lichtbronnenVerlichting en lichtadviesEen cursus van HMC cursus en training

Samengesteld en verzorgd doorEric Groeneveldinterieurarchitect

Wat is licht

Het onderscheiden van kleuren wordt mogelijk gemaakt door drie verschillende typen lichtgevoelige cellen in het netvlies, kegeltjes genoemd. Deze kegeltjes zijn vooral goed vertegenwoordigd in de gele vlek, een gebied diametraal tegenover het midden van de lens van het oog. Daar is onze gezichtsscherpte dan ook het grootst

Wat is licht

Basisbegrippen

lichtstroom lumen

Dit is de hoeveelheid licht die een lichtbron per seconde uitzendt, de prestatie van de lichtbron.

Basisbegrippen

verlichtingssterkte lux

Hoeveelheid licht per seconde op een oppervlak1 lux = 1 lumen/m²

Basisbegrippen

verlichtingssterkte lux

De lux (symbool lx) is een eenheid van verlichtingssterkte

De lux stemt overeen met de verlichtingssterkte die men heeft wanneer iedere vierkante meter van het oppervlak een lichtstroom van één lumen ontvangt. Het aantal lux wordt bijgevolg gevonden als het quotiënt van de totaal ontvangen lichtstroom, uitgedrukt in

lumen, en de grootte van het verlichte oppervlak uitgedrukt in vierkante meters; derhalve is 1 lux = 1 lumen/m².

Zonlicht: 100.000 - 130.000 lux Daglicht, indirect zonlicht: 10.000 - 20.000 lux

Bewolkte dag: 1.000 lux Kantoor: 200 - 400 lux

Erg donkere dag: 100 lux Schemering: 10 lux

Donkere schemering: 1 lux Volle maan: 0,1 lux

Kwartier maan: 0,01 lux Nieuwe maan zonder wolken: 0,001 lux

Bewolkte nacht zonder maan: 0,0001 lux

Basisbegrippen

lichtsterkte candela

Eenheid: candela [cd]

Algemeen gezien geeft een lichtbron haar lichtstroom af in verschillende richtingen en met verschillende sterktes.

De zichtbare straling in een bepaalde richting heet de lichtsterkte

Basisbegrippen

luminantie candela per vierkante meter

Hoeveelheid licht per vierkante meter, dat door een lichtbron of oppervlak wordt uitgestraald

Basisbegrippen

luminantie candela per vierkante meter

Hoeveelheid licht per vierkante meter, dat door een lichtbron of oppervlak wordt uitgestraald

300 2.500 8.000 10.000 1.6 x 109

Herhaling van de belangrijkste basisbegrippenover licht

Basisbegrippen

Lichtrendement

Lichtrendement is een eigenschap van een lichtbron. Het is de hoeveelheid lichtstroom per gebruikt vermogen.

Op, bijvoorbeeld, een Philips PL*Electronic/C9 spaarlamp staat gedrukt, dat deze lamp een lichtstroom van 400 lm levert en daarvoor 9 W aan elektrisch vermogen opneemt. Deze lamp heeft dus een lichtrendement van 400lm / 9W = 44 lm/W.

* eenheid: lumen/Watt

Kleurweergave van een warme naar een koele kleurindruk

Basisbegrippen

kleurtemperatuur Kelvin (K)

Basisbegrippen

kleurtemperatuur Kelvin (K)

1200 K: een kaars2000 K: zonsopkomst en zonsondergang 2800 K: wolfraam-gloeilamp (gewone lamp), zonsopkomst en zonsondergang 3000 K: studiolamp 3200 K: halogeenlamp 3400 K: filmzon 3500 K: een uur na zonsopkomst 5000 K: fototoestel-flitser, daglicht ("D50" staat voor "Daglicht 5000") 6000 K: felle middagzon 6500 K: Wit/Neutraal. Standaard waarde voor televisie of monitor. 7000 K: licht bewolkte lucht 8000 K: nevelige lucht 10000 K: zwaarbewolkte lucht De K staat voor KELVIN

Op een schaal van 0-100 is de zon 100Ra en heeft daarmee de beste kleurweergave. 80-90 Ra staat ook nog wel voor een redelijk tot goede kleurweergave, maar daaronder is het onvoldoende om kleuren waar te

nemen zoals bedoeld is.

