WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA
WE WROCŁAWIU
51-117 Wrocław, Paprotna 14
tel./fax 71 327-00-00, e-mail: [email protected]
OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH
WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO
RROOKK 22001177
Wrocław, maj 2018
2
WWOOJJEEWWÓÓDDZZKKII IINNSSPPEEKKTTOORRAATT OOCCHHRROONNYY ŚŚRROODDOOWWIISSKKAA WWEE WWRROOCCŁŁAAWWIIUU
OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH
WOJEWÓDZTWA DOLNOŚLĄSKIEGO
ROK 2017
Wrocław, maj 2018 r.
3
Badania monitoringowe jakości środowiska na terenie województwa dolnośląskiego współfinansowane są przez:
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej we Wrocławiu
Oceny jakości środowiska województwa dolnośląskiego dostępne są na stronie internetowej WIOŚ we Wrocławiu: www.wroclaw.pios.gov.pl Opracowanie wykonane w Wydziale Monitoringu Środowiska WIOŚ Wrocław przez:
mgr Piotra Hanulę Współpraca graficzna: mgr Mirosław Sikorski
4
SPIS TREŚCI
1. WSTĘP 5
2. PODSTAWA PRAWNA BADAŃ I OCENY JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH 6
3. KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH 7
4. ZAGROŻENIA I OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH 8
5. OPIS MONITORINGU WÓD PODZIEMNYCH 8
6. WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE 9
7. OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W PUNKTACH POMIAROWYCH 12
8. OCENA WÓD PODZIEMNYCH WG PIĘTER WODONOŚNYCH 20
9. PODSUMOWANIE 24
5
1. WSTĘP
Celem realizacji monitoringu wód podziemnych jest dostarczenie informacji o jakości tych wód,
obserwacja zachodzących zmian chemizmu oraz sygnalizacja zagrożeń w skali regionu i kraju.
Wyniki badań i ocen są pomocne do optymalizacji działań, związanych z ochroną
i gospodarowaniem zasobami wód, mających na celu utrzymanie lub osiągnięcie ich dobrego
stanu.
Przedmiotem monitoringu są jednolite części wód podziemnych, w tym części uznane za
zagrożone nieosiągnięciem dobrego stanu, ze szczególnym uwzględnieniem obszarów narażonych
na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego.
Wyniki badań wykorzystywane są przy ocenie realizacji zadań zapisanych w Planach
Gospodarowania Wodami oraz na potrzeby wypełnienia obowiązków sprawozdawczych wobec
Komisji Europejskiej, wynikających z Ramowej Dyrektywy Wodnej – RDW (Nr 2000/60/WE z
dn. 3 października 2000 r.) i dyrektywy dotyczącej ochrony wód przed zanieczyszczeniami
powodowanymi przez azotany pochodzenia rolniczego (Nr 91/676/EWR z dn, 12 grudnia 1991 r.)
6
2. PODSTAWA PRAWNA BADAŃ I OCENY JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH
Państwowa służba hydrogeologiczna wykonuje badania i ocenia stan wód podziemnych
w zakresie elementów fizykochemicznych i ilościowych. W uzasadnionych przypadkach
Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska wykonuje, w uzgodnieniu z państwową służbą
hydrogeologiczną, uzupełniające badania wód podziemnych w zakresie elementów
fizykochemicznych, a wyniki tych badań przekazuje, za pośrednictwem Głównego Inspektora
Ochrony Środowiska, państwowej służbie hydrogeologicznej.
Zgodnie z programem Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ) na lata 2016-2020
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska we Wrocławiu realizuje program regionalny,
uwzględniający wymagania RDW i dyrektyw „użytkowych” oraz Dyrektywy 2000/60/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 października 2000 r. ustanawiającej ramy
wspólnotowego działania w dziedzinie polityki wodnej i Dyrektywa 2006/118/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed
zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu.
