Çok uluslu Sigara
Firmalarının Etkinlikleri
Sigara İçimi •Her dozu zararlıdır
•Vücudun her kısmına zarar veren binlerce kimyasal içerir.
•Yüksek bağımlılık yapıcı etkiye sahiptir
•Dünyanın en güçlü endüstrisi tarafından saldırgan
reklam ve promosyon taktikleri ile satılır.
•Sadece kullanana değil, maruz kalana da zarar verir.
•Üreticinin önerdiği gibi kullanıldığında kullanıcıyı
öldürür.
Sigara yoksulların ve
az eğitimlilerin,
varlıklı ve eğitimli zümreler
tarafından
sömürülmesini sağlayan
ekonomik
bir silahtır.
Çokuluslu Firma Satışları ve Gelişmekte olan Ülke Gelirleri (GDP)
0 10 20 30 40 50 60US$ milyar
Philip Morris
BAT
Japan Tobacco
Peru
Bangladesh
Kenya
Senegal
Sri Lanka
Ghana
Hungary
Uluslarası Tütün Endüstrisi
Philip Morris – PM ‘Altria’ bünyesinde
British American Tobacco – BAT ( Rothmans)
Japan Tobacco International – JTI (Japon devlet kontrollu eski JT + Amerika
dışı RJR Reynolds)
Marlboro, Chesterfield,
Philip Morris
State Express 555, Lucky Strike,
Benson & Hedges, Rothmans
Mild Seven, Salem
Altadis (France/Spain, formerly SEITA & Tabacalera);
Imperial (UK), incl. Reemtsma (Germany) ; ITC India (part-BAT);
Monopolies, e.g. Tekel (Turkey), Sampoerna (Indonesia), etc
Tütün endüstrisinin iki özelliği:
Ürün:
bağımlılık yapıcı
her dozda çok tehlikeli
en önemli önlenebilir hastalık ve ölüm nedeni
Tüketici:
kendiliğinden seçilmiş
sağlıkla ilgili bilimsel verilerden ilgilenmiyor
Tütün Endüstrisi ile ilgili çıplak gerçek:
Her zaman
etkin sağlık önleminin
karşısındadırlar.
Senegal
Cape Times, South Africa, Oct 1993
Trinidad, 1998
Uganda, Tanzania & Kenya, Dec 2001
Tütün endüstrisinin “değiştik” stratejisi: “Çocukların sigara içmesini istemiyoruz”
Sigara firmaları gençlik programları:
- Halkla ilişkiler stratejisi: iyi imaj
- ‘proaktif’ - reklam yasaklarını engeller
- Sağlık zararlarına programda değinilmez
- Etkin olmadığı ispat edilmiştir
- “erişkin davranışı” – çocukları teşvik edebilir
* DiFranza J & McAfee T. The Tobacco Institute: Helping youth to say ‘yes’ to tobacco.
• J Fam Prac 1992,34(6)
“The youth program... support[s] the [Tobacco] Institute’s objective of discouraging unfair... federal, state and local restrictions on cigarette advertising,
by...”
US Tob. Inst. 1/1991
• “Reinforcing the belief that peer pressure -
not advertising - is the cause of youth
smoking.
US Tob. Inst. 1/1991
• “Reinforcing the belief that peer pressure -
not advertising - is the cause of youth
smoking.
• “Seizing the political center and forcing
the antismokers to an extreme…”
US Tob. Inst. 1/1991
Industry youth
programmes:
Uzbekistan
Industry youth
programmes:
Middle East
Botswana
Senegal, May 1998
Philippines, 1995
Pakistan, May 2000
1980’den önce Türkiye’de Tütün Ürün rekabetinin korunması ve tarımın desteklenmesi 196 sayılı 1961 tarihli kanun ile ayarlanmıştı. 500 000 aile tütün tarım ve işlenmesinde çalışıyordu 59 ihracatçı firma vardı.
1984 Philip Morris dökümanları: Nikki Hauser Türkiye’ye gelir. Tarım ve Sağlık Bakanı ile göüşür, Dışişleri ilişkileri ile temas eder, Cenevre daimi temsilcisi ile görüşme ayarlar.
1984 Beşinci beş yıllık plan
“Yeni tip tütün tarımının desteklenmesi ve tütünde Tekel’in kaldırılmasını” önermiştir.
Philip Morris dökimanları: Nikki Hauser Cenevre’de tütün üreticisi gelişmekte olan ülkeler,Türkiye dahil hepsine tütün için birleşme çağrısı yapar.
