S t r o n a | 1
-
RAPORT CZĘŚCIOWY
Wojciech Urbaniak
Wykorzystanie funduszy strukturalnych Unii Europejskiej
w regionie łódzkim,
analiza na poziomie gmin i powiatów
Recenzent
Prof. zw. dr hab. Marian Gorynia
Łódź 2011
Projekt „Kapitał ludzki i społeczny jako czynniki rozwoju regionu łódzkiego” współfinansowany ze środków Unii
Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
S t r o n a | 2
Spis treści
Wstęp .................................................................................................................................. 3
1. Wykorzystanie środków z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
Łódzkiego przez gminy i powiaty ..................................................................................... 3
1.1 Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego jako narzędzie
rozwoju regionalnego.......................................................................................................... 3
1.2. Struktura projektów w osiach priorytetowych.................................................... 6
1.3. Beneficjenci projektów.......................................................................................... 12
1.4. Zróżnicowanie projektów w powiatach............................................................... 14
1.5. Zróżnicowanie projektów w gminach różnych typów ....................................... 22
2. Rola jednostek samorządu terytorialnego w wykorzystaniu środków
z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki ....................................................................26
2.1 Priorytety Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki...........................................26
2.2 Rola gmin i powiatów w wykorzystaniu środków z programu...........................29
3. Wnioski .......................................................................................................................... 37
Spis tabel ........................................................................................................................... 39
Aneks tabelaryczny ...........................................................................................................41
S t r o n a | 3
Wstęp
Raport przygotowano w ramach projektu badawczego „Kapitał ludzki i społeczny jako
czynniki rozwoju regionu łódzkiego”. Projekt był współfinansowany przez Unię Europejską
w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Raport powstał na podstawie baz danych
Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi, które zawierały wykazy i podstawowe dane o projektach
realizowanych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Łódzkiego i
Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (na poziomie regionalnym). Przedstawiono w nich
stan realizacji projektów z października 2011 roku.
Celem prezentowanego opracowania jest ocena stopnia zróżnicowania
wykorzystywania środków z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa
Łódzkiego w jednostkach samorządu terytorialnego szczebla powiatowego i gminnego w
województwie łódzkim. W raporcie przedstawiono także rolę jednostek samorządu
terytorialnego w realizacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. W analizie zastosowano
metodę statystyczno – porównawczą, zestawiając ze sobą cechy jednostek samorządu
terytorialnego w oparciu o dane liczbowe.
1. Wykorzystanie środków z Regionalnego Programu Operacyjnego
Województwa Łódzkiego przez gminy i powiaty
1.1 Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego jako narzędzie
rozwoju regionalnego1
Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego (RPO WŁ) na lata
2007-2013 (RPO WŁ) jest dokumentem służącym realizacji Strategii Rozwoju Województwa
Łódzkiego przy wsparciu środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego (EFRR).
Zgodnie z zapisami Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia, instytucjami
zarządzającymi regionalnymi programami operacyjnymi są zarządy województw. Oznacza to
częściową decentralizację wdrażania EFRR w Polsce oraz przekazanie samorządom
1 Opracowano na podstawie:
Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2007-2013, Łódź, listopad 2011, Załącznik
do Uchwały nr 2264/11 Zarządu Województwa Łódzkiego z dnia 27 grudnia 2011 r.
S t r o n a | 4
terytorialnym znaczących kompetencji w zakresie przygotowania, realizacji i rozliczania
środków unijnych.
Dla zapewnienia efektywności wykorzystania funduszy strukturalnych Unii
Europejskiej w Polsce, poszczególne programy operacyjne i źródła finansowania wzajemnie
się uzupełniają. Komplementarność wszystkich programów operacyjnych w ramach
Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia została zaprojektowana w ten sposób, że
Programy Operacyjne (Infrastruktura i Środowisko, Innowacyjna Gospodarka, Kapitał Ludzki
– komponent centralny) wspierają projekty o zasięgu ponadregionalnym, krajowym i
międzynarodowym. Natomiast priorytety i działania regionalnych programów operacyjnych i
części regionalnej Programu Operacyjnego Kapital Ludzki mają zasięg regionalny,
subregionalny i lokalny. Ich uzupełnieniem jest wsparcie projektów transgranicznych,
transnarodowych i ponadregionalnych w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego jest jednym z 16
programów zarządzanych przez poszczególne samorządy województw. Jego głównym celem
jest integracja regionu z europejską i globalną przestrzenią społeczno-gospodarczą jako
środkowoeuropejskiego centrum rozwoju, sprzyjającego zamieszkaniu i gospodarce
oraz dążeniu do budowy wewnętrznej spójności przy zachowaniu różnorodności jego
miejsc.
Cel ten jest realizowany poprzez siedem celów szczegółowych powiązanych z osiami
priorytetowymi (tablica 1).
Tablica 1. Cele szczegółowe i priorytety RPO WŁ
L.p. Oś priorytetowa Cele szczegółowe
1. Infrastruktura transportowa Poprawa dostępności komunikacyjnej województwa łódzkiego
2. Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka
Poprawa stanu środowiska naturalnego i bezpieczeństwa energetycznego
3. Gospodarka,
innowacyjność, przedsiębiorczość
Rozwój innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarki w województwie
4. Społeczeństwo informacyjne
Rozwój społeczeństwa informacyjnego
5. Infrastruktura społeczna Zapewnienie dogodnych warunków rozwoju zasobów ludzkich
6. Odnowa obszarów miejskich
Ożywienie gospodarcze i społeczne na terenach zdegradowanych w obszarach miejskich
7. Pomoc techniczna Zwiększenie zdolności absorpcji środków UE w ramach RPO WŁ
Źródło: Opracowanie własne na podstawie RPO WŁ,
S t r o n a | 5
Regionalny Program Operacyjny poprzez określenie celu głównego i celów
szczegółowych realizuje ideę zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej. Tym samym
wspiera polityki horyzontalne dotyczące w szczególności zrównoważonego rozwoju
środowiskowego, równości szans oraz technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT).
Działania w ramach pierwszej osi priorytetowej koncentrują się na poprawie stanu
oraz powiązaniu sieci transportowej województwa łódzkiego z siecią dróg krajowych,
transeuropejską siecią transportową TEN-T oraz lotniskami. Ponadto realizowane są projekty
służące poprawie bezpieczeństwa ruchu drogowego, rozwojowi transportu publicznego w
miastach oraz wzrostowi wykorzystania transportu kolejowego i lotniczego.
Druga oś priorytetowa związana jest z ochroną środowiska i energetyką. Projekty
koncentrują się na poprawie jakości powietrza, wody, dywersyfikacji dostaw energii oraz
poprawie infrastruktury energetycznej w regionie. Realizowane są również działania na rzecz
ochrony przyrody, kształtowania postaw ekologicznych oraz gospodarki komunalnej.
Z punktu widzenia budowy innowacyjnej i konkurencyjnej gospodarki kluczowe
znaczenie ma trzeci priorytet, w ramach którego wspierane są inwestycje modernizacyjne i
rozwojowe w przedsiębiorstwach. Ponadto projekty służą ułatwieniu przedsiębiorcom
dostępu do zewnętrznych źródeł finansowania, wspieraniu działalności badawczo-rozwojowej
oraz działalności instytucji otoczenia biznesu i współpracy między biznesem i nauką. Część
działań jest skierowanych do sektora turystycznego w regionie.
Czwarta oś priorytetowa wspomaga wykorzystanie zaawansowanych technologii
informacyjnych przez mieszkańców województwa oraz wyrównywanie dysproporcji w
zakresie dostępu i wykorzystania ICT. Program stwarza również możliwości rozwoju sektora
usług publicznych poprzez wdrażanie zaawansowanych systemów informatycznych oraz
budowę sieci wewnętrznych, usprawniających zarządzanie, np. w opiece zdrowotnej.
Piąta oś priorytetowa obejmuje działania w zakresie infrastruktury społecznej, w tym
poprawę bezpieczeństwa zdrowotnego mieszkańców oraz inwestycje w pomocy społecznej,
edukacji i kulturze. Szczególne znaczenie mają projekty poprawiające jakość i wyposażenie
szkół i szpitali w regionie.
Szósty priorytet zawiera środki i działania na rzecz rozwoju miast. Projekty
koncentrują się na rewitalizacji terenów i obiektów poprzemysłowych i powojskowych,
zwiększeniu atrakcyjności obszarów miejskich dla inwestorów oraz na odnowie
zdegradowanych dzielnic i osiedli, w tym na rewitalizacji substancji mieszkaniowej.
S t r o n a | 6
Ostatni priorytet RPO WŁ (pomoc techniczna) służy zapewnieniu sprawnego systemu
zarządzania i wdrażania programu w regionie.
Zgodnie z planem finansowym zawartym w NSRO województwo łódzkie dysponuje
w latach 2007-2013 kwotą wsparcia z EFRR ok. 1 mld EUR. Uwzględniając krajowy wkład
publiczny oraz środki prywatne szacowany budżet RPO WŁ ma wynieść ponad 1,3 mld
EUR. Największe środki przeznaczono na rozwój przedsiębiorczości (III oś priorytetowa), tj.
ponad 400 mln EUR (ok. 33%).
Największymi beneficjentami RPO WŁ są:
1) jednostki samorządu terytorialnego,
2) administracja rządowa
3) zakłady opieki zdrowotnej,
4) jednostki naukowe,
5) szkoły wyższe,
6) przedsiębiorcy,
7) organizacje pozarządowe,
8) instytucje otoczenia biznesu.
1.2 Struktura projektów w osiach priorytetowych
Do października 2011 roku zrealizowanych, bądź w trakcie realizacji, było 1296
projektów z RPO WŁ. Struktura dofinansowania stanowi pochodną przyjętego a priori
podziału środków w ramach programu. Najwięcej, łącznie ponad połowę funduszy (51,7
%), przeznaczono na projekty realizowane w ramach priorytetów I i III, najmniej w VII
i IV. Relacja dofinansowania do wartości projektu wynosiła przeciętnie 59%.
Największa była w VII osi priorytetowej, najniższa w V i III. W pozostałych
kształtowała się na zbliżonym poziomie.
Priorytet pierwszy – „Infrastruktura transportowa” grupuje kilkadziesiąt dużych
projektów. Wartość ich stanowi jedną czwartą wartości wszystkich przedsięwzięć w ramach
RPO WŁ. Znajdują się tu duże projekty infrastrukturalne związane z transportem, w
większości drogowym. Zróżnicowanie wartości projektów jest przeciętne. Beneficjentami
są głównie jednostki administracji samorządowej – gminy, powiaty, województwo, w
mniejszym stopniu miejskie przedsiębiorstwa komunikacyjne i jednostki administracji
rządowej.
S t r o n a | 7
Wartość projektów realizowanych w priorytecie drugim, związanym z ochroną
środowiska i energetyką, stanowi 16% w całym programie. Wielkość przedsięwzięć jest
raczej przeciętna i stosunkowo mało zróżnicowana pod względem wartości i dofinansowania.
Prawie połowę środków priorytetu przeznaczono na projekty w gospodarce wodno –
ściekowej - systemy oczyszczania i odprowadzania ścieków oraz sieci kanalizacyjne. W
ramach tego priorytetu ważną grupę stanowiły projekty przeznaczone na odnawialne źródła
energii, głównie budowę elektrowni wiatrowych oraz związane z ochroną powietrza
(termomodernizacja obiektów oświatowych). Przedsięwzięcia ekologiczne wykonywane były
prawie wyłącznie przez gminy i miasta. Większe zróżnicowanie beneficjentów miało miejsce
w realizacji projektów w działaniach związanych z energetyką.
