Prof. Dr. Nejat AkarTOBB-ETÜ Hastanesi
TROMBOZ ve MOLEKÜLER GENETİK
Prof. Dr. ORHAN ULUTİN anısına...
XII XIIa
XI XIa
IX IXa
VWF-VIII VIIIa
X
Xa
VIIa
VIIDoku Faktörü
Doku Hasarı
Protrombin (II) Trombin ( IIa )
V Va
Fibrinojen
Fibrin
monomer
Fibrin polimerXIIIa
Fibrin tıkacı
APC
PC
IIa
Plasminojen
PAI-1
Plazmin
FibrinYıkım Ürünleri
UK,SK,t-PA
α-2 antiplazmin
IIa
FİBRİNOLİZİS
IIa
Kallikrein, platelet kollajen
AT-III
TFPI
IIa
IL-1,TNF-
HomosisteinNOLipoproteinTrombosit
PCIEPCR
PAR
AT eksikliği 0.02 1Protein C eksikliği (PC)
0.2
3Protein S eksikliği (PS)
0.1
1.2APC direnci/FV 1691 G-A
7-10
20FV 4070 G-A 7
10 Protrombin 20210 A alleli
1-2
6Disfibrinojenemi
< 0.01
< 0.1 Homosistinüri
< 0.01
< 0,1 *Thrombomodulin defekti
< 0.01 < 0.01 Plasminojen eksikliği ? +Heparin kofaktör II eksikliği ?
+Faktör XII eksikliği ? +Faktör VIII yüksekliği 11 ?Faktör IX yüksekliği 2
?Faktör XI eksikliğiLipoprotein (a) yüksekliği 13 ?
*
Kalıtsal Thrombotik Risk Faktörleri
Copyright ©2009 American Society of Hematology..
Makris, M. Blood 2009;113:5038-5039
VTE Genetics
Gene SNP OR
FV 1691 G-A 9.45FV 4070 G-A 1.24PT 20210 G-A 3.17PT 11991 G-A 1.17PAI-1 5G/4G 1.62Alpha Fibrinojen 312 Thr-Ala 1.37MTHFR 677 C-T 1.57MTHFR 1298 1.08ACE I/D 1.5FXIII 34 Val-Leu 0.80Beta-fibrinojen 455 G-A 0.84
Gohil et al, Thromb Hemost 2009
126525 patient / 184068 healthy > meta analyses
FV PROTEİNİ
•
2,224 a.a.•
330 kDa
•
glycoprotein
•
Plasma →
Karaciğer•
Trombocyte → MegakaryocyteVascular harabiyet FV
NH2
A1 A2 B A3 C1 C2 COOH
FV GENİ
FAKTÖR V GENİ 1q 21-25
A1 A2 B A3 C1 C2
Asp Arg Arg Gly Ile 506
GAC AGG CGA GGA ATA
CAA
Gln1691
-426 306 G-A ARG
GLYTHR
1254 HIS
ARG
1299 HIS
ARG
2194 ASP
GLY
1702 TYR
CYS
485 R
K
FV 1601 G>A (Leiden) ~
APC Resistance
(Dahlbäck. Blood 1995)
G1691AArg506Gln FV Leiden
•
Caucasian →
%2-10
•
Italy and Spain →
%2 •
Holland, England and Germany →
%3-5
•
Sweeden
→
%15
•
Saudi Arabia, Arab ve Israel•
Japan, China, Africa, Australia and USA
•
Anatolian Turks →
%8•
Iraqi Turkomans % 4.5
•
Turkish Cypriots →
%12,2
(Dahlbäck B. Semin Hematol. 1997)
(Rees DC. Br J Haematol. 1996)
(Akar ve ark.Thromb Haemost. 1997)(Akar. Turk J Hematol 2009,2011)
(Rees ve ark. Lancet 1995)
•
368 sağlıklı
bireyin Faktör V 1691A taramasında :
•
32 (8.7 %) taşıyıcı•
1 homozigot
•
1 PT20210G-A ile kombine
Demir çağı
KrallığıURARTULAR
Demir Çağı
KrallığıKüçük Asya ve Mezepotamya’da yer almışVan Gölü çevresinde merkezileşmiş
Arkeolojik örnekler Van, Yoncatepe kazısındanalınmıştırİÖ 1000 ‘e tarihlenmiş
(Alakoç,Aka, Eğin, Akar, Clin Apll Tromb Hemost, 2010
Factor V Leiden in an Urartian, dating back to 1000 BC
Amelogenine gene // one male tooth sample
Factor V Leiden determined with LC-RT PCR
1 / 60
Faktör V Leiden’ın Venöztromboembolizmde rolü : Türkiye’den yapılan Çalışmaların Meta Analizi
Published studies in Turkish population were retrieved from Pubmed and Science Citation Index/ Expanded.
