Ege niversitesi Yaynlar
Edebiyat Fakltesi Yayn No: 181
Profesr Doktor
lhan KAYANa Armaan
Editr Prof. Dr. Ertu NER
Bornova - 2013
II
III
Ege niversitesi Yaynlar
Edebiyat Fakltesi Yayn No: 181
Profesr Doktor
lhan Kayana Armaan
Editr
Prof. Dr. Ertu NER
Bornova2013
IV
Ege niversitesi Yaynlar
Edebiyat Fakltesi Yayn No: 181
Profesr Doktor
lhan Kayana Armaan
Editr
Ertu ner
Bornova - 2013
II
Profesr Doktor
lhan Kayana Armaan
Editr
Ertu NER
Bask Dzenleme
Ltfi hsan SEZER
Ege niversitesi Ynetim Kurulunun 29.01.2013 tarih ve 3/10 sayl karar ile baslmtr.
T.C. Kltr ve Turizm Bakanl Sertifika No: 18679
Basm Yeri
Ege niversitesi Basmevi
Bornova, zmir
Tel: 0232 388 10 22 / 20 66
e-mail: [email protected]
Bask: Mart 2013
Profesr Doktor lhan Kayana Armaan/ed. Ertu ner.-zmir: Ege niversitesi, 2013.
XXXVIII, 998 s.: fot.; 21x29,7 cm.
ISBN: 978-975-483-994-4
I.Corafyaclar II. Kayan, lhan III. ner, Ertu
923.9-dc20 Dewey
Bu kitabn tm yayn haklar Ege niversitesine aittir. Kitabn tamam ya da hibir blm yazarnn nceden yazl izni
olmadan elektronik, optik, mekanik ya da dier yollarla kaydedilemez, baslamaz, oaltlamaz. Ancak kaynak olarak
gsterilebilir.
III
SUNU
Prof. Dr. lhan Kayan Hocamz, 28 ubat 2013 tarihinde emekli olacaktr. Bu eser Ona yaamnn bu yeni
dnemine geiinde sesini duyurmak ve iyi dileklerini iletmek isteyenlerin katklar ile hazrlanmtr.
Baz insanlarn zelliklerini ifade etmede, dildeki sfatlar yetersiz kalabiliyor. Hocam Prof. Dr. lhan Kayan
iin sylenecek beyefendi, drst, iyi, kibar, kadirbilir, dik durulu, hakkaniyetli, insan-doay-canly sever,
kendi iin tutumlu; yeri geldiinde evresi iin en cmert, iyilik sever insan, sfatlar da onu tanmayana
anlatmada tek tek yetersizdir. Gerek bilim insandr. Bu tmce bile onun bilimselliini tam olarak
yanstamaz. Prof. Dr. lhan Kayan, btn bu nitelemelerin toplamnn ideal rneidir.
Bilim insanl yannda, gerek reticidir Prof. Dr. lhan Kayan. Hibir zaman bildiklerini karsndakilere
en iyi, en sistematik ekilde aktarmaktan ekinmemitir, yksnmemitir, yorulmamtr. Bu kimse ister
dersindeki renci, isterse arazide Siz byle napyonuz Hocam burda, su mu aryonuz? diye sondaj
almamz srasnda soran bir kyl olsun. lhan Hocamz, o kylye bile, neyi niin yaptn, bir konferans
verir, gzel bir ders anlatr gibi aklar, onun anlayabilecei en iyi dilde. Biz de dinledike mest oluruz o
kylyle birlikte, ok bildiimizi sandmz bir konuda, ne kadar az bildiimizi anlarz, o kyl amca gibi
Bu eser, bu ynlerini unutmamak, tanmayanlara tantmak, teekkr etmek isteyenlere frsat, gelecek
nesillere rnek olmas ve Prof. Dr. lhan Kayan Hocamza kk bir armaan vermek iin hazrlanmaya
allmtr.
Eserin hazrlanma dncesi ile basm arasnda geen zaman ancak dokuz aydr. 2012 Mays ay banda
baladmz ilk hazrlklar, 2013 Ocak ay sonunda kitabn basmyla son bulmutur. O nedenle bu eserde
yer alan yazlar, karlk beklentisinden uzak, iten ve duygusaldr; lhan Kayan Hocamza armaandr.
Prof. Dr. lhan Kayan Hocamz, interdisipliner projelerde alm, gerek verileri eitli bak alaryla
deerlendirerek ulat sonularla, farkl projelerin problemlerine de k tutmutur. Bilimsel problemleri,
hurafe ve hayale dayanmadan, bilimsel bulgu ve kantlarla deerlendirerek yorumlayp zmtr. Bu
nedenledir ki eserde, jeolojiden jeofizike, prehistoryadan klasik arkeolojiye, fiziki corafyadan beeri
corafyaya kadar pek ok alandan deiik bilim insan yer alm, yazlarn Ona armaan etmitir.
Kitabn hazrlanmas srasnda gelen yazlarn bir rnek hale getirilmesinde Ar. Gr. Dr. Beycan Hocaolu,
Ar. Gr. Dr. lkay Sda, Ar. Gr. Dr. Aylin Karada, Ar. Gr. Mehmet Doan, Ar. Gr. Doukan Dou
Yaval, Ar. Gr. Mehmet Ali Toprak ve Ar. Gr. Rifat lhan yardmc olmulardr. Son bask dzenleme
ise Yrd. Do. Dr. Ltfi hsan Sezer tarafndan yaplmtr.
Eserin basm; sadece nszyle kalmayan Ege niversitesi Rektrmz Prof. Dr. Candeer Ylmaz
Hocamzn katklar ve gzide Basmevimizin deerli alanlarnn emekleriyle bylesine gzel
gerekleebilmitir. Ege niversitesi Rektrlmz, yeni greve balayan retim elemanlarna at
efkatli kollaryla kalmadn, uurlad retim yelerini de yalnz brakmadn gsterdii bu
deerbilirlikle kantlamtr. Bizler de Ege niversitemize Rektrmz Prof. Dr. Candeer Ylmaz Hocamz
nezdinde en iten minnet duygularmz ve teekkrlerimizi sunmay bir bor biliriz. Ege niversitesi
Basmevi Mdrl ve tm alanlarna teekkrlerimizi iletiriz.
Eserin Prof. Dr. lhan Kayan Hocamza kk bir armaan olmas yannda, bilimsel alanda da ylesi kk
de olsa bir yarar salamas en byk dileimizdir.
Ertu NER
Editr
IV
V
Prof. Dr. lhan KAYAN Hocamz Karamenderes ovasnda Troia evresinde
delgi sondaj almasnda.
VI
VII
NSZ
VIII
IX
Rektr Prof. Dr. Candeer Ylmaz
Ege niversitesi 57 yllk birikim ve deneyime sahip kkl bir niversitedir. Ege niversitesinin birikim ve
deneyimleri, Trkiye ve dnyada ilk kez baarlan ok sayda akademik almayla kantlanm hatta bu
ilkler kitap olarak yaynlanmtr. Ege niversitesini baarl klan, farkl alanlardaki birikimlerinin yan sra
birlikte renen bir topluluk olmasdr.
Bilimsel rekabet ierisinde bulunan niversiteler bir ekol olarak eitlilikleriyle var olurlar. Bir niversitenin
ekol olmasn salayan phesiz baarl bilim insanlardr. Prof. Dr. lhan KAYAN, bu ekolun olumasnda
etkin rol oynayan, kendine zg titizlii ve alma alkanln etrafna benimseten, drst, beyefendi,
kibar, iyi niyetli, hatrnaz, alkan, retken bir bilim insandr. Sosyal Bilimler Enstit Mdr olarak
ynetimde birlikte altmz srete de bu zelliklerini korumutur.
Ege niversitesi kkl gemiinde ynetimin sreklilik arz ettiinin bilincinde olan idareciler tarafndan
ynetilmi, kurumlarda baarya giden yolda devamll salamann nemli olduu anlay benimsenmitir.
Bugnn yneticileri olarak biz de mensuplarmzn birikimlerinin niversitemizin bugnlere gelmesinde
nemli olduunun bilincindeyiz.
Ege niversitesi emekli olan akademisyenleri iin yaygn olarak, emekli deil emeinden yararlanlmaya
devam eden akademisyenler tanmlamasn kullanmaktadr. Prof. Dr. lhan KAYAN iin bu tanmlama ok
yakmaktadr. Prof. Dr. lhan KAYANn hayatndaki yeni dneminin salkl, huzurlu ve niversitesine
emek vermeye devam ettii gnlerle dolu gemesini diler, ahsm ve Ege niversitesi adna sonsuz
teekkrlerimi sunarm.
Prof. Dr. Candeer YILMAZ
Ege niversitesi Rektr
X
XI
indekiler
SUNU Ertu NER..
NSZ...
Rektr Prof. Dr. Candeer YILMAZ .
indekiler..
Yazarlarn Bilgileri
Biyografi, Prof. Dr. lhan KAYAN..
Prof. Dr. lhan Kayann Balca Aratrma ve Yaynlar.
Prof. Dr. lhan Kayann Yaamndan Kareler..
ANILAR.....
Ayhan SR ve zdoan SR,
Prof. Dr. lhan Kayana...
J. Chris KRAFT,
Some thoughts upon the retirement of Professor Dr. lhan Kayan..
Dieter KELLETAT,
Fieldwork and Meetings with Ilhan Kayan.
Helmut BRCKNER,
Twenty-five Years of Friendship with lhan Kayan-Geomorphologist and Geoarchaeologist...
A. M. Cell ENGR,
lhan Kayan ile Anlar ve Bir Srrn fas...
Mehmet ZDOAN,
lhan Hocay Tanmak
Halime HRYILMAZ,
Beik Tepe ve Troia Kazlarndan lhan Kayan Portreleri..
Numan TUNA,
Prof. Dr. lhan Kayan Hakknda..
Ernst PERNICKA
Troy Team...
Sinan KILI
lhan Hocayla Troia.
Mahmut DRAHOR
lhan Kayann Akademik Yaammdaki Etkisi..
Meral AVCI
Hocamz Prof. Dr. lhan Kayan in...
Sedat AVCI
Makaleler ile Balayan Tanmadan, Dostlua...
Emrullah GNEY
Dostum Prof. Dr. lhan Kayan.
Fsun BAYKAL
Prof. Dr. lhan Kayan Hocamzla 1987den 2012ye: 25 Yln Unutulmazlar..
III
VII
IX
XI
XVII
XXV
XXIX
XXXV
1
3
5
13
15
19
21
23
25
27
29
33
37
39
41
45
XII
Gzde EMEKL
Benim in En Uzun Gn 21 Aralk!...................................................................................................
Mustafa BYKKOLANCI
Deerli Bilim nsan Prof. Dr. lhan Kayana Sayglarmla
Serdar VARDAR
lhan Kayan Hocam in Dilek ve An Notu...
Harun TUNEL
renci Gzyle, Hocam Prof. Dr. lhan Kayan
Adnan KAPLAN
lhan Kayan Hocamn Ders Veren Sorusu..
Aydn BRAHMOV
Prof. Dr. lhan Kayan 20 Yl nce Tandm.
Bar TA
Alvyal Jeomorfoloji ve Prof. Dr. lhan Kayan Hocam..
Uran SAVA
Helen Pansiyonun En Kymetli Misafiri; lhan Kayan....
Murat YAAR
lhan Hocayla Troiada Sohbet Etmek
Kenan YURTTAGL
lhan Hoca ile Tanmak..
Gksel SAZCI ve Devrim SAZCI
lhan Hocamz ve Ekibi...
Beycan HOCAOLU
lhan Hocama.
Mehmet DOAN
Hocam, Rehberim ve Ustam; lhan Hocam.
Ertu NER
Hocam ve Danmanm; lhan Kayan..
brahim ATALAY
Sevgili Kardeim lhan Kayana..
T. Ahmet ERTEK
Trk Corafya Kurumundan Prof. Dr. lhan Kayan Hocamza.
ESERLER...
Dieter H. KELLETAT, Stan KINIS and Anja M. SCHEFFERS
Recent Advances in Palaeotsunami Research of the Eastern Mediterranean..
Levent UNCU ve Helmut BRCKNER
The palaeogeographies of the Lezha region, and the geoarchaeology of ancient Lissos, Albania.
Catherine KUZUCUOLU
Geomorphological Mapping As An Illustration of Geomorphological Evolution Reconstruction:
The Example Of The iftlik Plain In Cappadocia (Nide).....
A. M. Cell ENGR
Jeolojinin Eduard Suess'e Kadarki Ksa Tarihi: Kiisel Bir Perspektif ve Baz Dersler.
H. Nzhet DALFES
Deien Gezegenin Nabzn Tutmak: Fenoloji Gzlemleri
47
49
51
53
55
57
59
61
63
65
67
69
71
73
81
83
85
89
119
133
147
217
XIII
Nizamettin KAZANCI
ardak Ky Dilinin Jeolojisi (Lapseki, anakkale)....
