zasady prawa administracyjnego
27.1.2010
Pojęcie
Zasady ogólne prawa administracyjnego to:
- reguły, dyrektywy o charakterze ogólnym, mające
podstawowe znaczenie dla całości prawa administracyjnego;
- „wyjęte przed nawias” klauzule generalne, odnoszące się
do całej gałęzi prawa administracyjnego;
- zasady nadrzędne, wydobyte z zespołu norm prawa
administracyjnego;
- uogólnienia norm prawnych.
27.1.2010
Przykłady
• - zasady konstytucyjne (np. z. demokratycznego państwa prawnego – art. 2 Konstytucji RP)
• - zasady pozakonstytucyjne (np. z. szybkości działania administracji – art. 12 k.p.a.)
• - zasady teoretyczne (np. z. decentralizacji)
• - zasady normatywne (np. z. legalności – art. 7 Konstytucji w części dotyczącej stwierdzenia, że
organy władzy działają na podstawie prawa)
• - zasady opisowe (np. z. zespolenia)
• - zasady dyrektywalne (np. z. prawdy obiektywnej – art. 7 k.p.a.)
• - zasady materialne (np. z. równości wobec prawa – art. 32 Konstytucji)
• - zasady ustrojowe (np. z. zespolenia)
• - zasady procesowe (np. z. dwuinstancyjności postępowania – art. 15 k.p.a.)
27.1.2010
ZASADA DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA
PRAWA
• Podstawa w art. 2 Konstytucji RP
• Nie została normatywnie zdefiniowana
Podstawowymi jej założeniami są
- prymat prawa - poszanowanie praw i
- koncepcja formalna wolności obywateli
- koncepcja materialna
27.1.2010
• Naruszenie zasady praworządności powoduje nieważność
decyzji podatkowej, gdy ta została wydana bez podstawy
prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa
• „Art. 120 OP oznacza ponadto, że w postępowaniu
podatkowym nie ma zastosowania zasada, że dozwolone
jest wszystko to, co nie zostało przez prawo zakazane
(wyrok NSA z dnia 26 lutego 2001 r., III SA 167/2000)”
• Również w orzecznictwie NSA wskazuje się, że zasada
praworządności odnosi się do ścisłego przestrzegania
terminów wyznaczonych do załatwienia spraw (wyrok z
dnia 1 sierpnia 1985 r., SAB/Gd 21/85).
27.1.2010
formalna koncepcja państwa
prawnegoa) prawo w nim obowiązujące spełnia określone postulaty formalne,
b) organy państwa działają na jego podstawie i zgodnie z nim.
Prawem są jedynie normy generalne i abstrakcyjne, jednoznacznie wyznaczające sposoby postępowania.
Powinno być ogłoszone w należytym trybie i w należytej formie i obowiązywać pro futuro.
27.1.2010
formalna koncepcja państwa
prawnegoAkty prawne (i normy prawne) są uporządkowane hierarchicznie.
Istnieje możliwość kontroli zgodności aktów prawnych niższego rzędu a aktami rzędu wyższego oraz wyłączność ustawowej regulacji określonych materii.
Ingerencja państwa w sferę wolności i własności obywateli jest dopuszczalna jedynie na podstawie upoważnienia ustawowego.
27.1.2010
Koncepcja materialnego państwa
prawnego
jest uzupełnieniem formalnych elementów państwa prawnego przez pewne wartości.
Należą do nich: wolność jednostki, realizowana przez zagwarantowanie prawnej regulacji praw i wolności obywatelskich, demokracja (okresowe i powszechne wybory władz), słuszność prawa, realizacja zasad sprawiedliwości społecznej
27.1.2010
Zasady wywodzące się z zasady
demokratycznego państwa prawa
• Zasada praworządności (legalności)
• Zasada legalizmu
• Zasada równości wobec prawa
• Zasada lex retro non agit
• Zasada ochrony praw słusznie nabytych
• Zasada prawa do sądu
• Zasada subsydiarności
• Zasada proporcjonalności
27.1.2010
Zastosowanie zasad w prawie europejskim
Prawo Unii Europejskiej
Prawo pierwotne Prawo wtórne
- traktaty założycielskie WE i UE - rozporządzenia
- traktaty akcesyjne - dyrektywy
- ogólne zasady prawa wspólnotowego - decyzje
- zalecenia
- opinie
Podstawowe normy praworządnego i demokratycznego paostwa Zasady prawa procesowego
- zas.równości
- zas.pewności prawa
- zas. ochrony zaufania
- zas.proporcjonalności
- ne bis in idem- audiatur et altera pars- lex retro non agit
27.1.2010
Organy władzy publicznej działają na
podstawie i w granicach prawa (art. 7)
Zasada legalności
(związanie prawem; zasada wyłączności ustawy,
zasada prymatu ustawy)
Zasada legalizmu(zobowiązanie administracji
do działania)
27.1.2010
legalność
w procesie w procesie
stanowienia stosowania
prawa prawa
27.1.2010
• Zasada praworządności wymaga aby
organy prowadzące postępowanie
działały na podstawie przepisów
prawa, zarówno materialnego jak i
proceduralnego prawa
administracyjnego, wyjątkowo też
przepisy innych gałęzi prawa
materialnego, jeżeli stanowią
podstawę prawną decyzji.
27.1.2010
Art. 6 Kodeksu Postępowania
Administracyjnego
Organy administracji publicznej działają na
podstawie przepisów prawa.
27.1.2010
Art. 7 Kodeksu Postępowania
Administracyjnego
• W toku postępowania organy administracji
publicznej stoją na straży praworządności i
podejmują wszelkie kroki niezbędne do
dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego
oraz do załatwienia sprawy, mając na
względzie interes społeczny i słuszny interes
obywateli.
27.1.2010
Ustawa
z dnia 29 sierpnia 1997 r.
Ordynacja podatkowa
• Art. 120
Organy podatkowe działają na podstawie
przepisów prawa.
27.1.2010
Europejski Kodeks Dobrej Administracji
Art. 4
Zasada praworządności
Urzędnik działa zgodnie z zasadą praworządności, stosuje uregulowania i procedury zapisane w prawnych przepisach Wspólnot. Urzędnik zwraca w szczególności uwagę na to, aby decyzje dotyczące praw lub interesów pojedynczych osób posiadały podstawę prawną, a ich treść była zgodna z obowiązującymi przepisami prawnymi.
27.1.2010
przykład
Wyrok NSA z dnia 21 stycznie 1981 r., SA
754/80
„Podstawy prawnej decyzji administracyjnej w
zakresie reglamentacji działalności
gospodarczej nie mogą stanowić wytyczne
ministra”.
27.1.2010
• UE respektuje zasadę praworządności.
