03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
• SOSYOLOJİK ANLAMDA DEĞER NEDİR?
• TOPLUMUN DEĞERLERİNİ BİLMEK NE İŞE
YARAR?
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
ÖNYARGIMIZ
BİR TOPLUMDA
SİYASETİ, EKONOMİYİ, SOSYAL YAŞANTIYI vs
ANLAYABİLMEK İÇİN
O TOPLUMUN
KÜLTÜREL YAPISINI (ZİHİN YAPISINI)
ANLAMAK GEREKİR
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
Saf âdem odur ki tahrir-i kâideden umar
medet,
Cümle kâideyi rezil eden değil mi ki zihniyet?
Hâlisâne tanzimi dahi ifsad eyler sui niyet,
Gam kanunla biteydi çeker miydi beşer hep
eziyet?
Mustafa Nafi
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
BİR ÜLKENİN ANAYASASINDAN:
Yurttaşların,
• İfade özgürlükleri,
• Basın özgürlükleri,
• Bir araya gelme ve kitlesel toplanma özgürlükleri,
• Her türlü gösteri özgürlükleri
YASA İLE TEMİNAT ALTINA ALINMIŞTIR.
Yurttaşların,
KİŞİ DOKUNULMAZLIKLARI YASAL GARANTİ ALTINDADIR.
MESKEN DOKUNULMAZLIĞI VE HABERLEŞMENİN GİZLİLİĞİ KANUNLA KORUNUR.
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
SORU:
ACABA BU MADDELER (VE ÖZGÜRLÜKLERİ VE KANUN
ÖNÜNDE EŞİTLİĞİ EN İLERİ DÜZEYDE KORUYAN DAHA
BİRÇOK MADDE) HANGİ ÜLKENİN ANAYASASINDAN?
CEVAP:
• SOVYETLER BİRLİĞİ
• HEM DE SSCB’NİN “STALİN ANAYASASI” OLARAK DA
BİLİNEN 1936 ANAYASASINDAN!
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
“Ve son bir söz: İnsanların geleceklerine
güvenmeleri, barış içinde, özgürlük içinde,
kardeşlik içinde yaşayacaklarına inanmaları,
demokrasinin düzgün işlemesi, bu güvenin temel
unsurlarından. Buna güvenen insan yatırım yapar,
tasarruf eder. Dolayısıyla ben sadece ekonomiye
odaklanıyorum ama ekonomi içinde siyasal güven
ve insanları barıştıran bir siyasi yapı çok önemli.”
Kemal Derviş, Vatan 26.9.2012
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
Güven demişken.....
Güvenle devam edelim....
a. Geleneksel toplumda güven
b. Modern toplumda kişilerarası güven
c. Kurumlara güven
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
Bulgularımızla ilgili 4 soru soruyoruz:
1. Son durum
2. Yıllar boyu değişim
3. Bölgelere göre farklılıklar
4. Avrupa ile karşılaştırma
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
*Türkiye, dünyada kişilerarası güvenin en düşük
olduğu ülkelerden biri.
*Bu durum 1990’dan beri hiç değişmiyor. (Ancak
10 kişiden biri, genelde insanlara
güvenebileceğini söylüyor.
*En düşük: Batı Anadolu ve Trakya (%7)
*En yüksek: Orta Anadolu (%16)
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
KURUMLARA GÜVEN
ORDU: 2008’den itibaren düşüş var. En son %76.
TBMM: Bugün, 1990 ile aynı noktada.
(1990:%58; 2011-12:%58)
HÜKÜMET: 1996-2001 arasında dramatik düşüş.
Sonra, bir artış trendi. (2001:%29;son:%62.
