Park Narodowy Dolina Dolnej Odry
Wydawca: Ministerstwo Środowiska, Zdrowia i Ochrony Konsumentów Kraj Związkowy BrandenburgiaRedakcja: Urząd Środowiska Kraju Związkowego Brandenburgia, Referat ds. informacji o środowisku, public relations 14476 Potsdam, OT Groß Glienicke Seeburger Chaussee 2 Tel.: 033 201 / 442-0 Park Narodowy Unteres Odertal
Tekst: D. Treichel, H.-J. Wilke Zdjęcia: G. Blutke (4), D. Damschen (3), B. Grimm (1) P. Pleul (1), H. Schmidt (1), J. Teubner (1), H.-J. Wilke (6) Mapa: Pro Line Concept, Berlin Opracowanie graficzne: Goscha Nowak, Berlin Druk: Landesvermessung und Geobasisinformation Brandenburg Nakład: 8.000 Lipiec 2013 roku
Witamy w parku narodowym Dolina Dolnej Odry położona na północy Brandenburgii,
bezpośrednio przy granicy polsko-niemieckiej, zaliczana jest
do niewielu naturalnych dolin rzecznych w Europie Środkowej.
Ta wąska dolina z przylegającymi zboczami Odry jest jedynym
parkiem narodowym – pośród 14 niemieckich parków naro-
dowych – powstałym na terenie doliny rzecznej. Parki narodowe
łączy jedna prosta zasada – „Pozostawić przyrodę samej sobie”.
W intensywnie eksploatowanych Niemczech stanowią one swoiste
oazy niezakłóconego rozwoju dzikiej przyrody i mają nieocenione
znaczenie dla utrzymania krajobrazów przyrodniczych.
Uroki parku narodowego widać
o każdej porze roku. Podczas
gdy jesienią nizinę przemierzają
spowite gęstą mgłą wielkie
chmary żurawi i gęsi, w mroźne
zimy dominuje cisza na pokry-
tych szronem pastwiskach i
niemal bezgłośny pochód lodu na Odrze. Budząca się wiosna
przyciąga z kolei na łęgi hałaśliwe chmary ptaków, latem zaś wiele
przybrzeżnych stref starorzeczy urzeka czarującą okazałością
kwitnących na nich bagiennych i wodnych roślin.
Parę słów o historii Dolina Dolnej Odry to rozciągająca się na długości ponad 60 km
nizina rzeczna między Hohensaaten na południu a Szczecinem
na północy. Trwająca prawie 10 tys. lat historia tej doliny sięga
aż pomorskiego stadium zlodowacenia Wisły. Nizinę o szerokości
3 – 5 km otaczają moreny denne i końcowe względnie piaszczyste
tarasy dolinowe. Sieć polderów utworzona w latach 1906 – 1928
według holenderskiego wzoru decyduje do dziś, zwłaszcza w
półroczu zimowym, o stanie wody Odry oraz sytuacji na większości
obszarów łęgów – mimo regulowania biegu rzeki i budowy wałów.
Poldery są w stanie pobrać do 130 mln m³ wody. Tym samym
stanowią naturalną ochronę przeciwpowodziową.
Dzięki informacjom o świecie ptaków gromadzonym przez wiele lat
przez ornitologów pracujących na bazie wolontariatu udało się już
w 1980 roku nadać rozległym terenom polderów status obszarów
podmokłych o międzynarodowym znaczeniu (FIB). W 1992 roku
Polska i Niemcy porozumiały się w sprawie utworzenia transgra-
nicznego obszaru chronionego – „Międzynarodowy Park Dolina
Dolnej Odry“ (Internationalpark Unteres Odertal). Jego celem jest
zachowanie przestrzeni krajobrazowej unikalnej również w skali
europejskiej. W końcu w czerwcu 1995 roku parlament krajowy
Brandenburgii uchwalił ustawę o utworzeniu Parku Narodowego
Dolina Dolnej Odry (Unteres Odertal). Ustawę znowelizowano w
2006 roku.