W ramach priorytetu trzeciego realizowano ponad 700 projektów (prawie 55%
ogółu). Zaangażowanie środków jest w tej osi najwyższę. Są tu głównie stosunkowo
niewielkie przedsięwzięcia przedsiebiorstw. Udział wkładów własnych w wartości projektów
jest wysoki i wynosi przeciętnie 50%. Jest to wartość znacznie powyżej średniej dla RPO WŁ
(59%). Pod względem wartości dofinansowania priorytet ten ustępuje pierwszemu –
„Infrastrukturze transportowej”. W trzecim priorytecie zdecydowana większość nakładów
(83%) przeznaczono na projekty w działaniach – „Podnoszenie innowacyjności i
konkurencyjności przedsiębiorstw” (3.2) oraz „Infrastruktura turystyczno – rekreacyjna”
(3.5). Na budowę infrastruktury informatycznej (oś priorytetowa czwarta) przeznaczono
stosunkowo niewiele środków . Wartość projektów i dofinansowania w tej osi stanowi mniej
niż 10% wszystkich projektów w RPO WŁ. Priorytet czwarty grupuje dużą liczbę
stosunkowo niedużych projektów i kilka większych. Największy projekt – budowa łódzkiej
regionalnej sieci teleinformacyjnej ma wartość, której udział w całym priorytecie wynosi
16%, a udział wartości pięciu największych projektów realizowanych przez województwo
łódzkie przekracza 37%. Działania 4.1 i 4.2 grupują przedsięwzięcia realizowane przeważnie
przez jednostki samorządu terytorialnego, służby zdrowia, administracji rządowej. Działanie
trzecie zawiera projekty podmiotów gospodarczych - z reguły nieduże, związane z
wprowadzeniem technologii e – biznesu.
W priorytecie piątym znajdują się projekty poświęcone infrastrukturze społecznej,
podzielone na działania według jej rodzajów. W pierwszym, dotyczącym infrastruktury
ochrony zdrowia znalazły się największe przedsięwzięcia, było ich tylko 10. Beneficjentami
są przeważnie jednostki samorządowe i szpitale państwowe. Koncentrowano się przede
wszystkim na zakupie aparatury medycznej. W pozostałych działaniach projekty dotyczyły
głównie budowy lub modernizacji budynków i obiektów tworzących infrastrukturę: pomocy
S t r o n a | 8
społecznej, edukacyjną i kultury. Beneficjentami były przeważnie samorządy gmin i
powiatów.
Priorytet szósty to projekty zdecydowanie największe, choć jest ich najmniej, tylko
12. Celem przedsięwzięć jest rewitalizacja obiektów poprzemysłowych, zespołów
budynków, zabytków. Stopień dofinansowania projektów jest tu najniższy i wynosi zaledwie
33,2%. Beneficjentami są głównie jednostki samorządu terytorialnego.
Priorytet siódmy ma charakter pomocy technicznej dla urzędu marszałkowskiego w
związku z realizacją programu operacyjnego. Jest tu zaledwie 5 projektów.
Współfinansowanie ze środków UE jest najwyższe.
Tablica 2. Liczba i wartość projektów w osiach priorytetowych RPO WŁ
Oś priorytetowa Liczba projektów Wartość projektów
Nr Nazwa bezwzględna w % w tys. zł w %
I Infrastruktura transportowa 76 5,9 1 455 395 24,3
II Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka
191 14,7 950 608 15,9
III Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość
708 54,6 1 698 284 28,3
IV Społeczeństwo informacyjne 212 16,4 436 404 7,3
V Infrastruktura społeczna 92 7,1 715 649 12,0
VI Odnowa obszarów miejskich 12 0,9 639 418 10,7
VII Pomoc techniczna 5 0,4 86 946 1,5
Razem 1296 100,0 5 982 704 100,0
Źródło: Wykaz projektów (zrealizowanych i realizowanych) w Ramach RPO WŁ na lata 2007 – 2013 wg stanu na 26.10.2011 – baza danych Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi – obliczenia własne
Tablica 3. Wartość przeciętna, odchylenie standardowe i współczynnik zmienności projektów w osiach priorytetowych RPO WŁ
Osie priorytetowe i działania Wartość przeciętna projektu
Odchylenie
standardowe
projektów
Współczynnik zmienności projektów*
Numer Nazwa w tys. zł
I Infrastruktura transportowa 19 150 32 585 1,70
II Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka
4 977 7 592 1,53
III Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość
2 399 13 483 5,62
IV Społeczeństwo informacyjne 2 059 7 079 3,44
V Infrastruktura społeczna 7 779 11 206 1,44
VI Odnowa obszarów miejskich 53 285 82 623 1,55
VII Pomoc techniczna 17 389 5 450 0,31
Razem 4 616 16 844 3,65
*Relacja odchylenia standardowego do wartości przeciętnej Źródło: jak dla tabeli 2
S t r o n a | 9
Tablica 4. Dofinansowanie do projektów w osiach priorytetowych RPO WŁ
Oś priorytetowa Wartość dofinansowania
projektów
Relacja
dofinansowania
do wartości projektów
Nr Nazwa w tys. zł w % w %
I Infrastruktura transportowa 963 436 27,2 66,2
II Ochrona środowiska, zapobieganie
zagrożeniom i energetyka
641 406 18,2 67,5
III Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość
864 549 24,5 50,9
IV Społeczeństwo informacyjne 289 873 8,2 66,4
V Infrastruktura społeczna 487 369 13,8 68,1
VI Odnowa obszarów miejskich 212 226 6,0 33,2
VII Pomoc techniczna 73 904 2,1 85,0
Razem 3 532 763 100,0 59,0
Źródło: jak dla tabeli 2
Tablica 5. Projekty w I osi priorytetowej „Infrastruktura transportowa” w podziale na
działania Osie priorytetowe i działania Liczba
projektów
Wartość w
tys. zł Wartość przeciętna projektu w
tys. zł
Odchylenie
standardowe
projektów w tys. zł
Współczynnik zmienności projektów
Nr Nazwa
I Infrastruktura
transportowa
76 1 455 395 19 150 32 585 1,70
1.1 Drogi 61 980 979 16 082 26 102 1,62
1.2 Koleje 4 184 679 46 170 19 696
1.3 Porty lotnicze 1 195 612 195 612
1.4 Miejski transport
publiczny
6 78 234 13 039 18 880 1,45
1.5 Inteligentne
systemy transportu
4 15 891 3 973 3 920 0,99
Źródło: jak dla tabeli 2
S t r o n a | 10
Tablica 6. Projekty w ramach II osi priorytetowej „Ochrona środowiska, zapobieganie zagrożeniom i energetyka” w podziale na działania
Osie priorytetowe i działania Liczba
projektów
Wartość w tys. zł
Wartość przeciętna
projektu w
tys. zł
Odchylenie
standardowe
projektów w tys. zł
Współczynnik
zmienności projektów
Nr Nazwa
II Ochrona środowiska, zapobieganie
zagrożeniom i
energetyka
191 950 608 4 977 7 592 1,53
2.1 Gospodarka wodno –
ściekowa
31 442 756 14 285 1 738 0,12
2.2 Gospodarka odpadami 14 54 887 3 920 7 993 2,04
2.3 Ochrona przyrody 9 4 005 445 175 0,39
2.4 Gospodarka wodna 4 33 794 8 448 6 321 0,75
2.5 Zagrożenie środowiska
42 56 149 1 337 1 901 1,42
2.6 Ochrona powietrza 48 118 807 2 475 1 718 0,69
2.7 Elektroenergetyka 12 23 786 1 982 2 313 1,17
2.8 Gazownictwo 3 5 745 1 915 1 168 0,61
2.9 Odnawialne źródła energii
21 175 043 8 335 5 225 0,63
2.10 Sieci ciepłownicze 7 35 637 5 091 3 534 0,69
Źródło: jak dla tabeli 2
Tablica 7. Projekty w ramach III osi priorytetowej „Gospodarka, innowacyjność, przedsiębiorczość” w podziale na działania
Osie priorytetowe i działania Liczba
projektów
Wartość w tys. zł
Wartość przeciętna projektu
w tys. zł
Odchylenie
standardowe
projektów w tys. zł
Współczynnik zmienności projektów
Nr Nazwa
III Gospodarka,
innowacyjność, przedsiębiorczość
708 1 698 284 2 399 13 483 5,62
3.1 Wsparcie jednostek B+R 1 2 000
3.2 Podnoszenie
innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw
378 726 661 1 922 1 908 0,99
3.3 Rozwój B+R w przedsiębiorstwach
37 15 712 425 103 0,24
3.4 Rozwój otoczenia biznesu
3 225 837 75 279 99 040 1,32
3.5 Infrastruktura
turystyczno –
rekreacyjna
28 683 979 24 428 53 223 2,18
3.6 Rozwój mikro – i małych przedsiębiorstw
261 44 094 169 68 0,40
Źródło: jak dla tabeli 2
S t r o n a | 11
Tablica 8. Projekty w ramach IV osi priorytetowej „Społeczeństwo informacyjne” w podziale
na działania Osie priorytetowe i działania Liczba
projektów
Wartość w
tys. zł
Wartość
przeciętna
projektu
w tys. zł
Odchylenie
standardowe
projektów w
tys. zł
Współczynnik
zmienności
projektów
Nr Nazwa
IV Społeczeństwo
informacyjne
212 436 404 2 059 7 079 3,44
4.1 Infrastruktura
społeczeństwa
informacyjnego
7 154 928
22 133 28 039 1,27
4.2 Usługi publiczne 37 169 993 4 594 8 118 1,77
4.3 Technologie dla
przedsiębiorstw
168 111 483
664 770 1,16
Źródło: jak dla tabeli 2
Tablica 9. Projekty w ramach V osi priorytetowej „Infrastruktura społeczna” w, podziale na
działania Osie priorytetowe i działania Liczba
projektów
Wartość w tys. zł
Wartość przeciętna projektu
w tys. zł
Odchylenie
standardowe
projektów w tys. zł
Współczynnik zmienności projektów
Nr Nazwa
V Infrastruktura społeczna 92 715 649 7 779 11 206 1,44
5.1 infrastruktura ochrony
zdrowia
10 218 082 21 808 18 134 0,83
5.2 Infrastruktura pomocy
społecznej 8 30 737 3 842 3 237 0,84
5.3 Infrastruktura edukacyjna 47 171 647 3 652 3 430 0,94
5.4 Infrastruktura kultury 27 295 182 10 933 13 434 1,23
Źródło: jak dla tabeli 2
Tablica 10. Projekty w ramach VI i VII osi priorytetowych „Odnowa obszarów miejskich” i
„Pomoc techniczna” w podziale na działania wg stanu na 26.10.2011 rok Osie priorytetowe i działania Liczba
projektów
Wartość w tys. zł
Wartość przeciętna projektu
w tys. zł
Odchylenie
standardowe
projektów w tys. zł
Współczynnik zmienności projektów
Nr Nazwa
VI Odnowa obszarów miejskich
12 639 418 53 285 82 623 1,55
6.1 Rewitalizacja obszarów problemowych
11 629 359 57 214 85 473 1,49
6,2 Renowacja substancji
mieszkaniowej
1 10 058 10 058
VII Pomoc techniczna 5 86 946 17 389 5 450 0,31
7.1 Pomoc techniczna
wspierająca realizację RPO WŁ
5 86 946 17 389 5 450 0,31
Źródło: jak dla tabeli 2
S t r o n a | 12
1.3 Beneficjenci projektów
Projekty w ramach RPO WŁ realizowane są przez różne typy podmiotów. Ich
znaczenie określono poprzez przedstawienie struktury: liczby projektów, wartości i
dofinansowania. Obliczono także średnie dla wartości całkowitej i dofinansowania projektów
poszczególnych typów beneficjentów oraz odchylenia standardowe i współczynniki
zmienności.
Przedsięwzięcia w ramach RPO WŁ realizowane są przede wszystkim przez
jednostki samorządowe i podmioty gospodarcze. Obie grupy zdominowały
wykorzystanie programu. Przypadło na nie 94% liczby projektów, 84,3% ich wartości i
80,3% uzyskanego dofinansowania. Przedsięwzięcia jednostek terytorialnych i
przedsiębiorstw różnią się wielkością. Projekty samorządowe są z reguły znacznie większe.
Przedsięwzięcia podmiotów gospodarczych są bardziej zróżnicowane pod względem
wielkości. Wystąpują też duże różnice w wielkościach projektów pomiędzy jednostkami
terytorialnymi różnych szczebli. Największe projekty realizuje Miasto Łódź i samorząd
wojewódzki. Są to głównie przedsięwzięcia o charakterze infrastrukturalnym.
