiTia, rac niSnavs, rom isini TavianT akademiur miRwevebs raime absolutur standarts ki ar adareben, ara-med im moswavleebisas, romlebTanac yoveldRiuri urTierToba aqvT skolaSi. swored amis mixedviT uyalibdebaT maT TviTSefaseba. es niSnavs, rom SedarebiT dabali moswre-bis mqone moswavles, romelic garSemortymulia ufro dabali moswrebis mqone moswav-leebiT, ufro maRali TviTSefaseba eqneba, vidre saSualo moswrebis mqone moswavles, romelic masze maRali moswrebis mqone moswavleebTan erTad swavlobs.

moswavleebis TviTSefasebis gaumjobeseba

cnobilia, rom moswavleebis TviTSefasebis gaumjobesebam, SeiZleba, dadebiTi gav-lena iqonios maT akademiur miRwevebze. ar aris gamoricxuli, dabali TviTSefaseba, aseve, fsiqologiur problemebTanac iyos dakavSirebuli; Sesabamisad, TviTSefasebis gaumjobesebas bevri dadebiTi Sedegi mohyveba.

saskolo garemoSi moswavleebis TviTSefasebis gaumjobesebis sxvadasxva gza ar-sebobs. ZiriTadi saSualebaa Tbili, megobruli da amavdroulad, disciplinirebuli garemos Seqmna, sadac moswavleTa ufleba-movaleobebi naTlad iqneba gamijnuli erT-maneTisagan da yvelasaTvis misaRebi qcevis wesebi iarsebebs.

TviTSefasebis gaumjobesebisaTvis, aseve, Zalian mniSvnelovania, rom moswavlis mi-marT arsebobdes pozitiuri molodini. Tu moswavle grZnobs, rom maswavlebeli misgan bevrs arafers elis, misi akademiuri TviTSefaseba konkretul saganSi mcirdeba, rac, Tavis mxriv, akademiuri miRwevebis gauaresebas iwvevs. qvemoT mocemulia ramdenime rCeva, romelTa gaTvaliswineba maswavlebels daexmareba, xeli Seuwyos moswavleebs adekvaturi TviTSefasebis formirebaSi:

moswavlis akademiuri miRwevebisa da disciplinis Sesaxeb sajarod nu isaubrebT; saSualeba mieciT moswavleebs, gamoasworon niSnebi da xelaxla Seasrulon dav-

42

aleba, Tu amis survili aqvT (da TuU amis SesaZleblobas saswavlo gegma iZleva); nu daajgufebT moswavleebs unarebis mixedviT da maT gansakuTrebul SesaZleb-

lobebs nu gausvamT xazs; davalebebis SerCevisas maqsimalurad gaiTvaliswineT moswavleTa individualuri

Taviseburebebi; xazi gausviT moswavleTa Soris TanamSromlobisa da ara konkurenciis mniSvnelobas.

maswavleblis ukukavSiris gavlena TviTSefasebaze

saWiroa, maswavlebeli yuradRebiT akontrolebdes yvela gzavnils, romlebsac mos-wavleebi misgan iReben. verbaluri da araverbaluri miniSnebebis safuZvelze moswav-lem, SesaZloa, daaskvnas, rom maswavlebeli ar afasebs mis mosazrebas. maswavlebelma, aseve, kargad unda icodes, rom xSir SemTxvevaSi uaryofiTi ukukavSiris miwodeba Se-darebiT dadebiTi formiTac aris SesaZlebeli. maswavleblis mxridan adekvaturi Se-qeba, aRiareba da waxaliseba moswavles dadebiTi TviTSefasebis formirebaSi exmareba.

uaryofiTi ukukavSiri gansakuTrebiT amaxsovrdeba moswavles, rac iwvevs sakuTari Tavis mimarT negatiuri warmodgenebis formirebas. rodesac maswavlebeli didi xnis ganmavlobaSi uaryofiT ukukavSirs aZlevs moswavles, es moswavleze mtkivneulad moq-medebs. gansakuTrebiT im SemTxvevaSi, rodesac moswavles isedac dabali TviTSefaseba aqvs.

dabali negatiuri TviTSefaseba qceva

uaryofiTi ukukavSiri

kidev erTi faqtori, romelic gavlenas axdens moswavlis akademiur TviTSefasebaze, aris udisciplino qceva. maswavlebeli moswavlis udisciplinobas ise unda gaumklav-des, rom moswavlis TviTSefasebas ziani ar miayenos. maswavlebelma yuradReba unda gaa-maxvilos udisciplino saqcielze da ganmartos, Tu ratom aris es saqcieli miuRebeli. saWiroa saqcielisa da ara moswavlis gakritikeba. maswavlebelma Tavi unda Seikavos Tanaklaselebis winaSe moswavlis damcirebisagan.

moswavleebisaTvis garkveuli pasuxismgeblobis dakisreba xels uwyobs sakuTar ZalebSi darwmunebas, rac, aseve, dadebiT gavlenas axdens TviTSefasebaze. moswavleebs unda mieceT arCevnis gakeTebisa da gakveTilis mimdinareobisas monawileobis SesaZle-bloba. patara asakis moswavleebs unda mieceT martivi davalebebi, magaliTad, saklaso oTaxis dasufTaveba, dafis gawmenda da a.S. xolo ufrosi asakis moswavleebi CarTulni unda iyvnen qcevis wesebis dadgenaSi. maswavlebelma saklaso oTaxSi unda Seqmnas Tbi-li garemo, romelSic moswavlis wvlili dafasebuli iqneba. Seqeba mniSvnelovania, Tum-ca, Zalian xSirad mizanSewonili ar aris, radgan moswavle CaTvlis, rom maswavlebeli aragulwrfelia. mniSvnelovania isic, rom Seqeba iyos realisturi. araswori da udroo Seqeba ar iqneba seriozulad aRqmuli da gamoiwvevs Seqebis gaufasurebas momavalSi.

maswavlebelma yuradReba unda gaamaxvilos ufro metad moswavlis warmatebaze da naklebad – mis Secdomebze. man meti unda isaubros saqmis im nawilze, romelic sworad iyo Sesrulebuli da ara im mxareze, romelSic Secdomebi sWarbobda. maswavlebelma,

43

agreTve, xazi unda gausvas, rom swavla Secdomis gziTac SesaZlebelia, da rom Secdo-maSi sasircxvilo araferia. maswavlebelma naTlad unda miuTiTos moswavles sworad Sesrulebul samuSaozec da imazec, Tu ra gaakeTa arasworad. mniSvnelovania, moswavle orientirebuli iyos sakuTari davalebis, Tavisi saqmis kargad Sesrulebaze da mudmi-vad Tanaklasels ar ejibrebodes.

TviTSefasebis gasaumjobesebeli aqtivobebi

Aarsebobs moswavlis TviTSefasebis gasaumjobesebeli ramdenime aqtivoba. erT-erTi aseTi aqtivobaa `magiuri wre~. klasSi romelime moswavles eZleva samkerde, romelsac aweria `me kargi var~, igi droebiT tovebs oTaxs da misma Tanaklaselebma unda gaixsenon yvela is dadebiTi Tviseba, romelic oTaxidan gasuls gaaCnia. Semdeg moswavle brundeba saklaso oTaxSi da Tanaklaselebi mas eubnebian yvelafers, rac mis Sesaxeb gaaxsendaT. mniSvnelovania, rom moswavleebma TavianTi winadadebebi daiwyon fraziT `me vfiqrob~ an `Cemi azriT~, raTa moswavlem aRiqvas, rogorc sxvisi mosazreba da ara mtkicebuleba, romelsac, SesaZloa, gansxvavebuli mosazreba daupirispiro. bolos, moswavles eZleva saSualeba, Tavadac daasaxelos erTi ram, rac moswons Tavis TvisebebSi da riTac ama-yobs.

zemoT Cven vaxseneT, rom TviTSefasebaze akademiuri miRwevebis gavlena mniSvnelova-nia, Tumca mxolod akademiuri miRwevebis gaumjobesebam, SesaZloa, yvela moswavlis TviTSefasebaze erTnairi gavlena ar moaxdinos. Sesabamisad, maRali miRwevebis mqone moswavlesac ki SeiZleba, ar hqondes maRali TviTSefaseba, vinaidan ar aris gamoricxu-li, rom sxva moswavleebi skolaSi masze ukeT swavlobdnen.

moswavleebis TviTSefasebze dadebiTi gavlenis mosaxdenad saukeTeso saSualebaa, moswavles SevuqmnaT rac SeiZleba didi asparezi, miaRwios warmatebas. amis miRweva Se-saZ lebelia, magaliTad, rTuli da kompleqsuri davalebis mcire amocanebad dayofiT da maTi safuZvlianad SeswavliT. sxvadasxva klasgareSe aqtivobaSi monawileobac, Ses-aZloa, mniSvnelovnad daexmaros moswavleebs warmatebis miRwevasa da am grZnobis ganc-daSi.

TviTSefasebis asamaRlebel aqtivobad SeiZleba ganvixiloT situacia, rodesac mas-wavlebeli moswavleebs Sesafaseblad erTmaneTis naSromebs aZlevs. am gziT moswavlee-bi igeben, rogor Seasrula igive davaleba misma klaselma da msjelobs, Tu ra Sefaseba ekuTvnis mas. Tanatolebis mier erTmaneTis naSromebis Sefaseba, sasurvelia, iyos ano-nimuri, raTa gamoiricxos subieqturoba. amgvari Sefaseba rom maqsimalurad efeqturi gamovides, amisTvis maswavlebelma dadebiTi da mxardamWeri garemo unda Seqmnas, rac uzrunvelyofs moswavleTa mxridan gulwrfelsa da konstruqciul ukukavSirs.

masala amokrebilia gamocdebis centris kvlevis de-partamentis krebulidan – `efeqtiani swavleba~;

avtori nuca kobaxiZe (redaqtori ia kutalaZe).

44

9. moswavleTa Sefaseba da TviTSefaseba dawyebiT safexurze – V-VI klasebi

saswavlo procesSi moswavleebis Sesafaseblad da maTSi TviTSefasebis unaris ga-saviTareblad, mniSvnelovania, maswavlebels hqondes Sefasebis kriteriumebi. krite-riumebis Camosayalibeblad maswavlebels daexmareba sagnobrivi standarti, romelSic mocemulia wlis bolos misaRwevi Sedegebi. TiToeul Sedegs axlavs indikatorebi, rom-lebic gviCvenebs, ra unda icodes da SeeZlos moswavles konkretuli Sedegis misaRwev-ad.

gTavazobT Sefasebis kriteriumebis nimuSs, romelic SegiZliaT Tqveni Sexedulebi-samebr (standartis farglebSi ) SecvaloT. yvela sagani sami komponentis mixedviT fas-deba. komponentebi rubrikebad iyofa. rubrikebs ki Sefasebis kriteriumebi unda Seu-fardoT.

Sefasebis komponentebi da rubrikebi V-VI klasebisTvis

qarTul enasa da literaturaSi

saSinao davaleba

zepiri wera

Txroba; sistematuroba;

sazepiro (leqsi, citata) xarisxi.

saklaso davaleba

teqstze muSaoba

msjeloba

diskusia

wera (kiTxvebze pasuxi, gramatikuli savarjiSoebi, personaJis daxas-iaTeba, nawarmoebis an epizodis mokle Sinaarsi, citatis perifrazi)

Semajamebeli

gramatikuli testi

literaturuli testi

daxasiaTeba (werilobiT)

mokle Sinaarsi (werilobiT)

kiTxvebze pasuxi (werilobiT)

sakuTari naSromis wardgena klasis winaSe (prezentacia)

45

gTavazobT ramdenime rubrikis Sefasebis kriteriumebs

saSinao davalebis xarisxi

• weriTi saSinao davaleba pasuxobs Temas;• weriTi saSinao davaleba srulad aris Sesrulebuli.

kiTxvebze pasuxi

• SekiTxvebs upasuxebs adekvaturad;• pasuxebSi daculia gramatikuli, orTografiuli normebi da punqtuaciis wesebi.

Txroba

• hyveba Tanmimdevrulad (mokled, vrclad );• Txrobisas icavs saliteraturo enis normebs;• adekvaturad iyenebs saTanado leqsikur erTeulebs.

daxasiaTeba

• naSromi organizebulia (icavs abzacebs, maT Soris aris logikuri kavSiri);• nawerSi daculia orTografiuli normebi da punqtuaciis wesebi;• personaJis Tvisebebi dasabuTebulia da gamyarebulia teqsturi masaliT;• asabuTebs sakuTar damokidebulebas personaJis an misi saqcielis mimarT (es kri-

teriumi im SemTxvevaSia saWiro, Tu davalebis piroba iTvaliswinebs moswavlis damok-idebulebis dafiqsirebas personaJis an movlenis mimarT).

mokle Sinaarsi

• teqsti organizebulia (daculia abzaci, azrTa Tanmimdevroba logikurad ukav-Sirdeba erTmaneTs);

• naweri Sesrulebulia Tanamedrove qarTuli enis normebis gaTvaliswinebiT;• nawerSi gamoyenebuli leqsika adekvaturia;• nawerSi daculia orTografiuli normebi da punqtuaciis wesebi.

diskusia

• mkafiod da gasagebad ayalibebs azrs;• msjelobs argumentirebulad;• gamoaqvs daskvna;• msjelobs Tanmimdevrulad, konkretul Temaze;• koreqtulia oponentis (gansxvavebuli azris) mimarT, ismens da konstruqciulad

pasuxobs gansxvavebul azrs.

teqstze muSaoba – gaazrebuli kiTxva

• amoiwers ucxo sityvebs da ganmartavs;• moiZiebs mniSvnelovan frazebs, sakvanZo sityvebs da asabuTebs arCevans;• ganarCevs mTavar da meorexarisxovan informacias erTmaneTisgan;• amoicnobs literaturul – gamomsaxvelobiT saSualebebs;• akavSirebs wakiTxuls sakuTar gamocdilebasTan; • gamoTqvams azrs, afasebs da ayalibebs argumentebs wakiTxulTan dakavSirebiT.

prezentacia

• pasuxobs Temas; • saubrobs gamarTuli saliteraturo eniT da iyenebs Sesabamis terminologias;• iyenebs gansxvavebul wyaroebs (azrebs), adarebs movlenebs, faqtebs, sagnebs;• iyenebs TvalsaCinoebas;

46

• icavs drois limits;• flobs auditorias (iyenebs mimikas, Jestikulacias, intonacias).

maswavlebelma unda gaacnos moswavleebs Sefasebis kriteriumebi; ganumartos maT TiToeuli kriteriumis mniSvneloba da saWiroeba. es codna daexmareba moswavleebs sa-kuTari naSromis SefasebaSi, rac TviTSefasebis sawindaria.

Sefasebis kriteriumebi maswavlebels daexmareba moswavleebis Sefasebisas komen-tarebisa da rekomendaciebis CamoyalibebaSi, moswavlisTvis ki gasagebi iqneba, ratom miiRo man esa Tu is qula. ganmaviTarebeli komentaris SemTxvevaSi mas zustad ecodi-neba, ra unda gaaumjobesos. am tipis sityvieri Sefaseba moswavlisTvis samagaliTo ni-muSi iqneba TviTsefasebis an Tanaklaselis damoukideblad Sefasebis SemTxvevaSi.

gTavazobT ganmaviTarebeli komentarisa da rekomendaciis nimuSs: weriTi davaleba – mokle Sinaarsi.

nino, Sens naSromSi daculia abzacebi, Sinaarsi gasagebadaa gadmocemuli, abzacebi azrobrivad ebmis erTmaneTs, gramatikuli Secdomebic ar gaqvs. ramdenime adgilas ga-mo rCenili gaqvs mZime. vfiqrob, siCqaris gamo gamogrCa sasveni niSnebi. Segaxse neb, sa-gnebis CamoTvlisas mZime iwereba!

47

10 weriTi davalebis Sefasebis kriteriumebi

1. naweris Sesabamisoba pirobasTan

aris Tu ara naweri mocemuli davalebis /pirobis/saTauris/miTiTebis/ Sesamabisi?

(a) srulyofilad Seesabameba – 2 qula

(b) nawilobriv Seesabameba – 1 qula

(g) acdenilia – 0 qula

2. aris Tu ara nawerSi azri cxadad, mkafiod gadmocemuli?

(a) yvela winadadebis azri gasagebia, cxadia – 2 qula

(b) gvxvdeba mxolod erTi bundovani monakveTi – 1 qula

(g) azrebi Camouyalibebelia, bundovania – 0

3. aris Tu ara naweri kargad organizebuli (struqturulad gamarTuli, abzaci gamoyofili, azrebi

Tanamimdevrulad gadmocemuli)?

(a) kargad organizebulia – 2 qula

(b) organizebulia nawilobriv – 1 qula

(g) ar aris organizebuli – 0

4. aris Tu ara naweri leqsikurad mdidari da adekvaturi?

(a) leqsika Temis Sesabamisi da mravalferovania – 2 qula

(b) leqsika Temis Sesabamisia – 1 qula

(g) naweri leqsikurad mwiria, gvxvdeba sityvaTa mniSvnelobebis aRreva – 0

5. aris Tu ara naweri gramatikul-orTografiulad gamarTuli?

(igulisxmeba: brunvis niSanTa marTlwera; saxelTa kumSva da kveca; piris nacvalsaxelebisa da zmnaSi

piris niSnebis marTlwera; ricxviTi saxelis marTlwera; saxelisa da zmnis ricxvSi SeTanxmeba... e. i. is

masala, rac Seiswavleba am saxelmZRvanelos kursiT).

(a) Secdoma ar aris – 2 qula

(b) Secdoma erTi an oria – 1 qula

(g) Secdoma samia an metic – 0

6. SeZlo Tu ara moswavlem sasveni niSnebis sworad gamoyeneba?

(a) gamoyenebulia yvelgan sworad (an mxolod erTi-ori Secdomaa) – 2 qula

(b) sami xarvezia – 1 qula

(g) samze meti Secdomaa – 0

7. aqvs Tu ara nawers srulyofili moculoba?

(a) srulyofilia – 2 qula

(b) damakmayofilebelia – 1 qula

(g) mcirea – 0

maqsimaluri qula 14

48

Sefasebis kriteriumebis mokle CamonaTvali:

1. Sesrulebuli davalebis Sesabamisoba saTaurTan/pirobasTan/miTiTebasTan

2. sicxade

3. struqtura (Tanamimdevroba)

4. leqsikuri maragi

5. gramatikul-orTografiuli mxare

6. punqtuacia

7. moculoba

maqsimaluri qula 14

miRwevis doneebi: qulebi

1. umaRlesi 14 – 13

2. maRali 12 – 11

3. saSualoze maRali 10 – 8

4. saSualo 7 – 6

5. saSualoze dabali

(elementaruli) 5 – 4

6. dabali 3 – 1

49

11 wakiTxulis gaazrebis procesebi da teqstis gasaazreblad dasmuli SekiTxvebi

kiTxvis miznebs Soris sxvaobis miuxedavad, procesebi da strategiebi, romlebsac

mkiTxveli iyenebs ama Tu im teqstis kiTxvis dros, met-naklebad saerToa. es procesebia:

a. teqstSi cxadad (eqspliciturad ) mocemuli informaciis povna;

b. teqstidan uSualo daskvnebis gamotana;

g. teqstis azrebisa da informaciis interpretacia sakuTar codnasTan Sejerebis safuZ-

velze;

d. teqstis enisa da mxatvruli xerxebis gaazreba.

a. teqstSi cxadad (eqspliciturad ) mocemuli informaciis povna

procesi gulisxmobs teqstis romelime winadadebaSi an frazaSi Riad, cxadad mocemuli

informaciis, azris an detalis dakavSirebas SekiTxvaSi mocemul mosaZiebel informaci-

asTan. am dros mkiTxvels ar moeTxoveba (an TiTqmis ar moeTxoveba) daskvnis gamotana. am

procesis farglebSi dasmuli SekiTxvebi xels uwyobs ama Tu im sagnis swavlebisas faqto-

brivi informaciis amokrefisa da dagrovebis unaris ganviTarebas.

b. uSualo daskvnebis gamotana

procesi gulisxmobs teqstis sxvadasxva nawilSi mocemuli informaciisa Tu mosazre-

bebis erTmaneTTan dakavSirebiT uSualo daskvnis gamotanas. amgvari daskvnis gamotana,

iseve rogorc cxadad mocemuli informaciis povna, uSualod teqsts emyareba, oRond am

dros mkiTxvelis yuradReba teqstis ufro vrcel monakveTze an mTlian teqstzea mimar-

Tuli. es procesi saSualebas aZlevs mkiTxvels, amoikiTxos is, rac teqstSi cxadad ar

aris mocemuli, magram teqstidan uSualod gamomdinareobs. SekiTxvis dasma am procesis

farglebSi xels uwyobs zogadad logikuri azrovnebis unaris ganviTarebas, gansakuTre-

biT ki – argumentaciis unaris Camoyalibebas.

g. teqstis azrebisa da informaciis interpretacia sakuTar codnasTan Sejerebis

safuZvelze

procesi gulisxmobs teqstis mTlianobaSi gaazrebas, teqstSi mocemuli azrebisa da

informaciis gaazrebas, rogorc mTeli teqstis, ise misi calkeuli pasaJis faruli

(implicituri) Sinaarsis amocnobas da interpretacias sakuTar codnasa da gamocdilebas-

Tan dakavSirebis safuZvelze. SekiTxvis dasma am procesis farglebSi xels uwyobs kriti-

kuli azrovnebis, gansjis unaris ganviTarebas.

mexuTe klasis damTavrebisas moswavlem unda SeZlos:

50

teqstis mTavari ideis, ZiriTadi Temis amocnoba; mTlianad nawarmoebis an personaJis ganwyobis amocnoba; nawarmoebSi momxdari ambis, movlenis, agreTve personaJis mdgomareobis an moqmedebis

motivis amocnoba; sakuTari codnisa da teqstSi mocemuli faqtebis erTmaneTTan dakavSirebis safuZvelze

daskvnis gamotana; varaudisa da faqtis erTmaneTisagan garCeva; garkveul sakiTxTan dakavSirebiT sakuTari azris gamoTqma da logikurad Camoyalibeba.

d. teqstis ena da mxatvruli xerxebis gaazreba

procesi gulisxmobs teqstis enobrivi da mxatvruli gamosaxvis saSualebebis garCevasa

da Sefasebas. SekiTxvis dasma am procesis farglebSi xels uwyobs teqstis esTetikuri

aRqmis unaris Camoyalibebas.

V klasis damTavrebisas Tavisi codnisa da dagrovili gamocdilebis gamoyenebiT mos-

wavles unda SeeZlos: realursa da SeTxzuls (mxatvrul pirobiTobas) Soris gansxvavebis danaxva; mxatvruli

Janrebis - zRapris, igavis, leqsis, moTxrobis da agreTve, sainformacio xasiaTis (isto-riuli, eTnografiuli, sabunebismetyvelo, saleqsikono) teqstebis specifikis codnis gamovlena;

mxatvrul teqstSi gamosaxvis saSualebaTa (dialogis, aRweris, daxasiaTebis), agreTve mxatvruli xerxebis (epiTetis, Sedarebis, gapirovnebis) amocnoba.

zemoT ganxiluli oTxive procesi wignierebis saerTaSoriso kvlevaSi mxatvruli da sainformacio xasiaTis teqstebis meSveobiT mowmdeba.

wigniereba

PIRLS 2006 saqarTveloSi

Tbilisi, 2008 weli, avtori – ia kutalaZe

51

12. praqtikuli nawili –

gakveTilebis gegmebi da scenarebi, mosasmeni teqstebi

Tavi I – bunebis suraTebi

nakaduli

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavlem SeZlos nawarmoebis esTetikur mxareze dakvirveba, leqsikaze muSaoba, leqsSi

gamoxatuli ganwyobis amocnoba, msjeloba ganwyobaze da sakuTari emociebis gadmocema.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTanqarT.dawy.(II).1.moswavlem unda SeZlossametyvelo qcevis warmarTva sakomunikacio miznisa

da konteqstis Sesabamisad.

yy zepiri gamosvlis/prezentaciis dros naTlad warmoadgens Temas/sakiTxs saTanado

informaciis mowodebiTa da logikuri Tanamimdevrulobis dacviT;

yy saubrobs saTanado tempiT, mkafiod da garkveviT; saWiroebisamebr iyenebs metyvelebis

araverbalur saSualebebs.

qarT.dawy.(II).3. moswavlem unda SeZlosstandartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis nacnobi

teqstebis interpretirebada Sefaseba; maT mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;

mxatvruli nawarmoebis esTetikuri Sefaseba (sawyis doneze).

yy ismensmxatvrulnawarmoebs (leqss, novelas, moTxrobas) dagamoxatavssakuTaremocieb-

sadaSTabeWdilebebs; asaxelebs misTvis esTetikurad mimzidvel adgilebs mxatvruli

teqstidan;

qarT.dawy.(II).9.moswavlem unda SeZloskiTxvis nacnobi strategiebis SerCeva da gamoyeneba

miznis Sesabamisad.

yy sxvadasxva saSualebiT (konteqstis gaTvaliswinebiT, kiTxvis dasmiT, leqsikoniT) amoic-

nobs ucnobi sityvebisa da gamoTqmebis mniSvnelobas;

winare codna moswavleebs SeuZliaT teqstis wakiTxva da gaazreba, leqsSi emociebis amocnoba.

gakveTilis msvlelobaorganizebis formebi: saerTo saklaso, wyviluri

aqtivoba 1. motivacia

motivaciis mizniT, maswavlebeli dafaze wreSi wers pirveli Tavis saTaurs: „bunebis suraTe-

bi“ da sTxovs moswavleebs warmoidginon maTTvis sayvareli bunebis suraTi da mokled aRweron

is. moswavleebi asaxeleben sxvadasxva rames: tyes, mdinares, mTebs, yvavilebs... Tu romelime

52

53

moswavlem ar axsena, maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, ician Tu ara, ra aris nakaduli, unaxavT

Tu ara is; riT gansxvavdeba nakaduli mdinarisgan, ra axsendebaT nakadulis xsenebisas (mag. qveb,

Cxriali, bilikebi...) da ase gadava gakveTilis Temaze.

SesaZloa, am aqtivobis nacvlad, maswavlebelma proeqtoriT uCvenos bunebis sxvadasxva

peizaJi da asaubros im emociebze, romlebsac is iwvevs.

aqtivoba 2. msjeloba leqsiT gamowveul emociaze

maswavlebeli sTxovs moswavleebs yuradRebiT mousminon da Tavad kiTxulobs teqsts

gamometyvelebiT. mere sTxovs moswavleebs aRweron ra emocia dautova leqsma da romeli sityva,

fraza, emocia daamaxsovrdaT. moswavleebi asaxeleben sxvadasxva sityvasa Tu emocias, imas, rac

mosmenisas gauCndaT an daamaxsovrdaT. maswavlebeli axsenebs moswavleebs, rom leqsSi mTavari

swored emociebia, ganwyobaa, romelsac avtori xSirad patar-patara suraTebis, emociuri fra-

zebis, riTmisa da ritmis meSveobiT qmnis. leqsSi TiToeuli sityva emociiT aris datvirTuli.

aqtivoba 3. leqsikaze muSaoba

maswavlebeli daasaxelebs da dafaze winaswar gamzadebul cxrilSi Camowers ramdenime

sityvas teqstidan, romlebic SeiZleba ucxo iyos moswavleebisTvis da sTxovs, ganmarton es

sityvebi: qorbuda, eCqroleboda, broltana, minari, kokorgaxsnili... moswavleebi ganmartaven

am sityvebs SeZlebisdagvarad. maswavlebeli maT pasuxebs wers cxrilis meore svetSi.

sityva sityvis mniSvneloba Cemi azriT

sityvis mniSvneloba konteqstidan gamomdinare

leqsikoniseuli ganmarteba

Semdeg moswavleebs sTxovs, gadaSalon saxelmZRvanelo, ipovon cxrilSi amowerili sityvebi

leqsSi, dafiqrdnen konteqstis mixedviT cxrilSi amowerili sityvebis mniSvnelobaze da gauz-

iaron gverdiT mjdom moswavles. aqtivobis dasasruls moswavleebis pasuxebs maswavlebeli

daafiqsirebs cxrilSi, Semdeg ki Tavad eubneba maT swor ganmartebas da asrulebs cxrilis

Sevsebas.

aqtivoba 4. leqsis analizi – komentarebis wignaki

maswavlebeli yofs moswavleebs jgufebad, urigebs maT furclebze winaswar gamzadebul

cxrils:

sityva komentari

da sTxovs cxrilis pirvel svetSi amoweron sityvebi an frazebi, romlebiTac poeti aRwers

nakaduls da meore svetSi miuweron emociuri komentari (magaliTad, axsnan, ratom adarebs ama

Tu im nivTs an movlenas nakaduls an ratom aRwers ama Tu im sityviT).

aqtivoba 5. prezentaciebi

moswavleebi akeTeben prezentaciebs.

aqtivoba 7. Sejameba

maswavlebeli sTxovs moswavleebs Seudaron erTmaneTs leqsis pirveli mosmeniTa da anal-

izis Semdeg gaCenili emocia, imsjelon msgavseb-gansxvavebaze.

saSinao davalebamaswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, daxaton leqsis ilustracia da saxelmZ-

Rvanelodan Seasrulob me-7 savarjiSo.

Sefasebamoswavleebi Sefasdebian ramdenad SeZles nawarmoebebis esTetikur mxareze dakvirveba,

wakiTxulis saprezentaciod momzadeba.

54

55

WianWvelebi (mosasmeni teqsti)

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavlem SeZlos teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba, problemis identificireba da gamosav-

lis Zieba, personaJis Sefaseba, sakuTari damokidebulebis gamoxatva, pirad gamocdilebasTan

dakavSireba.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTanqarT.dawy.(II).2 . moswavlem unda SeZlosstandartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis

mosmena da gageba-gaazreba; teqstebze msjeloba da daskvnis gamotana.

• warmoaCens nawarmoebis personaJs sxvadasxva kuTxiT (miuTiTebs mis rogorc dadebiT,

ise uaryofiT Tvisebebze);

• yuradRebas amaxvilebs detalebze (mag., personaJis daxasiaTebisas);

• gamoaqvs daskvna teqstSi mocemuli informaciis safuZvelze;

• monawileobs literaturuli nawarmoebis Sesaxeb gamarTul diskusiaSi, msjelobs nawar-

moebSi asaxuli problemis/konfliqtis Sesaxeb.

winare codna moswavleebs aqvT teqstis mosmena-gaazrebis, sakuTari damokidebulebis gamoxatvis, prob-

lemaze msjelobis unarebi.

gakveTilis msvleloba organizebis formebi: saerTo saklaso, individualuri


maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg ekiTxeba moswavleebs:

ra viciT Tixis Sesaxeb? romeli nawarmoebidan gaxsovT WianWvela? rogor xasiaTdeba is im

teqstSi?

moswavleTa pasuxebis Semdeg maswavlebeli proeqtoris (an bukebis) daxmarebiT esaubreba

moswavleebs WianWvelebis cxovrebis wesis Sesaxeb.

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva epizodebad

maswavlebeli teqsts kiTxulobs epizodebad:

1. „erT baRSi... – ...Savi feri daedo“.

2. „mebaRe rom... – ...veRar miekarebian“.

3. „meore dRes... – ...ra unda eqnaT?“.

4. „maT xis kenweroze... – ...rogor moeSorebina WianWvelebi Tavidan“.

5. „erTxel, roca... – ...Tavi xifaTisagan“.

6. „sami gonieri WianWvela...“ – bolomde.

TiToeuli epizodis wakiTxvis Semdeg maswavlebeli aZlevs sxvadasxva moswavles gansxvave-

bul davalebas epizodis Sinaarsis gaTvaliswinebiT.

1. isaubreT mebaRis saqmianobaze, movaleobebze;

2. isaubreT mebaRis gasaWirze; Seafason rCeva da Camoayalibon TavianTi rekomendaciebi;

3. ra unda qnan WianWvelebma (gaaanalize problema da imsjele masze);

4. epizodis mixedviT daaxasiaTe WianWvelebi da imsjele ramdenad gonivrulia maTi qmedeba;

5. imsjeleT WianWvelebis Tavganwirvaze, gaixseneT paralelebi istoriidan, literaturidan;

6. SeafaseT mebaRis saqcieli; Tqven rogor moiqceodiT mis adgilas?

aqtivoba 3. refleqsia

maswavlebeli moswavleebi usaxelebs meaTe savarjiSoSi mocemul gamonaTqvamebs saTiTaod

da sTxovs moifiqron, riT SeiZleba isini daukavSiron teqsts.


maswavlebeli sTxovs moswavleebs isaubron imaze, ra iswavles dRes iseTi, romelsac gamoi-

yeneben momavalSi.

Sefasebayvela moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad SeuZlia teqstis Sinaarsis gageba-gaazreba,

problemis identificireba da gamosavlis Zieba, personaJis Sefaseba, sakuTari damokidebulebis

gamoxatva, pirad gamocdilebasTan dakavSireba.

56

57

nislebi

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavlem SeZlos dasabuTebuli msjeloba, sakuTari kiTxviT gamowveuli ganwyobisa da

STabeWdilebis zepirad da werilobiT Camoyalibeba.



