REGIONALNY SYSTEM
OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA
LEŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY
LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO
RAPORT KWARTALNY I/2017
Katowice-Kraków 2017
2
1. Warunki pogodowe w 4 kwartale 2016 roku
Średnia kwartalna temperatura powietrza w Beskidzie Śląskim wyznaczona
na podstawie wskaźników z 6 stacji reprezentujących warunki w obrębie masy-
wu Wiślańskiego wyniosła -2.1 °C to jest o 0,3 °C więcej od średniej wieloletniej
dla tego obszaru. W pierwszym kwartale 2017 roku średnia maksymalna (3,3 C)
oraz minimalna (-4,0 C) temperatura powietrza były wyższe od przeciętnej, od-
powiednio o 2,5 oraz 0,5 °C. Najwyższa zanotowana temperatura powietrza wy-
niosła 20,2 °C w dniu 28 marca na stacji Ustroń, najniższa w I kwartale 2017 roku
wystąpiła w Leśnictwie Sikorczane (-26,6 C), nieco bardziej na wschód w Nicku-
linie (Nadleśnictwo Ujsoły), była jeszcze niższa i wyniosła -30,1 °C na wysokości
200 cm (tab. 1). Stosunkowo ciepły, jak na tę porę roku, okazał się luty ze śred-
nią temperaturą -0,1 stopnia C (norma -3,0°C). W ostatniej pentadzie lutego
średnia dobowa temperatura powietrza w dolnych partiach stoków przekraczała
10,0 stopni C, maksymalna nawet powyżej 15 C.
Tabela 1. Temperatura powietrza (1 kwartał 2017)
Stacja Średnia
Średnia
maksy-
malna
Średnia
minimalna
Absolutna
maksymalna
Absolutna
minimalna
Skrzyczne -2,1 0,9 -4,3 12,2 -21,8
Wyrchczadeczka -0,7 2,8 -4,0 18,2 -21,3
Wisła Malinka -0,8 3,8 -4,9 18,8 -25,4
Lipowa Ostre -0,2 3,9 -4,0 19,2 -25,6
Prusów Boracza -1,6 2,0 -3,9 10,6 -22,9
Ustroń 0,6 4,8 -3,5 20,2 -22,3
Woleństwo 1,0 5,3 -3,2 20,9 -23,7
Wielka Łąka -1,4 1,3 -4,0 13,6 -22,3
Pruchna 1,1 5,1 -2,8 20,7 -20,2
Nickulina -1,6 4,3 -6,8 19,4 -30,1
Sikorczane -0,7 5,6 -5,4 20,6 -26,3
Królówka 0,5 4,8 -3,8 21,3 -23,8
Meteorologiczna zima (td<0 oC) w reglu dolnym Beskidu Śląskiego trwa nieprze-
rwanie od 8 listopada, pomimo krótkotrwałego ocieplenia w lutym, marzec oka-
zał się miesiącem typowo zimowym ze średnią temperaturą w zakresie od +4,0
w dolinach do 0,0 C na wzniesieniach. Warto zauważyć, że na tle ostatniej de-
3
kady 2006-2015, styczeń okazał się stosunkowo zimnym miesiącem, którego
średnia na poziomie -6,5 C była o 2,0 stopnie niższa od normy klimatycznej.
