กลมชาตพนธในจงหวดนครราชสมา

ผชวยศาสตราจารยนฤมล ปยวทย

คำ�ว� ชาตพนธ หม�ยถง กลมชนทมวฒนธรรม ธรรมเนยมประเพณตลอดจนภ�ษ�พดเดยวกน และเชอว�สบเชอส�ยม�จ�กบรรพบรษเดยวกน

นครร�ชสม� มสภ�พท�งภมศ�สตรและธรรมช�ตทเออตอก�รตงหลกแหลงของมนษยม�ตงแตสมยกอนประวตศ�สตร จงทำ�ใหมกลมช�ตพนธทอยอ�ศยม�แตเดม และผทอพยพเข�ม�อยใหม ดวยเงอนไขท�งประวตศ�สตร ก�รสงคร�ม ก�รแสวงห�แหลงทำ�กน ฯลฯ จงทำ�ใหนครร�ชสม� มกลมช�ตพนธหล�กหล�ย ทำ�ใหเกดก�รประสมประส�นท�งวฒนธรรม

กลมช�ตพนธในจงหวดนครร�ชสม�มดงตอไปน

๑.ไทโคราช เปนช�ตพนธกลมใหญของจงหวดนครร�ชสม�กระจ�ยอยทวไปทง ๓๒ อำ�เภอ แตหน�แนนทสดทอำ�เภอเมอง โนนไทย โนนสง พม�ย จกร�ช ชมพวง โนนแดง คง ข�มสะแกแสง

เอกส�รประกอบก�รสมมน� เรอง โคร�ชศกษ� วนท ๒๖ มกร�คม ๒๕๕๘ ณ มห�วทย�ลยร�ชภฏนครร�ชสม�

ข�มทะเลสอ ด�นขนทด สงเนน โชคชย ครบร เสงส�ง หนองบญม�ก บ�นเหลอม เฉลมพระเกยรต พระทองคำ� สด� บวใหญ เทพ�รกษ

จ�กหลกฐ�นท�งโบร�ณคดพบว�ชมชนโบร�ณซงเปนรองรอยของมนษยยคกอนประวตศ�สตร ตงแตยคหนใหมตอเนองม�ถงยคโลหะ กระจ�ยอยทวไปในจงหวดนครร�ชสม� ครนถงสมยประวตศ�สตร กมคว�มเจรญรงเรองม�ตงแตสมยทว�รวด ซงมศนยกล�งอยทเมองเสม�และสมยขอมพระนคร ซงมศนยกล�งอยทเมองพม�ย ครนถงสมยอยธย�ตอนปล�ย สมเดจพระน�ร�ยณมห�ร�ชไดโปรดใหสร�งเมอง ณ ทตงปจจบน พระร�ชท�นน�มว�เมองนครร�ชสม� พรอมทงสงขนน�งคอ พระย�ยมร�ช(สงข) ม�ปกครองเปนพระย�มห�นครต�งพระเนตรพระกรรณ พรอมทงอพยพขนน�งทห�ร และครอบครวจ�กกรงศรอยธย� ม�เปนจำ�นวนม�ก เพอเปนข�ร�ชก�รประจำ�เมองนครร�ชสม�และดแลบรว�ร ช�วอยธย�อพยพม�อยนครร�ชสม�อกระลอกหนง คอคร�วเสยกรงครงท ๒ (พ.ศ. ๒๓๑๐) แมในสมยรตนโกสนทร ขนน�งทม�ปกครองเมองนครร�ชสม� และเมองบรว�รกถกสงม�จ�กกรงเทพฯทำ�ใหเกดก�รผสมผส�นท�งช�ตพนธกบกลมช�วพนถนทอยเดมเปนช�ว ไทโคร�ช ซงมอตลกษณท�งวฒนธรรมของตนเอง ในด�นต�งๆ ทงเสอผ� เครองแตงก�ย อ�ห�รก�รกน บ�นเรอนทอยอ�ศย ย�รกษ�โรค ประเพณพธกรรม คว�มเชอ ดนตร เพลง น�มสกลคนโคร�ช และทสำ�คญคอ ภ�ษ�โคร�ช

