หนวยท 4

ทกษะกระบวนการทาง

วทยาศาสตรส าหรบเดกปฐมวย

ผศ.ชลพร สงวนศร

รศ.ทพยวลย สจนทร

ความหมายของทกษะกระบวนการ

ทางวทยาศาสตร

ความช านาญในการ สงเกต การวด

การจ าแนกประเภท การหาความ

ความสมพนธระหวางสเปสกบเวลา

การใชตวเลข การจดกระท ากบขอมล

การลงความเหน และทกษะอนๆ อยาง

คลองแคลวถกตองและแมนย า

ในป พ.ศ. 2514 สมาคมเพอการพฒนา

ความกาวหนาทางวทยาศาสตร

(The American Association for the

Advancement of Science - AAAS)

ปรบปรงการสอนวทยาศาสตรในระดบอนบาล

จนถงระดบประถมศกษา เนนการใช

กระบวนการทางวทยาศาสตร ดงน

ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร

แบงออกเปน 2 กลม ดงน

- ทกษะฯ ขนพนฐาน

- ทกษะฯ ขนบรณาการ เกดจากการ

ผสมผสานทกษะฯ ขนพนฐานเขา

ดวยกน

ทกษะกระบวนการฯขนพนฐาน(ตอ)

1. การสงเกต

2. การวด

3. การใชตวเลข

4. การจ าแนกประเภท

ทกษะกระบวนการฯขนพนฐาน (ตอ)

5. การหาความสมพนธระหวางสเปส

กบเวลา

6. การสอความหมาย

7. การลงความเหนจากขอมล

8. การพยากรณ

ทกษะกระบวนการฯขนบรณาการ

1. ทกษะการตงสมมตฐาน

2. ทกษะการก าหนดนยามเชงปฏบตการ

3. ทกษะการก าหนดและควบคมตวแปร

4. ทกษะการทดลอง

5. ทกษะการตความหมายขอมลและลง

ขอสรป

ทกษะการสงเกต

หมายถงการใชประสาทสมผส

ใหมากสวนทสด สงเกตวตถหรอ

เหตการณเพอใหไดขอมลมากทสด

แลวรายงานผลการสงเกต

โดยไมใสความคดเหนของตนลงไป

ขอมลทไดจากการสงเกต

ขอมลเชงคณภาพ ไดแก

ส เสยง เมอเขยา หรอ เคาะ

รปราง พนผว กลน รสชาต

2

4

7

10

11 12

5

1

14

9

13

8

มรปรางและสอะไรบาง

6 3

ขอมลทไดจากการสงเกต (ตอ)

ขอมลเชงปรมาณ ไดแก จ านวนหรอขนาด

เชงปรมาณ เชน หนาประมาณ 2 นว

สงประมาณ 5 เมตร หนกประมาณ 3

กโลกรม เปนตน

จะเหนวา มค าวาประมาณ กอนบอกจ านวน

ขอมลทไดจากการสงเกต (ตอ)

ขอมลทเกยวกบการเปลยนแปลง

เชน น าแขงในแกวทตงไวบนโตะ

ละลายทละนอย ควนไฟลอยสงขน

ใบไมคอยๆเปลยนจากสเขยวเปนส

น าตาล เปนตน

มทกษะการสงเกต.....ดไดจาก....

สามารถบรรยายผลการสงเกต

โดยใชประสาทสมผสหลายสวน

ไดขอมล ลกษณะ คณสมบต

เชงปรมาณ เชงคณภาพ

และการเปลยนแปลงของวตถ

โดยไมใสความคดเหนของตนเองลงไป

ความยาวของวงร 2 ภาพน

เทากนหรอไม

ก ข ค ก

ภาชนะ ก ใสน าอน ภาชนะ ข ใสน าธรรมดา ภาชนะ ค ใสน าเยน

ทดลองดงน.....

