TARTIŞMA HEDEFLERİ
• Sağlıkta şiddetin yeri ve önemini irdelemek
• Şiddetle sağlık ortamı ilişkisini ortaya koymak
• Önleyici tedbirleri tanımlamak
SUNU AKIŞI
• Ne Kadar Önemli?
• Neden Şiddet Var?
• Ne Yapalım?
“Bütün yakın insani ilişkiler, varlıklarını sürdürmelerini neredeyse olanaksız kılacak,
delici, tahammül edilemez bir saydamlıkla aydınlanmış durumdalar. Çünkü bir yandan
her türlü hayati ilginin merkezine paranın tahripkârlığı yerleşmiş; diğer yandan da bu
durumun kendisi, neredeyse bütün ilişki imkânlarına set çeken bir barikat.
Dolayısıyla doğal olduğu kadar ahlaki düzlemde de hesapsız bir güven, sükûnet ve
sağlık ortadan kayboluyor.”
Walter Benjamin
Buck-Morss S, Görmenin Diyalektiği, Metis Yayınları, 2010.
“ŞİDDET”• Şiddet;
– Köken Arapça• Sertlik• Sert ve katı davranış• Kaba kuvvet
• Violence;– Köken Latince (Violentia)
• Violare = Şiddet kullanarak hareket etmek• Vis = Güç, erk, bedensel güç
ŞİDDET FELSESİ
• Şiddet;
– bir başkasının özgürlüğüne,
– bedenine
– kendisini kişi olarak tanımlayan değer
yüklediği her şeye
– bunlar için gerekli araçlara
– zarar verecek biçimde harekete geçme
Turan H, FelsefeYazın, 2007.
ŞİDDET (DSÖ)
• Şiddet;
– kişinin kendisine
– başka birisine
– bir gruba
– topluma karşı gücünü istemli olarak kullanması
ya da tehdit etmesi
Krug EG, World Health Organization, 2002.
Türk Tabipleri Birliği,
Hekimlerin Çalışma Koşulları,
İşyükü ve İşgücüne İlişkin Ortak Görüş, 2010.
SAĞLIK ÇALIŞANLARI & ŞİDDET
Adaş EB, Elbek O, Bakır K, Gaziantep-Kilis Tabip Odası Şiddet Raporu, 2008.
Yıldız AN, Kaya M, Bilir N, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, 2011.
SAĞLIKTA ŞİDDET
Adaş EB, Elbek O, Bakır K, Gaziantep-Kilis Tabip Odası Şiddet Raporu, 2008.
MESLEK & ŞİDDET
72,8181,33
13,42 17,71
71,1 71,56
2,05
30,43 33,3
61,2
0102030405060708090
Söz
el(D
okto
r)
Söz
el(H
emşi
re)
Fiz
ikse
l(D
okto
r)
Fiz
ikse
l(H
emşi
re)
Söz
el v
eF
izik
sel
(Dok
tor)
Söz
el v
eF
izik
sel
(Hem
şire
)
Cin
sel
(Dok
tor)
Cin
sel
(Hem
şire
)
Psi
kolo
jik(D
okto
r)
Psi
kolo
jik(H
emşi
re)
MESLEK
ŞİD
DE
T O
RA
NL
AR
I (Y
ÜZ
DE
)
TÜRKİYE (1999-2010)
Özcan NK, Turkiye Klinikleri J Med Sci, 2011.
• Şiddete maruziyet: %85.2
– Fiziki Saldırı : % 41.1
– Sözel Şiddet : %79.6
– Sözlü Tehdit : %55.5
– Cinsel Taciz : %15.9
TIP FAKÜLTELERİ
• Şiddete maruz kalma %68
–%67 sözel şiddet
–%16 fiziksel şiddet
–%3 cinsel şiddet
Acik Y, Occup Med (Lond), 2008.
ŞİDDET “SALGIN”I
• “Enjeksiyon odasında reçetesiz ağrı kesici yapmadığım için bıçaklı
saldırıya uğradım (Aile Sağlığı Merkezi, Kadın, 35 yaşında).
