SORALUZEKO HAUR, GAZTE ETA GURASOEN HIZKUNTZA OHITUREN
AZTERLANA, 2015
Egilea: Aztiker Soziologia Ikergunea
Zuzendaritza eta koordinazioa: Soziolinguistika Klusterra
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
1
AURKIBIDEA
0 SARRERA .......................................................................................................................... 4
1 METODOZKO OHARRAK ................................................................................................. 5
1.1. UNIBERTSOAK ETA LAGINAK ............................................................................................. 5 1.2. BIRKODETZEAK .................................................................................................................... 7
ALDAGAI SOZIOLINGUISTIKOAK ................................................................................. 7
ALDAGAI SOZIODEMOGRAFIKOAK ............................................................................... 9 1.3. ERABILERA-TASA ESLEITUAK ............................................................................................ 9 1.4. ETXEKO ERABILERA OROKORRA ETA IKASLEEN ARTEKO ESKOLAKO ERABILERA
OROKORRA ........................................................................................................................ 11 1.5. ESKOLAZ KANPOKO EREMU FORMALETAN EUSKARA ERABILEREN TASA
ESLEITUAK .......................................................................................................................... 13 1.6. IRAKASLE ETA IKASLEEN ARTEKO ERANTZUNEN ALDERAKETA ................................ 14
2 LABURPENA .................................................................................................................... 15
3 TESTUINGURUA .............................................................................................................. 21
3.1 IKASLEEN EUSKARA ERABILERA ESKOLA INGURUETAN, KALE NEURKETA ............. 24
4 AZTERTUTAKO IKASLEEN EZAUGARRIAK ................................................................ 25
4.1. IKASMAILA .......................................................................................................................... 25 4.2. EREDUA .............................................................................................................................. 26 4.3. SEXUA ................................................................................................................................. 27 4.4. GURASOEN SORLEKUA .................................................................................................... 28 4.5. LEHEN HIZKUNTZA ............................................................................................................ 29
5 HIZKUNTZA GAITASUNAK ETA GAITASUN ERLATIBOA .......................................... 30
5.1. IKASLEEN HIZKUNTZA GAITASUNA (EUSKARA) ............................................................. 30 5.1.1. Euskaraz ulertu .................................................................................................................... 30 5.1.2. Euskaraz hitz egin ................................................................................................................ 31 5.1.3. Ikasleen hizkuntza gaitasuna ............................................................................................... 32 5.2. IKASLEEN HIZKUNTZA GAITASUNA (GAZTELANIA) ........................................................ 33 5.2.1. Gaztelaniaz ulertu ................................................................................................................ 33 5.2.2. Gaztelaniaz hitz egin ............................................................................................................ 34 5.3. HIZKUNTZA GAITASUN ERLATIBOA ................................................................................. 35 5.3.1. Zein hizkuntzatan ULERTU errazago ................................................................................... 35 5.3.2. Zein hizkuntza HITZ EGIN errazago .................................................................................... 36 5.3.3. Hizkuntza gaitasun erlatiboa ................................................................................................ 37 5.4. HIZKUNTZA GAITASUN ERLATIBOA, HAINBAT ALDAGAIREN ARABERA ..................... 38 5.4.1. Sexua ................................................................................................................................... 38 5.4.2. Lehen hizkuntza ................................................................................................................... 39 5.4.3. Gurasoen hizkuntza gaitasuna ............................................................................................. 41 5.4.4. Gurasoen sorlekua ............................................................................................................... 43
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
2
5.5. SENITARTEKOEN HIZKUNTZA GAITASUNA .................................................................... 45 5.5.1. Aitaren hizkuntza gaitasuna ................................................................................................. 45 5.5.2. Amaren hizkuntza gaitasuna ................................................................................................ 48 5.5.3. Gurasoen hizkuntza gaitasuna, sintesia ............................................................................... 51 5.5.4. Anai-arreben hizkuntza gaitasuna ........................................................................................ 52
6 HIZKUNTZA JABEKUNTZA ............................................................................................ 54
6.1. IKASLEEN ETA GURASOEN LEHEN HIZKUNTZA ............................................................ 54 6.2. IKASLEEN HIZKUNTZA GAITASUNA ETA LEHEN HIZKUNTZA ...................................... 55
7 HIZKUNTZA ERABILERA ................................................................................................ 56
7.1. ETXEKO EREMUA .............................................................................................................. 56 7.1.1. Anai-arrebekiko euskara erabilera ........................................................................................ 57 7.1.2. Hizkuntza erabilera gurasoekin ............................................................................................ 59 7.1.3. Euskararen erabilera guztiok elkarrekin daudenean ............................................................ 65 7.1.4. Etxeko erabilera esleitua ...................................................................................................... 66 7.2. ESKOLA EREMUA ............................................................................................................... 67 7.2.1. Euskara erabilera ikaskideekin klase garaian ....................................................................... 67 7.2.2. Euskara erabilera ikaskideekin jolas-orduan ........................................................................ 68 7.2.3. Ikastetxeko euskara erabilera (ikasleen artean) ................................................................... 69 7.3. BESTE EREMU FORMALETAN, IRAKASLE EDO MONITOREEKIN ................................. 70 7.3.1. Euskara erabilera monitoreekin Ludoteka/Gaztetxokoan ..................................................... 71 7.3.2. Euskara erabilera irakasleekin musika eskolan .................................................................... 72 7.3.3. Euskara erabilera irakasleekin dotrina sendotzen ................................................................ 73 7.3.4. Euskara erabilera irakasleekin pintura eskolan .................................................................... 74 7.3.5. Euskara erabilera monitoreekin liburutegian ........................................................................ 75 7.3.6. Euskara erabilera irakasleekin dantza taldean ..................................................................... 76 7.3.7. Euskara erabilera monitoreekin eskola kiroleko saioetan ..................................................... 77 7.3.8. Euskara erabilera monitoreekin Sora futbol taldean ............................................................. 78 7.3.9. Euskara erabilera irakasleekin klase partikularretan ............................................................ 79 7.4. BESTE EREMU FORMALETAN, IRAKASLE EDO MONITOREEKIN, SINTESIA ............... 80 7.5. BESTE EREMU FORMALETAN, LAGUN EDO TALDEKIDEEKIN ...................................... 81 7.5.1. Euskara erabilera ikaskideekin Ludoteka/Gaztetxokoan ...................................................... 82 7.5.2. Euskara erabilera ikaskideekin musika eskolan ................................................................... 83 7.5.3. Euskara erabilera ikaskideekin dotrina-sendotzen ............................................................... 84 7.5.4. Euskara erabilera ikaskideekin pintura eskolan .................................................................... 85 7.5.5. Euskara erabilera ikaskideekin liburutegian ......................................................................... 86 7.5.6. Euskara erabilera ikaskideekin dantza taldean .................................................................... 87 7.5.7. Euskara erabilera ikaskideekin eskola kiroleko saioetan ...................................................... 88 7.5.8. Euskara erabilera ikaskideekin Sora futbol taldean .............................................................. 89 7.5.9. Euskara erabilera ikaskideekin klase partikularretan ............................................................ 90 7.6. BESTE EREMU FORMALETAN, LAGUN EDO TALDEKIDEEKIN, SINTESIA .................... 91 7.7. EREMU FORMALETAN EUSKARA ERABILEREN TASA ESLEITUAK .............................. 92 7.8. EREMU EZ FORMALA ......................................................................................................... 93 7.8.1. Euskara erabilera ikaskideekin kalean ................................................................................. 93 7.8.2. Euskara erabilera lagunekin txateatzen................................................................................ 94 7.9. EREMU EZ FORMALA, SINTESIA ...................................................................................... 95 7.10. KOMUNIKABIDE ETA KULTUR KONTSUMOA ................................................................... 96 7.10.1. Telebista ikustean hizkuntza hautaketa ................................................................................ 96 7.10.2. Irratia entzutean hizkuntza hautaketa ................................................................................... 97
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
3
7.10.3. Musika entzutean hizkuntza hautaketa................................................................................. 98 7.10.4. Liburuak irakurtzean hizkuntza hautaketa ............................................................................ 99 7.10.5. Interneten nabigatzean hizkuntza hautaketa ...................................................................... 100 7.10.6. Filmak ikustean hizkuntza hautaketa .................................................................................. 101 7.11. KOMUNIKABIDE ETA KULTUR KONTSUMOA, SINTESIA .............................................. 102 7.12. IKASLEEN EUSKARA ERABILEREN TASA ESLEITUAK, EREMU NAGUSIAK ............... 103 7.13. IKASLEEN EUSKARA ERABILEREN TASA ESLEITUAK, GUZTIAK ................................ 104 7.14. GURASOEN HIZKUNTZA ERABILERA ............................................................................. 106 7.14.1. Gurasoen artean ................................................................................................................ 106 7.14.2. Eskolarekin ......................................................................................................................... 108
8 EUSKARAREKIKO IRITZI ETA JARRERAK ................................................................ 109
8.1. IKASLEEN EUSKARAREKIKO IRITZIAK (DBH) ................................................................ 109 8.2. GURASOEN EUSKARAREKIKO JARRERA ETA IRITZIAK .............................................. 112 8.3. DBHko IKASLE ETA GURASOEN IRITZIEN ARTEKO ALDERAKETA ............................. 118
9 ERANSKINAK ................................................................................................................ 119
9.1. IKASLEEN HIZKUNTZA GAITASUNA (EUSKARA) ........................................................... 119 9.1.1. Euskaraz ulertu .................................................................................................................. 119 9.1.2. Euskaraz hitz egin .............................................................................................................. 119 9.1.3. Ikasleen hizkuntza gaitasuna ............................................................................................. 120 9.2. IKASLEEN HIZKUNTZA GAITASUNA (GAZTELANIA) ...................................................... 121 9.2.1. Gaztelaniaz ulertu .............................................................................................................. 121 9.2.2. Gaztelaniaz hitz egin .......................................................................................................... 122 9.3. HIZKUNTZA GAITASUN ERLATIBOA ............................................................................... 123 9.3.1. Zein hizkuntzatan ulertu errazago (alderaketa ikasle eta irakasleen artean*) .................... 123 9.3.2. Zein hizkuntza hitz egin errazago (alderaketa ikasle eta irakasleen artean) ...................... 124 9.3.3. Hizkuntza gaitasun erlatiboa (alderaketa ikasle eta irakasleen artean) .............................. 125
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
4
0 SARRERA
Txosten honetan Soraluzeko eskoletako ikasleek betetako inkesta baten erantzunen emaitzak
aurkezten dira. Baita ikasle horiei buruz euren irakasleek eta gurasoek betetako inkestaren
emaitzak ere. Haur Hezkuntzako bigarren ziklotik Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzako
zikloraino matrikulatuak dauden ikasle ia guztien inguruko informazioa bildu da. Ikasleen
inkesta 2015eko martxoaren 11 eta 28 artean egin zen eta martxoa eta maiatzaren artean
gurasoena.
Hainbat alorretan ikasleek duten gaitasuna neurtzeaz gain, ikasleen eta euren familien hainbat
ezaugarri ere biltzen dira galdera sorta baten bidez (ikus galdera sortak I. eranskinean),
tartean hizkuntzen ezagutza, erabilera eta jarrerei buruzko alderdiak. Ikasgelan paperean
betetako inkestan erantzun zieten ikasleek eta irakasleek galdera horiei. Haur Hezkuntzako
ikasleen kasuan, euren irakasleek bete zuten inkesta. Gurasoek berriz, etxean paperean bete
zuten inkesta.
Txosten honetan, beraz, galdera sorta horietan jasotako informazioaren emaitzak aurkeztuko
ditugu.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
5
1 METODOZKO OHARRAK
1.1. UNIBERTSOAK ETA LAGINAK
Ikasle unibertsoa (datu ofizialen1 arabera): 2014-2015 ikasturtean, Eusko Jaurlaritzako
Hezkuntza, Hizkuntza politika eta Kultura Sailaren arabera, 476 ikasle zeuden matrikulatuta
Soraluzeko eskolan. 129 Haur Hezkuntzako bigarren ziklokoan (HH), 234 Lehen Hezkuntzan
(LMH) eta 113 Derrigorrezko Bigarren Hezkuntzan (DBH). Denak ikastetxe publikoan.
Ikasle lagina: Guztira 462 ikasleek bete dituzte inkestak. 124 HHn, 224 LMHkoak eta 114
DBHkoak.
Ikasmaila
Unibertsoa, datu ofizialen arabera Lagina
Maiztasuna Ehunekoa (%) Maiztasuna Ehunekoa (%)
HH 129 27,1 124 26,8
LMH 234 49,2 224 48,5
DBH 113 23,7 114 24,7
Guztira 476 100,0 462 100,0
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Unibertsoa eta laginaren arteko erlazioa aztertuta, argi ikusten da praktikan, lagin bidez
egindako inkesta baino zentsua dela lortutakoa. Hau da, ia unibertso osoaren informazioa
bildu da. DBHren kasuan gainera, laginean ikasle bat gehiago dago datu ofizialeko datuetan
baino2.
Gurasoen kasuan, unibertsoaren inguruko datu zehatzik ez dugu bildu. Ondorengo taulan
ageri dira jasotako inkesten banaketa ikasle eta gurasoen proportzioak harremanean.
Ikasle / Guraso proportzio-harremana
Ikasle lagina Guraso lagina ikasleekiko Gurasoen lagina familietan
Maiztasuna Ehunekoa (%) Maiztasuna Ehunekoa (%) Maiztasuna Ehunekoa (%)
HH 124 26,8 112 25,8 55 18,4
LMH 224 48,5 212 48,8 138 46,2
DBH 114 24,7 110 25,3 106 35,5
Guztira 462 100,0 434 100,0 299 100,0
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
1 Datu ofizial horiek Hezkuntza Sailak eskuartean dituenak dira. Gerta liteke hasierako matrikulazioetan gorabeherak egotea ikasturtean zehar. 2 Lagina unibertsoa baino handiagoa izatearen arrazoia honakoa izan daitekeela uste dugu: ikasturtea abian zela DBHn ikasleren bat gehiago matrikulatu izana. Matrikulazio datuak bildu eta inkesta bete artean ia urte beteko tartea izatearen desfaseari erantzuten diola suposatzen dugu.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
6
Ikus daitekeenez, gurasoen eta ikasleen laginak oso antzekoak dira. Gurasoen inkestak
jasotzeko, anai-arreba bat baino gehiago zegoenean, guztietatik nagusiena arduratu zen
gurasoen inkesta biltzeaz. Horren ondorioz, DBHn ia ez dago tarterik ikasle eta gurasoen
artean eta HHn eta LMHn tartea pixka bat handiagoa da.
Hori kontuan hartuta, gurasoen datuen ustiaketa bi modu ezberdinetan egingo da txostenean.
Guraso berberek seme-alaba bat baino gehiago dutenean, haien datuak seme-alaba
bakoitzari egotzi zaizkio. Ondorioz, ikasleekin harremanetan ematen direnean guraso batzuen
inguruko informazioa “bikoiztua” egongo da. Gurasoez orokorrean eta ikasleekin harremanik
gabe hitz egiten dugunean, aldiz, lagina txikiagoa izango da, familia edo senideei dagokiena,
hain zuzen.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
7
1.2. BIRKODETZEAK
Inkestan egindako jatorrizko galdera-erantzunetan oinarrituta, honako birkodetze hauek
landuko ditugu txosten honetan:
ALDAGAI SOZIOLINGUISTIKOAK
Euskarazko hizkuntza gaitasuna (eta erlatiboa)
Sailkapen hau galdera-sortako 1. galderan oinarritzen da. Izan ere, ikasleek euskaraz
dakiten jakiteko eta zer nolako ezagutza duten jakiteko, galdera bat baino gehiago txertatu
da galdera-sortan. Zehazki, euskaraz ulertzeko eta hitz egiteko gaitasunari buruzko
galderak egin zaizkie elkarrizketatuei, zentsuetan erabiltzen den antzeko galdera eredua
erabiliz. Horrez gain, Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak egin ohi
dituen Soziolinguistikazko Inkestetan ohikoa den galdera ere egin zaie ikasleei: euskaraz
ala gaztelaniaz, zein hizkuntzatan moldatzen diren hobeto hitz egiterakoan (3.galdera).
Informazio horretan oinarrituta, aldagai bakarrean bildu dugu hizkuntza gaitasunaren
inguruko informazioa. Azkenean, eta zentsuetan eta Soziolinguistikazko Inkestetan erabili
ohi diren sailkapen irizpideak kontuan hartuta, honako kategorietan sailkatu ditugu
ikasleak, euren hizkuntza-gaitasunari erreparatuta:
Erdaldunak: ez dute euskara ulertzen eta ez dute hitz egiten.
Elebidun hartzaileak: euskara nekez edo ongi ulertzen dute, baina ez dute hitz egiten
edo hitz batzuk hitz egiten dituzte.
Elebidunak: euskara ondo ulertzen dute eta ondo hitz egiten dute. Horien barruan,
halaber, honako multzoak egin ditugu (errazago zein hizkuntzatan moldatzen diren
kontuan izanda, euskaraz ala gaztelaniaz):
o Erdal elebidunak: euskaraz hitz egiteko gai dira, baina gaztelaniaz errazago
mintzatzen dira, euskaraz baino.
o Elebidun orekatuak: euskaraz zein gaztelaniaz, berdintsu moldatzen dira
bietan.
o Euskal elebidunak: euskaraz errazago hitz egiten dute, gaztelaniaz baino.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
8
Anai-arreben eta gurasoen hizkuntza gaitasuna ere modu ia berdinean birkodetu da.
Beraien kasuan, erantzundako euskara gaitasunaren galderek hiru erantzun aukera
zituzten, bost beharrean. Hori kontuan hartuta berdinketak horrela egin ditugu:
Ikasleak Anai-arrebak eta gurasoak
Ongi Ongi
Nahiko ongi
Zertxobait Zerbait
Hitz batzuk Ezer ez
Ezer ez
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Gurasoen hizkuntza gaitasuna. Bi guraso dituzten ikasleen kasuan, bi gurasoen euskara
gaitasuna kontuan hartuta sortu dugu aldagai hau. Horrela, bi aldagai horiek gurutzatuz
eta proportzio handien zituzten konbinaketak kontuan hartuta honako kategoriak sortu
ditugu:
Guraso elebidunak
Guraso bat elebiduna bestea hartzailea
Bi gurasoak elebidun hartzaileak
Guraso bat elebidun hartzailea bestea erdalduna
Bi gurasoak erdaldunak
Euskararen eta gaztelaniaren erraztasuna/zailtasuna (Birkodetua). Aldagai honen
inguruko informazioa bi modutan atera dugu. Batetik, “3. OROKORREAN ZEIN
HIZKUNTZATAN HITZ EGITEN DUZU ERRAZTASUN HANDIAGOZ?” galdera zegoen
txertatua inkestan. Galdera horretan ikasleek eta irakasleek eman duten informazioa
zuzenean jaso da txostenean.
Bestetik, ikasleek eta irakasleek erantzun dute ikasleak euskara eta gaztelania, ulertu eta
hitz egin, zein mailan egiten duten (Ongi, nahiko ongi, zertxobait, hitz batzuk, ezer ez).
Lau galdera horietan bakoitzak emandako erantzunen arabera (ikasleen bi galdera eta
irakasleek beste bi) sortu dugu aldagai birkodetua. Horrela, aldagai birkodetuaren
kategoriak honakoan dira:
Euskara errazagoa
Bi hizkuntzei erraztasun/zailtasun-maila bera
Gaztelania errazagoa
Aipatu birkodetzea, ulertzeko gaitasunarekin eta hitz egiteko gaitasunarekin egin da,
bakoitza bere aldetik.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
9
ALDAGAI SOZIODEMOGRAFIKOAK
Jatorria. Ikasleen ama eta aita non jaio diren aintzat hartuta, honako kategoria hauetan
multzokatu ditugu:
Gurasoak Euskal Herrian
Guraso bat Euskal Herrian bestea Estatuan
Gurasoak Estatuan
Gurasoak Estatutik kanpo
Beste egoerak (Bestelako egoerak3 edo informazio hutsuneak)
1.3. ERABILERA-TASA ESLEITUAK
Inkestak emandako erantzunen ugaritasuna laburtzeko asmoz, eta hizkuntza-erabilerari
buruzko hainbat galderari emandako erantzunetan oinarrituta, euskararen erabilera-tasa
esleituak kalkulatu ditugu, honako aldagai hauetan:
Ikasleen arteko erabilera gela barruan
Ikasleen arteko erabilera jolas-orduan
Ikasleen erabilera aitarekin (ikasleek eta gurasoek betetako itema)
Ikasleen erabilera amarekin (ikasleek eta gurasoek betetako itema)
Ikasleen erabilera anai-arrebekin (ikasleek betetako itema)
Etxekoen erabilera denak batera daudenean (jatorduetan, telebistan…) (ikasleek
betetako itema)
Gurasoen erabilera euren artean (gurasoek betetako itema)
Zehazki, aldagai horietako bakoitzean, ikasleek edo gurasoek emandako sei erantzun
posibleak hartu eta honako balio hau eman diogu erantzun posible bakoitzari:
Beti euskaraz = %100 euskaraz
Gehiago euskaraz= %75 euskaraz
Bietara = %50 euskaraz
Gehiago gaztelaniaz = %25 euskaraz
Beti gaztelaniaz = %0 euskaraz
Beste hizkuntza batean = %0 euskaraz
3 Kategoria honetan sartzen diren adibide batzuk: aita Euskal Herrian jaioa eta ama estatutik kanpo, edo aita edo ama bakarra izatea, e.a.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
10
Balio horietan oinarrituta, eta ikasle guztiak kontuan hartuta, euskararen erabilera-tasa
zenbatekoa litzatekeen kalkulatu dugu. Adibide gisa, hona hemen “Zein hizkuntzatan hitz
egiten duzu zure gelako lagunekin gelan?” galderari LMHko ikasleek emandako erantzunak
eta horietan oinarrituta nola kalkulatu dugun erabilera-tasa esleitua.
LMH Erabilera esleituaren tasaren kalkulua
Ehunekoa (%) % %
A B A*B/100
Beti euskaraz 32,3 100 32,3
Gehiago euskaraz 31,4 75 23,5
Bietara 26,9 50 13,5
Gehiago gaztelaniaz 7,6 25 1,9
Beti gaztelaniaz 1,8 0 0,0
Beste hizkuntza batean 0,0 0 0,0
Guztira 100,0
Esleitutako erabilera tasa 71,2
Erabilera-tasa esleituak zera esan nahiko luke: inkestan jasotako erantzunak errealitatearen
isla zuzen-zuzena izango balira (alboratzerik ez balego), zenbat euskara entzungo
litzatekeen, ehunekoetan adierazita. Adibidearen kasuan, kopuru horrek zera adieraziko digu:
inkestako erantzunen arabera, %71,2koa da euskararen erabilera LMHko haurren artean
Soraluzeko ikastegietako geletan.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
11
1.4. ETXEKO ERABILERA OROKORRA ETA IKASLEEN ARTEKO
ESKOLAKO ERABILERA OROKORRA
Etxeko erabilera orokorra. Etxeko erabilera orokorra kalkulatzeko, ikasleen inkestan
oinarrituta, gaiari buruz inkestan jasotako bost galderaren emaitzak hartu dira kontuan.
Zehazki, honako pisu hau eman zaio galdera bakoitzari aldagai birkodetu berria sortzerakoan,
eta taulan aipatzen den balioa eman zaio kategoria bakoitzari:
Jatorrizko galdera Galdera bakoitzari eman diogun pisua etxeko erabilera orokorra
kalkulatzerakoan
Erantzun posible bakoitzari eman diogun balioa
Etxekoek, denek, batera zaudetenean (jatorduetan, telebistan...), zein hizkuntzatan hitz egiten duzue?
%50 Erabilera-tasa esleituan aipatutako irizpide
berberak aplikatu ditugu hemen ere
Zein hizkuntzatan hitz egiten duzu zure amarekin?
%15 Erabilera-tasa esleituan aipatutako irizpide
berberak aplikatu ditugu hemen (beste hizkuntza batean kenduta, aukera hori ez
baitzen ematen galdera sortan)
Zein hizkuntzatan hitz egiten duzu zure aitarekin?
%15
Zein hizkuntzatan hitz egiten duzu zure neba-arrebekin?