Halime HRYILMAZ
Erken Bronz anda Kuzey ve Dou Ege Adalarnda Ekonomik Faaliyetler ve Kltrel likiler.
Mehmet ZDOAN
Neolitik Dnem ve Deniz
Levent ZOROLU
Bir Antik Kentin Yerleiminin Geliimiyle Toprak Erozyonu Arasndaki liki: Kelenderis rnei
Nuran AHN
Klarosda, Thysia (Kurban Sunusu) ve Hayvan Balama Bloklar.
K. AslhanYENER
Negotiating Changing Landscapes: Trojan Silver and the Taurus Mountains
Deiken evresel Koullarnn stesinden Gelmek: Troya Gm ve Toros Dalar...
Numan TUNA
Leukai Arkeolojik Sit Alannda Aratrmalar.
Mahmut Gktu DRAHOR
zmir Agorasnda Manyetik ve Resistivite almalar...
brahim ATALAY
Tektonik Hareketlerin Trkiye Doal Ortam zerindeki Etkileri
Effects of Tectonic Movements on the Natural Environment of Turkey..
Murat SUNKAR ve Saadetin TONBUL
Batman ehrinde (Gneydou Anadolu) Yaanan Paleotaknlar ve Analizleri
Paleoflood Analyses in Southeastern Anatolia: Batman Case
Asaf KOMAN
eme (zmir) Yresinde Ky Kumullarndaki Gncel Gelimeler...
Meral AVCI
Dendrokronoloji ve Jeomorfoloji: Dendrojeomorfoloji..
Sedat AVCI
Spor Genetiine Coraf Bir Bak: Sporcular Atalarndan Aldklarn m, Yetitikleri Meknn
Etkilerini mi Yanstr?.........................................................................................................................
Ecmel ERLAT ve Murat TRKE
Tropikal Kuakta Gerekleen Volkanik Pskrmelerin Hava Scaklklarna Etkisi: Trkiye
rnei..
Telat KO
Trkiyenin Morfometrik zellikleri
Landforms of Turkey Based on Morphometric Characteristics..
Tuncer DEMR
Review of the Tracer Techniques for Measuring Bedload Transport in Gravel Bed Rivers And
Some Case Studies Using Tracer Techniques for Measuring Coarse-Bedload Transport: Key
Findings and Recovery Rates..
Rstem ASLAN ve Fecri POLAT
Troia Kltrnn Kkeni Troiann Yakn evresindeki M.. 5. ve 4. Bine Ait Yeni Buluntu
Yerleri..
Gksel SAZCI ve Devrim al SAZCI
Tun anda anakkale Boaz...
225
245
257
273
281
291
301
331
343
357
377
387
409
423
435
471
489
509
XIV
Sinan KILI
Van Gl Havzasnda Bilinen En Eski Arkeolojik Kalntlar zerine Dnceler
Sabri KARADOAN ve Glriz KOZBE
Yukar Dicle Havzasnn (Batman-Bismil Aras) Jeomorfolojik zellikleri ve Arkeolojik
Yerleme/Buluntu Yerlerinin Dnemler Boyunca Mekan Etkileimleri
Yasemin POLAT ve Grcan POLAT
Antandros Balamnda dann Mitolojik-Kltrel Deerleri ve Turizm...
Zafer DERN
Yeilova Hynde Jeo-Arkeolojik almalar ve Arkeolojik Sonular...
A. Haluk SALAMTMUR ve Ali OZAN
Ege Gbre Neolitik Yerleiminin Paleocorafya zellikleri ve Geliimi..
Kenan YURTTAGL
Trkiyede Kltr Miras Kavram..
Fsun BAYKAL
Son Otuz Ylda Trk Turizminin nanlmaz Bymesi: Deiimler ve Sonular..
Emrullah GNEY
Ulam Corafyas Asndan Diclede Kelekle Yk ve Yolcu Tamacl.
Mustafa MUTLUER ve lkay SDA
Grnmez Bir Kresel Sorun: evre Mltecileri
evket IIK
Karaburun Yarmadasnda Yerlemelerin Corafi Dalnda Meydana Gelen Deiimler
Gzde EMEKL
Kltr Mirasnn Turizm Aracl le Deerlendirilmesi: Kltrel Turizm ve Trkiye
Arife KARADA
Trkiye zerinden Gerekleen Yasad nsan Kaakl ve Sosyo-Ekonomik Etkileri
Illegal Human Smuggling Taking Place Via Turkey And Its Soco-Economic Effects...
Beycan HOCAOLU
Bulgaristan Gmenlerinin Trkiyedeki Yerleim Yeri Dal ve Nedenleri
Settlement Distribution Of Bulgarian Immigrants In Turkey And Its Reasons...
rfan KAYGALAK
Anglo-Amerikan ve Bat Avrupa Ekonomik Corafyasnn Geliim Tarihi...
Ali Fuat DOU, Catherine KUZUCUOLU, Ebru AKKPR, Damase MOURALS, Aurelien
CHRSTOL, Monique FORT, Halil ZORER, Daniel BRUNSTEN, Herve GULLOU ve Michel
FONTUGNE
Van Gl Havzas Ge Pleistosen ve Holosen Evrimi
Hseyin TUROLU
Amik Ovas Takn problemi: nleme almalar, tartma ve neriler
Ahmet ERTEK
Bursa linin Jeomorfolojisi..
Ertu NER, Engin MER, Atike NAZK ve Niyazi AVAR
Yeni Bademli Hy evresinde Alvyal Jeomorfoloji ve Paleontoloji Aratrmalar (Gkeada-
anakkale)...
Semra STGB
Trkiye Endemizminde Corafi Unsurlarn Rol...
Ltfi hsan SEZER ve Deniz TAN
Denizli Deprem Yresinde Deprem Aktivitesi ve Riski
Seismic activity and risks in the seismotectonic vicinity of Denizli....
523
539
567
577
587
601
607
623
631
637
655
667
685
699
727
791
805
839
879
887
XV
M. Kirami LGEN
Bayat Ovas (Aa Bakray) ve Bakray Deltasnn Jeomorfolojisi
Geomorphology of Bayat Plain (The Lower Bakray Valley) and the Bakray Delta.....
Aylin KARADA
Bornova Ovas Ky Sedimanlarnda Palinolojik Analizler
Emre ZAHN
Asi Nehri Deltasnn (Hatay) Antropojenik Jeomorfolojisi
Antropogenic Geomorphology of Asi River Delta (Hatay)
Bar TA
demi ve Patates
demi and Potato..
Doukan Dou YAVALI
Toprak st Orman Biyoktlesi Belirleme almalarnda ICESat/GLAS Verilerinin Kullanm
Use of ICESat/GLAS Data for Above Ground Forest Biomass Estimation
Mehmet DOAN
Klaros (Menderes / zmir) evresinde Corafi evre Deiimleri
Serdar VARDAR
Bozdalar zerinde Subatan ve Ayvack Yaylalarnda (demi) Bulunan Karstik Oluumlarn
Deerlendirilmesi
899
913
925
937
951
963
983
XVI
XVII
Yazarlarn Bilgileri
A
Ar. Gr. Ebru AKKPR
Van Yznc Yl niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
65080 Kamps-Van
akkopru65hotmail.com
Do. Dr. Rstem ASLAN, anakkale Onsekiz Mart niversitesi,
Fen-Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
Terziolu Kamps-Canakkale
Prof. Dr. brahim ATALAY Dokuz Eyll niversitesi,
Buca Eitim Fakltesi,
Ortaretim Sosyal Alanlar Eitimi Blm,
Corafya Eitimi Anabilim Dal,
Eitim Bilimleri Enstits Mdr,
35380 Buca - zmir
Prof. Dr. Meral AVCI,
stanbul niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Fizik Corafya Anabilim Dal,
34459 Laleli-stanbul
Prof. Dr. Sedat AVCI,
stanbul niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Trkiye Corafyas Anabilim Dal,
34459 Laleli-stanbul
Prof. Dr. Niyazi AVAR
ukurova niversitesi,
Mhendislik-Mimarlk Fakltesi,
Jeoloji Mhendislii Blm,
01330 Balcal-Adana
B
Prof. Dr. Fsun BAYKAL
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi
Corafya Blm,
Beeri Corafya Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Dr. Daniel BRUNSTEIN,
Ingnieur de Recherche CNRS
LGP (Fiziki Corafya Laboratuar),
UMR 8591Paris 1 niversitesi ve CNRS,
1 Place A. Briand,
92195 Meudon Cedex, France
Prof. Dr. Helmut BRCKNER,
Geographisches Institut,
Universitt zu Kln,
Albertus-Magnus-Platz
50923 Kln-Almanya
Yrd. Do. Dr. Mustafa BYKKOLANCI, Pamukkale niversitesi,
Fen-Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
Knkl Kamps,
20070 Denizli
Ayasuluk Tepesi ve St. Jean Ant Kaz Bakan.
C
Dr. Aurlien CHRISTOL,
Paris 1 niversitesi ve CNRS,
LGP (Fiziki Corafya Laboratuar),
UMR 8591, 1 Place A. Briand,
92195 Meudon Cedex, Fransa
D
Prof. Dr. H. Nzhet DALFES,
stanbul Teknik niversitesi,
Avrasya Yerbilimleri Enstits Mdr,
Ayazaa Yerlekesi,
mailto:[email protected]
XVIII
34469 Maslak-stanbul
Prof. Dr. Tuncer DEMR, Harran niversitesi,
Fen Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
63200 anlurfa
Yrd. Do. Dr. Zafer DERN
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
35100 Bornova-zmir
Ar. Gr. Mehmet DOAN,
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Fiziki Corafya Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Prof. Dr. Ali Fuat DOU
Van Yznc Yl niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
65080 Kamps-Van
Prof. Dr. Mahmut Gktu DRAHOR
Dokuz Eyll niversitesi,
Mhendislik Fakltesi,
Jeofizik Mhendislii Blm,
S Jeofizik ve Arkeolojik Prospeksiyon Aratrma
ve Uygulama Merkezi (SAMER),
Tnaztepe Yerlekesi,
35160 Buca-zmir
E
Do. Dr. Gzde EMEKL,
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Beeri Corafya Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Prof. Dr. Ecmel ERLAT,
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Fiziki Corafya Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Yrd. Do. Dr. T. Ahmet ERTEK
stanbul niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Fiziki Corafya Anabilim Dal,
34459 Laleli-stanbul
F
Dr. Michel FONTUGNE,
Ingnieur de Recherche CEA
LSCE (Laboratoire des Sciences du Climat et
del'Environnement),
UMR 1572 Domaine du CNRS,
Bat. 12, 91198 Gif-Sur-Yvette Cedex, France
Prof. Dr. Monique FORT,
Paris 7 niversitesi ve
Department of Geography
UFR GHSS
Case postale 7001
Universit Paris Diderot-Paris 7
CNRS, Laboratoire PRODIG,
F 75 205 Paris Cedex 13, France
G
Dr. Herve GUILLOU,
Ingnieur de Recherche CEA
LSCE (Laboratoire des Sciences du Climat et
del'Environnement),
UMR 1572 Domaine du CNRS,
Bat. 12, 91198 Gif-Sur-Yvette Cedex, France
Prof. Dr. Emrullah GNEY,
Dicle niversitesi,
Ziya Gkalp Eitim Fakltesi,
Ortaretim Sosyal Alanlar Eitimi,
Corafya Eitimi,
21280 Diyarbakr
XIX
H
Ar. Gr. Dr. Beycan HOCAOLU,
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Beeri Corafya Anabilim Dal,
35100 Bornova-ZMR
Prof. Dr. Halime HRYILMAZ,
Hacettepe niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
06800 Beytepe-Ankara
Yeni Bademli Hy Kaz Bakan
I
Prof. Dr. evket IIK
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Beeri Corafya Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Prof. Dr. Aydn BRAHMOV,
anakkale Onsekiz Mart niversitesi,
Fen-Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Terziolu Kamps,
17020 anakkale
K
Prof. Dr. Adnan KAPLAN,
Ege niversitesi,
Ziraat Fakltesi,
Peyzaj Mimarl Blm,
35100 Bornova-zmir
Yrd. Do. Dr. Arife KARADA
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Beeri Corafya Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Ar. Gr. Dr. Aylin KARADA
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Fiziki Corafya Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Do. Dr. Sabri KARADOAN
Dicle niversitesi,
Ziya Gkalp Eitim Fakltesi,
Ortaretim Sosyal Alanlar Eitimi,
Corafya Eitimi,
21280 Diyarbakr
Yrd. Do. Dr. rfan KAYGALAK,
Uak niversitesi,
Sosyal Bilimler Enstits,
1 Eyll Kamps,
64200-Uak
Balkesir niversitesi,
Fen-Edebiyat Fakltesi,
a Yerlekesi,
10145 Balkesir
Prof. Dr. Nizamettin KAZANCI,
Ankara niversitesi,
Mhendislik Fakltesi,
Jeoloji Mhendislii Blm,
06100 Beevler-Ankara,
Prof. em. Dr. Dieter KELLETAT,
University of Duisburg-Essen,
University of Cologne,
both Germany
Ar. Gr. Dr. Sinan KILI,
Yznc Yl niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
65080 Zeve Yerlekesi-Van
Troia Eski Kaz yesi, Arkeolog,
XX
PhD-candidate Stan KINIS,
MSc, Geoscience,
Southern Cross University,
NSW,
Australia
Prof. Dr. Telat KO,
anakkale Onsekiz Mart niversitesi,
Fen-Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Terziolu Kamps,
17020 anakkale
Prof. Dr. Asaf KOMAN,
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Emekli retim yesi,
Prof. Dr. Glriz KOZBE,
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
Emekli retim yesi,
Prof. Dr. John Chris KRAFT,
John Chris Kraft, retired from the University of
Delaware, USA
Joint H. Fletcher Brown Professor Emeritus,
Geological Sciences University of Delaware,
College of Earth, Ocean and Environment.