W nawiązaniu do ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. (Dz.U. z 2017 r.,
poz. 519 z późn. zm.) oraz ustawy Prawo wodne 20 lipca 2017 r. (Dz.U. z 2017 r., poz. 1566 z
późn. zm.) obowiązują szczegółowe regulacje odnośnie kryteriów i sposobu oceny stanu wód
podziemnych. Reguluje je rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 grudnia 2015 r. w
sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 85).
Rozporządzenie określa kryteria i sposób oceny stanu wód podziemnych, w tym m.in. klasyfikację
elementów fizykochemicznych i ilościowych stanu wód podziemnych, sposób interpretacji
wyników badań elementów, sposób prezentacji stanu wód podziemnych.
Formy i sposób prowadzenia monitoringu jednolitych części wód podziemnych określa
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 lipca 2016 r. w sprawie form i sposobu
prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz.U. z
2016 r., poz. 1178).
7
3. KLASYFIKACJA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH
Przy określaniu klasy jakości w punkcie pomiarowym dopuszcza się przekroczenie wartości
granicznych elementów fizykochemicznych, gdy jest ono spowodowane przez naturalne procesy,
z zastrzeżeniem, że to przekroczenie nie dotyczy elementów fizykochemicznych oznaczonych
w załączniku do rozporządzenia symbolem "H" i mieści się w granicach przyjętych dla kolejnej
niższej klasy jakości wody.
Klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pięć następujących
klas jakości wód podziemnych:
klasa I – wody bardzo dobrej jakości, w których:
- wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych
procesów zachodzących w wodach podziemnych i mieszczą się w zakresie wartości stężeń
charakterystycznych dla badanych wód podziemnych (tła hydrogeochemicznego),
- wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka.
klasa II – wody dobrej jakości, w których:
- wartości niektórych elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych
procesów zachodzących w wodach podziemnych,
- wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka
albo jest to wpływ bardzo słaby.
klasa III – wody zadowalającej jakości, w których:
wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów
zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka.
klasa IV – wody niezadowalającej jakości, w których:
- wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów
zachodzących w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka.
klasa V – wody złej jakości, w których:
- wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają znaczący wpływ działalności
człowieka.
Klasy jakości wód podziemnych I, II, III wskazują na dobry stan chemiczny, a klasy jakości wód
podziemnych IV, V oznaczają słaby stan chemiczny.
Interpretację wyników monitoringu wód podziemnych przeprowadzono za pomocą wykonanej w
2000 roku i zmodernizowanej w 2008 roku w dostosowaniu do potrzeb nowego rozporządzenia
komputerowej bazy danych jakości wód, opracowanej w Oddziale Świętokrzyskim Państwowego
Instytutu Geologicznego w Kielcach.
8
4. ZAGROŻENIA I OCHRONA WÓD PODZIEMNYCH
Obniżona jakość wód podziemnych z użytkowych poziomów wodonośnych na większym
obszarze województwa dolnośląskiego, spowodowała konieczność objęcia ich szczególną
ochroną. Dotyczy to przede wszystkim głównych zbiorników wód podziemnych GZWP,
obszarów zasobowych i stref ochronnych ujęć, struktur wodonośnych (dolin rzecznych i
kopalnych) oraz obszarów występowania stref szczelinowych i struktur krasowych.
Ze względu na zróżnicowaną budowę geologiczną, występującą na terenie województwa
dolnośląskiego, a tym samym zmienne warunki hydrogeologiczne, skutki zanieczyszczeń wód
podziemnych są zależne nie tylko od wielkości i charakteru uciążliwych obiektów
zanieczyszczających, ale też od wykształcenia skał stanowiących izolację poziomów
wodonośnych, kierunków migracji oraz stopnia odporności wodonośca na zanieczyszczenie.
Zagrożenia wód podziemnych wynikają z ich kontaktu z powierzchnią ziemi, wodami glebowymi,
wodami powierzchniowymi, atmosferą oraz opadami atmosferycznymi.