Międzynarodowy Park Dolina Dolnej Odry obejmuje Park Naro-
dowy Dolina Dolnej Odry (Nationalpark Unters Odertal – 10.300 ha),
obszar ochrony krajobrazu Region Parku Narodowego Dolina Dol-
nej Odry (Nationalparkregion Unteres Odertal – 18.000 ha) jako
strefę buforową oraz polskie parki krajobrazowe – Park Krajobra-
zowy Dolina Dolnej Odry (6.000 ha) oraz Cedyński Park Krajobra-
zowy (30.000 ha).
Fauna i flora
Park narodowy znany
jest przede wszystkim
jako ważny obszar, na
którym ptaki odbywają
lęgi, odpoczywają i
zimują. Wypoczywa
tu do 35 tys. gęsi
białoczelnych, 30 tys.
gęsi zbożowych, 17 tys. kaczek krzyżówek, 15 tys. świstunów,
8000 cyraneczek oraz 9000 rożeńców. Jesienią lub wiosną nizinę
odrzańską przemierza około 200 tys. ptaków wodnych. Co roku
w październiku do swoich noclegowni w północnej dolinie Odry
przylatuje na kilka tygodni do 15 tys. żurawi.
W ubiegłych latach w dolinie
Dolnej Odry zaobserwowano
284 gatunków ptaków, z
których 161 odbywa tu lęgi.
Szczególnie bogato zalesione
zbocza na skraju doliny słyną
z tego, że stanowią obszar
lęgowy rzadkich dużych pta-
ków, takich jak bielik, orlik
krzykliwy, żuraw i bocian
czarny. Dolina Dolnej Odry to
jedyne miej-sce w Niemczech,
w którym wodniczka wycho-
wuje jeszcze swoje młode.
Również derkacz występujący
na terenie parku narodowego
w liczebności do 200 wołają-
cych samców zaliczany jest do
jednej z największych populacji
lęgowych w Niemczech.
Nie tylko świat ptaków jest tu
unikalny. Występuje tutaj 50
gatunków ssaków, 11 gatun-
ków płazów ziemnowodnych,
6 gatunków gadów oraz 49
gatunków ryb. Tym samym ni-
zina Odry stanowi ważne refu-
gium dla rzadkich kręgowców.
Po ponownym osiedleniu
bobrów na obszarze środkowej
Odry w latach 70. i 80. XX
wieku mamy dziś w parku na-
rodowym znowu 50 bobrowni.
Różnorodność gatunkowa odnosi się również do świata roślinnego.
W parku narodowym mamy zarówno zaciszne starorzecza, pokryte
liliami wodnymi i paprocią pływającą, jak również ubarwione, pod-
mokłe łąki. Ponadto występują tu też pierwotne pozostałości lasów
łęgowych, a na nadodrzańskich zboczach naturalne liściaste lasy
mieszane. Osobliwością są kolorowo kwitnące murawy kserotermicz-
ne. Tutaj przebiega także północno-zachodnia granica występowania
wielu roślin i gatunków roślin i zwierząt strefy stepowej.
