เพลนพทธมณฑลศนยสยามทรรศนศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยมหดลปท ๑ ฉบบท ๑ (ตลาคม ๒๕๕๘ – มกราคม ๒๕๕๙)ISSN ๒๔๖๕-๔๕๖๖

บรรณาธการ ผชวยศาสตราจารย ดร.อภลกษณ  เกษมผลกลกองบรรณาธการ นางสาวพชร ศรเพญแกว  นางสาววรรณดา อาทตยพงศออกแบบปก นายสทธพงษ ตะเภาทองออกแบบรปเลม พชญาพรรณ ฐตาสยะวงศจดพมพโดย ศนยสยามทรรศนศกษา สำานกงานคณบด ชน ๗ อาคารสรวทยา  คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยมหดล  ๙๙๙ ถนนพทธมณฑลสาย ๔ ตำาบลศาลายา  อำาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม ๗๓๑๗๐การตดตอ โทรศพท ๐ ๒๔๔๑ ๔๔๐๑ – ๘ ตอ ๑๗๓๑  โทรสาร ๐ ๒๔๔๑ ๔๔๑๐  Email:  lats.mu@hotmail.comกำาหนดเผยแพร ปละ ๓ ฉบบ (ราย ๔ เดอน)พมพท หางหนสวนจำากด สามลดา   โทรศพท ๐ ๒๘๙๕ ๒๓๐๐ – ๓, ๐ ๒๔๖๒ ๐๓๘๐

     

1

บทบร

รณาธกา

ร ศนยสยามทรรศนศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยมหดล  ไดดำาเนนงานดานพนธกจสมพนธ กบสงคมมาอยางตอเนอง ดวยเลงเหนความสำาคญของชมชนทองถนอำาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐมซงเปนทตงของมหาวทยาลยมหดล ทมวฒนธรรมประเพณ ภมปญญาทองถน และประวตศาสตรความเปนมาอนยาวนาน 

ในการนเพอสงเสรมการเผยแพรขอมลขาวสารประจำาทองถนอำาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐมใหเปนทแพรหลาย รวมถงเปดโอกาสในการแสดงความคดเหนและเพมชองทางการรบรขอมลขาวสารของมหาวทยาลยมหดลมากยงขน ศนยสยามทรรศนศกษา คณะศลปศาสตร จงขอเปดตววารสารเลมใหมลาสด โดยใชชอวา  “เพลนพทธมณฑล” สำาหรบเผยแพรแกชมชนและหนวยงานทองถนรวมถงผทสนใจทวไป ซงวารสารเพลนพทธมณฑล มกำาหนดจดทำาปละ ๓ ฉบบ  (ราย ๔  เดอน) ทงน ศนยสยามทรรศนศกษาขอเชญชวนผบรหาร คณาจารย หนวยงานทองถน หรอผทสนใจทวไปรวมเปนสวนหนงในการสงขอมลขาวสารหรอบทความเพอตพมพในวารสารเพลนพทธมณฑล สำาหรบนำาเสนอขอมลขาวสารและสาระทนาสนใจและเปนประโยชนแกชมชนทองถนอำาเภอพทธมณฑลตอไป

บรรณาธการ

**หากสนใจรวมสงบทความหรอขอมลขาวสารเพอเผยแพรในวารสาร“เพลนพทธมณฑล”

สามารถสงเนอหาพรอมขอมลตดตอกลบไดทศนยสยามทรรศนศกษา คณะศลปศาสตรอเมล lats.mu@hotmail.com(กรณเขยนดวยลายมอสามารถสงขอมลไดทางโทรสารเบอร๐๒๔๔๑๔๔๑๐) ประกอบดวยชอคอลมน ชอบทความ ชอผเขยน  เนอหา และภาพประกอบ ความยาวไมเกน ๒ หนากระดาษ A4 (กรณสงเฉพาะขอมลขาวสาร ใหสงเนอหาความยาวไมเกนครงหนา กระดาษ A4 พรอมภาพประกอบ) สอบถามรายละเอยดเพมเตมไดท ศนยสยามทรรศนศกษา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยมหดล  โทร ๐ ๒๔๔๑ ๔๔๐๑ – ๘ ตอ ๑๗๓๑)

2

บทบรรณาธการ ................................................................๑ส�ำรำญกมลเรงรสพจนกำนท ..........................................๓

พงษอรรถพร วรพรพงศ  (นามปากกา)

ภาพเกาเลาเรอง .................................................................๔  พระราชทานนาม “มหาสวสด”

อภลกษณ  เกษมผลกล

ศำลำยำในหนำประวตศำสตร: ............................................๕ ๑๒๐ ป ยอนรอยเสนทางประวตศาสตร 

  กบการเดนทางของพระอนทราธบาลส  “ศาลายา”

อภลกษณ  เกษมผลกล

คยกบคนดง: ............................................................................. ๘ คยกบนายอำาเภอพทธมณฑล “นายองกร สนกล”

วรรณดา อาทตยพงศ

ลำนชมชน: ..............................................................................๑๒ เมอผกตบชวา (จากคลองนราภรมย) ใหคา มคณ

วรรณดา อาทตยพงศ

รอยเรองรำว:  ...................................................................... ๑๗  เรยนร ตอยอด บรณาการ เพอพฒนาชมชน

วรรณดา อาทตยพงศ

ชำวพทธมณฑล:  ..................................................................๒๑ สวสดปใหม พลเรอตรมงคล แสงสวาง   

  ศลปนแหงชาตพทธศกราช ๒๕๔๓  

  สาขาศลปะการแสดง (คตศลป)

วรรณดา อาทตยพงศ

ขำวสำรมหำวทยำลยมหดล ........................................ ๒๒เกรดวถชวต: ................................................................๒๓ ประเพณตกบาตรทองนำาวดสวรรณาราม

นายแพทยวฒนา เทยมปฐม

เลำสกนฟง: ...........................................................................๒๕ งานวนรวมพลงผอาวโสพทธมณฑล

ประภา คงปญญา

เรองเลำชำวคลองโยง:  .....................................................๒๗  บานนอก

วล สวดมาลย

แนะน�ำหนงสอคณะศลปศำสตร มหำวทยำลยมหดล ....๒๘ขำวประชำสมพนธอ�ำเภอพทธมณฑล ..........................๒๙ศำลำยำผำนเลนส ...........................................................๓๑

สารบ

ญ

3

  ๏  พระศร  พทธะโรจนเรอง  เรองรอง    ศากยะ  สวสดจรสฉลอง  เลศหลา    ทศ  ทศพสฐวจตรตระกอง  กรรมรศม    พลญาณ  หยงสรยะจา  แจมแจงเจมใจ    ประธาน  ในศภสถานทพยน  ศรนคร

    พทธ  เขตวเศษวสทธบวร  วาไว    มณฑล  ววรรธนนรนดร  ดลก    สทรรศน  สาธจตประสทธให  หางสนเศษผง

  ๏ พรสรรคสวรรควรพสทธ  ลวมตตมนญพงศ

พรแพรวพระแผวจรธำารง  สรสมเกษมศานต

  ๏ พรเพรศประเสรฐจตรพธ  ศภมตรเจรญนาน

พรพรรควศษฏถรประทาน  สมนสพระธรรมธร

  ๏ ถนทองศาลายา  แดนวชาอดศร

รกษาปญญากร  ปองประเทศปกเกศไทย

  ๏ ถนทองคลองโยงนน  โยงผกพนอยางยงใหญ

สายธารสานธรรมไซร  เสนทางลดนมสการ

  ๏ ถนทองมหาสวสด  ชนพพฒนชาตไพศาล

ตำาบลมตำานาน  แหลงคนดมจรรยา

  ๏ คออำาเภออนอดมสมบรณนก  พทธพทกษธรรมภบาลคอยรกขา

คอแหลงคนแหลงเรยนรภมปรชญา  พทธนำาพาธรรมนำาทางสวางใจ

  ๏ กรอยปอำาเภอนกเปยมสข  พทธดบทกขธรรมดกมารตานทานได

กรนแลวทสบสานขบขานชย  พทธสกใสธรรมนสนธทกคนเทอญ ๚ะ๛

ส�ำรำญกม

ลเรง

รสพจ

นกำนท พระศรศากยะทศพลญาณ

ประธานพทธมณฑลสทรรศนประทานพร

พงษอรรถพรวรพรพงศ

4

สำาเนาตนฉบบตวเขยนหมายรบสงรชกาลท๔เรองพระราชทานชอคลองมหาสวสดและคลองเจดยบชาปจจบนเกบรกษาณฝายเอกสารโบราณสำานกหอสมดแหงชาต

ในปพระพทธศกราช ๒๔๐๕ หลงจากทขดคลองเสรจแลว ๒ ป พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานชอคลองทขดใหมวา  “มหาสวสด”  เพอใหคกนกบคลอง  “เจดยบชา” ดงความปรากฏในหมายรบสงรชกาลท ๔ ดงน

“อนง  เพลาบาย ๔ โมงเสท นายนอยต�ารวจวงมาสงวา ดวยเจาพระยารววงษมหาโกษาธบดรบพระบรมราชโองการไสเกลาฯ ทรงพระกรรณาโปรฏเกลาฯ ด�ารษเหนอเกลาสงวาคลองวดไชยพฤกษมาลาขดทลออกไปล�าแมน�าเมอง ณคอรไชศรนน ยงหาไดพระราชทานชอคลอง บดนพระราชทานชอวา คลองมหาสวสดจะไดคกนกบคลองเจดย”

ภาพเกา

เลèาเร

èอง พระราชทานนาม “มหาสวสด”อภลกษณเกษมผลกล

5

ศ า ล า ย า ใ น ห นé า ป ร ะ ว ต ศ า ส ต รì

ศ า ล า ย า ใ น ห นé า ป ร ะ ว ต ศ า ส ต รì

ศาลา

ยาในหน

éาประว ต

ศาสต

รì๑๒๐ ป ยอนรอยเสนทางประวตศาสตรกบการเดนทางของพระอนทราธบาลส“ศาลายา”

อภลกษณเกษมผลกล

เมอป  พทธศกราช ๒๔๓๙ พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาให พระ 

อนทราธบาล นายเสนองานประภาคาร  เดนทางไปตรวจราชการในสวนทรบผดชอบ ณ  เมองนครไชยศร  โดยออก

เดนทางระหวางวนท ๑๓  - ๒๒ พฤษภาคม ร.ศ. ๑๑๕  (พ.ศ. ๒๔๓๙)  ในการนพระอนทราธบาลไดเดนทางผาน

บานศาลายา และไดบนทกสภาพภมประเทศและความเปนอยของราษฎรไวพอสงเขปใน  “รายงานระยะทางเมอง

นครไชยศร”อนจกเปนประโยชนตอการศกษาประวตศาสตรศาลายา รายงานฉบบนปจจบนเกบรกษาอย ณ หอ

จดหมายเหตแหงชาตพระนคร เลขทเอกสารหจช.ม.ร.๕ม/๒๙/๑

ตนฉบบรายงานระยะทางเมองนครไชยศรของพระอนทราธบาล

ระยะทางเมองนครไชยศร

ม. ๒.๑๔/๖

วนท ๑๓ พฤษภาคม ร.ศ. ๑๑๕

ข าพระพทธเจ า   พระอนทราธบาล  นายเสนองาน

ประภาคาร ฃอพระราชทานกราบบงคมทลพระกรณาทราบฝา

ละอองธลพระบาท ดวยฃาพระพทธเจาไดกราบถวายบงคมลา

แลวไปตรวจราชการตามหวเมองมณฑลนครไชศรแลเมองราช

บรนน ไดทำาระยะทางกราบบงคมทลพระกรณาดงมตอไปน

วนท ๑๓ พฤษภาคม ร.ศ. ๑๑๕ เวลา ๒ ทม พรอมกน 

ไดออกเรอไปตามลำาคลองบางกอกนอย  เวลา ๒ ทม ๒๕ มนต 

ถงนาโรงตมฝนเกา  เวลา ๔ ทม ๓๕ มนต  เขาคลองมหาสวสด 

เวลา ๕ ทม จอดทนาโรงพกพลตระเวรตำาบลบางระนก แขวง 

กรงเทพฯ มเรอราษฎรประมาณ ๔๐ ลำา จอดอยดวย  ไดถาม

นายเปา นายพลตระเวรๆ บอกวาทนมพลตระเวร ๑๑ คน นา

ทฃองพลตระเวรนสำาหรบรบสงเรอราษฎรในเวลากลางคน ถา

เรอราษฎรเฃามาใหรอจอดอยกอนเมอถงกำาหนด แลวมพล

ตระเวรไปสงเรอราษฎร กำาหนดนนแลวแตคราวนำาทจะไปได 

แตเวลากลางวนนนบางทกไปตรวจตามลำาคลองบาง ทโรงพก

นนมงหลงคาสงกสมระเบยงรอบ มปนสะไนเตอ ๑๐ กระบอก 

เวลา ๕ ทม ๓๐  มนต พลตระเวรเปาแตรสญญาใหเตรยม

ตวออกเรอพรอมกบราษฎร มพลตระเวรแปดคนลงเรอสมปน

พายตามไปสงดวย  เวลา ๗ ทม ๒๐ มนตถงศาลากลางยาน 

6

ทมนำาแหงตองถอคำาเรอไปจนเวลา ๘ ทม ถงตำาบลหนองฟนแดง  เรอตดไปไมได  มเรอราษฎรลกคาตางๆ  มเรอเฃาเปนตนตดอย