W miejscach, gdzie brak jest izolacji poziomu wodonośnego lub izolacja jest niepełna, następuje
szybka wymiana wody, a tym samym przemieszczanie się zanieczyszczeń. Ma to szczególnie
znaczenie w dolinach rzek, gdzie występuje czwartorzędowy odkryty poziom wodonośny
a jednocześnie skupione są miasta i osady.
Mniej narażone na zanieczyszczenia są poziomy zalegające głębiej lub tam, gdzie w stropowej
części występuje warstwa izolacyjna.
Efektem takiej budowy geologicznej jest trudniejsza wymiana wody i długotrwała odnawialność
zasobów. Woda w czasie migracji ulega procesom samooczyszczania.
5. OPIS MONITORINGU WÓD PODZIEMNYCH
Przedmiotem monitoringu w 2017 roku były jednolite części wód podziemnych (JCWPd) uznane
za zagrożone nieosiągnięciem dobrego stanu.
Badania stanu chemicznego jednolitych części wód podziemnych w województwie dolnośląskim
w 2017 roku prowadzono w ramach monitoringu operacyjnego.
W większości punktów pomiarowych ujmowane były płytkie poziomy wodonośne, występujące
przeważnie w obrębie czwartorzędowego piętra wodonośnego rozprzestrzenionego
najpowszechniej na terenie kraju, a w kilkunastu punktach pomiarowych ujmowane były głębsze
poziomy wodonośne.
5.1. Charakterystyka systemu monitoringu operacyjnego –WIOŚ Wrocław
WIOŚ we Wrocławiu w roku 2017 wykonywał w ramach monitoringu regionalnego, badania wód
podziemnych w zakresie elementów fizykochemicznych. Ich wyniki wzbogacały ocenę badań w
sieci krajowej na poszczególnych JCWPd w zakresie zagrożenia stanu chemicznego. W 2015 roku
przeprowadzono weryfikację sieci pomiarowej WIOŚ, uwzględniając punkty badawcze PIG-PIB,
tak aby sieć regionalna była uzupełnieniem sieci krajowej.
W 2017 r. na terenie województwa dolnośląskiego realizowano monitoring operacyjny jakości
wód podziemnych w 80 punktach pomiarowych:
w 29 punktach pomiarowych badania prowadził PIG PIB w Warszawie w ramach sieci
krajowej,
w 51 ppk objęto monitoringiem wód podziemnych, zagrożonych niespełnieniem
określonych dla nich celów środowiskowych, realizowanym przez WIOŚ we Wrocławiu.
W 2017 r. monitoring operacyjny wód podziemnych prowadzono w studniach rozmieszczonych
na obszarze jednolitych części wód podziemnych o numerach 77, 79, 93, 94, 95, 108 i 109.
Dodatkowo do badań wyznaczono punkty, które w 2016 r. i w poprzednich latach, badano w
monitoringu diagnostycznym, a wykazały one słaby stan chemiczny.
Lokalizację punktów pomiarowo-kontrolnych monitoringu jakości wód podziemnych w 2017 r.
na terenie województwa dolnośląskiego przedstawiono na mapkach zamieszczonych na końcu
opracowania.
9
Monitoring wód podziemnych województwa dolnośląskiego prowadzony był przez WIOŚ we
Wrocławiu, na podstawie „Programu Państwowego Monitoringu Środowiska województwa
dolnośląskiego na latach 2016-2020 –Aneks nr 1”.
Zakres analityczny badań wód podziemnych obejmował następujące oznaczenia: temperaturę, tlen
rozpuszczony, przewodność elektrolityczną, odczyn, zasadowość ogólną, ogólny węgiel
organiczny, azot amonowy, arsen, azot azotanowy, azot azotynowy, antymon, bor, chlorki, chrom
ogólny, cyjanki wolne, cynk, fluorki, fosforany, glin, kadm, magnez, mangan, miedź, nikiel, ołów,
potas, rtęć, selen, siarczany, sód, srebro, wapń, wodorowęglany i żelazo.
