1
RECHTSMETHODOLOGIE EUROPEES RECHT
MANAMA INTERNATIONAAL EN EUROPEES RECHT
ACADEMIEJAAR 2020-2021
WAT STAAT VANDAAG OP DE AGENDA?
WERKCOLLEGE METHODOLOGIE EU-RECHT
2
1. Inleiding
2. Instellingen van de Europese Unie
3. Bronnen van Europees recht
4. Vindplaatsen van Europees recht
5. Verwijzen naar Europees recht
6. Onderzoeksmethoden
7. Nuttige links en literatuur
8. Vragen?
« L'Europe ne se fera pas d'un coup, ni dans une construction d'ensemble: elle se fera par des réalisations concrètes créant d'abord une solidarité de fait. »
Robert Schuman
VOORAFGAANDELIJKE OPMERKING
WERKCOLLEGE METHODOLOGIE EU-RECHT
3
DOEL VAN DEZE SLIDES IS OM EEN KORTE INLEIDING TE GEVEN OVER “RECHTSMETHODOLOGIE” EN
“EUROPEES RECHT”
GEEN EXHAUSTIEVE BESPREKING
4
1. INLEIDING
1.1. WAT IS RECHTSMETHODOLOGIE?
1. INLEIDING
5
JURIDISCH PROBLEEM
PROBLEEM SITUEREN EN OPLOSSING ZOEKEN
(databanken doorzoeken, boeken en artikels lezen, bronnen analyseren…)
OPLOSSING UITSCHRIJVEN: JURIDISCH SCHRIJVEN
(structuur + juridische taal + verwijzingen)
1.2. WAT IS EUROPEES RECHT?
1. INLEIDING
6
VRAAG: WAT TE VERSTAAN ONDER “EUROPEES RECHT”?
❖ Recht van Europese Unie (EU) en haar institutionele antecedenten
= “EU-recht” of “Unierecht”
❖ NIET:
❖ Recht van andere Europese regionale organisaties❖ Raad van Europa, OVSE, NAVO, Benelux…
❖ Bv. HvJEU vs. EHRM
❖ Nationaal recht van de Europese lidstaten
Konrad Adenauer
Robert Schuman
Winston Churchill
Alcide De Gasperi
Jean Monnet
1.3. SUMMIERE GESCHIEDENIS VAN DE EU
1. INLEIDING
8
https://www.youtube.com/watch?v=sPBEwpz8UXQ&gl=BE (opgelet: 2009)
- 1951: EGKS (1952-2002)
- 1957: Verdrag van Rome: EEG en EURATOM (1958-…)
- 1986: Europese Akte: vooropstellen van eengemaakte interne markt
- 1992: Verdrag van Maastricht (EU-verdrag): oprichting EU enomvorming EEG in EG
- 1997: Verdrag van Amsterdam: verdere integratie EU
- 2001: Verdrag van Nice: verdere integratie EU
- 2004: gefaalde Europese Grondwet
- 2007: Verdrag van Lissabon: basisverdragen omgevormd naar VEU en VWEU
- 2012: Handvest van de grondrechten van de EU
1.3. SUMMIERE GESCHIEDENIS VAN DE EU
1. INLEIDING
9
• Dit alles heeft geleid tot twee basisverdragen die vandaag van toepassing zijn:
1) Verdrag betreffende de Europese Unie (“VEU”)
2) Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (“VWEU”)
1.4. LIDSTATEN VAN DE EU
1. INLEIDING
10
EU-LIDSTATEN
• 1957-1972 (BE, NL, LU, FR, IT, DE)
• 1973-1980 (DK, IE, UK)
• 1981-1985 (EL)
• 1986-1993 (PT, ES)
• 1993-2004 (FI, AT, SE, DDR)
• 2004-2013 (CY, MT, EE, LT, LV, HU, BG, RO, PL, SI, SK, CZ, HR)
• 2019 (uittrede UK op 31 oktober)