1986 tarih ve 3291 sayılı kanun
“Tütün üretimi, satışı, ihracatı ve fiyatlandırılması yeniden düzenlenmiştir.”
Philip Morris-
Sabancı (Philsa )
3 Mayıs 1990 : 2000 tondan fazla üretimi olan firmaların Tekel’in katılımı olmadan satış, fiyatlandırma ve dağıtım yetkisi vardır.
Philsa Devlet planlama teşkilatına 8.8.1990’da başvurur.
Başvuru 5.4.1990 tarihli bir resmi olmayan bir anlaşmaya
atıf yapmaktadır.
Philip Morris dökümanları 1994 bütçesi: “Sabancı’yı rahmetli Özal’la iyi ilişkileri olduğu için tutmuştuk. Şimdi odaklanmış hükümet ilişkilerimiz Sabancı’dan iyi”
Türkiye’deki ihracat firmaları 1970 59 1980 48 1990 30 1996 14
Türk sigaralarında kullanılan tütün miktarı ve tipi Rapor tahmin edilen (1000 ton)
1987 1996 2000 Amerikan tütünü - 38 66 Türk tütünü 60 52 44
60
0
52
3844
66
0
10
20
30
40
50
60
70
1987 1996 2000
Türk
Amerikan
Türkiye’ye sigara ithalatı 1984-1991 (1000 ton) 1984 1.80 1985 3.89 1986 7.05 1987 9.67 1988 8.90 1989 12.10 1990 15.70 1991 12.40
Philip Morris Tekel Sigaraları arasındaki fiyat farkını % 30 oranında tutmak için plan yapar.
Sigara karşıtı mücadele
Sağlık Bakanı Bülent Akarcalı 1988’de ilk sigara içme araştırması yaptırır. 9.1.1991 meclisde ilk sigara yasası kabul edilir. Cumhurbaşkanı “ticaret özgürlüğüne aykırı” olduğu gerekçesi ile yasayı veto eder. Bülent Akarcalı istifa eder.
31 Mayıs 1991 Dünya Sigarayı Bırakma Günü
Marlboro Marmara Üniversitesinde “Müzik Disko Show” düzenler.
1992 ANKARA Air Indoor International Hacettepe Üniversitesinde iç ortam hava kirliliği konusunda bir kongre düzenler. Yabancı bilim adamları sigara dumanın önemsiz bir kirletici olduğunu defalarca bildirirler. Daha sonra bu bilim adamlarının sigara firmaları tarafından desteklendiği dökümante edilir.
3 Temmuz 1992
Dr Ahmet Feyzi Inceöz ikinci tütün yasasını meclise sunar. Tasarı Adalet komisyonuna gönderilir. Adalet komisyonu başkanı kendisine ziyaret eden Tıp Profesörlerine “sigaranın kanser yaptığına inanmadığını”söyler.
1992 Philip Morris: Reklam Yasağı Önerisi: Philsa reklam yasağı içeren kanununun çıkmaması için eylem planı yapar. Cahit Düzel Adalet Komisyonu başkanını ziyaret edecektir.
Philip Morris bu arada sorumlu endistri imajı yaratmak için Milli Eğitim Bakanlığına gençleri korumak için proje verir.
19.11.1992 Margaret Thatcher Türkiye’yi ziyaret eder.
British Gas ile Türkiye ilişkilerini düzenlemek için geldiği resmi olarak belirtildi. Bir gazetede Philip Morris’in Türkiye pazarındaki yerini güçlendirmek üzere geldiği haberi çıktı. Tekzip edilmedi. Geçtiğimiz yıl Philip Morris danışmanı Thatcher’in doğum gününü büyük bir parti ile kutladı.
Philip Morris firması danışmanı Mrs Margaret Thatcher’ın doğum gününü geçtiğimiz yıl büyük bir parti ile kutladı.
R.J. Reynolds 1993’de 100 milyon dolarlık yatırım ile fabrikasını açar.
Türkiye’deki ekonomik krize rağmen Pazar payı 1993 % 3 1994 % 6 Genel müdür Thomas Reibl: Lokomotifi doğru raya oturttuk şimdi amacımız hızlandırmak. Bu ülkenin avantajını kullanacağız. Türkiye dünyanın en büyük pazarlarından biri. İyi bir ürünümüz var, iyi bir ekibimiz var, iyi stratejilerimiz var. Türkiye genç nüfusu ile çok ümit verici.