Tablica 11. Liczba i wartość projektów RPO WŁ w podziale na typy beneficjentów
Beneficjent Liczba
projektów
Wartość projektów Wartość
dofinansowania
projektów
w % w tys. zł w % w tys. zł w %
Wojewódzka jednostka
samorządu terytorialnego
17 1,3 457 168 7,6 336 756
9,5
Urząd marszałkowski 5 0,4 86 946 1,5 73 904 2,1
Jednostka samorządowa
Miasta Łodzi
16 1,2 843 981 14,1 352 252
10,0
Jednostki samorządowe
powiatów grodzkich*
10 0,8 89 719 1,5 60 497
1,7
Jednostki samorządowe
powiatów ziemskich
54 4,2 393 661 6,6 295 690
8,4
Jednostki samorządowe
gmin miejskich
64 4,9 532 680 8,9 327 603
9,3
Jednostki samorządowe
gmin miejsko - wiejskich
68 5,2 558 120 9,3 372 569
10,5
Jednostki samorządowe
gmin wiejskich
117 9,0 448 483 7,5 300 978
8,5
Podmioty gospodarcze
jednostek samorządu
terytorialnego
12 0,9 339 771 5,7 148 175
4,2
Podmioty gospodarcze 857 66,1 1 290 482 21,6 568 443 16,1
Służba zdrowia 31 2,4 234 889 3,9 169 295 4,8
Edukacja 11 0,8 42 517 0,7 32 359 0,9
Instytucje kultury 11 0,8 160 566 2,7 81 224 2,3
Inne 23 1,8 503 721 8,4 413 018 11,7
Razem 1296 100,0 5 982 704 100,0 3 532 763 100,0
S t r o n a | 13
* Miasto Piotrków Tryb. i Miasto Skierniewice
Źródło: jak dla tabeli 2
Tablica 12. Wartość przeciętna i dofinansowanie projektów RPO WŁ w podziale na typy
beneficjentów
Wyszczególnienie Przeciętna wartość projektu w tys. zł
Przeciętna wartość dofinansowania
projektów w tys. zł
Relacja wartości dofinansowania do
wartości projektów
Wojewódzka jednostka samorządu terytorialnego
26 892 19 809 0,74
Urząd marszałkowski 17 389 14 781 0,85
Jednostka
samorządowa Miasta Łodzi
52 749 22 016 0,42
Jednostki samorządowe powiatów grodzkich*
8 972 6 050 0,67
Jednostki samorządowe powiatów ziemskich
7 290 5 476 0,75
Jednostki samorządowe gmin miejskich
8 323 5 119 0,62
Jednostki samorządowe gmin miejsko -
wiejskich
8 208 5 479 0,67
Jednostki samorządowe gmin wiejskich
3 833 2 572 0,67
Podmioty gospodarcze
jednostek samorządu terytorialnego
28 314 12 348 0,44
Podmioty gospodarcze 1 506 663 0,44
Służba zdrowia 7 577 5 461 0,72
Edukacja 3 865 2 942 0,76
Instytucje kultury 14 597 7 384 0,51
Inne 21 901 17 957 0,82
Razem 4 616 2 726 0,59
* Miasto Piotrków Tryb. i Miasto Skierniewice
Źródło: jak dla tabeli 2
S t r o n a | 14
Tablica 13. Odchylenie standardowe i współczynnik zmienności projektów RPO WŁ w
podziale na typy beneficjentów
Wyszczególnienie Wartość ogólna projektów w tys.
zł
Wartość dofinansowania
projektów w tys.
zł
Wartość ogólna
projektów
Wartość dofinansowania
projektów
Odchylenie standardowe Współczynnik zmienności Wojewódzka jednostka samorządu terytorialnego
32 393 25 234 1,20 1,27
Urząd marszałkowski 5 500 4 675 0,32 0,32
Jednostka
samorządowa Miasta Łodzi
93 709 32 837 1,77 1,49
Jednostki samorządowe powiatów grodzkich*
20 406 6 450 2,27 1,07
Jednostki samorządowe powiatów ziemskich
12 221 8 912 1,68 1,63
Jednostki samorządowe gmin miejskich
10 227 6 278 1,23 1,23
Jednostki samorządowe gmin miejsko -
wiejskich
11 506 7 366 1,40 1,34
Jednostki samorządowe gmin wiejskich
5 665 3 364 1,48 1,31
Podmioty gospodarcze
jednostek samorządu terytorialnego
56 478 33 068 1,99 2,68
Podmioty gospodarcze 6 685 1 090 4,44 1,64
Służba zdrowia 13 299 10 081 1,75 1,85
Edukacja 5 412 4 635 1,40 1,58
Instytucje kultury 17 170 10 414 1,18 1,41
Razem 16 844 9 369 3,65 3,44
* Miasto Piotrków Tryb. i Miasto Skierniewice
Źródło: jak dla tabeli 2
1.4 Zróżnicowanie projektów w powiatach
W województwie łódzkim znajduje się 21 powiatów ziemskich i 3 grodzkie, z których
zdecydowanie największym jest Miasto Łódź. W 2009 roku posiadało 742,4 tys.
mieszkańców, a jego udział w ludność województwa wynosił 29%.2 Pozostałe powiaty są
znacznie mniejsze i mocno zróżnicowane. Ludność drugiego co do wielkości powiatu -
zgierskiego (162 tys.) jest ponad pięciokrotnie większa niż najmniejszego – brzezińskiego
(30,5 tys.) Stąd też w analizie obecności projektów ważne były porównania w przeliczeniu na
2 Zob. Województwo Łódzkie 2010. Podregiony, Powiaty Gminy, Urząd Statystyczny w Łodzi, Łódź 2010
S t r o n a | 15
1000 mieszkańców. Badaniem objęto 1281 projekty, nie uwzględniono tych, które
realizowano na obszarze więcej niż jednego powiatu. Zakres korzystania z programów
unijnych w poszczególnych powiatach odniesiono do ich potencjału ludnościowego.
Najwięcej projektów zlokalizowano w Łodzi, zarówno pod względem liczby jak i
wartości ogólnej i dofinansowania. Jest to oczywiste, biorąc pod uwagę potencjał
ludnościowy miasta. Udział Łodzi w wartości (39%) i dofinansowaniu projektów (31%)
jest jednak wyższy niż w liczbie mieszkańców województwa. Oznacza to, że miasto, w
stosunku do swej populacji, wykorzystuje środki unijne w większym stopniu niż
przeciętnie inne powiaty.
Obok Łodzi najwięcej przedsięwzięć – pod względem wartości i dofinansowania-
zlokalizowano w powiatach: zgierskim, bełchatowskim i poddębickim (tablica 15). Tu
również skala realizowanych projektow jest wyższa niż wynikałoby to z liczby ludności.
Różnice w udziałach powiatów w liczbie ludności i zaangażowaniu w projekty z RPO
WŁ znajdują swoje przełożenie w wielkościach w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. W
takim ujęciu zdecydowanie najlepiej wypada powiat poddębicki, w którym wartość
projektów i dofinansowanie są ponad dwukrotnie wyższe od wartości w drugim powiecie. W
czołówce rankingów znajduje się mały powiat brzeziński, który w wielkościach absolutnych
zajmował odległe miejsce. Wysoką pozycję zachowała Łódź. Na dalekich miejscach znajdują
się pozostałe powiaty grodzkie – Piotrków i Skierniewice (tablice 16, 17 ).
Generalnie, stopień zaangażowania powiatów w projekty jest bardzo
zróżnicowany. W przeliczeniu na 1000 mieszkańców wartość przedsięwzięć w powiecie
znajdującym się na czele rankingu jest 8,5 – raza wyższa niż w zajmującym ostatnią
pozycję. Wysokość dofinansowania w jednostce na pierwszym miejscu stanowi
dziesięciokrotność w powiecie znajdującym się na końcu listy rankingowej.
Zróżnicowanie powiatów pod względem skali uczestnictwa w projektach RPO WŁ
znalazło swoje potwierdzenie w analizie koncentracji. Wykorzystano współczynnik
Herfindahla, będący sumą kwadratów udziałów, pomnożonych przez 100, wszystkich
jednostek w wartości zbioru.
H = ∑i si2
gdzie:
H - współczynnik Herfindahla
s i – udział powiatu „i” w wartości dla całego województwa pomnożony przez 100
S t r o n a | 16
Wyraźnie niższy współczynnik H dla liczby ludności w powiatach województwa
pokazuje w sposób syntetyczny, że podział projektów na powiaty jest znacznie bardziej
nierównomierny niż wynikałoby to z różnic w wielkościach populacji. Innymi słowy
rozkład przedsięwzięć na powiaty województwa jest bardziej skoncentrowany niż liczba
ludności (tablica 14).
Tablica 14. Współczynniki Herfindahla w podziale województwa na powiaty
Liczba ludności Liczba
projektów
Wartość projektów
Wartość dofinansowania
do projektów
Wartość współczynnika
1112 1657 1894 1415
Źródło: obliczenia własne
Tablica 15. Projekty RPO WŁ w powiatach województwa łódzkiego w % (ranking według liczby ludności)
L.p. Powiaty Ludność
Liczba
projektów
Wartość
projektów
Wartość
dofinansowania
Udział w %
1 M. Łódź 29,21 37,47 39,09 30,66
2 Zgierski 6,37 6,79 7,12 7,81
3 Tomaszowski 4,73 3,43 2,00 2,24
4 Sieradzki 4,72 3,90 3,46 7,81
5 Pabianicki 4,68 6,40 2,79 3,04
6 Radomszczański 4,62 4,14 3,27 3,82
7 Bełchatowski 4,45 3,36 4,78 4,62
8 Kutnowski 4,01 2,58 3,33 3,01
9 Piotrkowski 3,56 2,81 3,59 3,66
10 Łowicki 3,19 2,81 3,68 4,19
11 Opoczyński 3,08 2,73 3,72 3,92
12 M. Piotrków T. 3,06 2,11 0,98 1,16
13 Wieluński 3,06 2,03 2,01 2,37
14 Zduńskowolski 2,66 1,25 2,60 2,64
15 Łódzki Wschodni 2,63 4,92 2,30 2,16
16 Pajęczański 2,07 1,48 1,95 2,25
17 Łęczycki 2,06 1,17 1,04 1,19
18 Łaski 2,00 2,03 0,90 0,97
19 Rawski 1,93 1,64 2,20 1,94
20 M. Skierniewice 1,93 1,09 1,24 1,17
21 Wieruszowski 1,66 0,78 1,00 1,31
22 Poddębicki 1,64 2,65 4,84 5,89
23 Skierniewicki 1,48 0,86 0,53 0,67
24 Brzeziński 1,20 1,56 1,57 1,52
Razem* 100,00 100,00 100,00 100,00
* Nie uwzgledniono projektów realizowanych w wiecej niż jednym powiecie.
Źródło: Województwo Łódzkie. Podregiony. Powiaty. Gminy 2010, Urząd Statystyczny Łodzi, Łódź 2010, i jak dla tabeli 2
S t r o n a | 17
Tablica 16. Rankingi powiatów według liczby i wartości projektów w przeliczeniu na 1000
mieszkańców
l.p. Powiaty Liczba
projektów
l.p. Powiaty Wartość
projektów w zł
1 Łódzki
Wschodni
0,94 1 Poddębicki 6 546
2 Poddębicki 0,82 2 M. Łódź 2 960
3 Pabianicki 0,69 3 Brzeziński 2 892
4 Brzeziński 0,66 4 Opoczyński 2 666
5 M. Łódź 0,65 5 Łowicki 2 551
6 Zgierski 0,54 6 Rawski 2 526
7 Łaski 0,51 7 Zgierski 2 472
8 Radomszczański 0,45 8 Bełchatowski 2 380
9 Opoczyński 0,45 9 Piotrkowski 2 231
14 Bełchatowski 0,45 10 Zduńskowolski 2 163
10 Łowicki 0,44 11 Pajęczański 2 076
11 Rawski 0,43 12 Łódzki
Wschodni
1 937
12 Sieradzki 0,42 13 Kutnowski 1 836
13 Piotrkowski 0,40 14 Sieradzki 1 622
15 Tomaszowski 0,37 15 Radomszczański 1 565
16 M. Piotrków T. 0,35 16 Wieluński 1 453
17 Pajęczański 0,36 17 M. Skierniewice 1 428
18 Wieluński 0,33 18 Wieruszowski 1 329
19 Kutnowski 0,32 19 Pabianicki 1 316
20 M. Skierniewice 0,29 20 Łęczycki 1 117
21 Skierniewicki 0,29 21 Łaski 1 000
22 Łęczycki 0,29 22 Tomaszowski 938
23 Zduńskowolski 0,24 23 Skierniewicki 799,
24 Wieruszowski 0,24 24 M. Piotrków T. 710
Razem 0,50 25 Razem 2 213
Źródło: jak dla tabeli 15
S t r o n a | 18
Tablica 17. Ranking powiatów według wartości dofinansowania projektów w przeliczeniu
na 1000 mieszkańców
l.p. Powiaty Dofinansowanie do
projektów w zł 1 Poddębicki 4 749
2 Opoczyński 1 675
3 Brzeziński 1 674
4 Łowicki 1 732
5 Zgierski 1 615
6 Pajęczański 1 430
7 M. Łódź 1 385
8 Bełchatowski 1 370
9 Piotrkowski 1 357
10 Rawski 1 327
11 Zduńskowolski 1 309
12 Radomszczański 1 091
13 Łódzki Wschodni 1 083
14 Wieruszowski 1 042
15 Sieradzki 1 029
16 Wieluński 1 020
17 Kutnowski 988
18 Pabianicki 856
19 M. Skierniewice 802
20 Łęczycki 763
21 Łaski 643
22 Tomaszowski 625
23 Skierniewicki 600
24 M. Piotrków T. 501
Razem 1 304
Źródło: jak dla tabeli 15
Skala, w jakiej na terenie powiatów wykonywane są projekty uzależniona może być
nie tylko od liczby ludności, ale także od innych czynników, w tym struktury ludności w
podziale na miasto i wieś i dochodów budżetowych jednostek. W celu określenia siły tych
związków posłużono się współczynnikiem korelacji Pearsona. Przyjmuje on wartości w
przedziale ≤-1, 1 ≥ . Jako zmienne wyrażające skalę realizacji przedsięwzięć w powiatach
przyjęto: liczbę projektów, wartość całkowitą i wartość dofinansowania.