• Sıra bekleme aşamasında sözlü saldırı ve hakarete maruz kaldım
(Aile Sağlığı Merkezi, Kadın, 38 yaşında).
• Hastayı muayene esnasında hastanın yanında bulunan kişilerin
saldırısına uğradım (Aile Sağlığı Merkezi, Erkek, 52 yaşında).
• Hastaya sonuç bildirme esnasında saldırıya uğradım (İkinci Basamak,
Aydın Periferi, Erkek, 33 yaşında).
• Hasta serviste yatarken, tedavi uygulaması esnasında hakaret ve
sözlü saldırıya uğradım (İkinci Basamak, Aydın Periferi, Kadın, 34 Yaşında).
Elbek O & Adaş EB, Aydın Tabip Odası, Şiddetin Gölgesinde Hekimlik, 2012.
ŞİDDETİN SIRADANLAŞMASI
• “Kılıç olmaksızın sözleşmeler sözcükten başka
bir anlam taşımaz”
– Hobbes
• Empati eksikliği
• Diyaloğun reddi
• Ötekileştirme
• Toplumsal kutuplaşma…
ŞİDDET “BAĞLAM”I
“Katı Olan Herşey Buharlaşıyor”
GÜNDELİK YAŞAMIN TÜKETİMİ
SATIN AL
SİNDİR
KULLAN
DIŞKI
Baudrillard J, Tüketim Toplumu, 2004.
“Tüketimin yeri gündelik yaşamdır.”
SAĞLIĞA YAKLAŞIM
Pescosolido BA, Journal Health Social Behavior, 1995.
• Sağlık hizmetinin metalaşması
• Sağlık profesyonellerinde
transformasyon
• Yaşamın tıplaştırılması
12 EYLÜL 1980
• Birinci basamak sağlık hizmetlerini yürütmek için aile
hekimliği kurulması
• Emeklilik ve sağlık sigortası hizmetlerinin ayrılması
• Prim temelli genel sağlık sigortası uygulaması
• Özel sağlık ve hayat sigortalarının teşvik edilmesi
• Hastanelerin idari ve mali özerkliğe kavuşturularak
işletme haline dönüştürülmesi
• Sağlık sigortası ile sağlık hizmetlerinin özelleştirilmesi
Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000), 1996. Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı 2001-2005, 2000.
Bohmer R, N Engl J Med, 2007.
Kalite
Özelleştirme
Genel Sağlık Sigortası
Aile Doktorluğuİşletmeleştirme
VerimlilikMüşteri
Memnuniyeti
Performansa Dayalı Ücretlendirme
Dr. Zeki Kılıçaslan’ın izniyle.
Rekabet Karlılık
DOĞU AVRUPA SAĞLIK REFORMLARI
• İşsizlik
• İş güvencesi yitimi
• Fazla çalışma
• İkinci işte çalışma
• Hastalıkta çalışma
• Özlük haklarında gerileme
• İş stresi ve işyeri şiddeti
Afford CW, ILO, 2003.
Türk Tabipleri Birliği, Genel Sağlık Sigortası, 2005.
SAĞLIK BAKANLIĞINDA İSTİHDAM BİÇİMLERİ
233000
329000
8000
118000
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
350000
1995 2010
YILLAR
AD
ET Güvenceli İstihdam
Güvencesiz (Esnek) İstihdam
GÜVENCESİZLEŞEN ÇALIŞMA ORTAMI
%41
%102
Recep Akdağ, Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı Değerlendirme Raporu (2003-2010).
Afford CW, ILO, 2003.
İŞYERİNDE ARTAN ŞİDDET
CEPTEN SAĞLIK HARCAMASI
2,573,09
4,15
6,036,79
8,53
9,76
0
2
4
6
8
10
12
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
YILLAR
MİL
YA
R D
OL
AR
HARCAMA
ARTAN CEPTEN HARCAMALAR
TUİK, 22/02/2010.