1.5. MEER WETEN OVER DE GESCHIEDENIS VAN DE EU?
1. INLEIDING
11
BEZOEK HET HOUSE OF EUROPEAN HISTORY OF PARLAMENTARIUM IN BRUSSEL
12
2. INSTELLINGEN VAN DE EU
European Parliament
Court of Justice
Court of Auditors
Economic and Social Committee Committee of the Regions
Council of Ministers(The Council) European Commission
European Investment Bank European Central BankAgencies
European Council (summit)
2. INSTELLINGEN VAN DE EU
2.1. OVERZICHT VAN DE EUROPESE INSTELLINGEN
2.2. TAAKVERDELING TUSSEN EU-INSTELLINGEN
2. INSTELLINGEN VAN DE EU
14
• Grondwetgever• Europese Raad
• Wetgever• Raad (van ministers)• Europees Parlement
• Regering• Europese Commissie
• Rechterlijke macht• Hof van Justitie van de EU
15
3. BRONNEN VAN EUROPEES RECHT
3.1. PRIMAIR UNIERECHT
3. BRONNEN VAN HET EUROPEES RECHT
16
PRIMAIR UNIERECHT
= aangenomen door lidstaten als grondwetgevende of verdragsluitende partijen
→ Wat?
1. Verdragen en protocollen van de EU
1. Oprichtingsverdragen (VEU, VWE (oud EEG-verdrag), Euratom-verdrag)
2. Wijzigingsverdragen (Europese Akte, Maastricht, Amsterdam, Nice, Lissabon)
3. Toetredingsverdragen (cf. 27 landen)
4. Protocollen
2. Grondrechten
1. Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (sinds Verdrag van Lissabon)
3. Algemene beginselen
OPGELET: verklaringen maken géén deel uit van het primair unierecht→ niet bindend, kunnen dienen ter interpretatie
3.2. SECUNDAIR UNIERECHT
3. BRONNEN VAN HET EUROPEES RECHT
17
SECUNDAIR UNIERECHT (= afgeleid unierecht)
= geheel van normen die op basis van het primair Unierecht tot stand zijn gekomen, gemaakt door de instellingen van de EU
→ verdragen bepalen wanneer welk instrument moet gebruikt worden= zie artikel 288, eerste lid VWEU
→ Wat?
1. Verordeningen (regulation)
2. Richtlijnen (directive)
3. Besluiten (decision)
4. Aanbevelingen en adviezen (recommendation/opinions)
5. Andere normen (bv. internationale overeenkomsten)
3.2. SECUNDAIR UNIERECHT
3. BRONNEN VAN HET EUROPEES RECHT
18
Verordeningen (règlement, regulation) – art. 288, lid 2 VWEU
❖ Algemene strekking
• d.w.z. objectief omschreven situaties, rechtsgevolgen voor algemene en in abstracto omschreven categorieën van personen
❖ Verbindend in al haar onderdelen
❖ Rechtstreeks toepasselijk in elke lidstaat
• Omzetting zelfs verboden door HvJ
• Sluit eventuele nationale uitvoeringsmaatregelen niet uit
3.2. SECUNDAIR UNIERECHT
3. BRONNEN VAN HET EUROPEES RECHT
19
Richtlijnen (directive, directive) – art. 288, derde lid VWEU
❖ Verbindend ten aanzien van het te bereiken resultaat
❖ Niet rechtstreeks toepasselijk
• Omzetting in nationaal recht is noodzakelijk
• Lidstaten kiezen zelf de vorm en middelen
• Specifieke omzettingstermijn
❖ Soms toch een rechtstreekse verticale werking mogelijk door laattijdige omzetting
3.2. SECUNDAIR UNIERECHT
3. BRONNEN VAN HET EUROPEES RECHT
20
Besluiten (decision) – art. 288, vierde lid VWEU
❖ Verbindend in al zijn onderdelen
❖ Vermelding van rechtsadressaten: enkel voor hen verbindend• Lidstaat• Bedrijf• Heel soms een algemene strekking
❖ Rechtstreeks toepasselijk
Aanbevelingen en adviezen – art. 288, vijfde lid VWEU
❖ Niet verbindend
❖ Niettemin politiek gewicht aan gebonden, soms wel gevolgen
3.3. KENMERKEN VAN HET EU-RECHT
3. BRONNEN VAN HET EUROPEES RECHT
21
RECHTSTREEKSE WERKING VAN HET EU-RECHT
Feestelijke geboortedatum van het Europees recht
=
arrest Van Gend en Loos (ECLI:EU:C:1963:1)
❖ Europees recht is recht sui generis• eigen, autonome rechtsorde
❖ Een rechtssysteem tussen het nationale recht en internationaal recht
3.3. KENMERKEN VAN HET EU-RECHT
3. BRONNEN VAN HET EUROPEES RECHT
22
RECHTSTREEKSE WERKING VAN HET EU-RECHT
= particulieren kunnen rechtstreeks rechten putten uit denorm (zie arrest Van Gend & Loos - 1963)
MAAR: niet alle normen van Unierecht hebben rechtstreeksewerking: steeds rekening houden met door het Hofvan Justitie uitgewerkte criteria!