Żurawie jesienią
Budowa drogi wodnej Hohensaaten-Friedrichsthaler- Wasserstraße na północ od Schwedt nad Odrą, 1913 rok
Bocian czarny
Orzeł bielik
Zimorodek
Wydra
Miłek wiosenny
Jaz Saathener Wehr nad Odrą, polder A/B
Landesamt fürUmwelt,Gesundheit undVerbraucherschutz
Landesamt fürUmwelt,Gesundheit undVerbraucherschutz
Schwedter Querfahrt
166
2
1132
2
NSGGeesower Hügel
NSGSilber-berge
Lubicz(Lindow)
2/198
L284
2
NSGSalveytal
OderOstoder
Wel
se
Odra
Wel
se
Felchow-see
Odra Zachodnia
Tyw
a
Rurzy
ca
MündeseeHaus-
see
Odra Zachodnia
Odra Wschodnia
Odra Wschodnia
Westoder
Hohensaaten-Friedrichsthaler-Wasserstraße
Pars
tein
er S
ee
Felchow
R Z E C Z P O S P O L I T A P O L S K A
Hohen-selchow
Casekow
Vierraden
Flemsdorf
Neukünken-dorf
Lunow
Lüders-dorf
Stolzen-hagen
Schmargen-dorf
Schönermark
HerzsprungDOBBERZIN
Gellmers-dorf
Stolpe
Crussow
Passow
Pinnow Parstein-werder
Meyenburg
Berkholz-
Friedrichs-thal
Criewen
Zützen
Stützkow
Schöneberg
Hohenreinken-dorf
GARTZ/ODER
Jamikow
StendellWoltersdorf
GroßPinnow
Hohen-felde
Kunow
Mürow
Geesow
Mescherin
Criewen-Vorwerk
Tantow
Neurochlitz
RadekowBiesen-dahlshof
Kummerow
Blumen-hagen
Augustenhof
Nieder-landin
Heinersdorf
Alt Galow
Staffelde
Damitzow
Heinrichshof
Petershagen
Hohenlandin
Neu Galow
Ognica(Nipperwiese)
Widuchowa(Fiddichow)
Gryfino(Greifenhagen) Bielinek
(Bellinchen)Piasek(Peetzig)
Lubiechów Górny(Hohen Lübbichow)
Gatow
Marwice(Marwitz)
Krajnik Górny(Hohenkränig)
Pacholeta(Pakulent)
Krajnik(Buddenbrock)Czepino
(Wintersfelde)
Lubiechów Dolny(Nieder Lübbichow)
Wilhelms-felde
Zaton Dolny(Niedersaathen)
Radun(Raduhn)
W kierunkuSZCZECINA
W kierunkuBAD FREIENWALDE
W kierunkuEBERSWALDE
Pargowa(Pargow)
Kamieniec(Schöningen)
Moc
zyly
(Sch
iller
sdor
f)
Zabnica(Mönchkappel)
Parstein
Pomellen
Bölkendorf
Neuhof
Teerofen-brücke
Nowe-Czarnowo(Neu Zarnow)
Wirów(Wierow)
Zórawie(Kronheide)
Daleszewo(Ferdinandstein)
Steklno(Stecklin)
Krzywin(Kehrberg)
Rynica(Roderbeck)
Grabowo(Grabow)
Klein Ziethen
Schu
tzzo
ne II
W kierunku PENKUN
Wald-erlebnis-
pfad
Quell-erlebnis-pfad
SalveyMühle 3
Hafen
Ausbau
Rosow
Nationalpark-haus
RheinsbergNemitz
Cedynski Park Krajobrazowy (Landschaftsschutzpark Zehden)
Cedynia(Zehden)
Weltyn(Woltin)
Park Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry (Landschafts-schutzpark Unteres Odertal)
Strefa ochronna Parku(Pufferzone)
Krajnik Dolny(Niederkränig)
NSGFelchowsee
Hohen-saaten
NSGLandinerHaussee
Debogóra(Brusenfelde)
11
Auenlehr-pfad
Linde
R E P U B L I K A F E D E R A L N A
N I E M I E C
1662
2
Lubicz(Lindow))
2/198
2
Wel
selse
WW
We
WWlsl
e
Tyw
aTT
Rurzy
ca
MündeseesHaus-s
see
Odrar Zachodnia
OOddrrd aarrr WWsWW cchodnniia
Odrar WsWW chodnia
Pars
tein
erSe
e
R Z E C Z P O S P O L IO T A P O L S K AO
Hohen-selchow
Casekow
V erradenierr
Neukünken-Ndorf
Lüders-dorf
Schmargen-margen-margen-chmargdorf
