Reanimimi Kardiopulmonar(Mbështetja bazike Jetësore)
Dr.Ilir.R.Mecini
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
"Any CPR is better than no CPR”
Robert O’Connor
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
RKP
Është një sekuencë e procedurave që performohen për të rikthyer qarkullimin e gjakut të oksigjenuar tek personat që kanë pësuar arrest të përnjehershëm kardiak , arrest respirator apo që kanë obstrukcion të rrugëve të frymëmarrjës.
Mbështetja bazike jetësore përfshin aftësitë psikomotorike për kryerjen e RKP me cilësi të lartë, duke përdorur një defibrillator të jashtëm automatizuar dhe lirimin e rrugëve të mbyllura respiratore për pacientët e të gjitha moshave.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Shkathtësitë e nevojshme për të performuar RKP
Të menduarit kritik: të menduarit e qartë dhe racional i bazuar në fakte të paraqitura dhe përvoja /ekspertiza e performuesit .
Zgjidhja e problemeve: identifikimin e zgjidhjeve për problemet që lindin duke përdorur burimet në dispozicion.
Komunikimi: një proces i mbyllur (qark) që përfshin dërguesin, mesazhin dhe marrësin.
Dinamika e ekipit: integrimi dhe koordinimi i të gjithë anëtarëve të ekipit që të punojnë së bashku drejt një qëllimi të përbashkët.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Faktet mbi RKP
75% aresteve kardiake ndodhin në shtëpi.
RKP dyfishon gjasat e personit të mbijetoj nga arresti i papritur kardiak & respirator si dhe obstrukcioni i rrugëve të frymëmarrjës.
RKP siguron rrjedhje të gjakut të oksigjenuar në drejtim të trurit & zemrës & i mban këto organe gjallë gjersa defibrilimi rikthen ritmin normal të zemrës.
Nëse RKP fillon mbrenda 4 minutash nga kollabimi & defibrilimi i siguruar mbrenda 10 minutash, viktima ka 40% gjasa për të mbijetuar.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Zingjiri i Mbijetesës
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Si Funksionon RKP
RKP efektiv siguron 1/4 deri 1/3 e rrjedhjës normale të gjakut.
Frymëdhënja shpëtimtare përmban 16% oksigjen (21%).
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Filloni me RKP menjëherë…..
Gjasat janë më të mira për mbijetesë.
Dëmtimi i trurit fillon 4-6 minuta pas ndërprerjës së frymëmarrjës dhe çarkullimit.
Dëmtimi i trurit është i sigurt pas 10 minutash pa RKP.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
MOS E LËVIZNI VIKTIMËN GJERSA TË IPET RKP DHE TË KËRKOHET NDIHMA E KUALIFIKUAR…
Veç në rast se vendi i ngjarjës dikton ndryshe….
v Kërcnimi nga zjarri apo eksplozioni.
v Viktima duhet të shtrihet në sipërfaqe të fortë.
v Vendose viktimën ashtu që koka të jetë në nivel me trupin apo lehtësisht më poshtë se trupi.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Ndërprerja e punës së zemrës dhe e frymëmarrjes mund të verifikohet në bazë :
Vetëdija: .....nuk është e ruajtur,
Pulsi: …….mungesa e pulsit në arteriet e mëdha,
Respiracionet: …….s'ka respiracione, - apnea,
Bebëzat e syve: ………të dilatuara dhe të fiksuara,
Ngjyra e lëkurës: …………e zbehtë, cianotike.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Madje edhe me RKP të sukseshëm, shumica nuk do të mbijetojnë pa ALS
ALS (Advanced Life Support/Mbështetja e avansuar jetësore).
ALS përfshin defibrilimin, oksigjenimin,menaxhimin e rrugëve të frymëmarrjës, terapinë me barna.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Vështro vendin e ngjarjës….
Ndalu,Mendo &Vepro. Vështro vendin e ngjarjës për situata të rrëzikshme
dhe të pasigurta. Vendi i ngjarjës duhet të jetë i sigurt për ju. Ju nuk mund ti ndihmoni askujt nëse edhe ju bëheni
viktimë ! Para se të keni arritur tek viktima vazhdo të
përdorësh shqisat tuaja për të përfituar një përshtypje fillestare rreth mekanizmit të lëndimit apo sëmundjes dhe për të të identifiku se çfarë mund të ketë shkuar keq.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Vlersimi Primar
Ky vlerësim përfshinë tri fusha të mëdha :
v Vlerësimi i vetdijës
v Vlerësimi I frymëmarrjës dhe
v Qarkullimit.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Vlerësimi i vetdijës
AVPU
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Kontrolloni viktimën për përgjigje.