Zasada ta wykreowana jest bowiem przez
państwa członkowskie. Państwo podlega
prawu, które stanowi. Państwo nie stoi
ponad prawem.
27.1.2010
zasada równości
• Wszyscy są wobec prawa równi i wszyscy mają prawo do równego traktowania przez władze publiczne (art. 32 Konstytucji)
• Równość wobec prawa oznacza równość stosowania prawa
• Równość w prawie oznacza wymóg, by prawo nie zawierało w swej treści rozróżnień faworyzujących bądź dyskryminujących pewne grupy obywateli.
27.1.2010
Konstytucja RP
Równośd w znaczeniu formalnym, oznacza koniecznośd takiego samego traktowania przez prawo wszystkich adresatów norm,
bez wprowadzania jakiegokolwiek różnicowania. Tak rozumiana zasada równości wprowadza jednocześnie pewne ograniczenia, polegające przede wszystkim na niemożliwości uwzględniania zróżnicowania sytuacji faktycznej podmiotów.
Może się zdarzyd, że takie samo traktowanie różnych podmiotów prowadzid by mogło do naruszenia zasady
sprawiedliwości społecznej, a także pogarszania sytuacji niektórych podmiotów.
27.1.2010
Konstytucja RP
Równośd w znaczeniu materialnym, polega na tym, iż wszystkie podmioty charakteryzujące się daną cechą istotną, mają byd traktowane tak samo. Jednocześnie tak rozumiana zasada równości dopuszcza możliwośd
różnego traktowania różnych adresatów lub podmiotów znajdujących się w odmiennej sytuacji
faktycznej. Równośd w znaczeniu materialnym służy zagwarantowaniu równych szans poszczególnym
podmiotom.
reguła „mądrego rodzica” 27.1.2010
Zasada równości
w procesie stanowienia prawa
w procesie stosowania prawa
Organy adm. publ. powinny dbad o jednakowe traktowanie adresatów swoich działao, jeśli
pozostają oni w takiej samej sytuacji faktycznej i prawnej
27.1.2010
Zasada równości wobec prawa
Nie oznacza, że poszczególne podmioty
mają takie sameuprawnienia lub
obowiązki
Jakiekolwiek zróżnicowanietych praw musi mied
zawsze swoją podstawęustawową i uzasadnienie
27.1.2010
Obecnie przepisy dotyczące równego traktowania są zawarte m.in. w:
1) Kodeksie pracy
2) ustawie o swobodzie działalności gospodarczej
3) ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów
4) ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
5) ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
27.1.2010
Obecnie przepisy dotyczące równego traktowania są zawarte m.in. w:
6) Kodeksie cywilnym
7) Kodeksie postępowania cywilnego
8) Kodeksie postępowania administracyjnego
9) Kodeksie wykroczeo
27.1.2010
zasada niedyskryminowania
• art. 5 Europejskiego Kodeksu Dobrej
Administracji.
• przy rozpatrywaniu wniosków jednostek i przy
podejmowaniu decyzji urzędnik zapewni
przestrzeganie zasady równego traktowania.
Pojedyncze osoby znajdujące się w takiej samej
sytuacji będą traktowane w porównywalny
sposób. W przypadku różnic w traktowaniu
urzędnik zapewni, aby to nierówne traktowanie
było usprawiedliwione obiektywnymi, istotnymi
właściwościami danej sprawy. 27.1.2010
zasada niedyskryminowania
• urzędnik powstrzyma się w szczególności od
wszelkiego nieusprawiedliwionego nierównego
traktowania osób fizycznych ze względu na ich
narodowość, płeć, rasę, kolor skóry,
pochodzenie etniczne lub społeczne, cechy
genetyczne, język, religię lub wyznanie,
przekonania polityczne lub inne; przynależność
do mniejszości narodowych, posiadaną
własność, urodzenie, inwalidztwo, wiek, czy
preferencje seksualne
27.1.2010
prawo europejskie -zakaz dyskryminacji
Art. 12 TWE
ZAKAZANA jest wszelka dyskryminacja ze względu na przynależnośd paostwową
Orzeczenie z roku 2000 - C 333/97:
„z dyskryminacją mamy do czynienia wtedy i tylko wtedy, gdy do porównywalnych sytuacji
stosuje się różne zasady lub odwrotnie, gdy do różnych sytuacji stosuje się jedną tę samą
zasadę”27.1.2010
Szczegółowe zasady niedyskryminacji
Przepisy uszczegółowiają lub wprowadzają ograniczenia dla zastosowania zasady ogólnej z art. 12 TWE:
• Art. 39 TWE - przepływ pracowników
• Art. 49 TWE - swoboda świadczenia usług
• Art. 43 TWE – swoboda przedsiębiorczości
27.1.2010
Typy dyskryminacji
• BEZPOŚREDNIA- wtedy, gdy krajowy ustawodawca przyjmując zasady sprzeczne z przepisem traktatu, traktuje dane osoby w sposób mniej uprzywilejowany w stosunku do innych osób, które znajdują się w porównywalnych sytuacjach
• POŚREDNIA- występuje wówczas, gdy pozornie neutralne warunki, kryteria lub praktyki będą niekorzystne dla osób z przyczyn pochodzenia rasowego lub etnicznego, religii lub wyznania, niepełnosprawności, wieku lub orientacji seksualnej, o ile praktyka taka nie może zostad uznana obiektywnie za uzasadnioną prawem.
27.1.2010
Źródła zasady
• Karta Praw Podstawowych- rozdział 3 „równośd”• Europejska Konwencja Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności art. 14• art. 12 - 13TWE• Dyrektywa 2000/43 WE w sprawie realizacji zasady
równego traktowania niezależnie od pochodzenia rasowego lub etnicznego
• Dyrektywa 2000/78 WE w sprawie ogólnych ram dla równego traktowania w zakresie zatrudnienia i wykonywania zawodu
• Art. 141 TWE
27.1.2010
Zakres przedmiotowy
Przynależnośd paostwowa, płed w zakresie jednakowego wynagrodzenia, płed we
wszystkich innych wymiarach, pochodzenie rasowe lub etniczne, wyznanie lub
przekonanie religijne, ułomnośd, wiek, orientacja seksualna
27.1.2010
Zakres podmiotowy
Zabronione dyskryminowanie pracowników, przedsiębiorców, usługodawców,
usługobiorców, producentów
27.1.2010
Zasada w praktyce sądowej
• Rozpatrywanie ewentualnych naruszeo zasady w ramach konkretnych okoliczności występujących w poszczególnych sprawach, różne traktowanie dopuszczalne np gdy jest to usprawiedliwione celem, której instytucje WE realizują jako częśd polityk WE
• Bezpośrednio skuteczny
27.1.2010
Zasada w praktyce sądowej
Aby odpowiedzied na pytanie, czy dane kryterium może stanowid podstawę różnicowania podmiotów prawa, należy rozstrzygnąd, czy kryterium to pozostaje w racjonalnym związku z celem i treścią danej regulacji
27.1.2010
Przykłady orzeczeo
• C-184/99 Grzelczyk – przynależnośd paostwowa
• C-117/01 K.B. przeciwko National Health Service Pensions Agency - prawa mniejszości seksualnych
• Sprawa C – 170/4 - Rosengren i inni przeciwko Riksaklagaren – faworyzowanie przedsiębiorstw paostwowych
27.1.2010
Przykłady orzeczeo
• Sprawa 120/78 Rewe-Zentral AG v.Bundesmonopolverwaltung fur Branntwein
(Cassis de Dijon)
• Sprawa 8/74 Procureur du Roi v. Benoit i Gustave Dassonville
• Sprawa C-164/07 James Wood przeciwko
Fonds de Garantie
27.1.2010
Zasada pewności prawa wraz z zasadąproporcjonalności stanowią szeroko rozumiane pojęcie bezpieczeństwa prawnego, które wiąże się z ideą rządów prawa (rule of law).