ประมาณ ๑๐๐ ลำาเสด ตงแตศาลายาประมาณ ๑๐๐  เสน  เปนทตนมาก  เรอราษฎรบางลำามาตดอยถง ๕ วน แลวยงไปไมได 

มความลำาบากมาก

การประหารชวตโจรทแขวงเมองนครไชยศร สมย

รชกาลท ๕

ภาพเมอแรกมนา ประปาใชของชาวมณฑลนครไชยศร ราวสมยรชกาลท ๖

วนท ๑๔ พฤษภาคม ร.ศ. ๑๑๕ เวลา เชานำาแหง  เรอยงไปไมได อยทตำาบลหนองฟนแดง แขวงเมองนครไชศร แลวขนไป

ทโรงนาของราษฎรซงอยใกลทเรอจอด ไดพบนายพง นายฉำา กบราษฎรชาวนาหลายคนเลาความใหฟงวา  เดมมความเดอดรอน

จรงๆ  เพราะมผรายปลนชกชม ผรายปลนเรอแลไลกระบอเปนตน ตงทพลตระเวรสำาหรบรบสงเรอราษฎร แลวผรายตามลำาคลอง

กเงยบอย แตบนดอนทไกลจากลำาคลองนนมผรายปลนบางเดอนถง ๙, ๑๐ รายบาง ตงแตเจาเมองคนใหมมาวาราชการใหคน

เทยวตรวจจบผรายถงเดยวนกยงตรวจจบอยเสมอ ในสเดอนทลวงมาแลวนผรายคอยสงบลง การหากนของราษฎรในคลองนมทำา

นาอยางเดยว แลทเนอนานนเปนของพระองคเจาแลราษฎรททำานานนกเปนฃาพระองคเจาโดยมาก ครนเวลา ๘ ทม นำาฃนแลว

ออกเรอมาตามลำาคลอง และเหนเสาโทรเลขเอนอย ๒  -๓ ตน ดนากลวจะไมทนตอไป เปนเพราะรอยกระบอลงคลองทำาใหตลงพง

เกอบถงเสาโทรเลขประมาณ ๑-๒ ศอกบาง  เวลายำารงถงโรงพกพลตระเวรปากคลองมหาสวสดเหมอนกบโรงพกพลตระเวนกอน

7

วนท ๑๕ พฤษภาคม ร.ศ. ๑๑๕  เวลายำารงแลวกบ ๑๐ มนต ออกจากปากคลองมหาสวสดมาตามลำานำาเมองนครไชศร 

เวลายำารงแลว ๒๐ มนต แวะจอดเรอทวดงวราย ขนไปหาพระทรพย เจาอธการ ไดถามถงศขทกของพระแลราษฎร พระทรพยเลา

ความใหฟงวามพระสงฆอย ๒๙ รป พระทรพยมความรำาคานอยดวย พระในวตนหามปรามไมคอยจะฟง คอพระบางองคไมเอา

ใจไสจะเลาเรยน บางองคบวชอย ๓ พรรษา ยงอานหนงสอไมได แลชอบการเลนตางๆ มเรอสมปนยาวเปนตน จะไปไหนคางถง 

๔  - ๕ คน กไมไดลา แตราษฎรนนเมอกอนกมความเดอษรอนเพราะผรายชกชมเตมทจนจะนอนบนเรอไมได ตงแตเจาเมองคน

ใหมมาวาราชการใหตรวจจบคอยสงบลงบาง ยงมอยบางคอเมอเดอนเมษายน ร.ศ. ๑๑๕ มผรายปลนกระบอนายฉมตำาบลลาน

ตากผา ๑ ราย ทตำาบลบางพร ๑ ราย เวลาเชา ๔ โมง แลวออกเรอไปตามลำานำาเหนบานในตำาบลงวรายม ๒ หมใหญ บานหม ๑ 

มการทำานาแลทำาหมอหวดฃายเปนตน หม ๑ ทำานาแลปลกกลวยกบออยฃายเปนตน เวลาเชา ๔ โมงกบ ๒๐ มนต ถงวดโคกตาน

แลวขนไปหาพระเกด  เจาอธการๆ  เลาความใหฟงวามผรายปลน ๒ ราย  เหมอนคำาพระทรพยพด  เวลานนนายอำา นายจว ชาว

บานโคกตานนงอยทนนดวย ไดเลาความถงนายอากรคานำา ป  ร.ศ. ๑๑๔ ฃมฃราษฎรเกบคานำาเกนอตรา คอมเครองปานาตบาท

แต ๒ สง กจดในใบเสรจเปน ๓ สง แลวเรยกคานำาเตม ๓  สง อกอยาง ๑ บงคบใหราษฎรสาบาลวาปนไดจบเครองมอปานาต

บาทสงใดถงเครองมอจะไมมของตนเองไปจบของทอนกตองเสยอากรตามอตรา อกอยาง ๑ ใหสาบาลแทนบตรภรรยาวาไมได

ไปจบเครองมอปานาตบาทถาสาบาลไมไดตองยอมเสย ครนจะไมยอมจะไปฟองรองกคงเสยคาธรรมเนยมความมากกวาทจะเสย

ใหนายอากร  จงยอมเสยเงนใหนายอากรดกวา  เวลาบาย ๔ โมง ๕๐ มนต ออกเรอลองลงมาถงปากคลองเจดยบชา ตำาบลบาน

เหนอปากคลองนมบานเรอนราษฎรประมาณ ๓๐๐ หลง  มการคาฃายตางๆ  มการทำานาปานาตบาทดวยโพงพางเปนตน แลวพบ 

พระยามหาเทพฃาหลวงเทศาภบาลมาจากกรงเทพฯ แลวจอดเรออยกบพระยามหาเทพทปากคลองเพราะนำาแหงยงไปไมได  เวลา 

๙  ทม ๒๐ มนต ออกเรอเฃาคลองเจดบชาแลอก ๑๐ มนต ถงโรงพกพลตระเวรของผวาราชการเมองนครไชยศรตงไว แตเดมม

เพยงขนรองปลดกบผลตระเวร ๑๒ คน แตโรงพกนนมงหลงคา จากมนาทเหมอนกบพลตระเวนในคลองมหาสวสด

(เนอความตอจากนไปเปนเรองราวการตรวจราชการในเมองนครปฐมซงจะขอไมกลาวในทน)

8

คยกบนายอำาเภอพทธมณฑลคย

กบคน

ดง“นายองกร สนกล”

ค ย ก บ ค น ด ง

ค ย ก บ ค น ด ง

พดถง “นายอำาเภอ”เชอวาหลายคนคงคนเคยกบคำานด  ดวยทกจงหวดแบงออกเปนอำาเภอ แตละ

อำาเภอเราตางกรวามนายอำาเภอประจำาอย  เราเหนทวาการอำาเภอ บานพกนายอำาเภอ ไมไกลจากทาง

ผานบานเราเทาไรนก แตเมอเจอคำาถามวานายอำาเภอทำาอะไร?  เชอวาคงมหลายคนเชนกนทบอกไมถก 

ยอมรบวาเราเองก (เคย) เปนหนงในนน

เพลนพทธมณฑล ฉบบปฐมฤกษน ผศ.ดร. อภลกษณ  เกษมผลกล คณบดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลย 

มหดล พาคณผอานไปรจกกบนายอำาเภอคนใหมถอดดามของพทธมณฑล ชวนนายอำาเภอคยเรองชวต

วยเยาว กวาจะมาเปนนายอำาเภอ ความประทบในอำาเภอพทธมณฑล ฯลฯ แลวเราจะไดรจกกบ

นายอำาเภอในแงมมทไมเคยมองมากอน

“ระหวางทเรยนปรญญาโทไปได๑ปกรมการปกครองกเปดสอบนายอำาเภอ

ผมกไปสอบคนสอบกรวม๓๐,๐๐๐คนไดผมตงใจและเตรยมตวเปนป

เพราะวายงไงชวตนตองเปนใหไดปลดอำาเภอ

เพราะพอเขาฝนอยากใหลกเปนนายอำาเภอ”

ชวตสวนตว ทำนนำยอ�ำเภอเปนคนจงหวดอะไร เกดทไหนครบผมเกดเชยงใหม  โตยะลา พฒนาทสราษฎรธาน  เปลยนบทบาททกรงเทพฯ  ครบ 

คณแมเปนคนเชยงใหม พอรบราชการแลวยายไปอยทยะลา ตอนผมเกดแมกลบไปเยยมญาต

ทเชยงใหม กเลยไปเกดทเชยงใหมแตกลบมาอยทยะลา อยไดประมาณ ๗-๘ ป กยายตามพอ

รบราชการมาอยทสราษฎรธาน จงเรยนหนงสอทสราษฎรธานจนจบมธยมตน มธยมปลายกลบ

มาเรยนทกรงเทพฯ สวนปรญญาตรไปเรยนทคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร 

พอจบเรยนจบกตอปรญญาโททนททคณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

แลวท�ำไมทำนนำยอ�ำเภอตดสนใจเรยนคณะรฐศำสตรตอนแรกอยากเปนตำารวจ  เพราะพอเปนตำารวจ ผมกไดสมผสกบการทำางานของพอ 

ไดเหนชวตการทำางานของตำารวจ  เลยเกดความรสกวาอยากจะเปน พอเรยนมธยมกใฝฝน 

ทจะสอบเขานายรอยตำารวจ แตโชคไมดสายตาสน กเลยมานงคดวาอะไรทเหมาะกบ 

ตวเอง กพบวาชอบงานลกษณะทไดทำาอะไรในตางจงหวด อยากจะรบราชการทำางาน 

ชวยเหลอพนองประชาชนในพนทไกลๆ คลายๆ กบตอนเดกกคดเรองแตงเครองแบบเทๆ 

กเลยไปเรยนรฐศาสตรทมหาวทยาลยสงขลานครนทร 

วรรณดาอาทตยพงศ

9

หลงจากนนกมาคดตอวาจบรฐศาสตรจะไปทำาอะไร พอเปนตำารวจ  เพราะฉะนนชวตเขากจะผกพนกบปลดอำาเภอ 

นายอำาเภอ แลวเขากร มาวาถาเรยนรฐศาสตร  กตองไปสอบเปนปลดอำาเภอ แลวกไตเตาเปนนายอำาเภอตอไป  เพราะฉะนน 

หลงจากทจบรฐศาสตรมากตงเปาวา ชวตนจะตองสอบเปนปลดอำาเภอใหได แตในขณะนน กรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย 

เปดสอบปลดอำาเภอ ๔ ป ตอ ๑ ครง  ซงตอนทผมจบปรญญาตรมายงไมเปดสอบ ระหวางรอเปดสอบ  เลยตดสนใจสอบเขา

ปรญญาโท คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ระหวางทเรยนปรญญาโทไปได ๑ ป กรมการปกครองกเปดสอบนายอำาเภอ 

ผมกไปสอบ คนสอบกรวม ๓๐,๐๐๐ คนได ผมตงใจและเตรยมตวเปนป  เพราะวายงไงชวตนตองเปนใหไดปลดอำาเภอ เพราะพอ

เขาฝนอยากใหลกเปนนายอำาเภอ ผมกสอบไดท ๕๔

 

คนสอบ ๓๐,๐๐๐ คนแลวรบกคนครบในยคนนยงมการกระจายอำานาจอย  โดยจะขนบญชไวประมาณ ๕,๐๐๐ คน คนทไดสอบได ๑,๐๐๐ คนแรกจะเรยกเปน

ปลดอำาเภอ ซงจะเรยกบรรจภายใน ๒ ปแรก ทยอยเรยกครงละประมาณ ๓๐๐ คน สวนคนทไดลำาดบ ๒,๐๐๐-๓,๐๐๐ กไปเปน

ปลดองคการบรหารสวนตำาบล

เพราะฉะนน  เมอปพ.ศ. ๒๕๓๙ พอผมสอบได กไดบรรจรนแรกเลย  เพราะสอบไดท ๕๔ ตอนบรรจครงแรก ทางกรมกได

แตงตงใหไปเปนปลดนายอำาเภอทจงหวดประจวบครขนธ แลวกมาอยทอำาเภอปราณบร ถอวาเปนอำาเภอแรกทไดสมผสชวตของ

ความเปนปลดนายอำาเภอ เปนอย ๒ ป

ไปรบต�ำแหนงนำยอ�ำเภอครงแรกทอ�ำเภออะไรเปนนายอำาเภอครงแรกทอำาเภอเขวาสนรนทร จงหวดสรนทร กอนทจะมาอำาเภอพทธมณฑล

แลวตอนทอยทสรนทรมควำมประทบใจ หรอมวรกรรมอะไรเกดขนทโนนบำงอำาเภอเขวาสนรนทรเปนอำาเภอใหมทแยกมาจากอำาเภอเมอง  จงอยไมไกลจากตวเมองนก หางจากอำาเภอเมองเพยง 

๑๘ กโลเมตร สงทผมประทบใจในอำาเภอเขวาสนรนทรกคอในอดตดนแดนแถบนอดมไปดวยขนบธรรมเนยมวฒนธรรม

ประเพณของอาณาจกรขอมโบราณ  เพราะฉะนนจดเดนของอำาเภอกคอตรงน  ซงบรรพบรษขอมเขามไว และรนหลานก

พยายามจะสานตอ ทงทางดานการทำาผาไหมและการทำาเครองเงนมะเกอม ภาษาเขมรเรยกวาเปน “มะเกอม” แตวาพอ

