Zoek je weg in het doolhof!
DE RODE DRAAD DE RODE DRAAD DOORHEEN DOORHEEN
HULPVERLENINGSLANDHULPVERLENINGSLAND
Hulp bij eetstoornissenHulp bij eetstoornissen
Overzicht
1. Organisatie van hulpverlening
2. Behandeling bij ES
3. Wie is wie: spraakverwarring
Hulp zoeken: zo nabij mogelijk
Voorbijgaande problemen
SYMPTOMEN INTERVENTIE
Sociale steun, familie, informatie
Aanhoudende milde problemen
Huisarts, lotgenoten
Ernstige problemen Counseling, therapie
Eetstoornis/andere Psycholoog, psychiater
Crisis/Suïcide Opname
Copyright © 2012 Vereniging AN-BN vzw
Leidraad CGG, Eetexpert.be
Stepped care model
11steste lijn lijn
22dede lijn lijn
33dede lijn lijn
44dede lijn lijn
00dede lijn lijn
In theorie: mooi aansluitend modelIn praktijk: heel wat gatenGevoel = “geluk hebben” met hulpverleners die je tegenkomtErvaren tekort = trajectbegeleider/case manager
(H)erkenning en opvang: 0de lijn
• Begint meestal in het eigen sociale netwerk
• Zelfhulp (AN-BN): boeken, lotgenotencontact, online mogelijkheden
• Mantelzorg: opvang in de thuissituatie van een persoon die zorg nodigt heeft, door het eigen netwerk, zoals familie en vrienden
Eerste stap: eerstelijnshulpverlening
Rechtstreeks toegankelijke hulp
• Huisarts
• Leerkracht --> Centrum LeerlingenBegeleiding (CLB)
• Hulpverlener binnen Centrum Algemeen Welzijnswerk (CAW), vb. Jongeren Advies Centrum (JAC). www.caw.be (gratis)
• Online hulpkanaal (Awel, JAC, AN-BN, Proud2Bme.nl, Proud2Bparents.nl,...)
Tweedelijnshulpverlening
Hulpverlening waarvoor doorverwijzing nodig is
Vb. Doorverwijzing door CLB naar psycholoog-psychotherapeut die in privépraktijk (indiv./groep); # sessies terugbetaald door mutualiteit voor -26-jarigen
Vb. Centrum Geestelijke Gezondheidszorg (CGG), gesubsidieerde voorziening, dus slechts 11€/sessie (1ste gesprek gratis na doorverwijzing, vb. door CLB of psycholoog AN-BN)
Vb. Huisarts verwijst naar psychiater of diëtist (diëtist # sessies terugbetaald via mutualiteit)
Vb. Ambulante zorgteams ('artikel 107'): hulp aan huis (voorlopig nog gratis)
Derdelijnshulpverlening
Gespecialiseerde hulp: opname in ziekenhuis
•Opname op algemene afdeling (medische opvolging)
•Opname in Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis (PAAZ)
•Opname op Eerste Psychiatrische Spoed Interventie (EPSI) of Crisis Interventie Centrum (CIC)
•Opname op algemene (kinder)psychiatrie
•Opname in therapeutisch centrum (dag/nachthospitalisatie)
VierdelijnshulpverleningOpname/behandeling in gespecialiseerde afdelingVolwassenen (+16 jaar)Eetstoornisafdelingen in Vlaanderen:1.Kortenberg (va. 16 jaar) + BED-groep en SEED-groep (1 dag/week)
+ polikliniek
2.Gent (va. 16 jaar) + polikliniek (altijd eerst intake daar, ook voor opname)
3.Tienen (va. 16 jaar) = 4 groepen ('motivatiegroep', 2 'eetgroepen' en 1 'traumagroep') + Multi Familie Therapie
4.Lede (vooral patiënten die al langere tijd ES hebben)
9x2 bedden
10x2 bedden; 3000 consultaties op polikliniek/jaar
35 bedden
13 bedden
8 stoelen
“Bed” = bij overnachting“Stoel” = wanneer men enkel op dagtherapie komt
8 stoelen
infobrochure
Opname/behandeling in gespecialiseerde afdelingKinderen en jongeren (- 16 jaar)
1.Wilrijk (kinderen en jongeren) + Multi Familie Therapie
2.Jette (kinderen en jongeren, maar opname op pediatrie!) + polikliniek
3.UZ Gasthuisberg: dagkliniek (tot 16 jaar, enkel anorexia, jonge afdeling!)