Prof. Dr. Catherine KUZUCUOLU,
Paris 1 niversitesi ve CNRS,
LGP (Fiziki Corafya Laboratuar),
UMR 8591,1 Place A. Briand,
92195 Meudon Cedex, France
M
Prof. Dr. Engin MER,
stanbul niversitesi,
Mhendislik Fakltesi,
Jeoloji Mhendislii Blm,
Deniz Bilimleri ve letmecilii Enstits,
Emekli retim yesi,
Moda Hseyin Bey Sokak,No: 15/4,
34710 Kadky-stanbul
Dr. Damase MOURALIS,
Universit de Rouen,
IDEES (Laboratoire Identit et Diffrenciation des
Espaces, de
l'Environnement et des Socits), UMR 6266,
Rue Lavoisier, 76821 Mont-Saint-Aignan, France
&
Paris 1 niversitesi ve CNRS,
LGP (Fiziki Corafya Laboratuar), UMR 8591
1 Place A. Briand, 92195 Meudon Cedex, France
Prof. Dr. Mustafa MUTLUER,
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi
Corafya Blm,
Beeri Corafya Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
N
Prof. Dr. Atike NAZK,
ukurova niversitesi,
Mhendislik-Mimarlk Fakltesi,
Jeoloji Mhendislii Blm,
01330 Balcal-Adana
O
Yrd. Do. Dr. Ali OZAN
Pamukkale niversitesi,
Fen-Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
Prehistorya Anabilim Dal,
Knkl Kamps,
20070 Denizli
Yrd. Do. Dr. M. Kirami LGEN,
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Fiziki Corafya Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Prof. Dr. Ertu NER,
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
mailto:[email protected]
XXI
Corafya Blm,
Fiziki Corafya Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Prof. Dr. Mehmet ZDOAN,
stanbul niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
Prehistorya Anabilim Dal,
Emekli retim yesi
Uzman Emre ZAHN
Mustafa Kemal niversitesi,
Fen-Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Antakya-Hatay
P
Prof. Dr. Ernst PERNICKA,
and all members of the Troy team,
Institut fr Ur- und Frhgeschichte und Archologie
des Mittelalters
Eberhard Karls Universitt Tbingen
Schloss Hohentbingen ,
72070 Tbingen
http://www.ufg.uni-tuebingen.de
Fecri POLAT,
anakkale Onsekiz Mart niversitesi,
Fen-Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
Terziolu Kamps,
17020 anakkale
Do. Dr. Grcan POLAT
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
Klasik Arkeoloji Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Yrd. Do. Dr. Yasemin POLAT
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
Klasik Arkeoloji Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
S
Yrd. Do. Dr. A. Haluk SALAMTMUR
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
Protohistorya ve nasya Arkeolojisi Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Uran SAVA,
Helen Pansiyon-Restoran,
Troia-anakkale
Devrim al SAZCI,
Arkeolog,
M.A., Eberhard Karls Universitat Tbingen
Maydos Kilisetepe Hy Kaz yesi,
Eski Troia Kaz yesi,
Yrd. Do. Dr. Gksel SAZCI,
anakkale Onsekiz Mart niversitesi,
Fen- Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
Terziolu Kamps,
17020 anakkale
Maydos Kilisetepe Hy Kaz Bakan,
Eski Troia Kaz yesi,
Ass. Prof. Dr. Anja M. SCHEFFERS,
Geoscience,
Southern Cross University,
Lismore Campus,
Lismore,
NSW,
Australia
Yrd. Do. Dr. Ltfi hsan SEZER
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Fiziki Corafya Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Do. Dr. Murat SUNKAR, Frat niversitesi,
nsani ve Sosyal Bilimler Fakltesi,
Corafya Blm,
mailto:[email protected]
XXII
Fiziki Corafya Anabilim Dal,
23169 Elaz
Ar. Gr. Dr. lkay SDA
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi
Corafya Blm,
Beeri Corafya Anabilim Dal,
35100 Bornova-ZMR
Prof. Dr. Ayhan SR,
Ankara niversitesi,
Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi,
Fiziki Corafya Anabilim Dal,
(Emekli retim yesi)
Prof. Dr. zdoan SR,
Ankara niversitesi,
Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi,
Fiziki Corafya Anabilim Dal,
(Emekli retim yesi)
Do. Dr. Semra STGB
Ege niversitesi,
Eitim Fakltesi,
lkretim Blm,
Sosyal Bilgiler Eitimi Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Prof. Dr. Nuran AHN,
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
Klasik Arkeoloji Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Prof. Dr. A. M. Cell ENGR,
stanbul Teknik niversitesi,
Maden Fakltesi,
Jeoloji Mhendislii Blm,
Yapsal Jeoloji, Tektonik, Stratigrafi,
Jeoloji Blm ve Avrasya Yerbilimleri Enstits,
Ayazaa 34469-stanbul
T
Deniz TAN
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi
Corafya Blm,
4.Snf rencisi
35100 Bornova-zmir
Dr. Bar TA,
Afyon Kocatepe niversitesi,
Fen-Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Afyon
Prof. Dr. Saadetin TONBUL
Frat niversitesi,
nsani ve Sosyal Bilimler Fakltesi,
Corafya Blm,
Fiziki Corafya Anabilim Dal,
23169 Elaz
Prof. Dr. Numan TUNA,
Orta Dou Teknik niversitesi,
Yerleim Arkeolojisi,
Tarihsel evre Deerlerini Aratrma Merkezi
(TADAM) ,
06800 ankaya-Ankara.
Prof. Dr. Harun TUNEL,
Bilecik eyh Edebali niversitesi,
Fen Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Fen Edebiyat Fakltesi Dekan,
Bilecik
Prof. Dr. Hseyin TUROLU
stanbul niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Fizik Corafya Anabilim Dal,
34459 Laleli-stanbul
Ahmet TRKECAN,
Jeoloji Yksek Mhendisi
MTA Genel Mdrl,
Jeoloji Ettleri Blm,
Proje zleme ve Destek Birimi,
mailto:[email protected]
XXIII
niversiteler Mahallesi,
Dumlupnar Bulvar No:139,
06800 ankaya-Ankara
Prof. Dr. Murat TRKE, anakkale Onsekiz Mart niversitesi,
Fen Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Terziolu Kamps,
17020 anakkale
U
Yrd. Do. Dr. Levent UNCU,
Bilecik eyh Edebali niversitesi,
Fen Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
Bilecik
V
r. Gr. Serdar VARDAR,
Celal Bayar niversitesi,
Eitim Fakltesi,
Demirci-Manisa
Y
Murat YAAR, Eski Troia Kaz yesi,
Eski Eser Restoratr,
Viyana-Avusturya.
Ar. Gr. Doukan Dou YAVALI,
Ege niversitesi,
Edebiyat Fakltesi
Corafya Blm,
Fiziki Corafya Anabilim Dal,
35100 Bornova-zmir
Prof. Dr. K. Aslhan YENER,
Ko niversitesi,
Arkeoloji ve Sanat Tarihi Blm,
Rumelifeneri Yolu
34450 Saryer-stanbul
Tell Atchana Alalakh Kazlar Bakan
Kenan YURTTAGL,
Kltr ve Turizm Bakanl Kltr Varlklar ve
Mzeler Eski Genel Mdr
Z
Ar. Gr. Halil ZORER
Van Yznc Yl niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Corafya Blm,
65080 Kamps-Van
Prof. Dr. K. Levent ZOROLU,
Seluk niversitesi,
Edebiyat Fakltesi,
Arkeoloji Blm,
Kamps- Konya
XXIV
XXV
Biyografi
Prof. Dr. lhan KAYAN
lhan KAYAN, 12 ubat 1946 tarihinde Ankarada dodu. lkrenimini Ankarada Demirlibahe
lkokulunda 1957 ylnda tamamlad. Ortaokulu Etimesgut Ortaokulunda 1960 ylnda bitirdi. 1964 ylnda
Ankara Atatrk Lisesinden mezun oldu. Ayn yl Ankara niversitesi, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi,
Fiziki Corafya ve Jeoloji Krssnde renime balad. 1968 ylnda lisans renimini bitirip ayn
Krsde niversite asistan olarak greve balad. 1973 ylnda Mandalya Krfezi Dousunda Jeomorfoloji
Aratrmalar adl doktora tezini tamamlad. Bundan sonra Doktor Asistan olarak Krsdeki grevine
devam etti ve TBTAKn destekledii Mula-Yataan evresinin Jeomorfolojisi adl doentlik tezini
hazrlad.
1975 yl sonlarnda Amerika Birleik Devletlerinin Delaware niversitesinden salad zel bir doktora
sonras aratrma bursundan yararlanarak bu niversitede almalar yapt. Burada bulunduu ondrt aylk
sre iinde Jeoloji Blmne bal olarak Delaware kylarnda Holosen ky deimeleri zerine bir proje
hazrlad. Bir seri sondajlar yaplarak srdrlen bu alma ABDnde yaynland. Bu arada ayn
niversitenin Corafya Blmnde de uzaktan alglama konusunda doentlik tez alannn ERTS-1
uydusundan alnan grntleri zerinde bir alma yapt. Bu alma da daha sonra yurt dnda yaynland.
1977 ylnda ABDnden ve Trkiyede Maden Tetkik ve Arama Enstitsnden salanan maddi desteklerle
Troiada (Truva, anakkale) sondajl bir ky jeomorfolojisi aratrma projesinde alt. Ekip olarak buradan
elde edilen verileri toparlayp yayna hazrlamak amacyla 1979 ylnda tekrar ABDne gitti. Troia
almasnn sonular birok ngilizce ve Trke yayna konu oldu.
1979 yl sonunda, ABD dn doentlik snavlarna girdi ve niversite Doenti nvann kazand. Bundan
sonra yine ayn Krsde, bata Biyocorafya ve Jeomorfolojik Haritalama konular olmak zere eitli
ders, seminer ve tez almalaryla retim faaliyeti younlat.
1981 ve 1982 yllarnda Almanyann Tbingen niversitesinden salad destekle Essen niversitesi
Corafya Blmnden meslektalaryla birlikte Alanya kylarnda, ky jeomorfolojisinde yeni bir konu
olan biyolojik anma ve birikme ekilleri zerinde alt. Bu aratrmay yayna hazrlamak amacyla 1982
sonlarnda Almanyaya gitti. Konu ile ilgili Almanca ve Trke yaynlar yapt.
XXVI
1983-1984 retim ylnda 2547 Sayl Kanunun 41. Maddesi uyarnca Seluk niversitesi Eitim
Fakltesine gnderildi. Bu fakltedeki retim grevi yannda Dekan Yardmcl ve vekillii, Sosyal
Bilimler Eitimi Blm Bakanl, Faklte Senato Temsilcilii grevlerini yapt.
1984 ylnda Fakltesine dnd ve eski derslerini okutmaya devam etti. 1985 yl banda Corafya Blm
Bakan Yardmclna atand. Bu grevi 1987 ylna kadar srd.
1987 ylnda Ege niversitesi Edebiyat Fakltesi Corafya Blm Fiziki Corafya Anabilim Dalndaki
profesr kadrosuna atanmak zere bavuruda bulundu ve bu kadroya atand. Bunu takiben Corafya Blm
Bakanl grevine getirildi. Bu grevden 1993 ylnda bilimsel almalarna daha ok zaman ayrmak iin
ayrld. Bundan baka 1988-1991 yllar arasnda Ege niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Ynetim Kurulu
yeliinde bulundu.