เพยนเปนภาษาไทยแลวกมาเปน  “ประคำา” คอเปนเครองเงนทมลกษณะเปนเมดๆ ใชเปนเครองประดบ สรอยคอ กำาไล 

กระเปา นอกจากนยงมการละเลนพนบาน  “กนตรม” ตรงนถอวาเปนจดเดนทผมประทบใจแลวกไดไปสมผสทจงหวด

สรนทรเพราะวาในชวตไมเคยอยอสาน ไมเคยเรยนไมเคยทำางานทอสาน ครงนเปนครงแรกทไป 

แลวอกสงทประทบใจกคอ  เมอผมไปรบตำาแหนงไดไมกเดอนกปรากฏวาพระองคเจาอทตยาทรกตคณ ทาน 

ไดเสดจทอำาเภอเขวาสนรนทร ทานทรงโปรดเครองเงนมาก แลวทานกไดมาทรงฝกการตเครองเงนทนน ซงเปนสงท

ประทบใจเพราะวาพระบรมวงศานวงศไดเสดจมา ถอวาเปนเกยรตภมของคนเขวาสนรนทร

ควำมรสกเมอมำรบต�ำแหนงนำยอ�ำเภอทน แลวพอเขำมำอยจรงๆ ควำมรสกแตกตำงกนอยำงไรบำงผมมาทอำาเภอพทธมณฑล ผมกไมรมากอน  เพราะวาเดมทผใหญวางผมไวทจงหวดพระนครศรอยธยา แลวชวง

กอนคำาสงออกผมกคดวาผมนาจะไดไปอยทจงหวดพระนครศรอยธยา แลวพอคำาสงออกมากกลายเปนอำาเภอพทธมณฑล 

ซงยอมรบวาตกใจครบ  เพราะรสกวาอำาเภอพทธมณฑลเปนอำาเภอใหญ กคอนขางงงเหมอนกนวาทำาไมผบงคบบญชาไว

วางใจผมถงขนาดนน  เพราะวาไมคาดคดแลวกไมไดคาดหวง  ซงกคดวาในเมอผบงคบบญชาไววางใจใหมาทำาหนาทตรงน

กคงตองทำาหนาทใหดทสดไมใหผบงคบบญชาและชาวพทธมณฑลผดหวง

10

แลวพอไดท�ำงำนมำแลวตอนน รบต�ำแหนงมำประมำณเดอนเศษๆ ไดมอะไรทประทบใจ หรออยำกทจะคนหำ เพมเตมเกยวกบอ�ำเภอพทธมณฑลบำง

ผมมาวนท ๑๖ พฤศจกายน วนนวนท ๑๘ ธนวาคม ก ๑  เดอนกบ ๒ วน พอด การทไดมาอยอำาเภอพทธมณฑล สงหนง

ทผมมองกคอแคชออำาเภอกถอวาเปนสรมงคลสำาหรบตวผมแลว ในมมมองของผม อำาเภอพทธมณฑลเปนอำาเภอทคอนขางเปน

เมองสำาคญของชาตกวาได  เพราะเปนทงศนยกลางของพทธศาสนา การศกษา และยงเปนเมองปรมณฑลทอยตดกบกรงเทพ 

มเสนทางการคมนาคมทสะดวก สามารถทจะเชอมตอไปไดทางเหนอและใต  รวมทงสถานทสำาคญตางๆ กมาตงอยในอำาเภอ 

พทธมณฑลเปนจำานวนมาก ทำาใหเมองคอนขางโตเรวและมการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจสงคมอยางรวดเรวมาก ซงจดนเปน 

จดทผมประทบใจในอำาเภอพทธมณฑล

❝มคำาโบราณเขาบอกวานายอำาเภอตองรทกเรองแตไมเกงสกเรอง❞

ควำมประทบใจหลงกำรรบต�ำแหนงมำหนงเดอนทผำนมำ เหนอะไร แลวกอยำกทจะเรมท�ำอะไรตองกลบมามองดวาบทบาทของนายอำาเภอนนมบทบาทอยางไร จะทำาอะไรไดบาง นายอำาเภอตามพระราชบญญตระเบยบ

บรหารราชการแผนดนนน จะมหนวยงานหลกๆ กคอ สวนทหนง ทำาภมภาคใหไปรวมอยทจงหวด มผวาราชการจงหวดเปน 

ผบรหารสงสด สวนทสองกคออำาเภอ ซงมนายอำาเภอเปนผบรหารสงสด แลวตอจากนนกจะมตำาบล มหมบาน ตำาบลกจะมกำานน 

หมบานกจะมผใหญบาน 

สำาหรบพนทของอำาเภอพทธมณฑลม ๓ ตำาบล ๑๘ หมบาน ถอวามขนาดของเขตการปกครองไมใหญแตความเจรญ

ความศวไลซสง แตจะมหนวยงานทขนตรงกบนายอำาเภอจรงๆ นนไมกหนวยงาน โดยทวไปกจะมสวนราชการ  เชน พฒนาชมชน 

สาธารณสข สสด  การปกครอง และเกษตรทขนกบนายอำาเภอโดยตรง อยางตำารวจกขนกบสวนกลาง กองบญชาการภาค ๗ 

แลวกนอกจากนนหนวยงานสำาคญพวกกรมยทธศกษาทหารเรอ มสถานศกษาตางๆ กไมไดขนกบนายอำาเภอ แตวาภารกจ 

ของนายอำาเภอทกระทรวงกำาหนดมานจะตองเปนผประสาน คอประสานสวนหนวยงานตางๆ ทกสวนทอยในพนทภายในอำาเภอ 

ใหมารวมกนทำางานภายใตกรอบนโยบายของรฐบาล ใหบงเกดประโยชนตอประชาชน  ซงนโยบายของรฐบาลกคอทกกระทรวง 

ทบวง กรม นายอำาเภอกตองทำาหนาททกกระทรวง ทบวง กรม ซงมนมคำาโบราณเขาบอกวา นายอำาเภอตองร ทกเรอง แต 

ไมเกงสกเรองลกษณะจะเปนอยางนน  เพราะฉะนนสงทจะตองทำาตอไปกคอการขบเคลอนนโยบายของรฐบาลทกเรอง แตในการ 

ขบเคลอนกคงตองอาศยการมสวนรวมจากทกภาคสวน ภาคตางๆ ทงหมด คงตองรวมคดรวมทำา  เพราะวาเวลาจะเดนไปถง

ฝงสำาเรจทกสวนนนกตองคอยๆ ขบเคลอน แตสงทตองทำาแนนอนคอนโยบายของรฐบาล ซงผมมาอยทนกพบนโยบายของ

รฐบาลหลายเรอง  เยอะมาก ผมกเลยเอามาสรปสนๆ ซงคดวาหลงปใหมผมกคงจะใหแตละหนวยงานทเกยวของทางกำานน 

ผใหญบาน แลวกระบบการปกครองสวนทองถนไดมองภาพชดแลวกรวมกนขบเคลอน โดยจดเปน ๕ ป ๑๑ ปลอดครบ

๕ ป ไดแก ปรองดอง ปฏรป ประชาธปไตย ปกปองและเชดชสถาบนพระมหากษตรย และปากทอง

๑๑ ปลอด ไดแก

๑. ปลอดยาเสพตด 

๒. ปลอดภยในชวตและทรพยสน 

๓. ปลอดอบายมข 

๔. ปลอดการคามนษย 

๕. ปลอดผมอทธพล 

๖. ปลอดภยทกเทศกาลและทกฤดกาล 

๗. ปลอดทจรต

๘. ปลอดผยากไรผดอยโอกาส 

๙. ปลอดขยะและสงแวดลอมเปนพษ 

11

❝ผมเชอวานำาทกหยดลวนมตนนำาคนทกคนลวนมทมา❞

สดทำยนะครบ เหนแนวคดดๆ ในกำรพฒนำอ�ำเภอพทธมณฑลแลวกเหนประสบกำรณกำรท�ำงำนของ ทำนนำยอ�ำเภอ อยำกทรำบวำตนแบบในกำรด�ำเนนกำรหรอวำตนแบบในกำรท�ำงำนของนำยอ�ำเภอเปนใคร  อยำกทจะใหนำยอ�ำเภอลองเลำใหฟง

พดถงตนแบบของชวตการทำางาน ถาไดสมผสไดอยกบผบรหารทานไหนกจะซมซบมานะครบ ทผานมาผมมโอกาสได

ขนเปนเลขานการของขาราชการชนผใหญ ๓ ทาน ซงผมกคงตองใหเครดตทาน  เพราะวาผมเชอวา  “นำาทกหยดลวนมตนนำา 

คนทกคนลวนมทมา” ทผมมตวตนทกวนนไดกเพราะวาผบงคบบญชา โดยเฉพาะหลกๆ ๓ ทานน ทเปรยบเสมอนเปนทงครและ 

ผบงคบบญชาทใหการสนบสนน  เกอหนนการทำางาน ทานแรกตำาแหนงสดทายทานเปนรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย ทาน

พลอากาศเอกคงศกด วนทนา เคยเปนผบญชาการทหารอากาศ แลวผมกไดเปนเลขานการของทานเมอป พ.ศ. ๒๕๔๘ - ๒๕๔๙ 

ในยคททานเปนรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทยประมาณหนงปเศษๆ 

ทานท ๒ กคอทานวระยทธ  เอยมอำาภา ทานเปนผวาราชการจงหวดสมทรสงคราม จงหวดสมทรสาคร และตำาแหนง

สดทายทานเปนอธบดกรมสงเสรมการปกครองทองถน 

และทานท ๓ กคอทาน  เชดศกด ชศร ทานเปนผวาราชการ

จงหวดพะเยา แลวกผวาราชการจงหวดสมทรปราการ กไปเกษยณ

ทจงหวดสราษฎรธานครบ  เปนผวาราชการจงหวดสราษฎรธาน 

คอทง ๓ ทานน  ผมอยกบทานรฐมนตรคงศกด  วนทนา ๑ ป อย

กบทานวระยทธ ๔ ป แลวกอยกบทานเชดศกด ๓ ป  รวมทงหมด 

๘ ปทอยกบผใหญทง ๓ ทาน ซงทง ๓ ทานมความคลายกน ท

มองเหนกคอความสขม  รอบคอบ และจตทมเมตตาธรรมตอผใต

บงคบบญชา การทำางานกคอนขางจรงจงแตเรยบงายและประหยด 

เพราะฉะนนชวงเวลาทอย กบผบงคบบญชาทง ๓ ทานน  กได 

หลอหลอม ผมกอาจจะซมซบแนวความคด แนวการทำางานของทง 

๓ ทานมา กถอวาเปนบคคลตนแบบกวาไดนะครบ.

๑๐. ปลอดโรคระบาด โรคยอดฮตชวงทผานมากคอไขเลอดออก แลวกในชวงเดอนทผานมาอำาเภอพทธมณฑลขน

เปนอนดบ ๑ ของจงหวดนครปฐมจาก ๗ อำาเภอ ผมมานกใหทางสาธารณสขเขาจดทมรณรงค ลาสดเมอ ๓ วนทแลวไป

ประชมกบทางสาธารณสขอำาเภอ เขาบอกวาตวเลขลดลง กแสดงวาทกพนทกไดขบเคลอนกนอยางจรงจง 

และ ๑๑ กคอปลอดทกข ปลอดทกขกคอทางอำาเภอไดจดใหม  “ศนยดำารงธรรม” ของอำาเภอพทธมณฑลซงจะเปน

หนวยทจะรบเรองราวรองทกข ความเดอดรอนทกเรองกมารองเรยนไดทศนยดำารงธรรม โดยศนยดำารงธรรมจะมหนาทเปน

แกนกลางในการแกไขปญหา*

สรปวาภารกจทตองทำานนคงตองขบเคลอนตามนโยบายของทางรฐบาลเปนวาระแรก สวนการขบเคลอนภายใน

อำาเภอกคงตองฟงทกภาคสวนวาแตละภาคสวนมไอเดยทอยากจะทำาอะไร แลวอำาเภอกพรอมทจะเดนไปดวยกนกบทกภาค

สวน  ซงของอำาเภอกจะมเวทประชมอยบอยๆ เพราะฉะนนตรงนกจะเปนเวททจะเปดรบฟงความคดเหนของแตละภาคสวนได

เดอนหนากจะจดประชมสญจรไปทวทยาลยนาฏศลปครบ กคงตองบอกวา  การทำางานยคนตองทำางานแบบ 

ประชารฐ  (ประชา+รฐ) ประชากคอประชาชน รฐกคอภาครฐ  ซงนอกจากจะมภาครฐ ภาคประชาชนแลวกตองเอาภาค

เอกชนเขามาดวย แลวกรวมทงผทรงความรตางๆ ปราชญชาวบาน นกวชาการ คณาจารยกตองมาใหความคดเหนในการ

ดำาเนนเรองตางๆ ทหลากหลาย รวมทงองคกรทอยขางนอกกตองชวยกน กคงไมคดเองวาตองเอาอยางนอยางนน แตคง