AB: Çok dalgalı. (1990:%36;En son:%39)
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
DİNİ DEĞERLER
*TÜRK TOPLUMU, AVRUPA’NIN, HATTÂ DÜNYANIN EN DİNDAR TOPLUMLARINDAN
*DİNİN, TÜRKLERİN YAŞANTISINDA ÇOK ÖNEMLİ YERİ VAR
*BÜYÜK ÇOĞUNLUK DİNİ BU DÜNYA İLE DEĞİL, ÖLÜMDEN SONRASI İLE İLİŞKİLENDİRİYOR
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
DİNİN ESAS ANLAMI "Din Esas Olarak Ölümden Sonrasına Anlam Kazandırır" Diyenlerin Oranı
77
7574
75 75
81
85
80
73
66
71
85
40
45
50
55
60
65
70
75
80
85
90
Erke
k
Kadı
n
18-2
4 ya
ş
25-3
4 ya
ş
35-4
9 ya
ş
50+
yaş
Diplo
mas
ız
İlkok
ul
Orta
-Lise
Ünive
rsite
Kent Kır
Cinsiyet Yaş Grubu Eğitim Yerleşim Yeri
%
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
Dinin Esas Anlamının Kurallara Uymak Olduğunu Düşünenler
67
62
58
60
65
73
69 69
62
55
60
72
40
45
50
55
60
65
70
75
Erke
k
Kadı
n
18-2
4 ya
ş
25-3
4 ya
ş
35-4
9 ya
ş
50+
yaş
Dip
lom
asız
İlkok
ul
Orta
-Lis
e
Üni
vers
ite
Kent Kır
Cinsiyet Yaş Grubu Eğitim Yerleşim Yeri
%
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
Bazı Avrupa Ülkelerinde Tanrı'nın Önemi Cetveli
Ortalama Puanları
(ülkeler oran olarak en yüksek dini gruba göre sınıflandırıldı)
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Türkiye 1996
Türkiye 2001
Türkiye 2008
Türkiye 2011
Arnavutluk
Azerbaycan
KKTC
Kosova
Fransa
Hollanda
İrlanda
İtalya
Malta
İsveç
Danimarka
Norveç
Britanya
Bulgaristan
Belarus
Rusya
Yunanistan
Gürcistan
Çek Cum.
MÜ
SLÜ
MA
NK
AT
OLİ
KP
RO
TE
ST
AN
OR
TO
DO
KS
Çek Cumhuriyeti'nde çoğunluk bir dine bağlı
değil
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
30 Gün Oruç Tutan VE 5 Vakit Namaz Kılan (Toplam Örneklem Üzerinden)
29
21
36
14
19
27
49
61
38
1514
28
30
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
TÜRKİYE Erkek Kadın 18-24 yaş 25-34 yaş 35-49 yaş 50+ yaş Diplomasız İlkokul Orta-Lise Üniversite Kent Kır
Cinsiyet Yaş Grubu Eğitim Yerleşim Yeri
%
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
KENDİLERİNİ 'DİNDAR' OLARAK TANIMLAYANLARIN ORANI:1990-2011
75
80
82
85 8586
90
9392 92
58
60 60
6766
7374
7975
80
70
76
8280
75
88
96
88
48
73
57
7978 81
8583
40
50
60
70
80
90
100
1990 1996 2000 2001 2006 2011
Erkek
Kadın
Diplomasız
Üniversite mezunu
18-24 yaş
Toplam18-24 yaş
Erkek
TÜRKİY
E
Kadın
Üniversite
mezunu
Diplomasız
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
90 90 9195 97
100
85
32 32 32
41 4245
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100S
ırb
ista
n
Aze
rba
yca
n
Arn
avu
tluk
Bo
sna
-He
rse
k
Gü
rcis
tan
Ko
sova
TÜ
RK
İYE
Be
laru
s
Çe
k C
um
.
İsve
ç
Est
on
ya
Fra
nsa
Bri
tan
ya
En çok dindar En az dindar
KİŞİLERİN KENDİLERİNİ 'DİNDAR' OLARAK TANIMLAMA ORANLARININ
EN DÜŞÜK VE EN YÜKSEK OLDUĞU AVRUPA ÜLKELERİ
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
10 maddelik dindarlık ölçeği: 1- Din sizin için önemli mi?
(çok önemli = 1 puan)
2- Çocukta dindarlık önemli mi?
(evet = 1 puan)
3- Oruç tutar mısınız?
(kaç gün tuttuğuna bakılmaksızın, evet = 1 puan)
4- Namaz kılar mısınız?
(ne sıklıkta kıldığına bakılmaksızın, evet = 1 puan)
5- Son kurban bayramında ailenizde kurban kestiniz mi?
(evet = 1 puan)
6- Ramazanda öğle yemeklerinde lokantalar kapatılmalı mı?
(evet = 1 puan)
7- Kadınların mayo giymesi günah mı?