Lehtësisht e shkundni viktimën për krahëdhe e pyetni me zë të lartë se si ndihet.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Nëse përgjigjet
E lajmë viktimën në pozitën në të cilën e kemi gjetur, me kusht se nuk e kanos asnjë rrezik i mëtejshëm;
Përpiqemi të gjejmë se çfarë i ka ndodhur dhe të kërkoni ndihmë nëse është e nevojshme;
Rivlerësoje atë rregullisht.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Rrugët e frymëmarrjes
A janë rrugët e frymëmarrjes të lira?
Nëse jo! atëherë
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
v E ngrisim kokën mbrapa dhe nofullën lartë.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Rrugët e frymëmarrjes
A merr frymë normal viktima?
Nëse jo!
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
v Shiqo, ndëgjo dhe ndjejë për frymëmarrjen normale.
v Jo më gjatë se
5 sekonda.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Nëse nuk ka përgjegje nga viktima apo viktima nuk është duke marr frymë apo vetëm gulqon
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Kërkoni ndihmë
v Aktivizo shërbimin e Emërgjencës-thirr194.v Kërko apo sjelle AED v Ktheju viktimës
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Poziciono viktimën në shpinë
Të gjitha pjesët e trupit të rrotullohën në të njejtën kohë. Gjithmonë je i vetdijshëm mbi lëndimet e kokës dhe boshtit
kurrizor. Mbështete qafën dhe boshtin kurrizor.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Qarkullimi
Kontrollo pulsin në karotide duke e ndier për 5-10 sekonda anash qafës së viktimës.
Nëse ka puls, por viktima nuk merr frymë, jep frymë.
Nëse nuk ka puls vazhdo me kompresion të toraksit gjersa të rikthehet pulsi.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Nëse s’ka puls
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Fillo me kompresione
v Vendose bazën e njërës dorë në qendër të gjoksit të viktimës.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
v Vendos bazën e dorës tjetër mbi dorën e parë.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
v Gërshetoj gishterinjt e duarve. Mbaji duart drejt.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
v Shtype sternumin së paku 5 cm.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
A – Airway (rrugët e frymëmarrjës)v Hapi rrugët e frymëmarrjësv Kokën mbrapa nofullën lartë
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Nëse tek viktima dyshojmë për traumë apo lendime të qafës, atëherë rrugët e frymëmarrjes duhet të hapen përmes teknikës së ngritjës së nofullës.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
v Jep frymë në mënyrë të ngadalshme në gojën e tij, në ndërkohë shiqo për gjoksin e tij apo ngritet.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
v Largojeni gojën tuaj nga viktima dhe shiqoni gjoksin e tij të bjerë gjersa ajri del jasht.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Breathing(frymëdhënja): Gojë me Hundë(kur duhet përdorur)
Viktima nuk mund ta hap gojën…. Nuk mund të mbulohet mirë goja…. Dëmtime të rënda të gojës… Distenzion i stomakut… Goja me stomë (trakeotomia)….
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Lejo rrikthim të plotë të toraxit mes kompresioneve
Lejon qe zemra të mbushet me gjak ,përmirëson perfuzionin dhe mundëson rikthimin e qarkullimit spontan të gjakut tek viktimat e arrestit kardiak.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Shmang ventilimin e tepërt
v Vetëm një ngritje minimale të toraxit dhe frekuencë respiratore 12/min.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Defibrilimi
Përdorë AED (automated external defibrillator) sa më shpejt që është e mundshme.
Vazhdo me RKP gjersa AED sjellet.
Përcjelli instrukcionet e zërit.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
DEFIBRILIMI
NDIZE AED
Disa AED automatikisht do të ndizen pasi që të hapet kapaku.
Ngjitni elektrodat në toraksin e viktimës
Analizimi i ritmitMos e prekni viktimën
Fibrilacioni Ventrikular Takikardia Ventrikulare
AsistolaAktiviteti ventrikular pa puls (PEA)
Shoku ( goditja) Indikohet
Qëndroni larg
Jepni një goditje(prekne pullën e shokut)
Shoku është dhënëPërcjelli instrukcionet nga AED
30 2
Shoku nuk rekomandohetPërcjelli instrukcionet nga AED
30 2
Siguria e shpëtimtarit
Mos e prekni viktimën gjatë analizës, ngarkeses apo shkrepjës së shokut
Përdorni dorëza mbrojtëse
Nëse viktima fillon të marr frymë normalisht vendoseni në pozitë kome.