X2.8 kat
CEPTEN YAPILAN SAĞLIK HARCAMASI
92 87105
141
162178
147
02040
6080
100120140
160180200
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
YILLAR
SG
P A
BD
DO
LA
RI
Cepten Sağlık Harcaması
“SATIN ALINAN” SAĞLIK
T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011, 2012. (veriler yeniden görselleştirilmiştir)
%93
• İnsanlar sağlık çalışanlarını yasal
hakları olan bir kamu personeli değil
de, kendilerine hizmet eden ‘satın
alınmış köleler’ olarak görmekte (İkinci
Basamak, Aydın Merkez, Kadın, 37 yaşında).Elbek O & Adaş EB,
Aydın Tabip Odası, Şiddetin Gölgesinde Hekimlik, 2012.
Kadın Doğum, Gastroenteroloji, Çocuk Hastalıkları, İç Hastalıkları
kadroları satılıktır.
Üroloji kadrosu ile takas edilebilir.
Mesul Müdür Sıddık Tuna 0 532 615 13 80
“Burjuvazi, şimdiye dek saygı duyulan ve saygılı bir korkuyla bakılan bütün
mesleklerin halelerini söküp attı. Doktoru, avukatı, rahibi, şairi, bilim adamını
kendi ücretli emekçisi durumuna getirdi.” (Karl Marx)
DAMAR YOLU SAYISI
0,1
2,1
0
0,5
1
1,5
2
2,5
PDEÖÖ PDEÖS
SA
YI
(ort
)
TETKİK SAYISI
18,6
28,2
0
5
10
15
20
25
30
PDEÖÖ PDEÖS
AD
ET
(o
rt)
KAN KULLANIMI
6%
76%
0%10%
20%30%40%
50%60%
70%80%
PDEÖÖ PDEÖS
AR
TIŞ
(%
)
Sağlıkta kar amaç olmamalı, nicelik değil nitelik önemli olmalı,
üniversite hastanesine sadece sevkli olarak gidilebilmeli
(İkinci Basamak, Aydın Periferi, Kadın, 34 yaşında).
“PERFORMANS” ŞİDDETİ
Performansa dayalı sistem gereksiz iş ve müdahalelere
neden olmakta ve hekimler ‘bonus’ yapmak için
yardımcı sağlık personeline yüklenmektedirler (İkinci
Basamak, Aydın Periferi, Kadın, 34 yaşında).
Hekim diğer çalışanların gözünde performans toplayan
memur olmuştur (Özel Hastane, Aydın Merkez, Kadın, 47 yaşında).
Elbek O & Adaş EB, Aydın Tabip Odası, Şiddetin Gölgesinde Hekimlik, 2012.
T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011, 2012.
STATÜ KAYBI
Adaş EB, Elbek O, Toplum ve Hekim, 2008.
Çarkoğlu A, Kalaycıoğlu E, Türkiye’de Sağlık, 2012.
“KÖR OLMAMAK”
• Hak
• Formel
• Eşitlikçi
• Beklenti
• Sağlık Tüketimi
• Toplumsal Destek
• Bürokrasinin Sonlanması
• Sıradan Uzmanlığın Yükselişi
• Modernizasyon ve Evde Bakım Steve Polatnick, Blind Man Adams
BEKLEME SÜRESİ
120
80
57
020406080
100120140
Yoksul ve Alt GelirGrubu
Orta Gelir Grubu Üst Gelir Grubu
Gelir Düzeyi
Sür
e (d
akik
a)BEKLEME SÜRESİ & GELİR DÜZEYİ
Adaş EB, Elbek O, Yayımlanmamış Veri.
DOKTOR SİZİ DİKKATLİCE DİNLEDİ Mİ?
89,8
87,5
91,391,7
85
86
87
88
89
90
91
92
93
SES1 SES2 SES3 SES4
SOSYOEKONOMİK DURUM
YÜ
ZD
E O
RA
NI
DOKTOR BİLGİ VERDİ Mİ?
6974
84,4 83,3
0102030405060708090
SES1 SES2 SES3 SES4
SOSYOEKONOMİK DURUM
YÜ
ZD
E O
RA
NI
DOKTOR SİZE YETERLİ ZAMAN AYIRDI MI?
72,9 77,287
91,7
0102030405060708090
100
SES1 SES2 SES3 SES4
SOSYOEKONOMİK DURUM
YÜ
ZD
E O
RA
NI
Öztunç G, C. Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2001.