%10
Zein hizkuntzatan hitz egiten dute zure gurasoek beraien artean?
%10 Erabilera-tasa esleituan aipatutako irizpide
berberak aplikatu ditugu hemen ere4
Horren emaitza etxeko erabilera-tasa orokorra dugu, eta gainerako erabilera-tasa esleituak
bezala irakurri behar da.
Bestalde, etxeko erabilera aldagai aske gisa erabili behar dugunerako, etxeko erabilera
multzotan aldagaia sortu dugu, eta honako bost multzo hauetan bildu ditugu ikasleak, euren
etxeko erabilera-tasa esleituaren arabera:
Beti euskaraz: %100 euskaraz
Gehiago euskaraz: %60,1 eta %99,9 euskaraz.
Bietara: %40,1 eta %60 artean euskaraz.
Gehiago gaztelaniaz: %0,1 eta %40 artean euskaraz.
Beti gaztelaniaz: %100 gaztelaniaz
Ikasleen arteko eskolako euskara erabilera orokorra
Ikasleen arteko eskolako euskara erabilera orokorra kalkulatzeko, gaiari buruz inkestan
jasotako bi galderaren emaitzak hartu dira kontuan:
Ikaskideen artekoa gelan
Gelako lagunekin jolaslekuan
4 ARRUEko ikerlanean galdera honek hiru kategoria ditu, beraz tasa esleitua ez da berdin kalkulatzen
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
12
Bi erabilera horiek konbinatu dira Ikasleen arteko eskolako euskara erabilera orokorra
mendeko aldagai trinkoa osatzeko, baina ez zaie bi erabilerei pisu bera eman mendeko
aldagaiaren barnean. Horrela egindako eragiketa honakoa izan da:
Ikaskideen artekoa gelan * 0,4 + Gelako lagunekin jolaslekuan * 0,6 = Ikasleen eskolako erabilera orokorra
Zergatik eman zaie bi erabilerei pisu ezberdina mendeko aldagaia osatzean? Eta zeren
arabera hobetsi da haztapen hori eta ez beste bat? Arrue 2011ko txostenean ematen diren bi
irizpide hauek jarraituta hartu ditugu erabakiak:
a) Mintzajardunaren nolakoa: gizarte-bizitzarako garapen-oinarri gisa esanguratsuagoa da
ikasleen arteko erabilera informala, eguneroko asmo-gogo-beldur-irrikez oratua, trebetasun-
edo ezagutza-item kurrikularrak lantzeko jarduera formala baino. Funtsezko puntua da hori:
Pitagoras-en teorema (eta hura azaltzeko hizkera moldea) ez dugu gehienok, eguneroko bizian,
baliatu beharrik izaten: han jasotzen den hainbat pauta egoki gerta liteke interakzio-baldintza
formaletarako, baina (lanbide batzuetako jarduera-esparru batzuetan izan ezik) gutxi dira
halakoak hiztun-elkarte gehienetan eta are gutxiago (euskara-erdaren funtzio-moldaera
nagusiaren ondorioz) gurean.
b) Mintzajardunaren situazio-egoera (non-norekiko jardunaren eragina): diferenteak dira
irakasleekiko harreman-jarduerak eta ikaskideekikoak, aurreko ataletan esandakoaz gainera,
situazio-egoerak eragindako baldintzen aldetik ere. Libreagoak dira jarduera batzuk, eta
ingurumen-baldintzek behartuagoak besteak. Ingurumen-baldintza horiek adierazgarriak dira,
bestalde, solidaritate/aginte parametroen aldetik ere. Horrek ere pisua du, nola ez, jarduera
horren aurrera begirako garapen-aukeretan”.
Irizpide horietan oinarrituta eta arestian finkatutako haztapena aplikatuta sortu dugun aldagai
berriari eskolako erabilera-tasa orokorra deitu diogu eta gainerako erabilera-tasa esleituak
bezala irakurri behar da.
Bestalde, ikasleen eskolako erabilera aldagai aske gisa erabili behar dugunerako, etxeko
erabilerarekin egin bezala, ikasleen arteko eskolako erabilera orokorra multzotan aldagaia
sortu dugu, eta honako bost multzo hauetan bildu ditugu ikasleak, euren eskolako erabilera-
tasa esleituaren arabera:
Beti euskaraz: (%100 euskaraz)
Gehiago euskaraz (%60,1 eta %99,9 euskaraz).
Bietara (%40,1 eta %60 artean euskaraz).
Gehiago gaztelaniaz (%0,1 eta %40 artean euskaraz).
Beti gaztelaniaz (%100 gaztelaniaz).
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
13
1.5. ESKOLAZ KANPOKO EREMU FORMALETAN EUSKARA
ERABILEREN TASA ESLEITUAK
Eskolaz kanpoko hainbat eremu formaletan5 ikasleek zein hizkuntzan egiten duten galdetu
zaie, bai haien artean bai eremu horietako irakasle edo monitoreekin. Eremu bakoitzean oso
ikasle kopuru ezberdinak parte hartzen du. Ondorioz, eremu formaletan euskara erabileren
tasa esleituak kalkulatzeko horiek kontuan hartu ditugu. Horretarako guztira zenbat ikaslek
hartzen duten parte eremu ezberdinetan kalkulatu dugu lehenik. Ondoren, eremu bakoitzean
parte hartzen duten horiek guztiarekiko osatzen duten proportzioa edo portzentajea kalkulatu
da. Eta azkenik, eremu bakoitzean kalkulatutako tasa esleitua portzentaje horregatik biderkatu
eta 100engatik zatitu dugu.
Adibidea jarrita, LMHn guztira 604 ikasle dira parte hartzen dutenak eremu formaleko ekintza
ezberdinetan. Ludoteka/Gaztetxokoan 84 dira, beraz, %13,9. Ludoteka/Gaztetxokoko tasa
esleitua LMHn 71,4 kalkulatu dugu. Ondorioz, 71,4 * 13,9/100=9,9 da tasa orokorrari egingo
dion ekarpena.
Modu horretara atera ditugu bi tasa esleitu:
1.- Irakasleekin eremu formaletan euskara erabilera tasa esleitua
2.- Ikaskideekin eremu formaletan euskara erabilera tasa esleitua
Bi horietatik abiatuta, eremu formaletan euskara erabilera tasa esleitu orokorra kalkulatu dugu.
Horretarako Arrue 2011 ikerketan proposatutako metodologia izan dugu ipar-orratz. Bertan,
eskolako erabilera orokorrerako lau erabilera ezberdinen konbinazioa proposatzen zen (a.
Ikaskideen artekoa gelan, b. Ikaskideekin artekoa jolaslekuan, c. Irakasleekin gela barruan eta
d. Irakasleekin gelatik kanpo), baina ez zitzaien lau erabilerei pisu berdina eman mendeko
aldagaiaren baitan. Ondorengo irudian adierazten da mendeko aldagaiaren baitan lau
erabilera horietako bakoitzari eman zitzaion pisua:
Gure kasuan, eskolaz kanpoko eremu
formaleko tasa esleitu orokorra kalkulatzeko
bi erabilera ditugunez (irakasleekin eta
ikasleen artekoa) honako haztatzea egin
dugu:
Ikaskideen artekoa %55 eta irakasleekin %45.
5 Hemendik aurrera, txostenean “eremu formalak” erabiliko da haur eta nerabeen aisialdi antolatuari erreferentzia egiteko.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
14
1.6. IRAKASLE ETA IKASLEEN ARTEKO ERANTZUNEN ALDERAKETA
Hainbat galdera egin zaizkie ikasleei eta irakasleei. Zenbateraino ulertu eta hitz egiten duten
euskaraz eta gaztelaniaz, LMHko eta DBHko ikasleek erantzun dute, baina baita haien
irakasleek ere. Batzuen eta besteen erantzunen alderaketa eranskinetan gehitu dugu,
txostenean berriz soilik irakasleen erantzunak jaso ditugu, bi arrazoiengatik:
1. Batzuen eta besteen erantzunetan, batzuetan pentsa daitekeenaren kontra, ez dago
alde nabarmenik. Ikasleek haien gaitasunez emandako erantzunak eta irakasleek
ikasleen gaitasunez emandakoak oso antzekoak dira eta joerak berdinak.
2. Bestetik, irakasleek, gaitasun horietan Haur Hezkuntzako ikasleen inguruan ere eman
dituzte erantzunak, beraz, informazio gehiago jaso da irakasleen erantzunetatik
ikasleenetatik baino, horregatik irakasleen erantzunak baliatzea erabaki dugu.
Bestetik, Ikasleek errazago zein hizkuntzatan ulertzen duten ez diegu zuzenean galdetu, bai,
ordea, euskaraz ulertzeko duten gaitasunari buruz alde batetik eta gaztelaniaz ulertzeko duten
gaitasunari buruz bestetik (bai ikasleei, baita irakasleei ere). Hala, bi erantzunok konbinatuta
aldagai berria sortu dugu eta bi segmentuei (ikasle eta irakasleei) dagozkien datuak taula
berera ekarri ditugu (ikus eranskinak) alderik dagoen aztertzeko. Haur Hezkuntzako haurren
kasuan, ordea, irakasleek besterik ez dute erantzun haur horiek euskaraz ulertzeko duten
erraztasunari buruz.
Beraz, gaitasun erlatiboa lantzeko orduan, bi aukera baliatzea zegoen eta biak aztertu ditugu:
batetik ikasleek zein irakasleek euskaraz eta gaztelaniaz duten gaitasuna erantzun dutenez,
erantzun horien birkodetzea egin dugu. Horrela, bi galderetan, hau da, euskaraz eta
gaztelaniaz gaitasun maila bera zutela erantzun dutenean “bietan berdin” bezala birkodetu
dugu. Euskaraz, edozein zela maila, gaztelaniaz baino altuagoa zenean, “Euskaraz errazago”
(eta alderantziz), birkodetu dugu.
Beste aukera, bai ikasleek bai irakasleek “OROKORREAN ZEIN HIZKUNTZATAN HITZ
EGITEN DUZU ERRAZTASUN HANDIAGOZ?” galderari zuzenean emandako erantzunak
baliatzea zen. Bi aukeren arteko alderaketak eranskinetan ikus daitezke. Txostenean,
irakasleek zuzenean emandako erantzunak baliatu ditugu bi arrazoiengatik:
1. Ikasle eta irakasleen arteko erantzunetan ez dago alde nabarmenik.
2. Irakasleek Haur Hezkuntzako ikasleen inguruan ere erantzun dute.
3. Birkodetua eta zuzenean emandako erantzunen arteko alderaketan argi ikusten da,
hizkuntza baten edo bestearen inguruko gaitasunagatik modu isolatuan galdetzen
denean, pareko erantzunak jaso ditugula bietan. Aldiz, bi hizkuntzen arteko
gaitasunez aldi berean galdetzean, oreka hori apurtu egiten da alde batera edo
bestera.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
15
2 LABURPENA
EUSKARA EZAGUTZA Lehen hizkuntza
Euskara soilik izan dutenen kopurua gaztelania izan dutenen gainetik badago ere,
oso parean daude biak (%32,5 eta %30,9).
Zenbat eta gazteagoak izan, orduan eta gehiagok izan dute euskara lehen
hizkuntzatzat.
Euskaraz ulertu
3/4ak baino gehiagok ongi ulertzen dute HHn eta DBHn. LMHn piska bat gutxiago.
Euskaraz hitz egin
Hitz egiteko orduan erdia pasatxo da ongi moldatzen dena (guztira %54,5).
Zein hizkuntza HITZ EGIN errazago
HHko ikasleek euskaraz erraztasun handiago dute (%42,0) eta ikasmailan gora egin
ahal erraztasun hori gaztelaniaren aldera aldatzen da. Horrela DBHn erdiak baino
gehiagok (%51,8) gaztelaniaz moldatzen dira hobeto hitz egiteko orduan.
Hizkuntza gaitasun erlatiboa
Elebidun kopuru totala txikiena bada ere, Haur Hezkuntzan dago euskal elebidun
kopururik altuena (%40,3).
Adinean gora egin ahala, euskal elebidun gutxiago eta elebidun orekatu zein erdal
elebidun gehiago daude.
Dena dela, euskara maila berean edo hobeto hitz egiten dutenen portzentajea,
adinean gora egin ahala txikitzen da (%58,8 > %51,7 > 548,3).
Sexuaren arabera Hiru mailetako neskatilen artean, mutikoen artean baino elebitasun portzentaje
altuagoa dago, batez ere Haur Hezkuntzako zikloan (20,2 puntukoa).
DBHn emakumeen artean aldaketa handia dago, euskal elebidunen jaitsieran, eta
alde handia gizonekin alderatuta.
Lehen hizkuntzaren arabera Euskara lehen hizkuntza izan dutenen artean, duten hizkuntza gaitasunak
euskararen aldeko desoreka izatetik euskara eta gaztelaniaren arteko oreka izatera
da joera.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
16
Gaztelania lehen hizkuntza izan dutenen artean, HHn gehiengoa elebidun
hartzaileak da (%52,6). LMHn eta DBHn, berriz, multzo hori txikitu eta erdal
elebidunena handitzen da, %60 gaindituz.
Tartean, euskara eta gaztelania lehen hizkuntzak izan dituztenak, HHn elebidun
orekatuak dira gehienak (%48,1). Ondoren desoreka sortzen da
Gurasoen hizkuntza gaitasunaren arabera Gurasoen euskara gaitasunak eragin handia du haien seme-alaben euskara
gaitasunean. Eragin hori ordea, ikasmailan gora egin ahala, gero eta txikiagoa da.
Gurasoen sorlekuaren arabera Bi gurasoak Euskal Herrian jaioak izateak, hasiera batean, eragin handia du
ikasleen euskara gaitasunean. HHn euskal elebidun dira bi gurasoak Euskal Herrian
jaioak dituztenen %49,3. Eragin hori nabarmen jaisten da ikasleen adina gora egin
ahala.
Gurasoen hizkuntza gaitasuna
Bi guraso elebidunen presentzia nabarmen handiagoa da HHko ikasleen artean, ia
erdia (%47,2). LMHn eta DBHn proportzioa antzekoa da (%30 ingurukoa).Guztietan
multzorik handiena bi guraso elebidunak dituztenena da.
Euskararen ezagutzarik ez edo oso txikia dutenen portzentajea %25 ingurukoa da
orotara. Apur bat nabarmenagoa LMHko gurasoen artean (%28,5).
Ikasleen eta gurasoen lehen hizkuntza (transmisioa)
Guraso biek euskara lehen hizkuntza izan duten ia guztietan, nahiz eta gaztelania
ere izan, euskara transmititu dute (%98,7).
Gurasoetako batek euskara lehen hizkuntza izan ez duen kasuetan transmisio hori
asko jaisten da.
o Gurasoetako batek euskara eta besteak gaztelania izan dutenean euskara
lehen hizkuntza izan dute seme-alaben %48,1ak.
o Gurasoetako batek bi hizkuntzak eta besteak gaztelania izan dutenetan
seme-alaben %12,0ak
Ikasleen hizkuntza gaitasuna eta lehen hizkuntza (jabekuntza)
Lehen hizkuntza euskara jaso duten ikasleen %70,2k euskal elebidun dira.
Lehen hizkuntza gaztelania izan dutenen artean elebidunak dira gehienak (%76,9).
Hau da, ikasle horien eskola bidezko euskara jabekuntza nabarmena da.
o Lehen hizkuntza bakarra gaztelania izan eta egun elebidun diren ikasle
horien artean erdal elebidunak dira nagusi (%59,0) eta oso gutxi euskal
elebidunak (%1,5).
Lehen hizkuntza euskara eta gaztelania izan dutenen artean multzo nagusia
(%42,0) elebidun orekatuena da, baina oso gertutik jarraitzen diete erdal elebidunek
(%37,0).
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
17
HIZKUNTZA ERABILERA Etxeko eremua
Anai-arreben hizkuntza gaitasuna eta haiekin elkarrizketa hizkuntza
Anai-arreba elebiduna denean %38an egiten dute beti euskaraz. Anai-arreba
elebiduna izanda ere, beste hainbestek (%38,9) beti gaztelaniaz edo gehiago
gaztelaniaz egiten dute.
Tasa esleituak: Anai-arreba elebiduna denean elkarrizketen %58a ematen dira
euskaraz. Elebidun hartzailea denean portzentaje hori 18,8ra jaisten da eta
erdalduna denean 4,2ra.
Ikaslea aitarekin (ikasleen arabera)
LMHko ikasle eta aiten arteko elkarrizketen %40,9a dira euskaraz. DBHko ikasle eta
aiten artekoen %36,5.
Ikaslea amarekin (ikasleen arabera)
LMHko ikasle eta amaren arteko elkarrizketen %38,2a ematen dira euskaraz.
DBHko ikasle eta amen artekoen %31,0.
Etxeko erabilera esleitua
Etxeko erabilera orokorra aztertuta, ia ezberdintasunik ez dago LMH eta DBH
artean.
Etxeko elkarrizketen hamarretik ia lau izaten dira euskaraz Soraluzen (%39,3).
Beste eremu formaletan, irakasle edo monitoreekin
LMH eta DBHkoen joera antzekoa da, monitore edo irakasle ezberdinekin
testuinguru ezberdinetan. Bi ikas mailetako ikasleek musika eskolan eta Ludoteka
/Gaztetxokoan egiten dute gehien euskaraz.
LMHko ikasleen kasuan, jaitsiera nabaritzen dute klase partikularretan eta bereziki
dotrina-sendotzean eta pintura eskolan.
DBHkoen kasuan, euskara erabilera txikiena Sora futbol taldean ematen da eta
LMHko ikasleekin alderatua tarte handia dago.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
18
Beste eremu formaletan, lagun edo taldekideekin
LMHkoen artean alde handiagoak ikusten dira DBHkoen artean baino.
LMHn dantza taldean duten euskara erabilera besteen gainetik nabarmentzen da
(%86,0).
Ondoren bost esparru ezberdinetan %75-70aren bueltan dabiltza.
Klase partikularrak, dotrina-sendotzan eta pintura eskolan erabilerak nabarmen
baxuagoak dituzte.
DBHkoen kasuan, %35 eta %50aren bueltan dabiltza esparru guztietan, musika
eskolan kenduta, %60,9koa dela euskara erabilera.
Eremu formaletan euskara erabileren tasa esleituak
LMHko ikasleen euskara erabilera DBHkoena baino altuagoa da, bai irakasleekin
bai ikaskideen artean.
LMHko ikaskideen arteko euskara erabilera altuagoa da DBHkoek haien
irakasleekin dutena baino.
Eremu ez formala
Ikaskideekin kalean edo txateatzean, ez da ageri alde handirik.
LMHkoen kasuan apur bat gehiago egiten dute euskaraz txateatzen dutenean
(idatzizko komunikazioa) kalean elkarrekin daudenean (ahozkoa) baino. Baina aldea
txikia da euren kasuan eta DBHkoen kasuan berdina da portzentajea.
LMH eta DBHkoen arteko alderaketan ordea, aldea ia 10 puntukoa da testuinguru
ez formaletan. LMHko ikasleen lagun arteko elkarrizketen %39,3 euskaraz diren
bitartean, DBHko ikasleena %29,7 dira.
Komunikabide eta kultur kontsumoa
LMHn euskaraz gehien egiten dena liburuak irakurtzea da.
DBHn, irratia entzutea da, nahiz eta liburuak irakurtzea ere hurbil dagoen.
Irratia euskaraz entzutea da DBHkoek LMHkoek baino gehiago egiten duten ekintza
bakarra komunikabideen arloan.
Nahiz eta irratia euskaraz entzun, musikara jotzen dutenean kopuruak jaisten dira
eta gehiago DBHkoen kasuan LMHkoen kasuan baino.
Ikasleen euskara erabileren tasa esleituak, eremu nagusiak
Eskolaz kanpoko eremu formaletan da euskara gehien erabiltzen duten eremua, bai
LMHko ikasleek bai DBHkoek.
Kontuan hartzen badugu ikasleen arteko euskara erabilera eskolaz kanpoko eremu
formaletan, hor ere euskara erabilera altuagoa da eskolakoa baino (%65,8 LMHn
eta %46,6 DBHn).
Etxeko erabileran bi ikasmailen arteko aldeak irauli egiten dira eta gutxigatik bada
ere DBHko ikasleek LMHkoek baino gehiago egiten dute euskaraz.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
19
Gurasoen arteko hizkuntza erabilera
Gurasoen arteko elkarrizketak, hizkuntza bakarrean ematen direnean, gehienak
gaztelaniaz (%45,8) edo beste hizkuntza batean (%12,2) ematen dira, euskaraz
baino gehiago (%9,4).
Ikasleen adina gero eta altuagoa izan gurasoen arteko euskara erabilera gero eta
baxuagoa da.
Bi gurasoak elebidunak direnean, elkarrizketen %58,8 dira euskaraz. Gurasoetako
bat elebiduna ez izateak euskararen erabilera %13,6raino jaistea dakar.
Gurasoen hizkuntza erabilera eskolarekin
Eskolak gurasoen euskara erabileran eragiten du, bikoiztu baino gehiago eginez.
Gurasoek eskolarekin dituzten harremanetan izaten duten euskara erabilera ia
%50ekoa da. Handiagoa HHn beste bi ikasmailetan baino (%45 inguru).
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
20
IRITZIAK ETA JARRERAK DBHko ikasleen iritzia
Hizkuntza bi edo gehiago jakitea abantaila da pertsonaren garapen intelektualerako
adostasun gehien eskuratzen duen esaldia.
Bigarren maila batean daude euskararekiko interesa eta euskara zerbait “gurea”
bezala ikustea.
Euskara (ikastearen) beharrezkotasuna da adostasun gutxien biltzen duen ideia.
Gurasoen iritzia
Euskara ikastea abantailatzat edo garrantzitsutzat jotzen duten baieztapenak dira
gurasoen artean adostasun zabalena dutenak (%90etik gorakoa).
Euskara “gure” zerbait eta beharrezkoa delako baieztapenak adostasun zabalak
biltzen ditu, %80aren bueltan.
Adostasun portzentajerik baxuena jaso duena hizkuntzaren zailtasunari dagokiona
da (%52,4).
DBHko ikasle eta gurasoen iritzien arteko alderaketa
Ikasle eta gurasoen atxikimendu edo adostasun hurrenkera ezberdina da. Lehen
lekuan dagoen baieztapenean (hizkuntza bi edo gehiago jakitea abantaila da
pertsonaren garapen intelektualerako) kointziditzen dute, ez ordea hurrengoetan.
Gurasoen kasuan atxikimendu nahiko altuagoa eskuratzen dute euskararen
“jabetza” sentimendua edo are gehiago euskara denok ikastearen garrantzia.
Euskararekiko azaltzen duten interesa ikasle zein gurasoen artean antzekotasun
handiagoa du, ikasleena altuxeagoa bada ere.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
21
3 TESTUINGURUA
Indarrean dagoen Biztanle Erroldako datuen arabera, 2015eko urtarrilaren 1ekoa alegia,
3.947 lagun bizi dira herrian; horietatik 1.991 gizonezkoak dira eta 1.956 emakumezkoak.
3.947 biztanle horietatik, 1.873 Soraluzen jaioak dira, 786 Gipuzkoako probintziako gainerako
herrietan, 184 Euskal Herrian eta 733 Europan, zeinetatik jatorri nagusia Espainiar Estatuan
jaiotako 685 soraluzetarrak duten. Afrika jaiotako 167etatik 134 Marokon jaioak dira. Amerikan
jaiotako 136 soraluzetarrak kontinentean zehar gehiago banatzen dira, bereziki Hego
Amerikan. Kopuruz jatorri nagusienak direnetan, gaztelania dute hizkuntza nagusi haien
jatorrizko estatuetan (Ekuador 42, Bolivia 15, Nikaragua 15, Argentina 12). Datu ofizialetatik
ezin duguna jakin ordea, bestelako hizkuntzen jabe diren.
2011ko erroldako datuen arabera, biztanleen %56,9 dira euskaldunak; %20,8 ia euskaldunak
eta %22,4 erdaldunak. Euskaldunen artean alfabetatuak %73,8 dira eta %22,7 erdizka
alfabetatuta daude.
Azken hamarkadan erdaldunen proportzioa nahiko egonkor mantendu da eta euskaldunena
3 puntu baino gehiago jaitsi.