Wyszczególnienie punktów pomiarowych WIOŚ we Wrocławiu: Bolesławiec ul. Łasicka,
Bolesławiec ul. Modłowa, Borkowice, Bożeń, Budziszów Wlk., Cesarzowice, Gola, Gorzanowice,
Góra, Gryfów Śląski, Jaroszówka, Krobica, Krotoszyce, Leśna, Lisowice, Lubiąż, Lubomierz,
Lusina, Lwówek Śl., Łososiowice, Małowice, Mazurowice, Oborniki Śląskie-Wilczyn studnia nr
V, Oborniki Śląskie-Wilczyn studnia nr VI, Osieczów, Osiek, Piekary, Pieńsk, Pisarzowice,
Płoszczyna, Pogalewo Wlk, Radomiłowice, Ruszów, Serby, Sobota, Sokołowiec, Stara Kraśnica,
Szczepanów, Świniary, Twardocice, Uciechów, Wabienice, Wierzchosławice Dolne, Wilków,
Wisznia Mała, Wleń, Wojcieszów, Wołów, Wójcice, Zgorzelec ul. Henrykowska i Źródła.
5.2. Charakterystyka systemu monitoringu operacyjnego realizowanego przez PIG PIB
w Warszawie
5.2.1. Monitoring operacyjny wód podziemnych – badania PIG PIB
W Polsce badania i oceny stanu wód podziemnych w zakresie elementów fizykochemicznych
i ilościowych wykonuje Państwowa służba hydrogeologiczna (PSH), działająca w strukturze
Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy, na zlecenie Głównego
Inspektoratu Ochrony Środowiska w sieci krajowej.
Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy w Warszawie w 2017 roku
prowadził badania w 29 punktach kontrolno-pomiarowych w ramach monitoringu operacyjnego
wód podziemnych, na obszarze JCWPd nr: 79, 93, 94, 95, 105, 108.
Zakres analityczny badań wód podziemnych obejmował następujące oznaczenia: przewodność
elektrolityczna w 20°C (wartość terenowa), odczyn pH (wartość terenowa), temperatura (wartość
terenowa), tlen rozpuszczony (wartość terenowa), przewodność elektrolityczna w 20°C, odczyn
pH (wartość laboratoryjna), ogólny węgiel organiczny, amonowy jon, antymon, arsen, azotany,
azotyny, bar, beryl, bor, chlorki, chrom, cyjanki wolne, cyna, cynk, fluorki, fosforany, glin, kadm,
kobalt, magnez, mangan, miedź, molibden, nikiel, ołów, potas, rtęć, selen, siarczany, sód, srebro,
tal, tytan, uran, wanad, wapń, wodorowęglany, żelazo, fenole (indeks fenolowy).
Wyszczególnienie punktów pomiarowych PIG w Warszawie:
Czerniawa – Zdrój, Kostomłoty, Paszowice, Gołocin, Łupki, Borek Strzeliński, Legnica, Dębice,
Rusko, Białopole, Opolno – Zdrój, Różana, Trzebień, Lubiąż, Rakowice Wielkie, Twardocice,
Osiek Łużycki, Kwiatkowice, Goliszów, Roztoka, Zgorzelec, Brzezina Sułowska, Cieszków,
Rudna Wielka, Czernina Górna, Czarny Las, Bogatynia, Bogatynia, Zawidów.
6. WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE
6.1. Regiony hydrogeologiczne województwa dolnośląskiego
Według regionalizacji, przedstawionej w Atlasie hydrogeologicznym Polski obszar województwa
dolnośląskiego, leży w obrębie regionów: VI – wielkopolskiego, XVI – sudeckiego i XV –
wrocławskiego. W obrębie regionu sudeckiego wyróżniono następujące subregiony: XVI1 –
żytawsko-węgliniecki, XVI2 – bolesławiecki, XVI3 – sudecki. W regionie wrocławskim (w
granicach województwa dolnośląskiego) znajduje się subregion XV1 – przedsudecki. W regionie
wielkopolskim (w granicach województwa dolnośląskiego) znajdują się następujące subregiony:
10
VI7 – trzebnicki VI5 – fragment zielonogórsko-leszczyńskiego oraz część VI6 – pradoliny
barycko-głogowskiej.