1981 ylndan buyana daha ok arkeolog ve prehistoryac Trk ve yabanc bilim adamlaryla mterek
aratrma projelerinde Kuaterner ve zellikle Holosen fiziki evre deimeleri zerine almalar yapmaya
devam etti. Bu konudaki projelerinden balcalar unlardr:
1981 ve 1982 yllarnda Data yarmadasnda, Eski Knidos antik kentinin kurulu alannda fiziki corafya
aratrmalar yapt. Kentin kurulu ve gelimesinde etkili olmu doal evre zellikleri, deniz seviyesi ve ky
izgisi deimeleri zerine hazrlad alma yaynlanmtr.
1982 ylnda ABD kaz ekibine katlarak Sartda (Salihli) arazi almalar yapt ve jeolojik-jeomorfolojik
aratrma sonularm bir rapor halinde Kaz Bakanlna sundu.
1983 ylndan beri Tbingen niversitesi (Almanya) Prehistorya Enstits tarafndan yrtlen Troia
aratrma-kaz projesinde corafya, paleocorafya rekonstrksiyonlar ve jeoarkeoloji konularnda
almaktadr. Benzer ekilde 1989 ylndan beri Avusturya Arkeoloji Enstitsnn Efes kaz-aratrma
projesinde almalar yapt.
1983 ylnda Troia yaknndaki Beige (Yeniky) ky dzl ve evresinde arkeolojik aratrma ve kaz
almalar yapmaya balayan Almanyann Tbingen niversitesi bilim heyetine davet edildi. Buradaki
almalar 1988 ylna kadar srd. Alvyal jeomorfolojik geliim, yerel deniz seviyesi ve ky izgisi
deimeleri, bunun arkeolojik yerleme yerleri ve arazi kullanm zerine etkileri gibi konularda s el
sondajlar yaparak burada srdrd almalar ona ok kymetli tecrbeler kazandrd. Aratrmalarnn
sonularn birok bilimsel toplantda bildiriler, konferanslar olarak sundu. Bunlar arasnda Trkiyedeki
yllk Uluslararas Kaz Sempozyumlar, 1987 ylnda Kanadada yaplan IX. INQUA (International Union
for Quaternary Research) Kongresi, yine 1987 ylnda Almanyann Tbingen niversitesinde zel bir
konferans saylabilir. Tebli yaynlar dnda, Beige almas daha geni olarak 1991 de Almanyada
yaynland.
Beigede alan Alman Arkeoloji heyeti 1988 de Troiaya geti. Daha geni bir kadro ile uluslararas bir
nitelik kazanarak ve ok daha geni imknlarla balatlan bu projede, Beigede kazand tecrbe ve kaz
heyeti iinde edindii olumlu konum sayesinde, ok daha iyi imknlarla almalar devam etti. Alman
Mercedes firmasnn kazya balad bir i makinesine balanarak kullanlan deerli bir sondaj makinesi
onun ihtiya ve isteklerine gre hazrland. Kaz kampnda bulunduu sreler iinde makine btnyle onun
almalarna tahsis edildi. Bununla 21 m ye kadar inerek gerekletirilen sondajlar ve alnan rnekler
zerinde yaplan teknik inceleme ve analizler ok deerli bilgiler kazandrmtr. ABD ve Almanyada
yaplan radyokarbon tarihlendirmeleri, Troiann kltr dnemlerine paralel olarak doal evrede, zellikle
ky izgisinde ve arazi kullanmnda meydana gelen deimeleri aydnlatma, farkl dnemler iin
paleocorafya haritalar izme imkn verdi. Bugn dnyada bu ekilde yaplan almalarn says ok azdr
ve elde edilen sonular byk deer tamaktadr. Daha sonra ABDden eskiden ibirlii yapt
meslektalar, tek bana yrtt bu almalara katlmak iin byk istek gsterdiler. Onlarn saladklar
C14 yntemi ile tarihlendirme gibi pahal analiz katklaryla baz almalarna katlmalar kabul edilmitir.
Giderek genileyen bir ereve iinde Troia almalar halen srmektedir. Son yllarda arkeoloji alannda
ok tartlan baz zel konular zerinde durulmu ve bunlarla ilgili yaynlar yaplmtr. Troia evresinin
paleocorafik geliimi iinde, zellikle Bronz anda liman olarak kullanld dnlen alanlarla ilgili
deerlendirmeleri byk ilgi grd. lhan KAYANn Troia yakn evresindeki alvyal dzlkler altnda
prehistorik yzeylerin belirlenmesi konusundaki aratrmalar giderek younlat. Bu konuya verilen nem
nedeniyle, talebi zerine Proje Ynetimi 1996 ylnda ekibine yeni bir sondaj takm ald. Kompresrle
XXVII
alan bu takm sayesinde alvyon katmanlarndan daha dzenli, karmam rnekler alnabilmesi ve daha
ayrntl, hassas lm ve deerlendirmeler yaplabilmesi mmkn oldu. Bu sondaj takm, ba olarak
Blmne verildii iin baka yerlerdeki almalarda da kullanlmaya baland. Bunlar arasnda zmir
evresinde Bayrakl, Ulucak, Urla gibi arkeolojik alanlarda rencileriyle yapt sondaj almalar ve
Altnovada (Ayvalk) Oxford niversitesinden meslektalaryla srdrd daha kapsaml jeo-arkeoloji,
paleocorafya projesi saylabilir.
Bu arada 1984 ylnda Trk ve Fransz prehistoryaclarla Antalya evresindeki tarih ncesi yerleme yerleri,
zellikle maara yerlemeleri zerine bir aratrma projesine katld. Bata Karain maaras olmak zere bu
evredeki maara oluumu ve zellikleri ile prehistorik alarda kullanlma imknlar arasndaki ilikiler
zerine hazrlad raporu yaynlanmtr.
1985 ylnda stanbuldaki Hollanda Tarih ve Arkeoloji Enstits adna balatlan Gneydou Marmara
Blgesi prehistorik yzey aratrmalarna katld. lk yla ait deerlendirmeleri Kaz Sonular Bildiri
Kitabnda yaynland. Bu proje sonraki yllarda, Orhangazideki Ilpnar hynde kazlarla devam etti.
Burada da, gnmzden 7000 yl ncelere kadar giden hyn ilk kltr katmanlarnn zerinde kurulduu
yzeyi, bu dnemin doal evre zelliklerini belirlemeye ynelik sondaj almalar yapt. Bu konuda
Hollandada bir konferans verdi ve ayrntl olarak hazrlad rapor yaynland.
1987 ylnda Kanadada almalaryla ilgili olarak verdii bildiri, eskiden ibirlii yapt meslektalarnn
ilgisini ekti ve yeni proje nerileri getirdi. Bu sayede Ege niversitesi Corafya Blmne el sondajlar
iin Hollandadan bir alet takmn ba yoluyla salad. Bu balangla 1989 ylndan itibaren bu defa
Avusturya Arkeoloji Enstitsnn Efes kaz-aratrma projesinde grev ald ve Efes antik kenti evresindeki
doal evre deimeleri zerine yeni bir mterek aratrma projesine giriti. Troia tecrbelerinin nda bu
byk proje daha hzl geliti. Amerikal ve Alman meslektalaryla birlikte buradaki almalar
srmektedir. 1995 sonlarnda Avusturyallarn Efesteki almalarnn 100. yln kutlamak zere Viyanada
dzenlenen sempozyumda bir bildiri verdi.
1987 ve 1990 yllarnda Essen niversitesi (Almanya) Corafya Blmnde biyojenetik ky ekilleri
zerinde alt ve Tbingen Atlas Projesi kapsamnda, Alanya kylarnda bu konuda aratrma ve yaynlar
yapt. Ayrca bir CNRS projesine katlarak benzer konuda Hatay kylarnda alma ve yaynlar yapt.
Bugne kadar sondaj rneklerinin analizleri yurt dnda yaplyordu. Bunlardan C 14 gibi baz analizler iin
bu hl gereklidir. Ancak baz sedimantolojik analizlerin (kum, akl analizleri gibi) burada, Blmnde
yaplmas mmknd. Bu konudaki istek ve nerilerini dikkate alan Faklte ve Rektrlnn destekleri ile
Blmnde bir sedimantoloji laboratuvar kuruldu. Konuya ilgi duyan aratrma grevlisi ve rencileriyle
burada sedimantolojik analizlerden bazlarn yapabilmenin getirdii olanaklarla, daha sonraki girdii baz
yeni projelerin analizlerini de bu laboratuvarda yapmakla almalar iin gerekli ara-gere ihtiyalar
salanarak, laboratuvar iin gelime olana olutu. Prof. Dr. lhan Kayann Troia ve Efes projelerindeki
rnek almalar, arkeoloji camiasnda dikkat ekmi ve bu almalar kendi kaz alanlarnda grmek
isteyen dier yerli ve yabanc kaz ekiplerinin davetiyle allan proje says giderek artmtr.
Yukarda belirtilenler dnda, zmir evresinde alan arkeolog arkadalarnn srarl davetleri ile Altnova,
Panaztepe (Menemen), Bayrakl (zmir), Klaros (zmir gneyi), Metropolis ve daha uzakta Kelenderis,
Gllda gibi antik yerleme yerlerinde kk apta almalar oldu. Corafyann insan-doal evre
ilikisini inceleme ve deerlendirme yaklam, lhan Kayann arkeolojik yerleme yerlerindeki
almalarnn temel nedeni saylr.
Bu arada nemli bir konu da bu almalar ve kurulan dzeni devam ettirecek genlerin seimi oldu. Bunun
zerinde titizlikle durdu. Bu nedenle saylar az olmakla birlikte, konuya ilgi duyan gen elemanlar
yetitirdi.
Bu arada, oalan alma yerlerinden hzla biriken sondaj verilerinin deerlendirilmesinde zorlanmaya
balamas, bilgisayar kullanmasn gerekli hale getirdi. Bugne kadar yapt btn sondajlara ait bilgileri
bilgisayara ilemesi birka yln ald. Bu durum yaynlarnn gecikmesine neden olmakla birlikte, verilerin
salam bir temele oturtulmas ve kayp vermeden onlar kullanp deerlendirme imknnn hazrlanmas
bakmndan ok yararl oldu.
XXVIII
allan btn alanlara ait sediman rneklerinin ok dzenli olarak korunduu ve ayn ekilde delgi sondaj
almalarnda kullanlan el burgusu takmlar dnda, 4 kompresr ve alvyal karakterli sedimanlar iinde
50 metre derinlere kadar inip rnek alma olanana sahip balant ve ular ile gerekli dier ekipmann
dzenli olarak bulundurulduu iki byk depo-laboratuvar da yine Prof. Dr. lhan Kayann nclnde
oluturuldu.
Ege niversitesi Edebiyat Fakltesi Corafya Blmnde lisans dzeyinde Jeomorfoloji, Hidrografya, Bitki
Corafyas, Trkiye Jeomorfolojisi, Trkiye Paleocorafyas, Alvyal Jeomorfoloji; yksek lisans ve
doktora dzeyinde ise Kuaterner Paleocorafyas, Jeoarkeoloji derslerini okuttu, Blmdeki dzenleme
erevesinde seminer ve tez almalarn ynetti. Fiziki Corafya alannda alan yksek lisans ve doktora
programlarnda da daha ok aratrmalaryla ilikili konularda ders ve uygulamalar yapt.
ounlukla ky jeomorfolojisi, paleocorafya ve jeoarkeoloji konularnda ve yurt dnda olmak zere, 70in
zerinde aratrmaya dayal makale yayn bulunmaktadr. Gncel olarak kaz projelerine bal almalar ve
bu almalardan salad veri birikimini deerlendirmeleri srmektedir.
Prof. Dr. lhan Kayann akademik yaamnda 1968 lisans renimini, 1973 doktora tezini tamamlad,
1979 doentlik nvann kazand, 1987 ise profesr olduu yllardr. Bunun yannda 1983-1984 yllar
Seluk niversitesi Eitim Fakltesinde Dekan Yardmcl, Sosyal Bilimler Eitimi Blm Bakanl ve
Senato Temsilcilii grevlerini yapt dnemdir. lhan Kayan, Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Corafya
Fakltesinde 1984-1987 yllar arasnda Corafya Blm Bakan Yardmcl yapmtr. 1987 ylndan
itibaren Ege niversitesinde akademik yaamna devam eden Prof. Dr. lhan Kayan, Edebiyat Fakltesinde
1987-1993 ve 1999-2005 yllar arasnda Corafya Blm Bakanl, 1993-1999 ve 2006-2009 yllar
arasnda Fiziki Corafya Anabilim Dal Bakanl yapmtr. 2000-2003 ve 2008-2011 yllar arasnda Ege
niversitesi Senato yesi olarak grev yapan Prof. Dr. lhan Kayan, 2008-2011 yllar arasnda Ege
niversitesi Sosyal Bilimler Enstits Mdrl yapmtr.