Nieodzownymi składnikami zasady pewności prawa są:
• zasada ochrony uprawnionego oczekiwania(uprawnionych oczekiwań)
• zasada nieretroakcji.
27.1.2010
Zasada pewności prawa
wspólna dla wszystkich paostw członkowskich
• Opiera się na założeniu, że stosowanie prawa do konkretnych sytuacji musi byd przewidywalne.
• Oznacza to, że podmioty prawa, zachowując się w określony sposób, czy też podejmując decyzje, muszą byd w stanie przewidzied, jakie prawo będzie miało zastosowanie w danej sytuacji, jakie będą prawne skutki tych zachowao.
27.1.2010
Co dla Unii Europejskiej oznacza
konieczność stosowania zasady
pewności prawa?
• Unia Europejska i jej instytucje nie mogą naruszać pozycji
prawnej podmiotów, których dalsze istnienie stanowi lub
może stanowić przedmiot ochrony;
• Chroniona jest pewność prawa i zaufanie do prawa;
• Trwałość ochrony zależy od okoliczności pojedynczych
przypadków oraz treści i celu przepisu, z którego wynika
potencjalnie chroniona pozycja.
27.1.2010
102/79 Commission vs. Belgium
“Państwa członkowskie zobowiązane są implementować dyrektywy w sposób zgodny z wymogami jasności i pewności, przyjmując odpowiednie przepisy krajowe; praktyki czysto administracyjne nie są do tego celu właściwe.”
27.1.2010
Zasada pewności prawa służy także do
kontroli działań państw członkowskich.
Orzeczenie Kühne (Kühne & Heitz,
C-453/00) nakreśla możliwość wzruszenia
ostatecznej decyzji administracyjnej, jeśli
okazała się ona sprzeczna z prawem
wspólnotowym.
27.1.2010
ETS podkreślił zasadę pewności prawa: prawo wspólnotowe nie
wymaga zatem zawsze wzruszenia niezgodnych z nim decyzji;
zgodnie z art. 10 istnieje obowiązek ponownego zbadania sprawy
zakończonej ostateczna decyzją, jeśli spełnione są przesłanki:
1. prawo krajowe przyznaje kompetencje organom administracyjnym do wzruszenia sprawy;
2. decyzja stała się ostateczna po orzeczeniu sądu ostatniej instancji;
3. orzeczenie opierało się na interpretacji prawa wspólnotowego, dokonanej bez wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym;
4. interpretacja okazała się błędna w świetle późniejszych orzeczeń ETS, a osoba zainteresowana zwróciła się do organu administracyjnego niezwłocznie po uzyskaniu informacji o treści orzeczenia ETS.
Zasada pierwszeństwa i efektywności musi zatem uwzględniać zasadę pewności prawa i autonomięproceduralną państwa członkowskiego.
27.1.2010
Zgodnie z zasadą pewności prawa normy
prawne powinny być jasne i przewidywalne dla
wszystkich zainteresowanych podmiotów, stąd
np.:
1. aby akt WE wywierał skutki prawne, musi być oparty na odpowiedniej podstawie prawnej,
2. akt musi zawierać uzasadnienie i zostać notyfikowany wszystkim zainteresowanym podmiotom,
27.1.2010
Zgodnie z zasadą pewności prawa normy
prawne powinny być jasne i przewidywalne dla
wszystkich zainteresowanych podmiotów, stąd
np.:
1. nulla poena sine lege – przepis karny musi jasno określać zarówno przestępstwo, jak i karę; postanowienia prawa karnego nie mogą być stosowane w sposób ekstensywny ze szkoda dla oskarżonego (sprawy: 117/83 Könecke; C-74/95 i C-129/95 postępowanie karne przeciwko X, C-60/02 postępowanie karne przeciwko X),
2. prawo nie może działać wstecz; tylko w wyjątkowych wypadkach, gdy w grę wchodzi ważny interes publiczny i chronione jest uprawnione oczekiwanie zainteresowanych podmiotów (sprawy 63/83 Regina przeciwko Kent Kirk, 98/77 Racke).
27.1.2010
Zasada pewności prawa jest także częścią szerszej
koncepcji prawa do dobrej administracji, odzwierciedlonego
w art. 41 Karty Praw Podstawowych.
Artykuł 41
Prawo do dobrej administracji
1. Każdy ma prawo do bezstronnego i rzetelnego załatwienia jego sprawy w rozsądnymterminie przez instytucje, organy i agencje Unii.
2. Prawo to obejmuje:
- prawo każdej osoby do osobistego przedstawienia sprawy, zanim zostanie podjętyindywidualny środek mogący negatywnie wpłynąć na jej sytuację;
- prawo każdej osoby dostępu do akt jej sprawy, z zastrzeżeniem poszanowaniauprawnionych interesów poufności oraz tajemnicy zawodowej i handlowej;
- obowiązek administracji uzasadniania swoich decyzji.
3. Każda osoba ma prawo domagania się od Wspólnoty naprawienia, zgodnie zzasadami ogólnymi wspólnymi dla praw Państw Członkowskich, szkodywyrządzonej przez jej instytucje lub jej pracowników przy wykonywaniu ichfunkcji.
4. Każda osoba może zwrócić się pisemnie do instytucji Unii w jednym z języków
traktatowych i musi otrzymać odpowiedź w tym samym języku.