Schönermarkmark
HerzsprungsprungzsprungungerzspruDOBBERZINBED
PassowPas
Pinnow Parstein-ParsteParstewerderwerdewerde
Meyenburg
Berkholz-
Jamikowko
StendellS eWoltersdorf
GroßGPinnow
Hohen-H -Hfelde
Kunow
Mürow
TantowtowwwTT
RadekowBiesen-dahlshof
KummerowKu wmmmKu
Blumen-enhagenh
Augustenhofen
Niedeieie r-landinllla
Heinersdorf
Damitzow
Heinrichshofhochs
Petershagen
Hohenlandin
Ognicagn aa(Nipperwiese)p e
Widuchowac(Fiddichow)cho
Gryfino(Greifenhagen))( ag
GatowGaatow
Marwicewic((Marwitz)tz)(M
Pacholeeeta(Pakulent)
Krajnik(Buddenbrock)bbCzepino
(Wintersfelde)
Wilhelms-felde
W kierunkurunkuunkunkuSZCZECINAA
W kierunkuBAD FREIENWALDEWW
W kierunkuW kierunkuWWEBERSEBEREBERSWALLDELDWW
Pargowagoarg(Pargow)(Pa
Kamieniec(Schöningen)( n)
Zabnican(Mönchkappel)chkapp )kkappel)
Parstein
Pomellen
Bölkendorff
Neuhof
Nowe-Czarnowo(Neu Zarnow)
Wirów(Wierow)
ZórawieZó(Kronheide)Kro
Daleszewo(Ferdinandstein)stein)
Steklno(Stecklin)
Krzywinin(Kehrberg)hrbe(
Rynica(Roderbeck)
Grabowo(Grabow)
Klein nZiethen
W kierunku PENKUN
Hafen
Rosow
Weltyn(Woltin)
Krajnik Dolny(Niederkränig)
Hohen-aatensasaa
NSGGGLandinerererHausseeHa
Debogóra(Brusenfelde)
11
R E P U B L I K A U BF E D E R A L N AE R
N I E M I E CE M
P P
P
P
P
P
P
PP
P
P
P
P
P
PP P
NPStechlin-Ruppiner Land
BR Flusslandschaft Elbe-Brandenburg
Bernau
Wielkopowierzchniowe obszary chronione w Brandenburgii
BERLIN
Potsdam
NPMärkische Schweiz
NPBarnim
NLPUnteres Odertal
NPWest-havelland
BR Schorfheide-Chorin
NLP = Park narodowyBR = Rezerwat biosferNP = Park przyrodniczy
NPNuthe-Nieplitz
NPHoher Fläming
NPDahme-Heideseen
BRSpreewald
NPSchlaubetal
NPNiederlausitzerLandrücken
NPNiederlausitzerHeidelandschaft
NPUckermärkischeSeen
SCHWEDT/ODER
ANGERMÜNDE
0 5 km
Informacja
Wypoz.yczalnia rowerów
Dom Parku Narodowego(Nationalparkhaus)
Strefa ochronna I b (przyszl/e obszary dzikiej przyrody)
Obszar ochrony krajobrazu (strefa buforowa)
Polskie parki krajobrazowe
Szlak rowerowy nad Odra, i Nysa,Punkt widokowy
Wiez.a obserwacyjna /
Szal/as obserwacyjnySzlaki zimowe i letnie
Szlaki letnieMosty
Administracja / Organizacja „Naturwacht” („Straż Ochrony Przyrody”)
Parking
Wycieczki kajakowe z przewodnikiem
Park Narodowy Dolina Dolnej Odry (Unteres Odertal)
Strefa ochronna I a (istnieja,ce obszary dzikiej przyrody)
Strefa ochronna II
P
OFE
RTA
Ście
żka
dyda
ktyc
zna
Tury
styka
kon
na /
jeźdz
iecka
Wyp
ożyc
zaln
ia r
ower
ów
Prz
ejaż
dżka
po
Odr
ze
Wyp
ożyc
zaln
ia łó
dek
Prz
ysta
ń
Gos
poda
Pol
a ke
mpi
ngow
e
Info
rmac
ja
Noc
legi
MIEJSCOWOŚCIBerkholz/Meyenburg • • •Criewen • • • • •Schöneberg/Stützkow • • •Flemsdorf •Friedrichsthal • •Gartz • • • • •Gatow • • •Geesow • • •Groß Pinnow • • • •Teerofen • • • • •Hohensaaten • • • • •Angermünde • • • • •Lüdersdorf • •Lunow • • • • •Mescherin • • • • • • •Schwedt • • • • • • • • •Stolpe • • •Stolzenhagen • • • • •Tantow • • • •Vierraden • • • •Zützen • • • •