Na rysunku nr 1 przedstawiono schematyczne rozmieszczenie poszczególnych regionów
wydzielonych w powyższej regionalizacji na obszarze województwa dolnośląskiego.
Rys. nr 1. Schemat regionalizacji hydrogeologicznej według Atlasu hydrogeologicznego Polski pod redakcją B. Paczyńskiego
Według podziału Polski na makroregiony obszar województwa dolnośląskiego znajduje się
w granicach dwóch takich jednostek:
makroregionu zachodniego Niżu Polskiego,
makroregionu południowopolskiego.
W obrębie makroregionów wyróżnia się dodatkowo regiony. Na obszarze województwa
dolnośląskiego znajdują się następujące regiony hydrogeologiczne: południowa część regionu
wielkopolskiego oraz region wrocławski – te jednostki zaliczane są do makroregionu
zachodniego, oraz region sudecki – zaliczany do makroregionu południowopolskiego.
6.2. Główne zbiorniki wód podziemnych
Zasoby wód podziemnych województwa dolnośląskiego są zróżnicowane w zależności od
budowy geologicznej. Duży deficyt wód podziemnych występuje w obszarze regionu
wałbrzyskiego i południowej części regionu wrocławskiego. Pozostała część regionu
wrocławskiego i regionu legnickiego dysponuje ilością wód wystarczającą na obecne potrzeby.
Dużą ilość wód podziemnych, przekraczającą obecne zapotrzebowanie, ma obszar regionu
jeleniogórskiego. W poniższej tabeli przedstawiono zestawienie głównych zbiorników wód
podziemnych (GZWP) położonych na terenie województwa.
11
Tabela nr 1. Charakterystyka głównych zbiorników wód podziemnych województwa dolnośląskiego
Nr zbiornika
Nazwa zbiornika Wiek
i geneza Środo-wisko
Pow. [km2]
Średnia głębokość
[m]
Zasoby [tys.m3/d]
Moduł [dm3/s/km2]
302 Pradolina Barycz–Głogów (W)
+ Q por. 435,0 30 59 1,57
303 Pradolina Barycz-Głogów (E)
+ Q por. 1515,0 60 185 1,42
306 Zbiornik Wschowa Q por. 200,0 35 22 1,27
309 Zbiornik międzymorenowy Smoszew
Q por. 96,0 80 18 2,17
314 Pradolina Odry (Głogów) + Q por. 347,0 50-80 80 2,67
315 Zbiornik Chocianów Gozdnica
+ Q por. 1.052,0 60 292 3,21
316 Subzbiornik Lubin + Tr por. 258,0 130 50 2,24
317 Niecka zewnątrzsudecka Bolesławiec
+ K2 sz.-por. 1.000,0 100-200 80 0,93
318 Zbiornik Słup-Legnica Q por. 70,0 15 15 2,48
319 Subzbiornik Prochowice-Środa Śląska
Tr por. 326,0 65 25 0,89
320 Pradolina Odry (S Wrocław)
+ Q por. 500,0 12 250 5,79
321 Subzbiornik Kąty Wrocławskie-Oława–Brzeg
+ Tr por. 769,0 100 80 1,20
322 Zbiornik Oleśnica + Q por. 246,0 30-160 60 2,82
338 Subzbiornik Paczków-Niemodlin
Tr por. 735,0 80-150 60 0,94
339 Zbiornik Góry Bialskie–Śnieżnik
Pz sz.-por. 143,0 10-30 37 2,99
340 Dolina Kopalna Nysy Kłodzkiej
Qk por. 18.0 19+30 25 16,80
341 Niecka wewnątrzsudecka Kudowa-Bystrzyca
+ K2 sz.-por. 168,0 80-50 50 3,44
342 Niecka wewnątrzsudecka Krzeszów
+ K2 sz.-por. 55,0 180 10 3,44
343 Dolina Bobru (Marciszów) + Q por. 60,0 30 50 9,65 Oznaczenia:Q - zbiorniki czwartorzędowe + - przewidziane do ochrony K2 - zbiorniki kredowe (kreda górna) por. - w ośrodkach porowych Tr - zbiorniki trzeciorzędowe porowych sz-por. - w ośrodkach szczelinowo-porowych Pz - zbiorniki w utworach starszych
12
7. OCENA JAKOŚCI WÓD PODZIEMNYCH W PUNKTACH POMIAROWYCH
7.1. Charakterystyka wyników monitoringu operacyjnego jednolitych części wód podziemnych
(JCWPd) – badania WIOŚ we Wrocławiu
W ramach monitoringu operacyjnego wód podziemnych województwa dolnośląskiego badanie
jakości przeprowadzone zostało na obszarach jednolitych części wód podziemnych (JCWPd)
zagrożonych niespełnieniem określonych dla nich celów środowiskowych. Ocenę stanu
chemicznego wód podziemnych WIOŚ Wrocław przeprowadza w odniesieniu do punktu
pomiarowego, występującego na JCWPd.