(evet = 1 puan)
8- Kendinizi dindar bir kişi olarak mı görürsünüz?
(evet = 1 puan)
9- Tanrı’nın sizin hayatınızdaki önemi
(cetvelde 9 veya 10 = 1 puan)
10- Evrim mi yaratılış mı?
(yaratılış = 1 puan)
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
10 MADDELİK DİNDARLIK ÖLÇEĞİ ORTALAMALARI
6.946.84
7.04
6.59 6.59
7.00
7.46
8.10
7.44
6.48
6.02
6.79
7.20
5
5.5
6
6.5
7
7.5
8
8.5T
ÜR
KİY
E
Erk
ek
Ka
dın
18
-24
ya
ş
25
-34
ya
ş
35
-49
ya
ş
50
+ y
aş
Dip
lom
ası
z
İlko
kul
Ort
a-L
ise
Ün
ive
rsite
Ke
nt
Kır
Cinsiyet Yaş Grubu Eğitim Yerleşim Yeri
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
SİYASAL İDEOLOJİ:
SOL-SAĞ YELPAZESİ
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
CETVEL ORTALAMALARINA GÖRE:
TÜRKİYE,
47 AVRUPA ÜLKESİ İÇİNDE EN SAĞDA
Türkiye 2011 ortalama puanı 6.4.
47 Avrupa ülkesi içinde en sağda olan Gürcistan’ın puanı
6.3
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
KİMLİK, AİDİYET, MİLLİYETÇİLİK
*Türk ve Müslüman kimliklerinin önceliği
sorulduğunda, üçte iki çoğunluk Müslüman
kimliğine öncelik veriyor. 1990’dan bu
yana oran pek değişmiyor.
*Toplumun dörtte üçü Türk olmaktan “son
derece gururlu”. Ancak bu oran bölgelere
göre değişiyor.
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
KADIN-ERKEK İLİŞKİLERİ
Değerler Açısından,
TÜRK TOPLUMUNU AVRUPA
TOPLUMLARINDAN AYIRAN EN
ÖNEMLİ ÖZELLİKLERDEN BİRİ:
KADIN-ERKEK EŞİTSİZLİĞİ ve KADINA
BİÇİLEN TOPLUMSAL ROL
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
INGLEHART VE NORRIS’İN
CİNSİYET EŞİTLİĞİ ÖLÇEĞİNDE,
TÜRKİYE
60 ÜLKE ARASINDA 48inci SIRADA
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
"Ailenin Reisi Erkek Olmalıdır" İfadesine Katılanlar
76
81
71
67
75
7980
87
81
73
63
72
84
30
40
50
60
70
80
90Er
kek
Kadı
n
18-2
4 ya
ş
25-3
4 ya
ş
35-4
9 ya
ş
50+
yaş
Dip
lom
asız
İlkok
ul
Orta
-Lis
e
Üni
vers
ite
Kent Kır
TÜRKİYE Cinsiyet Yaş Grubu Eğitim Yerleşim Yeri
%
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
"Kadın Her Zaman Kocasına İtaat Etmeli" Görüşüne Katılanlar
64
69
59
56
66
61
71
76
70
60
51
59
74
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Erke
k
Kadı
n
18-2
4 ya
ş
25-3
4 ya
ş
35-4
9 ya
ş
50+
yaş
Dip
lom
asız
İlkok
ul
Orta
-Lis
e
Üni
vers
ite
Kent Kır
TÜRKİYE Cinsiyet Yaş Grubu Eğitim Yerleşim Yeri
%
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
"Üniversite Eğitimi Kız Çocuklardan Çok Erkek Çocuklar İçin Önemlidir" Görüşüne Katılanlar
33
35
31
3332
31
36
46
32 32
25
28
41
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50E
rkek
Kad
ın
18-2
4 ya
ş
25-3
4 ya
ş
35-4
9 ya
ş
50+
yaş
Dip
lom
asız
İlkok
ul
Ort
a-Li
se
Üni
vers
ite
Ken
t
Kır
TÜRKİYE Cinsiyet Yaş Grubu Eğitim Yerleşim Yeri
%
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
İşsizlik Sorunu Varsa İşe Almada Erkeklere Öncelik Verilmesi Gerektiğini Düşünenler, 1996-2011
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
55
60
65
70
75
80
85
90
1996 2000 2001 2006 2008 2011
%
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
"Henüz İlkokula Gitmeyen Bir Çocuk, Annesi Çalışırsa Bundan Zarar Görür" İfadesini Onaylayanlar
9
20 20
37
43
50
69
73 73
80
85
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Danimarka Norveç İsveç Belçika Bulgaristan Almanya KKTC G. Kıbrıs Yunanistan TÜRKİYE Azerbaycan
%
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
“ERKEKLER KADINLARDAN DAHA İYİ
SİYASETÇİ OLUR” GÖRÜŞÜNE
KATILANLAR:
1996 %66
2000 %62
2006 %62
2011 %71
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
“Hâli vakti yerinde her bekâr erkeğin,
mutlaka [karısı olacak] bir eşe ihtiyacının
bulunduğu, evrensel kabul görmüş bir
gerçektir.”