27.1.2010
Elementem zasady pewności prawa jest zasada ochrony uprawnionego
oczekiwania (ochrony zaufania). Oznacza ona, że środki podejmowane
przez WE nie mogą naruszać uprawnionego oczekiwania danego
podmiotu (czy grupy podmiotów), jeśli nie jest to uzasadnione
względami nadrzędnego interesu publicznego.
Zasada ochrony uprawnionego oczekiwania (podobnie jak zasady pewności prawa i nieretroakcji) może być stosowana:
jako reguła interpretacji przepisów,
dla unieważnienia aktu, jako podstawa skargi.
Aby powołać się na zasadę,
podmiot powinien
wykazać:
istnienie uprawnionego
oczekiwania,
Oraz, że poniósł stratę lub
znalazł się w niekorzystnej
dla siebie sytuacji, ponieważ
na tym oczekiwaniu polegał.
27.1.2010
Uprawnionym oczekiwaniem jest oczekiwanie rozsądnej osoby,
że nastąpią wydarzenia, jakie w normalnych okolicznościach
miałyby miejsce. Nie oznacza to niezmienności prawa!
Nie stanowi zatem naruszenia uprawnionego oczekiwania
zmiana przepisów na niekorzyść podmiotu:
przewidywalna np. ze względu na specyfikę danego sektora (sprawa 12/77
Toepfer przeciwko Komisja, zwłaszcza w zakresie wspólnej polityki
rolnej),
mieszcząca się w granicach zwykłego ryzyka gospodarczego (sprawa C-
331/88 Fedesa, handlowcy nie mogli rozsądnie oczekiwać, że stosowanie
substancji hormonalnych do produkcji zwierzęcej nie będzie zabronione, w
sytuacji gdy nie zakończyły się badania naukowe co do jego szkodliwości),
mająca na celu ukrócenie spekulacji, poprawienie obowiązującej
regulacji itp.
27.1.2010
Z ochrony uprawnionego oczekiwania korzysta podmiot, którego oczekiwania
opierają się na szczególnego rodzaju zapewnieniu ze strony instytucji lub
organów wspólnotowych. Owe szczególne gwarancje mogą polegać na swoistym
porozumieniu między władzami a danym podmiotem albo na pewnym trybie
postępowania, albo na wyraźnym zapewnieniu ze strony władz. Podmiot powinien
wskazać źródło swojego uprawnionego oczekiwania.
Sprawa 120/86 J. Mulder przeciwko Minister van Landbouw en Visserij.
• “Ponieważ ani przepisy rozporządzenia nr 1087/77, ani jego preambuła nie wskazują, aby zobowiązanie do zaprzestania produkcji mleka, zaciągnięte na podstawie tego rozporządzenia, mogło po jego wygaśnięciu stanowić przeszkodę dla wznowienia produkcji mleka przez zainteresowanych producentów, fakt, iż ci producenci mogą być, przez cały okres stosowania nowych rozporządzeń wprowadzających dodatkową opłatę na produkcję mleka, pozbawieni kwot referencyjnych, o których mowa w tych rozporządzeniach, narusza uprawnione oczekiwania tych producentów, że skutki systemu premii za zaprzestanie produkcji mleka, któremu się poddali, będą ograniczone.”
• “... gdy taki producent, jak w obecnej sprawie, został zachęcony przez środek Wspólnoty do zaprzestania produkcji mleka na określony czas, w interesie ogólnym, i za wypłatą premii, może on w sposób uprawniony oczekiwać, że po wygaśnięciu jego zobowiązania, nie będzie poddany ograniczeniom, które dotykają go w sposób szczególny, ponieważ skorzystał z możliwości oferowanej przez przepisy Wspólnoty.”
27.1.2010
zasada ochrony praw słusznie nabytych
• W systemie praworządnym, raz nabyte
prawo w drodze prawidłowego aktu
stosowania prawa lub aktu stanowienia
prawa, powinno być stabilne, a możliwość
jego modyfikacji powinna być ściśle
określona przez ustawę.
27.1.2010
Zasada ochrony praw słusznie
nabytychRaz nabyte „dobrze” prawo, tj. ustalone w drodze
prawidłowego aktu stanowienia prawa lub aktu stosowania prawa, powinno być stabilne, a możliwości jego odjęcia i modyfikacji, jeśli mogą w ogóle istnieć, powinny być ściśle określone przez ustawę.
Art. 155 Kpa pozwala na uchylenie lub zmianę prawidłowej decyzji administracyjnej, na mocy której strona nabyła prawo, wyłącznie za jej zgodą
27.1.2010
Zasada ochrony praw słusznie
nabytychWzruszanie prawomocnych decyzji organów
administracji może mieć podstawę tylko w
przewidzianych prawem, nadzwyczajnych środkach,
działalność organów administracji, by cieszyła się
zaufaniem społeczeństwa musi być konsekwentna, a
akty wydawane przez organy administracji – trwałe
27.1.2010
przykład
• „Zasada poszanowania praw nabytych jest jedną z fundamentalnych
zasad demokratycznego państwa prawnego. Odstępstwa od tej zasady
są możliwe tylko w wypadku wyraźnego ich włączenia do treści
umowy (wówczas uzyskują podstawę w woli stron - volenti non lit
iniuria) lub uznania ich przez ustawę (wówczas legitymowane są
przez wolę parlamentu - oczywiście gdy ustawa zgodna jest z
konstytucją)”.
• Orzeczenie TK z 18 października 1994 r., OTK 1994, cz. II, poz. 36.
27.1.2010
Wyrok SN z dnia 4 listopada 1994 r.