1.จม 2 มอลงในภาชนะ ข 1 นาท

2.จมมอซายในภาชนะ ก 1 นาท

3.จมมอขวาในภาชนะ ข 1 นาท

4.น าทงสองมอมาจมในภาชนะ ข

แลวทงสองมอเยนเทากนหรอไม

จะเหนไดวาเราประสาทสมผสของเรา

ไมสามารถเชอถอไดแนนอนเสมอไป

นกวทยาศาสตร จงคดเครองมอ เพอ

ชวยการท างานของประสาทสมผส

ไดแก กลองจลทรรศนชวยดของเลก ๆ

กลองโทรทรรศน ชวยดดาวทอยไกล

เทอรโมมเตอร ชวยวดอณหภม เปนตน

ทกษะการจ าแนกประเภท หมายถง

สามารถแบงประเภทของวตถได

บอกเกณฑทใชแบงได

บอกเหตผลทใชเกณฑนนได

แบงตามเกณฑทผอนก าหนดได

บอกเกณฑทผอนจ าแนกวตถได

มทกษะการจ าแนกประเภท ดจาก....

สามารถเรยงล าดบหรอแบงประเภท

วตถโดยใชเกณฑของตนเองได

แบงตามเกณฑทผอนก าหนดได

บอกเกณฑทผอนใชจ าแนก

หรอเรยงล าดบได

มรปรางกประเภท

2

4

7

10

11 12

5

1

14

9

13

8

มกรปรางกส

6 3

ทกษะการวด หมายถง

สามารถเลอกเครองมอวดได

เหมาะสม บอกและแสดงวธวด

ไดถกตอง และวดเปนจ านวน

ตวเลข โดยมหนวยก ากบเสมอ

ความแมนย าในการวด...ขนอยกบ

- รปรางของสงทวด เชน ใสเดอน

- เลอกเครองมอวดเหมาะสม

- ความสามารถของผวด

ควรวดอยางนอย 3 ครง แลวใช

คาเฉลย

ทกษะการสอความหมาย หมายถง

การน าขอมลทไดมายงไมไดเปลยนแปลง

เรยกวา ขอมลดบ เมอท าใหเขาใจงายขน

เชน เรยบเรยงขอความ ท าตาราง กราฟ

เรยกวา ขอมลทจดกระท าแลว และสามารถ

น าเสนอขอมลชดนนใหผอนเขาใจดขน

มทกษะการสอความหมาย ดจาก...

- เลอกรปแบบการน าเสนอทเหมาะสม

- บอกเหตผลทเลอกวธน

- น าเสนอใหผอนเขาใจไดด

- บรรยายไดชดเจนสอความหมาย

ใหผอนเขาใจไดด

ทกษะการลงความเหน หมายถง

การน าขอมลทไดจากการสงเกต

ไปสมพนธกบความรเดมหรอ

ประสบการณเดม เพอลงขอสรป

หรออธบายสงนน

มทกษะการลงความเหน ดจาก...

สามารถอธบาย หรอสรป

โดยเพมความคดเหนใหกบ

ขอมลนนโดยใชความรเดมหรอ

ประสบการณเดมมาชวย

ทกษะการหาความสมพนธระหวาง สเปสกบเวลา

สเปสของวตถ หมายถง ทวาง

ทวตถนนครอง ทมรปราง

เชนเดยวกบวตถนน

ทกษะการหาความสมพนธระหวางสเปสกบเวลา (ตอ)

ความสมพนธระหวางสเปสของวตถ คอ

ความสมพนธระหวาง 3 มตกบ 2 มต ความ

สมพนธระหวาง ต าแหนงทอยของวตถหนง

กบอกวตถหนงความสมพนธระหวางสเปส

ของวตถหรอทอยของวตถทเปลยนไปกบเวลา

มทกษะฯ ดจาก...

ชบงรป 2 มตและวตถ 3 มตทก าหนดได

วาดรป 2 มต หรอรป 3 มตทก าหนดได

บอกชอรปและรปทรงเรขาคณตได

ระบรปทรงของวตถตนก าเนดของเงาได

บอกรอยตดของวตถ 3 มตได

มทกษะฯ ดจาก...

บอกมตของวตถทอยนงกบ

เคลอนทได

บอกต าแหนงหรอทศของวตถ

บอกความสมพนธของ ต าแหนง

ขนาด หรอปรมาณกบเวลาได

ทกษะการใชตวเลข หมายถง...

ความสามารถในการใชจ านวน

ตวเลข การนบ การบวก การลบ

การคณ การหาร การหาคาเฉลย

มทกษะการใชตวเลข ดจาก...