Przyroda i ochrona środowiska
Administracja Parku Narodowego Dolina Dolnej Odry Park 2 16303 Schwedt / Oder, OT Criewen Tel.: 033 32 / 267 70 Faks: 033 32 / 267 72 20 [email protected] www.nationalpark-unteres-odertal. brandenburg.de www.nationalpark-unteres-odertal.eu
Zwiedzanie z przewodnikiem / Wycieczki Tel.: 033 32 / 267 72 01
Dom Parku Narodowego Tel.: 033 32 / 267 72 44 1.4.-31.10. Pon - nd w godz. od 9 do 18 1.11.-31.3. Pt - nd w godz. od 10 do 17 Wstęp wolny
Straż Ochrony Przyrody Park 2 16303 Schwedt / Oder, OT Criewen Tel.: 033 32 / 51 64 06 Faks: 033 32 / 25 01 20 [email protected] www.naturwacht.de
Szkoła dzikiej przyrody Teerofenbrücke Tel.: 033 32 / 83 88 40 Fax: 033 32 / 83 88 48 [email protected] www.wildnisschule-teerofenbruecke.de
Park narodowy – niezapomniane przeżycie
Praca strażników przyrody jest wielostronna: Współpraca w realizacji programów związanych z ochroną gatunków, monitoring, edukacja ekologiczna, a także organizowanie wycieczek z przewodnikiem dla turystów. Sprawują oni ponadto opiekę nad Domem Parku Narodowe-go (Nationalparkhaus) z wystawą poświęconą przyrodzie i krajobrazowi przy zamku w Crie-wen. Największą atrakcją każdego zwiedzania jest tam wielkie Akwarium Odrzańskie.
Od połowy lipca do połowy listopada warto wziąć udział w przejażdżce kajakiem z przewodnikiem, aby „zanurkować“ w fascynujący wodny świat Doliny Dolnej Odry. W prawie każdy weekend organizowane są także zwiedzania z przewodnikiem, wycieczki oraz wędrówki przyrodniczo-przygodowe.
Spokoju, rozległości oraz zacisza Doliny Dolnej Odry doświadczyć można poruszając się pieszo, bryczką, a najlepiej rowerem po drogach wałowych o łącznej długości ponad 120 kilome-trów. Z miejscowości Schwedt i Mescherin dotrzeć można do polskich parków krajobrazowych.
Na zboczach odrzańskich pod Stolpe wybudowano w XII w. zamek, z którego zachowała się już tylko wieża. Grubość jej potężnych murów wynosi 5 m. Tym samym zalicza się ona do najpotężniejszych wież zamkowych w Niemczech. Roztacza się z niej rozległy widok na dolinę Odry.
Turystyka
Związek Turystyki Parku Narodowego Dolina Dolnej Odry Vierradener Straße 36 16303 Schwedt / Oder Tel.: 033 32 / 255 90 Faks: 033 32 / 25 59 59 [email protected] www.unteres-odertal.de
Związek Turystyki Angermünde e. V. Brüderstraße 20 16278 Angermünde Tel.: 033 31 / 29 76 60 Faks: 033 31 / 29 76 61 [email protected] www.angermuende-tourismus.de
Regionalna Dyrekcja Ochrony Srodowiska 70-382 Szczecin Ul. Jagiellonska 32 Tel.: 00 48 91 / 43 05 200 Faks: 00 48 91 / 43 05 229 [email protected] www.szczecin.rdos.gov.pl
Warsztat ekologiczny „Unteres Odertal” e.V. Park 4 16303 Schwedt / Oder, OT Criewen Tel.: 033 32 / 25 08 10
i
Zamek w Criewen
Top Related