• ისმენს ერთსა და იმავე თემაზე შექმნილ ლიტერატურულ ტექსტებს და პოულობს მსგავსება-

განსხვავებას მათ შორის;

qarT.dawy.(II).7.moswavlem unda SeZloswakiTxuli teqstebis interpretireba, dasabuTebuli

daskvnis gamotana da Sefaseba; teqstebis mimarT piradi damokidebulebis gamoxatva da axsna;

kiTxviT gamowveuli ganwyobilebisa da STabeWdilebis gadmocema.

yy amoicnobs da xsnis martiv mxatvrul simboloebs.

qarT.dawy.(II).10.moswavlem unda SeZlosnacnob Tematikaze standartiT gansazRvruli sxva-

dasxva tipis mcire zomis teqstebis Seqmna.

yy wers Canaxatebs, mcire zomis mxatvrul teqstebs;

winare codna moswavleebs SeuZliaT teqstis wakiTxva da gaazreba, leqsSi emociebis amocnoba, gansxvavebis

danaxva sxvadasxva tipis teqstebs Soris.

resursebinislis amsaxveli fotoebi

gakveTilis msvleloba organizebis formebi: saerTo saklaso, wyviluri, jgufuri


provocirebis mizniT, maswavlebeli ukiTxavs moswavleebs nnislis ganmartebas: „atmosfero-

Si wylis orTqlis kondensaciis, atmosferoSi wvrili wylis wveTebisa da kristalebis saxiT

Setivtivebuli produqti. da auaresebs xilvadobas 1-dan 10km-mde“. maswavlebeli ekiTxeba

moswavleebs: Tqveni azriT, risi ganmarteba SeiZleba iyos es? moswavleTa savaraudo pasuxebis

Semdeg, Tu ar dasaxelda swori versia, maswavlebeli etyvis, rom es aris nisli. maswavlebeli

sTxovs moswavleebs gamoTqvan mosazreba nislis ra maxasiaTeblebzea gamaxvilebuli yuradReba.

da ra tipis teqsts axasiaTebs Txrobis amgvari stili?

aqtivoba 2. suraTis aRwera

maswavlebeli uCvenebs moswavleebs nislis suraTs da sTxovs aRweron, Seadaron, daaxasiaTon

nisli. gamoxaton is emocia, romelsac maT es suraTi utovebs.

aqtivoba 3. teqstis wakiTxva da analizi (kiTxva-pasuxi)

maswavlebeli ukiTxavs moswavleebs giorgi leoniZis leqss „nislebi“, Semdeg ki sTxovs,

gadaSalon saxelmZRvanelo, Tavad waikiTxon teqsti da Seadaron erTmaneTs enciklopediuri

ganmartebiTa da leqsiT miRebuli STabeWdileba: rogor aris danaxuli nisli pirvel da rogor

– meore SemTxvevaSi.

moswavleebis pasuxebis Semdeg maswavlebeli amaxvilebs yuradRebas imaze, rom pirvel

SemTxvevaSi yuradReba gamaxvilebulia nislis realur maxasiaTeblebze, meore SemTxvevaSi ki

nisls miwerili aqvs adamianuri grZnobebi da emociebi.

aqtivoba 4. gapirovneba da misi funqcia (muSaoba wyvilebSi)

maswavlebeli sTxovs moswavleebs gaixsenon ra mxatvruli xerxia adamianuri Tvisebebis

miwera usulo sagnisTvis. moswavleebi upasuxeben, rom es aris gapirovneba. Semdeg awyvilebs

maT da sTxovs, ipovon da moniSnon teqstSi gapirovnebis magaliTebi da ganmarton. aqtivobis

dasrulebis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentacias.

aqtivoba 5. Tavisufali wera

maswavlebeli sTxovs moswavleebs gadaSalon rveulebi da daweron Canaxati „nisli“. sur-

vilisamebr, SeuZliaT gamoiyenon gakveTilze aRZruli STabeWdilebebi.

aqtivoba 8. prezentacia

ramdenime moswavle akeTebs prezentacias.

58

59

saSinao davalebamaswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, daweron saxelmZRvanelodan me-2 da

me-3 savarjiSoebi.

Sefasebamoswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles azris zepirad da werilobiT naT-

lad Camoyalibeba, dasabuTebuli msjeloba.

spilos moSinaureba (mosasmeni teqsti)

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavle SeZlebs teqstis mosmenas, gageba-gaazrebas, mniSvnelovani informaciis amokrebas,

detalebze yuradRebis gamaxvilebas. weris strategiebis gamoyenebas Txzulebis Seqmnisas.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTanqarT.dawy.(II).2 . moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis


• ismens sxvadasxva xasiaTis sainformacio teqstebs da erTmaneTisagan ganarCevs faqtebsa

da damokidebulebebs (Sefasebebs);

• warmoaCens nawarmoebis personaJs sxvadasxva kuTxiT (miuTiTebs mis rogorc dadebiT,

ise uaryofiT Tvisebebze);

• yuradRebas amaxvilebs detalebze (mag., personaJis daxasiaTebisas);

• gamoaqvs daskvna teqstSi mocemuli informaciis safuZvelze;

qarT.dawy.(II).12. moswavlem unda SeZlos weris nacnobi strategiebis SerCeva da gamoyeneba

miznis Sesabamisad.

• iyenebs models, sayrdenebs, miTiTebebs, teqstis gegmas; saWiroebisamebr iyenebs grafi-

kul maorganizebels;

• naweris srulyofis mizniT xelaxla gadaikiTxavs namuSevars, asworebs stilistur xarve-

zebs da gramatikul Secdomebs (mag.: subieqt-obieqtisa da zmnis sintaqsuri urTierTo-

bis wesebis darRvevisas), iTvaliswinebs zmnis piris formaTa agebis kanonzomierebebs;

winare codna moswavleebs SeuZliaT mosmenili teqstis gageba-gaazreba. mcire zomis Txzulebis Seqmna.

gakveTilis msvleloba organizebis forma: saerTo saklaso, individualuri.


maswavlebeli gakveTils iwyebs Temisa da miznis gacnobiT, Semdeg ekiTxeba moswavleebs,

maTi azriT, romeli cxoveli SeiZleba CaiTvalos gonier cxovelad da ratom, moswavleebi

savaraudod daasaxeleben ZaRls, cxens, maimuns... Tu moswavleebi ar daasaxeleben, maswavlebeli

aRniSnavs, rom maT ricxvs miekuTvneba spiloc, romelic gamoirCeva Tavisi gonierebiT. maswav-

lebeli ekiTxeba moswavleebs, ra ician spilos Sesaxeb, maTTan erTad ayalibebs mniSvnelovan

da saintereso informacias...

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva

maswavlebeli kiTxulobs teqsts abzac-abzac, abzacis wakiTxvis Semdeg svams kiTxvebs imisi

60

61

dasadgenad, Tu rogor gaiges is moswavleebma, SeuZlia gamoiyenos teqsts darTuli kiTxvebi

da savarjiSoebi.

aqtivoba 3. dakarguli sityvebi

maswavlebeli moswavleebs aZlevs imave teqsts, romlidanac winaswar amoRebuli aqvs sityve-

bi. sTxovs moswavleebs, gaixsenon teqsti, gaiTvaliswinon konteqsti da daabrunon sityvebi

Tavis adgilas. (SeniSvna: maswavlebels klasis momzadebis Sesabamisad SeuZlia es aqtivoba

gamoiyenos SemoqmedebiTad, ar misces sityvebi da moswavleebma Tavad gaixsenon detalebi,

sityvis nacvlad amoiRos winadadebebi da moswavleebma Casvan is Sesabamis adgilas da a.S.).

prezentaciisas maswavlebeli asaxelebs gamotovebuli sityvebis nomrebs, moswavleebi asaxe-

leben TavianT versias, gaimarjvebs is, visac yvelaze kargad axsovs teqsti.

Ronieri moiqanceba aqlemi yulfi eSvebisgan ZaRlis Sinaur Wkviani

deviviT kaci Wkvianuri gonier nakleb gadaarCina uvnebeli Wkuas bavSvi

winamZRolma Sinauri daxamxameba

adamianebi spilos imitom aSinaureben, rom metad 1. Ronieri cxovelia da muSaobaSi Zalian

gamosadegia. erTi spilo imdens aikidebs, ramdensac xuTi 2. aqlemi. romeli tvirTic aT cxens

wasaRebad uZneldeba, erT spilos advilad miaqvs. amasTan, siaruli Cqari icis; ubralo cxeni

ver mihyveba siarulSi, Tu ara – kargi bedauri. amitom spilo Zvirad fasobs. roca gareul

spilos daiWeren, orive eSvs daaxerxaven xolme. misi msxvili 3. eSvebisgan ki mSvenier TeTr

savarcxlebs, samkaulebsa da sxva nivTebs akeTeben.

gareul spilos mosaSinaureblad sxvadasxva RonisZiebiT iWeren. erTi ufro martivi

RonisZieba aris Semdegi: miagneben Tu ara spilos binas, monadireebi pirqarze uaxlovdebian mas

da Tan magari Toki miaqvT. Toks boloze 4. yulfi aqvs gamobmuli. roca spilos moixelTeben,

erTi monadire did xeze Tokis meore wvers

miabams. spilo trials daiwyebs da Toki garSemo Semoexveva. mere ramdensame dRes amave

mdgomareobaSi mSiers amyofeben, saWmels ar miscemen; spilo 5. moiqanceba, Rone gamoeleva da

damSviddeba. bolos, 6. Sinaur spilos miiyvanen da axlad daWeril spilos Sin gaayoleben. eqvsi

Tvis Semdeg spilo sruliad Sinaurdeba.

SeiZleba ifiqroT: spilo uTuod Zalian ugunuri pirutyvi unda iyos, Torem imodena 7.

deviviT cxovels erTi bewva kaci rogor daiWerda da daatyvevebdao. sruliadac ara, piriqiT,

spilo Zlier 8. Wkviani oTxfexia; gonebiT yovel cxovels sjobia, maimunisa da 9. ZaRlis garda.

magram kacis WkuasTan ra gauva! 10. kaci bevr pirutyvze friad patara da uRonoa, magram Tavisi

didi Wkuis wyalobiT yvelas sZlevs da imorCilebs.

spiloebi bevr SemTxvevaSi metad did gonierebas iCenen. ai, magaliTad, roca caSi quxili

atydeba xolme, spilo tyes Tavs anebebs da xes axlo aRar ekareba. es sakvirvelad 11. Wkvianuri

moqmedebaa: quxilis dros, roca mexi Camovardeba, xeebs xSirad daecema xolme; etyoba, spilos es

movlena SeuniSnavs da amitom tyes quxilis dros erideba. modi da Wkvian cxovels nu dauZaxeb!

bevri adamiania, rom quxilis dros gaeqaneba da xes Seefareba xolme da amiT spiloze 12. nakleb

Wkuas iCens. spilo, raki gaSinaurdeba, kidev ufro Wkviandeba. Sinauri da gareuli spiloebi

gonebiT SoriSors arian.

– gaSinaurebul spilos gonebas ra umatebs? – mkiTxavT. – 13. gonier kacTan siaxlove. Sinauri

spilo kacis yvela moqmedebas yurs ugdebs, imis cxovrebas Tvals adevnebs, TviTonac hbaZavs

da amitom Wkviandeba. adamianic xom asea. Tu patara bavSvi gonier adamianebSi gaizarda, imaTgan

bevrs iswavlis da Wkviani kaci gamova. roca spilo tyesa da mindorSi imyofeba da marto Tav-

isnair pirutyvs xedavs, aba, ras iswavlis. roca kacTan cxovrobs, imisgan 14. Wkuas iTvisebs.

erTxel jariskacebs urmiT saomari iaraRi mihqondaT. isini unda gasuliyvnen mdinareSi,

romelic oRroCoRro iyo. wyalSi gasvlis dros erTma uremma gverdze gadaiwia da am dros

gadavarda oficeri, romelic uremSi yuTze ijda. erTi Tvalis 15.daxamxameba rom dascloda,

urmis ukana Tvali gadauvlida da oficers

gaWyletda. magram spilom, romelic am urmis ukan modioda, Tvali Seaswro am xifaTs, ficxlav

Tavisi grZeli xorTumiT urmis ukana Tvali maRla aswia da ise daiWira manam, sanam uremi oficers

gascildeboda. ase 16.gadaarCina spilom kaci sikvdils, Tumca imisTvis es aravis ubrZanebia.

erTxel kidev veeberTela Sinauri spilo viwro quCaSi mirboda, win dauxvda 17.bavSvi,

romelmac gzidan Camocla ver moaswro. spilo SeCerda, bavSvi Tavisi xorTumiT nazad aiyvana,

gzis piras gadasva da mere isev gaswia Tavis gzaze.

spilo mSvidi da 18.uvnebeli pirutyvia, magram, Tu kaci usamarTlod moeqca, gulSi Caidebs

da samagieros gadauxdis. erTma spiloTa19. winamZRolma spilos Tavze kakali daado da qviT

zed gatexa. meore dRes spilo imave kacs quCaSi mihyavda. duqnis win spilom kaklis grova dain-

axa, Tavisi veeba xorTumiT waswvda,

erTi kakali aiRo da Tavis winamZRols Sig SublSi Ronivrad miartya... 20.Sinauri spiloebis

gonebaze wignebSi bevrs amoikiTxavT.

aqtivoba 4. spilos daxasiaTeba

moswavleebi asruleben meTodur saxelmZRvaneloSi mocemul savarjiSo 5-s. maswavlebeli

sTxovs moswavleebs daaxasiaTon spilo, aRweron misi garegnoba da Tvisebebi. am davalebis ukeT

mosamzadeblad ki Seasrulon Semdegi winaswari samuSao:

a) fanqriT moniSnon teqstSi davalebis Sesabamisi adgilebi;

iqve aRniSnon, ras aRwers avtori – spilos garegnobas (didi

tani, eSvebi, xorTumi) Tu Tvisebas (Rone, goniereba, uwyinaroba...);

b) winaswar gansazRvron, rogori TanamimdevrobiT sjobs moniSnuli

magaliTebis dalageba, da gadanomron.

g) SerCeuli masala sqemis saxiT warmoadginon;

Semdeg daweron patara Txzuleba da saTauric SeurCion. Txzulebis daweris Semdeg maswav-

lebeli sTxovs maT kidev erTxel waikiTxon TavianTi naSromebi da Caasworon is.


moswavleebi kiTxuloben Txzulebas, maswavlebeli aZlevs ganmaviTarebel komentars imis

mixedviT, Tu ramdenad moaxerxes maT warmoeCinaT spilos Tvisebebi, ramdenad Tanmimdevruli

da enobrivad daculi iyo maTi Txzuleba.

62

63


maswavlebeli sTxovs moswavleebs ramdenime sityviT isaubron imis Sesaxeb, ra gaiges axali

dRevandeli gakveTilidan.

Sefaseba moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, Tu ramdenad SeZles:

1. teqstis gageba-gaazreba: kiTxvebze gasces logikuri pasuxi, Seavses teqstSi gamotove-

buli sityvebi.

2. SeZles personaJis werilobiT daxasiaTeba - Txzuleba iyo Tanmimdevruli da enobrivad

gamarTuli. imsjeles spilos rogorc garegnobaze, ise Tvisebebze, moiyvanes magaliTebi

teqstidan.

Teoria – epiTeti da Sedareba

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavle gaiazrebs Sedarebisa da epiTetis raobasa da mniSvnelobas da SemoqmedebiTi

azrovnebis unari.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTanqarT.dawy.(II).6.მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის

ტექსტების წაკითხვა, გაგება და გაანალიზება არსებითი მნიშვნელობის მქონე საკითხების/დეტალების

გათვალისწინებით.

• აკვირდება მწერლის ენას, ამოიცნობს ზოგიერთ მხატვრულ ხერხს (ეპითეტს, შედარებას, ჰიპერბოლას,

გაპიროვნებას), სალექსო რითმას;

qarT.dawy.(II).11. მოსწავლემ უნდა შეძლოს ნაცნობი ლექსიკის, ნასწავლი ენობრივ-სინტაქსური

კონსტრუქციებისა და სტრუქტურული ელემენტების მიზნობრივად შერჩევა და სათანადოდ გამოყენება;

ქართული სალიტერატურო ენის ძირითადი ნორმების დაცვა.

• მსგავსი მნიშვნელობის სიტყვებიდან კონტექსტის მიხედვით შეარჩევს სათანადო ლექსიკურ

ერთეულს;

winare codna:moswavleebma ician kiTxvis strategiebi, mxatvruli enis raoba, aqvT TanamSromlobisa da

kreatiuliazrovnebis unarebi.

gakveTilis msvlelobaorganizebis formebi: saerTo saklaso, individualuri, wyviluri


maswavlebeli gakveTilis dasawyisSi moswavleebs axsenebs wina gakveTilebze Seswavlil

leqsebs da svams kiTxvas: ris meSveobiT axerxebs poeti emociuri zemoqmedeba moaxdinos mkiTx-

velze? moswavleebi asaxeleben leqsis maxasiaTeblebs. Tu ver ityvian, aqtivobis dasasruls

maswavlebeli mokled Seaxsenebs, rom leqsi ganwyobas, emocias gamoxatavs da amas poeti mxat-

vruli enis, mxatvruli xerxebis meSveobiT axerxebs.

aqtivoba 2. Teoriuli masalis wakiTxva-gaazreba

maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, romeli mxatvruli xerxebi ician. isini asaxeleben

savaraudod epiTetsa da Sedarebas daSeZlebisdagvarad ganmartaven. Semdeg maswavlebeli mos-

wavleebs sTxovs gadaSalon saxelmZRvaneloebi me-10 gverdze da waikiTxon mocemuli masala

da moniSnon maTTvis mniSvnelovani an bundovani sakiTxebi.

aqtivoba 3. wakiTxulis gageba-gaazreba

bundovani monakveTebis ganmartebis Semdeg maswavlebeli svams kiTxvebs imis gasarkvevad,

64

65

ramdenad kargad gaiges moswavleebma wakiTxuli Teoriuli masala da saWiroebis SemTxvevaSi

avsebs mas. iqve aZlevs ramdenime nimuSs da sTxovs, amoweron Sedarebisa da epiTetis nimuSebi

(SesaZloa, maswavlebelma gamoiyenos isev wina gakveTilebze Seswavlili teqstebi).

aqtivoba 4. wyvilebSi muSaoba

maswavlebeli moswavleebs yofs jgufebad, urigebs furclebs, zed weria arsebiTi saxelebi:

Tovli, biWi, wvima da sTxovs moifiqron: a) epiTetebi, romlebiTac wvimas daaxasiaTebdnen; b)

Sedarebebi, romlebiTac wvimas raime sagans an movlenas Seadarebdnen. aqtivobis dasrulebis

Semdeg moswavleebi akeTeben prezentacias. yvelaze saintereso variantebi Camoiwereba dafaze.

aqtivoba 5. Canaxatis Seqmna (individualurad)

maswavlebeli imave jgufebs sTxovs daweron Canaxati, patara moTxroba, zRapari an leqsi,

romelSic gamoiyeneben Sedarebebsa da epiTetebs.


aqtivobis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentaciebs. akvirdebian erTmaneTis naSromebs

imis mixedviT, TUu rogor moaxerxes maT mxatvruli xerxebis gamoyeneba.

saSinao davalebamaswavlebeli moswavleebs sTxovs Seasrulon saxelmZRvaneloS mocemuli pirveli savar-

jiSo (mosw. wigni, gv. 10).

Sefasebayvela moswavle Sefasdeba imis mixedviT, ramdenad adekvaturad SeuZlia axsnili masalis

gageba-gaazreba da praqtikulad gamoyeneba.

namdvili ambavi

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavleebma SeZlon teqstis gageba- gaazreba, analizi; sakuTari damokidebulebis gamox-

atva.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTanqarT.dawy.(II.)6.moswavlem unda SeZlosstandartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis

wakiTxva, gageba da gaanalizeba arsebiTi mniSvnelobis mqone sakiTxebis/detalebis gaTvalis-

winebiT.

yy gamoyofs da asaxelebs teqstis mTavar sakiTxebs;

yy gamokveTs arsebiT informacias teqstis calkeuli monakveTidan;




yy ganmartavs personaJTa qcevis motivs da afasebs maTs saqciels;

yy gamoaqvs daskvna personaJebs Soris arsebuli urTierTobis Sesaxeb, cdilobs naTqvamis

dasabuTebas teqstis monacemebze dayrdnobiT;

yy teqstis mTliani gaazrebis safuZvelze gamoaqvs daskvna;

yy avlebs paralels Tematurad msgavs nawarmoebebTan;

yy msjelobs misTvis saintereso sakiTxebis Sesaxeb da gamoxatavs sakuTar pozicias;

winare codna moswavleebs aqvT teqstebis damoukidebladkiTxvis gamocdileba.

resursebifoto an videomasala akaki wereTlis Sesaxeb

organizebis formebi individualuri, wyviluri

gakveTilis msvleloba

aqtivoba 1. maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg moswavleebs ekiTxeba:

gaixsenon ra ician akaki wereTlis Sesaxeb, waukiTxavT Tu ara misi nawarmoebebi... mokled

esaubreba akakis Sesaxeb, rom is 5 wlamde izrdeboda sofel savaneSi, kargad icnobda soflis

cxovrebas. nawarmoebSi „Cemi Tavgadasavali“ aRwerili aqvs Tavisi cxovrebis es etapi. (Sesa-

Zleblobis mixedviT, aCvenebs foto an video masalas Temis irgvliv, pasuxobs moswavleTa mier

dasmul SekiTxvebs).

66

67

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva da analizi (individualurad da wyvilebSi)

maswavlebeli awyvilebs moswavleebs da sTxovs jer individualurad waikiTxon teqsti,

mTlianad, Semdeg ki - abzac-abzac da paralelurad Seavson komentarebis wignaki. moswavleebi

amoweren abzacidan, rac maT CaTvales mniSvnelovnad da daurTaven TavianT komentars. (es meTo-

di miscems saSualebas moswavleebs damoukideblad gaiazron teqsti da gamoxaton sakuTari

damokidebuleba ganviTarebul movlenebsa Tu personaJebze, mocemuli teqsti ki amis karg

saSualebas iZleva, radganac yvela abzaci garkveuli problemis Semcvelia, aZlevs saSualebas

moswavleebs yuradReba gaamaxvilon yvela mniSvnelovan aspeqtze.

teqsti komentari

ramdenime wyvili akeTebs prezentacias, danarCenebi avseben. maswavlebeli adarebs moswav-

leTa mosazrebebs. afaseben maT ramdenad logikuri iyo pasuxebi.

aqtivoba 3. msjeloba mTavar saTqmelze (saerTo saklaso)

maswavlebeli yuradRebas amaxvilebs teqstis bolo abzacSi dasmul kiTxvebze, sTxovs mos-

wavleebs gaixsenon magaliTebi, Tu hqoniaT konfliqti vinmesTan da rogor mougvarebiaT is...

Sefasebamoswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, SeuZliaT Tu ara teqstis gaanalizeba, piradi Tval-

sazrisis damoukideblad gamoxatva, sakuTari Tvalsazrisis naTlad Camoyalibeba, pirad

gamocdilebasTan dakavSireba.

Tovli

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavlem SeZlos nawarmoebis esTetikur mxareze dakvirveba, mxatvrul xerxebze muSaoba,

sakuTari damokidebulebis, emociis gamoxatva, SemoqmedebiTi muSaoba.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTanqarT.dawy.(II).3. moswavlem unda SeZlos standartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis nacnobi




sadaSTabeWdilebebs;

yy asaxelebs misTvis esTetikurad mimzidvel adgilebs mxatvruli teqstidan;

yy saubrobspoeturnawarmoebSigamoxatulganwyobaze;

qarT.dawy.(II.)6.moswavlem unda SeZlosstandartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis


winebiT.

yy akvirdeba mwerlis enas, amoicnobs zogierT mxatvrul xerxs (epiTets, Sedarebas, hiper-

bolas, gapirovnebas), saleqso riTmas;




yy qmnis wakiTxuli an mosmenili teqstis ilustracias/ilustraciebs (SesaZlebelia

kompiuteruli grafikuli redaqtoris gamoyenebiT); xsnis, ra kavSirSia mis mier Seqmni-

li ilustracia/ilustraciebi teqstTan an teqstis calkeul epizodTan;

winare codna moswavleebs SeuZliaT teqstis wakiTxva da gaazreba, leqsSi emociebis amocnoba, mxatvruli

xerxebis amocnoba.

gakveTilis msvlelobaorganizebis formebi: saerTo saklaso, wyviluri


Temisa da miznis gacnobis Semdeg, motivaciis mizniT, maswavlebeli moswavleebs sTavazobs

saxaliso aqtivobas: maswavlebeli asaxelebs ganwyobas, moswavleebi erTi wuTis ganmavlobaSi

asaxeleben ganwyobis Sesabamis citatas naswavli leqsebidan (moswavleebs SeuZliaT daixmaron

saxelmZRvanelo). magaliTad, xalisiani, saxaliso, sevdiani, amaRlebuli... xan piriqiT, asaxelebs

68

69

citatas da maT unda daasaxelon ganwyoba. aqtivobis dasasruls maswavlebeli mokled Seaxsen-

ebs, rom leqsi ganwyobas, emocias gamoxatavs da amas poeti mxatvruli enis meSveobiT axerxebs.

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva/analizi

maswavlebeli jer Tavad kiTxulobs leqss gamometyvelebiT, Semdeg ki sTxovs gadaSalon

saxelmZRvanelo, waikiTxon vaxuSti kotetiSvilis leqsi „Tovli“, amoweron 4 maTTvis yvelaze

saintereso citata, daasaxelon ganwyoba da daurTon emociuri komentari.


ramdenime moswavle akeTebs prezentacias. maswavlebeli sTxovs danarCenebs gansxvavebuli

citatebi an gansxvavebuli ganwyoba Tu aqvT moniSnuli, waikiTxon. imarTeba msjeloba TiToeuli

taepis irgvliv. Tu romelime saintereso citata ar daasaxeles, maswavlebeli Tavad daamatebs.

aqtivoba 4. mxatvrul xerxebze muSaoba wyvilebSi

maswavlebeli jer axsenebs moswavleebs mxatvrul xerxebs kiTxva-pasuxis meSveobiT, Sem-

deg ki sTxovs maT, amoweron mxatvruli xerxebi da ganmarton isini (magaliTad TeTr daTvTan

Tovlis SedarebiT gamokveTilia axaldadebuli Tovlis sirbile da simZime, an is, rom TeTri

daTvi mxolod Tovlian qveynebSi cxovrobs da am SedarebiT poeti asociaciurad gvakavSirebs

Tovlian mxaresTan). moswavleebi asaxeleben magaliTebs teqstidan da ganmartaven.

aqtivoba 5. interpretaciebi

maswavlebeli sTxovs moswavleebs survilisamebr, an moifiqron ramdenime Sedareba, epiTe-

ti da gapirovneba, romlebiTac aRweren Tovls, an daxaton leqsis ilustracia. moswavleebi

uziareben erTmaneTs sakuTar naSroms.

saSinao davalebamaswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, iswavlon leqsi „Tovli“ da saxelmZ-

Rvanelodan daweron me-6 savarjiSo (maswavlebels SeuZlia, asarCevad misces es davalebebi).

Sefasebamoswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles nawarmoebebis esTetikur mxareze

dakvirveba, sakuTari emociebis gamoxatva, azris naTlad Camoyalibeba.

WianWvelebi

erT baRSi bevri xili idga. atmiT, kakliT, msxliT sul savse

iyo. am baRSi cxovrobda mebaRe: xexilebs gamxmar totebs usxlav-

da, yvavilebs wyals usxamda da baRis patara saseirno bilikebze

wminda qviSas hfenda. baRis axlomaxlo TavianT budeSi cxov-

robda aTasobiT WianWvela. amaT Seityves, rom baRSi bevri amaTi

sayvareli xili xarobda. WianWvelebi didi groviT gaemgzavrnen

baRisaken. acocdnen erT xeze da mis xils Wama dauwyes. xe WianWve-

lebiT ise Seifina, rom Savi feri daedo.

mebaRe rom am xesTan gasasxlavad mivida, zed uTvalavi WianWve-

la dainaxa da xe Zalian daenana. WianWvelebs xidan Camoreka dau-

wyo; magram isini miesivnen da kbena dauwyes: mebaRem Tavi daaneba

da ukan gamobrunda. yovel cismare dRes WianWvelebi gaemgzavre-

bodnen xolme baRisaken da yovelTvis imave xeze adiodnen.

– ra unda vuyo am WianWvelebs? – hkiTxavda yovel Tavis na-

cnobs mebaRe, magram gamosadegi rCevis micema veravin SeZlo.

Semdeg erTma beberma kacma uTxra: `Tambaqos wveni wausvi xes da

WianWvelebi srulebiTac veRar miekarebian~.

meore dRes, roca WianWvelebi xeze iyvnen, mebaRem aiRo Tamb-

aqos foTlebi da maTi wveniT xis Rero ori TiTis dadebaze garSe-

mo daasvela. „axla ki WianWvelebi samudamod xeze darCebian da aq

daixocebian~, – ifiqra mebaRem.

rodesac WianWvelebi danayrdnen da Zirs Camococdnen, naxes,

rom yvelani datyvevebuliyvnen da veRar dabrundebodnen Tavi-

anT sadgomSi. xidan Camoxtoma WianWvelebs ar SeeZloT; maT arc

frena ician, radganac frTebi ara aqvT. ra unda eqnaT?

maT xis kenweroze moiyares Tavi da sja-baasi daiwyes, Tu ro-

gor unda eSvelaT TavisaTvis. gamocdilma WianWvelebma Wian-

Wvelur enaze Tqves: – moismineT, megobrebo! vinc CvenSi ufro

guladni arian, isini gavidnen gayviTlebul foTlebze: foTlebi

Zirs Cacviva da maTze mjdomareni Tan Cahyvebian. mere isini Se-

ecdebian, qvemodan miwis xidi gagvikeTon im Tambaqos wvenis salt-

eze.

im wamsve ufro Ronieri WianWvelebi dasxdnen gayviTlebul

70

1b

un

eb

is

su

ra

Te

bi

71

foTlebze da maTTan erTad Cacvivdnen miwaze; imaT maSinve mi-

hyves muSaobas xeli; Tambaqos saltesTan mozides sveli miwis

karga mozrdili namcecebi, zed gardigardmo kargad miaglises

da patara xidi gamarTes. gaimarTa Tu ara xidi, xeze momwyvdeu-

li WianWvelebi sixaruliT daeSvnen qveviT, mSvidobiT gamoiares

gakeTebuli xidi da Zirs Camovidnen. Semdgom am xidze asvla da

Camosvla ise gamarTes, TiTqos Tambaqos wvenis salte sulac ara

yofiliyos.

mebaRe yvelafers xedavda, rasac ki WianWvelebi sCadi odnen,

magram aras uSlida: piriqiT, didi siamovnebiT da gakvirvebiT

adevnebda Tvals, Tu rogor gonivrulad akeTebdnen TavianT

saqmeebs WianWvelebi. magram mas xec Zalian enaneboda. mebaRe

daRonda da sul imas fiqrobda, Tu rogor moeSorebina WianWvel-

ebi Tavidan.

1

bu

ne

bi

s s

ur

aT

eb

i

erTxel, roca WianWvelebi xeze isxdnen, mebaRem xis garSemo

patara Txrili gaakeTa, wyliT aavso da gaifiqra, axla ki WianWve-

lebi Sin dabrunebas veRar eRirsebian, gza xom Sekrulia, garSemo

sul wyali dgaso. saRamoTi WianWvelebma Zirs Camosvla daiwyes,

miadgnen patara Txrils da gaCerdnen. garSemo wyali daxvdaT.

– erihaa, ubedureba gvewia, veRar davbrundebiT Cvens saxl-

Si! – Tqves WianWvelebma da xis garSemo Segrovdnen. gansacdelSi

Cavardnilebma sja-baasi daiwyes, Tu rogor daeRwiaT Tavi xifa-

Tisagan.

sami gonieri WianWvela miuaxlovda yrilobas da uTxra:

– Cveni saqme jer srulebiT ar aris wamxdari. nu geSiniaT,

Zmebo, gulmagrad iyaviT. zogi Cvengani unda Sevides wyalSi da

daixrCos; magram am gmirobis fasad, danarCeni yvela WianWvela am

damxrCvlebze, rogorc karg xidze, ise gaivlis. yvelaze uwin Cven

samni mogcemT magaliTs!

rodesac amaT yvela sxva WianWvela daeTanxma, es sami WianWve-

la pirdapir Sevarda wyalSi, amaT mihyva ukan bevri, Zalian bevri

WianWvela; erTi erTmaneTze Sedgnen, gamwkrivdnen gubis meore

napiramde da amnairad gamarTes Cinebuli xidi, romelzedac ad-

vilad gavidnen danarCeni WianWvelebi da mividnen TavianT binaze.

rodesac mebaRem dainaxa, rom WianWvelebs ise uyvarT erT-

maneTi, rom saerTo gaWirvebis dros sicocxles ar zogaven erT-

maneTisaTvis, maSin maT Seviwroebas Tavi gaaneba da misca neba,

eWamaT imis baRSi imdeni xili, ramdenic undodaT.

iakob gogebaSvili

72

1b

un

eb

is

su

ra

Te

bi

73

upasuxe SekiTxvebs

1. ganmarte, ras niSnavs xis gasxlva? daixmare leqsikoni.

2. ra rCeva misca erTma moxucma mebaRes?

moZebne teqstSi

3. teqstidan amokribe cnobebi, ra sCvevia WianWvelas da ra ar SeuZlia

mas.