Ocenę stanu chemicznego wód podziemnych w punkcie pomiarowym przeprowadza się, ustalając
klasę jakości wód podziemnych przez porównanie wartości badanych elementów
fizykochemicznych z wartościami granicznymi elementów fizykochemicznych określonymi w
załączniku do rozporządzenia z dnia 21 grudnia 2015 r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny
stanu wód podziemnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 85).
Klasy jakości wód podziemnych I, II, III oznaczają dobry stan chemiczny, a klasy jakości wód
podziemnych IV i V oznaczają słaby stan chemiczny.
Ocena wyników badań monitoringu operacyjnego w I półroczu 2017 roku wg podziału na
jednolite części wód podziemnych wykazała, że 86% sumy punktów pomiarowych badanych wód
zaliczono do wód reprezentujących dobry stan chemiczny (klasy I-III). Wody o słabym stanie
chemicznym (klasy IV) stanowiły 14% sumy punktów pomiarowych. W II półroczu 2017 roku wg
podziału na jednolite części wód podziemnych wykazała, że 84% sumy punktów pomiarowych
badanych wód zaliczono do wód reprezentujących dobry stan chemiczny (klasy I-III). Wody o
słabym stanie chemicznym (klasy IV-V) stanowiły 16% sumy punktów pomiarowych. Do
wskaźników decydujących o jakości wody zaliczono: żelazo, mangan, temperaturę wody, azotany,
wapń, nikiel, odczyn, amoniak, fosforany, wodorowęglany, potas, siarczany, sód, bor i węgiel
organiczny. Tabela nr 2. Ocena jakości wód podziemnych na podstawie wyników monitoringu operacyjnego w I półroczu 2017 roku – badania WIOŚ we Wrocławiu
Nr JCWPd Klasa I Klasa II Klasa III Klasa IV Klasa V Suma ppk
69 0 0 1 0 0 1
77 0 0 0 1 0 1
79 0 0 2 0 0 2
92 0 0 0 1 0 1
93 3 6 4 0 0 13
94 1 4 3 1 0 9
95 7 8 2 2 0 19
96 0 0 1 0 0 1
105 0 1 0 0 0 1
108 0 0 0 1 0 1
109 0 0 1 1 0 2
Suma ppk 11 19 14 7 0 51
13
Tabela nr 3. Ocena jakości wód podziemnych na podstawie wyników monitoringu operacyjnego w I półroczu 2017 roku wg podziału na wody reprezentujące dobry i słaby stan chemiczny – badania WIOŚ we Wrocławiu
Nr JCWPd Wody reprezentujące dobry stan
chemiczny % ppk
Wody reprezentujące słaby stan chemiczny
% ppk
69 100 0
77 0 100
79 100 0