Określono następujące czynniki, których korelację z powyższymi zmiennymi badano:
· liczbę ludności powiatu,
· odsetek ludności miejskiej w powiecie.
· dochody budżetu powiatu i gmin wchodzących w jego skład,
S t r o n a | 19
Obliczeń dokonano w dwóch wariantach – dla wszystkich powiatów województwa łódzkiego
oraz z wyłączeniem Miasta Łodzi. Ze względu na swą wielkość stolica województwa jest w
sensie statystycznym elementem odstającym w próbie. Łódź w zdecydowany sposób zawyża
współczynnik korelacji i utrudnia ocenę siły związku pozostałych powiatów województwa.
W tablicy 18 przedstawiono wariant współczynników korelacji z uwzględnieniem Łodzi
jedynie dla celów porównawczych. .
Stwierdzono występowanie wyraźnej zależności korelacyjnej pomiędzy liczbą
ludności i dochodami budżetów samorządów a aktywnością w powiatach w zakresie
korzystania ze środków RPO WŁ. Zależność ta ma charakter dodatni. Nie stwierdzono
natomiast występowania związku pomiędzy stopniem zurbanizowania powiatów (odsetkiem
ludności miejskiej) a korzystaniem z programu operacyjnego. Pokazują to uzyskane wyniki.
Zależność korelacyjna uwidoczniła się najsilniej pomiędzy liczbą ludności i
dochodami budżetów a liczbą projektów. W pozostałych wariantach ukształtowała się na
poziomie średnim. Oznacza to, że związek pomiędzy liczbą ludności powiatów i
wysokością dochodów budżetowych z jednej strony, a wartością i dofinansowaniem
projektów z drugiej strony występuje choć jest słabszy. Zależność korelacyjną pomiędzy
liczbą ludności i dochodami budżetowymi a charakterystykami projektów zweryfikowano
testem statystycznym t. Zależność okazała się istotna.
gdzie:
t – wartość statystyki służącej do weryfikacji testu
r – współczynnik korelacji Pearsona
n – liczba obserwacji
S t r o n a | 20
Tablica 18. Współczynniki korelacji Pearsona pomiędzy liczbą ludności a liczbą i wartością projektów w powiatach
Wyszczególnienie Liczba
projektów w powiecie
Wartość projektów w powiecie
Wartość dofinansowania w
powiecie Współczynnik korelacji Liczba ludności w powiecie
z Łodzią (n=24) 0,990 0,983 0,969
bez Łodzi (n=23) 0,811 0,670 0,665
Dochody budżetów jednostek samorządu terytorialnego w powiecie*
z Łodzią (n=24) 0,984 0,983 0,967
bez Łodzi (n=23) 0,693 0,658 0,633
Udział ludności miejskiej
z Łodzią (n=24) 0,454 0,422 0,405
bez Łodzi (n=23) 0,279 0,120 0,064
* Suma dochodów budżetów powiatu i gmin wchodzących w skład Źródło: jak dla tabeli 15
Tablica 19. Obliczenia w teście istotności współczynnika korelacji Pearsona (dla wariantów bez Łodzi) Wyszczególnienie Liczba ludności
w powiecie
Dochody budżetów jednostek samorządu terytorialnego w
powiecie
Liczba projektów
t - obliczone 6,352 4,404
t – teoretyczne 2,074 2,074
Liczba powiatów (n) 23 23
Poziom istotności 0,05 0,05
Wartość projektów
t - obliczone 3,042 4,00
t – teoretyczne 2,074
Liczba powiatów (n) 23
Poziom istotności 0,05
Wartość dofinansowania projektów
t - obliczone 2,576 3,747
t – teoretyczne 2,074 2,074
Liczba powiatów (n) 23 23
Poziom istotności 0,05 0,05
Źródło: Źródło: jak dla tabeli 15
W województwie łódzkim wyróżnia się podregion łódzki. W skład jego wchodzi
Miasto Łódź i powiaty z nim graniczące: brzeziński, wschodnio - łódzki, pabianicki i zgierski.
Jego potencjał gospodarczy i ludnościowy stanowi około 50% województwa. Tablica 20
przedstawia znaczenie podregionu w województwie pod względem: liczby ludności,
S t r o n a | 21
zatrudnienia, wartości majątku trwałego, liczby podmiotów gospodarczych i osób fizycznych
prowadzących działalności gospodarczą. Brak informacji uniemożliwił szacunek udziału
podregionu w Produkcie Krajowym Brutto województwa. Dane wskazują jednak na
kluczową rolę podregionu w gospodarce województwa.
Podregion łódzki skumulował większość projektów podmiotów gospodarczych. Jego
udziały - w liczbie projektów, wartości i dofinansowaniu - są zdecydowanie wyższe niż w
potencjale gospodarczym i ludnościowym regionu. Oznacza to, że regionalny program
operacyjny nie stał się narzędziem zmniejszenia dysproporcji w potencjale
gospodarczym województwa. Wręcz przeciwnie, poprzez jego realizację znaczenie
podregionu łódzkiego stać się może jeszcze większe.
Kluczową rolę w podregionie łódzkim i województwie pełni Miasto Łódź. Jest
głównym ośrodkiem nauki i postępu technicznego. Stąd też dominuje w realizacji projektów
wspomagających zastosowanie technologii informatycznych w przedsiębiorstwach . Na
obszarze tego miasta znajduje się 83,7% projektów województwa w ramach działania 4.3
(technologie informacyjne dla przedsiębiorstw), a udział w dofinansowaniu osiągnął prawie
90%.
Tablica 20. Rola podregionu łódzkiego w gospodarce i realizacji projektów RPO WŁ przez
podmioty gospodarcze w województwie łódzkim
Wyszczególnienie Powiat Razem
Brzeziński Łódzki Wschodni
Pabianicki Zgierski Miasto
Łódź
w %
Liczba projektów 0,8 5,6 7,8 7,2 47,5 68,9
Wartość ogólna projektów
0,2 5,2 5,4 6,9 43,0 60,7
Wartość dofinansowania
projektów
0,2 6,3 6,8 7,6 36,7 57,6
Udział w* województwie pod względem: (w %)
liczby ludności 1,2 2,6 4,7 6,5 29.2 44,2
liczba pracujących 1,2 2,2 3,7 5,0 30,7 42,8
wartości brutto środków trwałych
1,2 3,5 3,5 38,9 47,1
liczby podmiotów gospodarczych, w
tym
1,4 2,9 4,7 6,2 38,2 53,4
osób fizycznych prowadzących dzielność gospodarczą
1.4 3,0 4,8 6,4 36,5 52,1
*wg stanu na koniec 2009 roku
Źródło: jak dla tabeli 15
S t r o n a | 22
1.5 Zróżnicowanie projektów w gminach różnych typów
Województwo łódzkie składa się ze 174 gmin, z tego 15 miejskich, 25 miejsko –
wiejskich i 134 wiejskich. Wyodrębniono też 3 powiaty grodzkie, które nie są podzielone na
mniejsze jednostki. Gminy miejskie i miejsko – wiejskie są znacznie większe od wiejskich,
posiadając przeciętnie po 37,6 tys. i 34,8 tys. mieszkańców, podczas gdy wiejskie tylko 5,5
tys. Jednostki niezurbanizowane są wprawdzie mniejsze, ale jest ich najwięcej i zamieszkuje
je prawie połowa (44%) ludności wszystkich gmin (tablica 21).
Analizę przeprowadzono dzieląc gminy na trzy powyższe typy. Jej przedmiotem są
projekty realizowane w gminach. Zakresem analizy nie objęto powiatów grodzkich. Nie
uwzględniono przedsięwzięć wykonywanych w kilku gminach, bądź w całym województwie.
Należały do nich m.in. inwestycje infrastrukturalne - drogowe, kolejowe i telekomunikacyjne
Skala realizowanych projektów jest podobna w poszczególnych typach gmin.
Różnice występują w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Pozycja gmin
niezurbanizowanych jest takim ujęciu zdecydowanie słabsza, zwłaszcza wobec jednostek
miejsko – wiejskich. Na każdych 1000 mieszkańców gminy wiejskiej przypada tylko
nieco ponad połowa wartości ogółem i dofinansowania do projektów w gminie miejsko –
wiejskiej.
Znaczne różnice występują w wielkościach pojedynczych projektów. Najmniejsze
realizowano w gminach miejskich, co wiąże się z dużą liczbą małych projektów podmiotów
gospodarczych.
Stopień koncentracji projektów w województwie w podziale na gminy jest w sposób
naturalny mniejszy niż w strukturze powiatowej. Stąd też wartości współczynników
Herfindahla są niższe. Warto jednak zauważyć, że wyliczone wielkości są znacznie wyższe
niż dla liczby ludności w gminach. Oznacza to, że rozkład projektów jest bardziej
nierównomierny niż rozmieszczenie ludności w gminach.
W stosunku do populacji najwięcej projektów realizują mniejsze gminy miejskie
i miejsko – wiejskie (Uniejów, Zelów i inne). Duże gminy miejskie realizują projekty
proporcjonalnie do udziału w liczbie mieszkańców gmin województwa. Nie wyróżniają
się wyższą koncentracją. Udział ośmiu największych miast w liczbie ludności gmin
S t r o n a | 23
(26%) jest zbliżony do udziałów liczby, wartości i dofinansowania projektów w gminach
województwa (24,3% - 30,0%)3.
Kolejności gmin - pod względem skali realizowanych projektów i liczby mieszkańców
znacznie się różnią. Wśród największych miast, o liczbie ludności powyżej 40 tys., jedynie
trzy – Radomsko, Bełchatów i Kutno, znalazły się w czołowej ósemce pod względem
wartości projektów i dofinansowania (tablica 19, kolumny 4,6). Przedsięwzięcia o
największej wartości skupiły się na terenie gminy Uniejów, bo zrealizowano tam inwestycje
w dziedzinie turystyki uzdrowiskowej.
Największe miasta przeważają natomiast wśród gmin na terenie których realizuje się
największą liczbę projektów (tablica 25, kolumna 2). Oznacza to, że w miastach takich jak
Pabianice, Zgierz, Tomaszów Maz., Sieradz realizowano projekty stosunkowo mniejsze.
Wiąże się to z dużą liczbą niedużych przedsięwzięć podmiotów gospodarczych.
Związek między liczbą mieszkańców gminy a zakresem realizowanych na jej terenie
projektów został zbadany przy wykorzystaniu współczynnika korelacji Pearsona. Wyniki
potwierdziły istnienie zależności. Bardzo wysoka wartość tego współczynnika pomiędzy
liczbą ludności gminy a liczbą projektów wskazuje na występowanie silnego powiązania
między tymi wielkościami. Oznacza to, że liczba projektów na terenie gminy w bardzo
wysokim stopniu jest pochodną jej wielkości.