4. teqstidan amokribe da Camowere WianWvelebis gonivruli qcevis

magaliTebi.

imsjele

5. waikiTxe me-9 abzaci; SesaZlebelia Tu ara am monakveTis dakavSireba

qarTul xalxur zRaparTan `rwyili da WianWvela~?

dawere

6. daasrule Txrobis gegma; gamoyavi momdevno 8 sakiTxi (abzacebis

mixedviT). nimuSi (I-IV abzacebi):

1. WianWvelebi baRisaken gaemgzavrnen;

2. mebaRes xe daenana;

3. moxuci kacis rCeva;

4. datyvevebuli WianWvelebi...

imsjele

7. aris Tu ara am SemecnebiT teqstSi gamoyenebuli mxatvruli xerxe-

bi – Sedareba, gapirovneba? sakuTari mosazreba daasabuTe.

8. ra zemoqmedeba moaxdina mebaReze WianWvelebis qcevam? Seafase me-

baRis saqcieli; Sen rogor moiqceodi?

moipove informacia

9. sabavSvo enciklopediidan Tu sxva SemecnebiTi xasiaTis wignebidan

amokribe masala WianWvelebis Sesaxeb, gaige, rogor gadascemen isini

informacias erTmaneTs; naSromi klasis winaSe warmoadgine.

imsjele (wyvilebSi samuSao)

10. imsjeleT, adamianis ra Tvisebebi igulisxmeba am gamonaTqvamebSi?

a) iseTi kacia, WianWvelas fexs ar daadgams.

b) es patiosani kaci WianWvelasaviT cxovrobs.

g) hqonodes mas erTguleba ZaRlisa da Zala WianWvelasi! (ase dalo-

ca ufliswuli vezirma sulxan-saba orbelianis nawarmoebSi).

1

bu

ne

bi

s s

ur

aT

eb

i

74

1b

un

eb

is

su

ra

Te

bi

spilos moSinaureba

adamianebi spilos imitom aSinaureben, rom metad Ronieri

cxovelia da muSaobaSi Zalian gamosadegia. erTi spilo imdens

aikidebs, ramdensac xuTi aqlemi. romeli tvirTic aT cxens wa-

saRebad uZneldeba, erT spilos advilad miaqvs. amasTan, siaruli

Cqari icis; ubralo cxeni ver mihyveba siarulSi, Tu ara – kargi

bedauri. amitom spilo Zvirad fasobs. roca gareul spilos dai-

Weren, orive eSvs daaxerxaven xolme. misi msxvili eSvebisgan ki

mSvenier TeTr savarcxlebs, samkaulebsa da sxva nivTebs akeTeben.

gareul spilos mosaSinaureblad sxvadasxva Ronis Zie biT iW-

eren. erTi ufro martivi RonisZieba aris Semdegi: miagneben Tu

ara spilos binas, monadireebi pirqarze* uaxlovdebian mas da Tan

magari Toki miaqvT. Toks boloze yulfi aqvs gamobmuli. roca

spilos moixelTeben, erTi monadire did xeze Tokis meore wvers

miabams. spilo trials daiwyebs da Toki garSemo Semoexveva. mere

ramdensame dRes amave mdgomareobaSi mSiers amyofeben, saWmels

ar miscemen; spilo moiqanceba, Rone gamoeleva da damSviddeba.

bolos, Sinaur spilos miiyvanen da axlad daWeril spilos Sin

gaayoleben. eqvsi Tvis Semdeg spilo sruliad Sinaurdeba.

SeiZleba ifiqroT: spilo uTuod Zalian ugunuri pirutyvi

unda iyos, Torem imodena deviviT cxovels erTi bewva kaci ro-

gor daiWerda da daatyvevebdao. sruliadac ara, piriqiT, spilo

Zlier Wkviani oTxfexia; gonebiT yovel cxovels sjobia, maimu-

nisa da ZaRlis garda. magram kacis WkuasTan ra gauva! kaci bevr

pirutyvze friad patara da uRonoa, magram Tavisi didi Wkuis

wyalobiT yvelas sZlevs da imorCilebs.

spiloebi bevr SemTxvevaSi metad did gonierebas iCenen. ai,

magaliTad, roca caSi quxili atydeba xolme, spilo tyes Tavs

anebebs da xes axlo aRar ekareba. es sakvirvelad Wkvianuri moq-

medebaa: quxilis dros, roca mexi Camovardeba, xeebs xSirad dae-

cema xolme; etyoba, spilos es movlena SeuniSnavs da amitom tyes

quxilis dros erideba. modi da Wkvian cxovels nu dauZaxeb! bevri

adamiania, rom quxilis dros gaeqaneba da xes Seefareba xolme da

amiT spiloze nakleb Wkuas iCens. spilo, raki gaSinaurdeba, kidev

75

1

bu

ne

bi

s s

ur

aT

eb

i

ufro Wkviandeba. Sinauri da gareuli spiloebi gonebiT Sori-

Sors arian.

– gaSinaurebul spilos gonebas ra umatebs? – mkiTxavT. – go-

nier kacTan siaxlove. Sinauri spilo kacis yvela moqmedebas

yurs ugdebs, imis cxovrebas Tvals adevnebs, TviTonac hbaZavs

da amitom Wkviandeba. adamianic xom asea. Tu patara bavSvi gonier

adamianebSi gaizarda, imaTgan bevrs iswavlis da Wkviani kaci gam-

ova. roca spilo tyesa da mindorSi imyofeba da marto Tavisnair

pirutyvs xedavs, aba, ras iswavlis. roca kacTan cxovrobs, imis-

gan Wkuas iTvisebs.

76

1b

un

eb

is

su

ra

Te

bi

erTxel jariskacebs urmiT saomari iaraRi mihqondaT. isini

unda gasuliyvnen mdinareSi, romelic oRroCoRro iyo. wyalSi

gasvlis dros erTma uremma gverdze gadaiwia da am dros gadav-

arda oficeri, romelic uremSi yuTze ijda. erTi Tvalis daxamx-

ameba rom dascloda, urmis ukana Tvali gadauvlida da oficers

gaWyletda. magram spilom, romelic am urmis ukan modioda, Tva-

li Seaswro am xifaTs, ficxlav Tavisi grZeli xorTumiT urmis

ukana Tvali maRla aswia da ise daiWira manam, sanam uremi oficers

gascildeboda. ase gadaarCina spilom kaci sik vdil s, Tumca imi-

sTvis es aravis ubrZanebia.

erTxel kidev veeberTela Sinauri spilo viwro quCaSi mirboda,

win dauxvda bavSvi, romelmac gzidan Camocla ver moaswro. spilo

SeCerda, bavSvi Tavisi xorTumiT nazad aiyvana, gzis piras gadasva

da mere isev gaswia Tavis gzaze.

spilo mSvidi da uvnebeli pirutyvia, magram, Tu kaci usa-

marTlod moeqca, gulSi Caidebs da samagieros gadauxdis. erTma

spiloTa winamZRolma spilos Tavze kakali daado da qviT zed

gatexa. meore dRes spilo imave kacs quCaSi mihyavda. duqnis win

spilom kaklis grova dainaxa, Tavisi veeba xorTumiT waswvda,

erTi kakali aiRo da Tavis winamZRols Sig SublSi Ronivrad mi-

artya... Sinauri spiloebis gonebaze wignebSi bevrs amoikiTxavT.

iakob gogebaSvili

77

imsjele

1. CamoTvlilTagan romelia am teqstis I abzacis mTavari sak-

iTxi?

a) ra gansxvavebaa cxensa da spilos Soris?

b) ratom aSinaureben spilos?

g) ras amzadeben gareuli spilos eSvebisagan?

2. Camoayalibe, ra aris meore abzacis ZiriTadi sakiTxi.

3. rogor ganmarta mweralma mizezi imisa, Tu ratom aris gaSin-

aurebuli spilo ufro gonieri?

dawere

4. moZebne tqstSi da Camowere, ra faqtebi daimowma avtorma

spilos gonierebis dasadastureblad.

5. daaxasiaTe spilo; aRwere misi garegnoba da Tvisebebi. am

davalebis ukeT mosamzadeblad, girCevT, Seasrulo Semdegi

winaswari samuSao:

a) fanqriT moniSne teqstSi davalebis Sesabamisi adgilebi;

iqve aRniSne, ras aRwers avtori – spilos garegnobas (didi

tani, eSvebi, xorTumi) Tu Tvisebas (Rone, goniereba, uwyin-

aroba...);

b) winaswar gansazRvre, rogori TanamimdevrobiT sjobs mo-

niSnuli magaliTebis dalageba, da gadanomre.

g) SerCeuli masala sqemis saxiT warmoadgine; Semdeg dawere

patara Txzuleba da saTauric SeurCie.

spilo

garegnoba:

1.2....

Tvisebebi:

1.2....

moipove informacia

6. cxovelebis enciklopediaSi, cxovelebis Sesaxeb gamocemul

damxmare literaturaSi an internetSi moiZie damatebiTi

masala spiloebis qcevis Sesaxeb; wakiTxuli cnobebi gegmis

saxiT CainiSne da moamzade klasis winaSe mosaTxrobad.

1

bu

ne

bi

s s

ur

aT

eb

i

Tavi 2 – bavSvi moTxrobebSi

moTxroba `biWi da ZaRli~ (meore nawili)

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavlem unda SeZlos kiTxvis sxvadasxva strategiis gamoyeneba, moTxrobis sxvadasxva naw-

ilis erTmaneTTan dakavSirebisa da vrceli teqstis mTlianobaSi gaazrebis unaris ganviTareba.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTanqarT.dawy.(II).6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის



• განსაზღვრავს ტექსტის ერთ მონაკვეთში ან მის სხვადასხვა ნაწილში ასახულ მოვლენებს / ფაქტებს

შორის არსებულ ლოგიკურ კავშირებს (მიზეზშედეგობრივს, შეპირისპირებითს, პირობითსა და სხვ.);

qarT.dawy.(II).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება

მიზნის შესაბამისად.

• სხვადასხვა საშუალებით (კონტექსტის გათვალისწინებით, კითხვის დასმით, ლექსიკონით) ამოიცნობს

უცნობი სიტყვებისა და გამოთქმების მნიშვნელობას;

• სხვადასხვა საყრდენის (სათაურის, აბზაცების დასაწყისის, საკვანძო სიტყვების, ერთ-ერთი აბზაცის,

გამოყოფილი სიტყვების) მოშველიებით გამოთქვამს ვარაუდს ტექსტის/ტექსტის მონაკვეთის

შინაარსის შესახებ;

gakveTilis etapebiaqtivoba 1. metyveleba

moTxrobis pirveli nawilis siuJeturi xazis Sesaxseneblad, gakveTili daiwyeT gamokiTxviT;

SeamowmeT: SeuZliaT Tu ara moswavleebs, faqtobrivi sizustis dacviT, gamarTuli winadade-

bebiT, adekvaturi leqsikiTa da mkafio metyvelebiT gadmoscen teqstis ZiriTadi Sinaarsi.

am miznis misaRwevad, sasurvelia, gamokiTxva daeyrdnos moTxrobis pirveli nawilis cxra

sakiTxian Txrobis gegmas (e. w. naratiul CarCos), romelic moswavleebma wina gakveTilze

Seadgines. Sesabamisad, maswavlebels saSualeba eqmneba, gamokiTxvaSi CarTos cxra moswavle

da procesi dinamiurad warmarTos.

maswavleblis SekiTxvebi:

1. gaixseneT moTxrobis dasawyisi; ratom miabijebda biWi uxalisod?

2. rogor aRwera mweralma misi garegnoba?

3. ram miiqcia sakuTar fiqrebSi CaZiruli biWis yuradReba? (ZaRlis gamoCena moTxrobaSi)

4. rogori iyo biWisa da misi metoqeebis pirveli Sexvedra?

5. ratom aRmoCnda biWi skolis nacvlad mtkvris riyeze?

6. rogor gadmogvca mweralma biWis, nagazisa da misi metoqe finiebis ambavi?

78

79

7. ra iyo moulodneli biWisa da nagazis pirvelad pirispir Sexvedris scenaSi?

8. meored rogor gadaarCina biWma nagazi?

9. rogor dasrulda moTxrobis pirveli nawili?

aqtivoba 2. kiTxva / wakiTxulis gaazreba (teqstis pirveli monakveTi)

ganwyobis Sesaqmnelad, sasurvelia, mimarToT winaswari molodinis strategias da dasvaT

SekiTxvebi varaudebis gamosaTqmelad:

– Tqveni azriT, ra iqneba moqmedebis adgilad SerCeuli meore nawilSi? rogor gagrZeldeba

moTxrobaSi biWisa da ZaRlis urTierToba?

mosalodnelia, rom moswavleebi amoicnoben mwerlis Canafiqrs, biWisa da ZaRlis riyeze

erTad yofnisa da damegobrebis epizodi ganavrcos.

gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia – sTxoveT moswavleebs, damoukideblad waikiTxon moTx-

robis meore nawili dasawyisidan (biWma CanTa riyeze moisrola) frazamde: `axla tanisamosi

moisroles ganze...~ (es teqstis erTi mesamedia).

garda amisa, daavaleT moswavleebs, fanqriT moniSnon maTTvis gaugebari sityva Tu monakveTi.

SeniSvna: kiTxvis tempis asakobrivi normebis mixedviT, jer kidev mesame klasis dasasruls

moswavle wuTSi saSualod 114 sityvas unda kiTxulobdes. Sesabamisad, Cveni rCevaa, moswav-

leebs misceT dro sami wuTi, raTa Tavisuflad waikiTxon aRniSnuli monakveTi (ixile: krebuli

`wigniereba, pirls – 2006 saqarTveloSi~, gamocdebis erovnuli centri, 2008 weli~; gv. 80)

kiTxvis dasrulebis Semdeg:

a) SeamowmeT, gamarTlda Tu ara winaswar gamoTqmuli varaudi moqmedebis adgilisa Tu biWisa

da ZaRlis urTierTobis gagrZelebis Sesaxeb;

b) SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeuli moniSnes moswavleebma (mosalod-

nelia, rom maT moniSnuli eqnebaT sityva Cqeri); sTxoveT moswavleebs, konteqstis gaTvalis-

winebiT ganmarton es sityva, Semdeg ki miuTiTeT, Seamowmon ganmartebis sizuste saxelmZRvane-

los leqsikonis daxmarebiT. (dro rom ar daikargos, saxelmZRvanelos leqsikonis Sesabamisi

gverdis nomeri dafaze dawereT; gv 258).

g) dasviT SekiTxvebi wakiTxulis gaazrebis Sesamowmeblad (SekiTxvebi dausviT sxvadasxva

moswavles):

1. ratom gamoxatavs biWi ZaRlis mimarT ganawyenebas moTxrobis am nawilis dasawyisSi?

2. rogor aRwers avtori aivanze mdgar gogonas? rogor daaxasiaTebT gogonas am monakveTis

mixedviT? (magaliTad, Tamami, xalisiani...)

3. ras Caidens biWi `nawnavebiani gogos~ danaxvisas? biWis ra Tviseba Cans am epizodSi?

4. sad Cans moTxrobaSi is, rom ZaRli sifrTxiles iCens, Znelad endoba biWs?

5. rogor iqcevian CxubisTavebi mtkvris sanapiroze?

d) gamoiyeneT amorCeviT kiTxvis strategia (teqstis erTi romelime frazis Tu monakveTis

moZebna da wakiTxva): sTxoveT moswavleebs, ipovon:

Sedarebebi (a) `TevziviT gauCinarda wyalSi~; (b) `yinuliviT civi wyalia,~; da gamoTqmebi,

romlebic adasturebs, rom wyali, marTlac, Zalian civia (biWs `tanze xorklebi daayara~,

`sxeuli gaulurjda~).

aqtivoba 3. kiTxva/wakiTxulis gaazreba (teqstis meore monakveTi)

kvlav gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia teqstis meore monakveTis gasacnobad (`biWma veRar

moiTmina~ – wkavwkaviT gavarda sawyali finia da ezos Seefara.~).


a) SeamowmeT, moniSnes Tu ara maTTvis gaugebari leqsikuri erTeuli moswavleebma.

leqsikuri maragis Sesamowmeblad da gasamdidreblad, SeasrulebineT maT saxelmZRvaneloSi

SemoTavazebuli savarjiSo (rigiT me-19).:

– amokribe SinaarsiT msgavs sityvaTa wyvilebi:

SiSi, mudara, Zrwola, ridi, vedreba, mokrZaleba.

(SiSi – Zrwola; mudara – vedreba; ridi – mokrZaleba)

b) gamoiyeneT amorCeviT kiTxvis strategia; sTxoveT moswavleebs, ipovon:

1. monakveTi, romliTac daadastureben, rom nagazi biWis madlieria.

2. gamoTqma, romelic migvaniSnebs, rom metoqeebs nagazis SeeSindaT.

3. teqstis is adgili, romliTac daadastureben, rom gaubedavi biWi gaTamamda da SiSi daZlia.

g) dasviT SekiTxvebi wakiTxulis gaazrebis Sesamowmeblad:

1. rodis ambobs mwerali am sityvebs: `biWi gabrwyinebuli, TiTqos Signidan ganaTebuli

TvalebiT Sescqeroda ZaRls~? biWis ra Tviseba Cans am monakveTSi?

2. ram ganapiroba metoqeebis mokrZaleba biWis mimarT?

3. gaixseneT: moTxrobis pirvel nawilSi biWma metoqeebs `muqariT gaxeda, muSti mouRera~;

axla ratom ar fiqrobda biWi SurisZiebaze?

d) sTxoveT moswavleebs, wyvilebSi imuSaon: erTad imsjelon da Camoayalibon pasuxi SekiTx-

vebze: ra iyo biWisa da nagazis cvlilebis mizezi? ra saerTo Tvisebebi aqvT biWsa da ZaRls?

ratom Seicvala metoqeebis damokidebuleba biWis mimarT? (SekiTxvebi dafaze dawereT).

aqtivoba 4. kiTxva / wakiTxulis gaazreba (teqstis bolo monakveTi)


a) SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeuli moniSnes moswavleebma (savaraudod,

maT moniSnuli eqnebaT sityvebi: mokirwyluli, SuSabandi, ube); sTxo veT moswavleebs, konteqstis

gaTvaliswinebiT ganmarton es sityvebi, Semdeg ki miuTiTeT, Seamowmon ganmartebaTa sizuste

saxelmZRvanelos leqsikonis daxmarebiT. (saxelmZRvanelos leqsikoni boloSi aqvs darTuli).

b) dasviT SekiTxvebi wakiTxulis gaazrebis Sesamowmeblad:

1. rogor aRwers avtori biWis ezos?

2. ratom gadawyvets uecrad biWi, ZaRli gauSvas, CamoiSoros?

b) kvlav mimarTeT winaswari molodinis strategias da dasviT SekiTxva varaudebis gamo-

saTqmelad:

– gamoTqviT varaudi, rogor gagrZeldeba moTxroba?

sTxoveT moswavleebs, sakuTari varaudebi baraTze mokled daweron da Tqven gadmogcen,

raTa momdevno gakveTilze erTad ganixiloT.

SeniSvna: mogexsenebaT, es strategia Znelad gamosayenebelia mcire zomis teqstebis kiTx-

visas, vinaidan bavSvebi winaswar ecnobian xolme momdevno masalas da ician, rogor grZeldeba

nawarmoebi; arCil sulakauris am vrceli moTxrobis swavlebisas, vfiqrobT, es mizezi xels

naklebad SegviSlis.

80

81

aqtivoba 5. CaaniSnineT moswavleebs davalebebi saxlSi Sesasruleblad

a) gramatika (saxelmZRvanelos davalebaTa blokSi rigiT 18): gadaiwere da abstraqtul

arsebiT saxelebs qveS xazi gausvi:

1. metoqeebma biWs gadaxedes usazRvro mokrZalebiT, romelSic vedreba da mudara eria... 2.

es ramdenime xani ezoSi simSvide iyo Camovardnili da axla namdvilad ajanydebodnen...

b) teqstis ena: ipove teqstSi Sedarebis kidev ori nimuSi:

(igulisxmeba: `didi Savi Tvalebidan SuqiviT iRvreboda madliereba.~

`biWebi ar iZrodnen, sargadaylapulebiviT idgnen~.)

g) Canaweri wakiTxulis gasaazreblad (saxelmZRvanelos davalebaTa blokSi rigiT 21): Sead-

gine meore nawilis Txrobis gegma, gamoyavi cxra sakiTxi.

SeaxseneT moswavleebs, rom maT gakveTilze waikiTxes pirobiTad samad dayofili monakve-

Ti; axla maT TiToeuli es monakveTi, Tavis mxriv, azrobrivad isev samad unda dayon da yoveli

gamoyofili epizodi mokled daasaTauron.

Sefaseba moswavleebi fasdebian imis mixedviT, Tu ramdenad SeZles kiTxvis strategiis gamoyeneba

miznis Sesabamisad, teqstis sxvadasxva nawilis erTmaneTTan dakavSireba.

Tavi 3 – samSoblo

cixis sizmari

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavleTa gaTviTcnobiereba leqsis, rogorc mxatvruli nawarmoebis, specifikaSi; imsje-

los ganwyobaze, amoicnos mxatvruli xerxebi da imsjelos mis funqciaze.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTanqarT.dawy.(II).3. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის ნაცნობი

ტექსტების ინტერპრეტირება და შეფასება; მათ მიმართ პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა და ახსნა;

მხატვრული ნაწარმოების ესთეტიკური შეფასება (საწყის დონეზე).

• ისმენს მხატვრულ ნაწარმოებს (ლექსს, ნოველას, მოთხრობას) და გამოხატავს საკუთარ ემოციებსა

და შთაბეჭდილებებს;

• საუბრობს პოეტურ ნაწარმოებში გამოხატულ განწყობაზე;

ქართ.დაწყ.(II.) 6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის



• აკვირდება მწერლის ენას, ამოიცნობს ზოგიერთ მხატვრულ ხერხს (ეპითეტს, შედარებას, ჰიპერბოლას,

გაპიროვნებას), სალექსო რითმას;

pirveli gakveTilis etapebiaqtivoba 1. mosmena, metyveleba

ganwyobis Sesaqmnelad, esaubreT moswavleebs maTTvis ukve nacnobi poetis – lado asaTianis

– Sesaxeb: daapirispireT, erTi mxriv, misi tragikuli da xanmokle cxovreba, da, meore mxriv,

vaJkacobiTa da sicocxlis siyvaruliT savse poezia; daimowmeT striqonebi: `gzaSi yayaCos

Sexvedra / sikeTed dagvebedeba, / sul axalgazrda viqnebiT, / guli ar dagviberdeba~; sTxoveT

moswavleebs, gamoicnon, romeli leqsidan aris es nawyveti, ra aris am leqsis saTauri.

mosalodnelia, rom isini daasaxeleben me-3 klasSi Seswavlil leqss `qarTlis gzaze~.

Semdeg ganawyveT moswavleebi, gaixsenon lado asaTianis sxva leqsebic, Seswavlili me-4

klasSi da maTi saTaurebic daasaxelon (`yayaCo~, `krwanisis yayaCoebi~).

aRniSneT, rom lado asaTiani, marTlac, gansakuTrebul mowiwebasa da pativis cemas gamoxat-

avda saqarTvelos warsulis, misi gmirebis mimarT. im leqsSic ki, romelSic is bunebis natifi

qmnilebis – yayaCos – mSvenierebas xatavs, gverds ver auvlis saqarTvelos istorias da leqss

warsulis suraTis gacocxlebiT iwyebs; sTxoveT moswavleebs, iqneb, gaixsenon striqoni, rome-

lic Tqven igulisxmeT.

mosalodnelia, rom moswavleebi leqsidan `yayaCo~ gaixseneben striqonebs:

82

83

`Zvelad aq jarebs uxmobdnen / dafdafiTa da bukiTa...~

Semdeg sTxoveT maT, mexsierebaSi aRidginon `krwanisis yayaCoebis~ Sinaarsi da dausviT

SekiTxvebi:

– vis miuZRvna poetma es leqsi? (samas aragvels/samasi aragvelis xsovnas/Tavdadebul

qarTvel meomrebs)

– am leqsis romel striqonebSi Cans gansakuTrebuli mowiweba da pativiscema gmirebis mimarT?

(`Tqvens saflavebTan mosvla da muxlis modreka mominda!~)

aqtivoba 2. kiTxva / wakiTxulis gaazreba (leqsis 5 strofi) (20 - 25 wuTi)

ganawyveT klasi axali leqsis Sesaswavlad; sasurvelia, gamoiyenoT winaswari molodi-

nis strategia: moswavleebs jer gaacnoT axali leqsis mxolod saTauri da dasvaT SekiTxva

varaudebis gamosaTqmelad:

– leqsis saTauria `cixis sizmari~; Tqveni azriT, ra iqneba am leqsis Tema?

mosalodnelia, moswavleebi ivaraudeben, rom leqsi saqarTvelos warsuls Seexeba. Tu maT

pasuxis gacema gauZneldebaT, daexmareT miniSnebiT: daazusteT, rom am saTaurSi sityva cixe

(Zvel) cixesimagres niSnavs.

Semdeg gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia – sTxoveT moswavleebs, damoukideblad waikiTx-

on leqsis 5 strofi dasawyisidan (`roca mTvare Sewyvets kaSkaSs~) striqonamde: `saqarTvelos

Tvali...~ garda amisa, daavaleT maT, fanqriT moniSnon maTTvis gaugebari sityva Tu monakveTi.


a) SeafaseT moswavleTa varaudi (leqsis Tema, marTlac, warsulis mogonebaa);

b) SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeuli moniSnes moswavleebma (mosalod-

nelia, rom maT moniSnuli eqnebaT sityvebi: natamali, senaki); sTxoveT moswavleebs, saxelmZ-

Rvanelos leqsikonis daxmarebiT daazuston am sityvaTa mniSvneloba (dro rom ar daikargos,

saxelmZRvanelos leqsikonis Sesabamisi gverdis nomrebi dafaze dawereT; gv. 254-258); Semdeg

ki gaarkvieT, rogor esmiT maT am striqonebis Sinaarsi:

`sZinavs, cixes, natamali / xmac ar akrTobs smenas~.

g) radgan moswavleebma leqsis es nawili Cumad ukve waikiTxes, amjerad gamoiyeneT xmamaRla

gamomsaxvelobiTi kiTxvis strategia, sTxoveT romelime moswavles, xmamaRla waikiTxos leqsis

es monakveTi da poetis ganwyoba gadmosces;

d) Semdeg ki dasviT SekiTxvebi wakiTxulis gaazrebis Sesamowmeblad:

1. a) miaqcieT yuradReba bolo striqons; rogor fiqrobT, vis gulisxmobs poeti leqsis am

striqonebSi – `galavanze gadmodgeba saqarTvelos Tvali~?

mosalodnelia, rom moswavleebi erTmaneTs daukavSireben am metaforasa da leqsSi naxseneb

saxels – Tamars; gamoicnoben, rom lado asaTiani am leqsSi Tamar mefesa da Tamaris cixes (cix-

esimagres) gulisxmobs; mixvdebian, rom poetis warmosaxviT, cixis galavanze Tamari gadmodga.

b) dasviT SekiTxva: ratom uwoda poetma Tamar mefes qveynis Tvali, ra igulisxma man?

pasuxebis mosmenis Semdeg ganmarteT: xalxur leqsebSi Tvali xatovnad sinaTles, naTels,

mzes, manaTobels aRniSnavs; qarTuli enis gamoTqmebia: mzis Tvali, cxraTvala mze. gamodis,

rom poetma cixis maRal galavanze gadmomdgari Tamari mzes Seadara da amiT misi didebuleba

warmoaCina.

g) gamoTqmuli mosazrebebis dasadastureblad, sTxoveT romelime moswavles, leqsis me-6

strofi waikiTxos:

visken moaqvT es almebi,

vis uxdian CaCqans?

es Tamari esalmeba

saqarTvelos laSqars!

2. Tqven ukve waikiTxeT saxelmZRvanelos leqsikonSi `senakis~ ganmarteba. ra epiTeti (romeli

zedsarTavi saxeli) erTvis leqsSi am sityvas? ris Tqma surs amiT poets?

moswavleebi leqsSi ipovian sityvas – `saocnebo~ (meore strofis bolo striqoni);

savaraudod, isini mixvdebian, rom poeti am epiTetiT Tamarisa da misi mefobis xanis mimarT

Tavis damokidebulebas gamoxatavs; igi saqarTvelos imdroindel didebas saocnebos uwodebs.

SesaZlebelia, maT gaaxsenoT wina gakveTilze Seswavlili masala – istoriuli moTxroba demetre

Tavdadebulis Sesaxeb – rogorc sapirispiro gancdis magaliTi; am TxzulebaSi avtori sapirisp-

iro gancdas aRZravs mkiTxvelSi: qveynis mdgomareoba, mefis bedi savalaloa da ara – saocnebo.

3. leqsis mixedviT, ra SegviZlia vTqvaT cixis Sesaxeb: saidan vxvdebiT, rom is Zalian Zvelia?

moswavleebma unda ipovon striqonebi:

rom mis beber galavanze

arwivebi sxedan;

rom kvlav ismens ZvelTa velTa

niav-qaris nanas,

rom mis beber saZirkvelTan

qarTvelebi dganan.

aseve, maT unda ganmarton, rom cixe Tamaris dros ukve arsebobda da, Sesabamisad, marTlac,

Zvelia.

e) ganixileT leqsis mxatvruli mxare:

sTxoveT moswavleebs, yuradReba miaqcion leqsis melodias da ganmarton, ramdeni marcvalia

saleqso striqonebSi, rogor riTmas iyenebs poeti.

moswavleebma unda SeniSnon grZeli da mokle – 8 da 6 marcvliani striqonebis monacvleoba

da e.w. jvaredini riTmis nimuSebi.

roca mTvare Sewyvets kaSkaSs (8)

da bnels Semoixvevs, (6)

ise, rogorc daRlil vaJkacs, (8)

mZimed sZinavs cixes. (6)

Semdeg mieciT klass davaleba: TiToeulma moswavlem dakvirvebiT waikiTxos leqsis es

nawili, ipovos Sedarebis nimuSi da furcelze daweros ganmarteba, misi azriT, ratom iyenebs

amgvar Sedarebas poeti.

mosalodnelia, rom moswavleebi amoicnoben Sedarebas:

`ise, rogorc daRlil vaJkacs,

mZimed sZinavs cixes.~

da ganmartaven: cixesimagres ageben mtrisagan Tavdasacavad, amitom poeti mas vaJkacs

Seadarebs; daRlili ki gulisxmobs imas, rom am cixes didxans (saukuneebis manZilze) daucavs

xalxi, qveyana.

84

85

aqtivoba 3. mosmena, metyveleba, wera

hkiTxeT moswavleebs, ra ician maT Tamaris epoqaze; ician Tu ara, romel saukuneSi mefobda

Tamari, rogori iyo maSin Cveni qveyana; gaesaubreT XII saukunis saqarTvelos Sesaxeb.

mosalodnelia, moswavleebma aRniSnon, rom Tamar mefis dros, XII saukuneSi, qve yanas Zlieri

laSqari hyavda da mters igeriebda, omebSi imarjvebda. aseve, Se saZlebelia, maT icodnen, rom

SoTa rusTavelis `vefxistyaosani~ Tamaris mefo bis dros Seiqmna; kldeSi nakveTi qalaqi var-

Zia Tamarisdroindelia... Tqveni mizania, SeavsoT bavSvebis warmodgena Tamaris epoqis Sesaxeb,

raTa naTeli gaxdes cixis sizmarSi poetis mier miniSnebuli `lamazi fiqrebis~ Sinaarsi. aCveneT

moswavleebs saxelmZRvanelos 76-e gverdze moTavsebuli Tamaris freska, romelic swored

varZiaSia.

radgan am leqsis emociuri Sinaarsi eyrdnoba da gulisxmobs saqarTvelos istoriaSi Tam-

aris epoqis didi mniSvnelobis codnas, gasaubrebis Semdeg, codnis gasamyareblad, gamoiyeneT

strategia – vicodi/gavige.

moswavleebma furcelze orsvetiani cxrili unda daxazon da Caweron: ra ico dnen am gakveTi-

lamde Tamar mefesTan dakavSirebiT (1. vicodi ); maTTvis axali ra gaiges gakveTilze (2. gavige).

SegiZliaT, daumatoT mesamec (3. minda, vicode).

aqtivoba 4. CaaniSnineT moswavleebs davaleba

a) zepirad iswavlon leqsis 6 strofi;

b) TiToeul strofs SeurCion misi mTavari saTqmelis gamomxatveli saTauri da rveulSi

Camoweron.