3.5.1995 Yasa tasarısı alt komisyondan Adalet komisyonuna geri gelir.
Tekel’in vergilerini ödemediği açıklanır. Yabancı sigara firmalarının Türk temsilcileri Tekel’e ihtiyaç olmadığını belirtirler. Devletin Tekel’e vergilerinin iki katı borcu olduğu anlaşılır.
Yasa tasarısı 1996’da Meclise ulaşır. Tartışma için 274. sıradadır. Birdenbire ön sıralara çıkarılarak tartışılır ve oy birliği ile kabul edilir.
Cumhurbaşkanın 3 hafta içinde imzalaması gereklidir.
İkinci haftada hala imzalanmamıştır. Aynı günlerde 11 gazetede manşetden haber “Sigara iç akıllı ol” verilir. Haberin atıf ettiği çalışmanın ABD’de yayınlanmamış bir araştırma olduğu ve beyin işlevinin kısa sürede asetil kolin denilen bir madde salgılanması ile arttığı daha sonra azaldığı bulunduğu anlaşılır.
Cumhurbaşkanı yasayı imzalar.
26.11.1996 tarih 4207 sayılı yasa
Umumi yerlerde sigara içilmesinin yasaklanması 18 yaşının altındakilere satışın yasaklanması Direkt ve indirekt reklamların yasaklanmasını (sigara marka ve alametleri kullanılarak reklam ve promosyon ) getirmektedir.
Sigara endüstrisinin 4207 sayılı yasayı yok etme çalışmaları
1) Amerikan lobi heyetinin meclise getirilmesi 2) Anayasa mahkemesine başvuru 3) Spor Bakanına Formula-1 için başvuru 4) Turizm bakanına Formula-1 için başvuru 5) Adalet komisyonuna Formula-1 yarışlarının reklam dışı bırakılması başvurusu
Endüstri Taktikleri
Hukuki engelleme
Kanun yazmak
Kanunu tersine çevirmek
Kanunu durdurmak
İhlal etmek
Devlet Gücüne sahip olmak
Cenevre’de ticaret ataşesi
Başkentte GR
Tekel ile ortaklık
Hükümet ile “arkadaşlık”
Medya İlişkileri
Dezinformasyon
Sağlık bilgisini sansür
Pazarı Ele Geçirme
a) Kendi ürününü giderek artan kitleye satma b) Yerel tekele ve ürününe sahip olma
Komşu ülkeye sigara fabrikası kur
Hükümeti fabrika kurmaya ikna et
Halkı ürününe alıştır
Reklam kampanyası yap
Tekel ve hükümetten bağımsızlık kazan
Tekele ortak ol
Tekelin özelleştirilmesi için basınç yap
TEKELİ AL
Kaçakçılığı arttır
kaçakçılığı önlemek üzere
Kuvvetli ve saldırgan
Veya dediklerini yaptır
1984 Philip Morris dökümanları: Nikki Hauser Türkiye’ye gelir. Tarım ve Sağlık Bakanı ile görüşür, Dışişleri ilişkileri ile temas eder, Cenevre daimi temsilcisi ile görüşme ayarlar.
Philip Morris dökümanları: Nikki Hauser Cenevre’de tütün üreticisi gelişmekte olan ülkeler,Türkiye dahil hepsine tütün için birleşme çağrısı yapar.
1984 Beşinci beş yıllık plan
“Yeni tip tütün tarımının desteklenmesi ve tütünde Tekel’in kaldırılmasını” önermiştir.
3 Mayıs 1990 :
2000 tondan fazla üretimi olan firmaların Tekel’in katılımı olmadan satış,fiyatlandırma ve dağıtım yetkisi vardır.
Philsa Devlet planlama teşkilatına 8.8.1990’da başvurur. Başvuru 5.4.1990 tarihli bir resmi olmayan bir anlaşmaya atıf yapmaktadır.
Philip Morris-Sabancı (Philsa )
Philip Morris dökümanları 1994 bütçesi: “Sabancı’yı rahmetli Özal’la iyi ilişkileri olduğu için tutmuştuk. Şimdi odaklanmış hükümet ilişkilerimiz Sabancı’dan iyi”
Türkiye’deki tütün ihracat firmaları 1970 59 1980 48 1990 30 1996 14
Türk sigaralarında kullanılan tütün miktarı ve tipi Rapor tahmin edilen (1000 ton)
1987 1996 2000 Amerikan tütünü - 38 66 Türk tütünü 60 52 44
Türkiye’ye sigara ithalatı 1984-1991 (1000 ton) 1984 1.80 1985 3.89 1986 7.05 1987 9.67 1988 8.90 1989 12.10 1990 15.70 1991 12.40
Fiyat politikaları
Dünya Bankası Önerilerilerine Göre Yapılması Gerekenler
Sigara fiyatlarının ve vergilerinin enflasyon üzerinde artışı
Philip Morris Tekel Sigaraları arasındaki fiyat farkını % 30 oranında tutmak için plan yapar.