68,5
47,8
10,516
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Sözel Taciz Sözel Korkutma Sözel Cinsel Taciz Fiziki Saldırı
TACİZ ÇEŞİTLERİ
YÜ
ZDE
OR
AN
IKADINA YÖNELİK CİNSEL ŞİDDET
ERKEK ŞİDDETİ
Adaş EB, Elbek O, Bakır K, Gaziantep-Kilis Tabip Odası Şiddet Raporu, 2008.
PSİKOLOJİK ŞİDDET YAPANLAR
59,9
19,2 17,7
7,813,3
0
10
20
30
40
50
60
70
Şef / Şef Yardımcısı/ Öğretim Üyesi
Hemşire / SağlıkMemuru
Başasistan / Uzman Diğer Asistanlar Diğer
MESLEK
YÜ
ZD
E
Önder Ö, Asistanlık Süreci ve Yıldırma, Türkiye Psikiyatri Derneği, 2010.
ASİSTANLARA YÖNELİK MOBBİNG
İşe Başlama Muayeneleri
Periyodik Muayeneler
Kayıt Tutma ve Veri Toplama (Kişisel Sağlık Bilgi Formu)
Risk Analizi ve Tüm Risk Önlemi
Radyasyon, Enfeksiyon, Toksik Madde Konularına Öncelik Verilmesi
Personel Eğitimi
Çevre Sağlığı ve Hijyen Kontrolü
Değerlendirme ve Yeniden Yönlendirme
HEKİMLERİN KİTLESEL EYLEMİ
• Hekimler kendilerini geliştirmek, kariyer sahibi olmak,
tedavisi zor ve risk almayı gerektiren hastalarla
uğraşmak yerine kolaya kaçmaya, bir alt düzeyden
yaşamaya, durumu mevcut haliyle idare edip
sistemden öyle de böyle de alacağı parayı alıp
kenara çekilmeye başladı.
Uhri M, Hekimedya, 25 Şubat 2012.
SÜREKLİ MESLEKİ GELİŞİM• Sağlık çalışanlarına doğru iletişim öğretilmelidir (Özel Hastane, Aydın Merkez,
Erkek, 58 yaşında).
• Her üniversitede hasta iletişimi derslerinin artması gereklidir (Özel
Hastane, Aydın Merkez, Kadın, 29 yaşında).
• Sağlık çalışanlarının karışık grup eğitimleriyle ekip olması
sağlanmalıdır (Acil, Aydın Merkez, Kadın, 34yaşında).
• Tıbbi etik, deontoloji ve ahlak eğitimi konuları hatırlatılmalıdır (Acil,
Aydın Merkez, Erkek, 46 yaşında).
• Tıp ve uzmanlık eğitimi ve etiği gözden geçirilmeli. (Çünkü) mevcut
sistem aşırı rekabetçi ve meslektaşını veya arkadaşını geçmek (alt
etmek) üzerine kurulu (İkinci Basamak, Aydın Merkez, Erkek, 37 yaşında).
Elbek O & Adaş EB, Aydın Tabip Odası, Şiddetin Gölgesinde Hekimlik, 2012.
SAĞLIK BİRİMLERİ• Triaj yeterli yapılamamaktadır (Özel Hastane, Aydın Merkez, Erkek, 43 yaşında).
• Hastane düzeni oluşturulmalı ve hangi işin nereden, nasıl yapılacağı açık ve net
sunulmalıdır (Özel Hastane, Aydın Merkez, Kadın, 24 yaşında).
• Gereksiz evraklar azaltılmalıdır (Özel Hastane, Aydın Merkez, Kadın, 30 yaşında).
• Hasta yakınlarına psikolojik danışma hizmetleri verilmelidir (Özel Hastane, Aydın Merkez, Kadın,
50 yaşında).
• Hastane mimari planları iyileştirilmelidir (Özel Hastane, Aydın Merkez, Erkek, 43 yaşında).
• Acillere hasta yakını alınmamalıdır (İkinci Basamak, Aydın Merkez, Kadın, 34 yaşında).