Hizkuntza gaitasuna, Soraluze 1981-2011
Iturria: EUSTAT. Biztanleriaren eta Etxebizitzen Zentsuak
Lehen hizkuntzari dagokionean, berriz, 2011n %41,8k euskara zuen lehen hizkuntza moduan;
%46,6k gaztelania; %5,7k euskara eta gaztelania eta %5,9k beste hizkuntzaren bat. Lehen
hizkuntza euskara dutenen proportzioa 1.986tik gutxika jaisten joan bada ere, azken hamar
urteetan eman du jaitsierarik handietan, 7,3 puntu jaitsiz. Horrela, lehen hizkuntza gaztelania
dutenek, kontrako bilakaera izan dutelarik, multzo nagusian bihurtu dira.
52,354,9
59,4 59,1 60,5 58,7 56,9
13,2 12,2 12,1 11,916,2
18,9 20,8
34,4 32,928,6 29,0
23,3 22,5 22,4
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
1981 1986 1991 1996 2001 2006 2011
Euskaldunak Ia euskaldunak Erdaldunak
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
22
Lehen hizkuntza, Soraluze 1986-2011
Iturria:
EUSTAT. Biztanleriaren eta Etxebizitzen Zentsuak
Bukatzeko, etxean erabiltzen den hizkuntzari begiratzen badiogu, euskara %30,5k darabil eta
%12,9k biak darabiltza. Gaztelania berriz, %54,5ek darabilte eta azken hamar urteetan 7,3
puntuko igoera izan du.
Etxeko hizkuntza, Soraluze 1981-2011
Iturria: EUSTAT. Biztanleriaren eta Etxebizitzen Zentsuak
Soraluzen 2012an egindako kale neurketaren arabera, elkarrizketa guztien %33,6 ziren
euskaraz. Haurren kasuan kopuru hori %49,1era igotzen zen, soilik haien artean, hau da,
umeen artean ematen ziren elkarrizketetan %33,3ra jaitsiz. Gazteen kasuan, proportzio hori
%24,2koa zen.
51,5 50,8 50,6 49,146,0
41,8
3,6 4,8 3,1 3,2 4,2 5,7
39,7 42,445,8 43,9 46,5 46,6
5,21,9 0,5
3,8 3,3 5,9%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
1986 1991 1996 2001 2006 2011
Euskara Euskara eta gaztelania Gaztelania Beste bat
32,3
39,8
31,5 34,030,5
20,113,3
20,314,3 12,9
46,9 46,6 47,251,1
54,5
0,7 0,2 1,1 0,6 2,2%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
1991 1996 2001 2006 2011
Euskara Euskara eta gaztelania Gaztelania Beste bat
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
23
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
24
3.1 IKASLEEN EUSKARA ERABILERA ESKOLA INGURUETAN, KALE
NEURKETA
Lan honek ikasleek eta haien gurasoek betetako inkesta oinarri badu ere, lan honekin batera
herrian behaketa egin zen eskolen aurrean. Bertan, behaketa zuzenaren bidez, hots, ikasleek
zuzenean galderarik erantzun gabe, guztira euskararen erabilera %23,5ekoa zen. Ikas-
mailaka banatuta, LMHn altuagoa da erabilera (%29,6) DBHn baino (%16,0).
Eskola erabilera (kale neurketa)
Guztira LMH DBH
Euskaraz 23,5 29,6 16,0
Gaztelaniaz 75,6 68,8 84,0
Beste hizkuntza bat 0,9 1,6 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 459 253 206
Iturria: Soraluzeko haur eta gaztetxoen hizkuntza erabilera, Kale Neurketa, 2015
Datu hauek sexu/generoaren arabera aztertzean, neska-mutilen artean alde nabarmenak
ageri dira. LMHn neskek gehiago egiten dute euskaraz (%50,5) mutilek baino (%15,8). DBHn,
aldiz, bien artean aldeak nabarmen jaisten dira eta gainera mutilak dira euskaraz gehiago
egiten dutenak (%19,0 mutilen artean, %12,2 nesken artean).
Eskola erabilera (kale neurketa)
LMH DBH
Neskak Mutilak Neskak Mutilak
Euskaraz 50,5 15,8 12,2 19,0
Gaztelaniaz 49,5 81,6 87,8 81,0
Beste hizkuntza bat 0,0 2,6 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 101 152 90 116
Iturria: Soraluzeko haur eta gaztetxoen hizkuntza erabilera, Kale Neurketa, 2015
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
25
4 AZTERTUTAKO IKASLEEN EZAUGARRIAK
4.1. IKASMAILA
Aztertutako ikasleen lagina unibertsoaren banaketarekin ia bat dator. Hala, aurrez aipatu
bezala, datu ofizialen sorrera data eta inkestak biltzeko daten arteko aldearen ondorioz,
unitate bat gehiago du DBHk.
Ikasmaila
Unibertsoa Lagina
Maiztasuna Ehunekoa (%) Maiztasuna Ehunekoa (%)
HH 129 27,1 124 26,8
LMH 234 49,2 224 48,5
DBH 113 23,7 114 24,7
Guztira 476 100,0 462 100,0
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
27,1 26,8
49,2 48,5
23,7 24,7
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
Unibertsoa Lagina
HH
LMH
DBH
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
26
4.2. EREDUA
Unibertsoan bezala, laginean ere D ereduko ikasleak dira nagusi (%97,8). Honetan ere,
ofizialki B ereduan daudenak baino gehiago ageri dira laginean.
Eredua
Unibertsoa Lagina
Maiztasuna Ehunekoa (%) Maiztasuna Ehunekoa (%)
B eredua 4 ,8 10 2,2
D eredua 509 99,2 452 97,8
Guztira 513 100,0 462 100,0
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
0,8 2,2
99,2 97,8
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Unibertsoa Lagina
B eredua
D eredua
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
27
4.3. SEXUA
Sexuari dagokionez laginean gizonen aldeko desoreka dago, HH eta LMH mailetan nagusiki.
DBHn ere emakumeen proportzioa unibertsoko portzentajearen azpitik dago.
Sexua
Unibertsoa
Guztira Gizonak Emakumeak
HH 24,6 12,5 12,1
LMH 50,2 27,2 23,0
DBH 25,2 10,1 15,1
Guztira 100,0 49,8 50,2
N= 504
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Sexua
Lagina
Guztira Gizonak Emakumeak
HH 26,8 14,1 12,8
LMH 51,1 30,5 20,6
DBH 22,1 10,2 11,9
Guztira 100,0 54,8 45,2
n=462
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
24,6
12,5 12,1
26,8
14,1 12,8
50,2
27,223,0
51,1
30,5
20,625,2
10,115,1
22,1
10,2 11,9
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira Gizonak Emakumeak Guztira Gizonak Emakumeak
Unibertsoa Lagina
HH
LMH
DBH
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
28
4.4. GURASOEN SORLEKUA
Jatorri desberdinetako gurasoak dituzten ikasleak ari dira ikasten gaur egun Soraluzeko
ikastetxeetan. Gaiaren inguruan egindako galderei buruzko emaitzak bere horretan aurkezten
ditugu ondorengo taulan.
Hamar ikasletik seik Euskal Herrian jaiotako gurasoak dituzte, zenbat eta haur gazteagoak,
orduan eta altuagoa da portzentaje hori (HHn %68,2). Beste hamar ikasletik bi guraso biak
Estatuan jaioak dituzten haurrak dira, LMHn aurkitzen dugularik jatorriaren araberako guraso
tipologia honen portzentajerik altuena (%22,3). Jarraian, gurasoetako bat Euskal Herrian eta
bestea Estatuan jaiotakoa duten haurrak adin tarterik nagusienean daude nabarmenago
(DBHn %12,5), baina alde nabarmenik gabe. Azkenik, oso kopuru txikia da bi gurasoak
Estatutik kanpo jaioak dituzten haurrena eta nagusiki haur horiek DBHn ari dira ikasten
galdetegia bete denean.
Gurasoen sorlekua
Guztira HH LMH DBH
Gurasoak Euskal Herrian 60,6 68,2 61,7 57,7
Guraso bat Euskal Herrian bestea Estatuan 12,7 10,9 11,7 12,5
Gurasoak Estatuan 21,6 19,1 22,3 19,2
Gurasoak Estatutik kanpo 3,8 1,8 3,4 6,7
Beste egoerak 1,4 0,0 1,0 3,8
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 292 110 206 104
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
60,668,2
61,757,7
12,7 10,9 11,7 12,521,6 19,1 22,3 19,2
3,8 1,8 3,4 6,71,4 0,0 1,0 3,8
%0,0
%20,0
%40,0
%60,0
%80,0
%100,0
Guztira HH LMH DBH
Gurasoak Euskal Herrian Guraso bat Euskal Herrian bestea Estatuan
Gurasoak Estatuan Gurasoak Estatutik kanpo
Beste egoerak
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
29
4.5. LEHEN HIZKUNTZA
Ikasleen lehen hizkuntzari dagokionean, gurasoek erantzun dutenaren arabera, euskara soilik
izan dutenen kopurua gaztelania izan dutenen gainetik badago ere, oso parean daude biak
(%32,5 eta %30,9), baina euskara lehen hizkuntzen artean izan dutenak, guztira, erdia baino
gehiago dira (%55,5). Ikasleen adin tarteei dagokionez, zenbat eta gazteagoak izan, orduan
eta gehiagok izan du euskara lehen hizkuntzatzat. Azpimarratzekoa da, aldi berean, lehen
hizkuntzatzat hirugarren hizkuntza bat izan dutenen kopurua, bereziki HHn (%17,0) aurkitu
dugula.
Lehen hizkuntza
Guztira HH LMH DBH
Euskara 32,5 42,0 29,7 28,2
Euskara eta gaztelania 23,0 24,1 23,1 21,8
Gaztelania 30,9 17,0 33,0 40,9
Beste bat 13,6 17,0 14,2 9,1
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 434 112 212 110
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
32,5
42,0
29,7 28,223,0 24,1 23,1 21,8
30,9
17,0
33,0
40,9
13,617,0 14,2
9,1
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira HH LMH DBH
Euskara Euskara eta gaztelania Gaztelania Beste bat
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
30
5 HIZKUNTZA GAITASUNAK ETA GAITASUN
ERLATIBOA
5.1. IKASLEEN HIZKUNTZA GAITASUNA (EUSKARA)
5.1.1. Euskaraz ulertu
Ikasleei eta irakasleei galdetu zaie ikasleek nola ulertzen duten euskara. Batzuek edo besteek
erantzun, aldeak ez dira handiak eta dauden alde txiki horiek ikasleek euren gaitasuna
irakasleek baino zertxobait beherago ikusten dutelako da. Dena den, metodologia oharretan
(2.atala) azaldu dugunez, analisirako irakasleen erantzunak erabiliko ditugu.
Horrela, Haur Hezkuntzako eta DBHko ikasleak dira hobekien moldatzen direnak euskara
ulertzeko orduan. 3/4ak baino gehiagok ongi ulertzen dute. LMHko ikasleen artean kopuru
hori pixka bat jaitsi egiten da (ikasleak edo irakasleak erantzun, berdin). Kasu horretan,
euskara nahiko ongi ulertzen dutela esaten dutenen proportzioa da handitzen dena (%21-23
bueltan).
Zenbateraino dakizu euskaraz? Ulertu (irakasleen erantzuna)
Guztira HH LMH DBH
Ongi 74,7 76,4 73,0 76,3
Nahiko ongi 18,3 15,4 21,2 15,8
Zertxobait 5,7 6,5 5,4 5,3
Hitz batzuk 1,1 1,6 0,5 1,8
Ezer ez 0,2 0,0 0,0 0,9
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 459 123 222 114
76,473,0
76,3
15,421,2
15,8
6,5 5,4 5,31,6 0,5 1,8 0,9
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Ongi Nahiko ongi Zertxobait Hitz batzuk Ezer ez
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
31
5.1.2. Euskaraz hitz egin
Euskaraz hitz egiteko ulertzeko baino zailtasun gehiago dituzte ikasleek. Ulertzeko ongi
moldatzen direnak ¾ inguru baldin badira, hitz egiteko orduan erdia pasatxo da ongi
moldatzen dena. Kopuru hori, irakasleen arabera maila edo ziklo bakoitzean mantentzen da.
Hitz egitean ongi moldatzen direnak mantentzen dira baina beste mailetan (hitz batzuk,
zertxobait, nahiko ongi…) ikasmailak igo ahala gaitasunak hobetzeko joera antzematen da.
Zenbateraino dakizu euskaraz? Hitz egin (irakasleen erantzuna)
Guztira HH LMH DBH
Ongi 54,5 54,5 53,6 56,1
Nahiko ongi 30,1 22,8 33,8 30,7
Zertxobait 10,2 16,3 8,6 7,0
Hitz batzuk 3,9 4,9 3,6 3,5
Ezer ez 1,3 1,6 0,5 2,6
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 459 123 222 114
54,5 53,6 56,1
22,8
33,830,7
16,3
8,6 7,04,9 3,6 3,51,6 0,5 2,6
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Ongi Nahiko ongi Zertxobait Hitz batzuk Ezer ez
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
32
5.1.3. Ikasleen hizkuntza gaitasuna
Euskaraz ulertu eta hitz egin, nola egiten duten arabera, ikasle elebidunak hamarretik ia
bederatzi dira Soraluzen, LMHn eta DBHn. Haur Hezkuntzan ordea, elebidunak ¾ dira. Beste
aldera begiratuz, erdaldunen kopuruak oso txikiak badira ere, Haur Hezkuntzatik LMHra jaitsi
egiten da, ondoren DBHn berriro ere igoera txiki bat izateko. Edozein kasutan, HHtik aurrera
ikasleen euskalduntzea nabarmena da.
Ikasleen hizkuntza gaitasuna (irakasleen erantzuna)
HH LMH DBH
Elebiduna 75,8 86,6 86,8
Elebidun hartzailea 22,6 12,9 10,5
Erdalduna 1,6 0,4 2,6
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 124 224 114
75,8
86,6 86,8
22,6
12,9 10,5
1,6 0,4 2,6
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Elebiduna
Elebidun hartzailea
Erdalduna
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
33
5.2. IKASLEEN HIZKUNTZA GAITASUNA (GAZTELANIA)
5.2.1. Gaztelaniaz ulertu
Gaztelania ulertzeko gaitasuna hobetzen doa ikas zikloan gora egin ahala. Irakasleen arabera
HHn %65,8 dira gaztelania ongi ulertzen dutenak. LMHn 83,3 (ikasleen arabera %74,0) eta
DBHn %90,4 (ikasleen arabera, %86,0).
Euskara ulertzeko gaitasunarekin alderatuta, euskararen bilakaera egonkorragoa da. Hasiera
batean (HHn) euskara ulertzeko gaitasuna gaztelaniaren gainetik dago, gero LMHn berdintzen
da eta DBHrako gaztelania ulertzeko gaitasuna gainetik agertzen da.
Zenbateraino dakizu gaztelaniaz? Ulertu (irakasleen arabera)
Guztira HH LMH DBH
Ongi 80,5 65,8 83,3 90,4
Nahiko ongi 13,2 18,3 12,6 8,8
Zertxobait 4,2 7,5 4,1 0,9
Hitz batzuk 1,8 6,7 0,0 0,0
Ezer ez 0,4 1,7 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 456 120 222 114
65,8
83,3
90,4
18,312,6
8,87,54,1
0,96,7
1,7
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Ongi
Nahiko ongi
Zertxobait
Hitz batzuk
Ezer ez
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
34
5.2.2. Gaztelaniaz hitz egin
Gaztelaniaz hitz egiteko gaitasunaren inguruan, joera errepikatzen da. Irakasleek emandako
erantzunen arabera, gaztelaniaz ulertu eta hitz egiteko gaitasunen arteko aldea ikas zikloetan
aurrera egin ahala txikitzen da, DBHn bi gaitasunek bat egin arte.
Zenbateraino dakizu gaztelaniaz? Hitz egin (irakasleen arabera)
Guztira HH LMH DBH
Ongi 68,3 46,2 68,3 91,2
Nahiko ongi 21,8 27,7 26,2 7,0
Zertxobait 6,8 14,3 5,4 1,8
Hitz batzuk 1,1 4,2 0,0 0,0
Ezer ez 2,0 7,6 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 454 119 221 114
46,2
68,3
91,2
27,7 26,2
7,0
14,3
5,41,84,2
7,6
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Ongi
Nahiko ongi
Zertxobait
Hitz batzuk
Ezer ez
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
35
5.3. HIZKUNTZA GAITASUN ERLATIBOA
5.3.1. Zein hizkuntzatan ULERTU errazago
Irakasleen erantzunak hiru zikloetan aztertuta, bi hizkuntzak maila berdinean menperatzeko
joera gero eta indartsuagoa antzematen da. Horrela, HHn %57,5 dira multzo hori osatzen
dutenak. LMHn %68,5 eta DBHn %78,9. Joera hori, bereziki, euskaraz erraztasun gehiago
duten ikasleen multzoa txikitzetik elikatzen da. Haur Hezkuntzan euskaraz errazago hitz
ulertzen duten ikasleak %26,7 dira. DBHn %1,8ra jaitsi da multzo hori, tartean, LMHn, %9,5
direlarik.
Orokorrean zein hizkuntzatan ulertzen duzu erraztasun handiagoz?
(irakasleen erantzuna)
Guztira HH LMH DBH
Euskaraz errazago 12,1 26,7 9,5 1,8
Bi hizkuntzetan erraztasun berberaz 68,2 57,5 68,5 78,9
Gaztelaniaz errazago 19,7 15,8 22,1 19,3
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 456 120 222 114
26,7
9,5
1,8
57,5
68,5
78,9
15,8
22,119,3
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Euskara errazagoa
Bi hizkuntzei erraztasun-/zailtasun-maila bera
Gaztelania errazagoa
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
36
5.3.2. Zein hizkuntza HITZ EGIN errazago
Zein hizkuntzan hitz egiten duten errazago galdetuta, irakasleen erantzunetan joera argi bat
ikusten da: HHko ikasleek euskaraz erraztasun handiago dute eta ikasmailan gora egin ahal
erraztasun hori gaztelaniaren aldera aldatzen da. Horrela DBHn erdiak baino gehiagok
(%51,8) gaztelaniaz moldatzen dira hobeto hitz egiteko orduan.
Zein hizkuntzatan hitz egin errazago
(irakasleen erantzuna)
Guztira HH LMH DBH
Euskaraz errazago 28,1 42,0 26,6 16,7
Bietan erraztasun berberaz 25,7 19,3 26,1 31,6
Gaztelaniaz errazago 45,7 37,0 47,3 51,8
Beste 0,4 1,7 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 455 119 222 114
42,0
26,6
16,719,3
26,131,6
37,0
47,351,8
1,7
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Euskara errazagoa
Bi hizkuntzei erraztasun-/zailtasun-maila bera
Gaztelania errazagoa
Beste
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
37
5.3.3. Hizkuntza gaitasun erlatiboa
Zuzenean emandako erantzunetan oinarrituta, ikasleen hizkuntza gaitasunaren sailkapen
xeheagoa dakargu taulara. Elebidunak errazago zein hizkuntzatan hitz egiten duen kontuan
hartuta hiru azpi kategoriatan sailkatuta, alegia.
Hizkuntza gaitasun erlatiboa (irakasleen erantzuna)
Guztira HH LMH DBH
Euskal elebiduna 27,7 40,3 26,3 16,7
Elebidun orekatua 25,1 18,5 25,4 31,6
Erdal elebiduna 31,0 16,9 34,8 38,6
Elebidun hartzailea 14,9 22,6 12,9 10,5
Erdalduna 1,3 1,6 0,4 2,6
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 462 124 224 114
Irakasleen ustez, elebidun kopuru totala txikiena bada ere, Haur Hezkuntzan dago euskal
elebidun kopururik altuena (%40,3), baina baita elebidun hartzaile kopuru altuena ere (%22,6),
hots, zerbait edo ongi ulertzeko gai diren arren, hitz egiteko gai ez direnak. Haurrek adinean
gora egin ahala, euskal elebidun gutxiago eta elebidun orekatu zein erdal elebidun gehiago
daudela irizten diote. Eta Haur Hezkuntzan izan ezik, beste bi mailetan erdal elebidunak
nagusi direla erantzuten dute.
Eranskinetan ikus daitekeen moduan, batetik, ikasle eta irakasleen hautemateen arteko
desberdintasunik agerikoena LMHn elebidun orekatuen eta erdal elebidunen artean aurkitzen
dugu. Izan ere, irakasleek erdal elebiduntzat jotzen dituzten hainbat ikaslek euren burua
elebidun orekatutzat dute. Euskal elebidunen kopurua ere altuagoa da ikasleen artean bi
segmentuen balorazioak ditugunean.
Bestalde, eranskinei erreparatuz, ikasleek erantzun dutenaren arabera, elebidun kopuru totala
antzekoa da bi mailetan (LMHn altuxeagoa), baina azpi multzoen banaketan bada alderik;
elebidun orekatuak euskal elebidunak baino gehiago direla bi mailetako ikasleek berdin uste
duten arren, DBHkoen artean erdal elebidunak dira nagusi beste bien gainetik eta LMHkoen
artean, aldiz, elebidunen artean gutxiengoa dira hauek (%20,5).
40,3
26,3
16,718,5
25,431,6
16,9
34,838,6
22,6
12,9 10,5
1,6 0,4 2,6
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Euskal elebiduna Elebidun orekatua Erdal elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
38
5.4. HIZKUNTZA GAITASUN ERLATIBOA, HAINBAT ALDAGAIREN
ARABERA
Jarraian irakasleek emandako erantzunetan oinarrituta zehaztutako ikasleen hizkuntza
gaitasun erlatiboa hainbat aldagai soziodemografiko eta linguistikorekin gurutzatuta aztertuko
ditugu, ikasleak mailaka segmentatuta.
5.4.1. Sexua
HH LMH DBH
Gizona Emakumea Gizona Emakumea Gizona Emakumea
Euskal elebiduna 36,9 44,1 20,9 34,4 25,9 8,3
Elebidun orekatua 12,3 25,4 22,4 30,0 31,5 31,7
Erdal elebiduna 16,9 16,9 38,8 28,9 27,8 48,3
Elebidun hartzailea 32,3 11,9 17,9 5,6 9,3 11,7
Erdalduna 1,5 1,7 0,0 1,1 5,6 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 65 59 134 90 54 60
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Hiru mailetako neskatilen artean, mutikoen artean baino elebitasun portzentaje altuagoa dago,
batez ere Haur Hezkuntzako zikloan (20,2 puntukoa).
Haur Hezkuntzan izan ezik, emakume elebidunen artean euskaraz errazago aritzen direnak
dira nagusi. Gizonezkoen artean, berriz, mailaka aldatu egiten da kopuru altuena duen hiztun
perfila; haur hezkuntzan, emakumeekin gertatu bezala, euskaraz errazago hitz egiten dutenak
leudeke nagusiki, LMHn erdaraz hobeto moldatzen direnak eta DBHn, aurreko bietan bezain
nabarmena ez bada ere, bi hizkuntzetan berdin egiteko gai diren elebidunen aldeko desoreka
dago.
36,9
44,1
20,9
34,4
25,9
8,31
2,3
25,4
22,4
30,0
31,5
31,7
16,9
16,9
38,8
28,9
27,8
48,3
32,3
11,9 1
7,9
5,6 9
,3 11,7
1,5
1,7
1,1
5,6
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
Gizona Emakumea Gizona Emakumea Gizona Emakumea
HH LMH DBH
Euskal elebiduna Elebidun orekatua Erdal elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
5.4.2. Lehen hizkuntza
Euskara lehen hizkuntza izan dutenen artean, duten hizkuntza gaitasunak euskararen aldeko desoreka izatetik euskara eta gaztelaniaren
arteko oreka izatera da joera ikasmailan gora egin ahala. HHn euskara lehen hizkuntza izan duten hamarretik zortzi euskal elebidunak dira,
LMHn zazpi eta DBHn bost.