≠ Rechtstreekse toepasselijkheid• moet of kan een norm worden omgezet in nationaal recht alvorens
rechtskrachtig te worden (zie onderscheid tussen verordening en richtlijn)
3.3. KENMERKEN VAN HET EU-RECHT
3. BRONNEN VAN HET EUROPEES RECHT
23
VOORRANG VAN HET EU-RECHT
❖ Unierecht gaat voor op het nationale recht
• De lidstaten hebben voor bepaalde materies hun soevereiniteit overgedragen aan een supranationaal niveau, namelijk de EU
• Bevestigd door HvJEU in arrest Costa/E.N.E.L. - 1964
24
4. VINDPLAATSEN VAN EUROPEES RECHT
25
PUBLICATIEBLAD VAN DE EU
4.1. PUBLICATIEBLAD VAN DE EU
4. VINDPLAATSEN VAN HET EUROPEES RECHT
26
❖ Officiële publicatie van het Unierecht
❖ Afkorting: Pb.
❖ Verschijnt in de 24 officiële talen van de Europese UnieBulgaars, Deens, Duits, Engels, Ests, Fins, Frans, Grieks, Hongaars, Iers, Italiaans, Kroatisch, Lets, Litouws, Maltees, Nederlands, Pools, Portugees, Roemeens, Sloveens, Slowaaks, Spaans, Tsjechisch en Zweeds
❖ Authentieke versie = elektronische uitgave (≠ vroeger)
❖ Elektronische versie tot 2013 geen authentieke waarde (cfr. HvJ 11 december 2007, nr. C-161/06)
4.1. PUBLICATIEBLAD VAN DE EU
4. VINDPLAATSEN VAN HET EUROPEES RECHT
27
28
PORTAALSITE EUR-LEX
4.2. EUR-LEX (PORTAALSITE)
4. VINDPLAATSEN VAN HET EUROPEES RECHT
EUR-LEX
= juridische portaalsite die toegang biedt tot het recht van de EU(eur-lex.europa.eu/homegpage.html)
❖ Toegang tot het Publicatieblad van de EU en rechtspraak van het Hof van Justitie van de Europese Unie
❖ Verschillende ‘zoekfuncties’
29
30
RECHTSPRAAK VAN DE EU
4.3. RECHTSPRAAK - HvJEU
4. VINDPLAATSEN VAN EUROPEES RECHT
31
CURIA
4.3. RECHTSPRAAK - HvJEU
4. VINDPLAATSEN VAN EUROPEES RECHT
32
❖ Onderscheid maken tussen arresten en beschikkingen
❖ ARRESTEN• Uitspraak in openbare terechtzitting• Ondertekening door president en griffier
❖ BESCHIKKINGEN• Hof is kennelijk onbevoegd kennis te nemen van zaak• Verzoekschrift kennelijk niet ontvankelijk
❖ VERBINDENDE KRACHT?• Arrest: vanaf datum van uitspraak• Beschikking: vanaf datum van betekening
4.3. RECHTSPRAAK - HvJEU
4. VINDPLAATSEN VAN EUROPEES RECHT
33
❖ ZAAKNUMMER• Beginletter: C (Cour) of T (Tribunal)• Twee getallen: nummer van inschrijving op griffie /
jaar van inschrijving op griffie
Bv. zaak C-104/16; zaak C-266/16; zaak T-228/10
❖ ECLI-CODE❖ European Case Law Identifier❖ Uniform Europees citeersysteem voor rechtspraak❖ 5 onderdelen: bv. ECLI:EU:C:2014:238
4.4. RECHTSPRAAK - EHRM
4. VINDPLAATSEN VAN EUROPEES RECHT
34
❖ Raad van Europa = organisatie (dus niet instelling van EU)
❖ HUDOC databank (https://hudoc.echr.coe.int/eng)
❖ Inhoud
• Europees Hof Rechten van de Mens
• Europese Commissie voor de Rechten van de Mens (≠ Europese Commissie (Europese Unie)!!!)