(nimuSi: mZinare / daRlili cixe; saocnebo senaki / Tamaris senaki; lamazi sizmari; niav-qaris

nana; galavanze gadmomdgari mefe / saqarTvelos Tvali; laSqari mefis winaSe) / misalmeba).

meore gakveTilis etapebiaqtivoba1. davalebis Semowmeba

a) SeamowmeT, rogor SeusrulebiaT moswavleebs saSinao davaleba

(TiToeuli strofisaTvis misi mTavari saTqmelis gamomxatveli saTauris SerCeva).

b) SeamowmeT, iswavles Tu ara maT zepirad leqsis 6 strofi

(Tqven mier SerCeul eqvs moswavles aTqmevineT TiTo-TiTo strofi);

aqtivoba 2. kiTxva/ wakiTxulis gaazreba (leqsis meore naxevari)

kiTxvis dawyebamde, mieciT klass davaleba, dakvirvebiT waikiTxon leqsis gagrZeleba da

amoicnon cixis saxelwodeba, romelsac poeti am leqsSi migvaniSnebs; garda amisa, daavaleT

maT, fanqriT moniSnon maTTvis gaugebari sityva Tu monakveTi.

gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia – sTxoveT moswavleebs, damoukideblad waikiTxon leqsis

meore nawili.


a) SeamowmeT, mixvdnen Tu ara moswavleebi, rom lado asaTians artanujis cixe aqvs mxed-

velobaSi; dasviT SekiTxva:

– Cans Tu ara leqsSi, sad mdebareobs es cixe?

moswavleebma yuradReba unda miaqcion striqons:

es Tamari iyureba / artanujis mxrisken...

sTxoveT moswavleebs, ipovon es sityva saxelmZRvanelos leqsikonSi da ganmarteba amoiweron.

b) Semdeg SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeuli moniSnes moswavleebma (Ses-

aZlebelia, maT moniSnuli hqondeT sve-bedi; sTxoveT moswavleebs, gaiTvaliswinon striqonis

saerTo Sinaarsi da damoukideblad ganmarton es sityva.

g) sTxoveT romelime moswavles, xmamaRla waikiTxos leqsis es monakveTi; Semdeg ki dasviT

SekiTxvebi wakiTxulis gaazrebis Sesamowmeblad:

1. Tqveni azriT, ra migvaniSna poetma am Sedarebis gamoyenebiT:

`veRar xedavs, gaavdeba,

aSlis xavsis balans,

da gruxunebs naadrevi

gazafxulis gvarad~.

airCieT pasuxi, romelsac eTanxmebiT da sakuTari arCevani daasabuTeT:

(a) usargeblo, xavsmodebuli cixe ganwirulia dasangrevad da dasaviwyeblad;

(b) cixes jer kidev SeunarCunebia mnaxvelze zemoqmedebis Zala da didebuli ieri.

mosalodnelia, rom bavSvebi (b) pasuxs airCeven, radgan am strofSi aSkarad igrZnoba TviTon

lado asaTianis aRfrTovaneba cixis didebulebiT, garda amisa, naadrev gazafxulTan Sedare-

ba sicocxlis maniSnebelia da ara – kvdomis. poetma cixesimagris ieri naadrevi gazafxulis

avdars, Weqa-quxils Seadara.

2. a) poeti ambobs, rom sizmarSi cixis `beber galavanze arwivebi sxedan~;

Tqveni azriT, ratom axsena man swored arwivi da ara – sxva ram frinveli?

gaxsendebaT Tu ara arwivze Seqmnili romelime leqsi?

mosalodnelia, rom moswavleebi ukve Seswavlil leqss, vaJa-fSavelas `arwivs~ gaixseneben

da mixvdebian, rom gabeduli, yvav-yornebTan mebrZoli arwivi im mxedrebs, gulad meomrebs unda

daukavSiron, romlebic erT dros cixis galavanTan ikribebodnen. mieciT maT gezi, gamoitanon

daskvna, rom poeziaSi arwivsa da vaJkacs saerTo Tvisebebi aqvT (gabeduleba, Zala, simarjve,

siswrafe).

aqtivoba 3. kiTxva / wakiTxulis gaazreba (leqsis gamTlianeba)

gamoiyeneT xmamaRla kiTxvis strategia da leqsis 11 strofi 11 moswavles erTmaneTis

monacvleobiT waakiTxeT.

Semdeg ki dasviT SekiTxvebi leqsis mTlianobaSi gasaazreblad:

1. leqsis mixedviT, ra SegviZlia vTqvaT cixis Sesaxeb: rogori iyo misi warsuli da rogori

aqvs awmyo?

moswavleebma unda ipovon striqonebi:

visken moaqvT es almebi,

vis uxdian CaCqans?

es Tamari esalmeba

saqarTvelos laSqars!

da gamoitanon daskvna, rom am cixesimagresTan ikribeboda omSi mimaval qarTvelTa laSqari,

aqedan xelmZRvanelobda Tamar mefe Tavis erTgul meomrebs. axla ki yovelive es cixis warsulia

86

87

da beber cixes xavsi mosdebia.

b) daasabuTeT leqsidan SerCeuli striqonebis damowmebiT, rom poeti mkiTxvelSi sxvadasx-

vagvar gancdas aRZravs (dafaze CamowereT):

a) sinanuls, b) sevdas, g) siamayes, d) imeds.

nimuSi:

sinanuli: eRviZeba, magram ZilSi / naxuls veRar xedavs.

sevda: da xavsian galavanze / arwivebi Tvlemen.

siamaye: rom mis beber saZirkvelTan qarTvelebi dganan; an: rom mis beber galavanze / arwivebi

sxedan; an: galavanze gadmodgeba / saqarTvelos Tvali.

imedi: da gruxunebs naadrevi / gazafxulis gvarad.

gamoaTqmevineT moswavleebs piradi emocia, sakuTriv mas ra gancda daeufla am leqsis

wakiTxvis Semdeg.

g) moniSneT leqsSi gasulierebis xerxis – gapirovnebis ori nimuSi, romelic gansakuTrebiT

mogewonaT.

(`mZimed sZinavs cixes~. `veRar xedavs, gaavdeba, aSlis xavsis balans~, da sxv.)

saSinao davalebaa) TiToeul strofs SeurCion misi mTavari saTqmelis gamomxatveli saTauri (an SearCion

strofidan erTi striqoni) da rveulSi Camoweron.

nimuSi:

artanujis mxare; dasvenebuli vaJkaci (mziani dila); gamqrali sizmari; gaaveba naadrevi

gazafxulis gvarad; isev sizmari.

b) moipovon damatebiTi cnobebi artanujis cixis Sesaxeb.

Tavi 4 – ZvelTaZveli ambebi

iavnana

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavlem unda SeZlos kiTxvis sxvadasxva strategiis gamoyeneba, sxvadasxva tipis teqstis

gageba-gaazreba.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTanqarT.dawy.(II).6. მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის



• გამოყოფს და ასახელებს ტექსტის მთავარ საკითხებს;

• გამოკვეთს არსებით ინფორმაციას ტექსტის ცალკეული მონაკვეთიდან;

• ამოკრებს კონკრეტულ ინფორმაციას (სად, როდის, რამდენი, რამდენჯერ, როგორი, რითი და სხვ.);

qarT.dawy.(II).9. მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება


• სხვადასხვა საშუალებით (კონტექსტის გათვალისწინებით, კითხვის დასმით, ლექსიკონით) ამოიცნობს

უცნობი სიტყვებისა და გამოთქმების მნიშვნელობას;

•

gakveTilis etapebiaqtivoba 1. mosmena, kiTxva, metyveleba

gakveTilis dasawyisSi gaacaniT moswavleebs axali Tema – ìavnana~; es gakveTili iyofa or

nawilad: a) leqsi – ìavnanas~ erT-erTi Zveli varianti; b) SemecnebiTi xasiaTis teqsti ìavnan-

as~ Sesaxeb.

Tavdapirvelad Tqven waukiTxeT moswavleebs ìavnanas~ striqonebi, yurad Reba gaamaxvileT

leqsis melodiurobaze.

Semdeg ki gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia. yvela moswavle damoukideblad, Cumad kiTx-

ulobs leqss da fanqriT mkrTalad moniSnavs misTvis ucxo sityvebs.

kiTxvis dasrulebis Semdeg dasviT SekiTxvebi:

– SegiZliaT, miTxraT, ra daniSnulebis leqs-simReraa ìavnana~?

savaraudo pasuxebi: akvnis simReraa, ìavnanas~ umRerian bavSvs dasaZineblad, Zilispirulia,

umRerian bavSvs avadmyofobis dros...

– rogor uwodeben ìavnanas~ meorenairad (sxvagvarad)? (nana, nanina, Zilispiruli)

– Tqveni azriT, ra sZens am leqss melodiurobas? CaixedeT saxelmZRvaneloSi da teqsts

daakvirdiT.

savaraudo pasuxebi: yoveli striqonis bolos meordeba: iav naninao/vardo naninao; erTi

88

89

da imave sityvis gameoreba (oqros akvani – oqros qoCori; Svidi batoni – Svidi sofeli, Svidi

wiTelCoxianni – Svidni dani – Svidni mzeni; msgavsi xmovanebis an msgavsi mniSvnelobis sityva-

Ta gameoreba: gadahkvren, gadaarweven, amod brZaneben...; Svidi TefSi margaliti Svid sofels

gadavaSaleT, mere isev wamovkrifeT; ia vkrife, vardi vSale, win batonebs gavuSale...

– mogismeniaT Tu ara ìavnana~ sxvadasxva varianti? TqvenTvis Tu umReriaT Zilis win?

– Tqveni azriT, ìavnanas~ melodia yovelTvis erTnairia Tu sxvadasxvagvari?

SemecnebiTi teqstis gacnobamde, sasurvelia, maswavlebelma ar dausvas bavSvebs teqstis

SinaarsTan dakavSirebuli SekiTxvebi.

aqtivoba 2. mosmena, kiTxva, wakiTxulis gaazreba

xmamaRla waukiTxeT moswavleebs SemecnebiT teqsti ìavnanas~ Sesaxeb, gzadagza daurTeT

ramdenime komentari (ganmarteT, ras niSnavs warmarTobis xana: axseneT mzis kulti, RvTaebaTa,

mnaTobTa Tayvaniscema. uTxariT, rom uZveles droSi adamianebs mnaTobebi ojaxis saxiT hyav-

daT warmodgenili: gaaxseneT xalxuri leqsebi: `mze dedaa Cemi...~; `naTelma mTvareman brZana...~

aCveneT mzis simbolo saxelmZRvaneloSi moTavsebul naxatze – saxlis dedaboZze gamosaxuli;

ganmarteT, rom bunebis kvdoma-ayvaveba gulisxmobs zafxulisa da zamTris monacvleobas;

xazi gausviT `mze~ fuZes sityvebSi mzeWabuki, mzeTunaxavi... sityva helios niSnavs mzes, helio

sistema mzis sistemaa da sxv.).

Semdeg ki gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia – moswavleebs damoukideblad waakiTxeT

SemecnebiTi teqsti.

kiTxvis dasrulebis Semdeg, dafaze dawereT savaraudod ucnobi sityvebi (sagalobeli,

saxadi, yrma) da moswavleebs sTxoveT, axsnan es sityvebi winadadebis saerTo Sinaarsis gaT-

valiswinebiT (daxmarebiT).

aRniSneT, rom sityvebi: batonebi, saxadi dRemde Semounaxavs qarTul enas; uTxariT mos-

wavleebs, rom Cvenamde moRweulia kidev erTi Zveli leqs-simRera – `batonebo, mouoxeT~,

romelSic batonebs ugaloben:

`lamazi batonebia, / ia da vardi hfenia~...

miaqcieT maTi yuradReba saxadis saxels – wiTela – da leqsSi wiTelCoxiani batonebis

mobrZanebas.

Semdeg ki gamoiyeneT amorCeviT kiTxvis strategia: moswavleebs daavaleT leqsis erTi

romelime pasaJis moZebna da misi Sesabamisi informaciis povna SemecnebiT teqstSi (saxelmZR-

vaneloSi rubrika moZebne – rigiT me-7 da me-8 davalebebi):

– ipove rogorc leqsSi, ise sainformacio xasiaTis teqstSi mzis RvTaebis damaxasiaTebeli

niSnebi.

savaraudo pasuxebi: leqsSi – udgia oqros akvani; usxia oqros qoCori; Svidi TefSi margal-

iti; SemecnebiT teqstSi: mzeWabukebi, mzeTunaxavebi; barbare-borbali (mzis simbolo); burTi,

margaliti.

– Zveli TqmulebiT, vardi da ia qvesknelis mefe-dedoflis saxelebia. moZebne leqsSi is

adgili, sadac iasa da vards yvavilebis mniSvneloba aqvs.

(ìavnanas~ teqstis bolo ori xazi: ìa vkrife, vardi vSale... win batonebs gavuSale~ – mokrefa

da gaSla aSkarad yvavilebs exeba).

SeasrulebineT maT saxelmZRvaneloSi mocemuli davalebebic (TanamimdevrobiT 1-6):

1. ra cvlileba ganicada droTa ganmavlobaSi ìavnanam~?

a) Tavdapirvelad ìavnana~ mzis sagalobeli iyo, mogvianebiT ki nayofierebis qalRmerTis

sadideblad iqca;

b) Tavdapirvelad ìavnanas~ batonebisgan gansakurnavad mRerodnen, mogvianebiT ki is

akvnis simRerad iqca;

g) Tavdapirvelad ìavnana~ qvesknelis dedofals eZRvneboda, mogvianebiT ki – mzis gan-

masaxierebel RvTaebas.

es aris SekiTxva arCeviTi pasuxiT. mas sami savaraudo varianti axlavs;

swori pasuxia (b). SemecnebiTi teqstis I abzacSi aRniSnulia, rom ìavnanas~ wiTelasa da sxva

saxadebisagan (batonebisagan) gansakurnavad mRerodnen, mogvianebiT ki am sagalobelma dakarga

pirvandeli xasiaTi da akvnis simRerad – Zilispirulad – iqca.

Tu moswavle pirvelsave jerze swor pasuxs waikiTxavs da mixvdeba, rom isaa marTebuli, mas

mainc unda vurCioT, araswori pasuxebic waikiTxos da, Tqveni daxmarebiT, gaiazros, ratom ar

aris marTebuli TiToeuli maTgani.

(a) pasuxi ar aris swori: Cven ver davadasturebT, rom ìavnana~ Tavdapirvelad iyo mzis

sagalobeli, romelic mogvianebiT nayofierebis qalRmerTis sadideblad iqca. Cven mxolod

imis Tqma SegviZlia, rom leqsSi moxseniebuli batonebis deda, barbare, mkvlevarTa azriT, mzis

qalRmerTi unda iyos; masSi naxsenebi nana ki, SesaZloa, qarTvelTa qalRvTaebas, nayofierebis

mziur qalRmerTs, did dedas – nanas – gulisxmobdes.

arc (g) pasuxia marTebuli, radgan ìavnana~ Tavdapirvelad qvesknelis dedofals eZRvneboda

Tu ara – dabejiTebiT Tqma Znelia, am mosazrebas verc gamov ricxavT da verc davadasturebT.

ver davamtkicebT verc pasuxis meore nawilSi gamoTqmul mosazrebasac – mogvianebiT mieZRvna

Tu ara is mzis ganmasaxierebel RvTaebas. amitom (g) variants swor pasuxad ver miviCnevT.

auxseniT moswavleebs, rom ueWveli faqtebi gadmocemulia mxolod (b) variantSi, amitomac

aris is swori pasuxi.

dasviT Semdegi SekiTxva:

2. rogor aris ganmartebuli nana enciklopediaSi? ipove sainformacio xasiaTis teqstSi

saTanado monakveTi. (SemecnebiTi teqstis III abzaci)

savaraudo pasuxebi: nana qarTvelTa qalRvTaebaa, mzis erT-erTi saxe. nanas saxeli, qarTvel-

Ta warmodgeniT, ukavSirdeba gazafxuls, yvavilobas, nayofierebas, bunebis kvdoma-ayvavebas.

nana RvTaebaTa dedaa – warmodgenili hyavdaT lamazi qalis saxiT, romelic akvanSi mZinare

yrmas umReroda.

3. vin arian `deda barbares Svilebi~? romel qalRvTaebas hgavs barbare?

savaraudo pasuxebi: ìavnanas~ aq warmodgenili nawyvetis mixedviT, deda barbares Svilebi

batonebi arian (`Svidi batoni da-Zmani, Svidni dani, Svidni mzeni). SemecnebiTi teqstidan ki

vigebT, rom uZveles xanaSi didi dedis – nanas – saxes barbare Caenacvla. barbares (nanas) Svilebi

mzeWabukebi da mzeTunaxavebi (`dobilebi~) arian, romlebic mzis sxivebs ganasaxiereben. (V-VI

abzacebi)

4. mkvlevarTa varaudis mixedviT, raze migvaniSnebs ìavnanaSi~ margalitis mofena?

savaraudo pasuxebi: margaliti patiosani Tvalia. Zvirfas Tvlebs Zveli adamianis fantazia

mnaTobebs ukavSirebda. am leqsSi mzis qalRmerTis – barbares (nanas) – Svilebi mzis sxivebs gana-

90

91

saxiereben. maT mier margalitebis mofena, albaT, migvaniSnebs mzis naTelis mofenas. (VI abzaci)

gamoTqviT Tqveni varaudi: Tu margalitebi mnaTobebs an maT sxivebs asaxierebs, ìavnanas~

es monakveTi (aCveneT teqstSi):

`Svidi TefSi margaliti...

Svid sofels gadavaSaleT...

mere isev wamovkrifeT~...

SesaZloa, gaTeneba-daRamebis suraTs warmoadgendes.

sasurvelia, moswavleebs misceT sakuTari originaluri mosazrebebis gamoTqmis (gaziare-

bis) saSualeba. iqneb maTgan romelimem margalitebis mofena-wamokrefaSi bunebis `gaRviZeba

da Zili~, zafxulisa da zamTris monacvleoba warmoidginos...

SeniSvna: gakveTilis am nawilSi (etapze) misaRebia, maswavlebeli daexmaros moswavleebs

ìavnanas~ teqstis calkeuli sityvisa Tu pasaJis dakavSirebaSi SemecnebiTi teqstis Sesabamis

monakveTTan. meoTxe nawilSi (IV. kiTxva, wera) ki sasurvelia, moswavleebma damoukideblad

SeZlon SemecnebiT teqstSi saTanado informaciis moZieba.

aqtivoba 3. wakiTxulis gaazreba, metyveleba

dasviT SekiTxvebi (saxelmZRvanelos rubrikidan imsjele):

5. riT SeiZleba avxsnaT ìavnanas~ Zveli variantis mTqmelis (momRerlis) mowiwebuli damok-

idebuleba batonebis mimarT?

savaraudo pasuxebi: amgvari mowiwebuli damokidebuleba SesaZloa, avxsnaT mnaTobebis

TayvaniscemiT, batonebi xom mzis sxivebi, anu mzis qalRmerTis Svilebi arian.

Zvelad batonebs wiTelasa da sxva saxadebs uwodebdnen; Zvel adamianebs, albaT, egonaT, rom

es ucnauri avadmyofoba bavSvs RvTaebam mouvlina, amitomac am simReriT egebebodnen batonebs

da RvTaebas evedrebodnen, bavSvi gankurnebu liyo.

6. ratom cvlian bavSvis daZinebisas ìavnanas~ teqsts survilisamebr?

savaraudo pasuxebi: ìavnanam~ dakarga Zveli daniSnuleba, is aRar aris warmarTuli sagalo-

beli. TandaTan iavnana gadaiqca akvnis simRerad, mas SemorCa mxolod teqstis hangi, dasawyisi

da misamReri. danarCeni teqsti ki uSualod simReris dros iqmneba. deda imaze mReris, razec

ocnebobs, rasac usurvebs sakuTar Svils, gamoTqvams sakuTar imedebs Cvilis momavalTan

dakavSirebiT.

SeniSvna: sasurvelia, Semdeg gakveTilze moswavleebs moasmeninoT ìavnanas~ rogorc Zve-

li Canaweri, ise Tanamedrove kompozitorebis mier Seqmnili am Janris nawarmoebebi cnobili

momRerlebis SesrulebiT. SeiZleba, moswavleebma damoukidebladac moiZion es Canawerebi

internetiT.

yuradReba gaamaxvileT hangisa (melodiisa) da sityvebis (Sinaarsis) gansxvavebaze (mraval-

ferovnebaze).

aqtivoba 4. kiTxva, wera

1. leqsisa da SemecnebiTi teqstis Sinaarsis urTierTkavSiris ukeT gasaazreblad, sTxoveT

moswavleebs, jer ipovon da moniSnon leqsSi Tqven mier dasaxelebuli striqoni, Semdeg ki Caxe-

don aq warmodgenil SemecnebiT teqsts, moZebnon SinaarsiT am striqonis Sesabamisi abzaci da

abzacis nomeri leqsis striqons fanqriT Seusabamon:

a) `deda barbares Svilebi, iav naninao~ – me-5 (abzaci)

b) `Svidi TefSi margaliti, vardo naninao~ – me-6 (abzaci)

g) `ia vkrife, vardi vSale, iav naninao~ – me-2 (abzaci)

Semdeg ki, piriqiT, teqstis me-3 abzaci waakiTxeT, apovnineT leqsSi nanas Sesaxeb wakiTxu-

li informaciis Sesabamisi striqonebi da abzacTan fanqriT miawerineT nomrebi. igulisxmeba

striqonebi:

am batonebis dedasa, iav naninao,

udgia oqros akvani, vardo naninao,

Sig uwevT batoniSvili, iav naninao,

amod brZaneben nanasa, vardo naninao.

da me-3 abzacidan monakveTi:

`nana warmodgenili hyavdaT lamazi qalis saxiT, romelic akvanSi mZinare yrma s umReroda.

mecnierebi varaudoben, rom TviT sityva nana SinaarsiT dedas utoldeba.~

2. daavaleT moswavleebs, rveulSi amoiweron orive teqstidan is sityvebi, saxelebi, rom-

lebic mzis simboloebs, mzis Tayvaniscemas ukavSirdeba:

(oqros akvani; oqros qoCori; heliosi, nana, barbare, barbares Svilebi; batonebi; mzeWabukebi,

mzeTunaxavebi; borbali, burTi, margaliti...)

aqtivoba 5. CaaniSnineT saSinao davaleba:

1. gramatika:

Seamowme: a) kumSvadia Tu ara qvemoT CamoTvlili arsebiTi saxelebi?

batoni, akvani, sofeli, karavi, vardi, margaliti, qoCori.

b) kvecadia Tu ara CamoTvlili saxelebi?

ia, oqro, mze, Coxa, RvTaeba, saxe, dro.

igulisxmeba, rom moswavleebma es sityvebi naTesaobiTi brunvis formiT unda Caweron da

kumSvadsa da kvecad saxelebs xazi gausvan:

a) batonis, akvnis, soflis, karvis, vardis, margalitis, qoCris.

b) iis, oqrosi, mzis, Coxis, RvTaebis, saxis, drois (dros).

2. SearCie `iavnanas~ teqstidan SenTvis saintereso nawyveti da iswavle zepirad. Seecade,

axsna, ratom mogewona es monakveTi?

(mosalodneli pasuxebi: SinaarsiT sainteresoa, radgan mzis RvTaebas ukavSirdeba / mzis

RvTaebis niSnebs / simboloebs gulisxmobs; melodiuria, keTilxmovania, lamazad JRers;

damainteresa imiT, rom Cans Zveli drois adamianis fantazia / warmodgena; survils aRmiZravs,

ukeT gavecno Zveli drois adamianis warmodgenebs...)

SeniSvna: Tu Semdeg gakveTilze darwmundebiT, rom moswavleebs daainteresebs da gaitacebs

mzis miTosi, SegiZliaT, misceT damatebiTi davalebac:

– amoiwereT miTologiuri leqsikonidan mzis RvTaebaTa berZnuli da egvipturi saxelebi.

gaecaniT miTebs maT Sesaxeb (SeiZleba am miTebis ganawilebac – moswavleTa erTi jgufi ber-

92

93

Znul miTebs gaecnoba, meore – egvipturs; SeiZleba skandinaviuri Tu sxva xalxis miTologiuri

warmodgenebis gacnobac – Sesabamisad, jgufic ramdenime iqneba).

uambeT moZiebuli miTebi Tanaklaselebs.

Sefaseba moswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, Tu ramdenad SeZles teqstis gageba-gaazreba, Sesa-

bamisi informaciis moZieba, SekiTxvebze logikuri pasuxis gacema.

4 xelosnoba saqarTveloSi (nawyvetebi)

I. bunebrivi qsovilebis damzadeba

abreSumis Wiis moyvana msubuqi qsovilisa Tu wminda Zafis

dasamzadeblad saqarTveloSi sakmaod gavrcele buli iyo da es

tradicia dRemde Semonaxulia. am samuSaos, ZiriTadad, qalebi

asruleben. isini abreSumis parkebs yrian cxel wyalSi, Semdeg

yvela parkidan erTad iReben Zafs da axveven Canglis formis xis

naWerze. amoxvevis dros Zafebs Canglis kbilebs Sua atareben. bo-

los, amoxveul abreSumis Zafs aSroben, Zafis simagris mixedviT

axarisxeben da Semdeg gadaamuSaveben qsovilad Tu sakerav Zafad.

garda amisa, saqarTvelos ojaxur mrewvelobaSi didi

mniSvneloba hqonda da dRemde aqvs matylisagan Salis qsovilebis

damzadebas.

Salis misaRebad cxvris matyls jer recxaven da aSroben, Sem-

deg wewaven da CeCaven. CeCvisaTvis iyeneben martiv saCeCels,

romelic Sedgeba xelis sifarTis sami patara ficrisagan. es fi-

crebi Sekrulia samkuTxedad; samkuTxedis Tavze axlo-axlo, erT

an or mwkrivad Casmulia rkinis kbilebi, romelTa daniSnulebac

matylis gaCeCvaa.

saqsovi Zafis misaRebad matyls, iseve, rogorc abreSumsa da

bambas, TiTistarze* arTaven. Saleulis qsovis dros ufro msx-

vilkbilian savarcxels iyeneben, vidre abreSumisa da bambis

qsovisas. moqsovil Sals TviTon qalebi Telaven. Sals asveleben

Tbil wyalSi da ficarze Telaven fexiTa da xeliT. moTelil

Sals Wimavs ori qali, mesame ki mas xeliT asworebs da mTeli es

procesi ramdenjerme meordeba. amis Semdeg Sals aSroben da tke-

cen*. Zvelad Salis qsovilisagan, ZiriTadad, Coxebs, Sarvlebsa

da yabalaxebs keravdnen.

garda Salis qsovilebisa, saojaxo meurneobaSi matylisagan

amzadeben e. w. qeCis nawarms, rogoricaa: nabdebi, fardagebi,

qudebi da sxva.

dabolos, aq mosaxseniebelia matylisave ZafiT xaliCa-fard-

agebis qsovac. xaliCa xaoiania*, fardagi – uxaoo. xaliCisa da

Zv

el

Ta

Zv

el

i a

mb

eb

i

94

95

fardagis saqsovi dazga bevrad ufro martivia, vidre is, rom-

elzedac zemoT dasaxelebuli qsovilebi – Sali da abreSumi

muSavdeba. xaliCis mosaqsovad qals mTeli Tve sWirdeba. xaliCa,

Cveulebriv, 2, 85 – 3, 55 metris sigrZisa da 1 metris siganisaa.

saqsovi dazgis simartivis miuxedavad, masze moqsovili xaliCa da

fardagi xSirad metad lamazi da ostaturad gakeTebulia.

matylisagan iqsoveba, agreTve, xurjinebi, abgebi. isini ganku-

Tvnilia xelbargisa da ufro patara tvirTisaTvis. cxeniT mgzav-

robis dros maT unagirze akraven xolme, radgan Zalian gamZle da

mosaxerxebelia.

upasuxe SekiTxvebs

1. me-3 striqonSi ris Sesaxeb ambobs teqstis avtori, es tradi-

cia dRemde Semonaxulao?

2. teqstis mixedviT, ra gansxvavebaa TiTistarsa da saCeCels

Soris?

ra daniSnuleba hqonia TiTistars? saCeCels? (upasuxe teqs-

tisa da suraTis daxmarebiT).

3. CamoTvlilTagan romeli qsovili Seefereba Coxas?

• abreSumis; • bambis;

• Salis; • qeCis

4. wakiTxulis mixedviT warmoidgine, rogoria saCeCeli, da

aRwere.

imsjele

5. Seni azriT, ratom uwodeben abreSums, Salsa da qeCas bune-

briv qsovilebs?

6. rogor fiqrob, ratom SeurCies abreSumis Zafs xiskbilebiani

xelsawyo, xolo matyls – rkiniskbilebiani?

7. ufro metad sqeli da Tbili romlis qsovilia: axaluxis, ya-

balaxis, nabdisa Tu Coxis? ganmarte mizezic.

8. rogor daasabuTeb am teqstis mixedviT, rom saqarTveloSi

cxvari winaTac mravlad hyoliaT?

4

Zv

el

Ta

Zv

el

i a

mb

eb

i

ipove Secdoma

9. waikiTxe yuradRebiT, ipove faqtobrivi Secdomebi da gaas-

wore:

moqsovil Sals asveleben Tbil wyalSi da ficarze Telaven

fexiTa da xeliT. moTelil Sals aSroben da tkecen. es proc-

esi ramdenjerme meordeba. amis Semdeg Sals Wimavs ori qali,

mesame ki mas xeliT asworebs.

moZebne

10. ra gansxvavebaa xaliCasa da fardags Soris? ipove teqstSi

monakveTi, romelSic mocemulia am SekiTxvis pasuxi; moZebne

leqsikonSi saTanado sityvis ganmartebac.

11. teqstis mixedviT, ra aris mizezi imisa, rom cxeniT mgzavro-

bis dros xurjinsa da abgas iyeneben xolme?

dawere

12. ra cnobebs gvawvdis avtori xaliCis qsovis Sesaxeb? ipove

teqstSi sami informacia da amoiwere.

gramatika

13. daakvirdi, rogor iwereba:

xaliCa-fardagi, xelbargi;

Seadgine ori winadadeba am sityvebis gamoyenebiT.

14. Seamowme, kvecadia Tu ukveceli: qeCa, bamba, Coxa, abga, xaliCa,

xao, dazga.

4Z

ve

lT

aZ

ve

li

am

be

bi

96

97

Tavi 5 – igavis ena

Zunwi da oqro

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavlem SeZlos igavis moralis amocnoba da gaazreba, dasabuTebuli msjeloba, dakav-

Sireba pirad gamocdilebasTan.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTanqarT.dawy.(II).7.moswavlem unda SeZloswakiTxuli teqstebis interpretireba, dasabuTebuli





winare codna moswavleebma ician igavis raoba, SeuZliaT teqstis damoukideblad wakiTxva da gaazreba,

aqvT TanamSromlobiTi muSaobis unarebi.

gakveTilis msvlelobaorganizebis formebi: saerTo saklaso, individualuri, jgufuri

aqtivoba 1. motivacia, winare codnis gaaqtiureba (saerTo saklaso muSaoba)

maswavlebeli dafaze wers mexuTe Tavis saTaurs: „igavis ena“ da sTxovs moswavleebs ganmar-

ton rogor esmiT es sityvebi. moswavleebi afiqsireben TavianT mosazrebas, maswavlebelic

uzustebs, rom igavis ena niSnavs arapirdapiri, gadataniTi mniSvnelobiT saubars da Zalian

xSirad aqvs damrigeblobiTi xasiaTi. igavis ganmartebis dros maswavlebels SeuZlia gamoiyenos

Tavis dasawyisSi mocemuli teqsti.

maswavlebeli dafaze akravs winaswar furcelze gadatanil cnobil gamonaTqvamebs da sTx-

ovs moswavleebs daasaxelon romel maTganSia gamoyenebuli igavis ena da daasabuTon ratom

fiqroben ase (magaliTad: „gareT atlasi, SigniT - aTasi“; „da cxovrobdnen isini didxans da

bednierad“; „sjobs saxelisa moxveWa yovelsa mosaxveWelsa“; „kokasa Sigan raca sdgas, igive

warmosdindebis“; „gvelsa xvreliT amoiyvans ena tkbilad moubari“, „erTi Txilis guli cxra

Zmam gaiyoo“ da a. S.). maswavlebeli exmareba maT sakuTari mosazebebis dazustebaSi.

aqtivoba 2. saTauris gaazreba (saerTo saklaso muSaoba)

maswavlebeli moswavleebs usaxelebs igavis saTaurs („Zunwi da oqro“) da sTxovs gamoTqvan

mosazrebebi ra SeiZleba akavSirebdes erTmaneTTan Zunwsa da oqros. moswavleebi ityvian, rom

Zunw adamians uyvars oqro, enaneba misi daxarjva, uWirs gacema da a. S.


maswavlebeli sTxovs moswavleebs Cumad waikiTxon teqsti, gaiazron Sinaarsi da moniSnon

winadadeba, romelSic Cans igavis morali.

aqtivoba 4. wakiTxulis gaazreba

maswavlebeli, imis Sesamowmeblad, ramdenad gaiges teqsti moswavleebma, svams SekiTxvebs

(SeuZlia gamoiyenos saxelmZRvaneloSi mocemuli kiTxvebic).

– ratom naxulobda Zunwi yoveldRe im adgils, sadac oqro dafla?

– ratom ar undoda Zunws oqros daxarjva?

– ratom daenana Zunws oqros dakargva?

– ratom Seucvala kacma lodiT oqro?

– rogor gesmiT „avad qoneba“?

aqtivoba 5. msjeloba igavis moralze (jgufuri muSaoba)

maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, teqstis kiTxvisas romeli winadadeba CaTvales igavis

moralad? versiebis dasaxelebisa da axsnis Semdeg imarTeba msjeloba moralze. maswavlebeli

sTxovs moswavleebs axsnan ratom SeiZleba iyos „avad qoneba“ arqonebaze uaresi.

maswavlebeli eubneba moswavleebs, rom raRacis qona da misi argamoyeneba ar SeiZleba mxolod

oqros Seexebodes (magaliTad, SeiZleba adamiani iyos gonieri, magram ar iyenebdes Tavis Ses-

aZleblobebs). maswavlebeli yofs moswavleebs jgufebad da sTxovs moifiqron magaliTebi,

romelsac SeiZleba es morali miesadagos (SeuZliaT gamoiyenon filmebi, nawarmoebebi, piradi

gamocdileba, fantaziis unari).


moswavleebi akeTeben prezentaciebs da afaseben erTmaneTs imis mixedviT, ramdenad kargad

SeZles moralis ganzogadeba, sxva situaciebisTvis misadageba.

saSinao davalebamaswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, amave moralze Seqmnan patara ambavi

an igavi.

Sefasebamoswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles teqstis gaazreba, dasabuTebuli

msjeloba moralis irgvliv, logikuri magaliTebis mofiqreba.

98

99

Tavi 6 – danaSauli da sasjeli

mesarke

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavlem SeZlos problemis irgvliv argumentirebulad msjeloba, konkretuli mag-

aliTebiT gamyareba.



yy gamoaqvs daskvna teqstSi mocemuli informaciis safuZvelze;

yy monawileobs literaturuli nawarmoebis Sesaxeb gamarTul diskusiaSi, msjelobs nawar-

moeSi asaxuli problemis/konfliqtis Sesaxeb.

winare codna moswavleebs SeuZliaT teqstis gaazreba, aqvT dasabuTebuli msjelobisa da TanamSromlo-

biTi muSaobis unarebi.

gakveTilis msvlelobaorganizebis formebi: saerTo saklaso, jgufuri


maswavlebeli gakveTils iwyebs motivaciiT, risTvisac iyenebs aqtivobas „idumali yuTi“.

Semoaqvs lamazad SefuTuli yuTi, romelSic devs sarke, Tumca moswavleebma amis Sesaxeb ar

ician. maswavlebeli qaragmebiT uxsnis moswavleebs ra devs yuTSi. magaliTad, is arasdros

tyuis; zogjer mogvwons, zogjer – ara; erTi zRapris gmiri xSirad mimarTavs mas kiTxviT da

pasuxiT ukmayofilo, aTasgvar borotebas Cadis... da a. S. ase agrZelebs, sanam moswavleebi ar

ityvian swor pasuxs. ase gadadis gakveTilis Temaze.

aqtivoba 2. saTauris gaazreba

maswavlebeli moswavleebs usaxelebs moTxrobis saTaurs („mesarke“) da sTxovs ganmarton es

sityva. moswavleebi ityvian, rom mesarke aris adamiani, romelic amzadebs sarkes. maswavlebeli

ekiTxeba: Tqveni azriT, ris Sesaxeb iqneba teqsti? moswavleebi gamoTqvamen TavianT mosazrebebs.

aqtivoba 3. teqstis wakiTxva epizodebad (individualurad)

maswavlebeli epizodebad akiTxebs teqsts moswavleebs da sTxovs maT, yoveli epizodis

bolos gascen pasuxi kiTxvaze ratom. maT unda amoicnon mizezi problemisa, romelic Cndeba

konkretul situaciebSi.

SeniSvna: yvela epizodSi patara kiTxvaa damaluli da moswavleebi am kiTxvaze pasuxis

gacemiT ukeT Seimecneben teqstsac da mis alegoriulad gadmocemul saTqmelsac. garda amisa,

moswavleebis mosazrebebs maswavlebeli ubrundeba mas Semdeg, rac Semdeg epizods waikiTxaven.

magaliTad: pirveli epizodis wakiTxvis Semdeg (pirveli abzaci) maswavlebeli ekiTxeba mos-

wavleebs: Tqveni azriT, ratom sTxovdnen qalebi xelmwifes im kacis CamoxrCobas?

moswavleebis pasuxis Semdeg maswavlebeli kiTxulobs Semdeg monakveTs („bolos mopasuxe

warsdga... - ...amdeni ki guliTadi megobario?“) da sTxovs moswavleebs gascen pasuxi mefis kiTx-

vas: ratom hyavda mesarkes amdeni mteri da amdeni megobari?

moswavleebis pasuxis Semdeg maswavlebeli kiTxulobs Semdeg monakveTs („didebulo xelm-

wifev... - ... es ras niSnavso?“) . da sTxovs moswavleebs gascen pasuxi mefis kiTxvas: ratom iTxovda

asi dasjas da ormoci - mis xsnas?

moswavleebis pasuxis Semdeg maswavlebeli kiTxulobs teqsts bolomde.

maswavlebeli sTxovs moswavleebs gascen pasuxi kiTxvebs:

ratom axsenebs mefe mesarkeebTan erTad mwerlebs?

ra saerTo SeiZleba hqondeT am ori profesiis warmomadgenlebs?

aqtivoba 4. msjeloba mTavari saTqmelis irgvliv (muSaoba jgufebSi)

maswavlebeli yofs moswavleebs mcire jgufebad da sTxovs gaixsenon igavebi, Tqmulebebi,

romelTa mizanic adamianebisTvis maTi naklis Cveneba da gamosworebaa.


moswavleebi akeTeben prezentaciebs da afaseben erTmaneTs da sakuTar Tavs imis mixedviT,

ramdenad kargad SeZles magaliTebis mofiqreba da dasabuTeba.

saSinao davalebamaswavlebeli moswavleebs saSinao davalebad aZlevs saxelmZRvanelodan me-12 savarjiSos

(mosw. wigni, gv. 100).

Sefasebamoswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles sakuTari azris naTlad gamoxatva,

argumentirebuli msjeloba da konkretuli magaliTebiT gamyareba.

100

101

saSineli sasjeli moRalatisa istoriuli ambavi

meTeqvsmete saukunis bolos Tbilisis samxreTiT, sofel

tabaxmelas midamoebSi, saSineli omi iyo gaCaRebuli. ibrZodnen,

erTi mxriv, sparselebi da lekebi, meore mxriv, qarTvelebi. pir-

vel dRes omis saswori qarTvelebisaken gadmoixara, meore dRe-

sac gamarjveba ufro Cvenebisaken iyo, magram mesame dRes ki qarT-

velTa jaris bedi ukuRma datrialda sazizRari Ralatis gamo.

wina Rames Cveni jaridan mtris banakSi gaipara erTi ufrosTa-

gani, gvarad yorRanaSvili, romelsac moRalateobiT swadda,

moepovebina sparselebisagan simdidre da keTildReoba. man

sparselebs Seatyobina yovelive garemoeba qarTvelTa jarisa,

aswavla gzebi, gamouZRva win da mesame dRes sisxam* dilaze Tavs

daasxa isini Cvenebs sruliad moulodnelad. magram qarTvelebi

mamacurad dauxvdnen mters, gmirulad gaumklavdnen da uku-

aqcies.

metadre didi, lomebrivi vaJkacoba gamoiCina svimon mefem,

romelic medgrad misdevda ukan mters. saubedurod, mefe metad

gaitaca omma, sruliad daiviwya sifrTxile, yvelaze win wavida

brZolaSi da sparselebis SuaSi moeqca. am dros moisma sparsel-

Ta mxridan yorRanaSvilis xma: – eg aris svimon mefe, SeipyariT!

– Semoexvivnen Cvens mefes sparselebi, sruliad moswyvites qarT-

velTa jars, staces xeli da saCqarod gaaqanes. Cveni jari Tav-

ganwirulad gaeqana win, cdilobda, rogorme exsna mefe. TviTon

mefec gaSmagebuli* ibrZoda, magram veras gaxdnen. svimon mefe

tyved waiyvanes sparselebma.

rogorc Cans, qarTvelTa jari, usardlod darCenili, SeZr-

wunda, daibna da amitomac waago omi. sparselebma daipyres mTe-

li qarTli da TbilisSi mefed dasves svimon mefis Zma daviTi,

romelmac uRalata qristes, miiRo TaTarTa rjuli*, daumorCi-

la Tavisi qveyana sparseTis Sahs, daado didi xarki xalxs mtris

sasargeblod, sparseTis jari Tavis dasacavad daitova TbilisSi

da saxelic ki sparsuli dairqva – dauT xani*.

svimon mefe tyved gaagzavnes sparseTSi SahTan, romelmac igi

6

da

na

Sa

ul

i d

a s

as

je

li

didi pativiT miiRo da mefobis dabruneba aRuTqva, Tu qristeze

uars ityoda da mahmads irwmunebda, Tu qarTvelobas uRalatebda

da sparselebis momxre gaxdeboda. magram svimon mefem Sahs civi

uari uTxra, ris gamoc igi sapyrobileSi gamoamwyvdies.

mizezi am sayovelTao ubedurebisa – moRalate yorRanaSvili,

didad gabatonebuli sparselebisagan, arxeina d brZandeboda da

fiqri arafrisa hqonda, radgan dar wmu ne buli iyo, rom qarTve-

lebi verafers gaubedavdnen sparselebis SiSiT, magram mwared

motyuvda.

mTeli qarTveloba moeloda iseTi vaJkacis gamoCenas, romelic

yorRanaSvils miayenebda imdenadve saSinel sasjels, ramdenadac

saSineli iyo misi danaSauli mefisa da qveynis winaSe.

erTxel manglisis gzaze Sexvdnen erTmaneTs moRalate yor-

RanaSvili da yofili winamZRoli qarTvelTa jarisa, saCino

baraTaSvili. es Sexvedra TvalCauwvdeneli xramis piras moxda.

yorRanaSvilma baraTaSvils arxeinad misca salami: `saCinos gau-

marjoso~; saCinom miaZaxa: `RmerTma yvela qarTvels gaumarjos

iuda moRalatezedao!~ Cauq rola win Tavisi cxeniT da moRalate

uf skrulSi gadaCexa. yorRanaSvili daeSva kldidan kldeze,

daimtvra, dailewa da saSineli tanjviT dalia Tavisi codvili

suli.

6d

an

aS

au

li

da

sa

sj

el

i

102

103

mTeli saqarTvelo TanaugrZnobda mis damsjel saCino

baraTaSvils, romelic ar SeuSinda sparselebis risxvas da gab-

edulad aRasrula mamuliSvilis vali.

egdo upatronod yorRanaSvilis gvami ramdenime dRes. am adg-

ilTan Sekrebila Turme mTeli xrova damSeuli mglebisa, magram,

xalxis TqmulebiT, roca mSierma nadirebma daynoses da Seityves,

rom es iyo gvami moRalate yorRanaSvilisa, zizRiT aivsnen, piri

ar daakares, ukanve gabrundnen da isev SimSili arCies, vidre

moRalatis leSis WamiT piris wabilwva. rogorc Cans, Ralati,

xalxis azriT, saSinlad ezizRebaT da usazRvrod sZulT ara mar-

to adamianebs, aramed mglebsac ki.

iakob gogebaSvili

6

da

na

Sa

ul

i d

a s

as

je

li

upasuxe SekiTxvebs

1. ramdeni saukunis winaT gamarTuli omis Sesaxeb gviambobs

avtori?

2. rogor daasabuTeb teqstis mixedviT imas, rom es omi qarTve-

lebs ar wamouwyiaT?

3. ra iyo mizezi imisa, rom `mesame dRes qarTvelTa jaris bedi

ukuRma datrialda~?

4. ratom uRalata yorRanaSvilma sakuTar jarsa da qveyanas?

5. rogor axasiaTebs avtori svimon mefes? ra sabediswero Sec-

doma dauSva brZolis dros mefem?

6. teqstSi vkiTxulobT: `rogorc Cans, qarTvelTa jari, usard-

lod darCenili, SeZrwunda, daibna da amitomac waago omi~.

ganmarte, am gamonaTqvamidan ra unda miviRoT faqtad da ra

unda miviCnioT avtoris varaudad? migaCnia Tu ara damajere-

blad misi varaudi?

7. vin iyo dauT xani sinamdvileSi?

Seadare

8. warmoaCine, ra damokidebuleba hqondaT sparseTis SahTan

svimonis Zmas, daviTs, da TviTon svimon mefes? (Seadare erT-

maneTs IV da V abzacebi).

9. raa saerTo yorRanaSvilisa da dauT xanis saqciels Soris?

6d

an

aS

au

li

da

sa

sj

el

i

104

upasuxe SekiTxvebs

10. avtori ambobs, moRalate yorRanaSvili darwmunebuli iyo,

rom qarTvelebi verafers gaubedavdneno. ratom fiqrobda

ase yorRanaSvili?

11. ras vigebT teqstidan saCino baraTaSvilis Sesaxeb?

12. ratom miaCnda xalxs saCino baraTaSvilis saqcieli gabed-

ulebad? ipove SekiTxvis pasuxi IX abzacSi.

13. axseni, ratom uwodebs yorRanaSvils saCino iudas, xolo

avtori – codvils?

imsjele

14. nawarmoebSi gamokveTilia xalxis daufaravi gulgriloba

yorRanaSvilis bedis mimarT. Seni azriT, ratom imsaxurebs

misi danaSauli aseT sayovelTao aRSfoTebas?

15. Seni sityvebiT ganmarte, ra aris am nawarmoebSi gadmocemuli

xalxuri Tqmulebis mTavari azri; ris Tqma surs xalxs mgleb-

is uCveulo saqcielze Seqmnili legendiT?

16. rogor daakavSireb SoTa rusTavelis aforizms `vgmob kac-

sa augiansa, crusa da Ralatiansa~ iakob gogebaSvilis mier

moTxrobil am istoriul ambavTan?

dawere

17. Seadgine Txrobis gegma abzacebis mixedviT.

moipove informacia

18. `Cveni saqarTvelos~ maswavleblis daxmarebiT, moiZie

damatebiTi informacia yorRanaSvilis Sesaxeb.

105

Tavi 7 – TanagrZnoba da sinanuli

muxa

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavlem SeZlos personaJis fiqrebis, gancdebisa da emociebis amocnoba, argumentire-

buli msjeloba.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTanqarT.dawy.(II.)6.moswavlem unda SeZlosstandartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis


winebiT.

yy axasiaTebs personaJebs rogorc eqspliciturad mocemul informaciaze dayrdnobiT,

ise Sinaarsis gaazrebis safuZvelze;




yy ganmartavs personaJTa qcevis motivs da afasebs maTs saqciels;

yy gamoaqvs daskvna personaJebs Soris arsebuli urTierTobis Sesaxeb, cdilobs naTqvamis

dasabuTebas teqstis monacemebze dayrdnobiT;


winare codna moswavleebs SeuZliaT teqstis gaazreba, aqvT argumentirebuli msjelobisa da TanamSrom-

lobiTi muSaobis unarebi.

gakveTilis msvlelobaorganizebis formebi: saerTo saklaso, wyviluri, individualuri


maswavlebeli gakveTils iwyebs Tavis Temaze („TanagrZnoba da sinanuli“) saubriT da ekiTx-

eba moswavleebs:

– ginaniaT Tu ara Tqveni saqcieli?

– gqoniaT Tu ara danaSaulis grZnoba?

– gifiqriaT Tu ara imaze, visac awyenineT, rogor iqneboda is Tqveni wamosvlis Semdeg?

– Tqveni azriT, msgavsi gancdebi SeiZleba Tu ara dagvebados cxovelebisa da mcenareebis

mimarTac?

– rogor fiqrobT, SeiZleba Tu ara sinanulma mogces Secdomis gamosworebis saSualeba?

moswavleTa pasuxebis Sejamebis Semdeg maswavlebeli eubneba, rom am kiTxvebze Taviseburi

pasuxia gakveTilze Sesaswavli moTxroba, revaz inaniSvilis „muxa“ da ase gadadis gakveTilis

Temaze.

aqtivoba 2. damokidebulebis gamomxatveli sityvebi

maswavlebeli bavSvebs sTxovs CamoTvalon damokidebulebis, emociebis gamomxatvel sityvebi

(aramxolod TanagrZnobisa da sinanulis aRmniSvneli). moswavleTa mier dasaxelebul terminebs

maswavlebeli wers dafaze: TanagrZnoba, gulgriloba, siyvaruli, sinanuli, mzrunveloba,

megobroba, alersi, tkivili, udardeloba... SeiZleba Tavadac daexmaros moswavleebs am tipis

sityvebis dasaxelebaSi.

aqtivoba 3. teqstis wakiTxva/analizi

maswavlebeli sTxovs moswavleebs, jer Cumad waikiTxon teqsti, dafiqrdnen da Seasrulon

micemuli instruqcia: TiToeuli personaJis qmedeba romelime am sityviT/sityvebiT gansaz-

Rvron.


mesame aqtivobis dasrulebis Semdeg moswavleebma unda gauziaron erTmaneTs TavianTi

mosazrebebi.

samuSaos dasrulebis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentaciebs da afaseben erTmaneTs

da sakuTar Tavs imis mixedviT, ramdenad logikurad Seusabames damokidebulebis aRmniSvneli

sityvebi personaJTa qmedebebs da ramdenad argumentirebulad SeZles sakuTari Tvalsazrisis

dasabuTeba.

aqtivoba 5. msjeloba teqstis irgvliv, muSaoba wyvilebSi

maswavlebeli imave wyvilebs sTxovs, daakvirdnen muxas da monadires – rogorebi Canan isi-

ni teqstis dasawyisSi da rogor icvlebian Txzulebis dasasruls da imsjelon, ram gamoiwvia

aseTi cvlileba. moswavleebi ityvian, rom muxa dasawyisSi gvevlineba, mitovebul da sabralo

arsebad, bolos ki mas martosulad ver aRviqvamT. mas bunebam mourCina Wriloba da TanaugrZno.

monadire ki aRar aris axalgazrda, gamoucdeli da gulgrili, is ukve xvdeba Tavis araswor

saqciels da sinanulis grZnobac uCndeba.


maswavlebeli sTxovs moswavleebs, baraTebze daweron or-ori winadadeba, ra daskvna gamoi-

tanes gakveTilidan da gasvlisas maswavlebels dautovon magidaze.

106

107

saSinao davalebamaswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, monadiris piriT misweron werili

SviliSvils da ecadon auxsnan ratom moixada qudi muxis winaSe.

Sefasebamoswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles sakuTari azris naTlad gamoxat-

va, argumentirebuli msjeloba da grZnobisa da emociis gamomxatveli sityvebis logikurad

misadageba.

Tavi 8 – vaJkacsa – guli rkinisa

sami ar gaiwurTneba

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavlem SeZlos dialeqturi formebis ganmarteba, teqstis enaze muSaoba, argumentire-

buli msjeloba.





qarT.dawy.(II).3. moswavlem unda SeZlosstandartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis nacnobi




sadaSTabeWdilebebs;

qarT.dawy.(II.)6.moswavlem unda SeZlosstandartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis


winebiT.

yy akvirdeba mwerlis enas, amoicnobs zogierT mxatvrul xerxs (epiTets, Sedarebas, hiper-

bolas, gapirovnebas), saleqso riTmas;

winare codna moswavleebma ician dialeqtizmis ganmarteba, naswavli aqvT fSaur dialeqtze Seqmnili

nawarmoebebi, aqvT argumentirebuli msjelobisa da TanamSromlobiTi muSaobis unarebi.

gakveTilis msvlelobaorganizebis formebi: saerTo saklaso, wyviluri, individualuri


maswavlebeli gakveTils iwyebs Tavis Temaze („vaJkacsa - guli rkinisa“) saubriT da sTxovs

moswavleebs daasaxelon zedsarTavi saxelebi, romlebiTac daaxasiaTebdnen vaJkacs. moswav-

108

109

leTa pasuxebs Camowers dafaze da eubneba, rom Seiswavlian qarTul xalxur leqss vaJkacsa da

vaJkacobaze da daakvirdebian ramdenad daemTxveva maTi warmodgenebi leqsSi naTqvams. da ase

gadadis gakveTilis Temaze.


SeniSvna: aRsaniSnavia, rom leqsi fSaur dialeqtzea dawerili, amitom upirvelesad mniS-

vnelovania Sinaarsis gageba.

maswavlebeli sTxovs moswavleebs yuradRebiT mousminon da daakvirdnen intonacias,

sityvebs. maswavlebeli orive leqss ukiTxavs xmamaRla, gamometyvelebiT, komentarebis gareSe,

fSauri kilokavis gamoyenebiT.

aqtivoba 3. teqstis enaze muSaoba

maswavlebeli sTxovs moswavleebs ra gansxvaveba dainaxes intonaciaSi. moswavleTa pasuxebis

Semdeg maswavlebeli azustebs, rom leqsi dawerilia fSaur dialeqtze, axsenebs dialeqtisa

da dialeqtizmis ganmartebas da sTxovs moswavleebs Cumad waikiTxon leqsi, amoweron diale-

qtizmebi da miuweron saliteraturo forma. moswavleebi amoweren Semdeg sityvebs: gaiwurT-

neba, maSlis, kai yma, mauxdeba... romeli sityvebis ganmartebac gauWirdebaT, maswavlebeli

uzustebs mis mniSvnelobas, aqtivobis bolos ki amaxvilebs yuradRebas kai ymis mniSvnelobaze,

mis vaJkacur Tvisebebze.

aqtivoba 4. teqstis analizi (muSaoba jgufebSi)

maswavlebeli yofs moswavleebs mcire jgufebad, nawils sTxovs gaiazron ratom gamoarCia

poetma erTmaneTisgan mgeli, arwivi da kai yma da riT emsgavsebian isini erTmaneTs, nawils ki

sTxovs imuSaon meore teqstze da yuradReba gaamaxvilon kai ymis maxasiaTeblebze. muSaobis

dasrulebis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentaciebs.

aqtivoba 5. muSaoba jgufebSi – Tanamedrove `kai yma~

maswavlebeli imave jgufebs sTxovs daasaxelon is Tvisebebi, romlebic, maTi azriT, unda

axasiaTebdes Tanamedrove kai ymas da imsjelon imaze, riT SeiZleba is gansxvavdebodes leqsebSi

aRwerili vaJkacisgan. muSaobis dasrulebis Semdeg moswavleebi akeTeben prezentaciebs.

saSinao davalebamaswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, romelime leqsi iswavlon zepirad.

Sefasebamoswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles dialeqtizmebis sworad ganmarteba,

sakuTari azris naTlad gamoxatva, argumentirebuli msjeloba.

Tavi 9 – sicili gadamdebia

razed icinodnen yvavilebi

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavleebma SeZlon teqstis gageba- gaazreba; teqstis fragmentebis vizualizacia.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTanqarT.dawy.(II).7.moswavlem unda SeZlos wakiTxuli teqstebis interpretireba, dasabuTebuli



yy qmnis wakiTxuli an mosmenili teqstis ilustracias/ilustraciebs (SesaZlebelia

kompiuteruli grafikuli redaqtoris gamoyenebiT); xsnis, ra kavSirSia mis mier Seqmni-

li ilustracia/ilustraciebi teqstTan an teqstis calkeul epizodTan;

qarT.dawy.(II).9.moswavlem unda SeZloskiTxvis nacnobi strategiebis SerCeva da gamoyeneba

miznis Sesabamisad.

yy iyenebs sxvadasxva xerxs, romlebic xels uwyobs teqstis gagebas (mag., warmosaxvaSi

acocxlebs teqstSi gadmocemul ambebs, axdens teqstSi gadmocemuli ambis inscenirebas,

sakuTari sityvebiT gadmoscems teqstis calkeuli monakveTis Sinaarss, akvirdeba dasmul

kiTxvas imis dasadgenad, Tu ra tipis operacias moiTxovs igi da sxv.);

winare codna moswavleebs SeuZliaT sakuTari STabeWdilebis sxvadasxva formiT gadmocema. instruqciis

Sesruleba

gakveTilis msvlelobaorganizebis formebi: individualuri, wyviluri

aqtivoba 1. maswavlebeli Temisa da miznis gacnobis Semdeg moswavleebs sTxovs daakvirdnen

ilustracias da ekiTxeba:

Tqveni azriT, raze iqneba teqsti? savaraudod, moswavleebi upasuxeben, rom moTxroba

iqneba Tevzaobis Sesaxeb.

amis Semdeg maswavlebeli usvams Tematur kiTxvebs:

ra iciT Tevzaobis Sesaxeb? (wesebi, inventari....)

yofilxarT Tu ara saTevzaod?

110

111

aqtivoba 2. teqstis wakiTxva da analizi (wyvilebSi)

SeniSvna: am moTxrobis Sesaswavlad Cven SevarCieT aqtivoba „teqstis vizualizacia“: mos-

wavleebi ara marto ismenen wakiTxul teqsts, aramed warmoidgenen mas suraTebad, kadrebad.

maswavlebeli uxsnis moswavleebs strategias. da sTxovs maT, rom teqstis mosmenisas daxuWon

Tvalebi da TavianT gonebaSi gaacocxlon kadrebi ise, TiTqos televizors uyureben.

maswavlebeli ukiTxavs teqsts moswavleebs, yoveli pasaJis dasrulebis Semdeg sTxovs aRwe-

ron maTs gonebaSi gacocxlebuli kadrebi. Tu moswavleebs gauWirdebaT romelime monakveTis

aRwera, maswavlebeli exmareba maT kiTxvebis meSveobiT (SeuZlia gamoiyenos saxelmZRvaneloSi

mocemuli kiTxvebi).

aqtivoba 2. strategiis Sefaseba

moswavleebi ganixilaven daexmara Tu ara vizualizacia teqstis gagebaSi.

aqtivoba 3 . teqstis enaze muSaoba (wyvilebSi)

teqstis Sinaarsis damuSavebis Semdeg maswavlebeli Seaxsenebs moswavleebs Tavis saTaurs:

„sicili gadamdebiao“. sTxovs moswavleebs, daakvirdnen teqsts, imsjelon, ra qmnis xalisian

ganwyobas moTxrobaSi. Tu moswavleebi ver SeniSnaven, maswavlebeli mianiSnebs, rom yuradReba

miaqcion zedsarTav saxelebs.

amasTan, maswavlebeli sTxovs moswavleebs, daubrundnen TavianT aRwerebs da daakvirdnen,

gamoCnda Tu ara es iumoristuli ganwyoba naSromebSi. moswavleebi daakvirdebian erTmaneTis

namuSevrebsac.


ramdenime wyvili akeTebs prezentacias, danarCenebi avseben. maswavlebeli adarebs moswav-

leTa mosazrebebs. afaseben maT ramdenad logikuri iyo pasuxebi.

saSinao davalebamaswavlebeli moswavleebs avalebs Seasrulon saxelmZRvaneloSi mocemuli me-20 da 21-e


Sefasebamoswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, SeZles Tu ara mosmenili teqstis vizualizacia,

gaiges Tu ara kiTxvis axali strategia, teqstis mosmena da gaanalizeba.

Tavi 10 – da me vigoneb...

xelosnoba saqarTveloSi (fragmentebi filipe gogiCaiSvilis wignidan)

SeniSvna: sasurvelia, daeTmos ori gakveTili)

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi: SemecnebiTi xasiaTis teqstis daniSnulebis gaazreba da mis struqturaSi garkveva

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTan:qarT.dawy.(II).6.მოსწავლემ უნდა შეძლოს სტანდარტით განსაზღვრული სხვადასხვა ტიპის



yy გამოკვეთს არსებით ინფორმაციას ტექსტის ცალკეული მონაკვეთიდან

yy ამოკრებს კონკრეტულ ინფორმაციას (სად, როდის, რამდენი, რამდენჯერ, როგორი, რითი და სხვ.);

yy აკვირდება ტექსტზე დართულ ილუსტრაციებს და მსჯელობს, რამდენად ასახავს ილუსტრაცია

ტექსტის განწყობას, რას გვეუბნება იგი ტექსტში აღწერილი ადგილის, დროის, ამბის, პერსონაჟთა

ხასიათების, მათი ურთიერთდამოკიდებულებისა და ემოციების შესახებ; აფასებს, რამდენად ეხმარება

მას ილუსტრაცია ტექსტის გაგებაში და/ან იძლევა თუ არა იგი დამატებით მასალას ტექსტის შესახებ;

qarT.dawy.(II).9.მოსწავლემ უნდა შეძლოს კითხვის ნაცნობი სტრატეგიების შერჩევა და გამოყენება


yy კონკრეტული ინფორმაციის მოსაძიებლად თვალს გადაავლებს ტექსტის სტრუქტურას, სიტყვიერ

და არასიტყვიერ მაორგანიზებელ ელემენტებს და მათზე დაყრდნობით ამოკრებს საჭირო მასალას/

მონაცემებს;

pirveli gakveTilis etapebi:aqtivoba 1. mosmena

ganwyobis Sesaqmnelad, esaubreT moswavleebs sxvadasxva xalxis yofa-cxovrebasa da tradic-

iebs Soris gansxvavebis Sesaxeb; auxseniT maT, rom yoveli eri, xalxi, gamorCeulia Tavisi

tradiciuli wesebiTa da saqmianobiT... ra Tqma unda, saqarTveloc TavisTavadi sayofacxovrebo

kulturiT gamoirCeva. Tu Cven niko firosmanis naxatebs Tvals gadavavlebT, cxadad davinaxavT

sagnebs, romelTac saqarTveloSi xelosnebi TviTonve amzadebdnen. (sasurvelia, albomic

gadaSaloT da aCvenoT: doqi, yanwi, fiala...) Semdeg ganmarteT, rom, Tu xelovnebaSi – mxatv-

robasa da mwerlobaSi – nivTi, sagani, mxatvruli sinamdvilis nawilia, sainformacio xasiaTis

teqstSi, SesaZlebelia, ama Tu im sagnis damzadebis wess, detalur aRweras gavecnoT. SeaxseneT

maT ukve Seswavlili sainformacio xasiaTis teqsti, xelosnoba saqarTveloSi, romelSic aRw-

erilia qarTuli fardagebis, xaliCebis, abgebisa da xurjinebis damzadeba; aseve, aRwerilia

bunebrivi qso vilebis SeRebvis Sesaxeb xalxuri codna.. ganawyveT isini amave avtoris (filipe

gogiCaiSvilis) wignidan kidev erTi nawyvetis gasacnobad.

112

113

aqtivoba 2. kiTxva/wakiTxulis gaazreba, metyveleba (pirveli monak ve Ti)

gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia – sTxoveT moswavleebs, damoukideblad waikiTxon teqs-

tis pirveli nawili dasawyisidan (`im sagnebidan~...) frazamde: `oqromWedlebs aZlevdnen.~ (es

teqstis erTi mesamedia da 5 abzacs moicavs).

garda amisa, daavaleT moswavleebs, fanqriT mkrTalad moniSnon maTTvis gaugebari sityva

Tu monakveTi.


a) SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeuli moniSnes moswavleeb ma; (SesaZlebelia,

maT moniSnuli hqondeT sityvebi: warCinebuli (ojaxebi) da (oqroTi) mosapirkeTeblad; sTxoveT

moswavleebs, gaiTvaliswinon winada de bis saerTo Sinaarsi da damoukideblad ganmarton es

sityvebi; miaqcieT yu ra d Reba sinonimur calebs: warCinebuli – SeZlebuli; mosapirkeTeblad –

mosa Wedad, zeda piris Sesamkobad. mopirkeTebis mniSvnelobis gaazrebaSi bavSvebs daexmareba T,

aseve, saxelmZRvaneloSi CarTuli fotosuraTi, romelzec TvalnaTliv Cans mo pirkeTebuli

yanwi).

b) dasviT SekiTxvebi wakiTxulis gasaazreblad:

1. teqstis mixedviT, ra gansxvavebaa gudasa da tiks Soris?

miuTiTeT moswavleebs, erTmaneTs Seadaron pirvelsa da meoTxe abzacebSi gadmocemuli

informacia. maT unda SeniSnon, rom: a) guda, upiratesad, cxvris tyavisagan mzaddeba, xolo

tiki – Txis, xarisa an kameCis tyavisagan; b) gudas yvelisa da karaqis Sesanaxad iyeneben, xolo

tiks – Rvinis gadasatanad Tu Sesanaxad. g) gudas, ZiriTadad, saqarTvelos mTaSi akeTebdnen.

sTxoveT romelime moswavles, Seajamos pasuxi, ganmartos, ra gansxvavebaa am or sagans Soris

maTi dasamzadebeli masalisa da daniSnulebis mixedviT.

2. daakvirdiT naxatebs; amaTgan romelia tyapuWi?

moswavleebma teqstis meore abzacis Sinaarsis gaazrebiTa da saxelmZRvaneloSi warmodge-

nil fotosuraTebze dakvirvebiT unda amoicnon tyapuWi; savaraudoa, rom isini yuradRebas

miaqceven am sityvis teqstSive mocemul sinonims kurtaki da advilad SeniSnaven gansxvavebas

qudsa da tanisamoss Soris.

3. ras gviambobs avtori dairis damzadebis Sesaxeb?

am SekiTxvis pasuxi me-3 abzacis Sinaarsis gadmocemas moiTxovs. maT unda ganmarton: a) ris-

gan mzaddeboda daira (cxvris tyavi, xis rkali), b) rogor mzaddeboda is, g) ra aris am nivTis

daniSnuleba (sakravi).

4. romeli TviTnakeTi nivTis Sesamkobad mimarTavdnen xolme glexebi uSualod am xelobis

mcodnes?

moswavleebma yuradReba unda miaqcion teqstis mexuTe abzacSi yanwis Sesaxeb gadmocemul

informacias. garda amisa, SekiTxvis mizania, oqromWedlis xelobis gansakuTrebuli mniSvne-

loba warmoCindes; aq CamoTvlil yvela sxva xelobas glexebi ojaxSi TviTonve euflebodnen,

oqromWedloba ki ar iyo Cveulebrivi saqmianoba, am saqmeSi ostatebi sagangebod iwafebodnen.

aqtivoba 3. kiTxva /wakiTxulis gaazreba, metyveleba (meore monakveTi)

isev gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia da amjerad sTxoveT moswavleebs, damoukideblad

waikiTxon teqstis meore nawili dasawyisidan (`aqve movixsenioT qalamanic~...) frazamde: `Taf-

lis sanTlebis Camoqna~ (teqstis es nawili 6 abzacs moicavs).

amjeradac daavaleT moswavleebs, fanqriT moniSnon maTTvis gaugebari sityva Tu monakveTi.


a) SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeuli moniSnes moswavleebma; (savaraudod,

maT moniSnuli eqnebaT kanafi. sTxoveT moswavleebs, saxelmZRvanelos leqsikonis daxmarebiT

ganmarton es sityva (dro rom ar daikargos, saxelmZRvanelos leqsikonis Sesabamisi gverdis

nomeri dafaze dawereT; gv. 255).