Beste aldean, gaztelania lehen hizkuntza izan dutenen artean, HHn gehiengoa elebidun hartzaileak dira (%52,6). LMHn eta DBHn,berriz,
multzo hori txikitu eta erdal elebidunena handitzen da, %60 gaindituz. Beraz, gaztelania lehen hizkuntza dutenen artean hasiera batean
zailtasun handiekin aurkitzen dira euskararen aurrean, ondoren elebidun bihurtzen dira nahiz eta gaztelaniaren aldeko desoreka duten eta
DBHn egoera hori mantentzen da.
Tartean, euskara eta gaztelania lehen hizkuntzak izan dituztenak, HHn elebidun orekatuak dira gehienak (%48,1). Ondoren desoreka sortzen
da; LMHn elebidun orekatuak eta erdal elebidunak, biak portzentaje berdinarekin dira multzo nagusiak (%38,8), baina euskal elebidunen
proportzioa ere nabarmena da (%18,4). DBHn ere elebidun orekatu eta erdal elebidunek pisu bera dute eta nagusi dira (%41,7) eta euskal
elebidunena jaitsi egiten da (%12,5era).
HH LMH DBH
Euskara
Euskara eta
gaztelania Gaztelania Beste bat Euskara
Euskara eta
gaztelania Gaztelania Beste bat Euskara
Euskara eta
gaztelania Gaztelania Beste bat
Euskal elebiduna 80,9 3,7 10,5 26,3 71,4 18,4 0,0 13,3 51,6 12,5 0,0 0,0
Elebidun orekatua 14,9 48,1 5,3 5,3 23,8 38,8 17,1 20,0 41,9 41,7 20,0 20,0
Erdal elebiduna 2,1 29,6 31,6 10,5 3,2 38,8 62,9 26,7 6,5 41,7 64,4 20,0
Elebidun
hartzailea 2,1 18,5 52,6 47,4 1,6 4,1 20,0 36,7 0,0 4,2 13,3 40,0
Erdalduna 0,0 0,0 0,0 10,5 0,0 0,0 0,0 3,3 0,0 0,0 2,2 20,0
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 47 27 19 19 63 49 70 30 31 24 45 10
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
80,9
3,710,5
26,3
71,4
18,4
0,0
13,3
51,6
12,5
0,0 0,0
14,9
48,1
5,3
5,3
23,8
38,8
17,1
20,0
41,9
41,7
20,0 20,0
2,1
29,6
31,610,5
3,2
38,8
62,9 26,7
6,5
41,7
64,4
20,0
2,1
18,5
52,6
47,4
1,6 4,1
20,0
36,7
4,2
13,3
40,0
0,0 0,010,5
0,0 0,0 3,3 0,0 2,2
20,0
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Euskara Euskara etagaztelania
Gaztelania Beste bat Euskara Euskara etagaztelania
Gaztelania Beste bat Euskara Euskara etagaztelania
Gaztelania Beste bat
HH LMH DBH
Euskal elebiduna Elebidun orekatua Erdal elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
5.4.3. Gurasoen hizkuntza gaitasuna
Gurasoen euskara gaitasunak eragin handia du haien seme-alaben euskara gaitasunean. Eragin hori ordea, ikasmailan gora egin ahala, gero
eta txikiagoa da. Haur hezkuntzan bi gurasoak elebidunak direnean %65en kasuan seme-alabak euskal elebidunak dira. DBHn %44,4 jaisten
da kopuru hori, ezaugarri berdinak dituzten kasuen proportzioa. Guraso bat elebiduna bestea hartzailea dutenetan, %28,6tik %25,0era jaisten
da.
Guraso bat elebiduna bestea hartzailea edo bi gurasoak elebidun hartzaileak direnean (gurasoen tipologian multzo nagusienetakoak), LMH
eta DBHko datuak aztertuta, gurasoen hizkuntza gaitasunean dagoen aldea seme-alabenetan islatzen da. Horrela, guraso bat elebiduna eta
bestea hartzailea denean, ikaslea elebidun orekatua da kasuen %39,5ettan LMH eta DBHn %40,0tan. Bi gurasoak elebidun hartzaileak
direnean elebidun orekatuak diren ikasleak %23,7 eta %26,1 dira LMHn eta DBHn, hurrenez hurren.
HH LMH DBH
Guraso
elebidunak
Guraso bat elebiduna
bestea hartzailea
Bi gurasoak elebidun
hartzaileak
Guraso bat elebidun hartzailea
bestea erdalduna
Bi gurasoak erdaldunak
Guraso elebidunak
Guraso bat elebiduna
bestea hartzailea
Bi gurasoak elebidun
hartzaileak
Guraso bat elebidun hartzailea
bestea erdalduna
Bi gurasoak erdaldunak
Guraso elebidunak
Guraso bat elebiduna
bestea hartzailea
Bi gurasoak elebidun
hartzaileak
Guraso bat elebidun hartzailea
bestea erdalduna
Bi gurasoak erdaldunak
Euskal elebiduna 64,7 28,6 15,4 0,0 21,4 70,3 21,1 2,6 0,0 9,4 44,4 25,0 4,3 0,0 0,0 Elebidun
orekatua 23,5 28,6 15,4 11,1 0,0 18,8 39,5 23,7 20,8 15,6 44,4 40,0 26,1 18,2 0,0
Erdal elebiduna 7,8 23,8 30,8 22,2 7,1 9,4 34,2 60,5 62,5 31,3 11,1 25,0 60,9 81,8 50,0 Elebidun hartzailea 3,9 19,0 38,5 66,7 57,1 1,6 5,3 13,2 16,7 40,6 0,0 10,0 8,7 0,0 30,0
Erdalduna 0,0 0,0 0,0 0,0 14,3 0,0 0,0 0,0 0,0 3,1 0,0 0,0 0,0 0,0 20,0
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 51 21 13 9 14 64 38 38 24 32 27 20 23 11 10
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
64,7
28,6
15,4
0,0
21,4
70,3
21,1
2,6 0,09,4
44,4
25,0
4,3 0,0 0,0
23,5
28,6
15,4
11,1
0,0
18,8
39,5
23,720,8
15,6
44,4
40,0
26,1
18,2
0,0
7,8
23,8
30,8
22,27,1
9,4
34,2
60,562,5
31,3
11,1
25,0
60,9 81,8
50,0
3,9
19,0
38,5
66,7
57,1
1,6 5,313,2 16,7
40,6
0,010,0 8,7
0,0
30,0
0,0 0,0 0,0 0,0
14,3
0,0 0,0 0,0 3,1 0,0 0,0 0,0 0,0
20,0
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Gurasoelebidunak
Guraso batelebiduna
besteahartzailea
Bi gurasoakelebidun
hatzaileak
Guraso batelebidunhartzailea
besteaerdalduna
Bi gurasoakerdaldunak
Gurasoelebidunak
Guraso batelebiduna
besteahartzailea
Bi gurasoakelebidun
hatzaileak
Guraso batelebidunhartzailea
besteaerdalduna
Bi gurasoakerdaldunak
Gurasoelebidunak
Guraso batelebiduna
besteahartzailea
Bi gurasoakelebidun
hatzaileak
Guraso batelebidunhartzailea
besteaerdalduna
Bi gurasoakerdaldunak
HH LMH DBH
Euskal elebiduna Elebidun orekatua Erdal elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
5.4.4. Gurasoen sorlekua
Bi gurasoak Euskal Herrian jaioak izateak, hasiera batean, eragin handia du ikasleen euskara gaitasunean. HHn euskal elebidun dira bi
gurasoak Euskal Herrian jaioak dituztenen %49,3. Eragin hori nabarmen jaisten da ikasleen adina gora egin ahala. LMHko ikasleen artean,
%40,92 dira euskal elebidunak eta DBHn %30,0.
Bi gurasoak estatuan jaioak badituzte, hasiera batean, ikasleek euskara gaitasun txikia izatea da arruntena (%52,4 elebidun hartzaile), gerora
ordea gero eta euskaldunago izaten dira. Gurasoen jatorriaren tipologia honetako elebidun hartzaileen multzoa jaisten doa ikasleek adinean
gora egin ahala (%30,4 LMH eta %25 DBHn), bereziki erdal elebidunen mesedetan (%19,0, %41,3 eta %55, hurrenez hurren).
HH LMH DBH
Gurasoak
Euskal Herrian
Guraso bat
Euskal Herrian
bestea Estatuan
Gurasoak
Estatuan
Gurasoak
Euskal Herrian
Guraso bat
Euskal Herrian
bestea Estatuan
Gurasoak
Estatuan
Gurasoak
Euskal Herrian
Guraso bat
Euskal Herrian
bestea Estatuan
Gurasoak
Estatuan
Euskal elebiduna 49,3 33,3 19,0 40,9 0,0 6,5 30,0 7,7 0,0
Elebidun orekatua 21,3 25,0 0,0 26,0 29,2 19,6 36,7 30,8 20,0
Erdal elebiduna 16,0 8,3 19,0 26,8 62,5 41,3 31,7 53,8 55,0
Elebidun hartzailea 13,3 33,3 52,4 6,3 8,3 30,4 1,7 7,7 25,0
Erdalduna 0,0 0,0 9,5 0,0 0,0 2,2 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 75 12 21 127 24 46 60 13 20
Oharra: Gurasoen bestelako sorlekuen araberako informaziorik ez dago gurutzaketa honetarako.
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
49,3
33,3
19,0
40,9
0,06,5
30,0
7,70,0
21,3
25,0
0,0
26,0
29,2 19,6
36,7
30,8
20,0
16,0
8,3
19,0
26,8
62,5
41,3
31,7
53,8
55,0
13,3
33,3
52,4
6,3 8,3
30,4
1,77,7
25,0
0,0 0,09,5
0,0 0,0 2,2 0,0 0,0
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Gurasoak EuskalHerrian
Guraso batEuskal Herrian
bestea Estatuan
GurasoakEstatuan
Gurasoak EuskalHerrian
Guraso batEuskal Herrian
bestea Estatuan
GurasoakEstatuan
Gurasoak EuskalHerrian
Guraso batEuskal Herrian
bestea Estatuan
GurasoakEstatuan
HH LMH DBH
Euskal elebiduna Elebidun orekatua Erdal elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
45
5.5. SENITARTEKOEN HIZKUNTZA GAITASUNA
5.5.1. Aitaren hizkuntza gaitasuna
Aiten ia erdiek ulertzen dute ongi euskaraz eta beste ia laurdenek zerbait. Gainerakoek ezer
ulertzen ez dutela diote. Mailaka segmentatuta, euskara ulertzen duten portzentajearen
gainetik daude Haur Hezkuntzako haurren aita direnak eta ezer ulertzen ez dutenen
portzentajea altuagoa da Lehen Mailako Hezkuntzako aiten multzoan.
Ulermen mailaren azpitik daude hitz egiteko gai diren aiten kopuruak, eta aita guztiak kontuan
hartuta, gehiago dira ezer ez dutenak hitz egiten ongi hitz egiten dutenak baino. Mailaka
aztertuta, ordea, desberdintasunak ageri dira Haur Hezkuntzako seme-alabak dituztenen
artean gehiago baitira ongi hitz egiten duten aitak (%52,7).
Euskaraz hitz egiteko gaitasunaren parekoa da irakurtzeko gaitasunaren araberako banaketa.
Dena den zertxobait altuagoa da ongi irakurtzeko gai direnen kopurua (%42,1) eta zerbait hitz
egiteko gai direnen ondoan, zerbait irakurtzeko gai direnak gutxixeago dira (%16,8).
Zenbateraino ulertzen du euskaraz aitak?
Guztira HH LMH DBH
Ongi 48,5 63,4 43,5 47,6
Zerbait 23,9 14,3 25,1 28,6
Ezer ez 27,6 22,3 31,4 23,8
Zenbateraino hitz egiten du euskaraz aitak?
Ongi 38,5 52,7 34,8 34,0
Zerbait 22,3 19,6 24,2 24,3
Ezer ez 39,2 27,7 41,1 41,7
Zenbateraino irakurtzen du euskaraz aitak?
Ongi 42,1 54,5 39,1 39,4
Zerbait 16,8 17,0 17,9 16,3
Ezer ez 41,1 28,6 43,0 44,2
Zenbateraino idazten daki euskaraz aitak?
Ongi 37,6 51,8 35,6 31,7
Zerbait 19,3 17,9 20,0 18,8
Ezer ez 43,1 30,4 44,4 49,5
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 290 112 205 101
Iturria: Soraluzeko haur eta gaztetxoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Lau trebetasunen artean ongi moldatzen direnen portzentajerik baxuena dugu idaztearena.
Era berean, trebetasun horietatik gai ez direnen kopurutik altuena idazmenean daukagu.
Gainera, mintzatzeko trebetasunean baino are nabarmenago ezer ez dakitenak ongi
dakitenen gainetik. Hala, ongi moldatzen direnen artean eta gai ez direnen artean
desberdintasunik handiena ulermenean dago (ongi moldatzen direnen alde kasu honetan);
eta pentsatu ohi denaren aurka, idazmenean dago desberdintasun nabarmenagoa
mintzamenean baino.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
46
Mailaka aztertuta, gainerako trebetasunekin gertatu bezala, Haur Hezkuntzako aitak
besteengandik bereizten dira euskaraz ongi idazteko gai direnak erdiak baino gehiago ezer
ez idazteko gai direnen ia bikoitza izanik. Izan ere, LMH eta DBHko ikasleen aiten artean
kontrakoa da banaketa (ia erdiak dira ezer idazteko gai ez direnak, ongi idazteko gai direnen
kopuruaren gainetik).
ULERTU HITZ EGIN
IRAKURRI IDATZI
63,4
43,5 47,6
14,3
25,128,6
22,331,4
23,8
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Ongi Zerbait Ezer ez
52,7
34,8 34,0
19,6
24,2 24,3
27,741,1 41,7
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Ongi Zerbait Ezer ez
54,539,1 39,4
17,0
17,9 16,3
28,643,0 44,2
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Ongi Zerbait Ezer ez
51,8
35,6 31,7
17,9
20,018,8
30,444,4 49,5
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Ongi Zerbait Ezer ez
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
47
AITAREN HIZKUNTZA GAITASUNA
Lau trebetasunetan adierazitako gaitasun maila konbinatuta (ikus ohar metodologikoak)
aitaren hizkuntza gaitasuna kalkulatu dugu eta honen araberako sailkapena dugu honakoa:
Soraluzeko ikastetxean ikasten diharduten haurren aiten gehiengoa (%38,9) elebiduna bada
ere, heren bat elebidun hartzailea da eta beste %27,4 erdalduna.
Mailaka, ordea, desberdintasunak ageri dira; haur gazteenen aiten artean dugu elebidun
kopururik altuena (%52,7) zein erdaldunen kopururik baxuena (%22,3). LHMko aiten hiru
perfil hauen araberako banaketa orekatua da.
Guztira HH LMH DBH
Elebiduna 38,9 52,7 35,0 34,7
Elebidun hartzailea 33,7 25,0 34,0 41,6
Erdalduna 27,4 22,3 31,1 23,8
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 288 112 206 101
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
52,7
35,0 34,7
25,0
34,041,6
22,331,1
23,8
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
48
5.5.2. Amaren hizkuntza gaitasuna
Amen ia bi herenek ulertzen dute ongi euskaraz eta beste ia laurdenak zerbait. Gainerakoek
ezer ulertzen ez dutela diote. Mailaka segmentatuta, euskara ulertzen duten portzentajearen
gainetik daude Haur Hezkuntzako haurren ama direnak eta ezer ulertzen ez dutenen
portzentajea berdintsua da hiru mailetan.
Ulermen mailaren azpitik daude hitz egiteko gai diren amen kopuruak, hala ere, eta aiten
datuen kontrako norabidean, ama guztiak kontuan hartuta, gehiago dira ongi hitz egiten
dutenak ezer ez dutenak hitz egiten baino. Mailaka aztertuta, ordea, desberdintasunak ageri
dira Haur Hezkuntzako seme-alabak dituztenen artean gehiago baitira ongi hitz egiten duten
amak (%60,4) DBHn baino (%45,6).
Zenbateraino ulertzen du euskaraz amak?
Guztira HH LMH DBH
Ongi 60,6 72,1 60,1 52,9
Zerbait 22,5 14,4 23,6 29,4
Ezer ez 17,0 13,5 16,3 17,6
Zenbateraino hitz egiten du euskaraz amak?
Ongi 50,7 60,4 48,6 45,6
Zerbait 21,0 16,2 22,6 18,4
Ezer ez 28,3 23,4 28,8 35,9
Zenbateraino irakutzen du euskaraz amak?
Ongi 58,3 67,6 59,4 48,0
Zerbait 14,6 13,5 15,5 15,7
Ezer ez 27,1 18,9 25,1 36,3
Zenbateraino idazten daki euskaraz amak?
Ongi 52,4 65,8 52,2 41,2
Zerbait 19,4 12,6 20,8 23,5
Ezer ez 28,1 21,6 27,1 35,3
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 288 111 207 102
Iturria: Soraluzeko haur eta gaztetxoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Euskaraz hitz egiteko gaitasunaren gainetik dago irakurtzeko gaitasuna, zertxobait altuagoa
delarik ongi irakurtzeko gai direnen kopurua (%58,3) eta zerbait hitz egiteko gai direnen
ondoan, zerbait irakurtzeko gai direnak gutxixeago (%14,6).
Euskaraz idazteko gaitasuna lau trebetasunen artean ongi moldatzen direnen portzentajerik
baxuena dugu, hitz egitearen atzetik.
Mailaka aztertuta, gainerako trebetasunekin gertatu bezala, Haur Hezkuntzako amak
besteengandik bereizten dira euskaraz ongi idazteko gai direnen proportzioa altuagoa delako.
Proportzio hori jaisten doa ikasmailan gora egin ahala.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
49
ULERTU HITZ EGIN
IRAKURRI IDATZI
72,160,1
52,9
14,423,6
29,4
13,5 16,3 17,6
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Ongi Zerbait Ezer ez
60,448,6 45,6
16,222,6
18,4
23,4 28,835,9
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Ongi Zerbait Ezer ez
67,659,4
48,0
13,515,5
15,7
18,9 25,136,3
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Ongi Zerbait Ezer ez
65,852,2
41,2
12,6
20,8
23,5
21,6 27,135,3
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Ongi Zerbait Ezer ez
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
50
AMAREN HIZKUNTZA GAITASUNA
Aitekin egin bezala, lau trebetasunetan adierazitako gaitasun maila konbinatuta amaren
hizkuntza gaitasuna kalkulatu dugu eta honen araberako sailkapena dugu honakoa:
Soraluzeko ikastetxean ikasten diharduten haurren amen gehiengoa (%50,7) elebiduna bada
ere, heren bat elebidun hartzailea da eta beste %17,0 erdalduna. Aiten kasuan baino perfil
euskaldunagoa alegia.
Mailaka, ordea, desberdintasunak ageri dira; haur gazteenen amen artean dugu elebidun
kopururik altuena (%60,4) zein erdaldunen kopururik baxuena (%13,5). LHM eta DBHko amen
hiru perfilen banaketa oso antzekoa da.
Amaren hizkuntza gaitasuna
Guztira HH LMH DBH
Elebiduna 50,7 60,4 48,8 45,5
Elebidun hartzailea 32,3 26,1 34,8 36,6
Erdalduna 17,0 13,5 16,4 17,8
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 288 111 207 101
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
60,448,8 45,5
26,134,8 36,6
13,5 16,4 17,8
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
HH LMH DBH
Elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
51
5.5.3. Gurasoen hizkuntza gaitasuna, sintesia
Aita eta ama, biak batera hartuta, zein den haien hizkuntza gaitasuna ondoko taulan ikus
daiteke. Bi guraso elebidunen presentzia nabarmen handiagoa da HHko ikasleen artean, ia
erdia (%47,2). LMHn eta DBHn proportzioa antzekoa da (%30 ingurukoa).Guztietan multzorik
handiena bi guraso elebidunak dituztenena da.
Ondoren, gurasoetako bat elebiduna eta bestea hartzailea dutena datoz, HHn eta LMHn.
DBHn berriz, bigarren multzo nagusia bi gurasoak elebidun hartzaileak dituztenena da
(%25,3).
Euskararen ezagutzarik ez edo oso txikia dutenen portzentajea %25 ingurukoa da orotara.
Apur bat nabarmenagoa LMHko gurasoen artean (%28,5era iristen da portzentaje hori).
Gurasoen hizkuntza gaitasuna
Guztira HH LMH DBH
Guraso elebidunak 34,4 47,2 32,7 29,7
Guraso bat elebiduna bestea hartzailea 21,9 19,4 19,4 22,0
Bi gurasoak elebidun hartzaileak 17,8 12,0 19,4 25,3
Guraso bat elebidun hartzailea bestea erdalduna 11,1 8,3 12,2 12,1
Bi gurasoak erdaldunak 14,8 13,0 16,3 11,0
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 270 108 196 91
Iturria: Soraluzeko haur eta gaztetxoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
47,2
32,729,7
19,4 19,422,0
12,0
19,4
25,3
8,3
12,2 12,113,016,3
11,0
%0,0
%5,0
%10,0
%15,0
%20,0
%25,0
%30,0
%35,0
%40,0
%45,0
%50,0
HH LMH DBH
Guraso elebidunak Guraso bat elebiduna bestea hartzailea
Bi gurasoak elebidun hartzaileak Guraso bat elebidun hartzailea bestea erdalduna
Bi gurasoak erdaldunak
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
52
5.5.4. Anai-arreben hizkuntza gaitasuna
Anai-arreben hiru laurdenek ulertzen dute ongi euskaraz eta beste ia bostenek zerbait.
Gainerakoek ezer ulertzen ez dutela diote. Mailaka segmentatuta, euskara ulertzen duten
portzentajearen gainetik daude DBHko ikasleen anai-arrebak direnak LMHkoekin alderatua.
Anai-arrebek euskaraz ulertu
Guztira LMH DBH
Ongi 75,3 73,5 78,6
Zerbait 19,8 22,2 15,3
Ezer ez 4,9 4,3 6,1
Anai-arrebek euskaraz hitz egin
Ongi 69,2 66,9 73,5
Zerbait 23,7 27,6 16,3
Ezer ez 7,2 5,5 10,2
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 279 181 98
Iturria: Soraluzeko haur eta gaztetxoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Ulermen mailaren azpitik daude hitz egiteko gai diren anai-arreben kopuruak. Hala ere, bi
herenetik gora dira euskara ongi ulertzen dutenak LMHko anai-arreben artean eta ia hiru
laurden DBHkoen artean. DBHko anai-arreben artean euskara ongi hitz egiten dutenen
proportzioa altuagoa da, baita ezer ez hitz egiten dutenena ere.
ULERTU HITZ EGIN
75,3 73,578,6
19,8 22,215,3
4,9 4,3 6,1
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Ongi Zerbait Ezer ez
69,2 66,973,5
23,727,6
16,3
7,2 5,510,2
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Ongi Zerbait Ezer ez
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
53
ANAI-ARREBEN HIZKUNTZA GAITASUNA
LMH eta DBHko ikasleen anai-arreben artean bi herenak baino gehiago dira elebidunak,
gehiago DBHn LMHn baino. Erdaldunak %5era ez dira iristen guztira. Kopuru hori zertxobait
altuagoa da DBHko ikasleen anai-arreben artean LMHko ikasleen anai-arreben artean baino.
Anai-arreben euskara gaitasuna
Guztira LMH DBH
Elebiduna 68,7 66,5 72,9
Elebidun hartzailea 26,5 29,6 20,8
Erdalduna 4,7 3,9 6,3
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 275 179 96
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
68,7 66,572,9
26,529,6
20,8
4,7 3,9 6,3
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
54
6 HIZKUNTZA JABEKUNTZA
6.1. IKASLEEN ETA GURASOEN LEHEN HIZKUNTZA
Gurasoek haien seme-alabei transmititzen dieten hizkuntza, esan gabe doa, baldintzatua
dagoela haiek ezagutzen dituzten hizkuntzengatik. Horrela, guraso biek euskara lehen
hizkuntza izan duten ia guztietan, nahiz eta gaztelania ere izan, euskara transmititu dute.
Aldiz, gurasoetako batek euskara lehen hizkuntza izan ez duen kasuetan transmisio hori asko
jaisten da. Horrela, gurasoetako batek euskara eta besteak gaztelania izan dutenean euskara
lehen hizkuntza izan dute seme-alaben %48,1ak, eta gurasoetako batek bi hizkuntzak eta
besteak gaztelania izan dutenetan seme-alaben %12,0ak.