Vlerësimi sekondar
Nga koka deri tek gishtërinjët e këmbëve
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
S (mbani mend këtë qysh nga fillimi)
v Serious Bleeding (gjakderdhje serioze),v Shock( Shoku),v Spinal injury(lëndimet e kurrizit).
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Nuk duhet harruar as Disability
AVPU opo GCS
Bebezat
Glukoza
Barnat/drogat
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Exposure-ekspozimi
Hjeken rrobat per te mundesu egzaminimin N.p.gj. lendimet,gjakderdhjet, egzantema
Anashkalo humbjen e nxehtesisë
Ruajtja e dinjitetit
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Kur të ndërprehet RKP?
Viktima ringjallët… Ndihma profesionale arrinë… Shumë i lodhur për të vazhduar… Vendi i ngjarjës i pasigurt… Aresti kardiak më i gjatë se 30 minuta….
(Kontraverz)
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Dy partner
Kompresioni 30:2
Ndrrimi i pozitave kur shfaqet lodhja…
Pas pesë cikleve bëhet rivlersimi i RKP.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Kontrolla e efektivitetit të RKP
A ngritet dhe bie toraksi me dhanjën e frymës artificiale?
Nëse dy persona le ta kontrolloj pulsin njeri gjersa ju jepni kompresionet.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
RKP i kualitetit të lartë/Matësit e kualitetit
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Minimizimi i ndërprerjeve në mes të kompresioneve
Frakcioni i kompresioneve të toraksit >80% është optimal për perfusion të gjakut dhe rikthim të qarkullimit spontan të gjakut.
v Frakcioni i kompresioneve të toraxit =
Kompresionet totale/Koha totale e arrestit (koha prej identifikimit të arrestit dhe rikthimi i qarkullimit spontan)
………spjegim:kur kompresionet nuk adminstrohen me ritëm të njejtë në mbi 80% të kohës atëherë shkalla e mbijetimit bie.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Sigurimi i kompresioneve me ritëm dhe thellësi adekuate
v Shkalla e kompresioneve 100 deri 120 min.
v Thellësia adekuate:
- Për të rriturit 2 inqa (50 mm)
- Për fëmijët dhe të porsalindurit 1/3 e pjeses AP të toraxit
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
10-20 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70 70-80 80-90 90-100 100-110 110-120 R>120
Chest compression rate (min-1)
Num
ber o
f 30
sec
segm
ents
300
250
200
150
100
50
0
n=1626 segments
Chest compression rates
Abella et al, 2005Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
No ROSCROSC
10-20 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70 70-80 80-90 90-100 100-110 110-120 >120
Chest compression rate (min-1)
Mean rate, ROSC group 90 ± 17 *
Mean rate, no ROSC group 79 ± 18 *
210
180
150
120
90
60
30
0
Num
ber o
f 30
sec
segm
ents
Survival better with compression rate of100 – 120 compressions/minute
Abella et al, 2005
p=0.003
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
40
32
24
16
8
01 2 3 CPR duration, min
CPP
, mm
Hg
ICCM, 2005
2 inches vs 1.5 inchesSurvival:
100%
15%
Survival better with compressions >2 inches deep
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Pse mund të dështoj RKP
Vonesa për të fillu me RKP…
Procedura e papërshtatshme ….
Nuk përcillet RKP me ALS kur ka nevojë dhe ka vonesë në defibrilim.
v Vetëm 15% të atyre që i nënshtrohen RKP mbijetojnë për të shkuar në shtëpi…
v Teknikat e papërshtatshme….
Sëmundjet terminale apo gjendjet e jomenaxhueshme (sulm masiv i zemrës)….
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Lëndimet në lidhje me RKP
Fraktura e brinjëve.
Laceracioni në nivel të sternumit.
Dëmtimet e mëlqisë,mushkërive, shpnetkës.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Komplikimet e RKP
Vjelljaü Aspirimi.ü Vendose viktimën në anën e majtë.ü Fshijë të vjellurat nga goja me gishtërinjët të mbështjellur me
gazë.ü Repoziciono dhe rifillo RKP.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Distenzioni i stomakut
Ajri në stomak Krijon shtypje kundër mushkrive.