1. ra niSniT aerTianebs avtori sam saqmianobas: Tokis dagrexas, badeebis qsovasa da sanTlebis

Camoqnas?

moswavleebma unda aRniSnon, rom samive samuSaos asrulebdnen rogorc mama kacebi, ise

qalebic.

2. teqstis mixedviT, romel samuSaos asrulebdnen mxolod mamakacebi?

am SekiTxvis daxmarebiT moswavleebi teqstis pirvelsa da meore nawils mTli anobaSi gaiaz-

reben; maT unda CamoTvalon yvela xeloba, romelsac ojaxSi mxo lod mamakacebi swavlobdnen:

gudisa da tikis, qudebisa da tyapuWis, dairis, yanwisa da qalamnis damzadeba.

3. rogor mzaddeboda qalamani?

moswavleebis daxmarebiT, gegmis saxiT CamowereT dafaze qalamnis damzadebis Tanamimdev-

roba; dasviT SekiTxvebi: Tavdapirvelad ras akeTebdnen? ra iyo rigiT meore moqmedeba? Semdeg

ra mosdevda? da a. S. bavSvebma yuradRebiT unda waikiTxon teqstis me-8, me-9 da me-10 abzacebi

da avtoris mier am saqmianobis Tanamimdevruli aRwera gaiazron.

nimuSi:

a) tyavs gaWimavdnen joxebze da sxvenze gasaSrobad debdnen.

b) gamSral tyavs Wridnen ramdenime naWrad (1 naWeri 1 wyvili qalamnisaTvis sakmarisi unda

yofiliyo).

g) aclidnen tyavis naWers bewvs, – bewvis mxares ayridnen nacars da xis daniT fxekdnen.

d) gafxekil tyavs albobdnen wyalSi, Semdeg Wridnen orad da TiToeulisagan qalamans

amoasxamdnen (amosasxamad iyenebdnen danasa da tyavidan CamoWril Tasmebs).

e) bolos qalamnis gverdebze miamagrebdnen tyavis an kanafis Tasmebs fexze Semosakravad.

aqtivoba 4. kiTxva /wakiTxulis gaazreba, metyveleba (bolo monakveTi)

amjeradac gamoiyeneT Cumi kiTxvis strategia da sTxoveT moswavleebs, damoukideblad

waikiTxon teqstis mesame nawili dasawyisidan (`kanafis Reroebs debdnen~...) bolomde (teqstis

es nawili 5 abzacs moicavs).

isev daavaleT moswavleebs, fanqriT moniSnon maTTvis gaugebari sityva Tu monakveTi.


a) SeamowmeT, maTTvis gaugebari ra leqsikuri erTeuli moniSnes moswavleebma;

(savaraudod, maT moniSnuli eqnebaT sityvebi: neWa, seli, yalibi, TiTberi. sTxoveT moswavleebs,

gaiTvaliswinon teqstSi saTanado winadadebebis mTliani Sinaarsi da zogadad ganmarton am

114

115

sityvaTa mniSvnelobebi; isini, albaT, mixvdebian, rom neWa qerqis sinonimia, seli mcenarea, yal-

ibi formas ewodeba, TiTberi liToni unda iyos, radgan spilenZTan erTad asaxelebs mas avtori

da, Tan, WurWlis dasamzadeblad gamoiyeneba. Semdeg ki SearCieT oTxi moswavle, gaunawileT

sityvebi da daavaleT, saxelmZRvanelos leqsikonSi ipovon da xmamaRla waikiTxon am sityvaTa

ganmartebebi.


1. rogor miiReba cvili Zveli saojaxo meurneobis xerxiT? SeasruleT saxelmZRvaneloSi

rigiT me-9 savarjiSo – aRadgineT swori Tanamimdevroba.

sakiTxebi ase unda dainomros: 2, 1, 4, 3, 5, 7, 6.

nimuSi:

2. fiWas mcire xniT cecxlze aduReben.

1. Taflgamowurul fiWas Cadeben wylian qvabSi.

2. rodesac qsovilis zedapirze cvili cotaTi gacivdeba, mas moxdian.

3. naduRs gawuraven tiloTi an romelime sxva Txeli qsoviliT.

4. cvils qvabSi moaTavseben da cota wyalsac daasxamen.

5. Semdnar cvils spilenZis an TiTbris WurWelSi aTavseben.

6. amjerad cvils mxolod adnoben, raTa Semdeg kalapotSi moaqcion.

(sasurvelia, am davalebis Sesrulebisas moswavleebma wyvilebSi imuSaon.)

2. risTvis iyenebdnen spilenZsa da TiTbers saojaxo meurneobaSi, cvilis damzadebisas?

moswavleebi gaiazreben, rom kalapoti da yalibi sinonimebia; spilenZi an TiTberi saukeTeso

masalaa Semdnari cvilis myari yalibis dasamzadeblad.

3. ganmarteT, ris dasamzadeblad aris sakmarisi erTi kvercxis wonis cvili da patruqi?

am SekiTxvis pasuxi teqstis bolo abzacSia; moswavleebma im Taflis sanTlis damzadebis

wess unda miaqcion yuradReba, romelic mxolod saeklesio, `religiur miznebs emsaxureba~.

aqtivoba 5. wakiTxulis mTlianobaSi gaazreba, metyveleba

dasviT SekiTxvebi teqstis struqturis gasaazreblad da wakiTxuli informaciis Sesajameb-

lad: (rubrika imsjele; rigiT me-12, me-13 davalebebi)

1. ra aerTianebs teqstSi CamoTvlil im xelobaTa did umetesobas, romelTac ojaxSi mxolod

mamakacebi euflebodnen? ipoveT swori pasuxi me-12 savarjiSos variantebSi:

a) nivTebis dasamzadeblad saWiro masalis msgavseba; b) nivTebis damzadebis wesi; g) nivTebis

dasamzadeblad saWiro dro; d) nivTebis daniSnuleba.

moswavleebma jer unda amoicnon pasuxis swori varianti – a) nivTebis dasamzadeblad saWiro

masalis msgavseba; Semdeg ki, Tqveni daxmarebiT, msjelobiT daasabuTon, ratom aris is swori.

dasabuTeba: teqstis dasawyisSi aRniSnulia, rom avtori Tavisi naSromis am nawilSi, pirvel

rigSi, daasaxelebs im sagnebs, `sxvadasxva cxovelis tyavisagan rom keTdeboda.~ garda amisa,

maTi dasaxelebisa da aRweris Semdeg, avtori imasac aRniSnavs, rom `yvela aq CamoTvlil xelo-

bas mamakacebi euflebodnen.~ gamodis, rom mamakacebi swavlobdnen yvela im sagnis damzadebas,

romelsac masalad tyavi sWirdeboda. erT-erTi sagani, romelic tyavisagan ar mzaddeboda,

aris yanwi, mis dasamzadeblad saWiroa ara tyavi, aramed rqa; amitom aris SekiTxva dasmuli ase

– ra aerTianebs teqstSi CamoTvlil im xelobaTa did umetesobas, romelTac ojaxSi mxolod

mamakacebi euflebodnen?

2. ra aris am teqstis avtoris mizani? moniSneT teqstSi is ori monakveTi (abzaci), romelSic

cxadad aris warmoCenili avtoris mizani.

Tqveni daxmarebiT, moswavleebma erTmaneTs unda daukavSiron:

a) teqstis saTauri – `xelosnoba saqarTveloSi~,

b) dasawyisi – pirvel abzacSi gansazRvruli mizani:

`im sagnebidan, romlebsac saqarTveloSi glexebi ojaxur mrewvelobaSi amzadebdnen, pirvel

rigSi, davasaxelebT nivTebs, sxvadasxva cxovelis tyavisagan rom keTdeboda.~

g) Semajamebeli – me-11 abzaci, sadac meore mizanic aris gamokveTili:

`aRsaniSnavia, rom yvela aq CamoTvlil xelobas mamakacebi euflebodnen. saojaxo meurneobaSi

mamakacebis xelosnuri samuSaos aRweris dasasruls movixsenioT kidev sami samuSao, romelsac

asrulebdnen rogorc mamakacebi, ise qalebic~...

da Seecadon, damoukideblad Camoayalibon SekiTxvis pasuxi:

avtoris mizania: aRweros, ras da rogor amzadebdnen tyavisagan qarTul ojaxSi; ganmartos,

romel xelobas swavlobdnen mxolod mamakacebi; aRweros, ra iyo da rogor sruldeboda mamak-

acebisa da qalebisaTvis saerTo xelosnuri samuSao.

aqtivoba 6. CaaniSnineT moswavleebs saSinao davaleba

1. Seadginon da rveulSi Caweron teqstis gegma (gamoyon aTi sakiTxi);

2. Tu survili aqvT, daxaton mwyemsi – Semosili qudiT, qalamniTa da tyapuWi T.

Sefasebamoswavle Sefasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad SeZlo teqstis damoukideblad wakiTxva-gaaz-

reba, arsebiTi informaciis amokreba, kiTxvebze logikuri pasuxis gacema.

116

117

meore gakveTilis etapebiaqtivoba 1. davalebis Semowmeba

a) Tavdapirvelad, klasTan erTad daaTvaliereT naxatebi; SeafaseT, daculia Tu ara naxatze

teqstis miniSnebebi: 1. qudisa da tyapuWis masala cxvris tyavia: 2. qalamnebi isea gakeTebuli,

rom mxolod fexis guls, TiTebsa da terfs faravs; fexis zemo nawili ki daufaravi rCeba;

qalamnis gverdebze mimagrebulia Tasmebi, romlebic Cacmis Semdeg fexze zemodan Semoikvreba.

b) Semdeg SeamowmeT, rogor Seasrules moswavleebma ZiriTadi davaleba – ra sakiTxebi gam-

oyves teqstis gegmaSi.

mosalodnelia, rom isini gaiTvaliswinebdnen teqstis saTaurs da amokrebdnen teqstidan

yvela dasaxelebul sagans, romelsac ojaxSi xeliT amzadebdnen.

nimuSi:

guda, qudebi da tyapuWebi, daira, tiki, yanwi, qalamani, Tokis dagrexa, badeebis qsova, cvilis

damzadeba, sanTeli.

g) sasurvelia, am Tanamimdevrobas SeusabamoT SekiTxvebic codnis Sesamowmeblad da swraf

gamokiTxvaSi CarToT sxvadasxva moswavle:

1. risTvis iyenebdnen gudas mwyemsebi?

2. Tqveni azriT, ratom imosebodnen mTian adgilebSi mcxovrebi qarTvelebi cxvris tyavis-

agan damzadebuli qudiTa da tyapuWiT?

3. rogor mzaddeboda daira? ra ganasxvavebs mas am teqstSi aRwerili yvela sxva nivTisagan?

4. ra iyo tikis daniSnuleba?

5. ras ambobs avtori jixvis rqis Sesaxeb?

6. romeli sityviT gamoixateba qarTul enaSi yanwis zedapiris oqroTi Tu vercxliT Sem-

koba? (pasuxi – mopirkeTeba)

d) Semdeg wyvilSi amuSaveT moswavleebi, sTxoveT maT, aRidginon mexsierebaSi qalamnis

damzadebis Tanamimdevroba da furcelze mokled, sqematurad asaxon. SeaxseneT, rom aucile-

belia, Sesruldes cxra Tanamimdevruli moqmedeba.

nimuSi:

tyavs gaWimavdnen aSrobdnen naWrebad yofdnen ayridnen nacars bewvs

fxekdnen albobdnen wyalSi Wridnen orad qalamnebs amoasxamdnen gverdebze

Tasmebs miamagrebdnen.

e) Semdeg isev swrafi gamokiTxvis (rogorc figuralurad uwodeben – gonebrivi ieriSis)

strategia gamoiyeneT; dasviT SekiTxvebi:

1. romel saxelosno samuSaos asrulebdnen rogorc mamakacebi, ise qalebic?

2. Tqveni azriT, ratom debdnen wyalSi kanafis Reroebs Tokis dagrexis xelobis mcodneni?

3. risgan iqsoveboda badeebi ojaxur meurneobaSi?

4. ra aris is mTavari masala, risganac cvili mzaddeba? (Taflgamowuruli fiWa)

5. ra aris aucilebeli imisaTvis, rom dnobis dros cvili qvabs ar miekras?

6. ras ewodeba patruqi?

v) bolos isev wyvilSi amuSaveT moswavleebi, sTxoveT maT, aRidginon mexsierebaSi im Taflis

sanTlis damzadebis wesi, romelic mxolod da mxolod religiur miznebs emsaxureba, da damza-

debis Tanamimdevroba furcelze sqematurad asaxon. SeaxseneT, rom aucilebelia, Sesruldes

oTxi Tanamimdevruli moqmedeba; marTalia, damzadebis xerxi martivia, magram is ori adamianis

erTdroulad saqmianobas moiTxovs.

nimuSi:

pirveli iRebs erTi kvercxis wonis cvils cecxlis maxloblad arbilebs meore

orive xeliT Wimavs patruqs pirveli darbilebul cvils TiTebiT zels da amrgvalebs

patruqis garSemo.

aqtivoba 2. wera, leqsikur-gramatikuli savarjiSoebis Sesruleba

a) sTxoveT moswavleebs, gadaSalon saxelmZRvanelo 204-e gverdze da savarjiSoTa nawilSi

ipovon rigiT me-16 davaleba.

SeurCie winadadebebSi mocemul zmnebs saTanado arsebiTi saxelebi: Zafi, Tasma, sanTeli,

bade, yanwi, qalamani, cvili.

xelosanma ... CamoWra da ... amoasxa; glexma ... darTo da ... moqsova; qalma ... mozila da ... Camo-

qna; ostatma ... moapirkeTa.

sasurvelia, moswavleebma damoukideblad imuSaon – Caweron rveulSi sworad Sesrulebuli

davaleba.

xelosanma Tasma CamoWra da qalamani amoasxa; glexma Zafi daarTo da bade moqsova; qalma

cvili mozila da sanTeli Camoqna; ostatma yanwi moapirkeTa.

am savarjiSos mizania, moswavleebma erTxel kidev gaiazron qarTuli enis myari sityvaTSe-

Tanxmebebi: Zafis darTva, qalamnis amosxma, sanTlis Camoqna, yanwis mopirkeTeba.

b) Semowmebis Semdeg sTxoveT moswavleebs, Seasrulon rigiT me-17 davaleba:

amokribe SinaarsiT daaxloebuli sityvebis 5 wyvili:

yalibi, bawari, neWa, tyapuWi, kalapoti, patruqi, kurtaki, Toki, qerqi.

isini unda mixvdnen, rom CamonaTvalSi sityva patruqi zedmetia, da amoiweron: yalibi –

kalapoti; neWa – qerqi; bawari – Toki; tyapuWi – kurtaki.

auxseniT moswavleebs, rom enaSi iSviaTad moipoveba absoluturad erTnairi, erTmaneTis

savsebiT Camanacvlebeli sityvebi; SinaarsiT axlos mdgomi, sinonimuri sityvebic ki yovelTvis

ver Caenacvleba erTmaneTs; enis kargad codna swored imas niSnavs, rom zustad ici da grZnob,

rodis romeli sityva SearCio. Semdeg, magaliTisaTvis, daavaleT maT, axsnan sxvaoba tyapuWsa

da kurtaks Soris. SesaZlebelia, winadadebebic moafiqrebinoT.

g) sTxoveT moswavleebs, rigiT me-18 davalebac Seasrulon:

warmoidgine, rom leqsikonSi Sesatanad sityva – cvili – Sen unda ganmarto. teqstis dax-

marebiT, Camoayalibe am sityvis ganmarteba.

118

119

am savarjiSos mizania, moswavlem gaiazros leqsikonis, saleqsikono ganmartebis, specifika.

SeaxseneT maT, teqsts Caxedon.

nimuSi:

cvili – Taflgamowuruli fiWis dadnobis Sedegad miRebuli masala, romelsac sanTlis

dasamzadeblad iyeneben.

d) Semdeg SeasrulebineT moswavleebs gramatikuli savarjiSoebic:

1. (rigiT me-19) ipove da gaaswore gramatikuli Secdomebi:

a) zogierT yanwSi ramodenime litri Rvino Cadis.

b) es nivTebi sxvadasxva cxovelebis tyavisagan mzaddeboda.

g) ostatma 8-e yanwi vercxliT moWeda, me-28 ki – oqroTi.

savarjiSo a) marTlweris normas amowmebs – (ramodenime ki ara) ramdenime.

savarjiSo b) ricxvSi SeTanxmebis codnas moiTxovs – sxvadasxva cxovelis.

savarjiSo g) ricxviTi saxelis marTlweras ukavSirdeba: me-8, magram 28-e.

am davalebis Sesrulebis Semdeg, SearCieT sami moswavle, gaunawileT savarjiSoebi da

sTxoveT, dafaze daweron gasworebuli Secdomebi, ganmarton, ratom aris swori, iTqvas da

daiweros: a) ramdenime (ramdeni –dan); b) sxvadasxva cxoveli (simravle ukve aRniSnulia sxva-

dasxva-Si); g) me-8, 28-e.

2. (rigiT me-20) abrune: a) dambali neWa; b) dagrexili Toki.

es davaleba swored im gramatikuli masalis codnas amowmebs, romelic moswavleebs axalSes-

wavlili aqvT: zedsarTavi saxelisa da arsebiTi saxelis erTad bruneba.

davalebis damoukideblad Sesrulebis Semdeg, gamoiyvaneT dafasTan ori moswavle, gaunaw-

ileT a) da b) wyvili da sTxoveT, daweron: micemiTis, naTesaobiTis, viTarebiTis, moqmedebiTisa

da wodebiTis formebi.

dambal neWas dagrexil Toks

dambali neWis dagrexili Tokis

dambali neWiT dagrexili TokiT

dambal neWad dagrexil Tokad

dambalo neWav dagrexilo Toko

CarTeT klasic Sesrulebuli davalebis SemowmebaSi.

saSinao davalebaCaaniSnineT moswavleebs saSinao davalebad saxelmZRvanelos rigiT me-15 savarjiSo (mosw.

wigni, gv. 156):

warmoidgine, rom Sen SemecnebiTi xasiaTis JurnalisaTvis statia unda gaamzado. redaqtorma

sami Tema SegirCia:

1. rogor davamzadoT saaRdgomod Taflis sanTeli?

2. ra aris daira da rogor amzadebdnen Zvelad mas?

3. ra viciT qalamnis Sesaxeb?

gamoiyene es teqsti, daixmare ganmartebiTi leqsikoni, aseve, enciklopediac da dawere

amaTgan erT-erTi statia (Taflis sanTeli; daira; qalamani).

es davaleba Seajamebs am or gakveTilze SeZenil codnasa da miRebul gamocdilebas, sain-

formacio xasiaTis teqstisa da ganmartebiTi leqsikonis specifikis gaazrebaSi.

sTxoveT moswavleebs, yuradRebiT waikiTxon davalebis piroba; Semdeg romelime moswavles

xmamaRla waakiTxeT da SeamowmeT, gaiges Tu ara sworad, ra moeTxovebaT.

Sefasebamoswavle Sefasdeba imis mixedviT, Tu ramdenad SeZlo SemecnebiTi xasiaTis teqstis dan-

iSnulebis gaazreba da mis struqturaSi garkveva

120

121

Tavi 11 – dedaenis Zala

iavnanam ra hqmna? (Semajamebeli gakveTili)

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavlem SeZlos nawarmoebis da Tavis mTavar saTqmelze msjeloba, logikurad azris

dasabuTeba. ganuviTardeba prezentaciis unari.



yy gamodis wyvilis, jgufisa Tu klasis momxseneblis rolSi; iTvaliswinebs da gamoxatavs

Tanagundelebis saerTo azrs;

yy inawilebs pasuxismgeblobas jgufis saxeliT gamoTqmul mosazrebaze;



yy saubrobs saTanado tempiT, mkafiod da garkveviT; saWiroebisamebr iyenebs metyvelebis

araverbalur saSualebebs.

qarT.dawy.(II).2 . moswavlem unda SeZlosstandartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis teqstebis


yy ismens erTsa da imave Temaze Seqmnil literaturul teqstebs da poulobs msgavseba-gansx-

vavebas maT Soris;

yy monawileobs literaturuli nawarmoebis Sesaxeb gamarTul diskusiaSi, msjelobs nawar-

moeSi asaxuli problemis/konfliqtis Sesaxeb.






yy msjelobs misTvis saintereso sakiTxebis Sesaxeb da gamoxatavs sakuTar pozicias;

winare codna moswavleebma ician teqsti, SeuZliaT teqstis mosmena da gaazreba, leqsSi emociebis amoc-

noba, icis ritmisa da riTmis ganmarteba.

gakveTilis msvlelobaorganizebis formebi: saerTo saklaso, jgufuri


Temisa da miznis gacnobisas, maswavlebeli Seaxsenebs moswavleebs, rom saxelmZRvaneloSi

Tavis saTauria dedaenis Zala. da ekiTxeba maT:

– Tqveni azriT, ras SeiZleba niSnavdes es Sesityveba.

moswavleTa pasuxebis Semdeg maswavlebeli ajamebs maT naTqvams da moswavleebs uCvenebs

im nawyvets nana janeliZis filmidan „iavnana“, romelSic deda qeTos umReris da gogonasac

yvelaferi axsendeba; usvams moswavleebs kiTxvas: Tqveni azriT, marTla SeiZleba Tu ara sim-

Reras aseTi Zala hqondes, Tu es mwerlis fantaziis nayofia? moswavleebi gamoTqvamen TavianT

versiebs da cdiloben daasabuTon sakuTari naTqvami. maswavlebeli eubneba, rom gakveTilis

ganmavlobaSi imsjeleben am sakiTxze.

aqtivoba 2. musika da misi Zala (jgufuri muSaoba)

maswavlebeli ukiTxavs (sasurvelia, proeqtoriTac uCvenos, an baraTebi daurigos, rom

ufro advilad aRsaqmeli iyos) moswavleebs ramdenime citatas:

a) Tanamedrove mwerlis, dimitri gluxovskis sityvebs: „musika yvelaze warmavali, efemeruli

xelovnebaa. is zustad imden xans cocxlobs, ramden xansac instrumenti JRers, mere ki wamSive

qreba. magram araferi aavadebs adamians ise swrafad, rogorc musika, araferi Wris ise Rrmad

da ar aSuSebs ise nela. melodia, romelmac Sen SegZra, mudam SenTan darCeba.“

b) fridrix nicSe: „RmerTma musika gviboZa, raTa man yvelaferze agvamaRlos. musika yvela

Tvisebas aerTianebs: mas SeuZlia aRgvaSfoTos, gamogvafxizlos, gagvamxnevos, SeuZlia yvelaze

gayinuli gulebic ki gaalRos uTbilesi notebiT.“

g) musikas samkurnalo miznebisTvisac ki iyeneben.magaliTad saberZneTSi epidavrosis

taZarSi, cnobili eqimi eskulapi musikas iyenebda sulier daavadebulTa mkurnalobis mizniT.

piTagoras TqmiT „musikiT SeiZleba vumkurnaloT adamianis SeSlilobas.“

d) uiliam kongrivi: „musikaluri aRzrda – yvelaze Zlieri iaraRia,rameTu riTmi da harmonia

aRwevs yvelaze dacul,siRrmiseul da idumal adgilebs adamianis sulSi“.

maswavlebeli yofs moswavleebs jgufebad, TiTos urigebs TiTo citatas da sTxovs ganmar-

ton citatebSi mocemuli Tvalsazrisi, daeTanxmon an uaryon is da moiyvanon Sesabamisi argu-

mentebi da magaliTebi; kargi iqneba, Tu sakuTari mosazrebis sailustraciod isini moiyvanen

magaliTebs iakob gogebaSvilis nawarmoebidan „iavnanam ra hqmna?“

maswavlebeli aucileblad Seaxsenebs moswavleebs, ra unda gaiTvaliswinon prezentaciis

dros; da rom isini Seafaseben erTmaneTs imis mixedviT, ramdenad naTlad da logikuri Tan-

mimdevrobiT SeZles sakuTari mosazrebis dasabuTeba maswavlebels da moswavleebs SeuZliaT

Secvalon kriteriumebi, miznis Sesabamisad.


moswavleebi akeTeben prezentaciebs, TiToeuli prezentaciis dasrulebis Semdeg jgufebs

eZlevaT SesaZlebloba, dausvan kiTxvebi erTmaneTs, Seafason sxva jgufebis namuSevari prez-

entaciis Sefasebis rubrikis gamoyenebiT.

122

123

aqtivoba 4. msjeloba mTavar saTqmelze (wyvilebSi)

maswavlebeli uxsnis moswavleebs, rom isini ubrundebian Tavis mTavar Temas (dedaenis

Zala) da maT unda gascen pasuxi kiTxvaze, ratom aris am Tavis saxelwodeba „dedaenis Zala“ da

amisTvis aZlevs garkveul miniSnebebs.

maswavlebels SeuZlia moswavleebs waukiTxos (an uambos) mixeil javaxiSvilis „miwis yivi-

lidan“ is epizodi, roca safrangeTSi mcxovreb moxuc poliglot qarTvels, andro kaiSaurs,

qarTulis garda yvela ena aviwydeba (an aCvenos msgavsi fragmenti guguli mgelaZis filmidan

„fesvebi“). moswavleebma unda scadon daakavSiron es fragmentebi an maswavleblis nebismieri

sxva miniSneba moTxrobasTan „iavnanam ra hqmna?!“ da ise gascen pasuxi mTavar kiTxvas.

aqtivobis dasasruls ramdenime wyvili akeTebs prezentacias, danarCenebi avseben.

saSinao davalebamaswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad saxelmZRvanelodan me-14 savarjiSos


Sefasebamoswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles prezentaciisas sakuTari Tvalsaz-

risis naTlad gamoxatva, zepirmetyvelebis Sesabamisi (verbaluri Tu araverbaluri) strat-

egiebis gamoyeneba.

Tavi 12 – gulidan amoZaxili

qari hqris

misaRwevi miznebi da mosalodneli Sedegebi moswavlem SeZlos nawarmoebis esTetikur mxareze dakvirveba, leqsis enaze muSaoba, sakuTari

damokidebulebis, emociis, STabeWdilebis gamoxatva, lirikuli gmiris ganwyobis amocnoba.

Sesabamisoba erovnul saswavlo gegmasTanqarT.dawy.(II).3. moswavlem unda SeZlosstandartiT gansazRvruli sxvadasxva tipis nacnobi



yy ismens mxatvrul nawarmoebs (leqss, novelas, moTxrobas) dagamoxatavs sakuTar emociebsa

da STabeWdilebebs;

yy asaxelebs misTvis esTetikurad mimzidvel adgilebs mxatvruli teqstidan;

yy saubrobs poetur nawarmoebSi gamoxatul ganwyobaze;

winare codna moswavleebs SeuZliaT teqstis mosmena da gaazreba, leqsSi emociebis amocnoba, icis ritmisa

da riTmis ganmarteba.

gakveTilis msvlelobaorganizebis formebi: saerTo saklaso, individualuri, jgufuri

aqtivoba 1. winare codnis gaaqtiureba

Temisa da miznis gacnobis Semdeg, motivaciis mizniT, maswavlebeli dafaze wers sityvas

„leqsi“ da sTxovs gaixsenon yvelaferi, rac ician leqsis Sesaxeb. moswavleebi ixseneben ganwybas,

riTmas, ritms... rasac ver gaixseneben, maswavlebeli Tavad gaamaxvilebs yuradRebas.


maswavlebeli an Tavad kiTxulobs leqss gamometyvelebiT, an romelime cnobil Canawers

asmeninebs jer, da Semdeg kiTxulobs Tavad nela da moswavleebs sTxovs gadaSalon rveulebi

da paralelur reJimSi Caweron, daafiqsiron is emociebi, romlebic imwuTas uCndebaT.

aqtivoba 3. muSaoba wyvilebSi

maswavlebeli sTxovs moswavleebs wyvilebSi gauziaron erTmaneTs emociebi, Semdeg gadaSa-

124

125

lon saxelmZRvanelo da imsjelon konkretulad romelma saxem gamoiwvia esa Tu is emocia. ram-

denime wyvili gaakeTebs prezentacias, msjeloben emociaTaSoris msgavsebasa da gansxvavebaze,

aseve aRniSnaven romelma mxatvrulma saxem miiqcia gansakuTrebiT maTi yuradReba da ratom.

aqtivoba 4. leqsis enaze muSaoba jgufebSi

maswavlebeli moswavleebs yofs mcire jgufebad. erT jgufs sTxovs amoweron sityvebi, rom-

lebSic Secdomaa daSvebuli. moswavleebi daasaxeleben: hqris, mihqrian, scris. maswavlebeli

sTxovs imsjelon ratom daarRvia poetma leqsSi marTlweris norma, ras aRwevs igi am xerxiT?

meore jgufs sTxovs daakvirdes teqsts da imsjelos ra qmnis teqstis musikalurobas. mos-

wavleebi imsjeleben rogorc gameorebis xerxze, aseve riTmasa da ritmze.

mesame jgufs sTxovs amoweron lirikuli gmiris gancdebi da ganwyoba.

aqtivobis dasasruls moswavleebi akeTeben prezentaciebs.

aqtivoba 5. interpretaciebi

maswavlebeli sTxovs moswavleebs imsjelon aris Tu ara gansxvaveba leqsis analizamdel

emociasa da analizis Semdgom emocias Soris. moswavleebi afiqsireben TavianT mosazrebas da

cdiloben axsnan msgavseba Tu gansxvaveba. SesaZloa, Tqvan, rom emocia msgavsia, radgan leq-

sisTvis upiratesi ganwyobaa da is analiziT ar icvleba, an piriqiT, Seicvala emocia, radgan

analizis Semdeg ukeT gaiazres da aRiqves teqsti.

saSinao davalebamaswavlebeli moswavleebs aZlevs saSinao davalebad, iswavlon leqsi „qari hqris“ zepirad.

Sefasebamoswavleebi Sefasdebian imis mixedviT, ramdenad SeZles nawarmoebis esTetikur mxareze

dakvirveba, sakuTari emociebisa da STabeWdilebebis gamoxatva, azris naTlad Camoyalibeba.

resursileqsis audioCanaweri

126

12 .1. Semajamebeli savarjiSoebi

yoveli Tavis Seswavlis dasrulebis Semdeg moswavleebs SeasrulebineT Semajamebeli

savarjiSoebi:

თავი 1 (წყვილებში სამუშაო) – imsjeleT, adamianis ra Tvisebebi igulisxmeba am gamonaTqvamebSi?

a) iseTi kacia, WianWvelas fexs ar daadgams.

b) es patiosani kaci WianWvelasaviT cxovrobs.

g) hqonodes mas erTguleba ZaRlisa da Zala WianWvelasi! (ase daloca ufliswuli

vezirma sulxan-saba orbelianis nawarmoebSi).

თავი 2 – დაწერე: ჩემი თავგადასავალი: ა)პირველ აბზაცში გაგვაცანი შენი თავი; ბ) გაიხსენე ერთი ყველაზე საინტერესო დღე და გვიამბე; გ) რით იყო ეს დღე მნიშვნელოვანი შენთვის.

თავი 3 – გააკეთე ალბომი სათაურით „ჩემი სამშობლო“. დაყავი რუბრიკებად, შეარჩიე თავები შენი ინტერესის მიხედვით (გმირები, მეფეები, მწერლები, საზოგადო მოღვაწეები, ბუნება და ა.შ. შეგიძლია გამოიყენო ფოტო მასალა, სახელმძღვანელო, ტექსტები... გააფორმო ალბომი შენი გემოვნებით. და წარადგინე ის კლასის წინაშე.

მასწავლებელს შეუძლია სამუშაო დაგეგმოს მცირე ჯგუფებში და რუბრიკები გაუნაწილოს მოსწავლეებს. თავი 4 – მშობლების, ახლობლების გამოკითხვით ან ლიტერატურის მეშვეობით მოიძიე ან გაიხსენე

საინტერესო ძველი ამბავი, რომელსაც ამ თავში შეიტანდი.

თავი 5 – შექმენი იგავი (შეგიძლიათ მორალად გამოიყენოთ რომელიმე ანდაზა).

თავი 6 – გამართეთ საკლასო დისკუსია (მოსწ. წიგნი, მე-2 სავარჯიშო, გვ. 105)

თავი 7 – დაწერე ჩანახატი (მოსწ. წიგნი, მე-2 სავარჯიშო, გვ. 116)

თავი 8 – დაწერე თავისუფალი თემა (მოსწ. წიგნი, გვ. 119, სავარჯიშო 14)

127

თავი 9 – დაიყავით მცირე ჯგუფებად, მოიფიქრეთ ან თქვენთვის ნაცნობი ტექსტებიდან გაიხსენეთ სასაცილო ეპიზოდები, გაინაწილეთ როლები და გაითამაშეთ კლასში.