• Comité van Ministers van de Raad van Europa
35
RECHTSLEER EN DATABANKEN
4.5. RECHTLEER EN DATABANKEN
4. VINDPLAATSEN VAN EUROPEES RECHT
36
❖ ENKELE VOORBEELDEN VAN HANDIGE DATABANKEN
o Jura
o Jurisquare
o Stradalex
o Westlaw
o HeinOnline
o Kluwer Online
o Find-eR (online catalogus van de bib van de Commissie)→ leeszaal toegankelijk voor studenten (!! registratie)
4.6. RECHTENBIBLIOTHEEK VUB - CORONA
4. VINDPLAATSEN VAN EUROPEES RECHT
37
Sinds dit academiejaar verplichte online reservatiesysteem voor studieplekken in de Universiteitsbibliotheek via Affluences
• https://affluences.com/Centrale-Bibliotheek-VUB of via de app
• Aantal plaatsen is beperkt, dus alleen indien echt nodig.
• Aanmelden aan de balie is nog steeds verplicht
• Hou 1,5 meter afstand van de andere bezoekers en draag steeds een mondmasker (ook tijdens het studeren)
• Individuele studieplekken momenteel enkel voor VUB-studenten en personeel
• Groepswerk is niet mogelijk.
4.6. RECHTENBIBLIOTHEEK VUB - CORONA
4. VINDPLAATSEN VAN EUROPEES RECHT
38
39
5. VERWIJZEN NAAR EUROPEES RECHT
5.1. BELANG VAN CORRECTE VERWIJZING
5. VERWIJZEN NAAR EUROPEES RECHT
40
NOODZAAK OM TE VERWIJZEN NAAR BRONNEN
❖ Academisch onderzoek vertrekt vanuit bronnenonderzoek (o.m. literatuurstudie)
❖ Bronnenverwijzing (in voetnoten; geen eindnoten) ishierbij cruciaal (vermijd plagiaat!)
“Onder plagiaat wordt begrepen het gebruik maken vanformuleringen van anderen, al dan niet in bewerkte vorm, zondernauwkeurige bronvermelding, evenals iedere vorm van fraude die eeninbreuk is op de wetenschappelijke integriteit. Plagiaat kan betrekkinghebben op verschillende vormen van producten zoals tekst, beeld,muziek, databestand, structuur, gedachtegang, ideeëngoed.” Artikel118, §2 VUB Onderwijs- en examenreglement.
5.1. BELANG VAN CORRECTE VERWIJZING
5. VERWIJZEN NAAR EUROPEES RECHT
41
❖ Verantwoord argumenten door te verwijzen naar bronnen→ vermeld bronnen waar je jouw argumenten op baseert
❖ Belangrijk om te verwijzen naar primaire bronnen (zie ook PAV-beginsel):
❖ Pertinent;
❖ Actueel;
❖ Volledig
5.1. BELANG VAN CORRECTE VERWIJZING
5. VERWIJZEN NAAR EUROPEES RECHT
42
VERWIJZINGSMETHODES
• Algemene vuistregel is om te verwijzen naar bronnen op een consistente en uniforme wijze (zowel in de voetnoten als de bibliografie)
• Juridische verwijzingen en afkortingen
• V&A Wolters Kluwer (2015) - online raadpleegbaar
• Er zijn ook andere methodes (bv. OSCOLA)
• Bespreek dit met de promotor van uw masterproef!
43
6. ONDERZOEKSMETHODEN
6.1. BELANG VOOR DE MASTERPROEF
6. ONDERZOEKSMETHODEN
44
PROBLEEMSTELLING
ONDERZOEKSVRAAG
ONDERZOEKSMETHODE
BRONNENVERGARING
ANALYSE VAN DE BRONNEN
COMMUNICATIE VAN DE RESULTATEN
6.1. BELANG VOOR DE MASTERPROEF
6. ONDERZOEKSMETHODEN
45
ACADEMISCH ONDERZOEK HANTEERT “METHODOLOGIE”
❖ Afbakening onderzoek (probleemstelling + relevantie onderzoek + onderzoeksvraag)
❖ Vergeet methodologie niet te bespreken in je masterproef❖ Welke methode gebruik je?❖ Hoe ga je je onderzoeksvraag beantwoorden?❖ Welke bronnen zal je gebruiken?