ตองเปนความคดเหนทมาจากการมสวนรวมของทกๆ ภาคสวน

12

ลำนช

มชน เมอผกตบชวา

(จากคลองนราภรมย) ใหคา มคณเมอผกตบชวา

(จากคลองนราภรมย) ใหคา มคณวรรณดาอาทตยพงศ

หากลองทอดสายตาไปยงรมคลอง นอกจากทวทศนรมคลองอนเปนเอกลกษณ บานไม ศาลาทานำาโดดเดน สายนำาไหลเออยเฉอย และทไมพนสายตาคอ สวะกอเขยวทลอยละเรอย คนตา สำาหรบคนไกลกดสวยงามไปอกแบบ แตสำาหรบคนใน สงนอาจจะถกมองเปนศตรชดๆ 

ใชแลว  เรากำาลงพดถง “ผกตบชวา”

ผกตบชวาเปนพชทมถนกำาเนดในทวปอเมรกาใต โดยผกตบชวา ในประเทศไทยนนมผ นำาเขามาจากเกาะชวา  (ประเทศอนโดนเซยในปจจบน) ชวงรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว (รชกาลท ๕) ในป พ.ศ. ๒๔๔๔ โดยเจานายฝายในทตามเสดจประพาส ประเทศอนโดนเซย ไดเหนพชชนดนมดอกสวยงาม จงนำากลบมาปลก ในประเทศไทย และใสอางดนเลยงไวหนาสนามวงสระปทม จนกระทง เกดนำาทวมวงสระปทมขน ทำาใหผกตบชวาหลดลอยกระจายไปตาม แมนำาลำาคลองทวไป และแพรพนธอยางกวางขวาง จนคนไทยทวประเทศ พบเหนและรจกกนเปนอยางด

  ใครจะคดวาจากอางดนหนาบาน จะกระจายไปถงแหลงนำาทวประเทศ

  แมนำา ค คลอง ทงสายใหญ สายเลก  ไดตอนรบผกตบชวานองใหมกนถวนทว

  ผกตบชวาจงจดเปน  “เอเลยน สปชส” หรอ  “ชนดพนธตางถน” ทเขามาแพรระบาดรกรานจนกอใหเกดความเสยหายตอระบบนเวศในประเทศไทย มการแพรขยายพนธอยางรวดเรว  ใน ๑  เดอน  ผกตบชวาเพยง ๑ ตน อาจขยายพนธไดมากถง ๑,๐๐๐ ตน ถงแมนำาจะแหงจนตนตายแตเมลดของมนกยงมชวตตอไปไดนานถง ๑๕ ป  และทนททเมลดไดรบนำาทเพยงพอ กจะแตกหนอเปนตนใหมตอไป จนกอใหเกดความเสยหายตอแหลงนำาหลายประการ อาทเชน ขดขวางการระบายและการไหลของนำา กดขวางการจราจรทางนำา ทำาใหปรมาณออกซเจนในแหลงนำาลดลง ตลอดจนเปนแหลงเพาะพนธศตรพชบางชนด และทวความรนแรงจนเปนปญหาระดบประเทศ ทำาใหรฐบาลตองเสยงบประมาณในการกำาจดผกตบชวาจำานวนมาก  ซงไมเพยงแตประเทศไทยเทานน  อกกวา ๕๐ ประเทศทวโลกกเจอปญหาเชนเดยวกน ประเทศไทยเองเรมมการกำาจดผกตบชวามาตงแตสมยรชกาลท ๖ ถงขนาดมการออกพระราชบญญตสำาหรบกำาจดผกตบชวา พ.ศ. ๒๔๕๖ ปจจบนมหนวยงานและองคกรตางๆ ไดเขามาชวยเหลอในการกำาจด  เชน นำาไปผลตเปนของใช อาหารสตว ทำาปย ฯลฯ 

13

หากจากวนนนจนถงวนน ปญหาผกตบชวากยงคงมอย และไมมททาวาจะหมดไปงายๆ

ทวากปฏเสธไมไดเชนเดยวกนวา  ผกตบชวา กไดกลายเปนสวนหนงในวถชวตของชาวรมนำาไปเรยบรอยแลว 

ไมใกลไมไกลจากมหาวทยาลยมหดลนก ขามสะพาน ขามคลองมหาสวสด  ผานสะพานขามคลองโยงจะพบกบชมชน วดมะเกลอ  เปนชมชนเลกทอยตดรมคลองนราภรมย ซงเปน คลองทมมาตงแตสมยรชกาลท ๕ ตงอยทอำาเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม เปนคลองทกนกลางระหวางจงหวดนครปฐม และจงหวดนนทบร

คลองนราภรมยเคยเปนแหลงนำาหลอเลยงชวตของคนรมสองฝงคลอง จนกระทงเมอเกดนำาทวมใหญป ๒๕๕๔ ผกตบชวามหาศาลจงถกพดพามาจนแนนเตมลำาคลอง นำาเรมเนาเสย แถมคนทนยงไมชวยกนรกษาสงแวดลอม กำาจดเทาไหรกไมมวนหมด

สำาหรบคนนอกอยางเราๆ  เหนผกตบชวาใบเขยว ออกดอกสมวงสดใสกสวยงามไปอกแบบ แตอยางทบอก สำาหรบคนในนนถอเปนภาวะหวานอมขมกลนอยางบอกไมถก จะสลดกไมหลด ไมวาจะทำาอยางไรผกตบชวากยงระบาดอย กตองอยรวมกบผกตบชวาใหไดตอไป

แตจะเปนอยางไรถาแทนทจะมงเสยงบประมาณกบการกำาจดเพยงอยางเดยว แลวหนมาหาประโยชนจากผกตบชวาไปดวย

เมอผกตบชวำ ใหคำ มคณ ?ปจจบน ปญหาผกตบชวาทแพรหลายเตมลำานำา ค 

คลอง จนกลายเปนมลภาวะทางนำา กลายเปนปญหาใหญในการสญจร อกทงทำาใหนำาไหลไมสะดวก  เกดการเนาทบถมทำาใหลำาคลองตนเขน มหาวทยาลยมหดล และศนยสตวทดลองแหงชาต  รวมกบชมชนคลองนราภรมย ตำาบลคลองโยง อำาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม รวมกนหาแนวคดในการนำาผกตบชวามาใชประโยชน โดยมคณวล สวดมาลย ประธานกลมคนรกษถนบานวดมะเกลอ  เปนผ รเรมหาทางฟนฟ  เรมจากคนไมร  หมนหาขอมลจนรวาคณสมบตพเศษของ ผกตบชวา คอ นำาหนกเบา แหงเรว  ไมดดซบความชน ประกอบกบทราบขาวทางศนยสตวทดลองแหงชาต มหาวทยาลยมหดล กำาลงหาวสดทจะนำามาทำาทรองนอนของสตวทดลอง จากเดมทใชซงขาวโพดนำาเขาจากตางประเทศทมราคาแพง

14

คณวล  จงมความคดนำาผกตบชวามาอบแหงและนำาไปเสนอขาย และไมคาดคดวา  ผกตบชวานจะขายได แถมราคาดอกดวย คณวลและชาวบานทนจงไดอาชพใหม  เกบผกตบชวามาตากแหงสงขายเดอนละ ๓,๐๐๐ กโลกรม นบตงแตมการแปรรปผกตบชวาเปนวสดรองนอน สามารถกำาจดผกตบชวาไดถง ๑๐๐,๐๐๐ กโลกรมตอเดอน แคเวลา ๑ ป นำาในคลองนราภรมยกใสสะอาด สตวนำาเรมอยอาศยได มผกตบชวาใหเหนเฉพาะใตถนแตละบานทเลยงไวเกบขาย และไมใชแคคณภาพนำาดขนเทานน คณภาพชวตของคนรมสองฝงคลองทนกดขน บรรยากาศแหงความเปนมตร  เปนถนทอยอาศยทรนรมยกเกดขนตามมา

อยางไรกตาม การเรยนรเพอพฒนายงไมหยดอยแคนน ลาสดนกศกษาชนปท ๔ สาขาวชาภาษาไทย คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยมหดล ไดจดทำา  “โครงการแปรรปผกตบชวาเปนผลตภณฑกระดาษเพอสรางรายไดใหแกกลมแมบานและเกษตรกรชมชนวดมะเกลอ” ซงเปนผลงานในรายวชาบรณาการภาษาและวรรณคดไทยเพอการพฒนา ประจำาปการศกษา ๒๕๕๘ โดยไดรวมมอกบศนยสตวทดลองแหงชาต วจยหาขอสรปเพอสรางสรรคกระดาษทมประสทธภาพมากทสด ทงนกเพอเสนอทางเลอกในการแปรรปผกตบชวาซงเปนพชนำาทหาไดงายในชมชนวดมะเกลอ จากพชนำาทไมมประโยชนกลายมาเปนผลตภณฑกระดาษทสามารถวางจำาหนายได และสรางรายไดใหแกกลมแมบานและเกษตรกรในชมชนวดมะเกลอ  อนจะเปนการเรยนรรวมกนระหวางคณะผจดทำาและคนในชมชนวดมะเกลอ  เพอเปนการปทางใหแกกลมแมบานและเกษตรกรชมชนวดมะเกลอไดมทางเลอกในการสรางรายไดเสรมและเปนแนวทางในการลดปรมาณผกตบชวาในคลองนราภรมย

สงทนาสนใจคอพวกเขาเลอกทจะนำาองคความรตางๆ ทไดเลาเรยนมาประยกตใชเพอสรางผลงานนวตกรรมทเปนประโยชนตอชมชนรอบมหาวทยาลย

กระดำษผกตบชวำ ทำงเลอกใหม?เรมจากลงพนทสำารวจปญหาผกตบชวาในคลองนราภรมย  เกบ

ขอมลและศกษาวธการทำากระดาษจากผกตบชวา รวมไปถงสรางความคนเคยกบคนในชมชนวดมะเกลอ

จากนนทดลองหาวธการ  สวนผสมในการหมก  และจำานวน วนหมก  เพอใหไดลกษณะของเยอกระดาษทตองการ รวมถงลงพนท ชมชนวดมะเกลอ  เพอตรวจสอบความเปลยนแปลงของเสนใย ผกตบชวา หลงจากผานกระบวนการหมกในระยะเวลาตางๆ  ไดแก หมก ๗  วน, ๑๔ วน และ ๒๘ วนตามลำาดบ  เมอไดผลทตองการ กลงพนทชมชนอกครง  เพอชกชวนกลมแมบานและเกษตรกรมารวมกน ทำาผลตภณฑกระดาษ โดยในครงนมการใสสและลวดลายจากวสดธรรมชาต  เชนกลบดอกบว  เพอเพมความสวยงามอกดวย

อานๆ ด  เผลอๆ อาจนกไปวาเหมอนโครงงานวทยาศาสตรทวไป 

แตเดยวกอน อยาลมวานเดกสาขาวชาภาษาไทย พวกเขามฟงกชนพเศษแถมทายมาดวย

ไมเพยงจะทดลองหมกเยอผกตบชวาดวยกลวธการหมก ๒ วธคอ หมกดวยโซดาไฟและนำาสปปะรดเทานน  (นำาสปปะรดทำาใหเยอมความยยดกวา) หากยงมการทำาแพคเกจผลตภณฑเพอเปนการเพมมลคาอกดวย พรอมกนนนยงเพมเรองราวใหผลตภณฑโดยนำาขอมลทางคตชน วรรณกรรม และวรรณคดมาบรณาการรวมกบผลตภณฑไดอยางนาสนใจ

15

“ผกตบ” ในวรรณคดไทยในวรรณคดไทยหลายเรองมพดถงผกตบ  หลายคนคงนก

ภาพตามเปนภาพผกตบชวา แตจรงๆ แลวผกตบทพดถงนนคอ ผกตบ(ไทย) ทนบวนนอยคนนกทจะรจก ผกตบ(ไทย) ซงมอยคชาวไทยมาแตเดม สวนผกตบชวานนเพงเขามาจากชวา ในสมยรชกาลท ๕ แตดวยความผกตบชวาขยายพนธออกไปตามแหลงนำาตาง ๆ ไดอยางรวดเรวมาก  ในขณะท  ผกตบ(ไทย) ซงมอยแตเดมนนขยายพนธไดชามาก และมขอจำากด คอไมสามารถลอยไปตามนำาไดเหมอนผกตบชวา ปจจบนจงพบขนอยในทชนแฉะเพยงไมกแหง คนไทยนอยคนจะมโอกาสไดพบเหนผกตบ(ไทย) ยงการนำามาประกอบอาหารในฐานะผกยงนอยลงไปอกหลายเทา จงอาจกลาวไดวาผกตบ(ไทย) กลายเปนผกดงเดมทถกลมกวาได

คนไทยยคเราๆ อาจหลงลม แตในวรรณคดหลายเรองยงมการกลาวถง  ผกตบ(ไทย) อย แสดงใหเหนวาผกตบ(ไทย) อยคกบวถชวตรมนำาของชาวไทยมาอยางยาวนาน ตงแตสมยสโขทยเลย ทเดยว

ในไตรภมพระรวง พระราชนพนธในพญาลไทย วรรณคดสมยสโขทย  มกลาวถงผกตบในฉททนตสระซงเปนสระใหญ ๑ ใน 