Gurasoek eduki zuten lehen hizkuntza eta ikasleek eduki dutena
Guztira
Biak
euskara
Batek euskara,
besteak biak
Batek euskara,
besteak gaztelania
Batek biak,
besteak gaztelania
Biak
gaztelania
Beste
aukerak
Euskara 32,5 98,7 83,3 48,1 12,0 1,4 9,4
Biak batera 23,0 1,3 16,7 48,1 72,0 19,1 13,5
Gaztelania 30,9 0,0 0,0 3,7 16,0 79,4 15,6
Beste bat 13,6 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 61,5
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 434 79 12 81 25 141 96
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
32,5
98,783,3
48,1
12,01,4
9,4
23,0
1,316,7
48,1
72,0
19,113,5
30,9
0,0 0,0 3,716,0
79,4
15,6
13,60,0 0,0 0,0 0,0
61,5
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira Biak euskara Batek euskara,besteak biak
Batek euskara,besteak
gaztelania
Batek biak,besteak
gaztelania
Biak gaztelania Beste aukerak
Euskara Biak batera Gaztelania Beste bat
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
55
6.2. IKASLEEN HIZKUNTZA GAITASUNA ETA LEHEN HIZKUNTZA
Lehen hizkuntza euskara jaso duten ikasleen %70,2k euskal elebidun dira.
Lehen hizkuntza gaztelania izan dutenen artean elebidunak dira gehienak (%76,9). Hau da,
kontuan hartuta Soraluzen D eredua dela (ia) erabatekoa, ikasle horien eskola bidezko
euskara jabekuntza nabarmena da.
Lehen hizkuntza bakarra gaztelania izan eta egun elebidun diren ikasle horien artean erdal
elebidunak dira nagusi (%59,0) eta oso gutxi euskal elebidunak (%1,5).
Lehen hizkuntza euskara eta gaztelania izan dutenen artean multzo nagusia (%42,0) elebidun
orekatuena da, baina oso gertutik jarraitzen diete erdal elebidunek (%37,0).
Ikasleen hizkuntza gaitasuna eta lehen hizkuntza
Guztira Euskara Biak batera Gaztelania Beste bat
Euskal elebiduna 28,3 70,2 13,0 1,5 15,3
Elebidun orekatua 24,9 24,8 42,0 16,4 15,3
Erdal elebiduna 30,6 3,5 37,0 59,0 20,3
Elebidun hartzailea 14,7 1,4 8,0 22,4 40,7
Erdalduna 1,4 0,0 0,0 0,7 8,5
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 434 141 100 134 59
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
28,3
70,2
13,01,5
15,3
24,9
24,8
42,0
16,4
15,3
30,6
3,5
37,0
59,020,3
14,7
1,48,0
22,4
40,7
1,4 0,0 0,0 0,78,5
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira Euskara Biak batera Gaztelania Beste bat
Euskal elebiduna Elebidun orekatua Erdal elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
56
7 HIZKUNTZA ERABILERA
Atal honetan erabilerari buruzko datu xeheak eta tasa esleituak aurkeztuko ditugu.
Metodologia atalean azaldu dugu xehe-xehe zein kalkulu egin diren datu esleitu horietara
iristeko. Bost multzotan bereizi ditugu jardun eta eremu ezberdinetako erabilera datu esleituak
(grisez ageri dira tauletan): Etxea, eskola barrua, eskolaz kanpoko ekintzak, lagunak eta
komunikabideak-kultura. Metodologia atalean azaldu dugu, multzo bakoitza zein erabilera-
jardun zehatzarekin lotu dugun (erabilera aitarekin, ikaskideekin, klase partikularretan,...). Atal
honetako azken taulan datu esleitu guztiak jaso ditugu.
7.1. ETXEKO EREMUA
Familia-giroko hizkuntza-ohituren inguruko lau atal bereizi ditugu; familiako kide mota
bakoitzari dagozkionak alde batetik, eta familia osoa elkarrekin dagoenean (otorduetan,
adibidez) dagokiona bestetik.
Familiako kideei dagozkien ataletako bakoitzean, bestalde, honakoak jaso dira;
Euskaraz ulertzeko eta hitz egiteko gai diren galdetuta emandako erantzunen arabera
kalkulatutako kide bakoitzaren hizkuntza gaitasuna.
Ikaslearen eta kideetako bakoitzaren arteko elkarrizketak zein hizkuntzatan izaten
diren; alde batetik, ikasleek (amarekin, aitarekin eta neba-arrebekin) zein
hizkuntzatan egiten duten galdetuta erantzun dutena eta bestetik, gurasoei galdetuta.
Azkenik, bi aldagai hauek gurutzatu egin dira (hizkuntza gaitasuna eta erabilera).
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
57
7.1.1. Anai-arrebekiko euskara erabilera
LMH eta DBHko laurden batek beti egiten du euskaraz anai-arrebarekin. Beste %7,1ak
gehiago egiten du euskaraz gaztelaniaz edo beste hizkuntza batean baino. Beste aldean, beti
gaztelaniaz egiten dutenak ia beste laurden bat dira (%24,0) eta gaztelaniaz gehiago egiten
dutenak %14,5. Beraz, guztira, gaztelaniaz bakarrik edo gehiago egiten dutenak %38,5
osatzen dute, euskaraz bakarrik edo gehiago %33,6 den artean.
LMH eta DBHko ikasleen artean, ez dago alde nabarmenik. Zerbait azpimarratzekotan,
DBHkoen artean apur bat handiagoa da euskararen aldeko joera.
Tasa esleituari dagokionean, anai-arreben arteko elkarrizketen %45,1a egiten dira euskaraz
Soraluzen.
Anai-arrebekin euskara erabilera
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 26,5 25,9 27,6
Gehiago euskaraz 7,1 6,5 8,2
Bietara 19,4 21,1 16,3
Gehiago gaztelaniaz 14,5 15,1 13,3
Beti gaztelaniaz 24,0 22,7 26,5
Beste hizkuntza batean 8,5 8,6 8,2
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 283 185 98
Esleitutako erabilera tasa 45,1 45,1 45,2
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Anai-arreba elebiduna denean %38an egiten dute beti euskaraz. Anai-arreba elebiduna
izanda ere, beste hainbestek (%38,9) beti gaztelaniaz edo gehiago gaztelaniaz egiten dute.
26,5 25,9 27,6
7,1 6,5 8,2
19,4 21,1 16,3
14,5 15,1 13,3
24,0 22,7 26,5
8,5 8,6 8,2
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hitzkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
58
Anai-arreba erdalduna denean, euskaren presentzia urria da, baina hala ere badago. %16,7k
zertxobait euskaraz egiten dutela erantzun du.
Tasa esleituari erreparatuta, argia da saltoa anai-arreben hizkuntza gaitasunaren arabera.
Anai-arreba elebiduna denean elkarrizketen %58a ematen dira euskaraz. Elebidun hartzailea
denean portzentaje hori 18,8ra jaisten da eta erdalduna denean 4,2ra.
Anai-arreben hizkuntza gaitasuna eta haiekin elkarrizketa hizkuntza
Guztira Elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Beti euskaraz 26,9 38,0 2,8 0,0
Gehiago euskaraz 7,3 8,6 5,6 0,0
Bietara 18,5 21,4 12,5 0,0
Gehiago gaztelaniaz 14,5 11,8 22,2 16,7
Beti gaztelaniaz 24,4 17,1 40,3 50,0
Beste hizkuntza batean 8,4 3,2 16,7 33,3
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 271 187 72 12
Esleitutako erabilera tasa 45,3 58,0 18,8 4,2
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
26,938,0
2,8
7,3
8,6
5,6
18,5
21,4
12,5
14,5
11,8
22,2
16,7
24,4
17,1
40,3
50,0
8,43,2
16,7
33,3
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira Elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hitzkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
59
7.1.2. Hizkuntza erabilera gurasoekin
IKASLEA AITAREKIN (IKASLEEN ARABERA)
LMH eta DBHko laurden batek (%27,6) beti egiten du euskaraz aitarekin. Beste %5,7ak
gehiago egiten du euskaraz gaztelaniaz edo beste hizkuntza batean baino. Beste aldean, beti
gaztelaniaz egiten dutenak heren bat pasatxo dira (%35,4) eta gaztelaniaz gehiago egiten
dutenak %9,0. Beraz, guztira, gaztelaniaz bakarrik edo gehiago egiten dutenek %44,4 osatzen
dute, euskaraz bakarrik edo gehiago %33,3 den artean.
LMHko ikasleek ohitura gehiago dute euren aitarekin euskaraz egiteko. Horrela, LMHn %30,0k
beti euskaraz egiten duen bitartean, DBHn %23,0 dira. Beti gaztelaniaz edo beste hizkuntza
batean egiten dutenak ordea, LMHn 47,1 dira eta DBHn 50,4.
Tasa esleituari dagokionean ere, aipatutako alde txiki hori nabaritzen da. LMHko ikasle eta
aiten arteko elkarrizketen %40,9a dira euskaraz. DBHko ikasle eta aiten artekoen %36,5
ordea.
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 27,6 30,0 23,0
Gehiago euskaraz 5,7 4,1 8,8
Bietara 10,5 10,9 9,7
Gehiago gaztelaniaz 9,0 9,5 8,0
Beti gaztelaniaz 35,4 32,3 41,6
Beste hizkuntza batean 11,7 13,2 8,8
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 333 220 113
Esleitutako erabilera tasa 39,4 40,9 36,5
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
27,6 30,023,0
5,7 4,18,8
10,5 10,99,7
9,0 9,58,0
35,4 32,3 41,6
11,7 13,2 8,8
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hitzkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
60
AITA SEME-ALABEKIN (GURASOEN ARABERA)
Galdera berdina erantzun dute gurasoek, beste erantzun aukera batzuk izan dituztela. Kasu
honetan LMH eta DBHkoen arteko joerak errepikatzen dira, hau da, zertxobait euskaldunagoa
da LMHko ikasle eta aiten arteko giroa DBHkoena baino. Dena dela, kasu honetan HHko
datuak ere baditugu eta horiek dira guztietan euskaldunenak. Badirudi ordea, aita eta seme-
alaben arteko elkarrizketetan denborarekin gaztelaniak espazioa irabazten duela. Euskararen
presentzia %44,6tik %25,5era lehenengo eta gero %20,8ra jaisten da. Gaztelaniarena
%26,8tik %48,1 eta %50,9ra.
Guztira HH LMH DBH
Euskara 29,3 44,6 25,5 20,8
Gaztelania 43,2 26,8 48,1 50,9
Biak batera 14,8 12,5 13,5 19,8
Beste bat 12,7 16,1 13,0 8,5
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 426 112 208 106
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Anai-arrebekin baino nabariagoa da aitaren hizkuntza gaitasuna seme-alabarekin zein
hizkuntzan egin erabakitzeko orduan. Tasa esleituei erreparatuta, aita elebiduna denean
elkarrizketen %76,9a dira euskaraz. Aita elebidun hartzailea denean heren batera ez da iristen
euskara erabilera eta erdalduna denean %6,8.
29,3
44,6
25,5 20,8
43,2
26,8
48,150,9
14,8 12,5 13,5 19,8
12,7 16,1 13,0 8,5
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira HH LMH DBH
Euskara Gaztelania Biak batera Beste bat
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
61
Aitaren hizkuntza gaitasuna eta berarekin elkarrizketa hizkuntza
Guztira Elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Beti euskaraz 28,4 60,0 19,0 1,5
Gehiago euskaraz 6,1 12,5 4,8 0,0
Bietara 10,9 8,8 16,7 6,2
Gehiago gaztelaniaz 9,2 6,3 13,1 7,7
Beti gaztelaniaz 34,5 12,5 41,7 52,3
Beste hizkuntza batean 10,9 0,0 4,8 32,3
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 229 80 84 65
Esleitutako erabilera tasa 41,1 76,9 32,7 6,8
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
28,8
60,7
18,0
2,4
6,0
13,1
3,6
0,0
11,3
10,3
17,1
4,8
8,9
4,7
13,5
8,3
34,1
11,2
42,3
52,4
10,90,0 5,4
32,1
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira Elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hitzkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
62
IKASLEA AMAREKIN (IKASLEEN ARABERA)
LMH eta DBHko ikasleetan laurden batera ez dira iristen (%23,9) amarekin beti euskaraz
egiten dutenak. Aitarekin baino zertxobait baxuagoa da datu hau. Beste %5,5ak gehiago
egiten du euskaraz gaztelaniaz edo beste hizkuntza batean baino. Beste aldean, beti
gaztelaniaz egiten dutenak %39,3 dira eta gaztelaniaz gehiago egiten dutenak %8,9. Beraz,
guztira, gaztelaniaz bakarrik edo gehiago egiten dutenak %48,2 osatzen dute, euskaraz
bakarrik edo gehiago %29,4 den artean.
LMHko ikasleek ohitura gehiago dute euren amarekin euskaraz egiteko. Horrela, LMHn
%26,1ak beti euskaraz egiten duen bitartean, DBHn %19,4 dira. Beti gaztelaniaz edo beste
hizkuntza batean egiten dutenak ordea, LMHn 48,6 dira eta DBHn %54,6.
Tasa esleituari dagokionean ere, aipatutako alde txiki hori nabaritzen da. LMHko ikasle eta
amaren arteko elkarrizketen %38,2a ematen dira euskaraz. DBHko ikasle eta amen artekoen
%31,0 ordea.
Seme-alaba amarekin hizkuntza erabilera (ikasleen arabera)
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 23,9 26,1 19,4
Gehiago euskaraz 5,5 5,5 5,6
Bietara 11,0 11,9 9,3
Gehiago gaztelaniaz 8,9 7,8 11,1
Beti gaztelaniaz 39,3 35,3 47,2
Beste hizkuntza batean 11,3 13,3 7,4
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 326 218 108
Esleitutako erabilera tasa 35,8 38,2 31,0
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
23,9 26,119,4
5,5 5,55,6
11,0 11,9
9,3
8,9 7,8
11,1
39,3 35,3 47,2
11,3 13,37,4
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hitzkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
63
IKASLEA AMAREKIN (GURASOEN ARABERA)
Aitekin bezala, amekin ere galdera berdina erantzun dute gurasoek. Ama-seme-alaben
elkarrizketei buruz ikasleek erantzundakoen ondoan, LMH eta DBHkoen arteko joerak
antzekoak dira baina badute ñabardura bat. Soilik euskara erabiltzen dutenak antzeko
proportzioetan erabiltzen dute (ia heren batek). Aldiz, soilik gaztelania erabiltzen dutenetan
aldea dago. LMHn %36,3 diren artean, DBHn %46,2 dira. Tarte hori, batetik, LMHn bi
hizkuntzak erabiltzen dutenak gehiago direlako ematen da eta bestetik beste hizkuntza bat
erabiltzen dutenak ere gehiago direlako da.
Seme-alaba amarekin hizkuntza erabilera (gurasoen arabera)
Guztira HH LMH DBH
Euskara 36,4 50,0 31,6 31,8
Gaztelania 35,3 22,3 36,3 46,4
Biak batera 15,7 15,2 18,4 10,9
Beste bat 12,7 12,5 13,7 10,9
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 434 112 212 110
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Aitarekin baino nabariagoa da amaren hizkuntza gaitasuna seme-alabarekin zein hizkuntzan
egin erabakitzeko orduan. Tasa esleituei erreparatuta, ama elebiduna denean elkarrizketen
%66,8a dira euskaraz (aiten kasuan %76,9a). Ama elebidun hartzailea denean %10,6 ematen
dira euskaraz (aiten kasuan ia heren bat zen) eta erdalduna denean %3,3 (aiten kasuan
%6,8.).
36,450,0
31,6 31,8
35,3
22,3
36,346,4
15,7 15,218,4
10,9
12,7 12,5 13,7 10,9
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira HH LMH DBH
Euskara Gaztelania Biak batera Beste bat
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
64
Amaren hizkuntza gaitasuna eta berarekin elkarrizketa hizkuntza
Guztira Elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Beti euskaraz 25,6 50,3 1,9 0,0
Gehiago euskaraz 6,1 10,2 1,9 2,2
Bietara 9,8 12,9 9,6 0,0
Gehiago gaztelaniaz 9,1 9,5 9,6 6,5
Beti gaztelaniaz 38,7 17,0 69,2 39,1
Beste hizkuntza batean 10,8 0,0 7,7 52,2
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 297 147 104 46
Esleitutako erabilera tasa 37,3 66,8 10,6 3,3
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
25,6
50,3
1,9 0,0
6,1
10,2
1,9 2,2
9,8
12,9
9,6
0,0
9,1
9,5
9,6
6,5
38,7
17,0
69,2
39,1
10,8 7,7
52,2
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira Elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hitzkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
65
7.1.3. Euskararen erabilera guztiok elkarrekin daudenean
Guztiak batera daudenean (gurasoak eta anai-arrebak bazkaltzeko edo afaltzeko garaian),
hizkuntza nagusia gaztelania da Soraluzeko ikasleen familien artean. %46,8k erdaraz egiten
dute (beti gaztelaniaz edo beste hizkuntza batean). Beti euskaraz egiten dutenak bostetik bat
dira (gehiago LMHn DBHn baino) eta gehiago euskaraz egiten dutenak hamarren bat (gehiago
DBHn LMHn baino). Horrela LMHn eta DBHn proportzio antzekoa da gehiago edo bakarrik
euskaraz egiten dutenena (%27tik gora).
Euskararen erabilera guztiok elkarrekin daudenean
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 18,9 20,5 15,9
Gehiago euskaraz 9,0 7,3 12,4
Bietara 15,9 17,3 13,3
Gehiago gaztelaniaz 9,3 10,5 7,1
Beti gaztelaniaz 35,7 32,3 42,5
Beste hizkuntza batean 11,1 12,3 8,8
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 333 220 113
Esleitutako erabilera tasa 36,0 37,2 33,6
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
18,9 20,5 15,9
9,0 7,3 12,4
15,9 17,3 13,3
9,3 10,57,1
35,7 32,3 42,5
11,1 12,3 8,8
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hitzkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
66
7.1.4. Etxeko erabilera esleitua
Etxeko erabilera orokorra aztertuta, ia ezberdintasunik ez dago LMH eta DBH artean. Dena
kontuan hartuta beraz, etxeko elkarrizketen hamarretik ia lau izaten dira euskaraz Soraluzen
(%39,3).
Beti euskaraz egiten dutenak %7,4 dira eta gehiago euskaraz %23,3. Kontrako aldea, gehiago
edo beti gaztelaniaz, guztira, %57,2 gehitzen dute.
Etxeko erabilera esleitua Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 7,4 7,6 6,9
Gehiago euskaraz 23,3 22,9 24,1
Bietara 12,1 11,2 13,8
Gehiago gaztelaniaz 33,5 33,5 33,3
Beti gaztelaniaz 23,7 24,7 21,8
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 257 170 87
Esleitutako erabilera tasa 39,3 38,8 40,2
Iturria: Soraluzeko haur eta gaztetxoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
7,4 7,6 6,9
23,3 22,9 24,1
12,1 11,2 13,8
33,5 33,533,3
23,7 24,7 21,8
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
67
7.2. ESKOLA EREMUA
Eskola eremuari dagokion erabileraz aritzeko, ikasleek emandako erantzunak izan ditugu
oinarri, esparru desberdin bi bereiziz; ikasgela eta jolastokia.
7.2.1. Euskara erabilera ikaskideekin klase garaian
LMHko ikasleen euskara erabilera altuena ikaskideekin klase garaian, beti euskaraz egiten
dutenena da (%32,3). Ia hiru herenetan banatzen dira beti euskaraz, gehiago euskaraz eta
bietara egiten dutenen multzoak.
DBHn berriz, talde nagusia bietara egiten dutenak dira (%43,4) eta aldiz, beti euskaraz egiten
dutenak multzorik txikiena osatzen dute (%5,3).
Euskara erabilera ikaskideekin klase garaian
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 23,2 32,3 5,3
Gehiago euskaraz 23,8 31,4 8,8
Bietara 32,4 26,9 43,4
Gehiago gaztelaniaz 15,5 7,6 31,0
Beti gaztelaniaz 5,1 1,8 11,5
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 336 223 113
Esleitutako erabilera tasa 61,2 71,2 41,4
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
23,232,3
5,3
23,8
31,4
8,8
32,4
26,9
43,4
15,57,6
31,0
5,1 1,811,5
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hitzkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
68
7.2.2. Euskara erabilera ikaskideekin jolas-orduan
Jolas-orduetan euskara erabilera nabarmen jaisten da, gehiago LMHko ikasleen artean, nahiz
eta beraien erabilera DBHkoena baino altuagoa izaten jarraitzen duen.
Kasu honetan, LMHn bietara egiten dutenak dira multzo nagusia osatzen dutenak eta DBHn
gehiago gaztelaniaz egiten dutena, bietan hamarretik lau inguru.
Hizkuntza erabilera ikaskideekin jolas-orduan
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 11,1 14,9 3,5
Gehiago euskaraz 11,7 13,1 8,8
Bietara 33,5 38,5 23,9
Gehiago gaztelaniaz 27,8 21,3 40,7
Beti gaztelaniaz 15,9 12,2 23,0
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 334 221 113
Esleitutako erabilera tasa 43,6 49,3 32,3
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
11,1 14,93,5
11,713,1
8,8
33,5
38,5
23,9
27,8
21,3
40,7
15,9 12,223,0
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hitzkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
69
7.2.3. Ikastetxeko euskara erabilera (ikasleen artean)
Horrela bada, eskolakoa euskara erabilera altuagoa da LMH DBHn baino. LMHko ikasleen
artean eskolan ematen diren elkarrizketen %56,7 dira euskaraz eta DBHko ikasleen artekoen
%35,2.
Eskola erabilera orokorra
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 10,5 14,5 2,7
Gehiago euskaraz 18,9 23,5 9,7
Bietara 32,6 38,0 22,1
Gehiago gaztelaniaz 33,8 22,2 56,6
Beti gaztelaniaz 4,2 1,8 8,8
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 334 221 113
Esleitutako erabilera tasa 49,4 56,7 35,2
Iturria: Soraluzeko haur eta gaztetxoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
10,5 14,52,7
18,923,5
9,7
32,6
38,0
22,1
33,8
22,2
56,6
4,2 1,88,8
0,0
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hitzkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
70
7.3. BESTE EREMU FORMALETAN, IRAKASLE EDO MONITOREEKIN
Gainontzeko eremu formaletan irakasle eta ikasleen artean ematen diren hizkuntza erabilerak
aztertzeko, lehenik azpilaginen tamainari erreparatuko diogu. LMHren kasuan azpilagin
guztiak 15 ikasleetatik gorakoak direnez denak aztertuko ditugu, DBHkoen kasuan berriz,
dotrina-sendotzan, pintura eskolan eta dantza taldean ez dira kopuru horietara iristen, beraz
azpilagin ez-nahikoak direnez horiek ez ditugu aztertuko. Besteetan 15eko kopurua gainditzen
badute ere, Ludoteka/Gaztetxokoko eta musika eskolako azpilaginak txikiak direla kontuan
hartuko dugu.
Irakasle eta ikasleen arteko hizkuntza erabilerak, azpilaginak
Guztira LMH DBH
LUDOTEKA/GAZTETXOKOAN 105 86 19
MUSIKA ESKOLAN 78 60 18
DOTRINA-SENDOTZAN 86 78 8
PINTURA ESKOLAN 47 39 8
LIBURUTEGIAN 157 123 34
DANTZA TALDEAN 40 33 7
ESKOLA KIROLEKO SAIOETAN 106 76 30
SORA FUTBOL TALDEAN 76 43 33
KLASE PARTIKULARRETAN 166 84 82
Iturria: Soraluzeko haur eta gaztetxoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Beraz, hurrengo tauletan, eskola ez diren bestelako eremu formaletan
(Ludoteka/Gaztetxokoan, liburutegian, e.a.) ikasleek euren irakasle edo monitoreekin egiten
duten erabilera da jaso duguna.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
71
7.3.1. Euskara erabilera monitoreekin Ludoteka/Gaztetxokoan
LMHko ikasleek DBHkoek baino gehiago egiten dute euskaraz beraien monitoreekin
Ludoteka/Gaztetxokoan. Elkarrizketa guztien %84,9 dira euskaraz LMHren kasuan, eta %71,1
DBHn.