❖ Koppel in de conclusie terug naar de onderzoeksvragen❖ Conclusie is niet louter een herhaling van wat je daarvoor hebt
besproken❖ Formuleer bijvoorbeeld aanbevelingen of zaken die verder
onderzocht kunnen worden
6.2. VERSCHILLENDE ONDERZOEKSMETHODEN
6. ONDERZOEKSMETHODEN
46
ACADEMISCH ONDERZOEK HANTEERT “METHODOLOGIE”
1. Descriptief
2. Classificatief
3. Comparatief
4. Evaluatief
5. Declaratief
6. Predictief
7. Design
Voor meer info:
O. CORTEN, Méthodologie du droit international public, Brussel, Editions de l’ULB, 2009.
L. KESTEMONT, Handbook on Legal Methodology: FromObjective to Method, Antwerpen, Intersentia, 2018.
47
7. NUTTIGE LINKS EN LITERATUUR
7.1. RELEVANTE LITERATUUR OVER EUROPEES RECHT
7. NUTTIGE LINKS, BLOGS EN LITERATUUR
48
❖ K. LENAERTS en P. VAN NUFFEL, Europees Recht, Antwerpen, Intersentia, 2017, 759 p.
❖ T. JORIS, Europese basisteksten, Antwerpen, Maklu, 2017, 1014 p.
❖ C. BARNARD en S. PEERS, European Union Law, Oxford, Oxford University Press, 2017, 853 p.
❖ P. KUIJPER, F. AMBTENBRINK, D. CURTIN, B. DE WITTE, A. MCDONNELL en S. VAN DEN BOGAERT, The Law of the European Union, Alphen aan den Rijn, Kluwer Law International, 2018, 1465 p.
❖ K. LENAERTS, I. MASELIS en K. GUTMAN, EU Procedural Law, Oxford, Oxford University Press, 2014, 1056 p.
7.2. RELEVANTE LITERATUUR METHODOLOGIE EU-RECHT
7. NUTTIGE LINKS, BLOGS EN LITERATUUR
49
❖ J. BAECK, Juridische vaardigheden, Brugge, die Keure, 2020.
❖ F. EGGERMONT, S. SMIS, P. PAEPE, W. SCHREURS, Praktijkboek rechtsmethodologie, Brugge, die Keure, 2019.
❖ O. CORTEN, Méthodologie du droit international public, Brussel, Editionsde l’Université de Bruxelles, 2019.
❖ R. GARDINER, Treaty Interpretation (2nd edition), Oxford, Oxford University Press, 2015.
❖ J. DUNOFF en M. POLLACK (eds.), Interdisciplinary Perspectives on International Law and International Relations, Cambridge, Cambridge University Press, 2013.
7.3. NUTTIGE LINKS
7. NUTTIGE LINKS, BLOGS EN LITERATUUR
50
❖ https://europa.eu/european-union/index_en
❖ https://europadecentraal.nl/
❖ https://ec.europa.eu/info/index_en
❖ https://www.europarl.europa.eu/portal/nl
❖ https://epso.europa.eu/job-opportunities/traineeships_nl
❖ https://pitt.libguides.com/eu/legislation
7.3. NUTTIGE LINKS
7. NUTTIGE LINKS, BLOGS EN LITERATUUR
51
❖ http://ec.europa.eu/prelex/rech_simple.cfm?CL=en
❖ http://eur-lex.europa.eu/en/index.htm
❖ http://www.echr.coe.int/ECHR/Homepage_EN (Raad van Europa)
❖ http://hudoc.echr.coe.int (Raad van Europa)
❖ http://curia.europa.eu/jcms/jcms/j_6/
7.4. BLOGS
7. NUTTIGE LINKS, BLOGS EN LITERATUUR
52
❖ European Law Blog
❖ EU Law Analysis
❖ EJILTalk
❖ How to Crack a Nut | A Blog On EU Economic Law
❖ ESIL - SEDI | European Society of International Law
❖ Euractiv: http://www.euractiv.com/
❖ EU Observer: http://euobserver.com/
53
8. VRAGEN?
WIE KAN IK CONTACTEREN MET VRAGEN?
8. VRAGEN?
54
INTERNATIONAAL RECHT EUROPEES RECHT
Professoren Erik Franckx:[email protected]
Stefaan Smis:[email protected]
Tony Joris:[email protected]
Stefaan Van der Jeught:[email protected]
Masterproef-coördinatoren
Cedric Van Assche:[email protected]
Ann Pauwels:[email protected]
Top Related