๗ สระในปาหมพานต และเปนทอยของพญาชางฉททนต  วา  “ฉททนตสระ  เปนสระนำาในปาหมพานตมพนทประมาณ ๖,๐๐๐,๐๐๐ วา บรเวณใกลเคยงมปาผกตบอยรอบๆ ความกวางประมาณ ๘,๐๐๐ วา ถดปาผกตบนนมาชนนอกมปาดอกบว ๗ อยาง ไดแก นลลบล, ดอกรตตบล, รตตบล,  เสตบล, จงกลณ, ดอกบวแดง, ดอกบวขาว และดอกกระมท ดอกบวทง ๗ นนอยรวมกนตดกบดอกผกตบเปนหมแลดงดงามยง” นอกจากนยงปรากฏในตอนทกลาวถงมหาฉพพรรณรงส รศม ๖ ประการ ทเปลงออกจากพระสรรกายของพระพทธเจา วา “พระรศมอนหนงแลมพรรณเขยวงามดงดอกองชน แลดงดอกนลบล แลดอกผกตบ ดงแววนกยงแลปกแมลงภ” 

ผกตบ(ไทย) มใบรปหวใจปลายเรยวแหลม มหใบแหลม ดอกเกดเปนชอกระจก โผลออกมาตรงกานใบ มกลบเลยงหมชอดอกเอาไว ดอกมสนำาเงนอมมวง นบวาเปนสงดงามเปนทชนชมของคนไทยในอดต

ผกตบ(ไทย)

16

นอกจากน  ในจารกวดพระเชตพนวมลมงคลาราม  (วดโพธ) ยงจารกเรองราวทกลาวถงผกตบ โดยกลาวถงนางสงกรานตนางหนงททดดอกสามหาว (ดอกผกตบ) คอ นางมโหธรเทว  ซงเปนนางสงกรานตวนเสารมลกษณะ “ทรงพาหรดทดดอกสามหาว อาภรณแกวนลรตน ภกษาหารเนอทราย พระหตถขวาทรงจกร พระหตถซายทรงตรศล  เสดจมาบนหลงมยรา (นกยง)” 

บรณำกำรควำมร สรำงเรองรำวใหผลตภณฑกระดาษจากผกตบชวา  ไดกระดาษโลงๆ มาอยาง

เดยวกคงไมเก  นกศกษาเลอกหยบขอมลดานวรรณคด วรรณกรรม  และคตชนมาใช ในการเพมเรองราวให ผลตภณฑกระดาษจากผกตบชวาของตนใหนาสนใจขน แมผกตบทกลาวถงในวรรณคดจะเปนผกตบไทย แตกปฏเสธไมไดวาผกตบอยคกบสงคมไทยมาชานาน รวมไปถงผกตบชวากเชนเดยวกน

ทางกล มนกศกษาไดเลอกขอมลเรองนางมโหธรเทว  ทดดอกสามหาว  (ดอกผกตบ)  มาออกแบบ

เปนลวดลายของการดสำาหรบเพมมลคาใหกบผลตภณฑกระดาษหอของขวญจากผกตบชวา  รวมไปถงทำาเปนการดอวยพรอกดวย  ไดทงคณคาจากวสดใกลตวและเร องราวภมป ญญาวฒนธรรม สอดแทรกอยอกดวย

ผกตบชวาจากคลองนราภรมยในวนน  จงมทงเรองราว ความเปนมา มทง  “คณ” และ “คา” ทนาสนใจ ไมใชแควชพชนำาทรงแตจะสรางปญหาอกตอไป

17

เมอวนท   ๒๕  ธนวาคม  ๒๕๕๘  ทผ านมา นกศกษาชนป ๔ สาขาวชาภาษาไทย คณะศลปศาสตร  มหาวทยาลยมหดล  ไดนำาเสนอ ผลงานในรายวชาบรณาการภาษาและวรรณคดไทยเพอการพฒนา ประจำาปการศกษา ๒๕๕๘ นกศกษาแตละกลมไดนำาเสนอผลงานทใชระยะเวลาตลอด ๑ ภาคการศกษาในการประยกตใชองคความรวชาตาง ๆ และเทคโนโลยสมยใหมเพอสรางผลงานนวตกรรมทเปนประโยชน  โดยเนนพฒนาภมปญญาเดมทมอย ในชมชนรอบมหาวทยาลยมหดล  เพอใหสอดคลองกบการนำาผลงานไปใชไดจรง ทงนผลงานของนกศกษามทงหมด ๑๕ โครงการ ตวอยางเชน

บรรยากาศนอกหองคกคกไปดวยนกศกษาทก�าลงจดเตรยมงาน ปนความตนเ

ตน

กระวนกระวายใจวาวนนการน�าเสนอจะผานไปดวยดไหม การทมเทตลอด

หนงภาคการศกษา 

จะออกดอกผลในวนน

โครงการ “บรรจภณฑสรางอตลกษณ”  จากขนมไทยโบราณสสนคาขนชอของตลาดน�าดอนหวาย

นกศกษาได นำ าองค ความร ด าน ศลปศาสตรสาขาวชาภาษาไทย มาใชใน การออกแบบบรรจภณฑสร างอตลกษณ ใหแกขนมหวานรานเจ โส ย  ซงเป นร าน เก าแก ชอดงในตลาดดอนหวาย  โดยใช ความร   ดานการแตงกาพย  เพมเรองราว ให ผลตภณฑ   และบรณาการด านการ ออกแบบบรรจภณฑใหใชไดจรงโดดเดน และสามารถดงดดลกคาได  ในรปเจโสย “แม ทนห ว ”   ของกล ม เดนทางมาชม การนำาเสนอผลงานของนกศกษา  ดวย ความภาคภมใจในผลงานของลกๆ

เรยนรé ตอยอด บรณาการ เพอพฒนาชมชน

วรรณดาอาทตยพงศ

รอยเรอ

งราว

18

มองเผนๆ กเหมอนลวดลายขวดแกวธรรมดาๆ หากแทจรงแลวมทมาทนาสนใจ  เนองจากทางกลมไดเกบลวดลายประตมากรรมจากวดสาลวน มรดกทางศลปะของชาวศาลายา มาถอดเปนลายกราฟฟก พฒนาเปนลวดลายบรรจภณฑนำาอง นสมนไพรของกลมแมบาน ทำาใหนกศกษาและชมชนไดรวมกนออกแบบบรรจภณฑทสรางอตลกษณใหชมชน เปนการบรณาการความรดานศลปศาสตร ใหเกดประโยชนแกชมชนโดยรอบมหาวทยาลย 

ชองทางหนงในการเผยแพรความรผานสตกเกอรไลน ดวยความทเปนเดกเอกไทยเลยตองการทจะเผยแพรความรดานวรรณคดไทยเรอง “กาพยเหชมเครองคาวหวาน” โดยใชบทชมเครองหวาน ปรากฏชอของหวานทเราไมคนหและเกอบจะเลอนหายไปในสงคม อยางเชน ลดต ลำาเจยก รงไร  ชอมวง  จามงกฎ นำาขนมหวานมาเปนตวสตกเกอรแทนอารมณตางๆ ของคสนทนาไดอยางนารกและนาสนใจ มแผนวางขายในไลนสโตร เรวๆ น

โครงการการพฒนาลวดลายประตมากรรม 

สการพฒนาบรรจภณฑ (น�าองนสมนไพร)

  “ของขวญขาว” นำาฟางขาวทเหลอใชในชมชนมาแปรรปเปนกระดาษฟางขาวทเปนมตรตอสงแวดลอม พรอมกนนน กเลาเรองวฒนธรรมขาวผานทางลวดลายบนกระดาษฟาง  ไดแกลายพระแมโพสพ  เฉลว และมโหตร กระดาษทไดนนสามารถนำามาใชเปนการดอวยพร กระดาษหอของขวญ หรอบรรจภณฑขาวได  เปนการบรณาการ องคความรเกยวกบวชาตางๆ  ใหเกดประโยชนแกชมชน นาสนทร ตำาบลงวราย

โครงการสตกเกอรไลน ชด ขนมหวาน จาก กาพยเหชมเครองคาวหวาน

โครงการ การเพมมลคาฟางเหลอใชในนา  สการเลาเรองราววฒนธรรมขาวผานกระดาษฟางแปรรป ภายใตแนวคด ‘ของขวญขาว’

19

พวงมโหตร  คอ พวงอบะทประดษฐจากการ นำากระดาษวาว กระดาษสา หรอกระดาษแกว มา พบแลวใชกรรไกรตดสลบไปมาใหเปนพวงหอยเปนชนๆ  เปนงานชางหรองานฝมอประเภทหนงทมการสงสม ถายทอดภมปญญาไทยสลกหลานในทองถน นอกจากนพวงมโหตรยงเกยวของกบคตชนในดานความเชอ ซงคนสมยกอนเชอวา  เปนสรมงคล ซงสามารถเหนได ตามวดในชนบททนำาพวง มโหตรมาประดบตกแตงสถานทต างๆ  ตาม งานบญงานประเพณ งานรนเรงตางๆ

  พวงมโหตร  เปนหนงในศลปวฒนธรรมทใกลจะสญหายไป และไมเปนทร จกมากนก เนองจากเปนการถายทอดผานความทรงจำาโดยผสงอายในชมชนและยงไมมการรวบรวมหรอบนทกไวเปนลายลกษณอกษร  อกทงวสดอปกรณทใชในการทำาพวงมโหตรยงไมมความคงทนถาวรและเสอมสลายไดงาย

  ทางกลมจงไดจดทำาผลตภณฑในการประดษฐพวงมโหตรเพอจำาหนาย  เพอเผยแพรความรในการทำาพวงโหตรและอนรกษศลปะการทำาพวงมโหตรอกชองทางหนง และทสำาคญเปนตวอยางในการสรางอาชพและสรางผลกำาไรใหคนในชมชน

  ไมเพยงเทานน ยงจดกจกรรมเผยแพรการทำาพวงมโหตรตามโรงเรยนในชมชนโดยรอบอกดวย ผลทไดคอนองนกเรยนชนประถม โรงเรยนวดงวราย ไดนำาความรเรองการจดทำาพวงมโหตรไปใชในการจดแสดงผลงาน และยงไปกวานนจากคำาบอกเลาของคณครอารย คณครโรงเรยนวดงวราย เลาวา  เดกนกเรยนชายคนหนงถงขนบอกวา จะเอาความรน ไปทำาพวงมโหตรในงานบวชของตนเองเมอโตขน ทงนกศกษาและผนงชมตางกประทบใจไป ตามๆ กน

โครงการการจดการท�า พวงมโหตรสรางสรรค เพอฟนฟ ภมปญญาทองถนอยางยงยน

20

นอกจากนยงมโครงการทนาสนใจอกหลายโครงการ ทลวนเปนโครงการทเนนพฒนาวฒนธรรมและภมปญญาดงเดมทมอย  ในทองถนใหเกดประโยชนในแงมมใหมและใชไดจรง  ไมวาจะเปน  โครงการแปรรปผกตบชวาเปนผลตภณฑกระดาษ  เพอสราง รายไดใหแกกลมแมบานและเกษตรกรชมชนวดมะเกลอ โครงการการประยกตใช  “วรรณคดนราศ” ในฐานะทนทางวฒนธรรมเพอ สงเสรมการขายผลตภณฑของผประกอบการทองถนในชมชนบานใหม หรอโครงการหนงสนศาลายานาเทยว เพอสงเสรมการทองเทยว ในอำาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม เปนตน

จบงานนำาเสนอในวนนนดวยรอยยมดใจปนโลงใจของบรรดานกศกษา บวกกบรอยยมภาคภมใจของทงบรรดาแมยกนกศกษาและอาจารยประจำาวชา สงททมเทมาตลอดระยะเวลาหลายเดอนออกดอกผลงดงาม พรอมกนนน สงทไดตามมาไมใชแคคะแนนทจะทำาใหผานรายวชาไปได หากยงรวมถง การไดเขาไปคลกคลและสรางสำานกทดรวมกนตอวฒนธรรมและรากฐานของชมชน การไดทำาอะไรใหชมชนทตนเขามาอาศยและเลาเรยนตลอดสป ตลอดจนความสมพนธอนดระหวางนกศกษากบคนในชมชน ดงทคณวล สวดมาลย ประธานกลมคนรกษถนบานวดมะเกลอ แถมไวในตอนทายวา “การเรยนรวนน คงไมจบเทาทวนน” 

21

ชำวพ

ทธมณ

ฑล  สวสดปใหมพลเรอตรมงคล แสงสวางศลปนแหงชาตพทธศกราช๒๕๔๓สาขาศลปะการแสดง(คตศลป)

วรรณดาอาทตยพงศ

ชวงเชาของวนท ๖ มกราคม ๒๕๕๙ ผศ.ดร.อภลกษณ 

เกษมผลกล คณบดคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยมหดล 

และอาจารยเก แดงสกล อาจารยประจำาสาขาวชาภาษาไทย 

คณะศลปศาสตร  มหาวทยาลยมหดล  เดนทางไปสวสด 

ปใหม พลเรอตรมงคลแสงสวาง  เจาของเสยงเหเรอ 

สดคลาสสกคนหนงของเมองไทย  เชอวาหลายคนคงคนเคย 

กบเสยงเหของทานมาตงแตเดกผานเสยงตามโทรทศน 

ทถายทอดสดงานพระราชพธ ครงนเราไดมโอกาสมาคยกบ 

ทานโดยตรง  เมอไปถงบานทานซงอย ในตำาบลศาลายา 

อำาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม ไมไกลจากมหาวทยาลย 

มหดล ศาลายานก ทานเดนออกมาตอนรบอยางอบอนดวย

ใบหนายมแยมเปนกนเอง

พลเรอตรมงคล แสงสวาง  เปนศลปนแหงชาต  พทธศกราช ๒๕๔๓ สาขาศลปะการแสดง  (คตศลป) ปจจบนอาย ๗๕ ป 