თავი 10 – მისწერე წერილი შენს საყვარელ პერსონაჟს.

თავი 11 – ნახეთ ქართული მხატვრული ფილმი „იავნანა“ და იმსჯელეთ ფილმსა და ნაწარმოებს შორის მსგავსება-განსხვავებაზე.

თავი 12 – გამართეთ პოეზიის საღამო (მოსწ. წიგნი, გვ. 189)

128

12 . .2. rveulSi mocemuli testebis pasuxebi

testi I

1. a) qari (1 q.) b) yvavilebs 1 q.2. a) ra 1 q. b) vin 1 q. g) ra 1 q. d) vin 1 q.3. a) moCanda 1 q. b) amovida 1 q.4. gadmogorda 1 q.5. „mgeli da kravi“ 1 q.6. a) mdinaris 1 q. b) megobris 1 q. g) maswavleblis 1. q.maqsimaluri q. 13

testi II

1. a) kesaneebi 1 q. b) savarZlebi 1 q.2. a) xelmwifeebi mbrZanebloben 1 q.b) meomrebi ibrZvian 1 q.3. a) fanjris 1 q. b) qveynis 1 q.4. cicinaTelas 1 q. lokokinas 1 q.5. a) nigvzis 1 q. b) pamidvris 1 q. g) WianWvelas 1 q.maqsimaluri q. 11

testi III

1. a) sazogado 1 q. abstraqtuli 1 q. boloxmovniani 1 q. kvecadi 1 q. b) sakuTari 1 q. konkretuli 1 q. boloTanxmovniani 1 q. ukumSveli 1 q.2. 2) jari 1 q.3. samma muzeumma 1 q. 4. Tbiliss 1 q. 5. abasTumani 1 q.6. wiTelwyaro 1 q.7. naTesaoba 1 q.maqsimaluri q. 14

testi IV (Semajamebeli)

1. marwyvi; mayvali; Tvalebs 3 q.2. ra 1 q.3. gaCnda 1 q.4. Camocurda 1 q.5. „saqarTvelo“ 1 q.6. a) peplis 1 q. b) monadiris 1 q. g) mercxlis 1 q. d) mindvrebi 1 q. e) meomrebi 1 q.

v) WianWvelas 1 q. z) maspinZlis 1 q.7. male metoqeebi gamoCndnen 1 q.8. a) dasi; 1 q. b) armia 1 q. 9. ambavma 1 q. ambavs 1 q. ambis 1 q. ambiT 1 q. ambad 1 q. ambavo 1 q.maqsimaluri q. 23

129

testi V

1. a) suriTa, TaroTi 2q. b) sicxisa, siTbos 2q. g) dros, RviniT 2q. d) manqaniT, matarebliT 2q.2. sworad Cawerili TiToeuli xmovanfuZiani sakuTari saxeli 1q. (jamSi 3 qula)3. a) Tamazs 1q. b) levanma 1q. g) merabma 1q.4. daCim 1q. daviTma 1q. iraklim 1q. zurabma 1q. Tamarma 1q. eTerma 1q.maqsimaluri qula 20

testi VI

1. a) WavWavaZisa 1q. b) wereTlis 1q. g) maCablis 1q. d) brosesi 1q. e) inaniSvilisa 1q.2. a) wereTlis 1q. b) tabiZis 1q. 3. a) yazbegma 1q. vaJa-fSavelam 1q. b) sxirtlaZe 1q. gafrindaSvilo 1q. ingoroyva 1q. iaSvilo 1q.4. a) robaqiZeebi 1q. b) axmetelebi 1q. g) hiugoebi 1q. d) goTuebi 1q. e) wereTlebi 1q.5. asaTiani 1q.maqsimaluri qula 19

testi VII

1. a) jadoqrad 1q. b) peplad 1q.2. a) nugzar 1q. b) oTarma 1q.3. mezoblis – naTesaobiTSi 1q. ezos – micemiTSi 1q. qviT – moqmedebiTSi 1q. Robe – saxelobiTSi 1q.4. xis 1q. zurgCanTebi 1q. 5. yvela nivTebi 1q. bevri saTamaSoebi 1q. fanjaris 1q.6. a) erTi mZime (...dros, megi?) 1q. b) Temur, 1q. g) ori mZime (am saidumlos, ani, me...) 1q.7. a) gamsaxurdias 1q. b) WavWavaZed 1q. g) WilaZis 1q. d) igav-arakad 1q.maqsimaluri qula 20

testi VIII

1. gavida 1 q. eZina 1 q. mounda 1 q. gadaaxta 1 q. gahkra 1 q. Seasxa 1 q. gaiRviZa 1 q. iwyina 1 q.datuqsa 1 q.2. a) Seikribnen, daiwyes 2q. b) ganacxada, vTqvi 2q. g)gavicnob, SevirTavo 2q. 3. vxumrobT 1 q. wavidnen 1 q. emalebiT 1 q. gaamarTles 1 q. 4. bavSvi, bavSvs, bavSvebs, bavSvebi (jamSi 4 q.)maqsimaluri qula 23

testi IX

1. a) gamoutaniaT, gaufeniaT – ra uqniaT? 3 q. b) icavda – ras Svreboda? 2q. g) Seisvena, dalia – ra qna? 3q. dabrundeba, aCvenebs – ras izams? 3q.

130

2. a) warsuli dro 1q. b) awmyo dro 1q. g) momavali dro 1q. d) warsuli dro 1q.3. modiodnen, idgnen, saubrobdnen, daiSlebodnen (jamSi 4 q.)4. momavali, warsuli, awmyo, warsuli (jamSi 4 q.)maqsimaluri qula 23

testi X

1. Securda, aisroda, daaqanebda Caatares, gadmoeyuda, CamougrZelda (jamSi 6 q.)2. mocemuli zmniswinebiT sworad Cawerili TiToeuli zmna 1q. aRwers, dawers, Cawers, gadawers, gadmowers, Camowers (jamSi 6 q.)3. a) kavSirebiTi 1q. b) TxrobiTi 1q. g) kavSirebiTi 1q. d) TxrobiTi 1q. 4. SeiZleba, gaicinos kidec 1q.5. avRniSne (aRvniSne) 1q.maqsimaluri qula 18

testi XI

1. a) gavibRinZe 1q. b) avidnen1q. g) xmaurobdnen (axmaurdnen) 1q. d) saubrobdnen 1q.2. vwerdi – warsuli dro 2q. davwer – momavali dro 2q. davwere – warsuli dro 2q. damiweria – warsuli dro 2q.3. dgas 1q. savsea 1q. cxovrobs 1q. usxlavs 1q. usxams 1q. hfens 1q. (jamSi 6 q.)4. a), albaT, 1q. b) netavi1q. g) SesaZloa 1q.maqsimaluri qula 21

testi XII

1. a) brZanebiTi 1q. b) TxrobiTi1q. g) kavSirebiTi 1q. 2. me vusmen 1q. Sen usmen 2q. is usmens 2q. Cven vusmenT 2q. Tqven usmenT 2q. isini usmenen 2q.3. a) meTqva 1q. b) movilaparakeT 1q. g) momefiqrebina 1q. d) misula 1q. 4. gavanTavisufle 1q. maqsimaluri qula 19

testi XIII

1. a) awyvia 1 q. b) akrife 1 q. g) devs 1 q. d) davjeqi 1 q. e) aiRe 1 q. v) davsxediT 1 q.2. aiRo CanTa 1q. aiyvana bavSvi 1q. moitana xili 1q. moiyvana megobari 1q.3. a) dajeqi 1 q. b) mobrandiT 1 q. g) inebeT 1 q. 4. hgavs, hkadra, hyavs, hpirdeba (jamSi 4 q.)maqsimaluri qula 17

testi XIV

1. minaxavs, Segikeravs, uTqvams, wamikiTxavs, dagibams, gaubams, damiweria, gagitexia, gauriyavs (jamSi 9 q.)

131

2. Secdomebi: Semikeria (Semikeravs), ginaxia (ginaxavs), gautexavs (gautexia) (jamSi 3 q.)3. vxatav 1q. davxatav 1q. vxatavdi 1q. davxate 1q. damixatavs 1q. vxatavde 1q. davxato 1q. damexata 1q.maqsimaluri qula 20

testi XV

1. a) yvavilebi dakrifa 1q. b) vaSlebi Camoyara 1q. g) moxucebi sxedan, gascqerian 2q. d) vaSlebi akrifa 1q. 2. a) TxrobiTi 1q. b) kavSirebiTi 1q. g) brZanebiTi 1q. 3. inebeT 1q. miirTviT 1q. dabrZandiT 1q.4. Secdomebi: minaxia, Semikeria, wamikiTxia (jamSi 3 q.)maqsimaluri qula 14

testi XVI

1. sasaxelo, saxelovan (jamSi 2 q.) 2. a) rogori 1q. b) rogori 1q. g) romeli 1q. d) rodindeli 1q. e) sadauri 1q. v) rodindeli 1q.3. Ronieri, wyliani, naRvliani (jamSi 3q.) 4. a) saqmiani, usaqmuri 2q. b) qamriani, uqamro 2q. g) CanTiani, uCanTo 2q. d) dardiani udardeli 2q. e) Wkviani, uWkuo 2q. v) niWieri, uniWo 2q. z) frTiani, ufrTo 2q. T) aivniani, uaivno 2q. maqsimaluri qula 27

testi XVII

1. a) uZvelesi 1q. b) momcro, umSvenieresi 2q. g) mowiTalo, TeTri 2q.2. a) ucxaresi 1q. b) motkbo 1q.3. momJavo-umJavesi 2q. momwvano-umwvanesi 2q. mosqo-usqesi 2q. momsxo(//momsxvilo)-umsxosi//umsxvilesi 2q. mowiTalo-uwiTlesi 2q. 4. a) usqes 1q. b) mogrZo 1q. maqsimaluri qula 19

testi XVIII

1. yviTelma yvavilma 1q. yviTel yvavils 1q. yviTeli yvavilis 1q. yviTeli yvaviliT 1q. yviTel yvavilad 1q. yviTelo yvavilo 1q. (jamSi 6 q.)2. oqromWedeli, jariskaci, cixesimagre, ciskari (jamSi 4 q.)3. a) defisiT 1q. b) udefisod 1q. g) defisiT 1q.4. a) mTa-bari, 1q. b)xe-tye 1q. g) ia-vardi 1q. d) guda-nabadi 1q. (jamSi 4 q.)maqsimaluri qula 17

testi XIX

1. a) uydo 1 q. b) moyavisfro 1 q. g) brZnuli 1 q. d) ukeTesi 1 q.2. mcire-umciresi 2q. mogrZo-ugrZesi 2q. wvrili-mowvrilo 2q.

132

moyviTalo-uyviTlesi 2q. mware-umwaresi 2q.3. a) Wrel mamals 1 q. b) Wreli mamlis 1 q.4. boxxmiani 1q. maRalmTiani 1q. mamapapuri 1q. daZmuri 1q.maqsimaluri qula 20

testi XX

1. a) irgvliv, axlos, maRla 3q. b) xandaxan, arasodes, manam 3q. g) ukeT, uneblieT 2q. (jamSi 8 q.)2. a) gaRma-gamoRma 1q. b) male 1q. g) RamiT 1q. d) Zalian 1q. e) xarbad 1q.3. a) daisxa-dausxa 2q. b) Seikera-Seukera 2q. g) aigo-augo 2q.4. CumaT (Cumad) 1q.maqsimaluri qula 20

testi XXI

1. a) aTqmevina 1q. b) daawerina, gaagzavnina 2q. g) gaaxsnevina, amolagaebina 2q. (jamSi 5 q.)

2. Secdomebi: moatania, Seasrulebia, gaagzavnia, daaTvlevia (jamSi 4q.) 3. Cemma maswavlebelma 1q. Cems maswavlebels 1q. Cemi maswavleblis 1q. Cemi maswavlebliT 1q.4. a) Cems megobars, mis das 2q. b) Cvens sixaruls, Tqvens ambavs 2q.maqsimaluri qula 17

testi XXII

1. a) biWi, metoqe an xalxi 2q. b) sworad Cawerili nebismieri ori arsebiTi saxeli 2q. g) sworad Cawerili nebismieri ori zmna 2q. d) Zveli, swrafi 2q. e) oTxi 1q.

v) guSinac an maSinve 1q. z) uxalisod (kargad, ucxod, upatronod...) 1q. T) es 1q. i) misi 1q.2. iRliis 1q. metoqis 1q. filaqnis 1q. fornis 1q.3. b) man Cauara 1q. g) isini idgnen 1q. d) maT Cauares 1q. maqsimaluri qula 20

133

13 damatebiTi rekomendaciebi

134

sqema personaJis daxasiaTebisaTvis

nawarmoebis saTauri

personaJi

fiqrobs

akeTebs

ambobs

Sedegi

gmiris mizani

Aam saazrovno sqemis SevsebiT moswavleebs saSualeba eZlevaT, Rrmad Caswvdnen per-

sonaJis xasiaTs, Tvisebebs da dafiqrdnen nawarmoebis dedaazrze, gansakuTrebiT maSin,

rodesac gmiris mizanze Camoayalibeben TavianT mosazrebebs. es sqema mxolod mxatvru-

li teqstis personaJis analizisaTvis rodia gamosadegi, igive sqema istoriuli pirisa

da misi saqmianobis ganxilvisaTvis SeiZleba gamoviyenoT.

redaqtireba

mas Semdeg, rac moswavleebi weriTi davalebis monaxazs Seqmnian, SeZleba CaiTvalos,

rom isini ukve mzad arian TavianTi naSromis pirveli redaqciis dasawerad. weriTi met-

yvelebis procesze orientirebuli swavleba ewinaaRmdegeba weriTi metyvelebis swav-

lebis im tipis midgomas, rodesac maswavlebeli moswavleebs raime Temas miscems da-

sawerad da meore dRes nawerebs Caibarebs maTi gasworebis, niSnis daweris da niSnebis

momentalurad JurnalSi Setanis mizniT.

procesze orientirebuli weriTi metyvelebis swavleba moswavleTaTvis naweris

Camoyalibebisa da daxvewisaTvis droisa da SesaZleblobebis micemazea orientirebu-

li. Sesabamisad, es midgoma gulisxmobs e.w. monaxazis mTel etaps, Tavisi strategiiTa

da aqtivobebiT da redaqciebis CamoyalibebisaTvis gamiznul garkveul samuSaoebs.

meti mkafioobisaTvis umjobesia, ganvmartoT termini redaqcia. qarTuli enis gan-

martebiTi leqsikonis definiciiT, redaqcia: `xelnaweris gasworebasa da liter-

aturul damuSavebas~ niSnavs, rac gulisxmobs: konkretuli ideebis Camoyalibebasa da

gavrcobas, mosazrebaTa dakonkretebas, magaliTebisa da argumentaciis gamxatvrule-

basa da gamravalferovnebas, daskvnebis Sejamebas, teqstis stilurad da gramatikulad

gamarTvas, koreqturas da sxva. aqedan gamomdinare, moswavleebs redaqtirebis erTze

meti Sansi eZlevaT, radganac mxolod pirveli redaqciis daweris Semdeg iCens Tavs

realuri sirTuleebi da erTi SexedviT gadaulaxavi problemebi. mniSvnelovania, rom

saredaqcio samuSao mxolod saSinao davalebis formatSi ar sruldebodes da maswav-

weris strategia:

135

Txzulebis Sefaseba

moswavlis Txzulebis Sefasebisas maswavlebeli unda xelmZRvanelobdes im azriT, rom misi komentarebis mTavari mizani moswavlesa da mas Soris TanamSromlobis dam-yarebaa da ara `damwyebi literatoris~ naSromis naklovanebaTa gamomJRavneba. mxolod am gziT aris SesaZlebeli TiToeuli moswavlis progresze dakvirveba da realur Sedeg-sac mxolod am gziT unda velodeT.

Sefasebis gza da saSualeba mravalgvaria. yvelaze gavrcelebuli tipebi Sefasebisa aris: analitikuri da holisturi SeniSvnebi.

analitikuri SeniSvnebi gulisxmobs mocemuli weriTi davalebis miznis miRwe-visaTvis miZRvnili msjelobis analizs. swored msjelobis siRrmiseulobis xarisxia dasaxuli ZiriTad kriteriumad, romliTac Sefasdeba mocemuli namuSevari. Tu Sem-fasebeli mkacrad misdevs am kriteriumebs da TiToeuli punqtis mixedviT afasebs naS-roms, saboloo komentarSi Sesabamisi niSnis gansazRvra arc Semfaseblis yoymanisa da arc Sefasebulis eWvis mizezi ar iqneba. moswavlis naSromis Sesaxeb zogadi msjeloba, SesaZloa, damabneveli da arafris mTqmeli iyos TviT warCinebuli moswavlisTvisac (gansakuTrebiT ki maTTvis, vinc ver axerxebs imis gakeTebas, rac saWiroa, an rac moeTx-oveba), rameTu igi ver gaarkvevs, ratom iyo misi naweri kargi, an rogor gaiumjobesos weris unar-Cvevebi. analitikuri komentarebi miuTiTebs moswavles misi naweris Zlier-sa da sust mxareebze da urCevs, raze gaamaxvilos yuradReba.

analitikuri Sefaseba mniSvnelovania saswavlo wlis manZilze moswavlis progresisa da miRwevebis dasafiqsireblad. progresis fiqsirebis marjve xerxia Sesafasebeli naS-romis punqtobrivi Sedareba amave avtoris adrindel namuSevrebTan. axladmiRweuli da jer mkvidrad SeuTvisebeli Sedegis SefasebisaTvis ki SesaZloa idealuri Sedegis nimuSis Cveneba. cxadia, orive SemTxvevaSi moswavlem zustad unda icodes im kriteri-umebis Sesaxeb, romelTa mixedviTac fasdeba misi naSromi.

holisturi Sefaseba gulisxmobs mocemuli naSromis Sesaxeb Semajamebel, amomwura v msjelobas. Sefasebis es meTodi gansakuTrebiT sasargebloa moswavlis progresis Sesafaseblad. holisturi Sefaseba gacilebiT nakleb dros moiTxovs, vidre analiti-kuri Sefaseba da, umetes SemTxvevaSi, zustad imave Sedegs uCvenebs, anu moswavle orive meTodiT Sefasebisas erTsa da imave niSans iRebs. amitom, vfiqrob, am meTodiT Sefaseba-ze didi drois dakargva ar Rirs da es dro SeiZleba mieZRvnas an am moswavlis saukeTeso mxareebis Sesaxeb msjelobas, romelTa ganviTareba maswavlebels gansakuTrebiT Ri-

lebeli saklaso muSaobis garkveul nawils uTmobdes Casabarebeli weriTi davalebis

redaqtirebis process. swored am dros eZlevaT moswavleebs kiTxvebis dasmis, infor-

maciis dazustebis, bundovani sakiTxebis naTelyofis Sansi, rac swavlis umniSvnelova-

nesi etapia da uSualod ganapirobebs akademiuri moswrebis maRal dones.

qeTevan TofaZe,

fragmenti wignebis seriidan – swavlebis strategiebi skolaSi

`artlainsi~, Tbilisi 2011

136

rebulad miaCnia, an im faqtorebze yuradRebis gamaxvilebas, romelTa dasaZlevad mas sWirdeba muSaoba samomavlod.

niSnebiT Sefaseba. zogierT maswavlebels ufro emarjveba TiToeuli moswavlis yo-veli naSromis niSniT Sefaseba, sxvebi ki Tvlian, rom moswavlis SesaZleblobebis Se-fasebisas gacilebiT mkafio suraTs iZleva maswavleblisa da moswavlis mier erTad SerCeuli namuSevrebis Sefaseba.

moswavlis Txzulebis komentireba. rodesac moswavle maswavleblis mier wiTeli pastiT aWrelebul Tavis naSroms daxedavs, nakleb savaraudoa, rom moundes mis daxve-waze Semdgomi garja. ufro metic, moswavleebis Txzulebebis Sesworeba did drosa da Sromas moiTxovs da maswavlebelsac guli ucruvdeba weriTi davalebebis xSirad mice-maze. gacilebiT ufro saxalisoa nawerSi ramdenime yvelaze regularulad daSvebuli Secdomis gasworeba da, amasTanave, zogi dadebiTi mxaris aRniSvnac. kidev ufro ukeTe-sia, Tu am davalebis Sesasruleblad moswavleebi wyvilebad imuSaveben da maswavlebel-Tan periodul sakonsultacio Sexvedrebze Tavad aRniSnaven sakuTar sustsa da Zlier mxareebs. amgvari Sefasebebis meTodi gulisxmobs imas, rom moswavleebi gaecnobian da SeiTviseben Sefasebis kriteriumebs da analitikuri komentaris formas.

nino RambaSiZe,

fragmenti wignebis seriidan – swavlebis strategiebi skolaSi,

`artlainsi~, Tbilisi, 2011 weli

137

dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi

leqsikur erTeulebze dayrdnobiT teqstis (winadadebebis) Sedgena

imisaTvis, rom wera saxaliso procesad iqces, sawerad moswav-leTaTvis saintereso Tema unda SeirCes. maswavlebels SeuZlia winaswar SeaTanxmos klasTan, ra Temaze surT maT wera.

weris procesis pirveli etapi sakmaod adreul asakSi iwyeba. sakmaod didi mniSvneloba aqvs gamocdilebas, romelic moswav-les ukve aqvs skolaSi misvlamde. amitom maswavlebelma, pirvel rigSi, moswavlis winare codna unda gaaaqtiuros.

leqsikur erTeulebze dayrdnobiT teqstis (winadadebis) Sedgenis meTodi exmareba moswavles konteqstisaTvis adekvatu-ri erTeulebis SerCevisa da gamoyenebis unaris CamoyalibebaSi; specifikuri terminologiis SerCeva-gamoyenebaSi; leqsikuri ma-ragis gamdidrebaSi.

teqstis SedgenaSi igulisxmeba winadadebis Sedgenac.am meTods SegviZlia mivmarToT pirveli klasis meore naxevri-

dan, mas Semdeg, rac moswavles wera-kiTxva damoukideblad See-Zleba. meTodi ori sxvadasxva mizniT gamoiyeneba:

leqsikuri erTeulebis konteqstis adekvaturad gamoyeneba;1.

konkretul TemasTan dakavSirebuli sityvebiT mxatvruli an 2. aramxatvruli teqstis Seqmnisas.

meTods sami varianti aqvs.am meTodis samive variantis gamoyenebiT moswavleebi SeZleben:

weris procesSi saTanadod gamoiyenon sagnebis, maTi Tvise-•bebisa da moqmedebebis gamomxatveli sityvebi;

aagon martivi winadadebebi maswavleblis mier micemuli •sityvebiT;

daaxasiaTon maTTvis nacnobi adamianebi da movlenebi;•

daakvirdnen sityvebis mniSvnelobas da gamoiyenon kon-•teqstis gaTvaliswinebiT;

teqstis Sedgenisas gamoiyenon axlad Seswavlili sityvebi •da frazebi;

13.1. dawyebiTi safexuris maswavleblis meToduri gzamkvlevi

138

qarTuli ena da literatura

Tanmimdevrulad gadmoscen faqtebi da movlenebi;•

Sesaferisi leqsikis gamoyenebiT Seadginon martivi dar-•gobrivi teqstebi (klimatis aRwera, geografiuli garemos aRwera, maTematikuri amocana da sxv.);

informaciuli teqstis Sedgenisas gamoiyenon specialuri •terminologia;

ama Tu im Janris teqstis Seqmnisas gamoiyenon sxvadasxva •mxatvruli xerxi (epiTeti, Sedareba da sxv.);

sxvadasxva saganSi SeZenili codnis safuZvelze Seqmnan •mcire zomis Txzuleba (mag., „Semodgoma“, „Sinauri cxove-lebi“ da sxv.).

I varianti

leqsikuri erTeulebis gamoyeneba konteqstis adekvaturadmeTodis es varianti gulisxmobs, rom moswavleebma unda Sead-

ginon winadadebebi ukve naswavli da damuSavebuli sityvebiT, sity vaTSeTanxmebebiT, frazeologizmebiT.

msvleloba:

maswavlebeli dafaze wers moswavleebisaTvis ukve axsnil, nas-1. wavl leqsikur erTeulebs;

moswavleebma unda Seadginon winadadebebi damoukideblad, 2. risTvisac eZlevaT garkveuli dro;

weris dasrulebis Semdeg maswavlebeli waakiTxebs moswavleebs 3. maT mier Sedgenil winadadebebs;

maswavlebeli gaakeTebs komentarebs moswavleebis mier Ses-4. rulebul samuSaoze.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebeli pirobebi:am meTodiT muSaoba mizanSewonilia pirvelklaselebTanac,

mag ram mas Semdeg, rac moswavleebi damoukideblad wera-kiTxvas SeZleben. aucileblad unda gaviTvaliswinoT maTi SesaZleblobe-bi: daviwyoT martivi davalebebiT (mag., SevadgeninoT erTi-ori winadadeba) da TandaTan gavarTuloT.

139


I I varianti

konkretul TemasTan dakavSirebuli sityvebiT mxatvruli an aramx-atvruli teqstis Seqmna

msvleloba:

weris dawyebamde moswavleebi SearCeven Temas da maswavleblis 1. daxmarebiT Camoweren dafaze am TemasTan dakavSirebul sity-vebs (mag., mze _ mcxunvare, cxraTvala, oqrosferi...);

moswavleebi am sityvebis gamoyenebiT weren mxatvrul an in-2. formaciul teqsts.

informaciuli teqstis Sesaqmnelad maswavlebeli sTxovs, 3. gaixsenon sxva sagnebSi miRebuli codnac (mag. bunebismetyve-leba).

mxatvruli teqstis Seqmnisas ki uTiTebs maT, ra tipis teqsti 4. unda Seqmnan: TxrobiTi, monologuri Tu dialoguri.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebeli pirobebi:meTodis gamoyeneba mizanSewonilia mas Semdeg, rac moswavle-

ebs eqnebaT pirveli variantiT muSaobis gamocdileba. garda ami-sa, naswavli eqnebaT sxvadasxva tipis teqstebi; SeeZlebaT erTma-neTisgan ganasxvavon mxatvruli da aramxatvruli teqstebi.

140


I I I varianti

leqsikur erTeulebze dayrdnobiT ambis Sedgenaleqsikur erTeulebze daydnobiT ambis Sedgena moswavle-

ebs uviTarebs iseT unarebs, rogorebicaa: fantazia, moce-mul „sakvanZo“ sityvebs Soris kavSirebis damyareba da axali siu-Jetis Seqmna, sityvebisTvis gramatikuli formis Secvla, saTqme-lis gasagebad da Tanmimdevrulad gadmocema, koreqtireba, sxvisi azris mosmena, teqstebis Sedareba.

msvleloba

1. winaswar SerCeuli, moswavlisaTvis ucnobi teqstidan maswav-lebeli dafaze wers 4-5 „sakvanZo“ sityvas (maT Soris SeiZleba iyos: arsebiTi saxeli, zedsarTavi saxeli, zmna da sxva);

2. moswavleebi am sityvebiT Seadgenen sakuTar moTxrobas;

3. aucilebelia gamoiyenon „sakvanZo“ sityvebi. Tumca, teqstis saWiroebidan gamomdinare, moswavleebs SeuZliaT sityvebis gramatikuli formis Secvla da sityvebis damateba;

4. moswavleebi muSaoben individualurad;

5. moswavleebi wyvildebian da uziareben mewyviles „nawarmoebis“ sakuTar variants;

6. Semdeg maswavlebeli kiTxulobs Tavdapirvel teqsts, saida-nac aris amokrebili „sakvanZo“ sityvebi;

7. moswavleebi adareben TavianT variantebs ukve arsebul mxat-vrul teqsts (pouloben msgavseba-gansxvavebas maT Soris).

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebeli pirobebi:meTodis gamoyeneba rekomendebuli ar aris dawyebiTi safexu-

ris sawyis etapze (I_II klasSi); maswavlebelma yuradRebiT unda SearCios sakvanZo sityvebi,

raTa uzrunvelyos ambis erTi qargiT ganviTareba. meTodi kom-pleqsuria; igi aviTarebs weris, kiTxvis, mosmenis, msjelobis una-rebs.

141


wera magidis irgvliv

meTodis mizania, ganuviTaros moswavles kritikulad azrovne-bis, sakuTari azris logikurad da Tanmimdevrulad werilobiT gadmocemis, aseve TviTSefasebisa da sxvaTa Sefasebis unari.

meTodis mosalodneli Sedegia, rom moswavlem damoukideblad Seadginos mcire moculobis teqsti nacnobi leqsikiT da gasage-bad Camoayalibos azri; SeeCvios jgufSi muSaobas, auditoriis wi-naSe gamosvlasa da drois ganawilebas; sxvaTa naazrevis gaziare-basa da pativiscemas.

msvleloba:

daajgufeT moswavleebi (4-5 moswavle) da gaacaniT saweri Tema. 1. (Tema, sasurvelia, SerCeuli iyos moswavleTa interesebidan gamomdinare).

TiToeul moswavles unda hqondes Tavisi saweri furceli. 2.

winaswar gansazRvrul droSi (3-5 wuTi) moswavleebma unda 3. moaswron TavinTi mosazrebebis dawera Temis garSemo.

4. drois amowurvisTanave moswavleebi furcels, romelzec maTi naazrevia dawerili, gadaawodeben marjvniv mjdoms da TviTon, Sesabamisad, miiReben furcels marcxniv mjdomisagan.

5. moswavleebi waikiTxaven da gaagrZeleben Tanaklaselis naazrevs.

6. furclebi wreSi manam itrialebs, sanam jgufis yvela wevrs sakuTari ar daubrundeba.

7. nawerebi klasSi ganixileba, saukeTeso naSroms maswavlebeli SearCevs da saTanadod Seafasebs.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebeli pirobebi:meTodis gamoyeneba rekomendebulia mesame klasidan. gasaT-

valiswinebelia klasSi moswavleTa raodenoba. meTodis gamoye-neba gansakuTrebiT efeqturia 15-20 bavSvian klasSi. es meTodi SesaZlebelia gamoyenebul iqnas dawyebiTi safexuris nebismier saganSi.

142


piramiduli istoria

„piramiduli istoriis“ meTodiT muSaobisas moswavleebi pa-tara mwerlebis rolSi aRmoCndebian: Seqmnian mcire masStabis moTxrobas, Semdeg ki erToblivad Seavseben winaswar mocemul sqemas.

moswavleebi am strategiis gamoyenebisas swavloben: siuJetis Sedgenas; sakuTari azris gadmocemas; problemebis danaxvasa da gadaWris gzebis Ziebas; sxvisi azris mosmenasa da pativiscemas.

„piramiduli istoria“ sami etapisagan Sedgeba:pirveli etapi _ „piramidis“ jgufuri Sevseba; monawileobs •

mTeli klasi;meore etapi _ moswavlis naazrevis gamoxatva individualu-•

rad;mesame etapi _ Sedgenili teqstis erToblivi ganxilva.•

gakveTilis dawyebamde dafaze an qaRaldze momzadebulia Semdegi sqema:

1. ------

2. ---------------

3. -----------------------

4. ---------------------------------

5. -------------------------------------------

6. ------------------------------------------------------

7. -----------------------------------------------------------------

8. -------------------------------------------------------------------------

msvleloba:

pirvel xazze iwereba moTxrobis mTavari gmiris saxeli. meo-1. re xazze vwerT or sityvas, romelic mTavar gmiris xasiaTs an garegnobas gamoxatavs.

mesame xazze iwereba sami sityva, romlebic gamoxatavs, sad 2. xdeba moqmedeba (qveyana, adgili, moqmedebis garemo);

143


meoTxe xazze _ oTxi sityva, romlebic aRwers moTxrobis mTa-3. var problemas (vTqvaT siRaribe, gzis dakargva, Sexvedra da a. S);

mexuTe xazze _ xuTi sityva, romlebic aRwers moTxrobis im 4. epizods, saidanac iwyeba problemis gaSla-ganviTareba;

meeqvseze _ eqvsi sityva, romlebic asaxavs movlenebis Semdgom 5. ganviTarebas moTxrobaSi;

meSvideze _ Svidi sityva, romlebic aRwers axal movlenas, 6. ambavs, romelic siuJetSi wamoWrili problemis mogvarebas em-saxureba;

merve xazze _ rva sityva, romlebic gviCvenebs problemis sabo-7. loo gadaWras;

moswavleebi qmnian piramidis sakuTar variantebs; 8.

moswavleebTan erTad maswavlebeli irCevs moswavleTa na-9. muSevrebidan erT-erT variants da gadaaqvs dafaze (an didi formatis qaRaldze);

piramidis Sevsebis Semdeg moswavleebs vTavazobT, am sityvebis 10. gamoyenebiT individualurad Seadginon moTxrobis sakuTari varianti (aucilebelia am sityvebis gamoyeneba, magram moswav-leebs SeuZliaT sityvebis gramatikuli formis Secvla da sxva sityvebis damateba);

moswavleebi Txzulebaze 10-15 wuTi muSaoben; 11.

msurvelebi (avtorebi) gaacnoben sakuTar Txzulebas audito-12. rias.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebeli pirobebi: meTodis gamoyeneba rekomendebuli ar aris I-II klasebSi; sa-

survelia, rom „piramiduli istoriis“ weras win uZRodes saTa-nado literaturuli gamocdileba, anu moswavleebs Seswavlili hqondeT iseTi nawarmoebi, romelSic naTlad iqneba gamokveTi-li siuJeturi xazi: problemis gaCena _ problemis kulminacia _ problemis gadaWra.