Fot. 1. Pierwsze obfite opady śniegu w Leśnictwie Salmopol w Nadleśnictwie
Bielsko (13 grudzień, 2016) (fot. G. Durło)
Suma opadów w obrębie masywu głównego wyniosła w pierwszym kwartale
2017 roku przeciętnie 239 mm, co stanowi 86% normy wieloletniej. Na uwagę
zasługuje, znacznie niższa od średniej wieloletniej, suma opadu zarówno w lu-
tym jak i w marcu (około 75% normy). Średnia wartość wskaźnika obfitości opa-
du w reglu dolnym wyniosła w pierwszym kwartale 2017 r. 6,0 co jest wynikiem
zbliżonym do normy i niesie z sobą dość optymistyczne przesłanie w kontekście
nadchodzącego sezonu wegetacyjnego (tab. 2). Tej zimy, nieco lepsze warunki
panowały w rejonie masywu Klimczoka oraz Skrzycznego (wskaźnik obfitości ~
7,0), stało się tak za sprawą obfitych opadów w styczniu, którego suma zbliżyła
się do normy wieloletniej, w rejonie Klimczoka (1117 m n.p.m.) i Błatnej (917 m
n.p.m.) nawet ją przekroczyła tj. >110 mm. Z kolei w marcu, korzystne warunki
opadowe panowały przede wszystkim w Ustroniu, Wiśle, Koniakowie oraz Ka-
mesznicy. Okres wystąpienia najwyższych opadów przypadał na pierwszą deka-
dę stycznia, okres między 8 a 10 lutego oraz 17 a 23 marca 2017, miejscami
spadło wówczas ponad 60 mm na m2.
4
Fot. 2. Pokrywa śnieżna utworzona po opadzie jaki miał miejsce w dniach 2-8
stycznia 2017 roku (fot. G. Durło)
Tabela 2. Opady atmosferyczne (1 kwartał 2017)
Stacja Suma Liczba dni
z opadem
Najwyższy
opad dobowy
Obfitość
Opadu
Skrzyczne 291.5 34 46.5 8,41
Wyrchczadeczka 186,1 44 15,6 4,50
Wisła Malinka 197,7 48 18.5 4,10
Lipowa Ostre 226,2 45 20.0 5,54
Prusów Boracza 264,8 31 24.2 8,58
Ustroń 253,4 46 25,4 5,79
Woleństwo 233,3 43 34.2 5,74
Wielka Łąka 243,2 37 42.2 7,89
Pruchna 149.5 29 12.5 5,35
Nickulina 158.4 47 18.6 3,15
Sikorczane 256,3 51 23,4 5,39
Królówka 116,8 34 14,8 3,51
Warto również zwrócić uwagę na dwa epizody z intensywnym opadem śniegu
jakie miały miejsce w styczniu 2017; pierwszy w dniu 8 stycznia, a drugi 18
stycznia, w obu przypadkach suma wody ze stopionego śniegu dała ponad 50
5
mm wody na 1 metr kwadratowy. Takie rezultaty uzyskano z deszczomierza
ogrzewanego na Hali Jaworzyna pod Skrzycznem oraz na Przełęczy Salmopol.
Przeciętnie w pierwszym kwartale 2017, zanotowano 44 dni z opadem, najwięcej
51 w Kamesznicy – Leśnictwo Sikorczane. Najwyższy opad zanotowano w dniu 8
stycznia na stacji Skrzyczne (Nadleśnictwo Węgierska Górka) w ciągu doby spa-
dło tam 46,5 mm wody, Chwilowa wartość natężenia opadu (2 godziny) wynio-
sła w tym dniu 5,9 mm/h.
Tabela 3. Wilgotność powietrza (1 kwartał 2017)
Stacja Średnia Średnia
maksymalna
Średnia
minimalna
Absolutna
minimalna
Skrzyczne 78,8 85,5 68,9 8,5
Wyrchczadeczka 84,7 93,5 70,0 32,0
Wisła Malinka 84,2 94,1 67,5 25,5
Lipowa Ostre 84,1 93,7 69,4 31,0
Prusów Boracza 82,2 90,8 69,5 11,5
Ustroń 81,5 92,5 66,1 30,0
Woleństwo 81,7 92,1 67,5 33,1
Wielka Łąka 81,4 91,5 65,1 28,2
Pruchna 81,7 91,6 68,1 30,0
Nickulina 83,9 94,9 64,8 28,0
Sikorczane 81,1 91,1 62,7 26,0
Królówka 81,8 93,3 66,1 23,0
Średnia kwartalna wilgotność powietrza wyniosła 82,3% i była o 7,5% niższa od
średniej wieloletniej dla tego okresu (tab. 3). Zimą zarejestrowano kilka epizo-
dów z wilgotnością względną znacznie poniżej 30%, było to w ostatnich dniach
lutego i pierwszych dniach marca. W dniach 13-14 lutego wilgotność względna
powietrza w ciągu dnia obniżała się do poziomu 25%, na szczytach wzniesień
nawet do 15%. W tym czasie niedosyt wilgotności powietrza wzmagał parowa-
nie do poziomu ok, 0,15 mm na godzinę. Pierwszy kwartał 2017 roku należy za-
liczyć do umiarkowanie wilgotnych; sprzyjały temu małe zachmurzenie, dobre
przewietrzanie dolin o przebiegu południkowym, okresowo również napływ cie-
płego i suchego powietrza z południa Europy, głównie na przełomie lutego i
marca.