92 0 100
93 100 0
94 89 11
95 100 0
96 100 0
105 100 0
108 0 100
109 50 50
% sumy ppk 86 14
Wykres nr 1. Ocena jakości wód podziemnych punktów pomiarowych JCWP na podstawie wyników monitoringu operacyjnego w I półroczu 2017 roku – badania WIOŚ
Tabela nr 4. Monitoring operacyjny w I półroczu 2017 roku – badania WIOŚ we Wrocławiu Nr punktu Miejscowość
Nr JCWPd Stratygrafia Typ wody Azotany Klasa
Wskaźniki w klasie III
Wskaźniki w klasie IV
Wskaźniki w klasie V
4 Bolesławiec ul. Modłowa 93 Tr/T SO4-HCO3-Ca <0,18 II Fe - 1,22 mg/l,
2 Bolesławiec ul. Łasicka 93 Tr/T HCO3-SO4-NO3-Cl-Ca 32,51 III NO3 - 32,51 mg/l,
5 Borkowice 95 Q HCO3-SO4-Ca-Mg <0,5 IV Ca - 117 mg/l, Ni - 0,024 mg/l,
6 Bożeń 95 Q HCO3-Ca-Mg <0,5 I
9 Budziszów Wlk. 95 Q/Tr HCO3-Ca-Mg 0,75 I
13 Cesarzowice 95 Tr HCO3-Ca-Mg <0,5 I
23 Gola 95 Q HCO3-SO4-Ca <0,53 III Mn - 0,63 mg/l, Ca - 140 mg/l, Fe – 5,8 mg/l,
26 Gorzanowice 94 Cm HCO3-Ca-Mg 8,41 I
31 Góra 79 Q HCO3-SO4-Ca 1,86 III Mn – 0,69 mg/l, Ca - 150 mg/l,
NH4 – 1,7 mg/l, Fe – 5,9 mg/l,
14
Nr punktu Miejscowość
Nr JCWPd Stratygrafia Typ wody Azotany Klasa
Wskaźniki w klasie III
Wskaźniki w klasie IV
Wskaźniki w klasie V
29 Gryfów Śląski 93 Q HCO3-SO4-Ca-Mg 0,66 I
34 Jaroszówka 94 Q HCO3-SO4-Cl-Ca-Mg <0,53 III
temp wody – 13,5 st.C NH4 – 1,13 mg/l, Mn – 0,53 mg/l, Fe – 8,4 mg/l,
44 Krobica 93 pCm SO4-HCO3-Mg-Ca-Na 3,5 I
45 Krotoszyce 94 Tr HCO3-SO4-Cl-Ca-Mg-Na 26,57 III NO3 – 26,6 mg/l,
50 Leśna 93 Q HCO3-SO4-Ca-Mg-Na 2,61 III temp wody – 16,6 st.C
52 Lisowice 95 Q SO4-HCO3-Cl-Ca 12,84 II
56 Lubiąż 95 Q HCO3-SO4-Ca-Mg 5,89 II Mn – 0,44 mg/l, Ca - 154 mg/l,
53 Lubomierz 93 Q HCO3-SO4-Cl-Ca-Mg 11,65 II
55 Lusina 95 Tr HCO3-Ca-Mg 2,79 I
57 Lwówek Śl. 93 Q HCO3-SO4-Cl-Ca-Na-Mg 7,35 I
58 Łososiowice 95 Tr HCO3-SO4-Ca-Mg <0,5 II Fe – 1,3 mg/l,
59 Małowice 95 Tr HCO3-Na-Ca <0,5 II temp wody – 13,3 st.C
65 Mazurowice 95 Tr HCO3-Ca-Mg <0,5 I
70 Oborniki Śląskie st. Nr V 95 Tr HCO3-Ca-Mg <0,5 II
temp wody – 12,3 st.C
71 Oborniki Śląskie st. Nr VI 95 Q HCO3-SO4-Ca-Mg <0,5 I
69 Osieczów 93 Cr HCO3-Ca-Mg <0,18 II temp wody – 12,3 st.C
72 Osiek 95 Q HCO3-Ca-Mg-Na <0,53 II