Reel Sigara Fiyatları
Nominal and Real Cigarette Prices in Turkey, 1994-2000
0
100
200
300
400
500
600
700
800
900
1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
No
min
al
Pric
e (
000
TL
/pack)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
Real
Pri
ce (
000 1
995
TL
/pack)
Nominal Price, Foreign Brands Nominal Price, Domestic Brands
Real Price, Foreign Brands Real Price, Domestic Brands
Yanlış Bilim Üretme
1992 ANKARA Air Indoor International Hacettepe Üniversitesinde iç ortam hava kirliliği konusunda bir kongre düzenler. Yabancı bilim adamları sigara dumanın önemsiz bir kirletici olduğunu defalarca bildirirler. Daha sonra bu bilim adamlarının sigara firmaları tarafından desteklendiği dökümante edilir.
Kanun yapımını etkileme
Ocak 1991 1. Sigara kanunu Turgut Özal tarafından veto edilir. Gerekçe: Ticaret özgürlüğüne aykırılık Gerekçe mektubu daha sonra Arjantin ve Mısır Cumhurbaşkanlarının aynı yasayı veto etmesi için kullanılır
1992 Philip Morris: Reklam Yasağı Önerisi: Philsa reklam yasağı içeren kanununun çıkmaması için eylem planı yapar. Cahit Düzel Adalet Komisyonu başkanını ziyaret edecektir.
Sigara endüstrisinin 4207 sayılı yasayı yok etme çalışmaları
1) Amerikan lobi heyetinin meclise getirilmesi 2) Anayasa mahkemesine başvuru 3) Spor Bakanına Formula-1 için başvuru 4) Turizm bakanına Formula-1 için başvuru 5) Adalet komisyonuna Formula-1 yarışlarının reklam dışı bırakılması başvurusu
Politikacıları ticaret ataşesi olarak kullanmak
19.11.1992 Margaret Thatcher Türkiye’yi ziyaret eder.
British Gas ile Türkiye ilişkilerini düzenlemek için geldiği resmi olarak belirtildi. Bir gazetede Philip Morris’inTürkiye pazarındaki yerini Güçlendirmek üzere geldiği haberi çıktı. Tekzip edilmedi. Geçtiğimiz yıl Philip Morris danışmanı Thatcher’in doğum gününü büyük bir parti ile kutladı.
Philip Morris firması danışmanı Mrs Margaret Thatcher’ın doğum gününü iki yıl önce büyük bir parti ile kutladı.
Yerel Politikacılarla İlişki
Başkentte GR
3 Temmuz 1992
İkinci tütün yasa tasarısını Adalet komisyonuna gönderilir. Adalet komisyonu başkanı kendisine ziyaret eden Tıp Profesörlerine “sigaranın kanser yaptığına inanmadığını”söyler.
Politikacıların Sigara Endüstrisi ile İlişkileri
Kültür Bakanlığının TBMM’ni PM’e tadil ettirmesi •TEKEL’den sorumlu devlet bakanının akrabalarının PM ağında şirket sahibi olması •Özelleştirmeden sorumlu devlet bakanının sigara firması gençlik programını desteklemesi •Adalet, Gençlik-spor, İçişleri, Turizm bakanlığının Formula-1 yarışını reklam yasağı dışında tutulma konusunda görüş bildirmesi
Tütün Şirketlerinin Politika Sponsorluğu
Yalancılara
ne olur
biliyor
musun?
Sigara
şirketlerinde
işe mi
alınırlar?
Sigara Şirketlerinin Kaliforniya
Politik harcamaları
Seçim Miktar
1992 7,645,519 Dolar
1994 24,662,674 Dolar
Endüstri dökümanları Alman Şansöliye Helmut Kohl’un
1978 den beri sigara endüstrisinin müttefiki olduğunu gösteriyor.
Hristiyan Demokratik Birliği Başkanı iken meclis tutanaklarını
Verband ( Birleşik Sigara Firmalarına) göndermiştir. Cevaben
Verband ve Almanya BAT Başkanı Dieter von Specht,
“The importance of our letter to us, in our opinion, is not limited
to sheer act of forwarding information. To out knowledge, this
is the first time that a faction head has turned personally in this form
to the German tobacco industry”
Top Related