dla zbadania, czy w wypadku zastosowania niższejstawki celnej wskutek błędu funkcjonariuszacelnego strona działała w zaufaniu do zgodnościz prawem zapadłej decyzji, zasadnicze znaczeniemają następujące czynniki:
1. stwierdzenie poczucia zaufania u zainteresowanego;
2. określenie obiektywnych i odpowiadających prawu okoliczności pozwalających na powstanie takiej świadomości;
3. ustalenie odpowiedniego zachowania się stron stosunku prawnego, wskazującego iż zainteresowany postępował uczciwie i rzetelnie oraz nie doszło do zmowy lub nawet popełnienia przestępstwa
27.1.2010
sfery, w których możliwe jest bezpośrednie
działanie zasady ochrony zaufania
sfera stabilizacji
stosunków ustanowionych
przez oficjalną wypowiedź
organu
administracji (urzędnika),
a przede wszystkim
przez ostateczną decyzję
administracyjną
sfera wyrównywania strat
wywołanych w majątku
obywatela przez odwołanie
lub zmianę wypowiedzi
27.1.2010
Zasada lex retro non agit- zasada nieretroakcji
27.1.2010
Źródło zasady: prawo rzymskie
• de tempore futuro legem loqui - „ustawa wypowiada się co do czasu przyszłego” Aulus Gellius
• lex praeteritum indulgat, in futurum vetat - „ustawa co do przeszłości wybacza, na przyszłośd zakazuje” Ulpianus
• omnia constituta non praeteritis calumniam faciunt, sed futuris regulam ponunt - „ustawy nie dotyczą przeszłych niesprawiedliwości, lecz stwarzają zasady na przyszłośd”
• omnes leges non ea, quae anteriore tempore acta sunt, damnant, sed in futurum observanda constituunt - „ustawy nie skazują za to co zdarzyło się w przeszłości, lecz tworzą zasady do przestrzegania na przyszłośd”
• conveniat leges futuris regulas imponere, non praeteritis calumnaes excitare - „stosowne jest, aby ustawy tworzyły reguły na przyszłośd, a nie odnawiały dawne spory”
• leges et constitutiones futuris certum est dare formam negotiis, non ad facta praeterita revocari - „zadaniem ustaw i konstytucji jest nadawanie kształtu przyszłym czynnościom, a nie przywoływanie przeszłych spraw”
• quae in posterum tantummodo observari censemus - „czego przestrzegania nakazujemy w przyszłości”
27.1.2010
Zakres zakazu działania prawa wstecz:
• prawo jako regulator przyszłych zachowao prawnych
• ochrona praw nabytych
• teoria umowy społecznej Johna Locke'a
• pewnośd prawa
27.1.2010
zasada lex retro non agit
• oznacza, że nie należy stosować norm
prawnych nakazujących stosowanie nowo
ustanowionych norm do zdarzeń zaistniałych
przed wejściem w życie tych nowych norm, z
którymi prawo nie wiązało dotąd skutków
prawnych, przewidzianych przez te normy.
27.1.2010
zasada lex retro non agit
• W razie wątpliwości należy przyjąć, że każdy
przepis normuje przyszłość, a nie przeszłość.
Dopuszczalne są wyjątki od tej zasady wtedy,
gdy wymagają tego względy sprawiedliwości
społecznej albo gdy chodzi o modyfikację
prawa podmiotowego na korzyść obywateli,
ale zawsze muszą być one przewidziane w
przepisach prawa.
27.1.2010
przykład
• ustawa o wychowaniu w trzeźwości (...) wprowadziła opłaty od wydawanych zezwoleń dla sprzedawców napojów alkoholowych. Obowiązek wnoszenia opłat za korzystanie z zezwoleń dotyczył również tych sprzedawców, którzy uzyskali zezwolenie przed dniem jej wejścia w życie. TKuznał, że ustawa o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi jest niezgodna z artykułem 2. Konstytucji. Trybunał orzekł, że zasada niedziałania prawa wstecz została naruszona, ponieważ obowiązek wnoszenia opłat za korzystanie z zezwoleń został nałożony także na sprzedawców już je posiadających. Sprzedawcy ci straciliby dotychczasowe zezwolenie, w przypadku niewniesienia takiej opłaty. (Orzeczenie TK z dnia 15 września 1998 r., OTK ZU 1998 r., Nr 5, poz. 64).
27.1.2010
prawo europejskie - zasada lex retro non agit odnosi się głównie do aktów prawa wtórnego
Akty prawne WE nie powinny wywoływad skutków prawnych zanim nie zostaną one oficjalnie ogłoszone, czyli zanim jednostki nie otrzymają okazji poznania ich treści.
W orzeczeniu z 2007 r dotyczącym braku tłumaczeo aktów wspólnotowych na język nowego paostwa członkowskiego w sprawie C-161/06 Scoma Lux odpowiadając na pytanie prejudycjalne sądu czeskiego, Trybunał stwierdziłwyraźnie, że jedyną autentyczną wersją aktu wspólnotowego jest wersja opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE, co oznacza, że nie można powoład się wobec jednostek na wersję elektroniczną wcześniejszą od tej publikacji.
27.1.2010
Zasada nieretroakcji w prawie karnym
Zasada nieretroakcji ma charakter absolutny z prawie karnym.
W orzeczeniu w sprawie 63/83 Kent Kirk, ETS wyłączyłmożliwośd retroaktywnego skutku przepisów prawa karnego, stwierdzając, że zasada absolutnej nieretroakcji przepisów karnych stanowi „jedną z zasad wspólnych wszystkim porządkom prawnym paostw członkowskich oraz jest określona w art.7 Europejskiej Konwencji o ochronie Praw Człowieka i podstawowych wolności; zajmuje ona miejsce wśród ogólnych zasad prawa, których ochronę zapewnia ETS”
27.1.2010
W odniesieniu do regulacji w innych dziedzinach prawa zakaz retroakcji nie ma charakteru absolutnego.
W sprawie 98/78 Racke, w której powodowie skarżyli rozporządzenia, których datę wejścia w życie określono na 14 dni przed publikacją, ETS stwierdził, że „wyjątkowo środek może mied retroaktywny skutek – polegający na tym, że obowiązuje przed datą publikacji – jeśli wymaga tego osiągnięcie zamierzonego celu, a uprawnione oczekiwania zainteresowanych podmiotów są właściwie respektowane. „Skutek retroaktywny środka może byd uzasadniony koniecznością zapewnienia stabilności rynku.
Charakter zasady w innych dziedzinach prawa
27.1.2010
Wyjątki od zasady:
Środek może skutkowad retroaktywnie, pod warunkiem, że:
- jego retroaktywny charakter jasno i wyraźnie wynika z jego treści lub z celów ogólnego systemu, którego jest częścią ;
- Jest to uzasadnione istnieniem ważnego interesu wspólnotowego;
- W należyty sposób ochronione zostało uprawnione oczekiwanie podmiotów, których dotyczy
27.1.2010
Zasada otwartości i
przejrzystości
OBYWATEL ORGAN
prawo do tego
by wiedzieć
prawo dostępu
do informacji
obowiązek
udzielania
informacji
obowiązek
uzasadnienia
podjętego
rozstrzygnięcia
27.1.2010
Otwartość administracji można zdefiniować
jako dostępność do administracji, czy też
możliwość „zbadania z zewnątrz”
administracji jako całości,
przejrzystość administracji należy zaś odnieść
bezpośrednio do jej działań.
27.1.2010
zasada jawności
• oznacza prawny obowiązek wykonywania
administracji publicznej w sposób jawny
zapewniający możliwość kontroli społecznej.
27.1.2010
Zasada
Sprawowanie
administracji powinno
być jawne
ustawa z dnia 6 września
2001r. o dostępie do
informacji publicznej
Wyjątek
tylko w sytuacjach wyjątkowych i prawem przewidzianych można zastrzec poufność informacji
ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych
27.1.2010
PODSTAWOWE ZASADY DOSTEPU DO INFORMACJI PUBLICZNEJ(u.d.i.p.)
