Rob Belemans
dialect dialect &&
sms-sms-taaltaal
1. groepstaal1. groepstaal
TAALVERSCHIL is belangrijk
mensen willen niet allemaal dezelfde taal spreken
taal bepaalt voor een deel wie we zijn en tot welke groep we behoren
(vb. 1302: “schild en vriend”)
taal is een onderdeel van onze IDENTITEIT
PLAATS en TIJD zijn belangrijke factoren
Tot na W.O. II werd de taalvariatie in Vlaanderenvooral bepaald door plaats
de provincie, de regio, het dorp waar je vandaan kwam, bepaalde ook hoe je sprak
elke dorpsgemeenschap was ook een taalgemeenschap
de traditionele wereld van kleine lokale gemeen-schappen met eigen tradities en gewoonten
na W.O. II is dat veranderd
- in steeds sneller tempo - een evolute die vandaag nog verder gaat
PLAATS is heel relatief geworden:
- toegenomen mobiliteit 1908 Landen – Brussel = 2008 Landen - Australië
- sneller en meer communicatie (internet, gsm, …)
WAAR ik ben, bepaalt niet meer WIE ik ben, maar omgekeerd.
GEVOLG : taalvariatie wordt nu bepaald door andere
soorten groepen, waar we wel of niet bijhorenop basis van :
opleiding, beroep, leeftijd, hobby, …
die groepen hoeven niet meer fysiek op éénplaats samen te zijn om te kunnen communiceren
er blijft wel een gemeenschappelijk taalgebruik, dat ook verraadt of je erbij hoort of niet
voorbeeld: JONGERENTAAL Een testje. Hoe kan je zeggen:
Ik ben verbaasd. Ik sta Jean-Marie.
Zwijg ! Zip uw lip !
Iemand gaan versieren. Een moveke placeren.
Kalmeren, niet opjagen. Chillen.
Alles OK ? Alles Jos? Alles tjap? Alles gucci? Alles bung?
allerlei invloeden in JONGERENTAAL Engels (90%van de vreemde woorden)
Frans vb. quablief, alijs
tussentaal
talen van migranten
populaire cultuur / mode / trends
KENMERKEN van jongerentaal
evolueert zeer snel, voorbeeld:
(kei)neig - cool - vet(cool) - coolio - alijs - flex
gem. levensduur van een woord = 5 jaar
grote taalcreativiteit:
vb. margischraal = helemaal fout frituurduiker = sukkel met vet haar znuffel = zoen & knuffel beerne = knappe jongen (boy+deerne)
ook meisjes gebruiken (hun) jongerentaal
In JONGERENTAAL
zit ook nog een beetje regionale invloed :
vb. Brabantsmeurg = groggy; dronken; high bees = kus alijs = à l’aise; cool; op het gemak
vb. Limburgshennig = heel, fel, tamelijkbegaaid = onder invloed
vb. Westvlaamsskjif gane = marginaal doenmulle / heskeetn zin = dronken zijn
2. dialect2. dialect
DIALECT = groepstaal van de oudste generatie
sterk geografisch bepaald
sinds 1950 op z’n retour, door gevolgen van:
- mobiliteit / migratie (menghuwelijken)
- communicatie
vb. in Bilzen op 50 jaar tijd een daling van het% dialectsprekers met 50%
van ca. 65% bij de 60-plussersnaar amper 10% bij de min-twintigers
Bijzondere ligging van Landen
Op de Germaans-Romaanse taalgrens
cf. Walshoutem, Walsbets
-bets = beek (zoals in Roosbeek)< geromaniseerde vorm –bechi > betsjie > betsje > bets
Op de grens van Brabants en Limburgs
LIMBURGS = “ich maak”
Ürdingerlijn IK
ICH
maak Benratherlijn
mache
LANDEN
Ook administratief heeft Landen een complexe geschiedenis
1) In de middeleeuwen: - Walsbets, Walshouten en Wezeren bij hertogdom Brabant- Eliksem, Ezemaal, Laar, Neerwinden, Overwinden, Wange, Neerlanden, Rumsdorp, Waasmont, Landen bij prinsbisdom Luik- Attenhoven als vrijheerlijkheid een twistgebied
2) van 1795 tot 1963 kanton Landen bij de provincie Luik (departement van de Ourthe)
3) 1917-’18 Duitse bezettingsbesluit deelt Landen in bij Limburg
4) 1963: kanton Landen bij Brabant (vanaf 1995 Vlaams-Brabant)
GRENSpositie van LANDEN =>
allerlei invloeden in / op het dialect
vanouds Germaans, met sterke Romaanseinvloeden
in de Getelandse overgangszone tussen Limburgs en Brabants, aan de Limburgse zijde
=> Hoe goed houdt het Landens dialect stand?
3. sms-taal3. sms-taal
xiudaar
hst
goe bzg
cava?
tr11
n ix
sms = short message service
160 karakters / bericht
z.v.m. afk. ! (> 20%)
cijferletterwoorden (suc6, w817, 2gr82b4go10)
de tussentaaluitspraak krijgt een schriftbeeld. voorbeelden:
44% van de jongvolwassenen maakt verklein- woorden met –ke i.p.v. –je als ze A.N. spreken
60% zegt ‘ge’ i.p.v. ‘jij / u’
voorbeelden :
weglaten van de eind-t :
wa, da, nie, kmoe, goe, kwee, kweni
samentrekkingen :
saves, tis, h(i)st, dak, …
tussentaalwoorden:
goest, saf(ke), sbt, vlo, ff,
Sommige afk. kunnen alleen, omdat hun oorspronkelijke betekenis stilaan vergeten is.
voorbeelden:
lp = loop long play
tbc = to be continued tuberculose
Sterk toenemend gebruik van sms(taal):
sms bestaat 15 jaar (eerste bericht op 3/12/1992 door Neil Papworth naar Vodaphone (Eng.))
In België zijn er vandaag 10,4 miljoen sim-kaarten
In 2007 werden wereldwijd 1.900 miljard sms- berichten verzonden
(schatting 2008 = 2.300 miljard => +20% !)
Belg stuurt gem. 3,3 sms-berichten/dag (2007: 2,6)
31/12/2007: 59 mio. sms-berichten in België (+25%)
ng wkkr? > 70% van de jongeren laat gsm ‘s nachts aan
Sms-gebruik is niet exclusief tussen jongeren:
Sms-parkeren (Antwerpen / Hasselt 4411)
Overpelt / Brasschaat: activiteitenagenda per sms
Bob-sms (3028)
Westvlaamse Watermij. Klanteninfo per sms
VDAB sms’jes met jobaanbiedingen
Bakkerij Vanherck in Deurne: brood via sms
Ook sms-gedichten (
ng wkkr? > 70% van de jongeren laat gsm ‘s nachts aan
VRAGEN die (voorlopig) blijven:
Zal er binnen sms-taal ook verschil groeien tussen diverse gebruikersgroepen? (sms-dialecten??)
Hoe staat het met het dialect- en sms-gebruik in Landen?
enquête Sint-Getrudis & D’HEK om dat te achterhalen.
per 2 leerlingen 14 formulieren (laten) invullen en de data invoeren in bestand tegen 1/6/08
Een toffe website: www.pixelme.eu
Powerpoint staat online op
www.faronet.be (rubriek E-documenten)
THX & XIU
Top Related