The meta-analysis consisted of 10 studies including 1202 patients with VTE and 1283 controls.
The pooled frequency of FVL was significantly higher in patient with VTE (22.8 %) than controls (7.6 %).
The pooled OR was 3.4 (95 % CI, 2.6-4.5).
The study showed homogeneity (Q value, 9.955).
(Eroğlu A & Akar N., Clin Apll Thromb Hemost 2011)
HOMOZİGOT FAKTÖR V 1691 A MUTASYONU TAŞIYAN BİR OLGUDA CİS POZİSYONDA FV A4070G POLİMORFİZMİ
(Clin Apll Thromb Hemost 2012)
FV A4070G (His1299Arg)
B domaini
R2 polimorfizmi
Plazmada dolaşan FV düzeylerini etkiler APC direncini
R2 taşıyıcısı
olan bireylerde, FVIIIa’in APC-aracılı
degredasyonu için FV kofaktör aktivitesi
Venöz tromboembolide, FV1691A ve FV4070G birlikteliklerinin, tek başına FV1691A taşıma ile karşılaştırıldığında 3-4 kat
(Lunghi ve ark. Thromb Haemost. 1996)
(Scanavini ve ark., Arterioscler Thromb Vasc Biol. 2004)
(Castaman G,Haematologica. 2003)
(Faioni ve ark. Blood 1999)
* VTE ile yaptığımız çalışmada, FV His1299Arg gen değişiminin sıklığı sağlıklı
Türk toplumunda %8.5 olarak bulunmuş
ve VTE oluşumunda
tek başına bir etkisinin olmadığı
gösterilmiştir.
•
Türk pediatrik inme hastalarında ise, FV A4070G gen değişiminin tromboz açısından 2.5 kat , FV G1691A ve PT G20210A mutasyonlarını
taşıyan hastalar çıkartıldıktan sonra ise tek başına 3.9
kat
(Akar ve ark. Am J Hematol. 2000)
(Akar ve ark. Haemostasis 2000, Akar ve ark. Am J Hematol. 2000)
A B
A
B
cis trans
kromozom kromozom
Castaman G, Faioni EM, Tosetto A, Bernardi F.
The factor V HR2 haplotype and the risk of venous thrombosis: a
meta-analysis.
Haematologica. 2003;88(10):1182-9.
1691G>A 4070A>G Sağlıklı(n:7)
Hasta (n:89)
R1R1 7 88
AA
R1R2 - 11
A/A
H.D
M.D
K.K M.K Ü.K
Ş.KA.D
Ş. K. / Kadın1970 / Çankırı
/rDVT
A/AR1R2
H.D
M.D
K.K M.K Ü.K
Ş.KA.D
FVL’nin DOĞAL SELEKSİYONDA ROLÜ VAR MI?
Age n: FV1691A: %:
Newborn 73 9 12.3
10-18 84 5 5.9
18-45 207 17 8.2
45 161 16 9.9
Akar N et al. Turkish Journal Hematology,2000
Akar, Clin Apll Tromb Hemost, 2011
Çocuklarda Trombüs Geçirme Yaşı Dağılımı
0
20
40
60
80
Yaş
Kişi S
ayısı
Seri 1 31 76 27 16 19 15 21 20 21 16 23 9 19 16 16 12 7 4 4
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Yaş Hastalık%
0 8,33
1 20,43
2 7,25
Yaş
Birey Sayısı
Pediatrik trombozda riskli yaş
grupları?
Kontrol grubuHasta grubu
FVL taşımak, istatistiksel olarak morbiditeye anlamlı
ölçüde etki etmektedir
FVL
1691
n
(Hasta)
n
(Kontrol)
G/G 312 296
G/A 55 37
A/A 5 3
Σ 372 336
FV 1691 G – A
Güngör, Akar, Tez verileri, 2009
FV 1691 G – A mutasyonunu taşımayan , MTHFR 677 C – T mutasyonunu taşıyan hastaların analizi
Hasta MTHFR C/C C/T – T/T
FVL G/G 128 139
G/A - A/A 29 24
Kontrol MTHFR C/C C/T – T/T
FVL G/G 107 103
G/A - A/A 18 10
MTHFR 677 C - T etkisi ?