โคร�ชศกษ� 39

ก�รแตงก�ยของไทโคร�ช

๒. ไทอสาน เปนกลมช�ตพนธกลมใหญกลมหนงรองจ�กไทโคร�ช ซงสวนใหญอพยพม�จ�ก ฝงซ�ยแมนำ�โขงตงแตสมยอยธย�ตอนปล�ยจนถงกรงรตนโกสนทรตอนตน ตงหลกแหลงอยทวไปในจงหวดนครร�ชสม� ทหน�แนนม�กคอ อำ�เภอแกงสน�มน�ง บวล�ย เมองย�ง ลำ�ทะเมนชย และบ�งสวนของอำ�เภอบวใหญ ประท�ย ชมพวง ปกธงชย สคว สงเนน หวยแถลง บ�นเหลอม ไทอส�นรกษ�วถชวตคว�มคดคว�มเชอประเพณ พธกรรม และภ�ษ�อส�น อนเปนอตลกษณของคนอส�น

โคร�ชศกษ� 40

๓. ไทมอญ กลมช�ตพนธมอญ สนนษฐ�นว�อพยพเข�ม�ครงแรกในสมยพระเจ�กรงธนบร ทพระร�ชท�นครวมอญเปนร�งวลแกพระย�นครร�ชสม� เมอคร�วศกอะแซหวนก โดยให พระศรร�ชร�มญเปนหวหน� ควบคมครวมอญเดนท�งม�นครร�ชสม�โดยใชเสนท�งปร�จนบร ครวมอญสวนหนงตงบ�นเรอนทบ�นพลบพล� อำ�เภอโชคชย สวนพระศรร�ช�ร�มญและเครอญ�ตม�ตงถนฐ�นในเมองนครร�ชสม� บรเวณหลกเมอง เรยกตรอกมอญ (บ�นมอญ) ก�รอพยพครงท ๒ สมยพระบ�ทสมเดจพระนงเกล�เจ�อยหวโปรดฯใหพระย�มห�โยธ� (ทอเรยะ) คมกองมอญม�สมทบกบกองทพ ของกรมพระร�ชวงบวรศกดพลเสพยทเมองนครร�ชสม� ในปพ.ศ. ๒๓๓๖ เพอปร�บขบถเจ�อนวงศ แหงเวยงจนทน เมอเสรจศกแลวเดนท�งกลบท�ง ปกธงชย ด�นสะแกร�ช เหนทำ�เลดมคว�มอดมสมบรณ จงปกหลกตงบ�นเรอนสมทบกบช�วมอญทอยเดม ปจจบนช�วมอญทบ�นพลบพล� อำ�เภอโชคชย บ�นพระเพลง บ�นนกออก บ�นท�โพธ

โคร�ชศกษ� 41

อำ�เภอปกธงชย ยงรกษ�ประเพณแบบมอญบ�งสวนไว เชน ก�รไหวผมอญ ก�รเลนสะบ� ประเพณท�งพทธศ�สน� และภ�ษ�

ก�รแตงก�ยของไทมอญ

๔. ไทยวน บ�งครงเรยกว� ล�วพงดำ� หรอ ยวนพงดำ� หม�ยถง ช�วโยนก จ�กอำ�เภอเชยงแสน จงหวดเชยงร�ย ซงถกกว�ดตอนลงม�ครงแรก เมอพ.ศ. ๒๓๔๗ คนกลมน ไดปกหลกตงบ�นเรอนทอำ�เภอ เส�ไห จงหวดสระบร ตอม�เจ�เมองสระบรไดจดแบงไทยวนม�ตงกองเลยงโคทนครจนทก (ปจจบน คอ ตำ�บลสคว) และปกหลกตงถนฐ�นอยตอม� ครนถงสมยพระบ�ทสมเดจพระนงเกล�เจ�อยหวปร�บศกเจ�อนวงศเมอตนครเวยงจนทนไดกว�ดตอนเชลยม�จำ�นวนม�ก ซงมช�วเชยงแสน ซงถกแบงไปอยเวยงจนทน สมยรชก�ลท ๑ รวมม�ดวย เมอ

โคร�ชศกษ� 42

เดนท�งม�พบช�วยวนดวยกนทนครจนทกจงปกหลกตงถนฐ�นอยดวยช�วยวนทสคว บ�นโนนแต บ�นไกเซ�

ช�วไทยวน มวถวฒนธรรมแบบล�นน� คอภ�ษ�คำ�เมอง หตถกรรมผ�ทอ ประเพณสงกร�นต มวดเปนศนยกล�งชมชน