• Birinci basamak güçlendirilmeli ve katılım payı kaldırılmalıdır (İkinci Basamak, Aydın Merkez,
Kadın, 43 yaşında).
• Çalışma düzenini net sınırlarla belirleyen bir kanun olmadığı için az çalışan
kayrılırken çok çalışana çok iş yüklenmektedir (Üçüncü Basamak, Aydın Merkez, Kadın, 28 yaşında).
Elbek O & Adaş EB, Aydın Tabip Odası, Şiddetin Gölgesinde Hekimlik, 2012.
SAĞLIK BİRİM İDARECİLERİ• Hastanelerde hasta hakları birimi gibi çalışan hakları birimi de
oluşturulmalıdır (Acil, Aydın Merkez, Kadın, 33 yaşında).
• Ekip uyumunu sağlamak için döner sermaye ortalamadan
verilmelidir (İkinci Basamak, Aydın Merkez, Erkek, 33 yaşında).
• Sağlık çalışanları arasında iletişimi geliştirecek sosyo-kültürel
ortamlar sağlanmalıdır (Acil, Aydın Merkez, Kadın, 37 yaşında).
Sağlık çalışanları kendi idarecesine puan vererek (onları)
değerlendirmelidir (Özel Hastane, Aydın Merkez, Erkek, 45 yaşında).
İdareciler seçimle gelmeli ve seçimi tüm çalışanlar yapmalıdır (Acil,
Aydın Merkez, Erkek, 39 yaşında).
Elbek O & Adaş EB, Aydın Tabip Odası, Şiddetin Gölgesinde Hekimlik, 2012.
ŞİDDETE SIFIR TOLERANS• Sağlık politikaları sistemin mükemmel olduğunu, şayet bir hata varsa bunun sebebinin
çalışanlar olduğu anlayışını yaratmaktadır (112, Aydın Merkez, Erkek, 48 yaşında).
• Sağlık çalışanlarına yönelik şiddet hekimlerin hedef olarak gösterilmesinin önlenmesi ile
sağlanabilir (Özel Hastane, Aydın Merkez, Erkek, 45 yaşında).
• Her fırsatta televizyona çıkıp çalışanları halkın önüne yem olarak atmasınlar (Acil, Aydın
Merkez, Kadın, 34 yaşında).
• Sağlık üzerinden politik baskı ve çıkarlardan vazgeçilmesi gereklidir (Acil, Aydın Merkez,
Erkek, 38 yaşında).
• Bakanlık oturduğu yerden değil de sahada çalışıp durumu görmesi gerekli (İkinci Basamak,
Aydın Merkez, Erkek, 33 yaşında).
• Eskiden olduğu gibi bu mesleğin cefasını, özerkliğini bilir ve biraz olsun saygı
duyarlarsa şiddet vakaları azalabilir (Özel Hastane, Aydın Merkez, Kadın, 29 yaşında).
Elbek O & Adaş EB, Aydın Tabip Odası, Şiddetin Gölgesinde Hekimlik, 2012.
TÜKENME
• Doktorun hep güleryüzlü olması gerekiyormuş.
Böyle bir şey mümkün mü, ancak plastik
cerrahi müdahale ile sırıtan bir yüz yapılırsa
halkı böyle aldatabilirler (İkinci Basamak, Aydın Merkez,
Erkek, 58 yaşında).
Elbek O & Adaş EB, Aydın Tabip Odası, Şiddetin Gölgesinde Hekimlik, 2012.
T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011, 2012.
T.C. Sağlık Bakanlığı, Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2011, 2012.
Türk Tabipleri Birliği, Hekimlerin Çalışma Koşulları, İşyükü ve İşgücüne İlişkin Ortak Görüş, 2010.
1936
Türk Tabipleri Birliği,
Hekimlerin Çalışma Koşulları,
İşyükü ve İşgücüne İlişkin Ortak Görüş, 2010.
Çalışma Süresi (Haftalık)
• 1936: 40 Saat
• 1982: 39 Saat
Türk Tabipleri Birliği,
Hekimlerin Çalışma Koşulları,
İşyükü ve İşgücüne İlişkin Ortak Görüş, 2010.