(พฤศจกายน ๒๕๕๘)  เกดเมอวนท ๒๑ พฤศจกายน ๒๔๘๓ ทจงหวดสพรรณบร  เขารบราชการครงแรกใน แผนกเรอกล กอง

เรอเลก กองทพเรอ  เมอขณะเขารบราชการนนเปนระยะทมการฟนฟประเพณการจดกระบวนพยหยาตราชลมารค  เมอกองทพ

เรอประกาศรบสมครขาราชการในกองทพเรอมาฝกหดเหเรอ พลเรอตรมงคล แสงสวาง  ซงเปนผมพรสวรรคและชอบรองเพลงมา

ตงแตเดก  จงสมครเขารบการฝกหดและไดรบคดเลอกเปนคนหนงในจำานวน ๕ ราย และไดรบการถายทอดจากพนจาเอกเขยว 

ศขภม ซงเปนพนกงานนำาเหในขณะนนและใกลเกษยณอายราชการ ตอมากองทพเรอจดประกวดแขงขนการเหเรอ และพลเรอตร

มงคล แสงสวาง ไดรบรางวลชนะเลศและรบมอบเปนตวยนในการเหเรอ จนกระทงเมอพนจาเอกเขยว ศขภม  เกษยณราชการในป 

๒๕๑๑ พลเรอตรมงคล แสงสวาง จงไดรบหนาทพนกงานเหสบตอมา 

งานแรกในชวตของพลเรอตรมงคล คอ พระราชพธสมโภชกรงรตนโกสนทร ๒๐๐ ป ในป ๒๕๒๕ รฐบาลจดใหมงานเฉลมฉลอง 

และมพระราชพธ ยงใหญ คอการเสดจพระราชดำาเนนโดยกระบวนพยหยาตราทางชลมารค พลเรอตรมงคล แสงสวาง จงไดแสดง 

ความสามารถในการเหเรอเปนครงแรกและไดรบมอบหมายใหเปนพนกงานเหทกครงทมพระราชพธสำาคญตลอดมา และงานสดทาย 

ของทานคอ การเหขบวนเรอพระราชพธ  ในการประชมกลมความรวมมอทางเศรษฐกจในภมภาคเอเชยแปซฟก ในป พ.ศ. ๒๕๔๖ 

แตใชวาทกครงทเสดจพระราชดำาเนนทางชลมารค จะราบรนเสมอไป พลเรอตรมงคล  เลาวา ในชวงป ๒๕๓๙ อยดๆ กม

พายในตอนททานมาประจำาการ ตอนนนพระบาทสมเดจพระเจาอยหวยงไมไดเสดจลงเรอ แตทรงประทบอยทพระทนงราชกจ แต

กอนทจะประทบนนฉตรและผามานรวงลงนำา ทหารและฝพายตองวายนำาลงไปเกบ และในวนทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเสดจ

พระราชดำาเนนจรงๆ กไมนาเชอวาจะมพายและฝนตกหนกมาก ในชวงแรกทานกเหนวาเมฆดำาตงเคามาทางปากอาว พอเรอเรม

ออกตวมา  เมฆกเรมออมออกทางขวาเรมวน ทานกไมแนใจวาเกดไดอยางไร  เมอถงสะพานพระปนเกลาทงพายและฝนกระหนำา 

22

จนมองอะไรไมเหน พดทกอยางกระจดกระจาย เพยงแคระยะเวลาประมาณ ๕ นาท แตพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทานทรงนง

มาก ทานเลาใหฟงยอนถงความหลงอนนาตนเตนในครงนน

ทานเกษยณอายราชการและสงไมตอใหเดกรนใหมไดมาสบตอหนาท  ในป ๒๕๔๔ แตปจจบนกยงเปนทปรกษาใหคณะ

กรรมการจดงานอย

แมวาปนทานจะอาย ๗๕ ปแลว แตสขภาพรางกายยงแขงแรงเหมอนเพงจะเกษยณมาใหมๆ ทานเลาใหฟงดวยนำาเสยง

เปอนยมวา ทานไมมโรคประจำาตวและดแลรกษาสขภาพตวเองอยางด ทานเลาวาออกกำาลงกายโดยการปนจกรยานจากบานไป

มหาวทยาลยมหดลทกวน ประมาณวนละ ๑ ชวโมง พรอมกนนนกดแลเอาใจใสเรองอาหารการกน ทงนเพราะทานมเปาหมาย

ใหญใหรอคอย

“นกๆ แลวกอยากเสยงสกครง ขอทงทายไดไหมกอนตาย ขอเหไดไหม เพราะสภาพรางกายเรายงไหว เราไมไดปลอย”

ถอยคำาททรงพลงจบใจเรา อายทลวงเลยมาเกอบคอนศตวรรษ ทำาอะไรจตใจทมงมนจะทำาในสงทตนรกและความรกความ

ทมเททมตองานอยางแรงกลาไมไดเลยจรงๆ พาใหนกถงคณจโร โอเอะ ชายชราผอทศตวเองใหซช กลาวถงงานของตน ในสารคด

บนดาลใจ Jiro dream of Sushi

  “จะเลกท�าเมอไรนะหรอ? กบงานทเราทมเทหนกมากขนาดนนะเหรอ? ผมรกในงานของผม และทมเทชวตใหกบงาน 

แมวาผมจะอาย ๘๕ ปแลวกตาม” 

พลเรอตรมงคล แสงสวางกเชนเดยวกน.

 มหดลอนเตอร  สานฝนเยาวชนอดมปญญาน�าพาสขส èชมชน

วทยาลยนานาชาต มหาวทยาลยมหดล นบเปนสถาบนอดมศกษาหนงทเปดการเรยนการสอน ในหลกสตรภาษาองกฤษ หรอ  International Programs ภายใตกำากบมหาวทยาลยมหดล โดยมภารกจ หลกในการจดการเรยนการสอน การวจย การบรการวชาการ ตลอดจนการทำานบำารงศลปวฒนธรรม 

เพอพฒนากำาลงคนทมคณภาพเขาสสงคม สรางนวตกรรมและพฒนาคณภาพชวตของคนในสงคมใหดขน ทงนมหาวทยาลยหลายๆ แหงในประเทศไทยไดบรณาการภารกจทงสดานเขาดวยกนเพอประโยชนตอบณฑตและสงคมโดยรวม สวนงานบรการวชาการนนไดเรมมการปรบเปลยนจากงานบรการวชาการโดยเนนงานบรการหรองานอาสาสมครเปนหลก มาเปนการทำางานรวมกบภาคในพนทแบบมสวนรวมอยางแทจรงและเปนหนสวนระยะยาวมากขน รวมทงมการนำาความรทางวชาการมาบรณาการกบการทำางานเพอสงคม หรอทเรยกวาพนธกจสมพนธมหาวทยาลยกบสงคม (University Engagement) อยางเปนรปธรรมและเปนระบบมากขน มหาวทยาลยจงมบทบาทเปนอยาง มากในการพฒนาการกนดอยด แกปญหาสงคม รวมทงสรางความเขมแขงแกชมชนและสงคม 

โครงการพนธกจสมพนธเพอสงคม (Social Engagement) นบเปนการจดกจกรรมทสงเสรมภาพลกษณและ เผยแพรชอเสยงใหเกดภาพพจนทดเปนทยอมรบในชมชนและสงคม อาทเชน  โครงการกจกรรมอบรมภาษาองกฤษใหแกเยาวชน  โครงการยวชนพทธมณฑลรกการอาน และโครงการ  โรงเรยน วด ชมชน สานสมพนธ  เพอชมชน อดมปญญา ทจดโดยหนวยงานพนธกจสมพนธกบสงคม วทยาลยนานาชาต  เปนตน 

วทยาลยนานาชาต มหาวทยาลยมหดล  จงไดกำาหนดเปาหมายตามนโยบายหลกดานพนธกจมหาวทยาลย กบสงคม (Social Engagement) โดยการบรณาการการทำางานเชงวชาการรวมกบชมชน หนวยงานรฐ และภาคเอกชน รวมคดรวมทำาแบบหนสวน  เกดประโยชนรวมกนแกผเกยวของทกฝาย มการใชความร  เกดการเรยนรรวมกน และเกดผลกระทบตอสงคมทประเมนได  เพอนำาชมชนอดมปญญานำาพาสงคมอดมความสขอยางยงยนตอไป

ขำวส

ำรมห

ำวทย

ำลยม

หดล

23

เ ก ร ด ช ว ต ว ด ส ว ร ร ณ

เ ก ร ด ช ว ต ว ด ส ว ร ร ณ

เกรด

วถชวต

ประเพณตกบาตรทéองน�าวดสวรรณาราม๑

นายแพทยวฒนาเทยมปฐม๒

ประเพณตกบาตรทองนำาจดขนทวดสวรรณาราม หมท ๑ ตำาบลศาลายา อำาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม มากวา ๕๐ ป  เรมจดขนครงแรกในสมยพระครวชยวฒคณ  (หลวงพอด  สวณโณ)  เปนเจาอาวาส  โดยการรเรมของ นายถาวร  เทยมปฐมไวยาวจกรวดในขณะนน  โดยจดขนในวนเพญ ขน ๑๕ คำา  เดอน ๑๒ ซงตรงกบวนลอยกระทง 

ในชวงเชาประมาณ ๐๘.๐๐ น. ณ บรเวณคลองมหาสวสด หนาวดสวรรณาราม โดยเปนการทำาบญอทศสวนกศลใหแมพระคงคา และอทศสวนกศลใหกบผทเสยชวตในคลองมหาสวสด  เนองจากในชวงระยะเวลาดงกลาวมเหตการณคนทอาศยอยรมคลอง มหาสวสดจมนำาตายกนหลายรายและชาวบานเชอวาการทมคนจมนำาตายวญญาณผตายจะสงสถตอยในบรเวณนนจนกระทง มคนจมนำาตายบรเวณนนอกวญญาณเดมจงจะไดไปเกดใหม ดงนนการจดพธตกบาตรทองนำาจงเปนภมปญญาพนบานในการ ทำาใหประชาชนทอยรมคลองมความระมดระวงบตรหลานไมใหตกนำาตายหลงจากการจดประเพณนขนมา ปรากฏวามคนจมนำาตาย นอยลงมาก

ในชวงเวลานน พระวดสวรรณารามจะออกบณฑบาต มทงสายเดนและสายเรอ สายเรอจะใชเรอบดหรอเรอสำาปนเพรยว ซงเปนเรอขนาดเลก พระนงกลางลำาเรอไดรปเดยว มบาตรและสำารบวางไวขางหนา พระทพายเรอตองมความชำานาญมากเพราะเปนเรอเลกจมไดงาย

ในวนเพญกลางเดอน ๑๒ ประชาชนทมาทำาบญทวดสวรรณารามสวนใหญ จะนำาเรอทใชในชวตประจำาวนมทงเรอขนาดใหญ  เชน  เรอมาด  เรอชะลา หรอเรอขนาดเลก  เชน  เรอสำาปน  เรออแปะ หรอเรออปาบ  (หรอเรอจด) ชาวบานสวนหนงจะนำาเรอรบพระพรอมดวยบาตรและสำารบ  เรอทมขนาดเลกรบได ๑  รป  เรอลำาใหญรบได ๒-๓  รป ชาวบานจะเปนผพายเรอใหพระนง สำาหรบผทใสบาตรจะอยในเรอ ซงจะจอดเรยงรายอยรมฝงหรอบนทาเรอ  เมอเรอพระมาถงกจะนำาอาหารคาวหวานตกใสรวมทงถวายดอกไม ธปเทยน และปจจย

๑ อภลกษณ  เกษมผลกล.  (๒๕๕๔). อนสรณงานฌาปนกจศพนางสาวสมศรเทยมปฐม. หนา ๒๑ - ๒๔.๒ อดตผอำานวยการโรงพยาบาลพทธมณฑล จงหวดนครปฐม และประธานสภาวฒนธรรมอำาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม

24

ประเพณตกบำตรทองน�ำ บรเวณหนำวดสวรรณำรำม  เมอ ๔๐  - ๕๐ ป  กอน ประเพณนมผ มารวมงานเปน 

จำานวนมากจะเหนเรอเตมคลองมหาสวสดหลายรอยลำา ประกอบกบ วดสวรรณาราม  ในชวงนนเปนชวงทประชาชนมความศรทธาตอ พระครวชยวฒคณ  (หลวงพอด สวณโณ) มาก มคนศรทธาบวชทวดสวรรณารามในชวงเขาพรรษาจำานวนมากกวา ๑๐๐ รป  เปนประจำาและในชวงวนเพญกลางเดอน ๑๒  ซงเปนชวงออกพรรษาไดเพยง ๑  เดอน ยงมพระภกษอยหลายสบรป จงมญาตพนองมารวมทำาบญเปนจำานวนมาก

ปจจบนไมมพระบณฑบาตทางนำาในอำาเภอพทธมณฑลแลว เนองจากพระทเคยพายเรอไดเรมมอายมากไมสามารถบงคบเรอไดดทำาใหมโอกาสลมไดบอย สวนประเพณตกบาตรทองนำาประชาชนกเรมมานอยลง  เนองจากปจจบนมทางรถยนตทสะดวก  จงใชเรอนอยลงเรอยๆ ประกอบกบจำานวนพระภกษของวดสวรรณารามลดลงมากจงมญาตโยม