Basisbegrippen

kleurweergave-index

kleur

lichtbronnen

lichtbronnen

De Gloeilamp

rendement laag: veel warmte, weinig licht per Watt

lichtbronnen

Halogeenlicht

zwakstroom langere levensduur dan 230Vredelijk rendement: meer licht per Watt dan gloeilamp

Veel verlies door warmte

lichtbronnen

De fluorescentielamp (gasontlading)

“TL-buis”, spaarlamp, TC-lamp: goed rendement- veel licht per Watt.Weinig warmteontwikkeling

De spaarlamp is wel milieubelastend door het ingebouwde voorschakelapparaat

lichtbronnen

De hogedruk-gasontladinglamp (natrium of kwik)

goed rendement- veel licht per Watt.Weinig warmteontwikkeling

Kwik en andere stoffen nadelig voor milieuStart erg langzaam en is duur in aanschaf

lichtbronnen

LEDgeen gloeidraad of gas, daardoor geen warmte ontwikkeling (behalve bij

PowerLeds)Hoog rendement: veel licht per Watt

aanschafprijzen nog erg hoog.Productie is nu nog vervuilend

lichtbronnen

LED in enkele toepassingen, als vervanger van bestaande lampof in geheel eigen omgeving

fluorescentie

dimmen

Daglichtafhankelijk dimmen (energiebesparing)

NB. De meeste huisdimmers besparen geen stroom, let daar op bij de aanschaf

lichtarchitectuur

Licht en verlichting ondersteunen de architectuur

lichtarchitectuur

Licht en verlichting ondersteunen de architectuur

lichtarchitectuur

Licht en verlichting ondersteunen de architectuur

lichtarchitectuur

Transparantie, absorptie en reflectie

lichtarchitectuur

Transparantie, absorptie en reflectie

lichtarchitectuur

lichtarchitectuur

lichtarchitectuur

lichtarchitectuur

Lichtvervuiling in en rond steden is een groot probleemOok in het buitengebied neemt lichthinder toe

Dit is een voorbeeld van hoe het ook kan

lichtarchitectuur

KUNST

lichtarchitectuur

lichtarchitectuur

lichtarchitectuur

Lichtarchitectuur

als routingmiddel

tips

Zo niet ! (komt echter veel voor in behandelruimtes)

tips

tips

Jezelf in het licht staan komt nog veel voor

tips

tips

tips

Goede aanlichting is altijd recht van voren

tips

Dit geldt ook voor platte schermen

Programma van eisen

Programma van eisen

de technische eisen

plattegrond bestaande situatie:deuren en ramen

hoogte van de ruimtesligging ten opzichte van de zonplafond- en wandafwerkingen

kleuren (lichte en donkere vlakken)indeling van het interieur

maatvoeringFoto’s bestaande situatie

Programma van eisen

de ergonomische eisen

welke activiteiten in welke ruimteiedere activiteit behoeft ander licht

Programma van eisen

de beleving van licht  

licht = emotie

Stappenplan

beïnvloeden van de ruimtelijke werking

1. basisverlichting

voldoende hoeveelheid licht voor basale handelingen

verzachten van overgangen tussen lichtplekken en het donker eromheen

verzachten van de overgangen tussen werklicht en sfeerlicht

ondersteunen van de gewenste sfeer in een ruimte

Basislicht-armaturen

Ruimte met een laag plafond

Licht naar het plafond laat het plafond hoger lijken

Kleinere ruimte met een laag plafond

Grote zeer hoge ruimte (bv loft)

Een donker of onbelicht plafond lijkt lagerIn dit geval gecombineerd met lager gehangen licht

Smalle ruimte met hoog plafond (bv herenhuis)

Lichte wanden, en dus ook aangelichte wanden, lijken te wijken

Smalle lange gang

Aanlichten van lichte lengtewanden laat de gang breder lijken

Aan het eind van de gang een sterke lichtbundel, waardoor mensen worden aangetrokken

Smalle ruimte met normale plafondhoogte

Lichte wanden, en dus ook aangelichte wanden, lijken te wijken

2. Functionele verlichting of werkplekverlichting

actieve functionele verlichtinglamp boven de tafel

leesverlichting

passieve functionele verlichtingschilderijverlichting

vitrinelicht

Functionele verlichtingsarmaturen

3. sfeerverlichting

verlichtingsplan voor een woningfunctioneel licht

heldere lichtbronnen

voorbeelden: lamp boven de tafel bureauverlichting leeslamp schilderijverlichting kastverlichting

basislicht

warme lichtbronnen

voorbeelden: lichtrail spankabels koofverlichting inbouwspots uplighters

sfeerlicht

warme lichtbronnen

voorbeelden: lamp boven de tafel kastverlichting schemerlampen effectverlichting

deze twee groepen zorgen voor:emotie, beleving en ruimtewerking

c 2005 ADITUS

verlichting en de trap

Welke fouten worden hier gemaakt ?

verlichting en de trap

Uplighters in een kantoorsituatiegeven evenwichtig verstrooid licht

Vloerspots alleen daar waar niet gelopen wordt

Natuurlijk aanvoelend licht komt van boven

Voorbeeld van een lichtplan

Voorbeeldenblad van een lichtplan