• ZASADA I
• nieograniczony podmiotowo zakres prawa do informacji (każdy); art. 2 ust. 1
• ZASADA II
• bezpłatność dostępu do informacji publicznej; art. 7 ust. 2 i 15
• ZASADA III
• zakaz żądania wykazywania się interesem prawnym lub faktycznym przez wnioskodawcę; art. 2 ust. 2
• ZASADA IV
• obowiązek udzielenia informacji aktualnej (w ujęciu podmiotowym i przedmiotowym); art. 3 ust. 2
• ZASADA V
• zasada jawności obrad organów kolegialnych pochodzących z wyborów powszechnych (z tym wiąże się prawo do otrzymania protokółów z obrad
tych organów, jak i prawo do rejestrowania ich przebiegu); art. 3 ust. 3 i 18
• ZASADA VI
• obowiązek zapewnienia możliwości kopiowania, wydruku czy przesłania lub przeniesienia na powszechnie stosowany nośnik, informacji publicznej;
art. 12 ust. 2
• ZASADA VII
• prawo odmowy udostępnienia informacji przetworzonej, w razie braku szczególnej istotności tego przetworzenia dla interesu publicznego; art. 3 ust. 1
pkt 1
27.1.2010
zasada jawności w prawie europejskim
Do czasu podpisania Traktatu z Maastricht, dostęp do informacji o działaniu instytucji wspólnotowych
był poważnie ograniczony.
Dopiero Traktat amsterdamski przyniósł widoczną poprawę w zakresie wypełniania zasad jawności
i przejrzystości, wprowadzając w art. 1 ust. 2 TUE zapewnienie jednostce możliwości
uzyskania swobodnego dostępu do potrzebnych informacji.
27.1.2010
zasada jawności w prawie europejskim
traktat ten wprowadził jeszcze dwa istotne postanowienia:
• art. 21 zd. 3 TWE – każdy obywatel UE może pisemnie zwrócić się do każdej z instytucji wspólnotowej w dowolnym z oficjalnych języków UE, a organ zobowiązany jest do udzielania pytającemu pisemnej odpowiedzi w tym samym języku
• art. 255 TWE regulujący prawo dostępu do dokumentów wspólnotowych: „ Każdy obywatel UE, a także każda osoba fizyczna i prawna zamieszkała lub mająca siedzibę w państwie członkowskim ma prawo dostępu do dokumentów PE, Rady oraz KE z zastrzeżeniem zasad ochrony interesu publicznego lub prywatnego i zasad udostępnienia dokumentów w regulaminach instytucji.
27.1.2010
Kodeks publicznego dostępu do dokumentów
Komisja i Rada uzgodniły Kodeks postępowania w sprawach związanych z dostępem do dokumentów Komisji i Rady.
Stanowi on podstawę systemu publicznego dostępu do dokumentów.
Kodeks i jego zasady wprowadzenia w życie stosują się tylko do dokumentów tworzonych przez te instytucje. Ponadto Kodeks określa 5 obowiązujących wyjątków od tej zasady. Zaliczamy do nich: interes publiczny, prywatność, tajemnica handlowa i przemysłowa, ochrona finansowych interesów Wspólnoty orazochrona poufności na życzenie osób trzecich lub państw członkowskich.
27.1.2010
Przesłanki ograniczeo
• Interes publiczny - rozumiany w szczególności jako bezpieczeostwo publiczne, obronnośd, stabilnośd pieniądza, stosunki z innymi paostwami, interesy finansowe i ekonomiczne. Obejmuje również kwestie poufności obrad w celu zapewnienia efektywnego funkcjonowania administracji czy wyłączeniu dokumentów będących w fazie przygotowawczej.
• Prawa osób trzecich – stanowią ograniczenie zasady jawności i przejrzystości ze względu na ochronę danych osobowych oraz innych wrażliwych danych m.in. pochodzenie rasowe i etniczne, poglądy polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, kwestie stanu zdrowia czy orientacji seksualnej.
27.1.2010
Inne dokumenty regulujące jawnośd i przejrzystośd administracji Unii Europejskiej
• Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, a w szczególności jej art. 41 (prawo do dobrej administracji) i art. 42 (prawo dostępu do dokumentów)
• rozporządzenie (WE) nr 1049/2001 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 2001 r. w sprawie publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji
• orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich (ETS) i Sądu Pierwszej Instancji w sprawie dostępu do dokumentów, a w szczególności orzeczenia Sądu Pierwszej Instancji w sprawie Bavarian Lager Co. Ltd przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich (sprawa T-194/04) oraz Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Królestwo Szwecji i Maurizio Turco przeciwko Radzie Unii Europejskiej (sprawy połączone C-39/05 P i C-52/05 P (tzw. orzeczenie ETS w sprawie Turco)
• dokumenty sporządzone przez Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie dostępu do dokumentów, a także przez Europejskiego Inspektora Ochrony Danych
27.1.2010
Rozporządzenie (WE) nr 1049/2001
• Celem jest zapewnienie możliwie najpełniejszej skuteczności prawa publicznego dostępu do dokumentów Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji Europejskiej oraz ustanowienie zasad i procedur ograniczenia tego dostępu.
• Zakres przedmiotowy rozporządzenia obejmuje dokumenty, a więc jakąkolwiek treśd, bez względu na formę jej ujęcia, która dotyczy działalności i decyzji pozostających w sferze kompetencji określonej instytucji. Prawo dostępu obejmuje dokumenty wewnętrzne, np.: dokumenty określające strukturę instytucji, dokumenty przygotowawcze sporządzane w trakcie procesu legislacyjnego czy też sprawozdania.
• Ma zastosowanie do dokumentów trzech organów: Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji. Jednak zgodnie z art. 2 ust. 3 -rozporządzenie stosuje się do wszystkich dokumentów posiadanych (sporządzonych, otrzymanych lub po prostu będących w posiadaniu) przez daną instytucję, we wszelkich sferach działalności Unii Europejskiej.
27.1.2010
Kontrola sądowa oraz działalnośd Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich
• Z punktu widzenia obywateli bardziej korzystne jest wniesienie skargi do organu sądowego (ETS i SPI) ze względu na wiążący charakter jego orzeczeo. ETS jednak nie wydaje dokumentów, jedynie anuluje decyzje odmowne co w związku z przewlekłym postępowaniem zniechęca do tej drogi dochodzenia swych praw.
• Liczba skarg na brak przejrzystości wnoszonych do Europejskiego Ombudsmana jest większa niż kierowanych do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Przyczyną tego jest przede wszystkim krótszy czas rozpatrywania skargi oraz jej nieodpłatny charakter.