XXIX
Prof. Dr. lhan Kayann Balca Aratrma ve Yaynlar
01. KAYAN . 1972. Gkova ve evresinde fiziki corafya aratrmalar (Research on the physical
geography of the Gkova plain and its surroundings). (42 sayfa, 4 harita, 2 levha, 9 fotoraf, Trke
metin, ngilizce zet). A.. D.T.C.F. Corafya Aratrmalar Dergisi. Say: 3.4, Sayfa: 295.336. Ankara.
02. KAYAN . 1973. Mandalya krfezi kuzeydousunda Kazkl.Kzlaa blgesinin hidro.morfolojik
zellikleri (Hydro.morphological characteristics of the region of Kazkl.Kzlaa in the northeastern part
of the Mandalya gulf). (24 sayfa, 3 harita, 2 ekil, 6 fotoraf, Trke metin, ngilizce zet). A.. D.T.C.F.
Corafya Aratrmalar Dergisi. Say: 5.6, Sayfa: 229.252. Ankara.
03. KAYAN . 1975. Didim platosunun Kuaterner jeomorfolojisi ve gen tektonik hareketler. (18 sayfa, 2
harita, 2 kesit, 5 fotoraf). TBTAK V. Bilim Kongresi Teblileri. Matematik, Fiziki ve Biyolojik
Bilimler Aratrma Grubu. Yer Bilimleri Seksiyonu. Sayfa: 79.96. Ankara.
04. KAYAN . 1977. Uzay fotoraflarndan Menderes masifi gneyinin yapsal jeomorfolojisi. (12 sayfa, 3
harita, 2 fotoraf). TBTAK VI. Bilim Kongresi Teblileri. Matematik, Fiziki ve Biyolojik Bilimler
Aratrma Grubu. Yer Bilimleri Seksiyonu. Sayfa: 145.156. Ankara.
05. KAYAN . . KLEMAS V. 1978. Application of LANDSAT imagery to studies of structural geology and
geomorphology of the Mentee region of Southwestern Turkey. (10 sayfa, 3 harita, 2 fotoraf). Remote
sensing of Environment. An Interdisciplinary Journal. American Elsevier Publishing Company, Inc. No:
7, P. 51.60. New York, U. S. A.
06. KAYAN . . KRAFT J. C. 1979. Holocene geomorphic evolution of a barrier.salt marsh system, SW
Delaware Bay. (22 sayfa, 15 ekil). Southeastern Geology. Vol. 20, No. 2, P. 79.100, Duke University,
Durham, North Carolina, U. S. A.
07. KAYAN . 1980. Cedar kylarnn (Delaware, A. B. D.) Holosen'deki jeomorfolojik geliimi (Holocene
epoch geomorphic evolution of the Cedar Creek . Cedar Beach area. Delaware, U. S. A.). (44 sayfa, 18
ekil, Trke metin, ngilizce z). A.. D.T.C.F. Corafya Aratrmalar Dergisi. Say: 9, Sayfa: 33.80.
Ankara.
08. KRAFT J. C. . KAYAN . . EROL O. 1980. Geomorphic reconstructions in the environs of ancient Troy.
(7 sayfa, 6 ekil). Science. American Association for the Advancement of Science. Vol. 209, No. 4458, p.
776.782.
09. KAYAN . . KRAFT J. C. EROL O. 1980. Truva (anakkale) evresinde Holosen transgresyonu. (14
sayfa, 4 ekil). TBTAK VII. Bilim Kongresi Teblileri. Matematik, Fiziki ve Biyolojik Bilimler
Aratrma Grubu. Yer Bilimleri Seksiyonu. Sayfa 237.250. Ankara.
10. KAYAN . . KRAFT J. C. . EROL O. 1980. Truva doal evresinin son 15.000 yldaki deimeleri.
(6 sayfa, 4 ekil). Bilim ve Teknik. Say 155, Ekim 1980, Sayfa 8.13. TBTAK Yay. Ankara.
11. KRAFT J. C. . KAYAN . . EROL O. 1982. Geology and paleogeographic reconstructions of the vicinity
of Troy. (32 sayfa, 21 ekil). Troy, the Archaeological Geology. Supplementary Monograph 4. Ed. by
Rapp G. Jr. and Gifford J. A. Princeton Univ. Press. for Univ. Cincinnati, U. S. A. p. 11.41.
12. KRAFT J. C. . BELKNAP D. F. . KAYAN . 1983. Potentials of discovery of human occupation sites on
the continental shelves and nearshore coastal zone. (34 sayfa, 9 ekil, 9 resim). ISBN 0.12.479250.2,
Quaternary Coastlines and Marine Archaeology. p. 87.120. Ed. by P. M. Masters . N. C. Flemming,
Academic Press Inc. London.
13. KELLETAT D. . KAYAN . 1983. Alanya batsndaki kylarda ilk C14 tarihlendirmelerinin nda
Ge Holosen tektonik hareketleri (First C14 datings and Late Holocene tectonic events on the
Mediterranean coastline, West of Alanya, Southern Turkey). (5 sayfa, 4 ekil, Trke metin, ngilizce z).
Trkiye Jeoloji Kurumu Blteni. Cilt 26, Say 1, Sayfa 83.87. Ankara.
14. KAYAN . . KELLETAT D. . VENZKE J.F. 1985. Kstenmorphologie der Region zwischen Karaburun
XXX
und Flaburun, westlich Alanya, Trkei. (54 sayfa, 5 ekil, 18 resim, 2 harita. Almanca metin, ngilizce
ve Trke zet). Beitrage zur Geomorphologie des Vorderen Orients. Beihefte zum Tbinger Atlas des
Vorderen Orients. Reihe A (Naturwissenschaften) Nr 9, s. 17.70. Dr. Ludwig Reichert Verlag.
Wiesbaden.
15. KRAFT J. C. . KAYAN . . ASCHENBRENNER S. E. 1985. Geological studies of coastal change
applied to archaeological settings. (28 sayfa, 20 ekil) ISBN 0.300.03142.4, Archaeological Geology. p.
57.84. Ed. by G. Rapp Jr. and J. A. Gifford. Yale University Press. New Haven and London.
16. KAYAN . 1987. Arkeolojik jeomorfoloji asndan Yeniehir ve znik havzalarnn evre zellikleri. (9
sayfa, 2 ekil). T.C. Kltr ve Turizm Bakanl Eski Eserler ve Mzeler Genel Mdrl V. Aratrma
Sonular Toplants, 6.10 Nisan 1987. Ankara.
17. KAYAN . 1988. Late Holocene sea.level changes on the Western Anatolian coast. (14 sayfa, 9 ekil)
ISSN 0031.0182, Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. Vol. 68, No 2.4, p. 205.218.
Special Issue: Quaternary Coastal Changes. Ed. by P. A. Pirazzoli . D. B. Scott. (A selection of papers
presented at the IGCP.200 meetings), Elsevier Science Publishers B. V. Amsterdam. The Netherlands.
18. KAYAN . 1988. Data yarmadasnda "Eski Knidos" yerlemesini etkileyen doal evre zellikleri. (20
sayfa, 9 ekil). A.. D.T.C.F. Corafya Aratrmalar Dergisi. Say 11, Sayfa 51.70. Ankara.
19. KAYAN . 1990. Tarih ncesi yerleme yerleri olarak Antalya maaralarnn jeomorfolojik zellikleri
(Geomorphological characteristics of the Antalya caves as dwelling sites of the prehistoric man). (22
sayfa, 8 ekil, Trke metin, ngilizce zet). Ege Corafya Dergisi. Say 5, Sayfa 10.31. Ege niversitesi
Edebiyat Fakltesi Corafya Blm. zmir.
20. PIRAZZOLI P. A. . LABOREL J. . SALIEGE J.F. . EROL O. . KAYAN . . PERSON A. 1991.
Holocene raised shorelines on the Hatay coasts (Turkey): Palaeoecological and tectonic implications. (17
sayfa, 16 ekil). Marine Geology. 96, p. 295.311. Elsevier Science Publishers B. V., Amsterdam.
20a. KAYAN .(eviri). 1993. Hatayda ykselmi Holosen ky izgileri, Paleoekolojik ve tektonik
deerlendirmeler. (34 sayfa, 7 ekil, 9 fotoraf. Trke metin, ngilizce z). Ege Corafya Dergisi. Say 7,
Sayfa 43.76. Ege niversitesi Edebiyat Fakltesi Corafya Blm, zmir.
21. KAYAN . 1991. Holocene geomorphic evolution of the Beik plain and changing environment of
ancient man. (14 sayfa, 9 ekil). ISBN 3.8053.1124.9, Studia Troica. Band 1, p. 79.92. Philipp von
Zabern, Mainz am Rhein. Germany.
22. KAYAN . 1992. Demirkpr baraj gl bat kysnda akallar volkanizmas ve fosil insan ayak izleri
(The akallar volcanism and human foot prints on the bottom of pyroclastic layers. Western Anatolia).
(32 sayfa, 3 fotoraf, 5 ekil, Trke metin, ngilizce zet). Ege Corafya Dergisi. Say 6, Sayfa 1.32. Ege
niversitesi Edebiyat Fakltesi Corafya Blm. zmir.
23. KAYAN . 1992. The geomorphological environment of the Ilpnar Mound. (15 sayfa, 7 ekil,
ngilizce). The Ilpnar Excavations I. Five Seasons of Fieldwork in NW Anatolia, 1987.91. Ed. by Jacob
ROODENBERG. p. 17.33. Nederlands Historisch.Archaeologisch Instituut Istanbul. 1995.
23a. KAYAN . 1997. znik Gl batsndaki Ilpnar hy evresinde jeomorfolojik ve jeo.arkeolojik
aratrmalar. (28 sayfa, 7 ekil, Trke metin, ngilizce zet). Ege Corafya Dergisi. Say 9, Sayfa 43.70.
Ege niversitesi Edebiyat Fakltesi Corafya Blm. zmir.
24. KAYAN . 1995. The Troia bay and supposed harbour sites in the Bronze Age. (25 sayfa, 15 ekil).
ISBN 3.8053.1799.9, ISSN 0942.7635, Studia Troica. Band 5, p. 211.235. Philipp von Zabern, Mainz am
Rhein. Germany.
25. KAYAN . 1996. (Ege niversitesi Edebiyat Fakltesi Corafya Blm retim ye ve yardmclar ile
hazrlanan mterek rapor). zmirde 3.4 Kasm 1995 Karyaka sel felaketi (Oluumu, geliimi, etkileri
ve alnmas gereken nlemler). (31 sayfa, 18 ekil). Ege niversitesi zmir Aratrma ve Uygulama
Merkezi. Yayn No: 1. zmir.
26. KAYAN . 1996. Holocene coastal development and archaeology in Turkey. (23 sayfa, 8 ekil, Almanca
zet). Zeitschrift fr Geomorphology. Supplementband 102. Field Methods and Models to Quantify
XXXI
Rapid Coastal Changes. Ed. by D.H. KELLETAT and N.P. PSUTY. p. 37.59. Berlin. Germany.
International Geographical Union. Commission on Coastal Systems. Proceedings of the Field Symposium
Crete, Greece, April 1994.
27. KAYAN . 1996. Geomorphological outlines of Turkey. (5 sayfa metin, 5 harita). Archaeometry 94. The
proceedings of the 29th International Symposium on Archaeometry. Ankara 9.14 May 1994. (Ed. by.
Demirci, A.M. zer and G.D. Summers) p. 365.374. Published by TBTAK, Ankara 1996.
28. KAYAN . 1996. Klaros kaz alannda jeomorfolojik.jeoarkeolojik aratrmalar. (24 sayfa, 7 ekil.
Trke metin, ngilizce zet). Ege Corafya Dergisi. Say 8, Sayfa 1.24. Ege niversitesi Edebiyat
Fakltesi Corafya Blm, zmir. Geomorphological . geoarchaeological investigations on the Klaros
Excavation Area.
29. KAYAN . 1996. Holocene stratigraphy of the Lower Karamenderes.Dmrek plain and archaeological
material in the alluvial sediments to the north of the Troia ridge. (10 sayfa, 7 ekil). ISBN 3.8053.1911.8,
ISSN 0942.7635, Studia Troica. Band 6, p. 239.249. Philipp von Zabern, Mainz am Rhein. Germany.
30. KAYAN, . 1997. Bronze Age regression and change of sedimentation on the Aegean coastal plains of
Anatolia (Turkey). (20 sayfa, 8 ekil). ISBN 3.540.61892.9, Third Millennium B.C. Climate Change and
Old World Collapse (Ed. by H. N. Dalfes, G. Kukla, and H. Weiss). NATO Advanced Research
Workshop. September 19.23, 1994. NATO ASI Series 1. Global Environmental Change, Vol. I 49,
431.450. Springer.Verlag Berlin Heidelberg 1997.
31. KAYAN . 1997. Efeste Artemision ile Coresus Kaps arasnda eski ky izgisi zerine paleocorafya
aratrmalar. (7 ekil ile 16 sayfa). ISBN 975 17.1719.1, T.C. Kltr Bakanl Antlar ve Mzeler Genel
Mdrl XVIII. Uluslararas Kaz, Aratrma ve Arkeometri Sempozyumu. 27.31 Mays 1996. XII.