Znacznie niższe wspólczynniki korelacji pomiędzy liczbą ludności a wielkością i wartością
projektów oznaczają w tych przypadkach zależność słabszą.
Program RPO WŁ nie objął swym zasięgiem całego obszaru województwa. Na terenie
niektórych gmin projekty nie były realizowane. Białe plamy występują w obszarach
niezurbanizowanych. Na terenie 10 gmin projekty w ogóle nie były wykonywane. Są to małe
i średnie gminy wiejskie. W 27 jednostkach realizowano jedynie przedsięwzięcia w ramach
projektów w większej liczbie gmin. W grupie tej obok gmin wiejskich znajdowały się też
dwie miejsko - wiejskie.
Głównymi beneficjentami projektów w gminach są podmioty gospodarcze oraz
jednostki samorządowe. Przedsięwzięć realizowanych przez przedsiębiorstwa jest
więcej. W gminach miejskich i miejsko – wiejskich tworzą większość. Znacznie mniejszą
część stanowią na obszarach niezurbanizowanych, gdzie działalność gospodarcza
pozarolnicza odgrywa mniejszą rolę. Projekty realizowane przez przedsiębiorstwa są znacznie
3 Do analizy wzięto miasta o liczbie ludności powyżej 40 tys. Są to: Pabianice, Tomaszów Maz., Bełchatów,
Zgierz, Radomsko, Kutno, Zduńska Wola i Sieradza. Nie uwzględniono: Łodzi, Piotrkowa Tryb. i Skierniewic,
stanowiących powiaty grodzkie, których analizę przeprowadzono na poziomie powiatów.
S t r o n a | 24
mniejsze niż jednostek gminnych. Wśród pozostałych beneficjentów najważniejszymi są
samorządy powiatowe, zwłaszcza na terenie gmin wiejskich.
Tablica 21. Ludność w gminach województwa łódzkiego w 2009 roku
Wyszczególnienie Liczba ludności w tys. bezwzględna w % w
gminach
w % w
województwie
Gminy miejskie 564,2 33,7 22,2
Gminy miejsko –
wiejskie
373,2 22,3 14,7
Gminy wiejskie 735,2 44,0 29,0
Razem gminy 1 672,6 100,0 65,9
Miasto Łódź 742,4 29,1
Pozostałe powiaty grodzkie*
126,8 5,00
Razem województwo 2 541,8 100,0
*Miasto Piotrków Tryb. i Miasto Skierniewice
Źródło: Województwo Łódzkie. Podregiony. Powiaty. Gminy 2010, Urząd Statystyczny Łodzi, Łódź 2010 - obliczenia własne
Tablica 22. Projekty RPO WŁ w gminach województwa łódzkiego* Wyszczególnienie
Liczba projektów
Wartość projektów w tys. zł
Dofinansowanie do
projektów w tys. zł bezwzględna w % bezwzględna w % bezwzględna w %
Gminy miejskie 306 41,3 925 924 33,5 556 732 32,6
Gminy miejsko –
wiejskie
194 26,2 926 446 33,5 570 390 33,4
Gminy wiejskie 241 32,5 910 707 33,0 583 003 34,0
Razem gminy 741 100,0 2 763 077 100,0 1 710 125 100,0
*Nie uwzględniono projektów realizowanych w więcej niż jednej gminie
Źródło: jak dla tabeli 2
Tablica 23. Projekty RPO WŁ w gminach województwa łódzkiego w przeliczeniu na 1000 mieszkańców* Wyszczególnienie
Liczba
projektów
Wartość projektów w
tys. zł
Dofinansowanie
do projektów w tys. zł
Gminy miejskie 0,54 1 642 986
Gminy miejsko –
wiejskie
0,52 2 484 1 529
Gminy wiejskie 0,33 1 239 793
Razem gminy 0,43 1 652 1 022
*Nie uwzględniono projektów realizowanych w więcej niż jednej gminie
Źródło: jak dla tabeli 2
S t r o n a | 25
Tablica 24. Współczynniki Herfindahla i współczynniki korelacji Pearsona dla gmin
(n=174)
Projekty realizowane na obszarze gmin
Wyszczególnienie Liczba
ludności w
gminie
Liczba
projektów
Wartość
projektów
Wartość
dofinansowania do
projektów Współczynnik korelacji
Liczba ludności w
gminie
0,849 0,590 0,538
Wartość współczynnika Herfindahla
139,0 214,1 241,5 255,0
Źródło: jak dla tabeli 15
Tablica 25. Rankingi gmin według liczby, wartości i dofinansowania projektów (8
czołowych gmin)
L. p. Kolejność według
liczby
projektów
Typ
gminy
Kolejność według wartości ogólnej projektów
Typ gminy Kolejność według wartości dofinansowania
projektów
Typ gminy
(1) (2) (3) (4) (5) (6) (7)
1 Pabianice Miejska Uniejów Miejsko - wiejska Uniejów Miejsko - wiejska
2 Zgierz Miejska Radomsko Miejska Radomsko Miejska
3 Radomsko Miejska Bełchatów Miejska Łowicz Miejska
4 Tomaszów M.
Miejska
Kutno
Miejska
Bełchatów
Miejska
5 Bełchatów Miejska Łowicz Miejska Konstantynów Ł. Miejska
6 Sieradz Miejska Zelów Miejsko - wiejska Kutno Miejska
7
Łask
Miejsko -
wiejska Wolbórz
Wiejska
Zelów
Miejsko - wiejska
8 Łowicz Miejska Konstantynów Ł. Miejska Poddębice Miejsko - wiejska
Źródło; jak dla tabeli 2
S t r o n a | 26
Tablica 26. Beneficjenci projektów RPO WŁ w gminach
Wyszczególnienie Liczba projektów Wartość całkowita projektów
Wartość
dofinansowania do
projektów
bezwzględna w % bezwzględna
w tys. zł w % bezwzględna
w tys. zł w %
Gminy miejskie w tym: 306 100,0 925 924 100,0 566 732 100,0
podmioty gospodarcze 204 66,7 239 376 25,9 124 168 21,9
lokalna jednostka
samorządu terytorialnego (gmina)
62 20,3 513 386 55,4 314 976 55,6
pozostałe 40 13,0 173 142 18,7 127 588 22,5
Gminy miejsko –
wiejskie w tym:
194 100,0 926 446 100,0 570 390 100,0
podmioty gospodarcze 113 58,2 259 626 28,0 119 182 20,9
lokalna jednostka
samorządu terytorialnego (gmina)
66 34,0 526 476 56,8 347 818 61,0
pozostałe 15 7,8 140 344 15,2 103 390 18,1
Gminy wiejskie w tym: 241 100,0 910 707 100,0 583 003 100,0
podmioty gospodarcze 102 42,4 200 142 22,0 99 861 17,1
lokalna jednostka
samorządu terytorialnego (gmina)
116 48,1 447 203 49,1 299 890 51,4
pozostałe 23 9,5 263 362 28,9 183 252 31,5
Razem gminy 741 2 760 924 1 718 381
Źródło: jak dla tabeli 2
2. Rola jednostek samorządu terytorialnego w wykorzystaniu
środków z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki4
2.1 Priorytety Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
Zgodnie z Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia (NSRO) 2007-2013
wszystkie środki Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce zostały ujęte w
Programie Operacyjnym Kapitał Ludzki (PO KL) celem wsparcia zatrudnienia, edukacji,
integracji społecznej, rozwoju potencjału adaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw,
4 Opracowano na podstawie:
1. Program Operacyjny Kapitał Ludzki, Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013,
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2011, www.mrr.gov.pl
2. Szczegółowy Opis Priorytetów PO KL, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2011,
www.mrr.gov.pl
S t r o n a | 27
zasobów ludzkich na obszarach wiejskich oraz w celu poprawy funkcjonowania administracji
publicznej.
Celem głównym Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki jest wzrost poziomu
zatrudnienia i spójności społecznej. Cel ten jest realizowany m.in. poprzez aktywizację
zawodową, rozwijanie potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników,
podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia
społecznego oraz wsparcie mechanizmów efektywnego zarządzania w administracji
państwowej.
Zgodnie z celami polityki spójności UE, wzrost zatrudnienia poprzez rozwój kapitału
ludzkiego i społecznego stanowi istotny czynnik przyczyniający się do lepszego
wykorzystania zasobów pracy oraz wspierający wzrost konkurencyjności gospodarki
regionalnej. Dlatego działania PO KL powinny koncentrować się na:
1) efektywniejszym wykorzystaniu zasobów pracy,
2) zwiększeniu elastyczności rynku pracy i adaptacyjności pracowników,
3) zwiększeniu poziomu spójności społecznej,
4) budowie społeczeństwa opartego na wiedzy poprzez rozwój wykształcenia i kwalifikacji,
5) poprawie efektywności zarządzania w administracji publicznej,
6) rozwoju opieki zdrowotnej jako czynnika determinującego jakość zasobów pracy,
7) zapewnieniu spójności rozwoju zasobów ludzkich w wymiarze przestrzennym.
W związku z tym w PO KL przyjęto 6 celów strategicznych:
1) Podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób
bezrobotnych i biernych zawodowo.
2) Zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego.
3) Poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw do zmian
zachodzących w gospodarce.
4) Upowszechnienie edukacji społeczeństwa na każdym etapie kształcenia przy
równoczesnym zwiększeniu jakości usług edukacyjnych i ich silniejszym powiązaniu z
potrzebami gospodarki opartej na wiedzy.
5) Zwiększenie potencjału administracji publicznej w zakresie opracowywania polityki i
świadczenia usług wysokiej jakości oraz wzmocnienie mechanizmów partnerstwa.
6) Wzrost spójności terytorialnej.
Cele te są realizowane poprzez działania i projekty zebrane w ramach 10 priorytetów PO KL.
Pierwsze pięć ma charakter centralny:
1) Priorytet I Zatrudnienie i integracja społeczna
S t r o n a | 28
2) Priorytet II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw
oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących
3) Priorytet III Wysoka jakość systemu oświaty
4) Priorytet IV Szkolnictwo wyższe i nauka
5) Priorytet V Dobre rządzenie
Kolejne cztery priorytety są realizowane na poziomie regionalnym i zarządzane przez
samorządy województw:
1) Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich
2) Priorytet VII Promocja integracji społecznej
3) Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki
4) Priorytet IX Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionach
Ponadto w ramach pomocy technicznej zagwarantowano środki na wdrażanie i
zarządzanie Europejskim Funduszem Społecznym w Polsce (Priorytet X).
Około 60% budżetu PO KL przeznaczono na realizację priorytetów regionalnych,
które są adresowane przede wszystkim do wybranych osób i grup społecznych, będących w
trudnej sytuacji na rynku pracy, w tym także zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Pozostałe 40% (komponent centralny) wdrażane są przez różne ministerstwa głównie
w celu poprawy funkcjonowania administracji publicznej oraz jej poszczególnych
segmentów.
Podział środków na poszczególne priorytety i obszary wsparcia wynikał z diagnozy
opracowanej na etapie przygotowania programu oraz z doświadczeń związanych z realizacją
SPO Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006.
Za kluczowy obszar, który wymaga największego wsparcia, uznano zatrudnienie.
Bardzo wysoka stopa bezrobocia oraz jeden z najniższych w UE wskaźników zatrudnienia
zadecydowały o skierowaniu największych środków na aktywizację zawodową osób
bezrobotnych i biernych zawodowo, a także na wzmocnienie instytucji rynku pracy.
Ponieważ w Polsce wykluczenie społeczne jest najczęściej powiązane z brakiem pracy,
dlatego znaczące środki przyznano także na integracje społeczną. Działania dotyczące
aktywizacji zawodowej i integracji społecznej realizowane są w ramach I priorytetu PO KL
(poziom centralny) oraz dwóch priorytetów regionalnych (VI i VII). Razem zagwarantowano
na ten cel ok. 38% alokacji EFS w PO KL.
Za niezwykle ważne uznano kompleksowe wsparcie systemu edukacji w Polsce na
wszystkich szczeblach i etapach. Dlatego na realizację dwóch priorytetów krajowych (III i
S t r o n a | 29
IV) oraz IX priorytetu regionalnego przeznaczono ok. 32% środków, w tym na naukę i
szkolnictwo wyższe 8% (priorytet IV).