LMHn multzo nagusia beti euskaraz egiten dutenena da (%67,4) eta DBHn beti euskaraz edo
gehiago euskaraz egiten dutenena (%36,8 bakoitzean).
LUDOTEKA/GAZTETXOKOA
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 61,9 67,4 36,8
Gehiago euskaraz 18,1 14,0 36,8
Bietara 12,4 12,8 10,5
Gehiago gaztelaniaz 2,9 2,3 5,3
Beti gaztelaniaz 4,8 3,5 10,5
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 105 86 19
Esleitutako erabilera tasa 82,4 84,9 71,1
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
61,967,4
36,8
18,114,0
36,8
12,4 12,8
10,5
2,9 2,3
5,3
4,8 3,510,5
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
72
7.3.2. Euskara erabilera irakasleekin musika eskolan
LMHko ikasleek DBHkoek baino gehiago egiten dute euskaraz beraien irakasleekin musika
eskolan. Elkarrizketa guztien %92,5 dira euskaraz LMHren kasuan, eta %72,2 DBHn.
LMHn multzo nagusia beti euskaraz egiten dutenena da (%78,3) eta baita DBHn ere (%44,4).
Musika eskola
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 70,5 78,3 44,4
Gehiago euskaraz 15,4 13,3 22,2
Bietara 10,3 8,3 16,7
Gehiago gaztelaniaz 2,6 0,0 11,1
Beti gaztelaniaz 1,3 0,0 5,6
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 78 60 18
Esleitutako erabilera tasa 87,8 92,5 72,2
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
70,578,3
44,4
15,4
13,3
22,2
10,38,3
16,7
2,6
11,1
1,3 5,6
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
73
7.3.3. Euskara erabilera irakasleekin dotrina sendotzen
Dotrina sendotzen, LMHko ikasleen elkarrizketen %49,7 dira euskaraz.
LMHn multzo nagusia bietara egiten dutenena da (%35,9).Gehiago gaztelaniaz edo beti egiten
dutenak %34,6 batzen dute.
Dotrina-sendotza
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 22,1 21,8
Ez dago
azpilagin
nahikoa
Gehiago euskaraz 7,0 7,7
Bietara 37,2 35,9
Gehiago gaztelaniaz 16,3 16,7
Beti gaztelaniaz 17,4 17,9
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0
(n) 86 78
Esleitutako erabilera tasa 50,0 49,7
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
21,8
7,7
35,9
16,717,9
%0,0
%5,0
%10,0
%15,0
%20,0
%25,0
%30,0
%35,0
%40,0
LMH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
74
7.3.4. Euskara erabilera irakasleekin pintura eskolan
Pintura eskolan irakasleekin egiten duten euskara erabilera, beste guztiekin alderatuta, oso
txikia da, txikiena. Elkarrizketa guztien %12,8 dira euskaraz LMHren kasuan.
LMHn multzo nagusia beti gaztelaniaz egiten dutenena da (%69,2).
Pintura eskola
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 2,1 2,6
Ez dago
azpilagin
nahikoa
Gehiago euskaraz 2,1 2,6
Bietara 6,4 7,7
Gehiago gaztelaniaz 19,1 17,9
Beti gaztelaniaz 70,2 69,2
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0
(n) 47 39
Esleitutako erabilera tasa 11,7 12,8
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
2,6 2,67,7
17,9
69,2
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
LMH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
75
7.3.5. Euskara erabilera monitoreekin liburutegian
LMHko ikasleek DBHkoek baino gehiago egiten dute euskaraz beraien monitoreekin
liburutegian. Elkarrizketa guztien %79,7 dira euskaraz LMHren kasuan, eta %58,1 DBHn.
LMHn multzo nagusia beti euskaraz egiten dutenena da (%60,2) baita DBHn ere (%32,4)
baina kasu honetan beste aukeretan ere portzentaje altuak daude (bietara %20,6 eta gehiago
gaztelaniaz edo beti gaztelaniaz %15 inguruan bakoitza).
Liburutegia
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 54,1 60,2 32,4
Gehiago euskaraz 12,1 11,4 14,7
Bietara 19,1 18,7 20,6
Gehiago gaztelaniaz 8,9 6,5 17,6
Beti gaztelaniaz 5,7 3,3 14,7
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 157 123 34
Esleitutako erabilera tasa 75,0 79,7 58,1
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
54,160,2
32,4
12,111,4
14,7
19,118,7
20,6
8,96,5
17,6
5,7 3,314,7
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
76
7.3.6. Euskara erabilera irakasleekin dantza taldean
Dantza taldean LMHko ikasleen artean, hamarretik zortzik baino gehiagok beti euskaraz
egiten dute eta elkarrizketa guztien %93,2 izaten dira euskaraz.
DANTZA TALDEA
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 70,0 84,8
Ez dago
azpilagin
nahikoa
Gehiago euskaraz 7,5 6,1
Bietara 15,0 6,1
Gehiago gaztelaniaz 5,0 3,0
Beti gaztelaniaz 2,5 0,0
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0
(n) 40 33
Esleitutako erabilera tasa 84,4 93,2
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
84,8
6,1 6,13,0
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
LMH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
77
7.3.7. Euskara erabilera monitoreekin eskola kiroleko saioetan
LMHko ikasleek DBHkoek baino gehiago egiten dute euskaraz beraien monitoreekin eskola
kiroleko saioetan. Elkarrizketa guztien %84,5 dira euskaraz LMHren kasuan, eta %54,2 DBHn.
LMHn multzo nagusia beti euskaraz egiten dutenena da (%65,8) eta DBHn bietara edo beti
euskaraz egiten dutenena (%36,7 eta %20,0 hurrenez hurren).
Eskola kiroleko saioak
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 52,8 65,8 20,0
Gehiago euskaraz 17,0 17,1 16,7
Bietara 17,0 9,2 36,7
Gehiago gaztelaniaz 7,5 5,3 13,3
Beti gaztelaniaz 5,7 2,6 13,3
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 106 76 30
Esleitutako erabilera tasa 75,9 84,5 54,2
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
52,8
65,8
20,0
17,0
17,1
16,7
17,0
9,2
36,7
7,55,3
13,3
5,7 2,613,3
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
78
7.3.8. Euskara erabilera monitoreekin Sora futbol taldean
LMHko ikasleek DBHkoek baino gehiago egiten dute euskaraz beraien monitoreekin futbol
taldean. Elkarrizketa guztien %83,7 dira euskaraz LMHren kasuan, eta %49,2 DBHn.
LMHn multzo nagusia beti euskaraz egiten dutenena da (%65,1) eta DBHn bietara egiten
dutenena (%45,5).
Sora futbol taldea
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 40,8 65,1 9,1
Gehiago euskaraz 14,5 11,6 18,2
Bietara 28,9 16,3 45,5
Gehiago gaztelaniaz 10,5 7,0 15,2
Beti gaztelaniaz 5,3 0,0 12,1
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 76 43 33
Esleitutako erabilera tasa 68,8 83,7 49,2
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
40,8
65,1
9,1
14,5
11,6
18,2
28,9
16,3
45,5
10,5
7,0
15,2
5,312,1
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
79
7.3.9. Euskara erabilera irakasleekin klase partikularretan
LMHko ikasleek DBHkoek, kasu honetan paretsu egiten dute euskaraz beraien irakasleekin
klase partikularretan. Elkarrizketa guztien %57,7 dira euskaraz LMHren kasuan, eta %54,9
DBHn.
Hala ere, LMHn multzo nagusia bietan antzera egiten dutenena da (%38,1) eta DBHn
euskaraz gehiago egiten dutenena (%30,5).
Klase partikularrak
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 22,9 28,6 17,1
Gehiago euskaraz 21,1 11,9 30,5
Bietara 30,1 38,1 22,0
Gehiago gaztelaniaz 10,2 4,8 15,9
Beti gaztelaniaz 14,5 14,3 14,6
Beste hizkuntza batean 1,2 2,4 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 166 84 82
Esleitutako erabilera tasa 56,3 57,7 54,9
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
22,928,6
17,1
21,1 11,9 30,5
30,1 38,1 22,0
10,2 4,815,9
14,5 14,3 14,6
1,2 2,4
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
7.4. BESTE EREMU FORMALETAN, IRAKASLE EDO MONITOREEKIN, SINTESIA
LMH eta DBHkoen joera antzekoa dela ikus daiteke, monitore edo irakasle ezberdinekin testuinguru ezberdinetan. Bi ikas mailetako ikasleek
musika eskolan eta Ludoteka/Gaztetxokoan egiten dute gehien euskaraz.
Euskaraz gutxien egiten duten esparruak ezberdinak dira batzuentzat eta besteentzat. LMHko ikasleen kasuan, jaitsiera nabaritzen dute klase
partikularretan eta bereziki dotrina-sendotzean eta pintura eskolan. Klase partikularretan ingelesezko klaseak bereiztu ez izanak akaso
baldintzatzen du datu hau. DBHkoen kasuan, euskara erabilera txikiena Sora futbol taldean ematen da eta LMHko ikasleekin alderatua tarte
handia dago, are gehiago, eremu guztiak kontuan hartua, tarte handiena hor ematen da.
93,2 92,584,9 84,5 83,7
79,7
57,749,7
12,8
72,2 71,1
54,249,2
58,1 54,9
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
LMH DBH
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
81
7.5. BESTE EREMU FORMALETAN, LAGUN EDO TALDEKIDEEKIN
Jarraian irakasleekin bezala, ikasleen arteko hizkuntza erabilerak aztertzeko, lehenik
azpilaginen tamainari erreparatuko diogu. LMHren kasuan azpilagin guztiak 15 ikasleetatik
gorakoak direnez denak aztertuko ditugu, DBHkoen kasuan berriz, irakasleekin gertatzen zen
bezala, dotrina-sendotzan, pintura eskolan eta dantza taldean ez dira kopuru horietara iristen,
beraz horiek ez ditugu aztertuko ez-nahikoak izateagatik. Besteetan 15eko kopurua gainditzen
badute ere, Ludoteka/Gaztetxokoko eta musika eskolako azpilaginak txikiak direla kontuan
hartuko dugu.
Lagun edo taldekideekin, azpilaginak
Guztira LMH DBH
LUDOTEKA/GAZTETXOKOAN 100 84 16
MUSIKA ESKOLAN 76 60 16
DOTRINA-SENDOTZAN 76 73 3
PINTURA ESKOLAN 48 39 9
LIBURUTEGIAN 145 112 33
DANTZA TALDEAN 41 34 7
ESKOLA KIROLEKO SAIOETAN 104 78 26
SORA FUTBOL TALDEAN 73 42 31
KLASE PARTIKULARRETAN 158 82 76
Iturria: Soraluzeko haur eta gaztetxoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Horrela, bestelako eremu formaletan ikasleen lagun eta taldekideen arteko euskararen
erabilera nolakoa den jaso dugu hurrengo tauletan.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
82
7.5.1. Euskara erabilera ikaskideekin Ludoteka/Gaztetxokoan
LMHko ikasleen euskara erabilera altuena lagunekin Ludoteka/Gaztetxokoan, beti euskaraz
egiten dutenena da (%44,0). Bigarren altuena bietara egiten dutenen multzoa da (%31,0).
DBHn berriz, talde nagusia bietara egiten dutenak dira (%62,5) eta aldiz, ez dago beti
euskaraz egiten duenik.
Lagun edo taldekideekin Ludoteka/Gaztetxokoan
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 37,0 44,0 0,0
Gehiago euskaraz 13,0 13,1 12,5
Bietara 36,0 31,0 62,5
Gehiago gaztelaniaz 8,0 8,3 6,3
Beti gaztelaniaz 6,0 3,6 18,8
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 100 84 16
Esleitutako erabilera tasa 66,8 71,4 42,2
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
37,044,0
13,013,1
12,5
36,031,0
62,5
8,0 8,3
6,3
6,0 3,6
18,8
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
83
7.5.2. Euskara erabilera ikaskideekin musika eskolan
Musika eskolan lagunekin, LMHko ikasleen artean, berriro ere, beti euskaraz egiten dutenena
da (%45,0) multzorik handiena. Bigarrena bietara egiten dutenen multzoa da (%28,3).
DBHn berriz, kasu honetan talde nagusia euskaraz gehiago egiten dutenak dira (%43,8) eta
beti euskaraz egiten dutenak edo bietara edo beti gaztelaniaz portzentaje berdina dute
(%18,8).
Lagun edo taldekideekin musika eskolan
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 39,5 45,0 18,8
Gehiago euskaraz 26,3 21,7 43,8
Bietara 26,3 28,3 18,8
Gehiago gaztelaniaz 1,3 1,7 0,0
Beti gaztelaniaz 5,3 1,7 18,8
Beste hizkuntza batean 1,3 1,7 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 76 60 16
Esleitutako erabilera tasa 72,7 75,8 60,9
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
39,5 45,0
18,8
26,321,7
43,8
26,3 28,3
18,8
1,31,75,3 1,7
18,8
1,3 1,7
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
84
7.5.3. Euskara erabilera ikaskideekin dotrina-sendotzen
LMHko ikasleen hizkuntza erabilera altuen osatzen duen multzo dotrina-sendotzen, bietara
egiten dutenena da (%43,8). Bigarren altuena beti gaztelaniaz egiten dutenen multzoa da
(%17,8).
Lagun edo taldekideekin dotrina-sendotzan
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 14,5 15,1
Ez dago
azpilagin
nahikoa
Gehiago euskaraz 13,2 13,7
Bietara 44,7 43,8
Gehiago gaztelaniaz 9,2 9,6
Beti gaztelaniaz 18,4 17,8
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0
(n) 76 73
Esleitutako erabilera tasa 49,0 49,7
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
15,1 13,7
43,8
9,6
17,8
%0,0
%5,0
%10,0
%15,0
%20,0
%25,0
%30,0
%35,0
%40,0
%45,0
%50,0
LMH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
85
7.5.4. Euskara erabilera ikaskideekin pintura eskolan
Pintura eskolan LMHko ikasleen hizkuntza erabilera ezberdinen arteko multzorik altuena, beti
gaztelaniaz egiten dutenena da (%41,0). Bigarren altuena gehiago gaztelaniaz egiten dutenen
multzoa da (%25,6).
Lagun edo taldekideekin pintura eskolan
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 2,1 2,6
Ez dago
azpilagin
nahikoa
Gehiago euskaraz 10,4 7,7
Bietara 25,0 23,1
Gehiago gaztelaniaz 22,9 25,6
Beti gaztelaniaz 39,6 41,0
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0
(n) 48 39
Esleitutako erabilera tasa 28,1 26,3
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
2,6
7,7
23,125,6
41,0
%0,0
%5,0
%10,0
%15,0
%20,0
%25,0
%30,0
%35,0
%40,0
%45,0
LMH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
86
7.5.5. Euskara erabilera ikaskideekin liburutegian
Liburutegian lagunekin, LMHko ikasleen artean, berriro ere, beti euskaraz egiten dutenena da
(%46,4) multzorik handiena. Bigarrena bietara egiten dutenen multzoa da (%25,0).
DBHn berriz, kasu honetan talde nagusia bietara berdin egiten dutenak dira (%36,4); eta
gehiago gaztelaniaz edo beti gaztelaniaz egiten dutenek guztira %48,4 gehitzen dute.
Lagun edo taldekideekin liburutegian
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 36,6 46,4 3,0
Gehiago euskaraz 15,2 16,1 12,1
Bietara 27,6 25,0 36,4
Gehiago gaztelaniaz 9,7 5,4 24,2
Beti gaztelaniaz 11,0 7,1 24,2
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 145 112 33
Esleitutako erabilera tasa 64,1 72,3 36,4
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
36,646,4
3,0
15,2
16,1
12,1
27,6
25,0
36,4
9,75,4
24,2
11,0 7,1
24,2
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
87
7.5.6. Euskara erabilera ikaskideekin dantza taldean
Dantza taldean lagunekin, LMHko ikasleen artean, berriro ere, beti euskaraz egiten dutenena
da (%64,7) multzorik handiena. Kasu honetan gainera alde handiarekin hurrengo
multzoarekiko. Bigarrena bietara egiten dutenen multzoa da (%20,6).
Lagun edo taldekideekin dantza taldean
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 53,7 64,7
Ez dago
azpilagin
nahikoa
Gehiago euskaraz 12,2 14,7
Bietara 22,0 20,6
Gehiago gaztelaniaz 2,4 0,0
Beti gaztelaniaz 9,8 0,0
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0
(n) 41 34
Esleitutako erabilera tasa 74,4 86,0
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
64,7
14,7
20,6
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
LMH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
88
7.5.7. Euskara erabilera ikaskideekin eskola kiroleko saioetan
Eskola kiroleko saioetan lagunekin, LMHko ikasleen artean, beti euskaraz egiten dutenena da
(%42,3) multzorik handiena. Bigarrena bietara egiten dutenen multzoa da (%25,6).
DBHn berriz, kasu honetan talde nagusia bietara egiten dutenak dira (%50,0) eta gehiago
euskaraz zein gaztelaniaz aritzen direnak bigarren kokatuko lirateke (%15,4 multzo
bakoitzak).
Lagun edo taldekideekin eskola kiroleko saioetan
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 33,7 42,3 7,7
Gehiago euskaraz 17,3 17,9 15,4
Bietara 31,7 25,6 50,0
Gehiago gaztelaniaz 12,5 11,5 15,4
Beti gaztelaniaz 4,8 2,6 11,5
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 104 78 26
Esleitutako erabilera tasa 65,6 71,5 48,1
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
33,742,3
7,7
17,3
17,9
15,4
31,725,6
50,0
12,511,5
15,4
4,8 2,611,5
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
89
7.5.8. Euskara erabilera ikaskideekin Sora futbol taldean
Sora futbol taldean lagunekin, LMHko ikasleen artean, beti euskaraz egiten dutenena da
(%38,1) multzorik handiena. Bigarrena bietara egiten dutenen multzoa da (%28,6).
DBHn berriz, kasu honetan talde nagusia bietara egiten dutenak dira (%38,7) eta gehiago
euskaraz aritzen direnak bigarren kokatuko lirateke (%22,6).
Lagun edo taldekideekin sora futbol taldean
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 23,3 38,1 3,2
Gehiago euskaraz 20,5 19,0 22,6
Bietara 32,9 28,6 38,7
Gehiago gaztelaniaz 16,4 14,3 19,4
Beti gaztelaniaz 6,8 0,0 16,1
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 73 42 31
Esleitutako erabilera tasa 59,2 70,2 44,4
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
23,3
38,1
3,2
20,5
19,0
22,6
32,9
28,6
38,7
16,4
14,3
19,4
6,816,1
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
90
7.5.9. Euskara erabilera ikaskideekin klase partikularretan
Klase partikularretan lagunekin, LMHko ikasleen artean, bietara egiten dutenena da (%42,7)
multzorik handiena. Bigarrena beti euskaraz egiten dutenen multzoa da (%28,0).
DBHn ere, kasu honetan talde nagusia bietara egiten dutenak dira (%30,3) baina oso gertutik
jarraitzen diote gehiago euskaraz edo gaztelaniaz egiten dutenek, portzentaje berdina
dutelarik azken multzo biek(%26,3).
Lagun edo taldekideekin klase partikularretan
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 18,4 28,0 7,9
Gehiago euskaraz 19,0 12,2 26,3
Bietara 36,7 42,7 30,3
Gehiago gaztelaniaz 17,7 9,8 26,3
Beti gaztelaniaz 8,2 7,3 9,2
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 158 82 76
Esleitutako erabilera tasa 55,4 61,0 49,3
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
18,428,0
7,9
19,012,2
26,3
36,742,7
30,3
17,79,8
26,3
8,2 7,3 9,2
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
7.6. BESTE EREMU FORMALETAN, LAGUN EDO TALDEKIDEEKIN, SINTESIA
Aurretik aipatu dugun bezala, datu hauek interpretatzeko DBHko ikasleen dantza taldeko, dotrina-sendotzako eta pintura eskolako datuak alde
batean utziko ditugu, lagin nahikorik ez baitago.
Ikasleek beraien artean dituzten euskara erabilera esparru ezberdinetan aztertuta, LMHkoen artean alde handiagoak ikusten dira DBHkoen artean
baino. LMHn dantza taldean duten euskara erabilera besteen gainetan nabarmentzen da (%86,0). Ondoren bost esparru ezberdinetan %75-
70aren bueltan dabiltza eta klase partikularrak, dotrina-sendotzan eta pintura eskolan erabilerak nabarmen baxuagoak dira. DBHkoen kasuan,
%35 eta %50aren bueltan dabiltza esparru guztietan, musika eskolan kenduta, %60,9koa dela euskara erabilera.
Esparru guzti horietan, aurretik ikasle-irakasle arteko elkarrizketetan ikusi ditugun joera berdinak antzematen dira, beraz batzuen ekitea
besteengan eragiten duela pentsa daiteke.
86,0
75,8 72,3 71,5 71,4 70,261,0
49,7
26,3
60,9
36,4
48,142,2 44,4
49,3
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
LMH DBH
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
7.7. EREMU FORMALETAN EUSKARA ERABILEREN TASA ESLEITUAK
Aztertutako eskolaz kanpoko eremu formal guztiak bateratu eta bakoitzean parte hartzen duten ikasleen kopurua kontutan hartuz sortu dugu
eremu formaletan euskara erabileren tasa esleituak6. Aurretik agertu bezala, LMHko ikasleen euskara erabilera DBHkoena baino altuagoa da,
bai irakasleekin bai ikaskideen artean. Azpimarratzeko datua kasu honetan ordea, zera da, LMHko ikaskideen arteko euskara erabilera altuagoa
da DBHkoena haien irakasleekin dutena baino.
Orokorrean hartuta, LMHko ikasleek eskolaz kanpo eremu formaletan izaten dituzten elkarrizketen %69,4 euskaraz dira, DBHkoen kasuan %52,5.
EREMU FORMALETAN EUSKARA ERABILERA TASA ESLEITUA
LMH DBH
Irakasle eta monitoreekin 72,3 57,3
Ikaskideekin 65,8 46,6
Eskolaz kanpoko eremu formaleko tasa esleitu orokorra 69,4 52,5
Iturria: Soraluzeko haur eta gaztetxoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
6 Ikus metodozko oharrak
72,3
65,869,4
57,3
46,6
52,5
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
Irakasle eta monitoreekin Ikaskideekin Eskolaz kanpoko eremuformaleko tasa esleitu orokorra
LMH
DBH
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
93
7.8. EREMU EZ FORMALA
Eremu formalean ikasleek egiten duten erabilera aztertu ostean, eremu ez formalean ikaskide
zein lagunekin gertatzen dena ikus dezagun. Alde batetik, kalean lagunartean egiten duten
hizkuntza izango genuke eta bestetik, txateatzeko euren artean darabiltena.
7.8.1. Euskara erabilera ikaskideekin kalean
LMHko ikasleek DBHkoek baino gehiago egiten dute euskaraz beraien artean kalean.
Elkarrizketa guztien %38,5 dira euskaraz LMHren kasuan, %29,6 DBHn.
LMHn multzo nagusia bi hizkuntzetan antzera egiten dutenena da (%32,0) eta desoreka
dagoenean (euskararen alde edo gaztelaniaren alde), gaztelaniaren multzoak handiagoak
dira. Beti euskaraz edo gehienetan egiten dutenak %19,6 gehitzen dute, multzo berdinak
gaztelaniaren aldean %48,4.
DBHn joera antzekoa da, gaztelaniaren aldeko hautua pixka bat indartsuagoa delarik.
Ikaskideekin kalean
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 6,6 8,2 3,5
Gehiago euskaraz 9,0 11,4 4,4
Bietara 30,1 32,0 26,5
Gehiago gaztelaniaz 28,0 22,8 38,1
Beti gaztelaniaz 26,2 25,6 27,4
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 332 219 113
Esleitutako erabilera tasa 35,5 38,5 29,6
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
6,6 8,2 3,5
9,0 11,4
4,4
30,132,0
26,5
28,022,8
38,1
26,2 25,6 27,4
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hitzkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
94
7.8.2. Euskara erabilera lagunekin txateatzen
Lagunekin txateatzen dutenean, ikaskideekin kalean duten erabilerarekin alderatuta, LMHko
ikasleen kasuan euskara erabilera apur bat igotzen da, DBHkoen kasuan berriz, mantentzen
da. Bi hizkuntzak neurri berean erabiltzearen aukera da bereziki indartzen dena bi
ikasmailetan.
