Strategia zwalczania i przeciwdziałania przestępczości zorganizowanej
Przemysław ŚledźGr.B
Bezpieczeństwo Wewnętrzne
Przestępczość zorganizowana
Cechy
współdziałaniem zawsze więcej niż
jednej osoby;
legalizowaniem nielegalnych zysków;
ukierunkowanie na osiągnięcie
maksymalnych, w danej sytuacji, zysków
w postaci korzyści materialnych,
uzyskiwania wpływu na funkcjonowanie instytucji władzy,
administracji, różnych gałęzi gospodarki, organów ścigania i
wymiaru sprawiedliwości;
Hermetyczność;wykorzystywanie
przemocy, szantażu i korupcji.
Definicja według CBŚ
Przestępczość zorganizowana to
• hierarchicznie zorganizowany na wzór podmiotu gospodarczego związek przestępczy, działający w celu osiągnięcia zysku przez popełnianie ciągłych i różnorodnych przestępstw za pośrednictwem korupcji, szantażu, siły i broni, generujący zyski dla członków oraz na rozwój działalności, prowadzący działalność w sposób planowy w ramach podziału zadań według kwalifikacji, elastyczny w kierunkach działań, utrzymujący kontakty z organami władzy dla własnego bezpieczeństwa, hermetyczny wewnętrznie i zewnętrznie, o wymiarze międzynarodowym.
Aktualne zagrożenia produkcji, przemycie, dystrybucji
narkotyków i środków psychotropowych,
przemycie i nielegalnym handlu bronią,
zabójstwach na zlecenie, pobiciach i porwaniach osób, napadach na osoby podróżujące
samochodami, produkcji i wytwarzaniu materiałów
wybuchowych, przemycie alkoholu i wyrobów
tytoniowych, oszustwach podatkowych, oszustwach kredytowych, oszustwach ubezpieczeniowych,
oszustwach giełdowych, kradzieży i przemycie
samochodów, fałszowaniu środków
płatniczych, przemycie pierwiastków
promieniotwórczych, czerpaniu zysków z prostytucji, wymuszeniach haraczu, organizowaniu nielegalnych
zakładów hazardowych, organizowaniu nielegalnych
przerzutów cudzoziemców.
Przeciwdziałanie
Jedynie efektywny system wykreowany przez państwo, zaakceptowany przez społeczeństwo i realizowany przez podmioty dobrze przygotowane do tej roli, wzajemnie ze sobą współdziałające, pozwala skutecznie przeciwdziałać przestępczości zorganizowanej, co udowodniono już w praktyce.
Elementy które możemy obecnie wyróżnić to :
środki prawne pozostające w dyspozycji instytucji państwowych,
instytucje państwowe powołane do zwalczania przestępczości zorganizowanej,
organizacje pozarządowe wspierające działania przeciwko przestępczości zorganizowanej,
wykorzystanie doświadczeń innych krajów i międzynarodowa współpraca bilateralna i multilateralna,
obudowa naukowa zjawiska i jego zwalczania, związany z tym system szkolenia podmiotów odpowiedzialnych za prowadzenie działań w tym zakresie
Środki prawne zwalczania przestępczościzorganizowanej w Polsce
Wskazując na prawne podstawy zwalczania przestępczości
zorganizowanej w Polsce można z dużą satysfakcją zauważyć, że w
Polsce powstał w ciągu ostatnich lat cały szereg przepisów dających
możliwości skutecznego przeciwstawienia się temu zjawisku.
Wydaje się, iż niewiele krajów w Europie aż tak daleko posunęło się
w wyposażeniu instytucji zwalczających omawiane
zagrożenie w tak daleko idące uprawnienia.
Jeżeli wspomnimy tu także o możliwościach wynikających z
podpisanych przez Polskę umów i porozumień międzynarodowych, to
mamy w miarę kompletny zbiór przepisów uprawniających do podejmowania bardzo szeroko
zakrojonych, skutecznych przedsięwzięć.
Przepisy prawne regulujące możliwości walki z przestępczościązorganizowaną
• przepisy kodeksu karnego z 1997 r., które można podzielić na dwie grupy:• – przepisy art. 258 i 299 penalizujące zachowania polegające na udziale w
zorganizowanej grupie przestępczej oraz na legalizowaniu środków pochodzących z takiej działalności,
• – przepisy art. 60, 65 i 259 regulujące zasady wymiaru kary wobec sprawców biorących udział w zorganizowanej działalności przestępczej.