Parandalimiü Mos fryej shumë….ü Frymëdhënje shpëtuese e ngadalshme …ü Ri-ngrite kokën për të qenë i sigurt se rrugët e frymëmarrjës
janë të hapura..ü Përdorë metodën gojë me hundë.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Kunderindikacionet për RKP
Kundërindikacion absolut i vetëm është urdhëri DNR (do-not-resuscitate)/mos kryej reanimimin apo ndonjë urdhëresë e avancuar që indikon se dëshira e personit që mos të reanimohet në rast të arrestit kardiak .
Kundërindikacion relativ është nëse një klinicist mendon se ndërhyrja do të ishte e kotë.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Paisjet gojë me gojë…
Maskat.
Mbrojtëset.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Vlersimi Sekondar
Vlersimi nga koka deri te maja e gishtave të këmbëve
v Shiqo, ndjej për ndjeshmëri, edemë, deformitete, gjakderdhje.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Ngulfatja
Gjuha është shkaktari më i shpesht i ngulfatjës.
Të vjellurat.
Trupat e huaj.
Edema (reaksionet alergjike/ irituesit).
Spazmi (uji i inhaluar përnjëherë).
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Si ta njohim ngulfatjen
A mund të ndëgjoni frymëmarrjën apo kollitjen e ashpërsuar?
v Tonet me frekuencë të lartë të frymëmarrjes?
A është kollitja e fortë apo e dobët?
Nuk mund të flas, merr frymë apo të kollitet.
Cianoza.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Si ta njohim ngulfatjen vazhdim…
Obstrukcioni parcial me shkëmbim të dobët të ajrit duhet të trajtohet si të ishte bllokim total.
Nëse viktima kollitet ashpër, mos intervenoni.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Ngulfatja te personat me vetdije (Obstrukcioni i rrugëve të frymëmarrjes te personat e rritur)
Jepi 5 goditje abdominale (Manovra e Heimlich-ut) Vendose grushtin mu mbi umbilicus
(madhësi normale) Jepi 5 goditje nga lart dhe mbrenda. Tek shtatzënat apo personat obez?
Grushti në sternum. Nëse pa sukses, mbështetete gjoksin me
një dorë dhe jep goditje nga mbrapa me dorën tjetër.
Vazhdo deri sa të kesh sukses apo viktimës i rikthehet vetdija.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Nëse je vetëm dhe je duke u ngulfatur
Përdore grushtin.
Përdorë këndin e mobiljeve.
Bëhu kreativ…
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Nëse viktima e ka të humbur vetdijën
Thirrni 194.. Mundohuni të mbështetni viktimën me gjurin
tuaj gjersa e zbritni atë në dysheme Vlerso. Fillo RKP. Pas kompresioneve të toraksit, shiqo për
objektet para se të jepni frymëmarrje artificiale.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
RKP për foshnjet (Nën moshën 1 vjeqare)
Apliko RKPv Shtype sternumin 1/2 deri 1/3 e thellësisë
së toraksit. v Përdorë gishtin e mesëm dhe të unazës.
30 kompresione me 2. Nëse jeni vehtë, apliko RKP për 2 minuta
dhe pastaj thirr 194.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
E njejta procedurë përveq:
Mbulo hundën dhe gojën apo vetëm hundën.
Jep “frymë”sipërfaqësore.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Ngulfatja: foshnja e vetdijshme.
Poziciono me kokë tëposhtë.
5 goditje nga mbrapa (kontrollo për objektet e hudhura).
5 goditje torakale (kontrollo për obejktet e hudhura).
Përsërite…
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Ngulfatja: foshnja pa vetdije
Nëse foshnja është pa vetdije:
Kur frymëdhënja e parë nuk kalon, kontrollo për objektet në fyt pastaj jep 2 frymëdhënje tjera.
Nëse asnjëra frymëdhënje nuk kalon, dysho në ngulfatje.
Fillo me 30 kompresione.
Kontrollo për objekt në fyt.
Jep 2 frymëdhënje të lehta.
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Referencat:
http://www.heart.org/HEARTORG/CPRAndECC/Science/Guidelines-Highlights_UCM_317219_SubHomePage.jsp/
http://www.heart.org/idc/groups/heart-public/@wcm/@ecc/documents/downloadable/ucm_317350.pdf
http://www.simply-certified.com/index.php/tools-a-resources/blog-posts/item/1-2012-cpr-guidelines
www.erc.edu
http://www.lf.upjs.sk/kaim/pregradualne_vzdelavanie.html - first aid lectures
www.resus.org.uk
Moule P., Albarran J., 2009: Practical resuscitation for healthcare professionals
Dr.Ilir.R.Mecini/Sëmundjet e brendshme/Kolegji Heimerer
Top Related