Jane Austin, Pride and Prejudice
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
"Evlilik Modası Geçmiş Bir Kurumdur" Görüşüne Katılanlar
4
6
8
10
11
12
18
27
29
31
31
34
35
0 5 10 15 20 25 30 35 40
Gürcistan
TÜRKİYE 2011
TÜRKİYE 2008
Malta
İzlanda
Kosova
Polonya
Bulgaristan
Almanya
Avusturya
İspanya
Belçika
Fransa
%
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
Bir Erkekle Sürekli Bir Hayatı Olmayan Kadının Çocuk Yapmasını Onaylayanların Oranı
7
7
11
12
28
33
40
40
42
46
49
56
57
58
58
68
70
80
89
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
TÜRKİYE 2008
TÜRKİYE 2011
Azerbaycan
KKTC
Arnavutluk
İtalya
İrlanda
Kosova
Almanya
Yunanistan
Polonya
Belçika
Hollanda
Bosna-Hersek
Fransa
Danimarka
Hırvatistan
İspanya
İzlanda
%
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
1990-2011/12
NELER DEĞİŞTİ?
NELER AYNI KALDI?
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
6.98 7.01
2.613.01
2.382.04
3.38
4.02
0
1
2
3
4
5
6
7
8
Dindarlik Kadının Toplumsal Statüsü Siyasal Katılım Hoşgörü
1990-2011/12 Karşılaştırması (0-10 puan arası ölçekler)
1990
2011
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
ve muhafazakârlık...
Türkiye muhafazakârlaştı mı?
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
Muhafazakârlık Ölçeği’nin boyutları: 1. Din (4 soru)
2. Kadın hakları (4 soru)
3. Aile (3 soru)
4. Siyasal ideoloji (1 soru)
5. Milliyetçilik (2 soru)
6. Cinsel özgürlük (2 soru)
7. Otoriter eğilim (1 soru)
8. Kadercilik/özgür irade (1 soru)
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
Muhafazakârlık Ölçeği:
100 üzerinden Türkiye ortalamaları
1990 60.34
2001 64.80
2011 63.00
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
Demografik Değişkenlere Göre Muhafazakârlık Ölçeği Ortalamaları: 1990 ve 2011
55.4
66.2 68.0
38.5
61.359.2 57.3
64.059.7
65.568.8
54.8
63.2 62.8 62.065.0
0.0
10.0
20.0
30.0
40.0
50.0
60.0
70.0
80.0
18-24 yaş 50+ yaş Diplomasız Üniversite
mezunu
Erkek Kadın Kent Kır
1990
2011
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
İstanbul
Batı Anadolu
Akdeniz Orta Anadolu
Karadeniz
G.D. Anadolu
Doğu Anadolu
İzmir
0Hayatı idame ettirme
değerleri
Kendini ifade etme
değerleri
Ge
len
ek
sel
De
ğe
rle
rS
ek
üle
r-R
asy
on
el
De
ğe
rle
r
03.10.2012
TÜRKİYE DEĞERLER ATLASI 2012 YILMAZ ESMER
Erkek
Kadın
18-24 yaş
25-34 yaş
35-49 yaş
50+ yaş
Diplomasız
İlkokul
Orta-Lise
Üniversite
Kent
Kır
AKP
CHP
MHP
Geleneksel
Değerler
Seküler-
Rasyonel
Değerler
Hayatı idame ettirme
değerleri0
Kendini ifade etme
değerleri
Top Related