• b/ przepisy kodeksu postępowania karnego z 1997 r. ze szczególnym uwzględnieniem rozdziału 26 – kontrola i utrwalanie rozmów oraz art. 184 § 1 – świadek incognito,
• c/ przepisy Ustawy o świadku koronnym z 1997 r. ze zmianami z 22 lipca 2006 r.,• d/ przepisy zawarte w ustawie o Policji z 6 kwietnia 1990 r. dotyczące stosowania
szczególnych metod pracy operacyjnej,• e/ przepisy regulujące zasady udziału innych służb i jednostek administracji w
przeciwdziałaniu i zwalczaniu przestępczości zorganizowanej oraz możliwości wykorzystywania szczególnych metod pracy operacyjnej:
• – ustawa o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu z 2002 r.,• – ustawa o Straży Granicznej z 1990 r.• – ustawa o kontroli skarbowej z 1991 r. będąca prawną podstawą funkcjonowania
Wywiadu Skarbowego• – ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu z 2000 r.,• – ustawa o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym z 2006 r,• – ustawa o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego i Wywiadu Wojskowego z 2006 r.• – ustawa o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych z 2001 r.• – ustawa o Służbie Więziennej z 1996 r.
Instytucje zwalczające przestępczośćzorganizowaną
I. Policjao Do podstawowych zadań Policji
określonych w art. 1 Ustawy o Policji należy m.in. wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców oraz inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym (…).
Centralne Biuro Śledcze KomendyGłównej Policji.
Aktualne zadania CBŚ określone zostały w Regulaminie Komendy Głównej Policji i obejmuję one:
planowanie, koordynowanie i podejmowanie działań
ukierunkowanych na rozpoznawanie i zwalczanie przestępczości
zorganizowanej w kraju oraz o charakterze międzynarodowym, a w
szczególności przestępczości kryminalnej, ekonomicznej i
narkotykowej,
prowadzenie postępowań przygotowawczych w sprawach
dotyczących zorganizowanych grup przestępczych,
prowadzenie operacji specjalnych,
ochrona świadków koronnych i osób dla nich najbliższych oraz koordynowanie czynności
związanych z ochroną osób zagrożonych (w latach 1997–2007
ustanowiono 89 programów świadka koronnego),
koordynowanie działań w zakresie rozpoznania operacyjnego zagrożeń terrorystycznych i ekstremistycznych,
organizowanie i podejmowanie czynności operacyjno – rozpoznawczych we
współpracy z jednostkami organizacyjnymi Policji,
organizowanie współdziałania oraz współpraca z Policjami innych państw, a także z krajowymi służbami i urzędami administracji publicznej w dziedzinach i zakresie niezbędnym do skutecznego
zapobiegania i zwalczania przestępczości zorganizowanej,
prowadzenie rejestru wniosków i zarządzeń dotyczących kontroli
operacyjnej zarządzanych na wniosek Komendanta Głównego Policji oraz
czynności operacyjnych podejmowanych na podstawie art. 19a ustawy z dnia 6
kwietnia 1990 r. o Policji, a także wniosków, o których mowa w art. 20 ust. 5
tej ustawy, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami.
Głównymi partnerami CBŚ w zwalczaniu
przestępczości zorganizowanej w
strukturach Policji są:
Biuro Wywiadu Kryminalnego KGP,
Biuro Kryminalne oraz
jednostki terenowe tych pionów.
Statystyki CBŚ
Liczba grup przestępczych (według narodowości) pozostającychw zainteresowaniu CBŚ KGP w 2011 i 2012 roku
Liczba grup przestępczych (wg wybranych kategorii) pozostających w zainteresowaniu CBŚ KGP w 2011 i 2012 roku
W 2012 roku w prowadzonych sprawach CBŚ KGP zabezpieczyło mienie w wysokości 248 761 065 (278 975 499) zł.
Natomiast we wszczętych i prowadzonych postępowaniach przygotowawczych odzyskano mienie w wysokości 42 582 224 (40 149 043) zł.
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencja Wywiadu
• Powołana w 2002 r. Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego ma w zakresie swoich ustawowych zadań przede wszystkim:
1. rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz jego porządek konstytucyjny, a w szczególności w
2. suwerenność i międzynarodową pozycję,
3. niepodległość i nienaruszalność terytorium, a także obronność państwa.
4. rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie takich przestępstw jak szpiegostwo, terroryzm, naruszenie tajemnicy państwowej i innych przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa, godzących w podstawy ekonomiczne państwa ,
5. przestępstwa korupcji osób pełniących funkcje publiczne.
Grupy przestępstw
nielegalne wytwarzanie, posiadanie, i obrót bronią, amunicją i materiałami
wybuchowymi, bronią masowej zagłady oraz środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, w
obrocie międzynarodowym.
Znaczna część tych zadań, a przede wszystkim zwalczanie przestępstw związanych z narkotykami, obrót
bronią i materiałami wybuchowymi oraz niektóre przestępstwa
korupcyjne i gospodarcze są charakterystyczne dla zorganizowanych grup
przestępczych.