Hekimlerin %39’u (1936)
Hekimlerin %16’sı (1956)
Hekimlerin %2’si (1982)
İŞYERİ HEKİMLİĞİ
Adaş EB, Elbek O, Bakır K, Gaziantep-Kilis Tabip Odası Şiddet Raporu, 2008.
ŞİDDET NEDENİ: “HASTA HAKLARI”
Aydın M, Isparta Burdur Tabip Odası, 2008.
HASTA HAKLARI GÜNLÜK ÇALIŞMANIZI OLUMSUZ ETKİLİYOR / KÖTÜLEŞTİRİYOR
40
54 52 54
37
0
10
20
30
40
50
60
Pratisyen Uzman Asistan Hemşire Sağlık Elemanı
STATÜ
YÜ
ZD
E O
RA
NI
SUSKUN HEKİM
Adaş EB, Elbek O, Bakır K, Gaziantep-Kilis Tabip Odası Şiddet Raporu, 2008.
SÖZÜN BİTTİĞİ AN• Sağlık çalışanlarına silah taşıma ruhsatı verilmelidir (Özel Hastane, Aydın Merkez, Erkek, 35
yaşında).
• Sağlık personeline elektroşok cihazı, biber gazı ve ateşli silah verilmelidir (Üçüncü
Basamak, Aydın Merkez, Erkek, 28 yaşında).
• Hastane girişlerine x-ray cihazı konmalıdır (İkinci Basamak, Aydın Periferi, Erkek, 33 yaşında).
• Güvenlik kamerası her yerde olmalıdır (İkinci Basamak, Aydın Periferi, Kadın, 50 yaşında).
• Şiddet uygulayana kişinin şiddet uyguladığı hastaneden bir daha
faydalanamaması şiddeti önler (İkinci Basamak, Aydın Merkez, Kadın, 40 yaşında).
• Sağlık çalışanlarına şiddet uygulayanlara ve yakınlarına ülkenin hiçbir yerinde
sağlık hizmeti verilmemelidir (Üçüncü Basamak, Aydın Merkez, Kadın, 28 yaşında).
• Şiddet uygulayanların sağlık güvencelerinin iptal edilmesi kanunlaşırsa şiddet
biter (İkinci Basamak, Aydın Merkez, Kadın, 41 yaşında).
Elbek O & Adaş EB, Aydın Tabip Odası, Şiddetin Gölgesinde Hekimlik, 2012.
“İnsanlar en dar ve kişisel çıkarlarından hareketle davranıyorlar, oysa davranışları hiçbir
zaman olmadığı kadar kitle içgüdülerinin hükmü altında. Kitle içgüdüleri her zaman
olduğundan daha da bulanık ve hayata yabancılaşmış durumda. (…) yaklaşan ama
henüz görünmeyen tehlikenin karşısında hayvanların o bilinmez güdüleri bir kaçış yolu
keşfedebilirken, her bireyin kendi sefil refahıyla meşgul olduğu bu toplum hayvani bir
duyarsızlıkla, ama hayvanların duyuötesi sezgilerinden de yoksun halde, en ayan
beyan tehlikeler karşısında bile kör bir kitle halinde yeniliyor.”
Walter Benjamin
Buck-Morss S, Görmenin Diyalektiği, Metis Yayınları, 2010.
ÖZET• “Öğrenilmiş Çaresizlik” ve statü kaybının yol açtığı “koru(n)ma”ya yönelik
refleksler aşılmalı
• Hekimler işçileştiklerinin farkına vararak haklarını savunmalı
• Örgütler sorunu araçsallaştırmadan anlamaya yönelik tutum geliştirmeli ve
toplumsal kültürün yeniden üretiminde üyelerinin rolünü değiştirmeye yönelmeli
• Siyasi iktidar sorun çözme becerisini “nedene yönelik” sergilemeli
– Sağlığın ticarileştirilmesi süreci son bulmalı
• Son dönemde kamu tarafından atılan adımlar
– hasta ve çalışanların örgütlerinin katılımıyla
– güvenlik müdahalelerinin ötesinde geliştirilmeli
Top Related