Powyższe działania skierowane są przede wszystkim do jednostek sektora finansów
publicznych, instytucji rynku pracy i pomocy społecznej, organizacji pozarządowych,
jednostek edukacyjnych, szkół wyższych, placówek kształcenia ustawicznego. Uznano
jednak, że wsparcia wymaga także sektor prywatny. Dlatego istotną część budżetu PO KL
zarezerwowano na projekty związane z adaptacyjnością przedsiębiorstw i ich
pracowników. Są to projekty wdrażane w ramach II i VIII priorytetu. Ich udział w alokacji
EFS to ok. 21%.
Najmniejszą cześć budżetu PO KL stanowi priorytet V, którego celem jest wspieranie
i poprawa funkcjonowania administracji publicznej w Polsce. Polega on także na rozwijaniu
współpracy z partnerami społecznymi i organizacjami pozarządowymi. Przeznaczono na ten
cel ok. 5% środków.
W niemal wszystkich priorytetach PO KL znajdują się działania i projekty związane z
rozwojem zasobów ludzkich na obszarach wiejskich. Podejście przekrojowe ma zapewnić
kompleksową i zróżnicowaną tematycznie pomoc, ale przede wszystkim zmniejszać
dysproporcje między obszarami wiejskimi i miejskimi. Szczególny nacisk położono na
edukację, w tym przedszkolną, a także na aktywizację zawodową i integrację społeczną na
obszarach o wysokich wskaźnikach bezrobocia i ubóstwa. Szacuje się, ok. 19% środków
zarezerwowano wyłącznie na projekty realizowane na obszarach wiejskich. Nie oznacza to
jednak, że pozostałe środki są przeznaczone tylko dla mieszkańców miast.
2.2 Rola gmin i powiatów w wykorzystaniu środków z programu
W badaniu wykorzystano bazę danych Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi. Zawiera
ona wykaz wszystkich wniosków w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, na
poziomie regionu łódzkiego, które przeszły pozytywnie ocenę merytoryczną. W badaniu
wykorzystano jedynie projekty zatwierdzone – zrealizowane, w trakcie realizacji lub jeszcze
nie rozpoczęte - według stanu na październik 2011 roku. Są to projekty, które przeszły
pozytywnie ocenę merytoryczną. Było ich 3 358.
Wśród beneficjentów programu występuje kilka grup podmiotów. Są to
przedsiębiorstwa – różnej wielkości i formy organizacyjno – prawnej, jednostki
samorządowe, stowarzyszenia i organizacje społeczne, fundacje. Najważniejszą grupę
stanowią samorządy terytorialne. Przypada na nie połowa liczby oraz wartości ogólnej i
S t r o n a | 30
dofinansowania wszystkich projektów. Wśród pozostałych beneficjentów najważniejszą
grupę stanowią podmioty gospodarcze.
Przedsięwzięcia samorządów wykonywane są głównie przez jednostki lokalne –
gminne i powiatowe. Samorząd wojewódzki uczestniczy w realizacji projektów w
niewielkim stopniu. Wyróżnić można projekty wykonywane przez jednostki samorządowe
(wspólnoty) i podległe im podmioty, w tym: urzędy pracy, ośrodki pomocy społecznej, centra
pomocy rodzinie, szkoły, ośrodki kultury i inne. Najwięcej projektów realizuje się na
szczeblu gminy. Na poziomie powiatów jest ich mniej ale są zdecydowanie większe.
Analizą objęto strukturę projektów samorządów terytorialnych - gminnych i
powiatowych - w podziale na przedsięwzięcia jednostek samorządowych i podległych im
podmiotów oraz osie priorytetowe PO KL. Projekty gmin i powiatów zawarte są w trzech –
szóstej, siódmej i dziewiątej.
W działalności samorządów terytorialnych najwięcej środków w ramach PO KL
przeznaczono na walkę z bezrobociem, co zgodne jest z celem programu. Służą temu
przedsięwzięcia wykonywane w ramach priorytetu szóstego, głównie poprzez działanie 6.1.
Jego udział w wartości i dofinansowaniu projektów samorządów gmin i powiatów sięga
45%. Projekty w działaniu 6.1 realizowane są przez powiatowe urzędy pracy (PUP). Celem
ich działalności jest wspieranie bezrobotnych poprzez zwiększenie zdolności do zatrudnienia.
Środki otrzymane przez powiatowe urzędy pracy w projektach skierowanych na
zwalczanie bezrobocia zostały podzielone w zasadzie proporcjonalnie do liczby
bezrobotnych w powiatach (tablica 28). Udziały poszczególnych PUP - w wartości
projektów i liczbie bezrobotnych w województwie - są zbliżone. Także stolica
województwa nie jest preferowana w działaniach wspierających bezrobotnych.
Najwięcej projektów - prawie 40% - samorządy realizują w priorytecie siódmym,
poświęconym wsparciu dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Udział tego
priorytetu w wartości i dofinansowaniu wszystkich projektów samorządow wynosi 23%.
Najwięcej jest ich w działaniu 7.1. Beneficjentami są ośrodki pomocy społecznej i centra
pomocy rodzinie.
Priorytet dziewiąty przeznaczony został na działania zwiększające dostęp do edukacji.
Jego udział w wartości wszystkich projektów gmin i powiatów sięga jednej trzeciej.
Podstawowe znaczenie ma działanie pierwsze (9.1), grupujące projekty mające na celu
wyrównywanie szans edukacyjnych. Skierowane są do dzieci w przedszkolach oraz uczniów
szkół podstawowych, gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Przykładowo, w ramach
S t r o n a | 31
projektów prowadzone są dodatkowe zajęcia z matematyki, dla dzieci z dysfunkcjami,
przygotowujące do matury.
Projekty realizowane są we wszystkich powiatach, ale brak ich w ośmiu gminach.
Są to małe gminy wiejskie i jedna miejsko – wiejska. Mniejsze gminy realizują projekty
stosunkowo niewielkie. Jest to zrozumiałe biorąc pod uwagę ich nieduży potencjał
ludnościowy. Rozkład liczby projektów w gminach regionu jest bardzo rozproszony.
Świadczy o tym bardzo niski poziom współczynnika Herfindahla dla liczby projektów,
wynoszący zaledwie 208. Pozostaje on w dużej dysproporcji w stosunku do wskaźnika dla
liczby ludności – 810. Z kolei współczynniki koncentracji dla wartości ogółem i
dofinansowania projektów wynoszą odpowiednio – 1132 i 1116. Porównując te liczby można
wysnuć wniosek, że generalnie gminy mniejsze, w stosunku do swego potencjału
ludnościowego pozyskują projektów więcej niż duże. Projekty ich są jednak małe. Stąd
też w pozyskiwaniu środków na projekty rozkład jest dużo bardziej nierównomierny.
Większe ośrodki pozyskują więcej funduszy niż wynikałoby to z wielkości populacji.
Powyższe wnioski potwierdzają współczynniki korelacji pomiędzy liczbą ludności w
gminach, a liczbą, wartością i dofinansowaniem projektów (tablica 32). Ich poziom oznacza
występowanie silnego powiązania. Niższe wartości współczynnika korelacji pomiędzy liczbą
mieszkańców a liczbą projektów potwierdzają wniosek z analizy koncentracji. Powiązanie
jest słabsze, gdyż rozkład projektów jest znacznie bardziej równomierny niż wielkość
populacji w gminach.
S t r o n a | 32
Tablica 27. Jednostki samorządu terytorialnego jako beneficjenci programu PO KL w %
Wyszczególnienie Liczba
projektów
Wartość
ogólna
projektów
Wartość
dofinansowania
projektów
Gminna jednostka
samorządu terytorialnego
14,5 6,9 7,2
Podmioty podległe gminnej
jednostce samorządu terytorialnego
22,5 9,3 9,3
Powiatowa jednostka
samorządu terytorialnego
7,3 5,9 5,8
Podmioty podległe
powiatowej jednostce
samorządu terytorialnego
7,3 19,3 20,2
Wojewódzka jednostka samorządu terytorialnego
0,0 0,0 0,0
Podmioty podległe
wojewódzkiej jednostce
samorządu terytorialnego
1,0 5,0 4,9
Ogółem 52,6 46,4 47,4
Pozostali beneficjenci 47,4 53,6 52,6
Razem 100,0 100,0 100,0
Źródło: Zestawienie wszystkich wniosków, które przeszły ocenę formalną pozytywnie, baza
danych Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi – obliczenia własne
S t r o n a | 33
Tablica 28. Projekty PO KL realizowane przez powiatowe urzędy pracy
Wyszczególnienie Liczba
projektów
Wartość
projektów
Wartość
dofinanso
wania
Bezrobotni*
w %
w tys. stopa w
%
w %
województwa
Bełchatowski 5,8% 4,5% 4,5% 6,7 11,6 4,83
Brzeziński 5,8% 2,1% 2,1% 1,8 15,0 1,30
Kutnowski 5,8% 6,6% 6,6% 7,3 17,4 5,27
Łaski 3,3% 1,8% 1,8% 3,6 17,2 2,60
Łęczycki 4,2% 2,3% 2,3% 3,1 14,3 2,24
Łowicki 3,3% 1,9% 1,9% 3,0 9,3 2,16
Łódzki Wschodni . . . 3,0 11,3 2,16
M. Łódź 14,2% 25,2% 25,3% 37,0 10,8 26,70
Piotrkowski i M.
Piotrków Tryb. 3,30% 5,40% 5,40% 8,2 12,0 5,92
Skierniewicki i M.
Skierniewice
4,20% 2,80% 2,80% 3,3 9,1 2,38
Opoczyński 4,2% 4,5% 4,3% 5,0 15,9 3,61
Pabianicki 4,2% 6,0% 6,0% 7,6 15,9 5,48
Pajęczański 5,0% 2,1% 2,1% 2,6 12,9 1,88
Poddębicki 5,0% 1,5% 1,5% 2,5 14,3 1,80
Radomszczański 3,3% 4,6% 4,6% 7,0 15,3 5,05
Rawski 3,3% 1,8% 1,8% 1,8 8,6 1,30
Sieradzki 4,2% 6,1% 6,1% 6,9 13,1 4,98
Tomaszowski 4,2% 5,7% 5,7% 8,1 17,4 5,84
Wieluński 3,3% 3,2% 3,2% 3,8 11,1 2,74
Wieruszowski 4,2% 1,4% 1,4% 2,1 11,6 1,52
Zduńskowolski 5,0% 3,3% 3,4% 3,8 13,7 2,74
Zgierski 4,2% 7,3% 7,1% 10,4 16,5 7,50
Razem 100,0% 100,0% 100,0 138,6 12,7 100,0
*Stan na koniec 2011 roku
Źródło: Zestawienie wszystkich wniosków, które przeszły ocenę formalną pozytywnie, baza
danych Urzędu Marszałkowskiego w Łodzi Bezrobotni oraz stopa bezrobocia według województw, podregionów i powiatów, stan na
koniec 2011 roku, GUS, WWW.stat.gov.pl – obliczenia własne
S t r o n a | 34
Tablica 29. Liczba jednostek samorządu terytorialnego jako beneficjentów PO KL w podziale na priorytety
Wyszczególnienie Jednostka
samorządu terytorialnego
Podmioty podległe jednostce
samorządu terytorialnego
Razem
Gminy
Priorytet VI. Rynek otwarty dla
wszystkich
49 13 62
Priorytet VII. Promocja
integracji społecznej
128 562 690
Priorytet VIII. Regionalne
kadry gospodarki
3 1 4
Priorytet IX. Rozwój
wykształcenia i kompetencji w
regionie
308 178 486
Priorytet X. Pomoc techniczna
Razem 488 754 1242
Powiaty
Priorytet VI. Rynek otwarty dla
wszystkich
78 121 199
Priorytet VII. Promocja
integracji społecznej
18 90 108
Priorytet VIII. Regionalne
kadry gospodarki
Priorytet IX. Rozwój
wykształcenia i kompetencji w
regionie
150 34 184
Razem 246 245 491
Źródło: jak dla tablicy 27
S t r o n a | 35
Tablica 30. Wartość ogólna projektów jednostek samorządu terytorialnego jako beneficjentów PO KL w podziale na priorytety
Wyszczególnienie Jednostka
samorządu terytorialnego
Podmioty podległe jednostce samorządu
terytorialnego
Razem
w tys. zł Gminy
Priorytet VI. Rynek
otwarty dla wszystkich
12 562 4 959 17 521
Priorytet VII. Promocja
integracji społecznej 8 283 124 587 132 870
Priorytet VIII. Regionalne
kadry gospodarki
1 214 363 1 577
Priorytet IX. Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionie
109 499 46 938 156 437
Razem 131 558 176 847 308 405
Powiaty
Priorytet VI. Rynek
otwarty dla wszystkich
35 656 308 443 343 899
Priorytet VII. Promocja
integracji społecznej 1 475 46 252 47 727
Priorytet VIII. Regionalne
kadry gospodarki
Priorytet IX. Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionie
74 852 11 044 85 896
Razem 111 983 365 739 477 522
Źródło: jak dla tablicy 27
S t r o n a | 36
Tablica 31. Wartość dofinansowania projektów jednostek samorządu terytorialnego jako beneficjentów PO KL w podziale na priorytety
Wyszczególnienie Jednostka
samorządu terytorialnego
Podmioty podległe jednostce samorządu
terytorialnego
Razem
w tys. zł Gminy
Priorytet VI. Rynek
otwarty dla wszystkich
12 287 4 480 16 767
Priorytet VII. Promocja
integracji społecznej 8 281 114 651 122 932
Priorytet VIII. Regionalne
kadry gospodarki
1 214 330 1 544
Priorytet IX. Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionie
106 807 45 518 152 325
Razem 128 590 164 979 293 568
Powiaty
Priorytet VI. Rynek
otwarty dla wszystkich
32 558 305 108 337 666
Priorytet VII. Promocja
integracji społecznej 1 475 42 113 43 588
Priorytet VIII. Regionalne
kadry gospodarki
Priorytet IX. Rozwój wykształcenia i kompetencji w regionie
69 924 10 318 80 242
Razem 103 957 357 539 461 496
Źródło: jak dla tablicy 27
Tablica 32. Współczynniki korelacji Pearsona pomiędzy liczbą ludności a liczbą, wartością i
dofinansowaniem projektów w gminach
Wyszczególnienie Liczba
projektów Wartość projektów
Wartość dofinansowania
Liczba ludności w powiecie
z Łodzią 0,685 0,983 0,982
bez Łodzi 0,685 0,871 0,871
Źródło: jak dla tabeli 28
S t r o n a | 37
3. Wnioski
W Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Łódzkiego beneficjentami są
głównie jednostki samorządu terytorialnego i przedsiębiorstwa. Obie grupy zdecydowanie
przeważają w wykorzystaniu programu.