Agencja Wywiadu• Dla Agencji Wywiadu obowiązek zwalczania
przestępczości zorganizowanej wynika z art. 6 ust. 1 pkt 5 i 6 Ustawy o ABW i AW gdzie jako zadanie tej służby wymieniono:
I. rozpoznawanie międzynarodowego terroryzmu, ekstremizmu oraz międzynarodowych grup przestępczości zorganizowanej,
II. rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi (…).
Centralne Biuro Antykorupcyjne
Zgodnie z art. 2 ustawy o CBA do zakresu właściwości tej instytucji należy m.in.:
ujawnianie przypadków nieprzestrzegania określonych
przepisami prawa procedur podejmowania i realizacji decyzji w
przedmiocie prywatyzacji i komercjalizacji, wsparcia finansowego,
udzielania zamówień publicznych, przyznawania koncesji, zezwoleń
podmiotowych i przedmiotowych, ulg, preferencji, kontyngentów, poręczeń i
gwarancji kredytowych.
rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie niektórych przestępstw
przeciwko działalności instytucji państwowych i samorządu terytorialnego
(tzw. przestępstwa korupcyjne i urzędnicze), fałszywe zeznania, korupcji
wyborczej – art. 250a k.k., udziału w zorganizowanej grupie przestępczej –
art. 258 k.k., fałszowania dokumentów – art. 270–273 k.k., oszustwa – art. 286
k.k., obrotowi gospodarczemu – art. 296, 297 i 299 k.k., fałszowania pieniędzy –
art. 310 k.k.
Jednostki podległe Ministrowi Finansów
Najistotniejszą rolę w tym zakresie powinny z założenia odgrywać instytucje podporządkowane ministrowi finansów. Jest to tym istotniejsze, bowiem Policja na etapie czynności operacyjno-rozpoznawczych nie ma dostępu do danych objętych tajemnicą skarbową. Informacje takie może uzyskać dopiero w ramach prowadzonego postępowania przygotowawczego za pośrednictwem prokuratora, lecz w tej jawnej fazie postępowania sprawcy mają szansę i czas na wyprowadzenie posiadanych środków poza zasięg przepisów mogących skutkować ich pozbawieniem.
Jednym z podstawowych zadań wszystkich instytucji zwalczających przestępczość zorganizowaną jest pozbawienie grup przestępczych środków pozostających w ich posiadaniu.
Zadania związane z ustaleniem i pozbawieniem majątku członków zorganizowanych grup przestępczych spoczywają więc przede wszystkim na organach
podległych ministrowi finansów:
kontroli skarbowej,
Wywiadzie Skarbowym,
Generalnym Inspektorze Informacji
Finansowej.
Generalny Inspektor Informacji Finansowej
uzyskiwaniu, gromadzeniu i przetwarzaniu oraz analizie informacji oraz podejmowaniu działań w celu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu.
przeprowadzania procedury wstrzymania transakcji lub blokady rachunku,
udostępnienia i żądania przekazania informacji o transakcjach,
przekazywanie uprawnionym organom dokumentów uzasadniających podejrzenia popełnienia przestępstwa.
System ten wydaje się więc w miarę dobrze
zorganizowany, lecz brak w nim elementu zasadniczego – jednostki koordynującej,
odpowiedzialnej za całokształt przedsięwzięć
związanych ze zwalczaniem przestępczości
zorganizowanej.
Powoduje to możliwość powielania się działań
wobec niektórych podmiotów przez różne
służby, w skrajnych wypadkach nawet
„zderzanie się” służb i zagrożenie dla funkcjonariuszy
realizujących określone przedsięwzięcia –
obserwacja, operacje specjalne.
Siłą rzeczy zdarzenia takie nie są powszechnie znane i
tylko w wydatkowych wypadkach trafiają do
publicznej wiadomości.
O możliwości wystąpienia takich zagrożeń świadczy
poniższy przykład odnoszący się wprawdzie do współdziałania służb specjalnych, niemniej
jednak możliwy do odniesienia także do
zwalczania przestępczości zorganizowanej.
Bibliografia:• Wiesław Mądrzejowski, System Instytucji Przeciwdziałania I
Zwalczania Przestępczości Zorganizowanej w Polsce, [w] Zeszyty Naukowe, Zeszyt 1(14) 2011;
• P. Wojtunik, P. Bartoszek, Przestępczość zorganizowana i terroryzm. Zwalczanie wybranych zagrożeń środkami policyjnymi [w:] Praktyczne elementy zwalczania przestępczości zorganizowanej i terroryzmu. Nowoczesne technologie i praca operacyjna, Oficyna Wolters Kluwer Business, Warszawa 2009;
• W. Mądrzejowski, Przestępczość zorganizowana. System zwalczania, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2008;
• Sprawozdanie z działalności Centralnego Biura Śledczego KGP za 2012 rok;
• Agnieszka Miczkowska, Problematyka przestępczości zorganizowanej,[w] Erazmiańskie Zeszyty Studenckie.
Top Related