มาทำาบญนอยลง

การจดประเพณดงกลาวนอกจากจะเปนการทำาบญอทศสวนกศล ใหพระแมคงคาและผท เสยชวตในคลองมหาสวสดแลว  ยงเปนการ อนรกษประเพณทมการจดทำากนมานานมากกวาครงศตวรรษและเปน การอนรกษเรอและวถชวตรมคลองมหาสวสดใหคงอยตลอดไป องคการบรหารสวนตำาบลศาลายาไดรวมกบวดสวรรณารามผมสวนเกยวของ ชมรมการทองเทยวการเกษตร  อ.พทธมณฑล จ.นครปฐม และสภาวฒนธรรมอำาเภอพทธมณฑล  ไดเรมอนรกษประเพณดงกลาว ตงแต พ.ศ. ๒๕๕๒ ทำาใหประเพณนมผ มารวมงานมากขน  ซงตอไปนาจะกลายเปนประเพณในระดบจงหวดตอไป

25

งานวนรวมพลง

ผéอาวโสพทธมณฑลเ ล า ส ก น ฟ ง

เ ล า ส ก น ฟ ง

สวสดคะ  ทานผ อ าน  กอนอนขอแนะนำาคอลมน  “เลาส กนฟง”  กอนนะคะ  คอลมนนเปนการนำาเสนอเรองราวดๆ 

ทเกดขนในอำาเภอพทธมณฑล และความร ดานอาหาร  โภชนาการ ทเปนประโยชนตอสขภาพ สำาหรบเรองราวในฉบบแรก 

ขอประเดมดวยเรองเลาทสรางรอยยมและความสขใหกบผสงวยชาวพทธมณฑลคะ 

เมอวนท ๙ ธนวาคม ๒๕๕๘ ทผานมา นบวาเปนวนดอกวนหนงของผอาวโสพทธมณฑล  เพราะเปนวนทตวแทนผสงวย 

จากตำาบลตางๆ มารวมแสดงพลงทำาดเพอพอของแผนดน  เนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษาพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว ๕ ธนวาคม ๒๕๕๘ งานนจดขนทอาคารสชพ ปญญานภาพ มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย โดยการมสวนรวม

ระหวางเครอขายชมรมผสงอายอำาเภอพทธมณฑล มหาวทยาลยมหามกฎราชวทยาลย มหาวทยาลยมหดล  เครอขายดานสขภาพ 

และเครอขายททำางานดานความสข  ไดแก บานดอกบว ของ ศ.เกยรตคณพญ.คณสาคร ธนมตต  งานเรมตนตงแตเชาตรจงม

การจดเตรยมอาหารเชาเพอเตมพลงผสงอายทมารวมงานดวยนำาเตาหและปาทองโกแสนอรอย  เมอผสงอายทเขารวมงานไดลง

ทะเบยนและนงประจำากลมโดยแยกตามชมรมผสงอายเปนทเรยบรอยแลว กเขาสชวงพธถวายพระพรและพธเปดงาน งานวนนได

พธกรคทรบสงกนอยางคลองแคลวไมตดขด ไมขดเขน นบวาพธกรมออาชพกนจรงๆ คอ  เรอตรธรรมรตน อรณสนประเสรฐ และ 

คณวาสน  เชอวงษ ทงยงไดรบเกยรตจากนายองกร สนกล นายอำาเภอพทธมณฑล มาเปนประธานในพธเปดงาน พรอมกบตวแทน

ชมรมผสงอายพทธมณฑลขนเวทรวมพธถวายพระพรและพธเปดพรอมกบทานนายอำาเภอดวย

เมอจบพธเปดงานแลวกเขาสกจกรรมเชดชผอาวโสของพทธมณฑล 

ซงกอนวนจดงานคณะกรรมการไดคดเลอกผอาวโสของอำาเภอพทธมณฑล 

ทดำาเนนชวตตามหลกทรงงานของพระบาทสมเดจพระเจาอย หว  คอ 

เปนผ มความเพยร คดถงประโยชนสวนรวม ประหยด  เรยบงาย และ

ดำาเนนชวตอยางมความสขตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยง  รางวลท 

มอบใหกบผ อาวโสครงนมาจากบานดอกบว  โดยเปนแนวคดของ 

ศ.เกยรตคณ  พญ.คณสาคร  ธนมตต  ทต องการแสดงความชนชม 

ผอาวโสในพทธมณฑลเพอยกยองและใหเกยรตกบผอาวโสในชมชน 

ในวนงานไดมการมอบรางวลใหกบผอาวโสทไดรบคดเลอกเปนรางวล 

พเศษ ๒ รางวล พรอมเกยรตบตร คอ คณปาสงวาลย ดวงสรอยทอง 

  ไดรบรางวล  ชนชมเปนพเศษในกลมผสงวยทอายมากกวา ๖๕ ป สวน 

คณปาระเบยบ สวสดจ  ไดรบรางวลชนชมเปนพเศษในกลมผสงวยอาย ๔๕–๖๕ ป นอกจากนยงไดมอบเกยรตบตรใหกบผอาวโสท 

เขารวมการคดเลอกครงนอก ๖ ทานดวย รางวลผอาวโสชนชมยงรวมไปถงรางวลทมอบใหกบนกศกษาของมหาวทยาลยมหา

มกฏราชวทยาลยทมคณสมบตเหมอนกบรางวลของผอาวโส  เปนรางวล  ชนชมพเศษพรอมทนการศกษาจำานวน ๒ ทน และมอบ 

เกยรตบตรใหกบนกศกษาทเขารวมการคดเลอกอก ๔ คน นกศกษาทไดรบทนการศกษาคอ คณสธดา เจรญชยนนท และพระองอาจ 

ปญญาทโป  ในชวงเวลาของการมอบรางวลเปนชวงเวลาแหงความสข ความชนชมยนดกนถวนหนา  เพราะไดยนเสยงปรบมอ 

ดงกองไปทวทงงาน 

เลาส

กนฟง

ประภาคงปญญา

26

ตอมาเปนชวงเวลาของอาหารสมองเสรมความรและจดประกายความคดใหกบผสงวยในเวทเสวนา  “โครงการตนแบบ 

พทธเกษตรตามแนวทางภมรกษธรรมชาต  : ความรวมมอระหวางผอาวโส ชมชน และมหาวทยามหามกฏราชวทยาลย” ผรวม

เสวนาประกอบดวยคณณฐนภนต หงษศรจนดา เรอตรธรรมรตน อรณสนประเสรฐ และคณลงประทม สวสดนำา ปราชญชาวบาน 

เวทนเปนการจดประกายแนวคดใหเกดตวอยางทเปนรปธรรมของการสรางพนทเปดในชมชนเปนศนยการเรยนรพฒนาอาชพ 

โดยนำาวถธรรมชาตเขามาปรบเปลยนระบบนเวศ สรางนวตกรรมการเรยนรของการแบงปนระหวางผอาวโสในชมชนกบเยาวชน

เพอสรางการเชอมตอของภมปญญา การนำาแนวคดการพฒนาอนเนองจากพระราชดำารโครงการแกมลง แกลงดน มาประยกต

ใชในพนทใหเกดวถเกษตรแนวใหม  เชน การปลกผกบนตนกลวย การปลกตะไครหอมเปนแนวรว การใชตนกลวยเปนเรอน

เพาะชำาพชผกสวนครว  เปนตน ผสงวยทไดรวมรบฟงบางทานกพยกหนาอยางเขาใจ บางทานกขมวดคว จงคาดเดาไดวาเรองน 

คงตองใชเวลาในการทำาความเขาใจรวมกนอกหลายครงเพอใหเกดการลงมอปฏบตจรงได  ดวยพลงกาย พลงใจ  และ

ประสบการณอนทรงคณคาของผอาวโสพทธมณฑลทตองการจะฝากสงดๆ  ไวเปนทางเลอกแหงอนาคตของลกหลานชาวพทธ

มณฑล งาน “พทธเกษตร” คงเกดขนสมดงเจตนารมยไดในทสด

เมอจบเวทพทธเกษตรกเขาสชวง  “กจกรรมสรางสรรคระลกถงความดของพอ” 

เรมตนดวยการแสดงเหเรอ  โดยพลเรอตรมงคล แสงสวาง  ศลปนแหงชาต  ตอดวย 

กจกรรมขยบรางกาย  โดยอาจารยวรพล อำาภาพรรณ จากนนเปนการแสดงจากตวแทน 

ผ ส งวยจากชมรมผ ส งอายต างๆ  ในอำาเภอ 

พทธมณฑลจดชดการแสดงมาโชวมทงการรอง 

รำ า   เต น   อย างสนกสนาน  แต แฝงไว ด วย 

ความหมายของการทำาความดเพอพอของแผนดน 

บางชมรมร วมร องบทเพลงเทดพระเกยรต

พระบาทสมเดจพระเจาอย หวอยางไพเราะ

จบใจ  บางชมรมจดชดการแสดงเพอพอ  ท 

แตงตวกนมาอยางลมวยกนเลยทเดยว ทกชดการแสดงเรยกเสยงปรบมอและเสยง

หวเราะจากผรวมงาน นำาความสขใจมามอบใหกบทกคน ยงไมหมดเทานเพราะวายงม

วงดนตรคณสมานส กรรณเลขา มาขบกลอมเพลงพระราชนพนธและเพลงตางๆ ทสราง

ความสขใหกบผรวมงานกนถวนหนา

หลงจากจบการแสดงผรวมงานกไดเวลารวมรบประทานอาหารกลางวน 

ทมาจากฝมอผสงวยจากชมรมผสงอายแตละแหง ทงรสชาตและกลนหอมชวน

หวกนไปทงงาน  เชน นำาพรกเหดและผกสด  ผกลวก  จดมาบนถาดใบตองทพบ 

จบจบอยางสวยงาม  เปนฝมอจากชมรมผ สงอายลลาวดสขาว คลองโยง ๑ 

ไขพะโลหอมนาทานจากชมรมผสงอายบานวดสวรรณ  ผดหมแสนอรอยจาก

ชมรมผ สงอายตำาบลมหาสวสด   แกงเขยวหวานลกชนปลาน มๆ  จากชมรม 

ผสงอายโรงพยาบาลพทธมณฑล และกวยเตยวหมตนรสเลศจากศนยผสงอาย

มะลซอน ตบทายดวยผลไมเพอสขภาพจากกลมอาสาปานง อำาเภอพทธมณฑล 

ในงานนไมไดมเพยงแตกจกรรมบนเวทเทานน ยงมนทรรศการจากภาคเครอขาย

ตางๆ มารวมสงเสรมความรการดแลสขภาพใหกบผสงอาย และทนาชนชมอยาง

ยงคอความรวมมอของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบลตางๆ ทจดกจกรรมดๆ มาเสรมใหครบเครองครบครน สรางความสข 

ทงกายและใจ  เชน การฝงเขม การนวดคลายเสน  เปนตน ถงแมวางานนจะจดขนเปนครงแรกของการรบตำาแหนงประธาน 

เครอขายชมรมผสงอายอำาเภอพทธมณฑลของพลเรอตรสมพนธ ภไพบลย และเปนครงแรกของความรวมมอระหวางเครอขาย

ชมรมผสงอายอำาเภอพทธมณฑลกบสถาบนการศกษาตางๆ คณะทำางานกมความตงใจอยางยงทจะจดงานใหเปนแบบอยางของ

การเชดชผสงวย  ซงปญหาและอปสรรคตางๆ ทเกดขนถอวาเปนบทเรยนทจะนำาไปสการแกไขและพฒนา  เพอใหการจดงานดๆ 

เชนนเปนโอกาสของการแสดงความรวมมอรวมใจจากหลายๆ ฝาย ทจะสรางสรรคงานทกอใหเกดประโยชนตอผสงวยของ 

พทธมณฑลในทกๆ ปตอไป

27

เรองเล

าชาวคล

องโยง

บéานนอกวลสวดมาลย

“บานนอก” คำานเราไมรหรอกวาในพจนานกรมแปลวาอะไร  เราจงพาทานมารจกกบบานนอกของเรา บาน

นอกของเราอยไมใกลไมไกลจากกรงเทพมหานครนก ปจจบนใชเวลาการเดนทางโดยรถยนตประมาณ ๑ชวโมง  เมอ

สกประมาณ ๔๐-๕๐ ปมาแลว มคนถามวาวนหยดนจะไปไหน เราจะตอบวา “กลบบานนอก”

ตอนนเราจะพาทานมารจกกบบานนอกของเรากนกอนนะ บานนอกของเราอยในเขตปกครองของจงหวด 

นครปฐมและนนทบร มคลองเปนเสนทางคมนาคม ถาไมใชเรอเรากจะเดนไปมาหาสกน คลองกจะมคลองเจก, 

คลองซอยลาง,  คลองซอยบน, คลองศาลาแดง, คลองสบ, คลองวดเส,  คลองเจา,  คลองสหกรณ,  คลองโยง, 

คลองวดตนเชอก คลองมหาสวสด, คลองทว และคลองขวาง  เปนตน  อนนแลวแตวาจะไปไหน เชนถาจะไปศาลายา 

เรากจะใชคลองขวางมาออกทคลองมหาสวสดเพอขนตอรถไฟหรอรถยนตได

บานนอกเรากมโรงเรยนนะ สมยพอแมเรา  (ตอนนทานอาย ๘๐ กวาแลว) มสอนถงชนประถมส  (สงสด) 

แมเลาใหฟงวาจบ ป.๔ กเปนครไดแลว แตแมไมอยากเปน ตอมารนฉนเรยนกมถงประถมเจด  (ภมใจ ภมใจ ฉนเปนนกเรยน 