Arkeometri Sonular Toplants Bildiriler Kitab. Yayn no: 1876, s. 77.92. Ankara.
32. KAYAN . 1997. Trkiyenin Ege ve Akdeniz kylarnda deniz seviyesi ve ky izgisi deimeleri. (6
ekil ile 12 sayfa). Trkiyenin Ky ve Deniz Alanlar 1. Ulusal Konferans, Trkiye Kylar 97
Konferans Bildiriler Kitab (Ed. E. zhan). Ky Alanlar Ynetimi Trk Milli Komitesi (KAY) Orta
Dou Teknik niversitesi 24.27 Haziran 1997 Ankara. Bildiriler kitab.
33. KAYAN . 1997. Troiada son 6000 ylda doal evre deimeleri. (2 ekil ile 11 sayfa). Yerleim ve
evre Sorunlar: anakkale ili Sempozyumu. Bildiriler Kitab (Ed. A. Filibeli). Dokuz Eyll
niversitesi Mhendislik Fakltesi evre Mhendislii Blm ve anakkale Belediyesi. 9.13 Eyll
1996. anakkale 1996.
34. KAYAN . 1997. Geomorphological evolution of the plak valley and archaeological material in the
alluvial sediments to the south of the Lower City of Troia. (19 pages with 12 figures) ISBN 3.80
53.2357.3. ISSN 0942.7635. Studia Troica. Band 7. p. 489.507. Philipp von Zabern, Mainz am Rhein.
Germany.
34a. KAYAN . (eviri) 1997. Troia Aa ehir eteklerinde plak vadisinin jeomorfolojik geliimi ve
arkeolojik materyal katkl alvyon katmanlar. (4 ekil ile 18 sayfa). ISBN 975 17.11880.5, ISSN
1017.7663. T.C. Kltr Bakanl Antlar ve Mzeler Genel Mdrl 19. Uluslar aras Kaz, Aratrma
ve Arkeometri Sempozyumu. 26.30 Mays 1997. XV. Aratrma Sonular Toplants Bildiriler Kitab.
Yayn no: 2011, c. 2, s. 1.18. Ankara.
35. KAYAN . KRAFT J.C. 1998. Seluk ovasnda Efes kltrnn geliimine corafi evrenin etkileri. (4
ekil ile 10 sayfa). Birinci Uluslar aras Gemiten Gnmze Seluk Sempozyumu. 4.6 Eyll 1997.
Seluk Belediyesi Kltr Yay. s. 113.123. Seluk, zmir.
36. KAYAN . 1998. Yeni yaklamlarla Trkiyenin Plio.Kuaterner paleocorafyas. 21. Yzyla doru
Trkiye Sempozyumu Bildiriler Kitab. A.. Trkiye Corafyas Aratrma ve Uygulama Merkezi.
15.19 Nisan 1996. Ankara. A.. Trkiye Corafyas Aratrma ve Uygulama Merkezi Dergisi 6, 189.197.
Ankara.
37. KAYAN . 1999. Holocene stratigraphy and geomorphological evolution of the Aegean coastal plains of
Anatolia. (8 pages with 6 figures). The Late Quaternary in the Eastern Mediterranean Region. 1.4 April
1997 Ankara. Proceedings. Quaternary Science Reviews. Vol. 18, No. 4.5, 541.548. Elsevier Science Ltd.
XXXII
Pergamon. England. ISSN 0277.3791.
38. KRAFT J.C. BRCKNER H. KAYAN . 1999. Paleogeographies of ancient coastal environments in
the environs of the Feigengarten Excavation and the VIA(E) SACRA(E) to the Artemision at Ephesus.
(10 pages with 3 figures). Steine und Wege. Festschrift fr Dieter Knibbe zum 65. Geburtstag. 91.100.
Herausgegeben von P. Scherrer H. Thr. sterreichisches Archaeologisches Institut. Sonderschriften
Band 32. Wien 1999.
39. KAYAN . 1999. Alluvial geomorphology of the Kk Menderes plains and geo archaeological
interpretations on the site of Ephesos. (5 pages and 4 figures in seperate binding) ISBN 3.7001.2732.4.
100 Jahre sterreichische Forschungen in Ephesos. Akten des Symposions Wien 1995. Archaologische
Forschungen. Band 1. p. 373.379. Verlag der sterreichischen Akademie der Wissenschaften.
40. KAYAN . 1999. Kemalpaa evresinde gemiten gnmze arazi kullanm ve gnmzdeki sorunlar.
(4 ekil ile 16 sayfa). Kemalpaa Kltr ve evre Sempozyumu. 3.5 Haziran 1999. Kemalpaa
Kaymakaml ve E.. zmir Aratrma ve Uygulama Merkezi. zmir.
41. KAYAN . 2000. zmir ve evresinin morfotektonik birimleri ve alvyal jeomorfolojisi. (3 ekil ile 9
sayfa) ISBN 975.585.148.8. Bat Anadolunun Depremsellii Sempozyumu: BADSEM 2000. Bildiriler
Kitab s. 103.111. zmir Valilii. zmir.
42. KAYAN . 2000. Trkiye niversitelerinde corafya eitimi. Ama, yeni hedefler, sorunlar ve neriler.
(16 sayfa). ISSN . 1300.5634, Ege Corafya Dergisi. Say 11, Sayfa 7.22. Ege niversitesi Edebiyat
Fakltesi Corafya Blm, zmir.
43. KAYAN . 2000. The water supply of Troia. (12 ekil ile 10 sayfa) ISBN 3.8053.2702.X, ISSN
0942.7635, Studia Troica. Band 10, p. 135.144Philipp von Zabern, Mainz am Rhein. Germany.
44. KRAFT J.C. . KAYAN . . BRCKNER H. 2000. A geologic analysis of ancient landscapes and the
harbors of Ephesus and the Artemisions in Anatolia. (175.200 + 17 ekil). Jahreshefte des
sterreichischen Archaologischen Institutes in Wien. Band 69. 2000. Verlag der serreichischen
Akademie der Wissenschaften. Wien 2000.
45. KRAFT J.C. . KAYAN . . BRCKNER H. 2001. The geological and paleogeographical environs of the
Artemision. (5 ekil ile 10 sayfa). Der Kosmos der Artemis von Ephesos. serreichisches
Archaologisches Institut. Sonderschriften Band 37. p. 123.133. Wien.
46. KAYAN . 2001. Die troanische Landshaft. Geomorphologie und palogeographische Rekonstruktion
der Alluvialebenen. (4 ekil ile 6 sayfa: 309.314) ISBN 3.8062.1543.X, Troia. Traum und Wirklichkeit.
Begleitband zur Ausstellung Troia.Traum und Wirklichkeit. Verlagsbro Wais&Partner, Stuttgart.
Germany.
46a. KAYAN . 2001. Troia yresinin yzey ekilleri. (4 ekil ile 6 sayfa: 309.314). ISBN 975.8293.22.2,
Homer Kitabevi ve Yaynclk. stanbul.
47. KAYAN . 2001. Kuzey Ege kylarmzn Kuvaterner jeomorfolojisi. (3 ekil ile 10 sayfa: 80.90).
Trkiye Kuvaterneri altay T Avrasya Yerbilimleri Enstits 21.23 Mays 2001, stanbul
48. SERPEN U. . KAYAN . 2001. Balova jeotermal sahasnn hidrolojik bilanosu. (Hydrologic balance of
Balova geothermal field). (6 ekil ile 8 sayfa). 13th International Petroleum Congress and Exhibition of
Turkey. Proceedings. S. 546.553. 04.06 Haziran 2001 Ankara.
49. BOTTEMA S. . WOLDRING H. . KAYAN . 2001. The Late Quaternary vegetation history of Western
Turkey. (28 sayfa, 10 ekil: 327.354). The Ilpnar Excavations II. Ed. By J.J. Roodenberg and L.C.
Thissen. Nederlands Instituut Voor Het Nabije Oosten. Leiden 2001.
50. KAYAN . 2002. Yeni bir yaklam: Jeoarkeoloji. (2 ekil ile 3 sayfa). Toplumsal Tarih. 1 01, Mays
2002. Trkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakf. stanbul.
51. KAYAN . 2002. Paleogeographical reconstruction on the plain along the western footslope of Troy. (8
ekil ile 12 sayfa: 993.1004). Mauerschau: Festschrift fr Manfred Korfmann. Band 3. Verlag Bernhard
Albert Greiner. Remshalden.Grunbach 2002.
XXXIII
52. GBEL J.. SATIR M.. KADEREIT A.. WAGNER G.A.. KAYAN . 2003. Stratigraphy, geochemistry
and geochronometry of sedimentary archives around Hisarlk Hill a pilot study. (5 ekil, 2 tablo ile 19
sayfa: 341.359). Troia and the Troad. Scientific Approaches. Eds. G.A. WAGNER . E. PERNICKA .
H.P. UERPMANN. Springer. ISBN 3.540.43711.8.
53. KRAFT J.C.. KAYAN .. BRCKNER H.. RAPP G. 2003. Sedimentary facies patterns and the
interpretation of paleogeographies of Ancient Troia. (10 ekil ile 17 sayfa: 361.377). Troia and the
Troad. Scientific Approaches. Eds. G.A. WAGNER . E. PERNICKA . H.P. UERPMANN. Springer.
ISBN 3.540.43711.8.
54. KAYAN .. NER E.. UNCU L.. HOCAOLU B.. VARDAR S. 2003. Geoarchaeological
interpretations of the Troian Bay. (7 ekil ile 23 sayfa: 379.401). Troia and the Troad. Scientific
Approaches. Eds. G.A. WAGNER . E. PERNICKA . H.P. UERPMANN. Springer. ISBN 3.540.43711.8.
55. KRAFT J.C.. RAPP G.. KAYAN .. LUCE J.V. 2003. Harbor areas at ancient Troy: Sedimentology and
geomorphology complement Homers Iliad. (6 ekil ile 4 sayfa). Geology. V.31, no. 2, p. 163.166.
Geological Society of America.
56. KAYAN . 2003. Yeldeirmeni hy ve evresinde (Altnova.Ayvalk) Kuaterner stratigrafisi,
alvyal jeomorfoloji ve jeoarkeolojik deerlendirmeler. (3 ekil ile 11 sayfa). Trkiye Kuvaterneri
altay 4. Bildiriler Kitab.67.77stanbul Teknik niversitesi Avrasya Yerbilimleri Enstits . stanbul.
57. KAYAN . 2004. Interpretations on the sea.level changes along the coasts of Kuadas bay and Samos
island. (4 ekil ile 11 sayfa). 2. National Aegean Islands Symposium. Gkeada, anakkale, 2.4 July
2004. Bildiriler Kitab Ed. .Bostan.S.H.Baeren. s. 32.42. Trk Deniz Aratrmalar Vakf (TDAV).
stanbul.
58. LNGROLU A. . DERN Z . ABAY E. . SALAMTMUR H. . KAYAN . 2004. Ulucak Hyk.
Excavations Conducted Between 1995 and 2002. (Chapter 1: Paleogeography. p.3.8 and Figures 1.6. p.
81.86). Ancient Near Eastern Studies. Supplement 15. 161 p. Peeters 2004.
59. KAYAN . 2005. Karamenderes deltasnn (anakkale) Holosen stratigrafisi ve Troia jeoarkeolojisi
bakmndan deerlendirilmesi. (2 ekil ile 5 sayfa). Trkiye Kuvaterner Sempozyumu 5. Bildiriler
Kitab.77.81 stanbul Teknik niversitesi Avrasya Yerbilimleri Enstits . stanbul.
60. KRAFT J.C. . BRCKNER H. . KAYAN . 2005. The sea under the city of ancient Ephesos.
(7 ekil ile 10 sayfa: 147.156). In: Brandt B., Gassner V., Ladsttter S. (Hrsg): Synergia. Festschrift F.
Krinzinger, Bd. 1: 147.156 (Phoibos Verlag), Wien.
61. KAYAN . 2006. Ephesos. Kayp denizi kefetmek. Yedi bin yllk paleocorafya. (4 ekil ile 4 sayfa:
136.139). Atlas. Aylk Corafya ve Keif Dergisi. Say 161. Austos 2006.
62. NER E. KAYAN . 2006. zmir krfezi kylarnda alvyon birikimi ile Karyaka ve Bayrakl
kylarnn ekillenmesi. (10 ekil ile 15 sayfa: 8.22). Karyaka Kltr ve evre Sempozyumu. 22.24
Aralk 2005. Karyaka Belediyesi Kltr Yay. zmir.