• Jednak Europejski Rzecznik jako instytucja pozasądowa może podejmowad jedynie działania na rzecz polubownego rozwiązania sytuacji spornej, ewentualnie w przypadku braku woli stron kierowad zalecenia lub raporty do Parlamentu w celu podjęcia działao prawnych zmierzających do uniknięcia w przyszłości podobnej sytuacji.
27.1.2010
Bavarian Lager Co. Ltd przeciwko Komisji Wspólnot Europejskich (sprawa T-194/04)
Wnioski Sądu Pierwszej Instancji
• Sama okoliczność, iż dany dokument dotyczy interesu
chronionego przez jeden z wyjątków nie jest
wystarczająca dla uzasadnienia stosowania tego
wyjątku. Ryzyko naruszenia chronionego interesu
powinno być racjonalnie możliwe do przewidzenia.
• W kwestii danych uznawanych za prywatne, sama
okoliczność iż dokument będący przedmiotem wniosku o
udzielenie dostępu skierowanym na podst.
Rozporządzenia 1049/2001, zawiera dane osobowe nie
oznacza bezwzględnie, że mamy do czynienia z
narażeniem prywatności lub integralności fizycznej
osoby.27.1.2010
Prawo do sąduArt. 45 Konstytucji
Każdy ma prawo do
sprawiedliwego i jawnego
rozpatrzenia sprawy bez
nieuzasadnionej zwłoki przez
właściwy, niezależny,
bezstronny i niezawisły sądArt. 77 ust. 2 Konstytucji
Ustawa nie może nikomu
zamykać drogi sądowej
dochodzenia naruszonych
wolności lub praw
Art. 184 Konstytucji
NSA oraz inne sądy
administracyjne sprawują
kontrolę działalności
administracji publicznej;
kontrola obejmuje też zgodność z
ustawami uchwał organów ST i
aktów normatywnych terenowych
org. adm. rządowej
Art. 176 Konstytucji
Postępowanie sądowe
jest co najmniej
dwuinstancyjne 27.1.2010
Zgodnie z orzecznictwem Trybunału (SK 49/05, SK 68/06, SK 29/05,
SK 1/06, P 19/04, P 11/07, SK 4/06, SK 7/06, SK 16/05, SK 57/05,
SK 54/05, P 39/06), na treść konstytucyjnej zasady prawa do sądu
składają się w szczególności:
• prawo dostępu do sądu - stanowi prawo do uruchomienia procedury
przed sądem, który ma być organem niezależnym, niezawisłym i
bezstronnym,
• prawo do odpowiedniego ukształtowania procedury sądowej -
zakłada ukształtowanie jej zgodnie z wymaganiami sprawiedliwości i
jawności,
27.1.2010
• prawo do wyroku sądowego - to prawo do uzyskania
wiążącego rozstrzygnięcia danej sprawy przez sąd
w rozsądnym terminie.
W 2007 r. Trybunał uzupełnił i rozszerzył dotychczasową
linię orzeczniczą odnoszącą się do prawa do sądu
oprawo do odpowiedniego ukształtowania ustroju i
pozycji organów rozpoznających sprawy (SK 7/06,
SK 16/05).
27.1.2010
Treścią prawa jest uprawnienie do rozstrzygnięcia
sprawy dotyczącej jednostki przez bezstronny i
niezależny sąd ustanowiony przez ustawę.
Oznacza to, że jednostka mocą swej woli odpowiednio
uzewnętrznionej (wytoczenie powództwa, wniesienie
środka zaskarżenia) może zobowiązać właściwe
organy państwowe (sądy) do podjęcia przewidzianych
w ustawie działań, potrzebnych do rozpoznania
sprawy i wydania orzeczenia.
27.1.2010
Działania administracji publicznej
podlegające zaskarżeniu:• Decyzja administracyjna
• Postanowienie administracyjne
• Niebędące decyzjami ani postanowieniami akty lub czynności z
zakresu admin. Publicznej, dotyczące uprawnień lub obowiązków
wynikających z przepisów prawa
• Pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane
w indywidualnych sprawach
• Akty prawa miejscowego
• Inne akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich
związków
• Akty nadzoru
• Bezczynność administracji
27.1.2010
Przykłady:
• Podatnik, którego rzecz lub prawo zostało obciążone zastawem
skarbowym sprzecznie z prawem, może po uprzednim wezwaniu na
piśmie naczelnika urzędu skarbowego, który zastaw ten ustanowił,
do usunięcia naruszenia prawa, skierować skargę do sądu
administracyjnego na podstawie art. 3 § 2 pkt. 4 w zw. z art.52 § 3
p.p.s.a.
• Każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone
uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie
z zakresu administracji publicznej, może - po bezskutecznym
wezwaniu do usunięcia naruszenia - zaskarżyć uchwałę do sądu
administracyjnego. Art. 101 ust.1 Ustawy o samorządzie gminnym.
27.1.2010
Karta Praw Podstawowych
Artykuł 47
Prawo do skutecznego środka prawnego i do
sprawiedliwego procesu sądowego:
Każdy, czyje prawa i wolności zagwarantowane przez
prawo Unii zostały naruszone, ma prawo do skutecznego
środka prawnego przed sądem zgodnie z warunkami
określonymi w niniejszym artykule.
27.1.2010
W sprawie C – 50/00 ETS orzekł:
Wspólnota Europejska jest wspólnotą opartą na zasadzie
prawa, w ramach której instytucje podlegają rewizji
sądowej co do zgodności ich aktów z Traktatem oraz z
ogólnymi zasadami prawa, które obejmują również
prawa fundamentalne.
Jednostki są zatem uprawnione do efektywnej ochrony
sądowej praw, które wywodzą ze wspólnotowego
porządku prawnego i prawo takiej ochrony stanowi
jedną z ogólnych zasad prawnych mających swoje
źródło w konstytucyjnych tradycjach wspólnych
Państwom Członkowskim. Prawo to również zostało
sformułowane w art. 6 i 13 Konwencji o ochronie praw
człowieka i podstawowych wolności.27.1.2010
Europejska Konwencja Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
Artykuł 6 - Prawo do rzetelnego procesu sądowego
1. Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzeniajego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły ibezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jegoprawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo ozasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemusprawie karnej.
Artykuł 13 - Prawo do skutecznego środka odwoławczego
Każdy, kogo prawa i wolności zawarte w niniejszej Konwencjizostały naruszone, ma prawo do skutecznego środkaodwoławczego do właściwego organu państwowego takżewówczas, gdy naruszenia dokonały osoby wykonujące swojefunkcje urzędowe.