ป.๕, ป.๖, ป.๗  ร นแรกของโรงเรยน) ปจจบนนมถงชนมธยมศกษาปทสาม  เปนโรงเรยนขยายโอกาส  (ฉนไมคอยเขาใจนก 

เอาเปนวามตงแตอนบาล - ม.๓ แลวกน)

สมยฉนเรยน  เรมเรยนตงแตชน ป.๑ นงเรยนบนศาลาวด  (สนกด) บนศาลากจะมอยประมาณ ๒  - ๓ หอง อยตามมม

ตางๆ ของศาลา  เสาศาลาเปนไมตนใหญมาก แตละหองกจะมกระดานดำาแผนใหญตงไว  ไมแนใจวามปายหองหรอไม นกเรยน

จะมองเหนกนหมด สวนเวลาเรยนฉนกจำาไมไดแนวาเขาเรยนกโมง  เลกเรยนกโมง แตกจะเรยกวาเขาเรยนเชาและตอนบาย  เวลา

พกกนขาวกจะเรยกวาพกกลางวน ระหวางเรยนเชา  - บาย ถาคณครนกไดกจะปลอยใหพก อนนเรยกวา  “พกนอย” กคอเวลา

พกใหไป “ดมนำาปสสาวะ” บางวนคณครกลมปลอยใหพกนอย กจะมนกเรยนทตองการพก นกเรยนจะยกมอไวจนกวาคณครจะ

อนญาตใหพดได  เดกกจะบอกคณครดวยเสยงดงวา  “คณครขาหนขออนญาตไปดมนำาปสสาวะคะ” คณครกจะยมแลวสอนตอไป

สกพก แลวบอกนกเรยนวา “อาวนกเรยนใครตองการไปดมนำาปสสาวะครอนญาต สวนคนอนทไมตองการดมนำาปสสาวะกพกได” 

ขอความเหลานมนอยคกบโรงเรยนของเราจรงๆ นะ

คณครสวนใหญเปนคณครทมภมลำาเนาทอน คณครใหญกจะพาไปฝากตามบานคนในชมชนถาเปนครหญง สวนถาเปน 

ครชายกจะพกวด ออ มคณครทเปนคนทอนแตมาสอนจนไดภรรยาทชมชนม ๒ คน คอคณคร  เทพ บญสม ทานเปนครใหญ และ 

คณตฉนจำานามสกลไมได 

ตอนฉนเรยน ป.๑ มคณครประจำาชนชอ ชำานาญ ธญญาวฒนา ทานเปนคนศาลายา เวลามาสอนทานจะขบเรอมาเองจาก

ศาลายา ความประทบใจของฉนตอคณครชำานาญ วนหนงฉนไมไดไปโรงเรยนจำาไมไดดวยเหตผลอนใด จำาไดแตวาคณครเดนมา

หาทบานแลวอมฉนไปโรงเรยน ความรสกดๆ ทฉนมตอโรงเรยนมนคงเกดขนตอนนนแนเลย หลงจากนนฉนไมเคยขาดเรยนอกเลย 

ฉนชอบการไปโรงเรยนมาก โตขนอยากเปนครแบบครชำานาญ

การลงโทษของคร ครจะเรยกนกเรยนททำาผดทกคนออกมายนหนาชน แลวครกจะบอกความผดของแตละคนใหเจาตวร 

เดกในหองกจะเรยนรไปดวย แลวครจะต  (ทำาโทษ) ครจะใหเดกยนกอดอก คณครจะตทละคน มากนอยไมเทากน แลวแตวาความ

ผดของแตละคน ไมทใชตเรยกวา  “ไมเรยว” ไมเรยวนคณครไมไดเอามาเองหรอกนะ  เดกๆ จะเปนคนหามาไวประจำาในหองเรยน 

สวนใหญจะทำาจากกงไมไผ  (ไมไผจะมปมตรงรอยตอของขอ  เดกๆ ตองพยายามเกลาใหเรยบทสด  เพราะถาโดนตแลวตรงขอมา 

เ ร อ ง เ ล า ช า ว ค ล อ ง โ ย ง

เ ร อ ง เ ล า ช า ว ค ล อ ง โ ย ง

28

กระทบเนอ จะเจบมาก) กแปลกดนะเตรยมไมไวทำาโทษตวเองกยงตองเตรยม แตดทกคนกไมเดอดรอนอะไร  เตมใจภมใจในการ

จดหามา แบบตองสวยดกวาของเพอนเวลาตจะไดไมหก ไมเรยวนจะเหนบไวทชายคาศาลาของแตละหอง

เดกๆ จะมาโรงเรยนกนเอง ไมตองมพอแม ผปกครองมาสง  คณครกไมตองไปยนรบหนาโรงเรยน การเดนทางของนกเรยน

พอจะแบงสายดงน

๑) สายดอน, สายคลองสบ (ปจจบนคอ ตำาบลหนองเพรางาย อำาเภอไทรนอย จงหวดนนทบร) 

๒) สายคลองซอย, คลองเจก  (ปจจบนคอ หม ๓ หม ๗ ตำาบลคลองโยง อำาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม) อนนจะเดน

ลดทงนามาโรงเรยน

๓) สายคลองขวาง  (ปจจบนคอ รมคลองนราภรมย พนทจงหวดนนทบรและนครปฐม) กจะเดนเลยบรมคลองทงสองฝงมา 

ทางเดนกจะเปนทางดนทคนเดนจนเปนชองขามสะพานไมทมทางนำาเขาบานคนเปนบางชวง ขางทางดานหนงกจะเปนคลอง 

อกดานหนงกจะเปนปาสะแก และกอตนหนามแมงดอ  (อนนนากลว) ผใหญจะบอกวาใหระวงไวอยาใหหนามแมงดอตำาได 

(หมายถงทมเขาไปในเนอตว)  เพราะมนจะหกวงเขาไปจนถงกระดก จะปวดมาก  เทาทจำาไดยงไมเคยเหนใครโดนหนามแมงดอ 

สกคน

๔)  เดกตลาด  (อยฝงตรงขามวด  พนทจงหวดนนทบร)  เดกตลาดจะดพเศษกวาเดกอนๆ ทกลาวมา  เสอผาหนาตาจะด

สะอาดสะอาน หนาตาจมลม ไมขะมกขะมอมเหมอนเดกสายอนๆ ดวยมพอแมผปกครองเปนพอคา คหบด

อาหารสวนใหญเดกจะกนขาวเชามาจากบาน และจะเตรยมอาหารกลางวนมากนกนเอง สำาหรบคนบานไกล พอแมกจะ

เตรยมใสปนโตมา ถาดดหนอย (เท) กจะมกลองขาว  (เปนภาชนะอะลมเนยม  เปนกลองสเหลยม มทใสกบขาวอยในกลองนดวย) 

สวนฉนและเดกตลาดกจะวงกลบมากนขาวทบาน ไมตองหอขาวมากนทโรงเรยน กนขาวเสรจกจะเลนอยในบรเวณวดนนแหละ 

อาท ทอยเสน, อตก, หมากเดน, ตาขะเหยง โหดหนอยกเลนตจบ  (อนนตองเลนหลายคนและใชกำาลงเยอะมาก) 

ครจะปลอย (เลกเรยน) พรอมๆ กนทกชน  ถาชนไหนยงไมเลกกกลบบานไมไดตองรอกน เสนทางกลบกเหมอนขามาโรงเรยน

รยงบานนอกฉนอยไหน ถายงไมรขอตอฉบบหนานะ

เดกบานนอก

 พทธมณฑลวฒนำ ๖๐ ป นายแพทยìวฒนา เทยมปฐม คลงปญญาแหèงชาวพทธมณฑล

พชรศรเพญแกว

“พทธมณฑลวฒนา”เปนหนงสอทหนวยวชาการเชงสรางสรรคและชมชนสมพนธ คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยมหดล รวมกบโรงพยาบาลพทธมณฑลจดพมพขน  เพอแสดง มฑตาจตในโอกาสเกษยณอายราชการ ของนายแพทยวฒนา เทยมปฐม ซงเปนบคคลผเปนทรจกและเปนทเคารพยกยองของชาวอำาเภอพทธมณฑล ในฐานะเปนผมคณปการตออำาเภอพทธมณฑลอยางยงในหลายประการ ทงดานการสาธารณสข 

และดานสงคมและวฒนธรรม  เนอหาภายในหนงสอเปนการรวบรวมองคความรดานประวตศาสตรทองถน ประเพณ วฒนธรรม มรดกทางธรรมชาต และขอมลทนาสนใจของอำาเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม เพอใหสามารถเปนขอมลเบองตนในการศกษาเรยนร หรอสำาหรบบคคลทสนใจไดมโอกาสถายทอดและตอยอดองคความรตอไป

ทงน ผทสนใจสบคนขอมลสามารถเขาใชบรการไดทหองสมด  ชน ๒ อาคารสรวทยา คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยมหดล โทรศพท ๐ ๒๔๔๑ ๔๔๐๑ – ๘ ตอ ๑๒๐๑ ในวนและเวลาราชการ

แนะน�าห

นงสอ

คณะศลป

ศำสต

ร มห

าวทย

าลยม

หดล

29

ขำวป

ระชำสมพ

นธ

อ�าเภอพ

ทธมณ

ฑลกำรจดพธถวำยดอกไมจนทน ของอ�าเภอพทธมณฑล จงหวดนครปฐม

คณะกรรมการอำานวยการจดงานพระศพสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆ

ปรณายก ใหกระทรวงมหาดไทยขอความรวมมอจงหวดทกจงหวดจดพธบำาเพญกศลพระศพสมเดจพระ

ญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหาสงฆปรณายก เนองในพธถวายดอกไมจนทน ในสวนภมภาค  วน

ท ๑๖ ธนวาคม ๒๕๕๘ ทผานมา และใหทกอำาเภอจดพธถวายดอกไมจนทน  ในพนทอำาเภอละ ๑ แหง 

เพอใหคณะสงฆพทธศาสนกชนชาวไทยตลอดจนประชาชนทวไปในพนท  ไดมสวนรวมในการถวายความ

อาลยและรวมรำาลกถงพระคณประการทมตอบวรพทธศาสนา รวมทงมโอกาสรวมในพธถวายดอกไมจนทน 

เพอเปนการถวายพระเกยรตยศและความอาลยในสมเดจพระญาณสงวร สมเดจพระสงฆราช สกลมหา

สงฆปรณายก พรอมเพรยงกนทงประเทศ 

ในสวนของอำาเภอพทธมณฑลนน  ไดกำาหนดจดพธถวายดอกไมจนทน  ในวนท  ๑๖  ธนวาคม 

๒๕๕๘ ณ วดมะเกลอ หมท ๔ ตำาบลคลองโยง อำาเภอพทธมณฑล  จงหวดนครปฐม โดยมนายองกร  สนกล 

นายอำาเภอพทธมณฑล  เปนประธานประกอบพธวางดอกไมจนทน  และพธเผาดอกไมจนทน  ซงการ 

จดพธ  ไดมการจดแสดงมหรสพสมโภชงานออกพระเมร  การแสดงโขนกลางแปลง  ตอนตามกวาง 

ยกรบ จากวทยาลยนาฏศลปศาลายา มผเขารวมในพธประกอบดวยพระสงฆจากทกวดในพนทอำาเภอ 

พทธมณฑล หวหนาสวนราชการ ผบรหารสถานศกษา หวหนาหนวยงานรฐวสาหกจ ผบรหารองคการ

ปกครองสวนทองถน พรอมดวยขาราชการ ลกจาง พนกงานในสงกด กำานน ผใหญบาน ฯลฯ กลมพลง

มวลชน นกเรยน นกศกษา และประชาชนในพนทอำาเภอพทธมณฑล ประมาณ ๒,๐๐๐ คน 

พธถวำยสตยปฏญำณเพอเปนขœำรำชกำรทดและพลงของแผ นดน เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ๕ ธนวาคม ๒๕๕๘

30

กำรจดงำนเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ๕ ธนวาคม ๒๕๕๘

อำาเภอพทธมณฑลจดงานเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจ 

พระเจาอยหว  เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ๕ ธนวาคม  

๒๕๕๘  โดยจดพธลงนามถวายพระพร พธถวายพระพรชยมงคล   

และพธถวายเครองราชสกการะ  ในวนเสารท ๕ ธนวาคม ๒๕๕๘  

เวลา ๐๘.๓๐ น. ณ หอประชมโรงเรยนกาญจนาภเษกวทยาลย   

นครปฐม  (พระตำาหนกสวนกหลาบมธยม) และพธจดเทยนถวาย 

พระพรชยมงคลในภาคคำา ณ เทศบาลตำาบลศาลายา เทศบาลตำาบล 

คลองโยง  องคการบรหารสวนตำาบลมหาสวสด  โดยมนายองกร 

ส นกล นายอำาเภอพทธมณฑล  เปนประธานในพธ  มผเขารวมพธ

ประกอบดวยหวหนาสวนราชการ  ผ บรหารสถานศกษา หวหนา 

หนวยงานรฐวสาหกจ ผบรหารองคการปกครองสวนทองถน พรอม

ดวยขาราชการ ลกจาง พนกงานในสงกด กำานน ผใหญบาน ฯลฯ 

กลมพลงมวลชน นกเรยน นกศกษา และประชาชนในพนทอำาเภอ

พทธมณฑล

31

32