LAGUNEKIN TXATEATU
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 2,3 4,5 0,0
Gehiago euskaraz 6,9 8,9 4,7
Bietara 46,3 53,6 38,7
Gehiago gaztelaniaz 17,9 8,9 27,4
Beti gaztelaniaz 26,6 24,1 29,2
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 218 112 106
Esleitutako erabilera tasa 35,1 40,2 29,7
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
2,3 4,56,9
8,94,7
46,3
53,6
38,7
17,9
8,9
27,4
26,6 24,1 29,2
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
95
7.9. EREMU EZ FORMALA, SINTESIA
Eremu ez formaleko bi aldagaiak aztertuta, ez da ageri alde handirik. LMHkoen kasuan apur
bat gehiago egiten dute euskaraz txateatzen dutenean (idatzizko komunikazioa) kalean
elkarrekin daudenean (ahozkoa) baino. Baina aldea txikia da euren kasuan eta DBHkoen
kasuan berdina da portzentajea.
Guztira, LMH eta DBHkoen arteko aldea ia 10 puntukoa da testuinguru ez formaletan. LMHko
ikasleen lagun arteko elkarrizketen %39,3 euskaraz diren bitartean, DBHko ikasleena %29,7
dira.
38,540,2 39,3
29,6 29,7 29,7
%0,0
%5,0
%10,0
%15,0
%20,0
%25,0
%30,0
%35,0
%40,0
%45,0
IKASKIDEEKIN KALEAN LAGUNEKIN TXATEATU LAGUNEKIN/IKASKIDEEKIN EZFORMALA, TASA ESLEITU
OROKORRA
LMH DBH
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
96
7.10. KOMUNIKABIDE ETA KULTUR KONTSUMOA
Kultur eta komunikabide kontsumoa zein hizkuntzatan egiten duten bildu dugu jarraian, alegia,
telebista ikusi, musika entzun, liburuak irakurri, irratia entzun, Interneten nabigatu eta zineman
pelikulak ikusi ohi dituztenean zein hizkuntzatan egiten duten.
7.10.1. Telebista ikustean hizkuntza hautaketa
Telebista ikusteko orduan, LMHko ikasleek zertxobait gehiago ikusten dute euskaraz
DBHkoek baino. LMHko ikasleen artean telebista ikusten duten guztiaren laurdena baino
gehiago ikusten dute euskaraz (%27,7). DBHkoen kasuan bosten bat (%21,6). Bietan telebista
beti gaztelaniaz ikusten dutenak dira nagusi (%39,4 eta %39,1 hurrenez hurren).
Telebista ikusi
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 3,3 5,0 0,0
Gehiago euskaraz 2,7 3,6 0,9
Bietara 27,5 29,4 23,6
Gehiago gaztelaniaz 26,3 21,3 36,4
Beti gaztelaniaz 39,3 39,4 39,1
Beste hizkuntza batean 0,9 1,4 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 331 221 110
Esleitutako erabilera tasa 25,7 27,7 21,6
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
3,3 5,02,7 3,60,9
27,529,4
23,6
26,3 21,336,4
39,3 39,4 39,1
0,9 1,4
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
97
7.10.2. Irratia entzutean hizkuntza hautaketa
Irratia entzuteko orduan ordea, DBHko ikasleek zertxobait gehiago entzuten dute euskaraz
LMHkoek baino. LMHko ikasleen artean entzuten duten guztiaren %45,9 izaten da euskaraz,
DBHkoen kasuan %48,8. Badirudi irratia entzuteko orduan LMHko ikasleak “polarizatuagoak”
daudela. Irratia beti gaztelaniaz entzuten dutenak LMHn DBHn baino nabarmen gehiago
izateaz gain (%34,8 eta %18,5 hurrenez hurren), beti euskaraz entzuten dutenak ere gehiago
dira LMHn DBHn baino (%23,9 eta %15,4 hurrenez hurren).
Irratia entzun
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 20,4 23,9 15,4
Gehiago euskaraz 12,7 12,0 13,8
Bietara 29,9 22,8 40,0
Gehiago gaztelaniaz 8,9 6,5 12,3
Beti gaztelaniaz 28,0 34,8 18,5
Beste hizkuntza batean 0,0 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 157 92 65
Esleitutako erabilera tasa 47,1 45,9 48,8
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
20,4 23,915,4
12,712,0
13,8
29,9 22,8 40,0
8,96,5
12,3
28,034,8
18,5
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
98
7.10.3. Musika entzutean hizkuntza hautaketa
Musika entzuteko orduan berriro ere LMHko ikasleek zertxobait gehiago entzuten dute
euskaraz DBHkoek baino. LMHko ikasleen artean entzuten duten guztiaren herena baino
gehiago izaten da euskaraz (%35,1). DBHkoen kasuan laurden bat (%27,8). Bi ikasmailetan
musika entzuteko orduan ia denak bi hizkuntzen artean eta gaztelaniaren aldeko aukeretan
banatzen dira.
Musika entzun
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 5,7 8,5 0,9
Gehiago euskaraz 5,1 5,9 3,7
Bietara 34,1 34,6 33,3
Gehiago gaztelaniaz 23,3 19,7 29,6
Beti gaztelaniaz 29,7 30,9 27,8
Beste hizkuntza batean 2,0 0,5 4,6
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 296 188 108
Esleitutako erabilera tasa 32,4 35,1 27,8
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
5,7 8,50,9
5,15,9
3,7
34,134,6
33,3
23,3 19,729,6
29,7 30,927,8
2,0 0,5 4,6
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
99
7.10.4. Liburuak irakurtzean hizkuntza hautaketa
Liburuak ere LMHko ikasleek irakurtzen dituzten gehiago euskaraz DBHkoek baino. LMHko
ikasleen artean erdia baino gehiago irakurtzen dute euskaraz (%56,9). DBHkoek hamarretik
lau irakurtzen dituzte euskaraz (%41,7). Bi ikasmailetan bi hizkuntzetan irakurtzen dutela
esaten dutenek osatzen dituzte multzorik handienak (%51,5 eta %65,7 hurrenez hurren).
LMHkoen ia laurdenak (%23,3) dena euskaraz irakurtzen dutela erantzun dute. Multzo berdina
DBHn %1,0 da.
Liburuak irakurri
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 15,8 23,3 1,0
Gehiago euskaraz 8,0 9,2 5,7
Bietara 56,3 51,5 65,7
Gehiago gaztelaniaz 7,4 3,9 14,3
Beti gaztelaniaz 12,2 11,7 13,3
Beste hizkuntza batean 0,3 0,5 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 311 206 105
Esleitutako erabilera tasa 51,8 56,9 41,7
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
15,823,3
1,0
8,0
9,2
5,7
56,3
51,5
65,7
7,4 3,9
14,3
12,2 11,7 13,3
0,3 0,5
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
100
7.10.5. Interneten nabigatzean hizkuntza hautaketa
Interneten WEB orri ezberdinetan ibiltzen direnean, LMHko ikasleak %29,0tan euskaraz
dauden edukiak jarraitzen dituzte, DBHko ikasleen kasuan %22,2 dira horiek. Bi ikasmailetan,
multzo nagusia beti gaztelaniaz dauden edukiak jarraitzen dituztenak dira (%38,7 eta %37,6
hurrenez hurren). DBHn ez dago inor beti euskaraz edo gehiago euskaraz erantzun duenik.
Interneten web orriak bisitatu
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 3,0 5,2 0,0
Gehiago euskaraz 3,0 5,2 0,0
Bietara 28,4 29,7 26,6
Gehiago gaztelaniaz 26,9 20,6 35,8
Beti gaztelaniaz 38,3 38,7 37,6
Beste hizkuntza batean 0,4 0,6 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 264 155 109
Esleitutako erabilera tasa 26,2 29,0 22,2
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
3,0 5,23,05,2
28,429,7
26,6
26,9 20,635,8
38,3 38,7 37,6
0,4 0,6
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
101
7.10.6. Filmak ikustean hizkuntza hautaketa
Filmak edo pelikulak ikustean, LMHko ikasleak %28,6tan euskaraz dauden pelikulak ikusten
dituzte. DBHko ikasleen kasuan %14,8 dira horiek. Bi ikasmailetan, multzo nagusia beti
gaztelaniaz dauden edukiak jarraitzen dituztenak dira (%40,4 eta %53,1 hurrenez hurren).
DBHn ez dago inor beti euskaraz edo gehiago euskaraz erantzun duenik.
Zineko pelikulak ikusi
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz 5,8 8,8 0,0
Gehiago euskaraz 1,7 2,6 0,0
Bietara 19,9 23,8 12,2
Gehiago gaztelaniaz 27,5 23,8 34,7
Beti gaztelaniaz 44,7 40,4 53,1
Beste hizkuntza batean 0,3 0,5 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0
(n) 291 193 98
Esleitutako erabilera tasa 24,0 28,6 14,8
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
5,8 8,81,72,6
19,923,8
12,2
27,523,8
34,7
44,7 40,453,1
0,3 0,5
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hizkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
102
7.11. KOMUNIKABIDE ETA KULTUR KONTSUMOA, SINTESIA
Komunikabide eta kultur kontsumoko tasa esleitu guztiak batera ekarrita, LMHn euskaraz
gehien egiten dena liburuak irakurtzea dela ikus dezakegu. DBHn berriz, irratia entzutea da,
nahiz eta liburuak irakurtzea ere hurbil dagoen. Irratia euskaraz entzutea da gainera, DBHkoek
LMHkoek baino gehiago egiten duten ekintza bakarra komunikabideen arlo honetan. Dena
dela, nahiz eta irratia euskaraz entzun, musikara joaten garenean kopuruak jaisten dira eta
gehiago DBHkoen kasuan LMHkoen kasuan baino.
56,9
45,9
35,1
29,0 27,7 28,6
41,7
48,8
27,8
22,2 21,6
14,8
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
LIBURUAKIRAKURRI
IRRATIA ENTZUN MUSIKA ENTZUN INTERNETEN WEBORRIAK BISITATU
TELEBISTA IKUSI ZINEKO PELIKULAKIKUSI
LMH DBH
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
103
7.12. IKASLEEN EUSKARA ERABILEREN TASA ESLEITUAK, EREMU
NAGUSIAK
Lau eremuak bere osotasunean hartuta (komunikabide eta kultur kontsumoa alde batera
utzita), eskolaz kanpoko eremu formaletan da euskara gehien erabiltzen duten eremua, bai
LMHko ikasleek bai DBHkoek. Horretan zalantzarik gabe, eragina dute euskaraz egin eta
euskara bultzatzen duten irakasle eta monitoreek. Hala ere, kontuan hartzen badugu ikasleen
arteko euskara erabilera eskolaz kanpoko eremu formaletan, hor ere euskara erabilera
altuagoa da eskolakoa baino (%65,8 LMHn eta %46,6 DBHn, 6.7. atalean ikus daitekeen
moduan).
Bestalde, etxeko erabileran bi ikasmailen arteko aldeak irauli egiten dira eta gutxigatik bada
ere DBHko ikasleek LMHkoek baino gehiago egiten dute euskaraz.
Tasa esleituak, eremu orokorrak
LMH DBH
ESKOLAZ KANPOKO EREMU FORMALEKO TASA ESLEITU OROKORRA 69,4 52,5
IKASLEEN ARTEKO ESKOLA ERABILERA OROKORRA 56,7 35,2
LAGUNEKIN/IKASKIDEEKIN EZ FORMALA 39,3 29,7
ETXEKO ERABILERA ESLEITUA 38,8 40,2
Iturria: Soraluzeko haur eta gaztetxoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
69,4
56,7
39,3 38,8
52,5
35,2
29,7
40,2
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
ESKOLAZ KANPOKO EREMUFORMALEKO TASA ESLEITU
OROKORRA
IKASLEEN ARTEKO ESKOLAERABILERA OROKORRA
LAGUNEKIN/IKASKIDEEKINEZ FORMALA
ETXEKO ERABILERAESLEITUA
LMH DBH
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
104
7.13. IKASLEEN EUSKARA ERABILEREN TASA ESLEITUAK, GUZTIAK
Eguneroko jardueretan eta esparru desberdinetan euskaraz aritzeko ikasleek duten ohituraren
argazkia egiteko euskara erabileraren tasa esleitu guztiak batera ekarri ditugu taula honetara,
balio altuenetatik baxuenera ordenatuta.
Guztira LMH DBH ALDEA
1. IRAKASLE EDO MONITOREEKIN MUSIKA ESKOLAN 87,8 92,5 72,2 20,3
2. IRAKASLE EDO MONITOREEKIN DANTZA TALDEAN 84,4 93,2
3. IRAKASLE EDO MONITOREEKIN LUDOTEKA/GAZTETXOKOAN 82,4 84,9 71,1 13,8
4. IRAKASLE EDO MONITOREEKIN ESKOLA KIROLEKO SAIOAKN 75,9 84,5 54,2 30,4
5. IRAKASLE EDO MONITOREEKIN LIBURUTEGIAN 75,0 79,7 58,1 21,6
6. LAGUN EDO TALDEKIDEEKIN DANTZA TALDEAN 74,4 86,0
7. LAGUN EDO TALDEKIDEEKIN MUSIKA ESKOLAN 72,7 75,8 60,9 14,9
8. IRAKASLE EDO MONITOREEKIN SORA FUTBOL TALDEAN 68,8 83,7 49,2 34,5
9. LAGUN EDO TALDEKIDEEKIN LUDOTEKA/GAZTETXOKOAN 66,8 71,4 42,2 29,2
10. LAGUN EDO TALDEKIDEEKIN ESKOLA KIROLEKO SAIOETAN 65,6 71,5 48,1 23,4
11. LAGUN EDO TALDEKIDEEKIN LIBURUTEGIAN 64,1 72,3 36,4 36,0
12. IKASKIDEEKIN KLASE GARAIAN 61,2 71,2 41,4 29,8
13. LAGUN EDO TALDEKIDEEKIN SORA FUTBOL TALDEAN 59,2 70,2 44,4 25,9
14. IRAKASLE EDO MONITOREEKIN KLASE PARTIKULARRAKN 56,3 57,7 54,9 2,9
15. LAGUN EDO TALDEKIDEEKIN KLASE PARTIKULARRETAN 55,4 61,0 49,3 11,6
16. LIBURUAK IRAKURRI 51,8 56,9 41,7 15,3
17. IRAKASLE EDO MONITOREEKIN DOTRINA-SENDOTZAN 50,0 49,7
18. LAGUN EDO TALDEKIDEEKIN DOTRINA-SENDOTZAN 49,0 49,7
19. IRRATIA ENTZUN 47,1 45,9 48,8 -2,9
20. ANAI-ARREBEKIN EUSKARA ERABILERA 45,1 45,1 45,2 0,0
21. IKASKIDEEKIN JOLASORDUAN 43,6 49,3 32,3 17,0
22. AITAREKIN 39,4 40,9 36,5 4,4
23. GURASOAK ETA ANAI-ARREBOK BAZKALTZEKO EDO AFALTZEKO
GARAIAN GUZTIOK ELKARREKIN 36,0 37,2 33,6 3,5
24. AMAREKIN 35,8 38,2 31,0 7,2
25. IKASKIDEEKIN KALEAN 35,5 38,5 29,6 8,8
26. LAGUNEKIN TXATEATU 35,1 40,2 29,7 10,5
27. MUSIKA ENTZUN 32,4 35,1 27,8 7,3
28. LAGUN EDO TALDEKIDEEKIN PINTURA ESKOLAN 28,1 26,3
29. INTERNETEN WEB ORRIAK BISITATU 26,2 29,0 22,2 6,8
30. TELEBISTA IKUSI 25,7 27,7 21,6 6,1
31. ZINEKO PELIKULAK IKUSI 24,0 28,6 14,8 13,8
32. IRAKASLE EDO MONITOREEKIN PINTURA ESKOLAN 11,7 12,8
Taularen goialdean dauden eremuak eta interlokutoreak ikusita argi ikusten da monitore edo
irakasleak euskaraz egin dadin eragile garrantzitsuak direla Soraluzen. Batez ere, musika
eskolan, dantza taldean, Ludoteka/Gaztetxokoan, eskola kiroleko saioetan edota liburutegian
bezalako eremu formaletan.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
105
Horien ondotik datozenak, hain justu, lagunekin edo ikaskideekin ematen diren elkarrizketak
dira, baina irakasleekin edo monitoreekin aipatu ditugun espazio berdinetan. Hau da, irakasle
edo monitoreen eragina ez da soilik beraiekin ikasleek dituzten elkarrizketetan nabaritzen,
espazio horietan ematen diren ikasleen arteko elkarrizketetan eragiten dute baita ere. Espazio
horietako giroek, orokorrean, euskararen erabilera indartzen dutela esan daiteke.
Kontrako aldean eta aurretik esandakoa indartuz, pintura eskolan, irakasle edo monitorearekin
euskara erabilera da guztietan txikiena eta horrek ikasleen arteko euskara erabileran ere
eragiten duela ematen du, hori baita ikasleen arteko erabilera baxuena ematen duena.
Aldeei erreparatuta, irratia entzuten ematen da euskara erabilera altuagoa DBHko ikasleen
artean LMHkoen artean baino. Hori gertatzen den eremu bakarra da (aurretik aipatutako
etxeko erabileraz gain). Dena den, kontuan hartu behar dugu, ziur aski, LMHko haurrek
DBHkoek baino dezente gutxiago entzungo dutela irratia.
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
106
7.14. GURASOEN HIZKUNTZA ERABILERA
7.14.1. Gurasoen artean
Gurasoen arteko elkarrizketak, hizkuntza bakarrean ematen direnean, gehienak gaztelaniaz
(%45,8) edo beste hizkuntza batean (%12,2) ematen dira, euskaraz baino gehiago (%9,4).
Ikasmailaka aztertuta, ikasleen adina gero eta altuagoa izan gurasoen arteko euskara
erabilera gero eta baxuagoa da. HHko gurasoen arteko elkarrizketen %31,5 ematen dira
euskaraz, LMHkoena %20,9ra jaisten da eta DBHn beste piska bat jaitsita %19,3an geratzen
da.
Guztira HH LMH DBH
Beti euskaraz 9,4 14,3 8,6 5,7
Gehiago euskaraz 3,8 7,1 2,4 2,9
Bietara 15,5 17,9 14,4 15,2
Gehiago gaztelaniaz 13,4 11,6 13,4 15,2
Beti gaztelaniaz 45,8 34,8 47,8 53,3
Beste hizkuntza batean 12,2 14,3 13,4 7,6
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 426 112 209 105
Esleitutako erabilera tasa 23,3 31,5 20,9 19,3
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Gurasoen hizkuntza gaitasuna kontuan hartzen badugu, argia da horren eragina hizkuntza
erabileran. Horrela bi gurasoak elebidunak direnean, elkarrizketen %58,8 dira euskaraz.
Gurasoetako bat elebiduna ez izateak euskararen erabilera %13,6raino jaistea dakar.
9,4 14,38,6 5,7
3,87,1
2,42,9
15,5
17,9
14,4 15,2
13,4
11,6
13,4 15,2
45,834,8
47,853,3
12,2 14,3 13,47,6
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira HH LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hitzkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
107
Gurasoen artean, gurasoen hizkuntza gaitasunaren arabera
Guraso
elebidunak
Guraso bat
elebiduna bestea
hartzailea
Bi gurasoak
elebidun
hartzaileak
Guraso bat elebidun
hartzailea bestea
erdalduna
Bi gurasoak
erdaldunak
Beti euskaraz 28,2 0,0 0,0 0,0 0,0
Gehiago euskaraz 9,2 0,0 1,4 0,0 0,0
Bietara 40,1 10,4 1,4 0,0 0,0
Gehiago gaztelaniaz 14,8 33,8 4,1 2,3 3,6
Beti gaztelaniaz 7,7 53,2 83,8 81,8 33,9
Beste hizkuntza
batean 0,0 2,6 9,5 15,9 62,5
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 142 77 74 44 56
Esleitutako
erabilera tasa 58,8 13,6 2,7 0,6 0,9
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
28,2
0,0 0,0 0,0 0,0
9,2
0,0 1,4 0,0 0,0
40,1
10,41,4 0,0 0,0
14,8
33,8
4,12,3 3,6
7,7
53,2
83,881,8
33,9
0,0 2,69,5
15,9
62,5
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guraso elebidunak Guraso batelebiduna bestea
hartzailea
Bi gurasoak elebidunhatzaileak
Guraso bat elebidunhartzailea bestea
erdalduna
Bi gurasoakerdaldunak
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara
Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hitzkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
108
7.14.2. Eskolarekin
Gurasoek eskolarekin duten harremanetan izaten duten euskara erabilera ia %50ekoa da.
Handiagoa da HHn beste bi ikasmailetan baino, zeintzuetan parekoa den (%45 inguru). Beraz,
eskolak gurasoen euskara erabileran ere eragiten du, bikoiztu baino gehiago eginez.
Guztira HH LMH DBH
Beti euskaraz 32,4 45,5 31,1 25,5
Gehiago euskaraz 9,7 6,3 8,5 13,6
Bietara 14,0 15,2 13,2 14,5
Gehiago gaztelaniaz 7,4 5,4 6,1 10,0
Beti gaztelaniaz 36,5 27,7 41,0 36,4
Beste hizkuntza batean 0,0 100,0 100,0 100,0
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 299 112 212 110
Esleitutako erabilera tasa 48,6 59,2 45,6 45,5
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
32,4
45,5
31,125,5
9,7
6,3
8,513,6
14,0
15,2
13,2 14,5
7,4
5,4
6,110,0
36,527,7
41,0 36,4
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira HH LMH DBH
Beti euskaraz Gehiago euskaraz Bietara Gehiago gaztelaniaz Beti gaztelaniaz Beste hitzkuntza batean
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
109
8 EUSKARAREKIKO IRITZI ETA JARRERAK
8.1. IKASLEEN EUSKARAREKIKO IRITZIAK (DBH)
Atal honetan ikasleek euskararekiko duten interesa zein honekin erlazionatutako hainbat
baieztapenekin duten adostasun maila zenbatekoa den jaso dugu.
Hiru laurdenek euskararekiko interesa nahikoa edo handia dela diote, eta inongo interesik ez
dutela aipatzen dutenak %3,6 besterik ez dira.
Nolakoa da euskararekiko duzun
interesa?
Handia 29,7
Nahikoa 45,9
Erdipurdikoa 10,8
Txikia 9,9
Inolakorik ez 3,6
Guztira 100,0
(n) 111
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
10etik 6 ikasleren ustez, euskara beharrezko hizkuntza da eta heren bat pasatxok (%35,7k)
ez du posiziorik hartzen. Baieztapenaren kontra azaltzen direnak %3,6 besterik ez dira, berriro
ere.
Euskara beharrezko hizkuntza da
Gehienbat ados 60,7
Ez ados ez aurka 35,7
Gehienbat aurka 3,6
Guztira 100,0
(n) 112
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Handia; %29,7
Nahikoa; %45,9
Erdipurdikoa; %10,8
Txikia; %9,9
Inolakorik ez; %3,6
Gehienbat ados; %60,7
Ez ados ez aurka; %35,7
Gehienbat aurka; %3,6
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
110
Gehienbat ados; %66,1
Ez ados ez aurka; %31,3
Gehienbat aurka; %2,7
Gehienbat ados; %92,8
Ez ados ez aurka; %5,4
Gehienbat aurka; %1,8
Gehienbat ados; %75,0
Ez ados ez aurka; %19,6
Gehienbat aurka; %5,4
Aurreko baieztapenaren antzeko banaketa du beste honekiko iritziak, baina gehiago dira
euskara denok ikastea garrantzitsua dela pentsatzen dutenak (%66,1) eta zertxobait gutxiago
aurka azaltzen direnak.
Garrantzitsua da denok euskara ikastea
Gehienbat ados 66,1
Ez ados ez aurka 31,3
Gehienbat aurka 2,7
Guztira 100,0
(n) 112
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Hizkuntza bi edo gehiago jakitea pertsonaren garapen intelektualaren ikuspunturako
abantailatzat ikusten du gehiengo nagusi batek (%92,8k) eta kontrakoa uste dutenak %1,8
besterik ez dira.