- นบสงของไดถกตอง

- ใชตวเลขแสดงจ านวนทนบได

- บวก ลบ คณ หาร และหา

คาเฉลยได

มรปรางประเภทละกรป

2

4

7

10

11 12

5

1

14

9

13

8

มกรปรางกส

6 3

จากตวอยาง จะเหนไดวา

ภาพเดยว

ใชสอนใหเดกเกดทกษะฯได

หลายทกษะ

ครใชสอเดยวสอนไดหลาย

ทกษะฯ

จะเหนไดวาสอทไมชดเจน

ท าใหตอบค าถามไดยาก

แมวาผตอบจะมความร

ในเรองนนแตตองเพมเรอง

การสอความหมายดวย

ท าใหตอบค าถามไดยากขน

ทกษะการพยากรณ หมายถง

การคาดคะเนถงสงทจะเกดขน

ลวงหนา

โดยอาศยขอมลจากการสงเกต

หรอปรากฏการณทเกดขนซ าๆ หรอ

น าความรทมอยในเรองนนๆมาชวย

มทกษะการพยากรณ ดจาก...

• ท านายผลทเกดจากขอมลทเปน

หลกการ กฎ หรอทฤษฎทมอยได

• พยากรณขอมลเชงปรมาณ

ท านายผลทเกดขนภายในและ

ภายนอกขอบเขตของขอมลได

ทกษะการก าหนดและควบคมตวแปร

หมายถง

การชบงตวแปรตน

หรอตวแปรอสระ ตวแปรตาม

และตวแปรทตองควบคม

ในสมมตฐานหนงๆ

ทกษะการตงสมมตฐาน หมายถง

สามารถคาดคะเนค าตอบปญหา

ลวงหนากอนการทดลองโดยใช

ขอมลเดมหรอการลงความคดเหนมา

เปนพนฐานในการคดค าตอบนน

มทกษะการตงสมมตฐาน ดจาก

- หาค าตอบลวงหนากอนการทดลอง โดย

อาศยการสงเกต ความร ประสบการณ

เดมความสมพนธระหวางตวแปรตนและ

ตวแปรตามและบอกความสมพนธ

ระหวางกนได

- บอกประโยชน บอกแนวทาง และ

ปรบปรงสมมตฐานได

ทกษะการทดลอง หมายถง...

กระบวนการปฏบตเพอหาค าตอบ

หรอตรวจสอบสมมตฐานทตงไว

ประกอบดวย 3 กจกรรม คอ

1. การออกแบบการทดลอง

2. การปฏบตทดลอง

3. การบนทกผลการทดลอง

มทกษะการทดลอง ดจาก...

ก าหนดวธทดลองถกตอง

เลอกเครองมอทดลองถกตอง

ปฏบตการทดลองตามขนตอนทออกแบบไว

ใชเครองมอทดลองไดถกตอง

บนทกผลการทดลองไดถกตอง

จดเกบเรยบรอย

ทกษะการก าหนดนยามเชงปฏบตการ

หมายถง

สามารถใหความหมายของค า

หรอขอความหรอตวแปรตางๆ

ใหเขาใจตรงกน สามารถวดได

สงเกตได ตรวจสอบได

มทกษะการก าหนดนยามเชงปฏบตการ...

ก าหนดความหมายและขอบเขตของค า หรอตวแปรตางๆใหสงเกตได ตรวจสอบได

แยกนยามเชงปฏบตการกบนยามทวไป

ชบงค าหรอตวแปรทตองใช

ในการก าหนดนยามเชงปฏบตการได

ทกษะการตความหมายขอมล

และลงขอสรป หมายถง...

ความสามารถในการแปล

ความหมายขอมล หรอสรป

ความสมพนธของขอมลไดถกตอง

มทกษะการแปลความหมายขอมล

และลงขอสรป ดจาก..

แปลความหมายหรอบรรยาย

ลกษณะ สมบตของขอมลได

อธบายความหมายขอมล

ทจดไวในรปแบบตางๆได

บอกความสมพนธของขอมลได

ใหนกศกษาท าแบบฝกปฏบตหนวยท 4

และใหตอบแบบฝกหดทายบท

หาขอมลเพมเตมไดจาก

เอกสารประกอบการสอนหนวยท 4

และใหสงงานตามเวลา

ทอาจารยผสอนนดหมาย

ขอใหโชคด