6
Tabela 4, Wiatr (1 kwartał 2017)
Stacja Średnia Średnia
maksymalna
Średnia
minimalna
Absolutna
maksymalna
Skrzyczne 3.37 7,0 1,3 33.50
Wyrchczadeczka 0.63 2,4 0.1 14.80
Wisła Malinka 1.03 2.4 0.2 16.10
Lipowa Ostre 0.93 3.1 0.1 17.00
Prusów Boracza1 0.43 1,9 0,1 13.00
Ustroń 0.50 1.2 0,1 18.80
Woleństwo 0.57 2,2 0,1 14.60
Wielka Łąka 0.54 2,6 0,2 13.00
Pruchna 0.43 1,9 0,1 13.90
Nickulina 0.73 1,4 0,1 14.80
Sikorczane 0.53 1,5 0,2 14.20
Królówka 0.53 2.1 0.2 10.30 1 ¾ wysokości koron drzew (12 m) na gnieździe o powierzchni 3 arów w drzewostanie
świerkowo-jodłowym
Średnia prędkość wiatru w Beskidzie Śląskim na wypukłych formach terenu wy-
niosła 3,0 m·s-1, w dolinach od 0,5 do 0,9 m·s-1(tab. 4). W pierwszym kwartale
2017 roku dominował wiatr wiejący z kierunku północnego. Zimą 2017 roku za-
rejestrowano kilka epizodów wiatru wiejącego ze średnią prędkością powyżej
przeciętnej tj. 10 m/s, Pojawiały się one w każdym z miesięcy. Zanotowano rów-
nież podmuchy wiatru wiejącego z kierunku północnego o prędkości powyżej
30 m/s, zdarzenia te zanotowano między innymi w dniach 11 stycznia, 23 lutego
oraz 4 marca. We wszystkich przypadkach, chwilowa prędkość wiatru na wypu-
kłych formach terenu (średnia z 10 minut) wyniosła około 31 m/s, maksymalna
(3 minuty) osiągnęła 33,5 m/s,
Do najgroźniejszych sytuacji pogodowych zagrażających ekosystemom leśnym
w pierwszym kwartale 2017 roku w Beskidzie Śląskim należy zaliczyć:
1. Bardzo niska temperatura powietrza w dniach od 5 do 18 stycznia, w tych
warunkach dochodziło do uszkodzeń aparatu asymilacyjnego na uprawach
świerkowych i jodłowych zlokalizowanych w odsłoniętych dowietrznych
7
fragmentach stoków o ekspozycji północno-wschodniej. Uszkodzenia te, wi-
doczne były szczególnie u świerka w strefie powyżej 950 m n.p.m.
2. Gwałtowne ocieplenie w dniach od 25 lutego do 5 marca, które spowodo-
wało pojawy fenologiczne krzewów i drzew liściastych w dolnych partiach
stoków i dnach dolin.
Fot. 3. Przerwany spoczynek zimowy drzew i krzewów na stokach Skrzycznego
(fot. G. Durło)
3. W dniu 11 stycznia, na stacji Skrzyczne zarejestrowano wiatr wiejący ze
średnią prędkością 12,3 m/s (8 godzin) a maksymalną wartość zanotowano
8
między godziną 21:00 a 24:00 tj. 30,1 m/s (średnia z 10 minut), o 23:30 chwi-
lowa prędkość (3 minuty) wyniosła 32,5 m/s.