27.1.2010
Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych
Artykuł 14
Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego
rozpatrzenia sprawy przez właściwy, niezależny i
bezstronny sąd, ustanowiony przez ustawę, przy
orzekaniu co do zasadności oskarżenia przeciw niemu w
sprawach karnych bądź co do jego praw i obowiązków w
sprawach cywilnych.
27.1.2010
Europejski Kodeks Dobrej Administracji
Artykuł 19
Informacja o możliwościach odwołania
1. Wydana przez instytucję decyzja, która może mieć
negatywny wpływ na prawa lub interesy pojedynczej osoby,
zawiera informację o możliwościach złożenia odwołania od
wydanej decyzji. Podaje się w szczególności rodzaj
środków odwoławczych, organy, do których możne je
wnosić oraz terminy ich wnoszenia.
2. W decyzjach należy zamieścić w szczególności adnotację o
możliwości wszczęcia postępowań sądowych oraz
skierowania zażaleń do rzecznika praw obywatelskich
zgodnie z warunkami ustalonymi w art. 230 i 195 traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską.27.1.2010
jednostka ma ograniczone możliwości korzystania ze
środków procesowych w ramach struktur UE dla ochrony
swych praw podstawowych.
Nie może wszcząć postępowania przed Trybunałem
Sprawiedliwości przeciwko państwu członkowskiemu,
gdyż może to zrobić tylko Komisja lub inne państwo
członkowskie (art. 226 i 227 TWE). Jednostce pozostaje
zawiadomienie Komisji o naruszeniu, lecz Komisja
swobodnie decyduje o tym, czy wszcząć właściwą
procedurę.
27.1.2010
Gdyby z kolei chodziło o naruszenie praw podstawowych
przez akt wspólnotowy, osoby fizyczne lub prawne mają
jedynie ograniczoną legitymację procesową w
postępowaniu o unieważnienie takiego aktu na
podstawie art. 230 TWE:
Trybunał Sprawiedliwości kontroluje legalność aktów
uchwalonych wspólnie przez Parlament Europejski i Radę,
aktów Rady, Komisji i EBC, innych niż zalecenia i opinie, oraz
aktów Parlamentu Europejskiego zmierzających do wywarcia
skutków prawnych wobec podmiotów trzecich.
27.1.2010
W tym celu Trybunał jest właściwy do orzekania w zakresie
skarg wniesionych przez Państwo Członkowskie, Parlament
Europejski, Radę lub Komisję, podnoszących zarzut braku
kompetencji, naruszenia istotnych wymogów proceduralnych,
naruszenia niniejszego Traktatu lub jakiejkolwiek reguły
prawnej związanej z jego stosowaniem lub nadużycia władzy.
Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść, na tych samych
warunkach, skargę na decyzje, których jest adresatem oraz
na decyzje, które mimo przyjęcia w formie rozporządzenia lub
decyzji skierowanej do innej osoby dotyczą jej bezpośrednio i
indywidualnie.
Skargi przewidziane w niniejszym artykule powinny być
wniesione w terminie dwóch miesięcy, stosownie do
przypadku, od daty publikacji aktu lub jego notyfikowania
skarżącemu lub, w razie ich braku, od daty powzięcia przez
niego wiadomości o tym akcie.27.1.2010
Osoby fizyczne oraz prawne mogą także wnieść skargę
na zaniechanie działania na postawie artykułu 232
TWE :
Jeśli Parlament Europejski, Rada lub Komisja, z naruszeniem
niniejszego Traktatu, zaniechają działania, Państwa
Członkowskie i inne instytucje Wspólnoty mogą wnieść
skargę do Trybunału Sprawiedliwości w celu stwierdzenia
tego naruszenia.
27.1.2010
Skarga ta jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy dana instytucja
została uprzednio wezwana do działania. Jeśli w terminie
dwóch miesięcy od tego wezwania instytucja nie zajęła
stanowiska, skarga może być wniesiona w ciągu następnych
dwóch miesięcy.
Każda osoba fizyczna lub prawna może wnieść sprawę do
Trybunału Sprawiedliwości, na warunkach określonych w
poprzednich akapitach, stawiając zarzut jednej z instytucji
Wspólnoty, iż zaniechała wydania aktu skierowanego do niej,
innego niż zalecenie lub opinia.
27.1.2010
Zasada proporcjonalności
(adekwatności, miarkowania)Państwo i organy administracji:
- powinny ingerować w prawa obywateli w sposób rozsądny i racjonalny i nie nadużywać przysługujących im środków i kompetencji, szkodząc w ten sposób obywatelowi
- Podejmując działanie powinny miarkować cele i wymierzane dolegliwości, a także proporcje między ochroną interesu publicznego i interesu indywidualnego
27.1.2010
Zasada proporcjonalności
Nakazy:
1)przydatności, określany także nakazem
odpowiedniości – wymagający aby
przewidziany przez prawo środek działania
czy zastosowany instrument był zdatny do
osiągnięcia wyznaczonego celu;
27.1.2010
Zasada proporcjonalności
2) konieczności, (niezbędności) – zgodnie z nim
podjęta ingerencja nie może wykraczać poza to, co
jest niezbędne do realizacji celu. Kierując się tym
nakazem, administracja powinna sięgać po najmniej
uciążliwe dla praw i wolności jednostki środki;
„Wymóg konieczności jest spełniony, jeżeli ustanowione
ograniczenia są zgodne z zasadą proporcjonalności.
Oznacza to, że: 1) środki zastosowane przez prawodawcę
muszą być w stanie doprowadzić do zamierzonych celów;
2) muszą być niezbędne dla ochrony interesu, z którym są
powiązane; 3) ich efekty muszą pozostawać w proporcji
do ciężarów nakładanych na obywatela (wyrok TK z dnia
9 czerwca 1998 r., K 28/97).
27.1.2010
Zasada proporcjonalności
3) proporcjonalności, określany także jako nakaz
proporcjonalności w ścisłym tego słowa znaczeniu.
Nakaz ten dotyczy utrzymania właściwej relacji między
celem działania a ciężarem i dolegliwościami
stosowanych środków.
27.1.2010
Zasada proporcjonalności
art. 31 Konstytucji, ust. 3 stanowi się, że „ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw”.
27.1.2010
Zasada proporcjonalności
Do zasady tej nawiązuje także art. 228 ust. 5 Konstytucji nakazujący, by działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego odpowiadały stopniowi zagrożenia i zmierzały do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa.
Można także wskazać na powiązanie zasady proporcjonalności z treścią art. 7 K.p.a., wyrażające się w zachowaniu właściwej relacji pomiędzy ochroną interesu społecznego i słusznego interesu obywateli.
27.1.2010
Top Related