63. KAYAN . 2006. Mit dem Kernbohrer in die Vergangenheit Geoarchaologische Interpretationen der
holozanen Sedimente in der Troas. (10 ekil ile 12 sayfa: 317.328). Troia. Archaologie eines
Siedlungshgels und seiner Landschaft. s. 317.328 (mit 10 Abb.) Philipp von Zabern. Germany.
64. KRAFT J.C. . BRCKNER H. . KAYAN . . ENGELMAN H. 2007. The geographies of Ancient
Ephesus and the Artemision in Anatolia. (14 ekil ile 29 sayfa: 121.149). Geoarchaeology: An
International Journal, Vol 22, No 1, 121.149. Wiley Inter Science.
65. KAYAN . VARDAR S. 2007. The physical geography of the Madra River Delta. (2 ekil ile 13 sayfa
+ 5 plates). Chapter 1 in: The Madra River Delta: Regional Studies on the Aegean Coast of Turkey.
Volume 1: Environment, Society and Community Life from Prehistory to the Present. Ed: K.
Lambrianides and N. Spencer. s. 9.21. The British Institute at Ankara. Monograph 35.
66. KAYAN . VARDAR S. 2007. Geomorphological formation and development of the delta plain of the
Madra River. (8 sayfa + 9 plates). Chapter 2 in: The Madra River Delta: Regional Studies on the Aegean
Coast of Turkey. Volume 1: Environment, Society and Community Life from Prehistory to the Present.
XXXIV
Ed: K. Lambrianides and N. Spencer. s. 23.30. The British Institute at Ankara. Monograph 35.
67. KAYAN . NER E. 2007. Alluvial geomorphology and paleogeography of the Yel deirmeni mound
and its environs. (8 sayfa + 11 plates). Chapter 3 in: The Madra River Delta: Regional Studies on the
Aegean Coast of Turkey. Volume 1: Environment, Society and Community Life from Prehistory to the
Present. Ed: K. Lambrianides and N. Spencer. s. 31.38. The British Institute at Ankara. Monograph 35.
68. BRCKNER H. . KRAFT J.C. . KAYAN . 2008. Vom Meer umsplt, vom Fluss begraben Zur
Palogeographie des Artemisions. (6 ekil ile 11 sayfa: 21.31). Die Archologie der ephesischen Artemis.
Gestalt und Ritual eines Heiligtums. herausgegeben von Ulrike Muss. Sonderdruck. Gedruckt mit
Untersttzung durch: Kunsthistorisches Museum Wien
Osterreichisches Archologisches Institut. Phoibos Verlag, Wien 2008.
69. ENGR A.M.C.. ZEREN M.S.. KESKN M.. SAKIN M. ZBAKIR A.D.. KAYAN . 2008.
Eastern Turkish high plateau as a small Turkic.type orogen: Implications for post.collisional
crust.forming processes in Turkic.type orogens. (44 ekil ile 48 sayfa). Earth.Science Reviews 90 (2008)
1.48. Elsevier.
70. KAYAN . 2009. Kesik plain and Alacalgl mound. An assesment of the paleogeography around Troia. (23
pages with 23 figures). Studia Troica. Band 18. p. 105.128. Philipp von Zabern, Mainz am Rhein. Germany.
71. KRAFT J.C. . RAPP G.. BRKNER H. . KAYAN . 2011. Results of the struggle at ancient Ephesus:
natural processes 1, human intervention 0. (7 ekil ile 10 sayfa: 27.36). From: WILSON, L. (ed.) Human
Interactions with the Geosphere: The Geoarchaeological Perspective. Geological Society, London,
Special Publications, 352, 27.36. The Geological Society of London 2011. doi: 10.1144/SP352.3.
72. KAYAN . 2012. Kuvetarnerde deniz seviyesi deimeleri (10 ekil ile 20 sayfa) Kuvaterner Bilimi.
(Ed. N. Kazanc, A. Grbz. 570 s). Ankara niversitesi Yay. No: 350. s. 59-78. Ankara. ISBN: 978-605-
136-056-0
SCI Taranan
KRAFT J. C. - KAYAN . - EROL O. 1980. Geomorphic reconstructions in the environs of ancient Troy (7
pages with 6 figures) Science. American Association for the Advancement of Science. Vol. 209, No.
4458, p. 776-782.
KAYAN . 1988. Late Holocene sea-level changes on the Western Anatolian coast. (14 pages with 9 figures)
Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology. Vol. 68, No 2-4, p. 205-218. Special Issue:
Quaternary Coastal Changes. Ed. by P. A. Pirazzoli - D. B. Scott. (A selection of papers presented at the
IGCP-200 meetings) Elsevier Science Publishers B. V. Amsterdam. The Netherlands. ISSN 0031-0182
PIRAZZOLI P. A. - LABOREL J. - SALIEGE J.F. - EROL O. - KAYAN . - PERSON A. 1991. Holocene
raised shorelines on the Hatay coasts (Turkey): Palaeoecological and tectonic implications (17 pages
with 16 figures) Marine Geology. 96, p. 295-311. Elsevier Science Publishers B. V., Amsterdam.
KAYAN . 1999. Holocene stratigraphy and geomorphological evolution of the Aegean coastal plains of
Anatolia. (8 pages with 6 figures) The Late Quaternary in the Eastern Mediterranean Region.
Quaternary Science Reviews. Vol. 18, No 4-5, 541-548. - Elsevier Science Ltd. Pergamon, England.
KRAFT J.C.- RAPP G.- KAYAN .- LUCE J.V. 2003. Harbor areas at Ancient Troy: Sedimentology and
geomorphology complement Homers Iliad. (4 pages with 6 figures) Geology (Geological Society of
America). February 2003. V. 31, No. 2, P. 163-166.
KRAFT J.C.- BRCKNER H.- KAYAN .- ENGELMAN H. 2007. The geographies of Ancient Ephesus
and the Artemision in Anatolia. (29 pages with 14 figures). Geoarchaeology: An International Journal,
Vol. 22, No 1, 121-149. Wiley Inter Science.
ENGR A.M.C.- ZEREN M.S.- KESKN M.- SAKIN M.- ZBAKIR A.D.- KAYAN . 2008. Eastern
Turkish high plateau as a small Turkic-type orogen: Implications for post-collisional crust-forming
processes in Turkic-type orogens.(48 pages with 44 figures) - Earth-Science Reviews 90 (2008) 1-48.
Elsevier.
XXXV
Prof. Dr. lhan Kayann Yaamndan Kareler
ki yandaki lhan Kayan,
babas Sleyman Srr Bey
ve annesi Nebahat Hanmn arasnda.
13 Ocak 1948.
lhan Kayan, ilk reniminin ilk yllarn,
Demiryollarnda memur olan babasnn grev
yeri Irmak istasyonundaki (Ankara-Krkkale)
ilkokulunda okudu. Bir msamereden sonra
ekilmi olan fotorafn sanda nlnde
yuvarlak arma olan gzlkl renci, lhan
Kayan.
Polatl Ortaokulunda Sosyal Bilgiler retmeni Leman
Hanmla bir ders yl sonu hatras
(22 Mays 1959).
Fotorafn solunda
Leman retmenin yanndaki
renci lhan Kayan.
Gremedeki peribacalar iine oyulmu kiliselerden birinde
(19 Mays 1968).
Fotorafn alt sra en sadaki fotoraf makineli Fiziki Corafya
ve Jeoloji Krss rencisi lhan Kayan. st sra sa bata
2010 ylnda kaybettiimiz hocamz Prof. Dr. Erdoan Akkan.
XXXVI
Ankara niversitesi, Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi,
ana giri merdivenlerinde 1968 mezuniyet hatras.
Elinde iek olan Prof. Dr. Reat zbrak, sol tarafnda Prof. Dr. Ouz
Erol, onun hemen arkasnda Prof. Dr. zdoan Sr, Reat Hocann sa
tarafnda Prof. Dr. Erdoan Akkan ve onun solunda lhan Kayan.
Erzincan-Trabzon renci gezisinde,
Trabzonda (Temmuz 1969).
Prof. Dr. lhan Kayan,
doktora tezi almalarnda;
Alagnden Kurine harekete hazrlk
(Austos 1970).
Prof. Dr. lhan Kayan,
doktora tezi almalarnda;
Kyklack-Kazkl (Milas) arasndaki
aratrmalarnda
(Temmuz 1972).
XXXVII
Ankara-Glba-Haymana-Polatl-Ankara gezisinde,
Glba giriinde bir gzlem noktas (17 Mays 1970, Pazar).
Askerlik ans, Eyll 1975, zmir.
Sol bata lhan Kayan, sa bata Olu Ark
Dr. lhan Kayann
Ankara niversitesi,
Dil ve Tarih-Corafya Fakltesinde
asistanlk yllarnda kulland odas
(1975 Yl).
Bu oda ayn zamanda Fiziki Corafya ve
Jeoloji Krssnn ta ve mineral
kolleksiyonu odasyd.
Prof. Dr. lhan Kayan, babas
Sleyman Srr Bey ve annesi
Nebahat Hanm.
1975 Yl.
XXXVIII
Sabri Karadoan ve Glriz Kozbe
Yukar Dicle Havzasnn (Batman-Bismil Aras)
Jeomorfolojik zellikleri ve Arkeolojik Yerleme/Buluntu
Yerlerinin Dnemler Boyunca Mekan Etkileimleri
Sabri Karadoan ve Glriz Kozbe
538
Yukar Dicle Havzasnn (Batman-Bismil Aras) Jeomorfolojik zellikleri ve
Arkeolojik Yerleme/Buluntu Yerlerinin Dnemler Boyunca Mekan Etkileimleri
539
Yukar Dicle Havzasnn (Batman-Bismil Aras)
Jeomorfolojik zellikleri ve Arkeolojik Yerleme/Buluntu
Yerlerinin Dnemler Boyunca Mekan Etkileimleri
Sabri Karadoan ve Glriz Kozbe
stn kiilik ve bilimsel vasflarnzla rnek oldunuz, byk izler braktnzkran ve minnet duygularyla andm
saygdeer Hocama S.K.
Yllar nce Ege niversitesi Arkeoloji Blmnden mezun bir arkeolog aday iken arkeoloji ve corafya arasndaki
gl ba ilk kez grmemi salayan sayn lhan Hocama G.K.
z
Gneydou Anadolu Blgesinin Dicle Blmnde ve kabaca kuzeyde Gneydou Toroslarn Kenar Kvrm
Kua (Silvan- Hazro Kvrm Zonu), gneyde Mardin Platosu, batda Karacada ile snrlanan Yukar Dicle Havzas,
geni bir sedimantasyon ve sbsidans havzasdr. lk bakta monoton bir grnme sahip havza Neotektonik,
fluviyal ve rtl karst sreleriyle ekillenerek ok eitli yer ekilleri olumutur.
Verimli Hilal'in orta-st kesiminde yer alan Yukar Dicle Havzas, hem Mezopotamya, Suriye ran, Akdeniz ve
Anadolu'yu birletiren nemli yollarn kavak noktasnda olmas, hem de doal ortam koullar nedeniyle tarih ve
tarih ncesi dnemlerde ilgi oda haline gelmi, havzada eitli dnemlere ait nemli bilgiler sunabilecek
yerlemeler kurulmutur. Bunlardan zellikle Assur Uygarl, havzadaki corafi potansiyeli ve fiziki koullar
akllca kullanm, yerleme kompozisyonu, siyasal, sosyal ve ekonomik mekanizmalarn ortam etkileimi nedeniyle
aratrlmaya deerdir. Bu almada Yukar Dicle Havzasna zgn fiziki koullar kazandran yapsal ve
jeomorfolojik zellikler aklanm; Paleolitik Dnemden Demir ana kadar yerleimler haritalanarak,
yerlemelerinin situasyonlar ve evre ile etkileimleri belirlenmeye allmtr.
Anahtar Kelimeler: Yukar Dicle Havzas, Gneydou Anadolu Blgesi, Dicle Nehri, Jeomorfoloji, Jeoarkeoloji,
Giri
Yukar Dicle Havzas, Gneydou Anadolu Blgesinin Dicle Blmnde ve kabaca Gneydou
Toroslarn Kenar Kvrm Kua ile Mardin Eii Platosu arasndaki depresyonda yer alan bir sbsidans
havzadr. Sz konusu alan, hem jeolojik - jeomorfolojik hem de hidrografik havza zelliine sahip
olduundan ve Dicle Nehrinin sularn toplad Yukar r iinde bulunduundan bu isim kullanlmtr.
