Rozdział II
Historia praw człowieka 1215 Magna Charta Libertatum – Wielka Karta Swobód
wydana przez króla Anglii – "żaden wolny człowiek nie ma być pojmany ani uwięziony albo wyrzucony z posiadłości, albo proskrybowanym, ani wygnany lub innym sposobem pognębiony; i ani sami na niego nie wyruszymy, ani nikogo innego przeciw niemu nie wyślemy, jak tylko na podstawie legalnego wyroku równych jemu albo na podstawie prawa ziemskiego (...)"
- teoria praw naturalnych jednostki John'a Locka rozwinięcie idei praw człowieka : 1628 Petition of Rights 1679 Habeas Corpus Act 1776 Bill of Rights w stanie Wirginia 1789 Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela
Konstrukcja rozdziału
Zasady ogólne Wolności i prawa osobiste Wolności i prawa polityczne Wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i
kulturalne Środki ochrony wolności i praw Obowiązki
Wolność, prawo
Wolności- polegają na tym, że nikt, w tym władza publiczna nie może bez upoważnienia konstytucyjnego lub ustawowego ingerować w sferę swobody jednostki i w dokonywane przez nią wybory
Prawa- polegają na tym, że jednostka może domagać się od innych podmiotów, w tym władzy publicznej określonych zachowań lub świadczeń na swoją rzecz
Zasady ogólne
Nienaruszalność godności człowieka (art.30)
Dopuszczalność jedynie ustawowych ograniczeń w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności (art.228)
Nienaruszalność istoty wolności i praw Równość wobec prawa
Realizacja zasady równości:
Prawo do równego traktowania przez władze publiczne Zakaz dyskryminacji kogokolwiek w życiu politycznym,
społecznym lub gospodarczym (art. 32, art. 53 ust. 1i2; art. 35; art. 37; art. 54 ust 1; oraz art. 233 ust.2)
Równouprawnienie kobiet i mężczyzn (art.33) Równość prawa wyborczego Równy dostęp do kultury (art.6) Równouprawnienie kościołów i innych związków
wyznaniowych (art. 25) Równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej (art. 68) Równy dostęp do wykształcenia (art. 70)
Nabywanie i utrata obywatelstwa polskiego (art. 34; art.137)
Zapewnienie praw mniejszością narodowym i etnicznym
Prawo do opieki ze strony RP obywateli za granicą
Korzystnie z konstytucyjnych praw i wolności
Środki ochrony wolności i praw
1. wynagrodzenie szkody jak została mu wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie organu władzy publicznej
2. sądowe dochodzenie naruszonych wolności i praw 3. zaskarżenie orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej
instancji 4. wniesienie skargi do Trybunału Konstytucyjnego 5. wystąpienie do Rzecznika Praw Obywatelskich z
wnioskiem o pomoc w ochronie swoich wolności lub praw naruszonych przez organy władzy publicznej
Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) jednoosoby urząd centralny, pełniący funkcję ombudsmana. Urząd ten powstał w Polsce w 1987. Pierwszym rzecznikiem została prof. Ewa
Łętowska. Obecnie działalność RPO reguluje Konstytucja RP i Ustawa o Rzeczniku Praw Obywatelskich. Rzecznik powoływany jest przez Sejm za zgodą Senatu na pięcioletnią kadencję. Rzecznik wypełnia 4 funkcje:
prewencyjną diagnostyczną kontrolną kreującą Rzecznicy Praw Obywatelskich: I kadencja: Ewa Łętowska - 1987 -1992 II kadencja: Tadeusz Zieliński - 1992 - 1996 III kadencja: Adam Zieliński - 1996 - 2000 IV kadencja: Andrzej Zoll - 2000 - 2006 V kadencja: Janusz Kochanowski -2006
Poczet Rzeczników
Systemy ochrony praw człowieka
Uniwersalny (ogólny, szczegółowy) Regionalny (ogólny, szczegółowy) Krajowy
Uniwersalny: obejmuje wszystkie państwa
Regionalny: odnoszą się do ludności zamieszkującej dany obszar
System uniwersalny ogólny Karta Narodów Zjednoczonych Powszechna Deklaracja Praw Człowieka i
Obywatela (10 XII 1948)System prawny (tworzy prawa i obowiązki, tworzy system
implementacji (kontrola przestrzegania zobowiązań)
Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych (1966)
Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, socjalnych i kulturalnych (1966)
Polska ratyfikowała w 1977
System uniwersalny szczegółowy
Chroni pewne kategorie podmiotów: kobiety, dzieci, uchodźcy
Zwalczanie dyskryminacji, nieprzedawnianie zbrodni wojennych i zbrodnie przeciw ludzkości
Konwencja o prawach politycznych kobiet (1953) Konwencja Praw Dziecka (1989)- Polska 1991 Konwencja o statusie uchodźców (1951)
Instytucje uniwersalne
ONZ: Komitet Praw Człowieka- Genewa;
UNESCO; UNICEF (Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom)
Wysoki Komisarz ds. Praw Człowieka
Wysoki Komisarz NZ do Spraw Uchodźców (UNHCR)
System regionalny (europejski)
Instytucje: Rada Europy (1949)- Konwencja o
ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (1950) Polska 1993; Karta socjalna (1961)
Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu
Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (KBWE) 1994
System Unii Europejskiej Europejski Rzecznik Praw Człowieka, instytucja w strukturach
europejskich Rzecznik bada prawidłowość funkcjonowania instytucji i organów Wspólnoty
Europejskiej (Komisja, Rada, Parlament) i przedstawia raporty Parlamentowi Europejskiemu. Nie zajmuje się działaniami organów sądowniczych. Wszczyna postępowania w większości przypadków na podstawie skargi, może także działać z własnej inicjatywy.
Rzecznik praw obywatelskich Unii jest powoływany na okres kadencji parlamentu z prawem do reelekcji. Może on prowadzić postępowanie wyjaśniające w zakresie kierowanych do niego skarg. W wyniku śledztwa powstaje sprawozdanie skierowane do instytucji, której działalności dotyczy skarga. Ta instytucja w ciągu 3 miesięcy ma prawo zgłosić swe uwagi. Po ich rozpatrzeniu rzecznik przygotowuje końcowe sprawozdanie dla Parlamentu.
Rzecznika wybiera Parlament Europejski. Pierwszym rzecznikiem był w latach 1995-2003 Fin Jacob Soederman; od 1 kwietnia 2003 funkcję tę sprawuje Grek Nikiforos Diamandouros.
Systemy regionalne - inne
Organizacja Państw Amerykańskich- Konwencja praw człowieka -1969
Organizacja Jedności Afrykańskiej- Karta praw człowieka i ludów -1981
Organizacje pozarządowe (NGO’s)
Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża Amnesty International (1961) Międzynarodowa Helsińska Federacja Praw
Człowieka (Komitet Helsiński, Fundacja Helsińska)
Międzynarodowy Instytut Praw Człowieka Human Right Watch
Obowiązki
Wierność RP oraz troska o dobro wspólne Przestrzeganie prawa RP, Ponoszenie ciężarów i świadczeń publicznych,
w tym podatków, określonych w ustawie Obrona Ojczyzny (służba wojskowa lub służba
zastępcza) Dbanie o stan środowiska oraz
odpowiedzialność za spowodowanie przez siebie jego zagrożenia
Top Related