9 bedden + 1 stoel
8 stoelen
Vierdelijnshulpverlening
Even terzijde
Bij mensen met eetstoornissen komen soms ook persoonlijkheidsmoeilijkheden voor (soms in de vorm van een stoornis, soms in de vorm van kenmerken die bij je persoonlijkheid horen en die het leven lastig kunnen maken)
Een veelbelovende behandeling daarbij is: dialectische gedragstherapie (DGT) of Linehantherapie
Aanbod in:
Sint-Camillus (Gent), De Weg/Onderweg (Kortenberg), PZ Sint-Norbertus, Arkel (Duffel), Bethaniënhuis (Zoersel), …
Ook af en toe in psychologenpraktijken (Vb.1 )
Ambulant - (semi-)residentieel
• Ambulant = je verplaatst je naar de hulpverlening, of online of telefonische hulp, hulp via Inloophuis of Inloopmobiel
• Residentieel = opname
• Semi-residentieel = dagopname/nachtopname
2. Behandeling: een complex verhaal
Behandeling van eetstoornissen richt zich best op
drie aspecten:
1.Opbouwen evenwichtig eetpatroon
2.Opvolgen medische situatie
3.Werken aan onderliggende psychologische processen (vb. denkfouten, motivatie, angst,…)
+ welke betekenis of functie heeft ES?
Multidisciplinaire Richtlijn Eetstoornissen, 2006
Copyright © 2011 Vereniging AN-BN vzw
Therapie bij eetstoornissen? (1)
1. Motivationele gespreksvoering in ALLE fasen!
2. Cognitieve gedragstherapie (BN, BED)
3. Cognitieve remediatietherapie als prétherapie (AN-R): recent onderzoek Gent
4. Interpersoonlijke therapie (systeemdenken, gezins- of familietherapie) (AN -18)
5. Groepstherapie: leren van elkaar, mens tussen mensen zijn (begeleid lotgenotencontact)
AN-BN vzw
Copyright © 2012 Vereniging AN-BN vzw
6. Online therapie: BN (echter niet geïndiceerd bij AN!)vb. www.eetprobleemdebaas.nl
7. Ambulant vs. opname?
• BMI <16
• frequent braken
• elektrolytenstoring of afwijkend ECG
8. Mandometer? Geen bewijs voor effectiviteit (voorlopig?)
9. Diepe hersenstimulatie bij SEED-anorexia? (onderzoek!)
Therapie bij eetstoornissen? (2)AN-BN vzw
Medicatie bij eetstoornissen?
BN/BED: antidepressiva (vb. Fluoxetine)
Topiramaat? Middel tegen epilepsie lijkt positief
AN en OCD: SSRI (vb. Seroxat, Cipramil)
AN: atypische antipsychotica (geringe evidentie)
–Blokkeren dopamine type 2 receptoren (5-HT2A)
–Vermindert hyperactiviteit serotonerg systeem
–Leidt tot gewichtstoename
–Invloed op cognities en angstgevoelens
Nog veel onderzoek nodig!Copyright © 2011 Vereniging AN-BN vzw
Behandeling vertekend lichaamsbeeld: virtual reality?
Verschillende manieren om lichaamsbeleving te meten
LichaamsAttitudeVragenlijst (LAV):
1. Wanneer ik mezelf vergelijk met leeftijdgenoten voel ik me ontevreden over mijn lichaam
2. Mijn lichaam lijkt me een gevoelloos voorwerp
3. Mijn heupen lijken me te breed
Copyright © 2011 Vereniging AN-BN vzw
Welke lichaamsvorm benadert het beste jouw lichaam?
Systematische overschatting bij alle ES!
25 ptn met AN, 25 controlepersonen
Opdracht:
Kan jij door deze deuropening? (deur varieert in breedte)
Mensen met AN schatten eigen lichaamsomvang te dik in
Vertekening treedt niet op bij inschatten lichaamsomvang van anderen
Rol pariëtale cortex?
Dewi, G., et al. (2010). Anticipation of body-scaled action is modified in anorexia nervosa
1. hoe patiënt zich in de spiegel ziet2. hoe patiënt denkt eruit te zien (inschatting realiteit)3. hoe patiënt eruit zou willen zien (ideaal)4. hoe patiënt er werkelijk uitziet (realiteit)
1 23
4
Renfrew Centre, Florida
Virtual Reality?
www.cybertherapy.info
Exposure in vitro en responspreventie (hulpmiddel bij CGT)
3. Spraakverwarring: wie is wie?
Psycholoog
Psychiater
Therapeut
(Sociaal assistent)
(Vrienden/Familie)
Verschil in opleiding, takenpakket, manier van werken, plaats binnen de zorgverlening
(laagdrempelig vs. gespecialiseerd)
Counseling versus therapie
Counseling (= inloophuis)- eerder kortdurende hulpverlening - ook gedaan door sociaal werkers, leerlingbegeleiders,… - gebruikt inzichten en technieken uit verschillende therapierichtingen
Therapie- vaak langer durende hulpverlening - gedaan door therapeuten - meestal vanuit het kader van 1 therapierichting
Welke therapieën bestaan er?
Menselijk gedrag kan vanuit verschillende invalshoeken bestudeerd en behandeld worden.
Gemeenschappelijk = een relatie die is gericht op het veranderen van gedrag, sociale relaties of van mentale processen.
Belangrijk: er zijn zoveel therapieën als er therapeuten/behandelaars zijn…
Hedendaagse benaderingen van therapie
Psychologische therapieënBehandelmethoden gebaseerd op psychologische principes, ook wel psychotherapie genoemd. Verschillende richtingen, aftakkingen,…
Biomedische therapieën
Behandelmethoden die gericht zijn op het veranderen van de functies van de hersenen, vooral met behulp van medicijnen, chirurgie of elektroconvulsie-therapie.