Hizkuntza bi edo gehiago jakitea abantaila
da pertsonaren garapen intelektualerako
Gehienbat ados 92,8
Ez ados ez aurka 5,4
Gehienbat aurka 1,8
Guztira 100,0
(n) 111
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Euskara “gure” sentitzen dute hiru laurdenek eta bosten batek ez du posizio hartzen
baieztapen honen aurrean.
Euskara gurea den zerbait da
Gehienbat ados 75,0
Ez ados ez aurka 19,6
Gehienbat aurka 5,4
Guztira 100,0
(n) 112
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
111
DBHko IKASLEEN IRITZIEN SINTESIA
Iritzi guztiak elkarren ondoan jarrita, adostasun gehien eskuratzen duen esaldia hizkuntzak
jakitea abantaila bezala adierazten duena da. Bigarren maila batean daude euskararekiko
interesa eta euskara zerbait “gurea” bezala ikustea. Euskara (ikastearen) beharrezkotasuna
da adostasun gutxien biltzen duen ideia.
DBH
IKASLEAK
Hizkuntza bi edo gehiago jakitea abantaila da pertsonaren garapen intelektualerako 92,8
Nolakoa da euskararekiko duzun interesa? 75,7
Euskara gurea den zerbait da 75,0
Garrantzitsua da denok euskara ikastea 66,1
Euskara beharrezko hizkuntza da 60,7
*Handia eta nahikoa kategoriak batuta.
92,8
75,7 75
66,160,7
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Hizkuntza bi edo gehiago jakitea abantaila da pertsonaren garapen intelektualerako
Nolakoa da euskararekiko duzun interesa?*
Euskara gurea den zerbait da
Garrantzitsua da denok euskara ikastea
Euskara beharrezko hizkuntza da
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
112
8.2. GURASOEN EUSKARAREKIKO JARRERA ETA IRITZIAK
Gurasoek euskararekiko duten interesa eta honen inguruko jarrera eta iritzia neurtzeko
hainbat baieztapenekiko duten adostasun maila aztertuko dugu jarraian.
10etik 8 gurasok euskarekiko interes nahikoa edo handia azaltzen du, eta interes handia
azaltzen dutenen artean (%49,5) zenbat eta haur gazteagoen guraso izan, orduan eta
handiagoa da.
Interes txikia edo inolako interesik ez dutela diotenak %6,2 besterik ez dira, interes bera agertu
duten ikasleak baino gutxiago (%13,5).
Nolakoa da euskararekiko duzuen interesa?
Guztira HH LMH DBH
Handia 49,5 61,6 50,7 39,8
Nahikoa 29,2 23,2 28,7 30,6
Erdipurdikoa 15,3 12,5 14,8 16,7
Txikia 3,1 0,9 2,4 5,6
Inolakorik ez 3,1 1,8 3,3 7,4
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 295 112 209 108
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Euskara beharrezko hizkuntza dela uste du 10etik 8k eta gainerakoen artean gehienek
(%17,6k) ez dute baieztapen honen aurrean kontrako edo aldeko iritzirik adierazten. Kontra
azaltzen direnak (%2,4) nagusiki DBHko ikasleen guraso dira, eta gainera, aldekotasun
portzentaje baxuena hauen artean aurkitzen dugu (%72,0).
49,5
61,6
50,7
39,8
29,2
23,2
28,7 30,6
15,312,5
14,8 16,7
3,10,9 2,4
5,63,1 1,8 3,3
7,4
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
Guztira HH LMH DBH
Handia Nahikoa Erdipurdikoa Txikia Inolakorik ez
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
113
Euskara beharrezko hizkuntza da
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados 80,0 85,6 81,0 72,0
Ez ados ez aurka 17,6 12,6 17,1 24,3
Gehienbat aurka 2,4 1,8 1,9 3,7
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 295 111 210 107
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Haur guztiek euskara ikastea garrantzitsua dela baieztatzean aldekotasuna nabarmen igotzen
da adin guztietako haurren gurasoen artean, kontrakotasuna eta posiziorik hartzen ez dutenen
portzentajeak jaisten diren bezala. Aurreko baieztapenekin gertatzen zen bezala, baina horren
alde handirik izan gabe oraingoan, seme-alaba nagusienak dituzten gurasoen artean dugu
baieztapenarekiko aldekotasunik apalena.
Garrantzitsua da haur guztiek euskara ikastea
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados 92,3 94,6 93,8 87,0
Ez ados ez aurka 6,7 4,5 4,7 11,1
Gehienbat aurka 1,0 0,9 1,4 1,9
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 297 112 211 108
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
8085,6
81,0
72,0
17,612,6
17,124,3
2,4 1,8 1,9 3,7
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados Ez ados ez aurka Gehienbat aurka
92,3 94,6 93,887,0
6,7 4,5 4,711,1
1,0 0,9 1,4 1,9
%0,0
%20,0
%40,0
%60,0
%80,0
%100,0
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados Ez ados ez aurka Gehienbat aurka
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
114
Hizkuntza bi edo gehiago jakitea haurren garapen intelektualerako abantailatzat du gurasoen
gehiengo zabalak (%98) eta hau ukatzen duten kasu apurrek DBHko ikasleak dituzte seme-
alaba.
Hizkuntza bi edo gehiago jakitea abantaila da haurraren garapen intelektualerako
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados 98,0 97,3 98,1 95,4
Ez ados ez aurka 1,3 1,8 0,9 2,8
Gehienbat aurka 0,7 0,9 0,9 1,9
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 297 112 211 108
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Haurrek euskara ikas dezaten eskola tresna baliagarritzat jotzen dute guraso gehienek
(%96,3).
Eskola tresna baliagarria eta egokia da haurrek euskara ikas dezaten
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados 96,3 95,5 96,2 94,4
Ez ados ez aurka 3,0 3,6 3,8 4,6
Gehienbat aurka 0,7 0,9 0,0 0,9
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 297 112 211 108
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
98 97,3 98,1 95,4
1,3 1,8 0,9 2,80,7 0,9 0,9 1,9
%0,0
%20,0
%40,0
%60,0
%80,0
%100,0
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados Ez ados ez aurka Gehienbat aurka
96,3 95,5 96,2 94,4
3 3,6 3,8 4,60,7 0,9 0,0 0,9
%0,0
%20,0
%40,0
%60,0
%80,0
%100,0
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados Ez ados ez aurka Gehienbat aurka
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
115
Haurrek euskaraz hitz egiteko toki gehiago izatea gustatuko litzaioke guraso askori (%78,6ri),
eta ia gainerako guztiak ez dira baieztapen honen aurrean ez ados ez aurka azaltzen. Mailaka
aztertuta, ordea, nahi hori indar gutxienez azaltzen dutenak haur gazteenen guraso direnak
ditugu, baita, oso baxua den arren, kontrakotasuna azaltzen dutenen portzentajerik altuena
(%0,9) biltzen dutenak ere.
Haurrek euskaraz hitz egiteko toki eta ekintza gehiago izatea gustatuko litzaiguke
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados 78,6 74,8 78,9 78,5
Ez ados ez aurka 20,7 24,3 21,1 20,6
Gehienbat aurka 0,7 0,9 0,0 0,9
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 294 111 209 107
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Euskara gizarte kohesiorako eta integraziorako elementu garrantzitsua delako ustea dute
gurasoen hiru laurdenek, haur nagusienen guraso direnen artean nabarmenago. Aldekotasun
apalenarekin gertatzen den bezala (%69,1), Haur Hezkuntzako zikloko haurren gurasoen
artean dugu nabarmenagoa kontrako iritzia, %3,6koa besterik ez den kontrako iritzi
orokorraren gainetik.
Euskara gizarte kohesio eta integraziorako tresna baliagarria da
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados 74,6 70,5 74,9 75,5
Ez ados ez aurka 23,4 25,9 23,2 23,6
Gehienbat aurka 2,0 3,6 1,9 0,9
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 295 112 211 106
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
78,6 74,878,9 78,5
20,7 24,3 21,1 20,6
0,7 0,9 0,0 0,9
%0,0
%20,0
%40,0
%60,0
%80,0
%100,0
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados Ez ados ez aurka Gehienbat aurka
74,670,5
74,9 75,5
23,4 25,9 23,2 23,6
2 3,6 1,9 0,9
%0,0
%20,0
%40,0
%60,0
%80,0
%100,0
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados Ez ados ez aurka Gehienbat aurka
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
116
Euskara hizkuntza zaila delako irudipena gurasoen erdiek baino gehiagok (%52,4k) uste dute,
mailaka aztertuta, zenbat eta seme-alaba nagusiagoak izan, nabarmenago. Era berean, hala
ez dela uste dutenak (10etik 1) zenbat eta seme-alaba gazteagoak izan, are gehiago dira.
Euskara hizkuntza zaila da
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados 52,4 45,9 51,2 56,5
Ez ados ez aurka 37,2 38,7 37,4 36,1
Gehienbat aurka 10,5 15,3 11,4 7,4
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 296 111 211 108
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
Euskara “gure” sentitzen duten gurasoak nagusi dira (%81,4) eta gainerakoen artean
baieztapen honekiko kontrakotasunak %1eko babesa besterik ez du. Mailaka aztertzen
badugu, DBHko ikasleen gurasoen artean iritzi orokorraren gainetik daude alde zein kontra
azaltzen direnak eta LMHko gurasoen artean dago posiziorik hartzen ez dutenen kopuru
altuena (%20,0).
Euskara gurea den zerbait da
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados 81,4 80,0 80,5 84,1
Ez ados ez aurka 17,6 20,0 18,1 14,0
Gehienbat aurka 1,0 0,0 1,4 1,9
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 295 110 210 107
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
52,445,9
51,256,5
37,2 38,7 37,4 36,1
10,515,3
11,47,4
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados Ez ados ez aurka Gehienbat aurka
81,4 80,0 80,5 84,1
17,6 20,0 18,114,0
1 0,0 1,4 1,9
%0,0
%20,0
%40,0
%60,0
%80,0
%100,0
Guztira HH LMH DBH
Gehienbat ados Ez ados ez aurka Gehienbat aurka
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
117
GURASOEN IRITZIEN SINTESIA
Jarraian baieztapenok gehienbat ados dauden gurasoen portzentajeen arabera ordenatuta
aurkeztu ditugu.
Euskara ikastea abantailatzat edo garrantzitsutzat jotzen duten baieztapenak dira gurasoen
artean adostasun zabalena dutenak (%90etik gorakoa), haurrek euskara ikas dezaten
eskolaren papera ontzat ematen duenarekin batera.
Euskara “gure” zerbait eta beharrezkoa izatea baieztatzean, adostasunak zabala izaten
jarraitzen du, baina %80aren bueltan kokatzen da. Hala, haur guztiek euskara ikastea
garrantzitsua dela uste dutenak guztiek ez dute beharrezko hizkuntzatzat jotzen. Bestalde,
DBHko haurren gurasoen multzoan ez beste bietan, “gurea” sentitzen dutenen gainetik dago
beharrezkotasuna aitortzen diotenen kopurua.
Haurrek euskaraz hitz egiteko duten aukerak zabaltzea nahiko luketenak eta euskarari gizarte
kohesio eta integraziorako tresna baliagarri deritzotenak gurasoen hiru laurdenak dira, bi
kasuetan haur gazteenen gurasoen adostasun maila azpitik dagoelarik.
Azkenik, baieztapen guztien artean adostasun portzentajerik baxuena jaso duena
hizkuntzaren zailtasunari dagokiona da, %50aren azpitik balore bakarra duena, HHko haurren
gurasoei dagokiona, hain zuzen (%45,9).
Guztira HH LMH DBH
Hizkuntza bi edo gehiago jakitea abantaila da haurraren garapen
intelektualerako 98,0 97,3 98,1 95,4
Eskola tresna baliagarria eta egokia da haurrek euskara ikas dezaten 96,3 95,5 96,2 94,4
Garrantzitsua da haur guztiek euskara ikastea 92,3 94,6 93,8 87,0
Euskara gurea den zerbait da 81,4 80,0 80,5 84,1
Euskara beharrezko hizkuntza da 80,0 85,6 81,0 72,0
Haurrek euskaraz hitz egiteko toki eta ekintza gehiago izatea gustatuko
litzaiguke 78,6 74,8 78,9 78,5
Euskara gizarte kohesio eta integraziorako tresna baliagarria da 74,6 70,5 74,9 75,5
Euskara hizkuntza zaila da 52,4 45,9 51,2 56,5
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
118
8.3. DBHko IKASLE ETA GURASOEN IRITZIEN ARTEKO ALDERAKETA
Ikasleen artean jasotako adostasuna mailaren hurrenkeran ordenatuta (adostasun zabalena
jaso duen baieztapenetik gutxien jaso duenera), erakusten ditugu bildutako iritzi guztiak
batera.
Ikasle eta gurasoen atxikimendu edo adostasun hurrenkera ezberdina da. Lehen lekuan
dagoen baieztapenean (Hizkuntza bi edo gehiago jakitea abantaila da pertsonaren garapen
intelektualerako) kointziditzen dute, ez ordea hurrengoetan. Horrela gurasoen kasuan
atxikimendu nahiko altuagoa eskuratzen dute euskararen “jabetza” sentimendua edo are
gehiago euskara denok ikastearen garrantzia.
Euskararekiko azaltzen duten interesa ikasle zein gurasoen artean antzekotasun handiagoa
du, ikasleena altuxeagoa bada ere.
IKASLEAK GURASOAK
Hizkuntza bi edo gehiago jakitea abantaila da pertsonaren garapen intelektualerako 92,8 95,2
Nolakoa da euskararekiko duzun interesa?* 75,7 71,2
Euskara gurea den zerbait da 75 84,5
Garrantzitsua da denok euskara ikastea 66,1 87,5
Euskara beharrezko hizkuntza da 60,7 71,8
*Handia eta nahikoa kategoriak batuta.
92,8 95,2
75,771,2
75
84,5
66,1
87,5
60,7
71,8
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
IKASLEAK GURASOAK
Hizkuntza bi edo gehiago jakitea abantaila da pertsonaren garapen intelektualerako
Nolakoa da euskararekiko duzun interesa?*
Euskara gurea den zerbait da
Garrantzitsua da denok euskara ikastea
Euskara beharrezko hizkuntza da
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
119
9 ERANSKINAK
9.1. IKASLEEN HIZKUNTZA GAITASUNA (EUSKARA)
9.1.1. Euskaraz ulertu
Zenbateraino dakizu euskaraz? Ulertu
IKASLEAK ERANTZUNDA IRAKASLEAK ERANTZUNDA
Guztira LMH DBH Guztira HH LMH DBH
Ongi 72,6 70,3 77,2 74,7 76,4 73,0 76,3
Nahiko ongi 19,9 23,4 13,2 18,3 15,4 21,2 15,8
Zertxobait 4,8 4,5 5,3 5,7 6,5 5,4 5,3
Hitz batzuk 2,4 1,8 3,5 1,1 1,6 0,5 1,8
Ezer ez 0,3 0,0 0,9 0,2 0,0 0,0 0,9
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 336 222 114 459 123 222 114
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
9.1.2. Euskaraz hitz egin
Zenbateraino dakizu euskaraz? Hitz egin
IKASLEAK ERANTZUNDA IRAKASLEAK ERANTZUNDA
Guztira LMH DBH Guztira HH LMH DBH
Ongi 60,0 61,5 57,0 54,5 54,5 53,6 56,1
Nahiko ongi 28,7 29,4 27,2 30,1 22,8 33,8 30,7
Zertxobait 6,3 5,9 7,0 10,2 16,3 8,6 7,0
Hitz batzuk 3,6 2,7 5,3 3,9 4,9 3,6 3,5
Ezer ez 1,5 0,5 3,5 1,3 1,6 0,5 2,6
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 335 221 114 459 123 222 114
54,561,5
53,657,0 56,1
22,829,4
33,827,2
30,7
16,3
5,9 8,6 7,0 7,04,9 2,7 3,6 5,3 3,51,6 0,5 0,5 3,5 2,6
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
IRAKASLEAK IKASLEAK IRAKASLEAK IKASLEAK IRAKASLEAK
HH LMH DBH
Ongi Nahiko ongi Zertxobait Hitz batzuk Ezer ez
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
120
9.1.3. Ikasleen hizkuntza gaitasuna
Ikasleen hizkuntza gaitasuna
IKASLEAK ERANTZUNDA IRAKASLEAK ERANTZUNDA
LMH DBH HH LMH DBH
Elebiduna 87,5 84,2 75,8 86,6 86,8
Elebidun hartzailea 12,1 11,4 22,6 12,9 10,5
Erdalduna 0,4 4,4 1,6 0,4 2,6
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 224 114 124 224 114
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
75,8
87,5 86,6 84,2 86,8
22,6
12,1 12,9 11,4 10,51,6 0,4 0,4
4,4 2,6
%0,0
%20,0
%40,0
%60,0
%80,0
%100,0
IRAKASLEAK IKASLEAK IRAKASLEAK IKASLEAK IRAKASLEAK
HH LMH DBH
Elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
121
9.2. IKASLEEN HIZKUNTZA GAITASUNA (GAZTELANIA)
9.2.1. Gaztelaniaz ulertu
Zenbateraino dakizu gaztelaniaz? Ulertu
IKASLEAK ERANTZUNDA IRAKASLEAK ERANTZUNDA
Guztira LMH DBH Guztira HH LMH DBH
Ongi 78,0 74,0 86,0 80,5 65,8 83,3 90,4
Nahiko ongi 17,8 20,2 13,2 13,2 18,3 12,6 8,8
Zertxobait 4,2 5,8 0,9 4,2 7,5 4,1 0,9
Hitz batzuk 0,0 0,0 0,0 1,8 6,7 0,0 0,0
Ezer ez 0,0 0,0 0,0 0,4 1,7 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 337 223 114 456 120 222 114
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
65,874,0
83,3 86,090,4
18,3 20,212,6 13,2
8,87,5 5,8 4,1 0,9 0,96,7
1,7
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
IRAKASLEAK IKASLEAK IRAKASLEAK IKASLEAK IRAKASLEAK
HH LMH DBH
Ongi Nahiko ongi Zertxobait Hitz batzuk Ezer ez
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
122
9.2.2. Gaztelaniaz hitz egin
Zenbateraino dakizu gaztelaniaz? Hitz egin IKASLEAK ERANTZUNDA IRAKASLEAK ERANTZUNDA
Guztira LMH DBH Guztira HH LMH DBH
Ongi 72,9 67,1 84,2 68,3 46,2 68,3 91,2
Nahiko ongi 22,3 26,6 14,0 21,8 27,7 26,2 7,0
Zertxobait 4,5 5,9 1,8 6,8 14,3 5,4 1,8
Hitz batzuk 0,3 0,5 0,0 1,1 4,2 0,0 0,0
Ezer ez 0,0 0,0 0,0 2,0 7,6 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 336 222 114 454 119 221 114
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
46,2
67,1 68,3
84,2
91,2
27,7 26,6 26,2
14,0
7,0
14,3
5,9 5,41,8 1,84,2
0,5
7,6
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
IRAKASLEAK IKASLEAK IRAKASLEAK IKASLEAK IRAKASLEAK
HH LMH DBH
Ongi Nahiko ongi Zertxobait Hitz batzuk Ezer ez
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
123
9.3. HIZKUNTZA GAITASUN ERLATIBOA
9.3.1. Zein hizkuntzatan ulertu errazago (alderaketa ikasle eta irakasleen artean*)
Zein hizkuntzatan ulertu errazago
BIRKODETUA (Ikasleen
erantzuna )
BIRKODETUA (Irakasleen
erantzuna)
Guztira LMH DBH Guztira HH LMH DBH
Euskaraz errazago 16,4 19,8 9,6 12,1 26,7 9,5 1,8
Bi hizkuntzetan erraztasun berberaz 60,7 55,9 70,2 68,2 57,5 68,5 78,9
Gaztelaniaz errazago 22,9 24,3 20,2 19,7 15,8 22,1 19,3
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 336 222 114 456 120 222 114
*Birkodetua Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
26,719,8
9,5 9,6
1,8
57,5 55,9
68,5 70,2
78,9
15,8
24,3 22,1 20,2 19,3
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Irakasleen erantzuna Ikasleen erantzuna Irakasleen erantzuna Ikasleen erantzuna Irakasleen erantzuna
HH LMH DBH
Euskara errazagoa Bi hizkuntzei erraztasun-/zailtasun-maila bera Gaztelania errazagoa
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
124
9.3.2. Zein hizkuntza hitz egin errazago (alderaketa ikasle eta irakasleen artean)
ZEIN HIZKUNTZATAN HITZ EGIN ERRAZAGO (Alderaketa ikasle eta irakasleen artean*)
BIRKODETUA
(IKASLEAK)
IKASLEEK
ERANTZUNDA BIRKODETUA (IRAKASLEAK) IRAKASLEEK ERANTZUNDA
Guztira LMH DBH Guztira LMH DBH Guztira HH LMH DBH Guztira HH LMH DBH
Euskaraz
errazago 19,8 24,7 10,5 26,7 30,0 20,2 18,7 37,0 18,1 0,9 28,1 42,0 26,6 16,7
Bietan
erraztasun
berberaz 45,3 44,3 47,4 35,0 38,6 28,1 43,4 29,4 43,4 57,9 25,7 19,3 26,1 31,6
Gaztelaniaz
errazago 34,8 31,1 42,1 38,3 31,4 51,8 37,9 33,6 38,5 41,2 45,7 37,0 47,3 51,8
Beste - - - - - - - - - - 0,4 1,7 0,0 0,0
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 333 219 114 337 223 114 454 119 221 114 455 119 222 114
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
37,0
42,0
24,7
18,1
30,026,6
10,5
0,9
20,216,7
29,4
19,3
44,3 43,4
38,6
26,1
47,4
57,9
28,131,6
33,637,0
31,1
38,5
31,4
47,3
42,1 41,2
51,8 51,8
1,7
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Irakasleenerantzuna
Irakasleenerantzuna
Ikasleenerantzuna
Irakasleenerantzuna
Ikasleenerantzuna
Irakasleenerantzuna
Ikasleenerantzuna
Irakasleenerantzuna
Ikasleenerantzuna
Irakasleenerantzuna
BERKODETUA ERANTZUNZUZENA
BERKODETUA ERANTZUN ZUZENA BERKODETUA ERANTZUN ZUZENA
HH LMH DBH
Euskara errazagoa Bi hizkuntzei erraztasun-/zailtasun-maila bera Gaztelania errazagoa Beste
Soziolinguistika Klusterra
Martin Ugalde Kultur Parkea, 20140 Andoain - Tel.: 943 592556 - [email protected]
125
9.3.3. Hizkuntza gaitasun erlatiboa (alderaketa ikasle eta irakasleen artean)
Hizkuntza gaitasun erlatiboa
IKASLEEN ERANTZUNA IRAKASLEEN ERANTZUNA
Guztira LMH DBH Guztira HH LMH DBH
Euskal elebiduna 26,6 29,9 20,2 27,7 40,3 26,3 16,7
Elebidun orekatua 33,7 37,1 27,2 25,1 18,5 25,4 31,6
Erdal elebiduna 26,0 20,5 36,8 31,0 16,9 34,8 38,6
Elebidun hartzailea 11,8 12,1 11,4 14,9 22,6 12,9 10,5
Erdalduna 1,8 0,4 4,4 1,3 1,6 0,4 2,6
Guztira 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
(n) 338 224 114 462 124 224 114
Iturria: Soraluzeko haur, gazte eta gurasoen hizkuntza ohituren azterlana, 2015
40,3
29,926,3
20,216,718,5
37,1
25,4 27,231,6
16,920,5
34,8 36,8 38,6
22,6
12,1 12,9 11,4 10,5
1,6 0,4 0,44,4 2,6
%0,0
%10,0
%20,0
%30,0
%40,0
%50,0
%60,0
%70,0
%80,0
%90,0
%100,0
Irakasleen erantzuna Ikasleen erantzuna Irakasleen erantzuna Ikasleen erantzuna Irakasleen erantzuna
HH LMH DBH
Euskal elebiduna Elebidun orekatua Erdal elebiduna Elebidun hartzailea Erdalduna
Top Related