ก�รแตงก�ยของไทยวน

๕. ไทเขมร กลมช�ตพนธเขมรในประเทศไทยเรยกตวเองว�ขแมร-ลอ (เขมรสง) กระจ�ยอย ในอส�นใตในจงหวดนครร�ชสม� จ�กก�รสำ�รวจเมอ พ.ศ. ๒๕๒๕ พบว�มกลมช�ตพนธนอยท บ�นหนองใหญ ตำ�บล หนด�ด อำ�เภอขนทด บ�นถนนโคง ตำ�บลตะขบ อำ�เภอปกธงชย บ�นหนองกระทม บ�นหวทำ�นบ อำ�เภอหนองบญม�ก บ�นตะโกเขมร อำ�เภอหวยแถลง ในอดต กลมช�ตพนธเขมรกบไทโคร�ชมคว�มสมพนธด�นก�รค�ข�ย คนไทโคร�ชมกเดนท�งไปค�ข�ยทเขมร ทดวยขบวนเกวยน (น�ยฮอย)

โคร�ชศกษ� 43

ก�รแตงก�ยของไทเขมร

๖. ชาวบน กลมช�ตพนธนเรยกตวเองว� ญฮกร หรอเนยะกล ซงแปลว� คนภเข� ในขณะทคนไทยเรยกเข�ว�ช�วบนคนกลมนอยด�นในของขอบทร�บสงโคร�ชไดแก เพชรบรณ ชยภม นครร�ชสม� คนกลมนพดภ�ษ�ในตระกลมอญ-เขมร ส�ข�มอญโบร�ณ เปนกลมชนดงเดมทไมมตวอกษรใช มแตภ�ษ�พดชอบอยบนภเข�เตยๆ ปลกข�วไร ข�วโพด พรก มะเขอ ในพนทเลกๆ หญงสวมเสอเก�ะ นงผ�มช�ยพกใหญเจ�ะหกว�ง เพอใสกะจอน ไวผมย�วเกล�มวย ก�รละเลน คอ ปะเร เร หรอกระแจะและเป�ใบไม

ช�วบนในจงหวดนครร�ชสม�อยทบ�นพระบง บ�นวงตะเคยน บ�นกล�ง บ�นตะขบ อำ�เภอปกธงชย บ�นตลงชน ตำ�บลจระเขหน บ�นม�บกร�ด ตำ�บลโคกกระช�ย อำ�เภอครบร

โคร�ชศกษ� 44

ก�รแตงก�ยของช�วบน

๗. ไทกย (กวย, สวย) เปนกลมช�ตพนธทอพยพม�จ�กจงหวดสรนทร ศรสะเกษ บรรมย เพอตงหลกแหลงทำ�ม�ห�กนบรเวณรอยตอระหว�งจงหวดนครร�ชสม�กบจงหวดบรรมย คอ อำ�เภอหวยแถลง ในหล�ยหมบ�น ไดแก บ�นแสนสข บ�นหวยแคน บ�นพลวงทอง ตำ�บลหวยแถลง บ�นโคกแค ตำ�บลกงรถ ช�วกยเหล�นอพยพม�ประม�ณ ๙๐-๑๐๐ ปทแลว ยงรกษ�คว�มเปนวฒนธรรมแบบกย คอ ก�รทอผ� ภ�ษ� ทอยอ�ศยช�วกยในจงหวดสรนทร ยงคงเลยงช�งกนเปนจำ�นวนม�ก

โคร�ชศกษ� 45

ก�รแตงก�ยของไทกย

๘. ไทจน ไทจนเข�ม�ตงหลกแหลงทำ�ก�รค�ในนครร�ชสม�ประม�ณสมยรชก�ลท ๔ และเรม มม�กขนสมยรชก�ลท ๕ เมอสร�งท�งรถไฟส�ยนครร�ชสม�สำ�เรจในพ.ศ. ๒๔๔๓ ทำ�ใหนครร�ชสม�เปนศนยกล�งก�รค�เชอมโยงระหว�งภ�คกล�งและภ�คอส�น เสนท�งรถไฟไดเปลยนระบบก�รค�แบบสมยโบร�ณ ก�รผลตเพอยงชพเปนก�รค�และเศรษฐกจเพอสะสมทนและหวงผลกำ�ไร ปจจบนก�รคมน�คมทสะดวกรวดเรว ทงท�งรถยนต รถไฟ และท�งอ�ก�ศ ตลอดจนเทคโนโลยใหม ทำ�ใหบทบ�ทของ กลมช�ตพนธไทจน ตอก�รพฒน�เศรษฐกจก�รค�ในจงหวดนครร�ชสม� และอส�นมคว�มเจรญก�วหน�อย�งไมหยดยง