4. W dniu 4 marca, na stacji Skrzyczne zarejestrowano wiatr wiejący ze średnią
prędkością 13,3 m/s (8 godzin) a maksymalną wartość zanotowano między
godziną 19:00 a 23:00 tj. 29,5 m/s (średnia z 10 minut), o 23:00 chwilowa
prędkość (3 minuty) wyniosła 33,6 m/s.
Fot, 3. Skuty lodem potok Leśnianka w Leśnictwie Ostre (550 m n.p.m.) w Nadle-
śnictwie Węgierska Górka, styczeń 2017 (fot, G, Durło)
9
Objaśnienia
1, Czynnik deszczowy Langa
gdzie: Rr – suma roczna opadu atmosferycznego (mm); t – średnia roczna temperatura
powietrza (oC)
Klasa Wartość wskaźnika Langa Stopień wilgotności klimatu
1 < 40 Suchy
2 40 - 160 Wilgotny
3 > 160 Mokry
2, Wskaźnik nierównomierności opadu Wn (%)
gdzie: Ri – suma miesięczna opadu atmosferycznego (mm); Rr – suma roczna opadu
Atmosferycznego (mm)
Klasa Typ rozkładu Stopień nierównomierności
opadu atmosferycznego
0-20 Rozkład równomierny 1
21-40 Umiarkowana nierównomierność 2
41-60 Średnia nierównomierność 3
61-80 Duża nierównomierność 4
81-100 Bardzo duża nierównomierność 5
>100 Wyjątkowo duża nierównomierność 6
3, Współczynnik suchości siedliska Vogel-Danielsa
gdzie: Nj – suma opadów atmosferycznych w lipcu (mm); Tj – średnia miesięczna tempe-
ratura powietrza w lipcu (oC),
t
RLAN
10012
12
1
r
i
i
ri
R
RR
Wn
10
12
j
j
T
NHAI
10
Klasa Wartość wskaźnika Warunki wilgotnościowe
1 < 20 Skrajnie suche
2 20 – 40 Umiarkowanie suche
3 40 – 60 Wilgotne
4 60 – 80 Bardzo wilgotne
5 80 - 100 Wybitnie wilgotne
4, Współczynnik uwilgotnienia Schmucka J (zmodyfikowany)
gdzie: Rr – suma roczna opadu atmosferycznego (mm); RL- suma opadu atmosferyczne-
go miesięcy ciepłej części roku (IV-IX) (mm); RL- suma opadu atmosferycznego miesięcy
chłodnej części roku (X-III) (mm),
Klasa Wartość wskaźnika J Warunki
1 < 100 Skrajnie sucha
2 100 – 300 Bardzo sucha
3 300 – 500 Sucha
4 500 – 700 Umiarkowanie wilgotna
5 700 - 900 Wilgotna
6 900 – 1100 Bardzo wilgotna
7 > 1100 Skrajnie wilgotna
Literatura
Durło G, 2012, Klimat Beskidu Śląskiego, Wyd, Drukrol, Kraków.
Okołowicz W, 1966, Regiony klimatyczne, [W:] Polska – Atlas geograficzny, Wyd,
PPWK, Warszawa.
Okołowicz W,, Martyn D, 1979, Regiony klimatyczne Polski, [W:] Atlas geogra-
ficzny, Wyd, PPWK, Warszawa.
Wiszniewski W,, Chełchowski W, 1975, Charakterystyka klimatu i regionalizacja
klimatologiczna Polski, Wyd, WKiŁ, Warszawa.
Woś A, 1999, Klimat Polski, Wyd, PWN, Warszawa.
Z
Lr
R
RRJ )655(
11
Prawa autorskie
© Dr hab. inż. Grzegorz Durło
Uniwersytet Rolniczy im, H, Kołłątaja w Krakowie, Wydział Leśny,
Zakład Ochrony Lasu, Entomologii i Klimatologii Leśnej, Al, 29 li-
stopada 46/505, 31-425 Kraków, tel. +48 12 6625142, fax, +48 12
4119715, rldurlo@cyf-kr,edu,pl
Top Related