MTHFR C/C
MTHFR C/T – T/T
Hasta olma olasılığı: 139/242=0,574 (p1 )
Hasta olmama olasılığı:1-0,574=0,426 (p2 )
P1 - p2 = 0,148
MTHFR 677 C – T and FV 1691 G – A Birlikteliği Hastalık riskine Etkisi ?
MTHFR C/C
MTHFR C/T – T/T
Hasta MTHFR C/C C/T – T/T
FVL G/G 128 139
G/A - A/A 29 24
Kontrol MTHFR C/C C/T – T/T
FVL G/G 107 103
G/A - A/A 18 10
FV 1691 G – A ve MTHFR 677 C - T mutasyonunu birlikte taşıyan hastalarda risk var
1. Anneleri doğumda kanamadan koruyor2. Savaşçıların kanamadan ölmesine engel oluyor3. Sepsisten koruma (?)4. Şimdi Tromboz oluşmasına yol açan risk
faktörleri o dönemler yoktu !
* Yenidoğan ve çocuklukta selektif bir dezavantaj mı
sağlıyor ?
* Yaşlılarda sıklığın artmasının altında yatan etmenler neler olabilir ?
Factor V Leiden and Prothrombin 20210AMutations among Turkish Pediatric Leukemia Patients
Akın, AkarLeukemia Research and Treatment, 2012,
FVL 1691A TAŞIYICISI İKİ
PEDİATRİK İNMELİ OLGUDA PROTEİN C İNHİBİTÖR GENİNDE
İLK KEZ TANIMLANAN BİR GEN DEĞİŞİMİ:
S188N (c.6760 G>A, p.Ser188Asn)
EPCR
Protein C İnhibitör Geni (PAI-3)
57kDa ağırlığında tek zincirli glikoprotein
Serpin A5 (serin proteaz ailesi)
Aktive Protein C inhibitörü
Koagülasyon ve Fibrinoliziste inhibitör
Doku rejenerasyonu
Vasküler permeabilite
Tümör gelişimi, invazyon, metastaz ve anjiyogenezin düzenlenmesi
14 q 32.13 de lokalize5 ekzon406 aminoasit45702 Da
Protein C İnhibitör Geni
AGC CAG AGC ATC CCCS Q
S I F
AACN
Nükleotid: 6760 G>A
Protein Değişimi: AGC………AAC
S……….N
Serin….Asparajin
Y.K./ped inme olgusuPCI- Ekzon 2
II. OLGU : B.S.
5 yaşında erkek hastaFV 1691 A heterozigotPediatrik inme tanısı
aldığından araştırma
için gönderilen bir hastaKemik iliği transplantasyonu geçirmiş
PCI-Ekzon2 /Transplantasyon Sonrası-Çocuk (B.S.)
PCI +FVL +B.S. Nükleotid: 6760 G>A
Protein Değişimi: AGC………AAC
S……….N
Serin….Asparajin
Dizi: AGC CAG AGC ATC TTCAminoasit: S Q S I F
Transplantasyon öncesi herhangi bir değişim saptanmamıştır.
PCI -FVL -
B.S.
PCI-Ekzon2 /Transplantasyon Öncesi - Çocuk (B.S.)
PCI +FVL +
PCI +FVL +
Nükleotid: 6760 G>A
Protein Değişimi: AGC………AAC
S……….N
Serin….Asparajin
Dizi: AGC CAG AGC ATC TTCAminoasit: S Q S I F
AACN
PCI-Ekzon2 / Donör (F.S.)
F.S.
Sonuçlar
• Pediatrik İnmeli olgularda yaptığımız Protein C İnhibitörü geni taramasında, 90 olgunun ikisinde İLK KEZ TANIMLANAN S188N (c.6760 p.Ser188Asn) mutasyonu G>A, belirlenmiştir. Bu çalışma Protein C inhibitör geni ile Pediatrik inme arasındaki olası
ilişkiyi ortaya koyan ilk çalışmadır.
• İkinci inmeli olgu klinik açıdan ilginçdir.Transplantasyon öncesi mutasyon taşımayan olgu,
transplantasyon sonrası
donörden (babası), hiperkoagülabiliteye yol açabilecek iki farklı
genden mutasyon almıştır.
Koagülasyon kaskadında yer alan proteinlerde meydana gelen defektlerin transplantasyonla donörden alıcıya geçmiş
olabileceği akla gelmelidir.
Ayşenur Öztürk, Yonca Eğin,
Didem Torun
Gülhis DedaZümrüt Uysal Selçuk Öztürk, Muzaffer Demir Hakan Gürkan
Hilmi TozkırReyhan Diz Küçükkaya
Ender AltıokFerit Avcu
Solaf M. Elsayed
Top Related