กลมช�ตพนธไทจนมประเพณคว�มเชอทยงยดมนเชนประเพณ ก�รแตงง�น ประเพณง�นศพ ประเพณตรษจน ส�รทจน เซงเมง ไหวเจ� กลมไทจนนบถอศ�สน�พทธ นบถอเจ�แมกวนอม เค�รพนบถอในศ�ลเจ�

โคร�ชศกษ� 46

ภ�ษ�ทใช คนไทจนรนแรกจะเรยนรและพดภ�ษ�โคร�ชเพอก�รค�ข�ย รนท ๒ ถอรนลกจะเรยนหนงสอไทย แตยงคงพดภ�ษ�จนเพอก�รทำ�ธรกจ รนท ๓ คอรนหล�นและรนตอๆม� ทกคนมสญช�ตไทย เรยนหนงสอถงชนสงสดระดบมห�วทย�ลย ยงคงทำ�ธรกจก�รค�และจำ�นวนไมนอยเข�รบร�ชก�ร มคว�มคดเปลยนแปลงไปต�มสงคม แตยงคงยดมนกบขนบธรรมเนยมประเพณทบรรพบรษสบทอด

ก�รแตงก�ยของไทจน

๙. ไทซกข ถนฐ�นเดมอยทจงหวดโคร�ชช�ว�ล� แควนปญจ�บ ประเทศอนเดย อพยพเข�ม�นครร�ชสม�ชวงปล�ยสมยรชก�ลท ๕ ประม�ณ ๓๕ ครอบครว อ�ชพของไทซกข คอ ค�ข�ย ช�ยสวมก�งเกง ข�ลบ เสอแขนย�วคอกลม ผ�อก ปลอยช�ยเสอคลมสะโพก โพกศรษะ สวมกำ�ไลโลหะ หญงแตงชดส�หร หรอสวมก�งเกงเสอย�วคลม

โคร�ชศกษ� 47

เข� สวมเครองประดบ ภ�ษ�ทใชภ�ษ�ปญจ�บ ภ�ษ�องกฤษ ภ�ษ�ไทย ผสงอ�ยไดภ�ษ�สำ�เนยงโคร�ช นบถอศ�สน�ซกข ทกเช�จะสวดมนตทวดซกข ศรครสงหสภ� ตรอกไกย�ง ถนนจอมพล

แมว�นครร�ชสม�จะประกอบดวย กลมช�ตพนธหล�ยกลมกต�ม กลมช�ตพนธเหล�นกม คว�มผสมผส�นกลนกนในท�งวฒนธรรม โดยทแตละกลมช�ตพนธกยงคงรกษ�เอกลกษณท�งวฒนธรรมของช�ตพนธของตนเองอย ในขณะเดยวกนกมก�รรบ มก�รถ�ยทอดวฒนธรรมบ�งสวนซงกนและกน และมศนยรวมจตใจรวมกนคอ คว�มเค�รพนบถอท�วสรน�ร (คณย�โม)

โคร�ชศกษ� 48

ไทซกข

เอกสารอางอง

โคร�ชศกษ� 49

นฤมล ปยวทย. ไทโคราช. ทระลกในโอก�สเกษยณอ�ยร�ชก�ร ๓๐ กนย�ยน ๒๕๕๐. นครร�ชสม� : มตรภ�พก�รพมพ, ๒๕๕๐.สำ�นกศลปวฒนธรรม สถ�บนร�ชภฏนครร�ชสม�. ของดโคราช เลม ๑. ส�ข�มนษยศ�สตร. พมพครงท ๒. กรงเทพฯ : บรษท เฟ องฟ�ปรนตง จำ�กด. ๒๕๔๑.หอก�รค�จงหวดนครร�ชสม�. ยอนรอย ๑๐๐ ป โคราชวาณช. กรงเทพฯ: บรษท ฟวเจอรเพรสแอนดมเดย จำ�กด, ๒๕๕๒.

โคร�ชศกษ� 50