Projekty przedsiębiorstw są stosunkowo małe i skoncentrowane w trzecim priorytecie.
Jest ich stosunkowo dużo. Większość przedsięwzięć podmiotów gospodarczych
skoncentrowana jest w podregionie łódzkim (obejmującym Łódź i sąsiadujące z nią powiaty).
Realizacja RPO WŁ wpłynie na dalszy wzrost znacznie tego obszaru w gospodarce
województwa.
Jednostki samorządowe wykonują projekty różnej wielkości. Największe realizowane
są przez samorząd miasta Łodzi i wojewódzki. Aktywność w pozyskiwaniu środków na
projekty RPO WŁ jest na terenie poszczególnych jednostek terytorialnych bardzo
zrożnicowana. W przeliczeniu na 1000 mieszkańców dysproporcje w wartościach
dofinansowania projektów w powiatach sięgają 10 – krotności.. Nierównomierności są
większe niż wynikałoby to z różnic w liczbie mieszkańców.
Na terenie Łodzi wykorzystuje się w projektach stosunkowo dużo środków, w
stosunku do liczby ludności więcej niż przeciętnie w innych powiatach. Wysoką pozycję
miasto zajmuje w rankingu w ujęciu per capita. Niewiele projektów realizuje się w miastach
będących obok Łodzi także powiatami grodzkimi – w Piotrkowie Tryb. i Skierniewicach.
Duże dysproporcje występują też w absorpcji środków z RPO WŁ na terenie gmin. W
stosunku do populacji najwięcej projektów realizują mniejsze gminy miejskie i miejsko –
wiejskie. Duże gminy miejskie cechują się skalą realizacji projektów proporcjonalnie do
udziału w liczbie mieszkańców gmin województwa. Upośledzone są jednostki wiejskie,
zwłaszcza małe. Wartość dofinansowania w przeliczeniu na jednego mieszkańca jestw
gminach wiejskich 2 – krotnie niższa niż w miejsko – wiejskich i o jedną czwartą niż w
miejskich.
Potwierdzeniem problemów terenów niezurbanizowanych są białe plamy. RPO WŁ
objął swym zasięgiem wszystkie powiaty, ale nie jest obecny w każdej gminie. Projekty nie
były wykonywane na terenie 10 gmin wiejskich. W 27 jednostkach realizowano tylko
przedsięwzięcia w ramach projektów obejmujących większy obszar województwa.
Najważniejszą grupą beneficjentów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (na
poziomie regionu łódzkiego) są jednostki samorządu terytorialnego. Najwięcej środków z
S t r o n a | 38
programu przeznaczono na walkę z bezrobociem. Powiatowe urzędy pracy uzyskały
dofinansowanie do projektow proporcjonalnie do liczby bezrobotnych w powiecie.
W ujęciu per capita małe gminy, głównie wiejskie, realizują zdecydowanie więcej
projektów z PO KL niż duże. Są one stosunkowo niewielkie lecz dostosowane do liczby
mieszkańcow tych jednostek.
S t r o n a | 39
Spis tablic
Tablica 1. Cele szczegółowe i priorytety RPO WŁ.................................................................4
Tablica 2. Liczba i wartość projektów w osiach priorytetowych RPO WŁ............................8
Tablica 3. Wartość przeciętna, odchylenie standardowe i współczynnik zmienności
projektów w osiach priorytetowych RPO WŁ..........................................................................8
Tablica 4. Dofinansowanie do projektów w osiach priorytetowych RPO WŁ........................9
Tablica 5. Projekty w I osi priorytetowej „Infrastruktura transportowa” w podziale na
działania....................................................................................................................................9
Tablica 6. Projekty w ramach II osi priorytetowej „Ochrona środowiska, zapobieganie
zagrożeniom i energetyka” w podziale na działania................................................................10
Tablica 7. Projekty w ramach III osi priorytetowej „Gospodarka, innowacyjność,
przedsiębiorczość” w podziale na działania............................................................................10
Tablica 8. Projekty w ramach IV osi priorytetowej „Społeczeństwo informacyjne”
w podziale na działania............................................................................................................11
Tablica 9. Projekty w ramach V osi priorytetowej „Infrastruktura społeczna”
w podziale na działania ......................................................................................................... 11
Tablica 10. Projekty w ramach VI i VII osi priorytetowych „Odnowa obszarów
miejskich” i „Pomoc techniczna” w podziale na działania wg stanu na 26.10.2011 rok...... 11
Tablica 11. Liczba i wartość projektów RPO WŁ w podziale na typy beneficjentów........ .12
Tablica 12. Wartość przeciętna i dofinansowanie projektów RPO WŁ w podziale na
typy beneficjentów.................................................................................................................13
Tablica 13. Odchylenie standardowe i współczynnik zmienności projektów RPO WŁ w podziale na typy beneficjentów............................................................................................ ..14
Tablica 14. Współczynniki Herfindahla w podziale województwa na powiaty....................16
Tablica 15. Projekty RPO WŁ w powiatach województwa łódzkiego w %
(ranking według liczby ludności)...........................................................................................16
Tablica 16. Rankingi powiatów według liczby i wartości projektów w przeliczeniu na 1000 mieszkańców.....................................................................................17
Tablica 17. Ranking powiatów według wartości dofinansowania projektów
w przeliczeniu na 1000 mieszkańców....................................................................................18
Tablica 18. Współczynniki korelacji Pearsona pomiędzy liczbą ludności a liczbą
i wartością projektów w powiatach........................................................................................20
Tablica 19. Obliczenia w teście istotności współczynnika korelacji Pearsona
(dla wariantów bez Łodzi)......................................................................................................20
Tablica 20. Rola podregionu łódzkiego w gospodarce i realizacji projektów RPO WŁ
przez podmioty gospodarcze w województwie łódzkim.........................................................21
Tablica 21. Ludność w gminach województwa łódzkiego w 2009 roku........................ ..... 24
Tablica 22. Projekty RPO WŁ w gminach województwa łódzkiego.....................................24
Tablica 23. Projekty RPO WŁ w gminach województwa łódzkiego
w przeliczeniu na 1000 mieszkańców.....................................................................................24
Tablica 24. Współczynniki Herfindahla i współczynniki korelacji Pearsona dla gmin (n=174)......................................................................................................................25
Tablica 25. Rankingi gmin według liczby, wartości i dofinansowania projektó
(8 czołowych gmin).................................................................................................................25
Tablica 26. Beneficjenci projektów RPO WŁ w gminach......................................................26
S t r o n a | 40
Tablica 27. Jednostki samorządu terytorialnego jako beneficjenci programu PO KL w %.............................................................................................................32
Tablica 28. Projekty PO KL realizowane przez powiatowe urzędy pracy.............................33
Tablica 29. Liczba jednostek samorządu terytorialnego jako beneficjentów PO KL w podziale na priorytety..............................................................................................................34
Tablica 30. Wartość ogólna projektów jednostek samorządu terytorialnego jako
beneficjentów PO KL w podziale na priorytety......................................................................35
Tablica 31. Wartość dofinansowania projektów jednostek samorządu terytorialnego
jako beneficjentów PO KL w podziale na priorytety..............................................................36
Tablica 32. Współczynniki korelacji Pearsona pomiędzy liczbą ludności
a liczbą, wartością i dofinansowaniem projektów w gminach..............................................36
Tablica 33. Projekty RPO WŁ w powiatach województwa łódzkiego
(ranking według liczby ludności) ..........................................................................................41
Tablica 34. Projekty PO KL w podziale na beneficjentów....................................................41
Tablica 35. Liczba projektów PO KL według siedzib beneficjentów w powiatach..............43
Tablica 36. Wartość ogólna i dofinansowanie projektów PO KL według siedzib
beneficjentów w powiatach.....................................................................................................44
Tablica 37. Projekty PO KL gminnych jednostek samorządu terytorialnego
i podległych im podmiotów....................................................................................................45
S t r o n a | 41
Aneks tabelaryczny
Tablica 33. Projekty RPO WŁ w powiatach województwa łódzkiego (ranking według liczby
ludności)
Powiaty
Ludność
w tys.*
Udział
ludności
miejskiej
w %
Liczba
projektów
Wartość projektów w tys. zł
Dofinansowanie