Ancak inceleme alan, Dicle Nehrinin tm yukar mecrasn kapsamamakta; zellikle Ilsu Baraj ve HES
Projesi Etkileim Alannda Kalan Kltr Varlklarnn Belgelenmesi ve Kurtarlmas Projesi kapsamnda
1999 ylndan beri yrtlen kurtarma kazlar kapsamnda aratrlm olan Bismil-Batman arasndaki kesim
ile snrlandrlmtr. (ekil: 1-2).
Trkiyenin en gneyindeki tektonik-orojenik nitesini oluturan Kenar Kvrmlar Kua ile Toroslar
arasnda yer alan Yukar Dicle Havzas, hem iklim hem de yer ekilleri asndan bir gei zonunda
bulunmasndan dolay jeolojik alar boyunca meydana gelen doal ortam deiikliklerinin iddetle
yaand bir corafi konuma sahiptir. Dicle Vadisindeki yerlemelerin kompozisyonunda birbiriyle ve
dnemler aras ilikilerde kukusuz Dicle Nehrinin yatanda izledii seyir ve ortam deiikliklerinin
zellikle jeomorfolojik yapnn nemli etkisi vardr.
Deien koullara ramen, dikey ve yatay ynde yerleme kompozisyonunda birtakm deiiklikler dnda
Dicle Nehri vadisi srekli bir yaam alan olmutur. Son yllarda blgede yaplan arkeolojik kaz ve
aratrmalara bakldnda, blgede Paleolitik Dnemden gnmze dek devam eden bir yerleme
sreklilii gzlenmektedir. Zira Yukar Dicle Havzas tarm faaliyetleri asndan uygun toprak koullar,
Sabri Karadoan ve Glriz Kozbe
540
zengin su kaynaklar, meralar ve sahip olduu gei gzergahlar gibi nedenlerle yerleim asndan olduka
uygun artlara sahiptir. Havza gerek blgeye yakn, gerekse uzak evredeki insan topluluklarnn, devletlerin
hatta imparatorluklarn ilgisini ekmitir. zellikle Mezopotamyann nemli siyasi otoritelerinden biri olan
Assurlular havzada nemli izler brakmtr. Nitekim havzadaki corafi potansiyeli ve fiziki koullar akllca
kullanm, yerleme kompozisyonu, siyasal, sosyal ve ekonomik mekanizmalarn biimi nedeniyle Yeni
Assur mparatorluu, blgede aratrlmaya deer en nemli dnemlerden birini temsil etmektedir.
ekil : 1. nceleme alannn lokasyon haritas
ekil : 2. Yukar Dicle Havzasnn toporafk ve morfografik yapsn gsteren 3 boyutlu blok diyagram.
Yukar Dicle Havzasnn (Batman-Bismil Aras) Jeomorfolojik zellikleri ve
Arkeolojik Yerleme/Buluntu Yerlerinin Dnemler Boyunca Mekan Etkileimleri
541
Bu almada, havzann doal ortam faktrleri iinde nemli bir yer tutan ve sahann ekillenmesinde etkili
olan yapsal ve jeomorfolojik sreler aydnlatlarak oluan yer ekilleri tanmlanm, snflandrlm,
dolaysyla saha asndan bu konuda yaanan eksiklik giderilmeye allmtr. Sonraki aamada ise Ilsu
Baraj Alan kurtarma kazlar ve aratrmalar kapsamnda elde edilmi arkeolojik bulgulara dayanlarak
yerlemeler, dnemsel olarak haritalanm; deiimler ve lokasyon seimleri gerekeleri ile birlikte, mekan
etkileimi zerinde de durularak ksmen ortaya konmaya allmtr. Nitekim bu alma, Ilsu Baraj ve
HES Projesi Etki Alannda Kalan Kltr Varlklarnn Belgelenmesi ve Kurtarlmasna Ynelik almalar
balkl proje kapsamnda, Diyarbakr Mze Mdrlnn bakanl ve Ege niversitesinden
Prof.Dr.Glriz Kozbe ile Dicle niversitesinden Do.Dr.Sabri Karadoann bilimsel danmanlklar
altnda, Diyarbakr li/ Ilsu Baraj ve HES Projesi Kltrel Miras almalar Koordinatrlk Merkezinin
bir aratrma projesi olarak 2010-2011 yllarnda gerekletirilen Ilsu Baraj ve HES Projesinden
Etkilenecek Alanda Diyarbakr-Batman lleri Arasnda Yer Alan Dicle Vadisi ve Yakn evresinin
Jeomorfolojik Aratrmasnn ilk sonular erevesinde ele alnmtr. Blgedeki kurtarma kazlarnn halen
devam etmesi nedeniyle projenin sonu raporu, bu almann yazarlar tarafndan gncellenerek daha
kapsaml ekliyle ileride bir kez daha yaynlanacaktr.
Yapsal zellikler
Yukar Dicle Havzasnda eitli dnemlerde olumu deiik zellik ve fasiyeste formasyonlar
bulunmaktadr (ekil: 3). Bu birimlerle birlikte tektonik yaplar havzann ekillenmesinde etkili olmulardr.
Havza, jeolojik ve jeomorfolojik geliim aamalarna bal olarak tortulanmann sreklilik arz ettii bir
yapya sahiptir. Karasal ortam koullarnn gelimesiyle birlikte Dicle Nehri ve kollarnn tad
sedimentler havzay doldurmutur.
Eosen yal Hoya (Midyat) Formasyonu yzeylenir. Hoya Formasyonu, Gneydou Anadoluda mostra
verdii yerlerde, genelde dik yamalar oluturan kiretalar ve bunlarn diyajenetik deiimleri ile oluan
yaygn dolomitlerden meydana gelir (Sungurlu, 1974; Gnay, 1998; Polat, 1994). Hoya Formasyonunun
mostra verdii yerlerde morfolojik sre karstlamadr.
ekil : 3. Yukar Dicle Havzasnn jeoloji haritas
Sabri Karadoan ve Glriz Kozbe
542
Havzann gneyini snrlandran Mardin-Midyat Platosunun kuzey antiklinal kanatlarnda kalker litolojili
Hoya Formasyonu ile havza kelleri arasnda mostra veren Orta Eosen-Oligosen yal Germik Formasyonu
snrl ve evaporitik koullu regresif deniz ortamnda olumutur. Yer yer ince taban konglomeras ile
balayarak kaln evaporit dizisinden olumu, ksmen de ince ve kaba detritik unsurlar ieren, farkl
fasiyeslerdeki deiik litolojik birimlerin istiflenmesi ile meydana gelmitir (Bolgi, 1964).
Germik Formasyonu bnyesindeki jipsli seriler havzada rtl-gizli karst morfolojisinin geliiminde etkili
olmaktadr. Birim elmo Formasyonu tarafndan uyumlu bir ekilde rtlmektedir (Perinek, 1980; Duran ve
di., 1988; Ylmaz ve Duran, 1997).
Havzada Pliyo-Kuvaterner dolgularnn andrld ok geni bir alanda st Miyosen-Alt Pliyosen yal
elmo Formasyonu yzeylenir. elmo Formasyonu, aklta, kumta, siltta eyl ve marn ardalanmasndan
olumaktadr. Blgede akarsu, gl ve delta ortamnda kelmenin rn olan elmo Formasyonu tabaka
yatmlarnn ksa mesafelerde farkl yn ve alara sahiptir. Bunun nedeni, tektonik olaylar sonucu meydana
gelen kvrmlar ve dorultu atml faylardr.
Miyosen sonunda ve Pliyosen banda ykselme hareketi ve bunu takip eden anma devresinden sonra
balca karasal tortullar olarak, Pliyosen kumtalar ile akltalarnn yeni sedimantasyonlar balamtr.
Bunlar da Miyosen ve Eosen strktrlerini rtmtr. elmo Formasyonu, Miyosen havzasnn tamamen
kapanmas ile nce glsel, daha sonra da karasal bir ortama bal olarak kelme gstermitir (Yaln, 1985;
Tardu ve Akay, 1990; ncez, 1989). elmo Formasyonunun st dokanak ilikisi, Karacada volkanitleri
ile gzlenir. Ancak ounlukla Pliyo-Kuvaterner alvyonlarla da rtlmektedir (Polat, 1994). Litolojik
olarak; aklta, kumta, siltta, marn konglomera ardalanmasndan olumaktadr (Meri, 1987).
Havzada youn bir ekilde andrlm ve sprlm olan elmo Formasyonu katmanlar deforme olmu ve
askda kalm anm yzeyleri, yer yer yatay yaplarda gzlenen mesa ve bt morfolojisi eklindedir.
Formasyonun killi katmanlar yerlemeye ve tarmsal faaliyetler asndan uygun zemin hazrlamtr, ancak
erozyon sreci ve youn heyelanlar bu elverili gibi grnen ortam iin bir risk oluturmu ve halen
oluturmaya da devam etmektedir.
Havza kenarlarnda yzeylenen dier bir jeolojik birim, yer yer elmo Formasyonunu ounlukla Pliyo-
Kuvaterner alvyonlarn rtm olan ve ortalama 1000 metrelerde yaylm gsteren Karacada ve Krada
(Batmann kuzeyi) volkanitleridir. Bazik erpsiyonun rn olan ve volkanik bir plato oluturan Karacada
bazaltlar, delikli ve atlakl olup yatay bir durum arz eder.
Karacada bazalt akntlar, havzann gneybatsnda tepe yaknlarna kadar sokulur. Bazaltlar kenar
kvrmlar ile Arap Bloku arasnda byk tektonik faylardan aa kan efzif bazalt erpsiyonlardr.
Bazaltlar genellikle alkalin nitelikte, tefrit, bazenit, fonotefrit bazalt ve trakibazalt olarak adlandrlabilir
(Haksal, 1981).
nceleme alanndaki en gen birimler alvyonlardr. Bunlar, Pliyo-Kuvaterner ve Kuvaterner, Holosen
veya gncel Kuvaterner olarak ayrabiliriz. Pliyo-Kuvaterner alvyonlar, vadi tabanndan itibaren 50 metre
hatta baz yerlerde 70-100 metre kadar yksee kan Miyo-Pliyosen arazisi zerine gelen, ayn zamanda
Pliyo-Kuvaterner anm-dolgu yzeylerine karlk gelen ve ounlukla kum-kil ara tabakal
konglomeralardr.
Gen Kuvaterner (Holosen)e ait alvyonlar, Dicle Nehri ve yan kollarnn yataklarnda akl, kum, kil ve
siltten oluan alak sekileri ve vadi tabanlarnn malzemesini oluturan alvyonlardr. zellikle Holosen
alak akarsu sekilerine abanm kaln kil ve silt depolar dikkat ekicidir.
Tm blgenin olduu gibi havzann tektonik zelliklerini belirleyen en nemli faktr, Arap Platformu ile
Anadolu Levhasnn birbirine yaknlamasdr. Orojenik anlamda Kenar Kvrmlar Blgesi iinde yer
alan inceleme alannda, kuzey-gney ynl skma hareketinin sonucu kvrm ve krk zonlar olumutur.
D etmen ve sreler de bu yaplarn tahrip edilmesinde byk rol oynamtr. Neotektonik dnemde
skma rejimi srasnda ve sonrasnda zellikle levhalarn kontak alanlarnda basncn etkisinin farkl
derecede bir etkiye sahip olmasndan dolay meydana gelen krk hatlar vadi ebekesinin kurulmas iin
uygun ortam koullarn meydana getirmitir. zellikle Dicle Nehri zayf dislokasyon hattna yerlemitir.
Dou Anadolu fay dorultusuna paralel ve skma rejiminin yapsn yanstan sol ynl transform bir fay
zonuna yerletiini dndmz Dicle Nehri nin her iki yakasnda bu fayn hareketine bal olarak
Yukar Dicle Havzasnn (Batman-Bismil Aras) Jeomorfolojik zellikleri ve
Arkeolojik Yerleme/Buluntu Yerlerinin Dnemler Boyunca Mekan Etkileimleri
543
zellikle yan kollarn ana akarsuya kavutuu yerlerde (Bu durum Gksu aynn Dicle Nehrine kavutuu
yerde olduka belirgindir) insekant oluuma tezat kaymalar meydana gelmitir.
nceleme alannda ve yakn evresinde grlen fay hatlar ana tektonik sistemlere uyumlu bir biimde uzan
gsterirler. Fay hatlar genellikle GD-KB dorultuludur, ancak bu ana krk sistemlerini dar ayla kesen KD-
GB dorultulu faylar da mevcuttur.
Jeomorfolojik zellikler
Diyarbakr Havzasnda jeomorfolojik geliimi kontrol eden birincil etken, blgesel jeodinamik ve tektonik
faktrler (aktif tektonizmann etkisini Bismil yaknlarndaki Kavuan Hyk evresinde sekileri kesen gen
diri faylarda gzlemlemek mmkndr) iken ikincisi volkanik faaliyetler, bir dieri ise evaporitik karstik
srelerdir. Nitekim Kavuan Hykn yakn evresinde
Top Related