144


`roli, auditoria, forma, Tema“

wera komunikaciis saSualebaa. naweriT adamiani sxvebs uzi-arebs Tavis azrs, acnobs informacias da a. S. amitom naweris xa-siaTi damokidebulia imaze, Tu vin wers, visTvis wers, ra mizniT wers. moswavles yovelTvis winaswar gansazRvruli unda hqondes raze wers da visTvis wers. imisaTvis, rom moswavleebs ganuvi-TardeT weriTi unar-Cvevebi, Semdegi mniSvnelovani principebi unda gaiTvaliswinoT:

moswavleebs nawerSi Tamamad da Tavisuflad msjelobis saSu-•aleba unda hqondeT;

Tavad unda airCion Tema, forma, auditoria;•

unda hqondeT saSualeba TanatolebTan erTad ganixilon saku-•Tari naweri;

am meTodis mizania moswavleebma iswavlon sxvadasxva forma-tisa da Sinaarsis mxatvruli Tu aramxatvruli teqstebis Seqmna (werili, moxseneba, gancxadeba, misaloci baraTi, dRiuri, refera-ti, sakonferencio Tema, moTxroba, scenari, Canaxati, interviu da sxva).

msvleloba:

Tavdapirvelad moswavleebTan erTad gansazRvreT saweri Tema 1. da dawereT dafaze;

sTxoveT moswavleebs airCion roli _ vis rolSi isurvebdnen 2. yofnas? e. i. vin iqneba werilis adresanti (es SeiZleba iyos: moswavle, maswavlebeli, mSobeli, megobari, direqtori, minis-tri, prezidenti, mwerali, Jurnalisti, redaqtori an rome-lime usulo sagani an sulieri arseba da sxva);

CamowereT maT mier arCeuli rolebi dafaze;3.

sTxoveT SearCion Sesaferisi auditoria _ visTvis undaT 4. rom daweron? e. i. vin iqneba teqstis adresati (es SeiZleba iyos: maswavlebeli, megobari, sakuTari Tavi, ojaxis wevrebi, klaselebi, direqtori, prezidenti, popularuli adamiani, kedlis gazeTi, Jurnali, nawarmoebis gmiri, avtori da a.S.)

145


dawereT maTi pasuxebi dafaze;5.

sTxoveT moswavleebs SearCion forma _ ra formiT isurve-6. ben weras? (werili, monologi, piradi dRiuri, moxseneba, Tema, referati, kedlis gazeTi, Jurnali, wigni, moTxroba, zRapari, scenari, leqsi, Canaxati, werili momavalSi, interviu, gancxa-deba, Ria baraTi, Setyobineba, prezentacia da sxva);

yovelive amis Semdeg mieciT moswavleebs dro, weron Tavisuf-7. lad;

survilis mixedviT gauziaron erTmaneTs TavianTi naSromebi;8.

naSromis wakiTxvamde daasaxelon: 9. Tema, roli, auditoria, for-ma;

Tavi SeikaveT uaryofiTi komentarebisagan;10.

visac survili aqvs, SeuZlia naSromi klasis kedelze gamo-11. akras.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebelia:meTodis gamoyeneba rekomendebulia meore klasidan (moswav-

leTa asakobrivi SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT).meTodi kompleqsuria; igi aviTarebs weris, kiTxvisa da zepir-

mety velebis unarebs.Tavdapirvelad Tavad SeurCieT moswavleebs roli, audito-

ria, forma da Tema. Semdeg, roca gaiwafebian, moswavleebi da-moukideblad SeZleben SerCevas.

146


wera `fantazia~

meTodis mizania, daexmaros moswavleebs warmosaxvisa da fan-taziis ganviTarebaSi, STabeWdilebebis gadmocemaSi.

msvleloba:

1. winaswar moamzadeT saklaso oTaxi ise, rom moswavleebs da-moukideblad muSaobaSi, samuSaoze koncentraciaSi xeli ar SeeSaloT.

2. im Temis irgvliv, razec moswavleebma unda weron, ramdenime miniSneba gaakeTeT. es SeiZleba iyos dafaze dawerili ramdeni-me sityva, TvalsaCinoeba, musika an sxva.

3. sTxoveT moswavleebs, micemuli miniSnebebidan gamomdinare, Caiweron TavianTi azrebi, emociebi da warmodgenebi.

4. werisaTvis gamoyaviT 15-20 wuTi.

5. moswavleebs mieciT dro, rom TavianTi fantaziis nayofi me-gob rebsac gauziaron.

6. SeagroveT moswavleTa nawerebi.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebelia:am meTodis warmatebiT ganxorcielebisaTvis mniSvnelovania Temis

irgvliv miniSnebebis sworad SerCeva. dawyebiTi safexuris maRal klasebSi miniSnebebis gamoyeneba SesaZlebelia arc iyos aucilebeli da moswavleebs pirdapir garkveul Tematikaze „Tavisufali Temis“ dawera daavaloT. dawyebiTi safexuris ufro dabal klasebSi ki moswavlis fantaziis gasaaqtiureblad damatebiTi stimulatorebis gamoyeneba xels uwyobs misi motivaciis gazrdas weriTi samuSaosadmi.

147


swavla Secdomebis gasworebiT

es meTodi exmareba moswavleebs sakuTari Secdomebis aRmo-Cenasa da adekvaturad reagirebaSi; xels uwyobs Secdomebis gas-worebis unaris Camoyalibebas, zrdis motivacias da aviTarebs damoukideblad swavlis unar-Cvevebs. uyalibebs Secdomebisadmi adekvatur damokidebulebas (Secdomis daSveba da misi Seswore-ba saswavlo procesis Tanmdevi nawilia). am meTodis meSveobiT moswavle swavlobs aqtiurad, „keTebiT“. amave dros, moswavleebs uviTardebaT socialur-komunikaciuri unarebi: zepiri da weriTi metyveleba, TviTSefaseba, urTierTSefaseba, TanamSromloba.

Secdomebis gasworeba nebismieri weriTi samuSaos Semdeg SeiZ-leba Catardes. mTavaria, zustad gansazRvroT, ra tipis Sec-domebs gaasworeben moswavleebi.

msvleloba:

mieciT instruqcia moswavleebs: waikiTxon maT mier Sesrule-1. buli weriTi davaleba; miaqcion yuradReba sasven niSnebsa da orTografias;

winaswar ganusazRvreT dro;2.

waakiTxeT xmamaRla erT moswavles; moswavlem unda Tqvas, ra 3. Seaswora da ratom;

ikiTxeT, hqonda Tu ara vinmes msgavsi Secdoma;4.

CarTeT msjelobaSi mTeli klasi.5.

meTodis ganxorcielebisas gasaTvaliswinebelia:meTodi moiTxovs did dros; SesaZlebeli unda iyos rac Sei-

Zleba meti moswavlis namuSevris ganxilva.am meTodis gamoyeneba SesaZlebelia dawyebiTi safexuris yve-

la klasSi.am meTods SeiZleba mTeli gakveTili dasWirdes, amitom sasur-

velia wera da Secdomebis gasworeba dawyvilebuli gakveTilebis dros Catardes (Tu weriTi samuSao mcire dros moiTxovs, SesaZ-lebelia, Secdomebis gasworeba imave gakveTilze moeswros).

moswavleebma zustad unda icodnen, risi gasworeba evalebaT da rogor.

148


SeniSvnebisaTvis ?

149

13. 2 . mkvlevar blumis taqsonomia da kritikuli azrovneba

moswavleebSi kritikuli azrovnebis unaris ganviTarebis xelSewyobisaTvis mniSvnelovania, maswavlebeli kargad icnobdes blumis taqsonomias.

blumis modelSi azrovnebis unaris eqvsi ierarqiuli safexuria gamoyofili. am kon -cefciis ukeT axsnisTvis mecnierebi xSirad kibis analogiasac mimarTaven, romlis yo-veli momdevno safexuri winaze ufro rTulia da romelze asvlaSic maswavlebeli unda exmarebodes bavSvebs. blumis taqsonomiis Sesabamisad, azrovnebis yvelaze dabali sami safexuria: codna, gageba, gamoyeneba; maRal safexurebze ki warmodgenilia: analizi, sinTezi da Sefaseba. am safexurebis ierarqiuloba gulisxmobs ara mxolod imas, rom yoveli momdevno safexuri winaze ufro rTulia, aramed imasac, rom ierarqiis qveda safexurebi SenarCunebulia zeda doneebzec. maswavleblis mizania iseTi saswavlo ga-re mos Seqmna, romelSic xeli Seewyoba blumis taqsonomiiT gaTvaliswinebuli yvela safexuris ganviTarebas. amaSi ki qvemoT mocemuli informacia dagexmarebaT.

I. codnis done – am donis Sesabamisad SemuSavebuli saswavlo aqtivobebi mos-wavleebisgan, ZiriTadad, faqtebis damaxsovrebas moiTxovs. moswavleTa yuradReba axali informaciis aRqmaze, mis xSir gameorebasa da damaxsovreba-zea mimarTuli.

II. gagebis done – am donis Sesabamisad momzadebuli saswavlo aqtivobebi mos-wavleebisagan miREebuli codnis interpretacias, mis axsnas da siRrmiseul wvdomas moiTxovs. grafikebis, cxrilebisa Tu diagramebis interpretireba, maTSi mocemuli informaciis wvdoma aseTi aqtivobis erT-erTi yvelaze na-Teli ilustraciaa. iseve, rogorc codnis, gagebis donec martiv doned aris miCneuli imitom, rom moswavleebs ar evalebaT axali informaciis generire-ba, arsebul gamocdilebasa da codnaze dayrdnobiT raime axlis Seqmna. isini mxolod ukve arsebuli, mocemuli informaciis axsna-ganmartebas axerxeben.

III. gamoyenebis done – am donis Sesabamisad momzadebuli saswavlo aqtivoba moswavleebisagan sakuTari codnis transfers (gadatanas), praqtikul vi-TarebaSi mis gamoyenebas moiTxovs. moswavleebs evalebaT miRebuli codnis konkretul viTarebaSi praqtikulad gamoyenebisaTvis yvelaze efeqturi strategiebis mofiqreba da realizeba.

IV. analizis done – am donis Sesabamisad momzadebuli saswavlo aqtivoba moswav-leebisagan erTi mTlianis, kompleqsuri koncefciis Semadgenel komponente-bad daSlas; mTelsa da mis nawilebs Soris arsebuli mimarTebebis danaxvas, wvdomas; maT Soris arsebuli msgavseba/gansxvavebulobis wvdomiT mTlianis ukeT gagebas; rTuli koncefciebis miRma mdgari ZiriTadi ideisa da struq-turis amokiTxvas, gagebas moiTxovs.

V. sinTezis done – am doneze momzadebuli davaleba, saklaso aqtivoba moswav-leebisagan codnisa da gamocdilebis gamoyenebas moiTxovs maTTvis ucnobi, sruliad axali produqtis SeqmnisaTvis. aRsaniSnavia, rom am SemTxvevaSi ar aris aucilebeli, axali produqti arsebiTad axali, aqamde ararsebuli el-ementebisagan Sedgebodes. sinTezis done iTvaliswinebs kargad nacnobi el-ementebis (movlenebis, faqtebis, sagnebis da a. S.) axleburad gaanalizebasac, maT Soris axleburi kavSirebis, mimarTebebis damyarebas.

VI. Sefasebis done – am donis davalebebi moswavleebisagan movlenebis an faqteb-

150

is Sefasebas, maTze daskvnebis gamotanas moiTxovs iseTi maxasiaTeblebis mixedviT, rogorebicaa: xarisxi, sandooba, Rirebuleba, praqtikuli mniSvne-loba da a. S. moswavleebs evalebT sakuTari poziciis mxardamWeri mtkice-bulebebis warmodgena, maTi poziciis gamyareba RirebulebiTi msjelobebiT.

kritikuli azrovnebis unari yvelaze mWidrod blumis taqsonomiis yvelaze maRal – me-5 da me-6 – safexurebTan aris dakavSirebuli. Sesabamisad, moswavleebSi am unaris gan-viTarebisaTvis Zalian mniSvnelovania maTi daxmareba, mxardaWera blumis taqsonomiis `kibeze asvlis~ TvalsazrisiT.

praqtikuli strategiebi

Cveni mizania TqvenTvis ramdenime konkretuli strategiis gacnoba, romelTa gamoyene-bac dagexmarebaT kritikuli azrovnebis ganviTarebisaTvis sasurveli garemos SeqmnaSi:

• aRkveTeT moswavleTa impulsuroba. impulsurobaSi igulisxmeba moswav-leebis mier naCqarevi, gauazrebeli pasuxebis gacemis Cveva. albaT, TqvenTvis sakmaod kargad aris nacnobi situacia, rodesac moswavle Tqven mier kiTxvis dasrulebasac ki ar elodeba da adgilidan, Tundac Tqveni nebarTvis gareSe wamoiyvirebs, misi azriT, swor pasuxs. gaxsovdeT, rom aseTi qceva ar uwyobs xels kritikuli azrovnebis ganviTarebas. impulsuri pasuxis SemTxvevaSi bavSvi yovelgvari analizis gareSe iZleva stereotipul pasuxs an varauds, rac avtomaturad `xuravs~ mis gonebas SesaZlo alternativebisagan.

• waaxaliseT moswavleTa damoukidebloba. AarcTu ise iSviaTad gvxvdebian moswavleebi, romlebic Zalian mijaWvulebi arian maswavleblebze. Secdomis daSvebis SiSis, Tu sakuTar TavSi daurwmuneblobis gamo, aseTi bavSvebi TiTqmis yvela sakiTxTan dakavSirebiT mimarTaven maswavlebels; azusteben davalebis pirobas, maswavleblis molodins, ekiTxebian mas davalebaze muSa-obis yvelaze efeqturi strategiebis Taobaze da a.S., anu faqtobrivad yve-lanairad gaurbian pasuxismgeblobis sakuTar Tavze aRebas da swavlis pro-cesis sakuTari ZalebiT marTvas. kritikuli azrovneba ver ganviTardeba aseT pirobebSi, amitom mniSvnelovania yovel konkretul SemTxvevaSi bavS-vis maswavlebelze mijaWvulobis mizezis dadgena da misi damoukideblobis xelSewyoba.

• izruneT xarisxze da ara drois simcireze. saklaso aqtivobebis dagegmvisas moswavleTa muSaobis Sefasebis erT-erTi kriteriumi xSirad davalebis Ses-rulebaze maT mier daxarjuli dro xdeba. savaraudod, moswavleTa garkveu-li drois farglebSi moqcevas aqvs gamamyarebeli argumentebi, Tumca, kri-tikuli azrovnebis ganviTarebis kontqstSi es sruliad Seusabamo praqtikaa. moswavleTa daCqareba ar iZleva kritikuli azrovnebisa da zogadad, Rrma azrovnebis procesSi CarTvis SesaZleblobas; axalisebs zedapirul midgomas da ubiZgebs dausabuTebeli, gadaumowmebeli varaudebis gamoyenebisken.

• iyaviT Ria kritikisaTvis. am SemTxvevaSi vgulisxmobT maswavleblis mzao-bas da Riaobas moswavleTa mxridan misi poziciis Sefasebis, gaanalizebisa da SeswavlisaTvis. rogorc ukve aRvniSneT, mxolod kritikulad moazrovne maswavleblisTvis aris SesaZlebeli moswavleebSi am unaris ganviTareba. Se-sabamisad, am konteqstSi sruliad dauSvebeli da araTanmimdevruli iqneba maswavleblis mxridan sakuTari poziciis an varaudebis uzenaesobis, maTi si-zustis mtkiceba moswavleebisaTvis.

• waaxaliseT moswavleebi, izruneT maTi TviTSefasebis amaRlebze. mniSvnelova-

151

nia, bavSvi grZnobdes, rom maswavlebeli mas afasebs, rogorc damoukideblad moazrovne pirovnebas, pativs scems mis azrs da ainteresebs masTan urTier-Toba. rogorc ukve vnaxeT, kritikuli azrovneba gulisxmobs ukve aTvisebu-li, gamjdari Rirebulebebis, Sexedulebebis, wesebisa da normebis gadasin-jva/gadafasebas. aRniSnuli bevrad ufro umtkivneulod warimarTeba, Tuki moswavle darwmunebuli iqneba sakuTar TavSi, sakuTar SesaZleblobebSi. mxolod Tavdajerebul moswavles ar SeeSindeba im `uxer xuli kiTxvebis~ dasmis, romlebsac kritikuli azrovnebis procesi moiTxovs. kritikuli az-rovnebis xelSewyobis mizniT gamoyenebuli maprovocirebeli SekiTxvebi ise frTxilad unda iyos formulirebuli, rom ar gamoiwvios moswavleTa Rirse-bis, maTi TviTSefasebis Selaxva.

• yuradRebiT usmineT Tqvens moswavleebs. imisaTvis, rom bavSvebisTvis diskomfortuli ar iyos sakuTar Rirebulebebsa da Sexedulebebze saubari, mniSvnelovania, maswavlebelSi isini sando msmenels xedavdnen. am mxriv mas-wavleblis qceva profesionali fsiqoTerapevtis saqmesac hgavs. kargi Ter-apevti yovelTvis aqtiurad usmens pacients, yuradRebiania mis mimarT da Sefasebebisagan sruliad Tavisufal atmosferos sTavazobs mas. moswavleSi saTanado ndobis mopovebis mizniT, maswavlebelic unda axerxebdes, rom bavS-vis sityvebi, misi Sinagani samyaro ar gaxdeba misi an klasis sxva moswavleebis Sefasebis sagani; pedagogi mxolod exmareba sakuTar TavSi ukeT garkvevaSi, sakuTari Rirebulebebis SefasebaSi, kritikuli azrovnebis ganviTarebaSi.

• mosmena ar aris pasiuri procesi. is msmenelisagan aqtiur CarTvas, yuradRe-bi s koncentracias da mosmenilis inteleqtualur analizs moiTxovs.

• SeuqmeniT moswavleebs kritikulad azrovnebis motivacia. aCveneT, Tu raoden sasargeblo SeiZleba iyos maTTvis am unaris ganviTareba. maswavlebelma unda gaaRvivos moswavleTa interesi am unaris mimarT Sesabamisi saubrebis Tu sas-wavlo aqtivobebis dagegmviT. am mxriv Zalian mniSvnelovania moswavleTa mcdelobebis da ara mxolod saboloo Sedegebis dafaseba, aRniSvna da wax-aliseba. motivaciis Seqmnis procesSi mniSvnelovania, maswavlebelma realis-turi, misaRwevi miznebi dausaxos moswavleebs, winaaRmdeg SemTxvevaSi isini maleve dakargaven interessa da enTuziazms.

• mniSvnelovania, rom moswavleebs kargad esmodeT TviTSefasebis, sakuTari azrovnebis procesis analizis mniSvneloba. amisaTvis, garda Sesabamisi sau-brebisa, sasargebloa periodulad saklaso aqtivobebis SeCereba da moswav-leTa CarTva mimdinare azrovnebis procesis analizSi.

mokle Sejameba

• kritikuli azrovneba azrovnebis erT-erTi formaa, romelic gulisxmobs: frTxil damokidebulebas yovelive imis mimarT, rasac absoluturi WeSmari-tebis pretenzia aqvs; gonebis gaxsnilobas im mravalferovnebis aRqmisaTvis, romlis SemoTavazebac SeuZlia samyaros.

• kritikuli azrovneba ar aris Tandayolili an adamianis inteleqtualur Se-saZleblobebze damokidebuli. misi ganviTareba SesaZlebelia nebismier ada-mianSi.

• kritikuli azrovneba uwyvetad da usasrulod mimdinare procesia, romelic adamianisagan aqtiur, cnobier CarTvasa da Zalisxmevas moiTxovs.

• kritikuli azrovneba or ZiriTad komponents moicavs – arsebuli varaudebis

152

identificireba-gadamowmebas da SesaZlo alternativebis Zieba/Sefasebas.• moswavleebSi kritikuli azrovnebis ganviTarebisTvis mniSvnelovania, rom

maswavlebeli Tavad iyos kritikulad moazrovne; is erTgvari misabaZi mode-li unda iyos moswavleebisaTvis am unaris gamoyenebis TvalsazrisiT.

• kritikuli azrovnebis swavlebisas, maswavlebeli unda eyrdnobodes blumis taqsonomias.

• Sesabamisi saswavlo garemos SeqmniT, maswavlebeli unda zrunavdes moswav-leebSi kritikuli azrovnebis mimarT interesis gaRvivebaze.

• dauSvebelia, maswavlebelma moswavleebs Tavs moaxvios sakuTari ideebi da varaudebi; maswavleblis valdebulebaa, daexmaros TiToeul moswavles da-moukidebel pirovnebad, kritikulad moazrovne moqalaqed CamoyalibebaSi.

masala amokrebilia gamocdebis erovnuli centris kvlevis departamentis mier momzadebuli krebuli-

dan `efeqtiani swavleba~. (Seadgina mariam gabaSvilma, redaqtori ia kutalaZe)

153

13. 3. inkluziuri ganaTleba

swavlebis inkluziuri midgomis safuZvelSi iseTi fundamenturi principebi devs, rogoricaa

bavSvTa uflebebis dacva da maTi socialuri adaptaciis uzrunvelyofa, ganaTlebis xelmisaw-

vdomoba, gansxvavebulis aRiareba da pativiscema.

`specialuri saganmanaTleblo saWiroebebi~ farTo cnebaa, romelSic moiazreba gansxvavebuli

moswavleebi, romlebsac sxvadasxva saxis saWiroeba da problema aqvT.

specialuri saganmanaTleblo saWiroebebis mqone moswavle aris ara mxolod is, visac raime

saxis fizikuri SezRudva axasiaTebs, aramed isic, vinc SedarebiT gvian iTvisebs masalas an emo-

ciurad gauwonasworebelia.

moswavlesTan mimarTebaSi SezRuduli SesaZlebloba SeiZleba gulisxmobdes: SezRudvas moq-

medebasa da aqtivobaSi; SezRudvas monawileobis SesaZleblobaSi.

unarSezRudulobas or did jgufad yofen - TvalsaCino da araTvalsaCino unarSezRudulobad.

swavlasTan dakavSirebuli problemebis sxvadasxva formidan mkvlevrebi sam jgufs gamoyofen:

metyvelebasTan dakavSirebuli problemebi; akademiuri unarebis daqveiTeba; koordinaciis unaris

daqveiTeba da swavlasTan dakavSirebuli sxva problemebi.

daswavlis unaris daqveiTeba gulisxmobs adamianis uunarobas miiRos, Seinaxos, gamoiyenos

da erTmaneTTan daakavSiros gansxvavebuli, metyvelebiT gaSualebuli da xatovani informacia

kiTxvis problemis mqone moswavleebis SemTxvevaSi yvelaze farTod gavrcelebuli problemaa

fonetikasTan dakavSirebuli sirTuleebi, Tumca kiTxvis sirTuleebi metyvelebis ganviTarebaSi

Seferxebis mqone moswavleebsac SesaZloa hqondeT.

moswavleebs kiTxvis problemebis gadasaWrelad yvelaze xSirad fonetikaSi avarjiSeben. mraval

qveyanaSi Catarebuli kvlevebis Tanaxmad, es midgoma sakmaod efeqturia. aseTi varjiSis Sedegad

moswavles uviTardeba da avtomaturi xdeba e.w. `dekodirebis unari~ anu bgeris grafikuli gamo-

saxulebis (grafemis) sametyvelo bgerasTan (fonemasTan) Sesatyvisobis unari. dekodirebis unaris

avtomatizeba mniSvnelovania, radganac mexsierebis resursi, romelic teqstis gaazrebaze unda

ixarjebodes, ar gaiflangos dekodirebis procesze. teqstis gaazrebas xels uwyobs moswavlis

ganaTleba da sityvebis sakmarisi maragic. bavSvobis periodidanve metyvelebaSi gavarjiSeba da

wignis sistematuri kiTxva daexmareba bavSvs mogvianebiT kiTxvis problemebis Tavidan acilebaSi.

bavSvebisaTvis kiTxva da zRaprebis meSveobiT maTi sxvadasxva TamaSSi CarTva, dadebiT gavlenas

moaxdens bavSvebis metyvelebisa da kiTxvis unaris ganviTarebaze.

autizmi ganviTarebis neirobiologiuri darRvevaa, romlis drosac adamians uWirs sxvebTan

komunikacia da socialuri urTierTobebis damyareba. autist bavSvs xSirad gamoxatuli problema

aqvs metyvelebis ganviTarebaSi da akviatebuli, ganmeorebadi moqmedebebi axasiaTebs. autizmi

specialistis mier dasmuli samedicino diagnozia da araferi aqvs saerTo adamianis xasiaTis

TaviseburebebTan, rogoricaa simorcxve, arakomunikabeluroba, gulCaTxrobiloba. rogorc

zemoT aRiniSna, autizmi ganviTarebis darRvevaa da dauSvebelia `autistis~ iarliyi miwebeba im

154

bavSvebisaTvis, romlebsac sxvadasxva mizezis gamo uWirT garemosTan Segueba, urCevniaT marto

TamaSi da ar hyavT megobrebi.

ar arsebobs meTodi, romelic Tanabrad warmatebuli iqneba autizmis mqone sxvadasxva bavSvis

SemTxvevaSi. Tumca, arsebobs ramdenime meTodi, romelTa gamoyenebiTac garkveuli warmatebebi

SeiZleba iqnas miRweuli. zogadad, autizmis mqone bavSvebisaTvis sasargebloa kargad struqturi-

rebuli da araprognozirebadi garemo, sadac naTlad iqneba miTiTebuli, Tu ra aris daSvebuli

da ra – ara. radgan autizmis mqone bavSvebs ar uyvarT siaxleebi da cvlilebebi, aseT garemoSi

mravlad unda iyos masala, romelic daexmareba autizmis mqone bavSvs imis gaazrebaSi, Tu ra

aqtivobebi igegmeba da rogoria maTi Tanmimdevroba. am SemTxvevaSi, SesaZlebelia werilobiTi an

vizualuri masalis gamoyeneba. autizmis mqone bavSvis swavlebisas mniSvnelovania im unarebis

ganviTareba, romlebic mas yoveldRiur cxovrebaSi, komunikaciisa da socialuri urTierTo-

bis dros gamoadgeba. autizmis mqone bavSvs uWirs TanatolebTan da ufrosebTan urTierToba,

gansakuTrebiT uZneldeba verbaluri komunikaciis damyareba, aseve sxva adamianis moqmedebisa

Tu azris gaTvaliswineba; amitom individualur saswavlo gegmaSi aucilebelia socialuri da

komunikaciuri Cvevebis aTvisebis CarTva.

gonebrivi CamorCena fsiqikuri ganviTarebis darRvevaa, romelic vlindeba inteleqtualuri

SesaZleblobebis mniSvnelovnad CamorCenasa (qula inteleqtis maCveneblis testSi 75-ze dabalia)

da adaptaciuri qcevebis mniSvnelovan sirTuleebSi (komunikacia, sakuTari Tavis movla, socialu-

ri unarebi da qceva, aseve janmrTeloba da ganaTleba). Aamgvari darRvevebi, rogorc wesi, Tavs iCens

adreul asakSi da aucileblad Tvramet wlamde unda gamovlindes. sxvadasxva adamians, SesaZloa,

gonebrivi CamorCenis sxvadasxvagvari forma hqondes. gonebrivi CamorCenilobis mqone bavSvebs

problemebi aqvT swavlaSi da ganicdian sirTuleebs informaciis damaxsovrebaSi, problemebis

gadaWraSi, logikur azrovnebasa da yuradRebis koncentraciaSi.

gonebrivi CamorCenilobis mqone bavSvebis swavlebisas sasurvelia:

• xelSesaxebi da TvalsaCino masalis gamoyeneba;

• davalebebis mcire nawilebad dayofa da martividan SedarebiT rTul davalebaze etapobrivi

gadasvla;

• swavlebis neli tempi – codnis Tu daswavlili Cvevis sistematuri gameoreba;

• daswavlili Cvevis sxvadaxva situaciebSi gamoyeneba anu sxva situaciebze ganzogadeba.

aRsaniSnavia, rom yoveldRiuri Cvevebis aTviseba, SesaZloa, gadamwyveti faqtori aRmoCndes

aseTi moswavleebis adaptaciis unarebis ganviTarebisaTvis.

saskolo sivrceSi farTodaa gavrcelebuli yuradRebis koncentraciasTan dakavSirebuli dar-

Rvevebic. am problemis mqone moswavleebi sakmaris yuradRebas ar uTmoben saqmes, koncentracia

mxolod xanmokle droiT SeuZliaT da ar usmenen, rodesac uSualod maT esaubrebian

am problemis mqone moswavleebs gansakuTrebiT uWirT davalebisaTvis Sesabamisi droiT yur-

adRebis daTmoba, ar usmenen, rodesac uSualod maT esaubrebian, ar iTvaliswineben miTiTebebs,

uWirT organizeba, eridebian iseT saqmianobas, romelic iTvaliswinebs xangrZliv koncentracias,

advilad efantebaT yuradReba da gulmaviwyebi arian. am darRvevis mqone bavSvebs axasiaTebT

impulsuri moqmedeba da uWirT erT adgilze mSvidad gaCereba. isini, rogorc wesi, mousvenrad

arian klasSi, ver icaven wesebs da uWirT rigis principis dacva.

yuradRebis deficitis mqone moswavleebs, rogorc wesi, aviwydebaT TariRebi, davalebebi,

agreTve klasSi saWiro masalis mitana. aseTma bavSvebma, SesaZloa, arasworad CainiSnon davaleba,

155

araefeqturad gamoiyenon gamoyofili dro. amgvar moswavleebs uWirT sakuTari Sexedulebisa da

mosazrebebis mwyobrad gamoTqma. problemur bavSvebs maswavlebelma unda auxsnas da dausabuTos,

Tu ra unda moitanon saklaso oTaxSi konkretul SemTxvevaSi da ra mniSvneloba aqvs am aqtivobas.

maswavlebelma moswavleebs naTeli da gasagebi miTiTebebi unda misces da Semdeg isini gaameore-

binos. sasurvelia, maswavlebelma saSinao davalebebi gasagebi formiT miawodos moswavleebs da

yovel jerze erTsa da imave adgilas daweros dafaze. maswavlebelma unda miaqcios yuradReba,

rom yvela moswavlem gadaiweros es davalebebi.

ganaTlebis sferoSi Catarebuli kvlevis Tanaxmad, bolo xanebSi matulobs yuradRebis kon-

centraciis problemebis mqone moswavleebis raodenoba, rac TavisTavad problemaa (falki, 2000).

aseT bavSvebs SeuZliaT Tanaklaselebis Sewuxeba da gakveTilis CaSlac ki. arsebobs sxvadasxva

meTodi, romelTa meSveobiTac maswavlebels SeuZlia moswavleebisa da gansakuTrebiT ki yur-

adRebis koncentraciis problemebis mqone bavSvebis yuradRebis warmarTva.

• efeqturia gakveTilis dawyebisas saintereso Sesavlis gakeTeba da xazgasma imaze, rom Tema,

romlis axsnasac dRes maswavlebeli apirebs, mniSvnelovania yoveldRiuri cxovrebisaTvis.

• dadebiTi Sedegi moaqvs, agreTve, masalis nabij-nabij miwodebas moswavleebisaTvis da am

procesSi yoveli nabijis mniSvnelobis ganmartebas.

• sasurvelia, moswavleebelma moklevadiani miznebi daisaxos, romelTa miRweva arc Tu ise

rTulia.

• swavlebis sxvadasxva meTodis gamoyeneba da aqtivobebis swrafi cvla, SesaZloa, daexmaros

maswavlebels moswavlis yuradRebis koncentraciaSi, Tavis mxriv, moswavleebic naklebad

mowyenilebi arian aseT gakveTilze.

kvlevebis Tanaxmad, moswavleebs, romlebsac koncentrirebasTan dakavSirebuli problemebi

gaaCniaT, uWirT cvlilebebTan Segueba. Sesabamisad, mniSvnelovani faqtoria Tanmimdevruloba.

sasurvelia, maswavlebelma aseTi bavSvebi wina rigebSi dasxas, raTa maT naklebad hqondeT saSualeba

Tanaklaselebis moZraobebs adevnon Tvali. Tumca, aseT dros arsebobs riski, rom Tu moswavle

hiperaqtiuria, SesaZloa, Tanaklaselebis yuradReba miiqcios da maT xeli SeuSalos. amitom kon-

centraciis problemebis mqone moswavleebis gverdiT da ukan unda isxdnen mSvidi moswavleebi.

gamoyenebuli literatura:

1. gagoSiZe, T., WinWarauli, T., filauri, q., & bagrationi, m. (2008). inkluziuri ganaTlebis

principebi. gamomcemloba `nekeri~

2. Fulk, B. (2000) 20 Ways to Make Instruction More Memorable. Intervention in School and Clinic 25 (3), 183-184. 3. Stevens, S.H. (1997). Classroom Success for the LD and ADHD Child. Stephen H. Blair, Publisher.

sasargeblo resursebi:

1. gamocdebis erovnuli centri (2010). rogor vaswavloT kiTxva. qrestomaTia dawyebiTi

klasis pedagogebisaTvis. gamocdebis erovnuli centris gamomcemloba.

2. salamankis deklaracia da specialuri saWiroebebis mqone pirTa ganaTlebis samoqmedo

gegma www.inclusion.ge

qarTuli - Emis.ge

Documents

Transcript of qarTuli - Emis.ge