do projektów w
tys. zł
M. Łódź 742,4 100 480 2 197 768 1 028 277
Zgierski 162 72,6 87 400 489 261 766
Tomaszowski 120,1 54,6 44 112 690 75 043
Sieradzki 119,9 43,7 50 194 489 261 766
Pabianicki 119 72,8 82 156 613 101 815
Radomszczański 117,4 47 53 183 713 128 076
Bełchatowski 113 61,2 43 268 942 154 858
Kutnowski 102 58,5 33 187 284 100 805
Piotrkowski 90,5 7,1 36 201 878 122 768
Łowicki 81,1 36,6 36 206 904 140 491
Opoczyński 78,4 34,1 35 209 050 131 345
M. Piotrków T. 77,8 100 27 55 228 38 961
Wieluński 77,8 30,7 26 113 017 79 405
Zduńskowolski 67,6 68 16 146 207 88 488
Łódzki Wschodni 66,8 35,8 63 129 372 72 350
Pajęczański 52,7 24,4 19 109 406 75 397
Łęczycki 52,4 29 15 58 534 39 960
Łaski 50,8 36,5 26 50 811 32 691
Rawski 49 42,2 21 123 760 65 020
M. Skierniewice 49 100 14 69 968 39 288
Wieruszowski 42,2 20,5 10 56 102 43 986
Poddębicki 41,6 25,7 34 272 322 197 561
Skierniewicki 37,6 0 11 30 061 22 554
Brzeziński 30,5 40,2 20 88 219 51 063
Razem* 2 541,6 64,2 1 281 5 622 827 3 353 734
* Nie uwzgledniono projektów realizowanych w wiecej niż jednym powiecie. Źródło: jak dla tabeli 15
S t r o n a | 42
Tablica 34. Projekty PO KL w podziale na beneficjentów
Wyszczególnienie Liczba projektów Wartość ogólna
projektów
Wartość
dofinansowania
projektów
bezwz-
ględna w % w tys. zł w % w tys. zł w %
Gminna jednostka
samorządu terytorialnego
488 14,5 131 558 6,9 128 590 7,2
Podmioty podległe
gminnej jednostce
samorządu terytorialnego
754 22,5 176 847 9,3 164 980 9,3
Powiatowa jednostka
samorządu terytorialnego
246 7,3 111 983 5,9 103 956 5,8
Podmioty podległe
powiatowej jednostce
samorządu terytorialnego
245 7,3 365 739 19,3 357 539 20,2
Wojewódzka jednostka samorządu terytorialnego
1 0,0 1 856 0,1 1 717 0,1
Podmioty podległe
wojewódzkiej
jednostce samorządu terytorialnego
33 1,0 93 848 5,0 86 896 4,9
Podmioty
gospodarcze:
880 26,2 591 121 31,2 536 740 30,2
mikro 481 14,3 239 028 12,6 226 558 12,7
małe 226 6,7 171 488 9,1 161 309 9,1
średnie 79 2,4 66 662 3,5 56 982 3,2
duże 94 2,8 113 943 6,0 91 891 5,2
Stowarzyszenia i
organizacje społeczne
355 10,6 162 605 8,6 157 199 8,8
Fundacje 155 4,6 94 691 5,0 88 707 5,0
Pozostałe 201 6,0 163 177 8,6 151 046 8,5
Razem 3358 100,0 1 893 425 100,0 1 777 370 100,0
Źródło: jak dla tabeli 27
S t r o n a | 43
Tablica 35. Liczba projektów PO KL według siedzib beneficjentów w powiatach
Wyszczególnienie Liczba projektów
bezwzględna w %
Bełchatowski 81 2,4%
Brzeziński 92 2,7%
Kutnowski 84 2,5%
Łaski 63 1,9%
Łęczycki 70 2,1%
Łowicki 79 2,4%
Łódzki Wschodni 78 2,3%
M. Łódź 835 24,9%
M. Piotrków Tryb. 99 2,9%
M. Skierniewice 90 2,7%
Opoczyński 112 3,3%
Pabianicki 111 3,3%
Pajęczański 108 3,2%
Piotrkowski 70 2,1%
Poddębicki 69 2,1%
Radomszczański 86 2,6%
Rawski 80 2,4%
Sieradzki 155 4,6%
Skierniewicki 55 1,6%
Tomaszowski 80 2,4%
Wieluński 86 2,6%
Wieruszowski 84 2,5%
Zduńskowolski 94 2,8%
Zgierski 187 5,6%
Inne 410 12,2%
Razem 3358 100,0
Źródło: jak dla tablicy 27
S t r o n a | 44
Tablica 36. Wartość ogólna i dofinansowanie projektów PO KL według siedzib beneficjentów w powiatach
Wyszczególnienie Wartość ogólna
projektów
Wartość dofinansowania projektów
w tys. zł w % w tys. zł w %
Bełchatowski 44 473 2,3% 43 475 2,4%
Brzeziński 20 873 1,1% 20 180 1,1%
Kutnowski 46 816 2,5% 45 433 2,6%
Łaski 18 618 1,0% 18 201 1,0%
Łęczycki 20 259 1,1% 18 699 1,1%
Łowicki 23 883 1,3% 22 942 1,3%
Łódzki Wschodni 18 694 1,0% 18 110 1,0%
M. Łódź 790 732 41,8% 742 651 41,8%
M. Piotrków Tryb. 47 261 2,5% 43 844 2,5%
M. Skierniewice 36 503 1,9% 35 301 2,0%
Opoczyński 36 854 1,9% 34 875 2,0%
Pabianicki 53 791 2,8% 51 852 2,9%
Pajęczański 18 315 1,0% 17 050 1,0%
Piotrkowski 16 398 0,9% 15 829 0,9%
Poddębicki 19 438 1,0% 17 655 1,0%
Radomszczański 35 090 1,9% 33 924 1,9%
Rawski 27 926 1,5% 27 017 1,5%
Sieradzki 62 545 3,3% 60 428 3,4%
Skierniewicki 7 859 0,4% 7 539 0,4%
Tomaszowski 42 771 2,3% 41 340 2,3%
Wieluński 26 324 1,4% 24 873 1,4%
Wieruszowski 19 508 1,0% 17 283 1,0%
Zduńskowolski 38 908 2,1% 35 938 2,0%
Zgierski 80 430 4,2% 74 170 4,2%
Inne 339 155 17,9% 308 764 17,4%
Razem 1 893 425 100,0% 1 777 370 100,0%
Źródło: jak dla tablicy 27
S t r o n a | 45
Tablica 37. Projekty PO KL gminnych jednostek samorządu terytorialnego i podległych im podmiotów
Wyszczególnienie Liczba
projektów
Wartość ogólna projektów w zł
Wartość dofinansowania
projektów w zł Piątek 8 1 839 355 1 682 151
Aleksandrów 4 357 940 331 080
Aleksandrów Łódzki 10 3 295 254 3 173 789
Andrespol 2 96 085 96 085
Bedlno 4 429 342 395 994
Bełchatów 35 24 099 416 23 473 272
Będków 4 813 322 800 388
Biała Rawska 2 502 352 433 082
Białaczów 6 691 273 676 277
Bielawy 4 431 058 419 884
Błaszki 15 1 969 658 1 928 142
Bolimów 6 405 184 373 260
Brąszewice 2 1 171 229 1 131 360
Brójce 8 3 771 178 3 682 078
Brzeziny 46 16 616 353 16 001 834
Brzeźnio 21 2 890 509 2 810 884
Buczek 10 1 500 829 1 439 762
Budziszewice 1 114 000 102 030
Burzenin 7 727 942 699 622
Chąśno 4 277 008 258 422
Cielądz 3 260 397 233 055
Czarnocin 3 332 355 302 708
Czarnożyły 5 391 190 360 307
Czastary 4 435 546 406 144
Czerniewice 2 168 837 151 109
Dalików 5 402 257 371 924
Daszyna 4 534 620 492 863
Dąbrowice 7 1 570 049 1 535 042
Dłutów 15 1 749 615 1 724 354
Dmosin 12 1 285 990 1 275 490
Dobroń 7 676 531 634 891
Dobryszyce 4 456 748 408 789
Domaniewice 6 281 899 278 215
Drużbice 5 484 339 438 583
Drzewica 8 1 133 597 1 095 697
Działoszyn 24 1 894 073 1 819 922
Galewice 9 3 088 470 2 995 614
Gidle 6 1 154 664 1 118 963
Głowno 12 3 023 508 2 465 079
Głuchów 7 1 926 029 1 858 266
Godzianów 6 1 239 516 1 209 391
Gomunice 7 473 677 438 405
Gorzkowice 7 674 871 618 822
Goszczanów 7 1 037 526 977 272
Góra Św. 3 201 383 180 239
S t r o n a | 46
Małgorzaty
Grabica 6 594 408 548 840
inne 5 662 485 593 424
Inowłódz 1 87 288 78 123
Jeżów 12 1 242 361 1 228 388
Kamieńsk 3 362 943 324 834
Kiełczygłów 4 418 587 374 635
Kiernozia 5 409 696 370 476
Kleszczów 4 459 723 411 446
Klonowa 3 703 257 690 364
Kluki 1 49 640 49 640
Kobiele Wielkie 4 407 131 391 738
Kocierzew 4 1 503 689 1 494 366
Kodrąb 3 454 822 408 057
Koluszki 30 4 038 776 3 941 075
Konopnica 10 1 773 563 1 755 200
Konstantynów
Łódzki 23 3 704 973 3 574 886
Kowiesy 3 578 580 578 580
Krośniewice 4 931 731 836 255
Krzyżanów 4 428 316 396 741
Ksawerów 11 632 909 621 800
Kutno 22 28 974 522 28 120 977
Lgota Wielka 8 647 724 600 590
Lipce
Reymonowskie 7 1 753 144 1 594 097
Lubochnia 6 545 859 525 938
Lutomiersk 2 511 269 481 885
Lututów 6 469 240 429 987
Ładzice 7 741 067 691 734
Łanięta 4 455 039 407 259
Łask 18 11 291 837 11 058 797
Łęczyca 36 14 089 265 13 485 595
Łęki Szlacheckie 2 245 056 230 752
Łowicz 17 11 127 852 10 752 808
Łódź 159 274 218 928 260 239 316
Łubnice 4 409 248 366 274
Łyszkowice 5 1 740 213 1 728 740
m. Piotrków
Trybunalski 54 28 948 722 26 978 273
m. Skierniewice 67 28 496 515 27 346 691
Maków 12 1 071 898 1 051 688
Masłowice 3 380 329 345 616
Mniszków 12 2 510 102 2 465 517
Moszczenica 14 7 379 080 7 188 290
Nieborów 2 99 999 99 999
Nowa Brzeźnica 1 83 948 83 948
Nowe Ostrowy 13 2 507 072 2 455 609
Nowosolna 2 100 000 100 000
Nowy Kawęczyn 1 172 785 170 165
Opoczno 49 24 853 336 23 688 605
Oporów 3 328 313 293 818
Osjaków 8 843 315 806 803
S t r o n a | 47
Ostrówek 5 352 276 325 458
Ozorków 26 4 047 961 3 953 855
Pabianice 29 38 559 029 37 283 510
Pajęczno 48 10 717 764 10 297 577
Paradyż 1 79 631 71 270
Parzęczew 18 4 834 857 4 708 796
Pątnów 7 982 418 957 767
Pęczniew 7 1 513 697 1 482 148
Poddębice 18 8 798 378 8 293 186
Przedbórz 6 1 595 334 1 442 593
Radomsko 17 23 540 460 22 978 251
Rawa Mazowiecka 34 21 791 194 21 130 562
Regnów 2 220 770 197 589
Ręczno 3 404 687 375 724
Rogów 2 191 140 191 140
Rokiciny 4 1 382 706 1 318 239
Rozprza 5 431 524 395 437
Rusiec 2 158 714 147 100
Rząśnia 3 340 085 327 001
Rzeczyca 8 566 019 547 679
Rzgów 6 3 235 797 3 220 317
Sędziejowice 16 1 772 337 1 756 610
Siemkowice 4 432 315 386 863
Sieradz 44 36 419 919 34 964 753
Skomlin 4 319 576 299 649
Sławno 12 2 047 029 1 967 771
Słupia 3 236 769 228 612
Sokolniki 5 696 337 662 939
Stryków 6 973 976 906 200
Strzelce Wielkie 16 2 264 702 2 235 165
Sulmierzyce 7 715 260 655 860
Szadek 4 419 251 388 052
Szczerców 2 178 845 165 275
Świnice Warckie 10 1 877 653 1 803 681
Tomaszów Mazowiecki 27 34 269 562 33 214 165
Tuszyn 6 961 774 871 262
Ujazd 10 2 567 966 2 528 348
Uniejów 6 1 024 662 978 935
Warta 12 5 382 664 5 265 139
Wartkowice 6 1 392 316 1 331 856
Widawa 7 1 643 480 1 596 269
Wielgomłyny 4 495 921 431 871
Wieluń 20 17 245 491 16 773 958
Wieruszów 28 7 588 635 7 238 571
Wierzchlas 7 1 345 516 1 283 554
Witonia 5 589 385 544 896
Wodzierady 2 1 168 719 1 134 887
Wola
Krzysztoporska 9 3 589 176 3 499 091
Wolbórz 5 548 889 497 818
Wróblew 3 268 388 240 207
Zadzim 9 727 232 687 702
S t r o n a | 48
Zapolice 5 908 871 885 138
Zduny 4 462 803 422 771
Zduńska Wola 54 27 293 024 26 254 982
Zelów 7 3 126 959 2 899 263
Zgierz 58 41 102 131 39 125 244
Złoczew 9 2 517 611 2 478 169
Żarnów 2 196 727 171 968
Żelechlinek 3 400 936 374 378
Żychlin 9 1 007 688 930 637
Żytno 5 388 208 350 747
Razem 1767 881 630 670 843 837 634
Źródło: jak dla tablicy 27
Top Related