Andere: ergotherapie, psychomotorische therapie,…
Alternatieve therapieën (rebirthing, channeling, chakra’s, etc. niet bewezen effectief bij eetstoornissen)
Psychologische therapieën
• Psychoanalyse
• Cliëntgerichte therapie
• Stromingen: experiëntiële, interactionele en existentiële therapie
• Gestalttherapie (sluit meest aan bij experiëntiële)
• Gedragstherapie (= cognitieve gedragstherapie)
• Systeemtherapie
• Contextuele therapie
• Integratieve therapie
• …
Welke therapie is het beste?
Therapeutische relatie = belangrijkste factor!
“Het klikt (niet)”
(belangrijker dan therapeutische technieken!)
Evaluatie van psychologische therapieën
Eysenck stelde in 1952 dat 2/3 mensen met niet-psychotische problemen na verloop van tijd even goed herstellen met als zonder therapie
Het systematisch onderzoek dat hierop volgde, leerde dat:
-therapie beter is dan geen therapie
-het beter is om specifieke therapieën met specifieke problemen te linken (vb. CGT en systeemgerichte voor BN en BED, maar ook inzichtgevende therapieën: Chambless e.a., 1998, 2001, 2003; Leichsenring, 2005: overzichten van empirisch ondersteunde therapieën)
Niet van alle problemen is al geweten welke soort therapie het meest geschikt is! (vb. Anorexia)
Werkzame elementen
Algemene factoren (30%)
Spontane verbetering (40%)
Placebo-effect (15%)
Gebruikte technieken, eigen aan de specifieke werkwijze (15%)
Bron: Lambert & Barley (2002). Research summary on the therapeutic relationship and psychotherapy outcome.
30%
15%15%40%
Therapie voor eetstoornissen
• Gewichtsherstel, evenwichtig eetpatroon
• Onderliggende problemen, zoals:relationeel functioneren, angsten, depressie, verlies, negatieve denkpatronen, verslavingsgedrag, coping-mechanismen, zelfbeeld, lichaamsbeeld, identiteit,…
Kan langer duren indien er nevenproblematiek aanwezig is, vb. wanneer je ook depressief bent, of last hebt van OCD, of een persoonlijkheidsstoornis (= niet alle mensen met ES hebben dit!)
10 tips om eeuwig in therapie te blijven
1. Verwacht alle heil van de therapeut: hij moet je beter kunnen maken.
2. Ga ervan uit dat jouw problemen heel moeilijk en misschien wel helemaal nooit zijn op te lossen.
3. Denk nooit na over wat er in de therapie besproken is en besteed zo min mogelijk tijd aan je huiswerkopdrachten.
4. Vermijd pijnlijke onderwerpen; het moet natuurlijk wel leuk blijven.
5. Houd belangrijke dingen geheim voor de therapeut. Wat gaat hem dat aan?
6. Stap bij het minste of geringste over naar een andere therapeut. Je hoeft toch niet alles te pikken?
7. Ga ervan uit, dat ‘echt menselijk contact’ alleen in therapie voorkomt.
8. Wees ervan overtuigd dat je niet zonder je therapeut kan leven.
9. Stop pas met therapie wanneer je volledig gelukkig bent.
10. Verwacht dat je na de therapie nooit meer problemen zult krijgen.
Bron: Van Deth & Vandereycken (2005). In therapie of niet? Een praktische gids over psychotherapie. Bohn Stafleu Van Loghum: Houten.
Meer lezen?
• van Deth, R. & Vandereycken, W. (2005). In therapie of niet? Een praktische gids over psychotherapie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
• Vandereycken,.W, & van Deth, R. (2003). Psychotherapie. Van theorie tot praktijk. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
• Pino, R. (1998). Psychotherapie. De wegwijzer. Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij L.J. Veen.Ook verschenen onder de titel: In psychotherapie? Wegwijzer in de wereld van de psychische hulpverlening.
• Vervoort, M., & Weiland, M. (2003). Therapiewijzer. Theorie en praktijk van 21 psychotherapieën. Amsterdam/Antwerpen: Uitgeverij Archipel (uitgave van PsychologieMagazine).
Hulp bij AN-BNHulp bij AN-BN
• Objectieve informatie
• Persoonlijke verhalen kunnen, maar duidelijk “persoonlijk”!
• Lijst met hulpverleners: [email protected]
• Proberen up to date te blijven
• Zelfhulp: lotgenotencontact
Telefonisch, mail, forum, chat, Inloophuis, Inloopmobiel
Wat kan deze steun betekenen?Wat kan deze steun betekenen?
• Kennis en (ervarings)deskundigheid delen
• Normaliseren van ervaringen (je bent niet de enige die dit doormaakt)
• Isolement doorbreken
• Solidariteit
• De zorg verbeteren door ogen te openen (wat kan ieder op zich en wat kunnen wij samen doen om de hulp te verbeteren?)
Bron: Trefpunt Zelfhulp krant (28/4)
Nog knopen te ontwarren?Nog knopen te ontwarren?
Top Related