temp wody – 14,1 PO4 – 0,52 mg/l, Fe – 1,2 mg/l,
76 Piekary 109 Q HCO3-SO4-Ca 46,94 III
NO3 – 46,94 mg/l, Ca - 131 mg/l,
78 Pieńsk 92 Tr SO4-NO3-Ca-Mg 43,75 IV NO3 – 43,75 mg/l,
pH – 5,5 Ni – 0,0236 mg/l,
79 Pisarzowice 93 Q b. d. do bilansu <0,18 II Fe – 1,46 mg/l,
80 Płoszczyna 93 Cr HCO3-Ca-Mg <0,18 II
temp wody - 14 st.C Fe – 4,05 mg/l,
75 Pogalewo Wlk 95 Tr HCO3-SO4-Ca-Mg <0,5 III Ni – 0,0188 mg/l,
94 Radomiłowice 93 P HCO3-Ca-Mg <0,18 II Mn – 0,448 mg/l,
87 Ruszów 77 Q SO4-HCO3-Ca-Na <0,18 IV Fe – 11,51 mg/l,
99 Serby 69 Q HCO3-SO4-Ca <0,53 III Mn – 0,48 mg/l, Fe – 9,1 mg/l,
86 Sobota 93 Q HCO3-SO4-Ca-Mg 46,94 III NO3 – 46,94 mg/l,
89 Sokołowiec 94 P HCO3-SO4-Cl-Na <0,53 IV B – 2,0 mg/l, Na - 250 mg/l,
92 Stara Kraśnica 94 Q HCO3-SO4-Ca-Mg 14,61 II
98 Szczepanów 95 Tr HCO3-Ca-Mg <0,5 I
106 Świniary 79 Q HCO3-SO4-Ca 34,1 III
NO3 – 34,1 mg/l, Mn – 0,49 mg/l, Ca - 102 mg/l,
109 Twardocice 94 Q HCO3-SO4-Ca 14,17 II
112 Uciechów 108 Q HCO3-SO4-Ca-Mg <0,53 IV Ca - 180 mg/l, HCO3 - 362 mg/l,
Mn – 1,6 mg/l,
119 Wabienice 96 Q HCO3-SO4-Ca 28,34 III NO3 – 28,3 mg/l, Ca - 159 mg/l,
115 Wierzchosławice Dolne 94 Cm HCO3-Cl-Ca-Mg 34,54 III
NO3 – 34,54 mg/l,
117 Wilków 94 Cr HCO3-Cl-NO3-Ca-Mg 24,36 II
118 Wisznia Mała 95 Q HCO3-SO4-Ca-Mg 51,37 IV Ca - 154 mg/l, HCO3 - 354 mg/l,
NO3 – 51,37 mg/l,
15
Nr punktu Miejscowość
Nr JCWPd Stratygrafia Typ wody Azotany Klasa
Wskaźniki w klasie III
Wskaźniki w klasie IV
Wskaźniki w klasie V
122 Wleń 93 Q HCO3-Ca-Mg-Na 6,64 III temp wody – 17,8 st.C
125 Wojcieszów 94 Cm HCO3-Ca-Mg 8,86 II temp wody – 12,4 st.C
123 Wołów/Uskorz Mały 95 Tr HCO3-SO4-Ca <0,5 II Fe – 2,7 mg/l,
124 Wójcice 109 Q HCO3-SO4-Ca 60,67 IV
NO3 – 60,67 mg/l, K -18,7 mg/l,
129 Zgorzelec ul. Henrykowska 105 Q SO4-HCO3-Cl-Ca-Na 15,85 II
temp wody – 12,5 st.C
131 Źródła 95 Q HCO3-SO4-Ca 1,99 II
Mn – 0,93 mg/l, K – 11,6 mg/l, Ca - 167 mg/l,
16
Tabela nr 5. Ocena jakości wód podziemnych na podstawie wyników monitoringu operacyjnego w II półroczu 2017 roku – badania WIOŚ we Wrocławiu
Nr JCWPd Klasa I Klasa II Klasa III Klasa IV Klasa V Suma ppk
69 0 0 1 0 0 1
77 0 0 0 1 0 1
79 0 0 2 0 0 2
92 0 0 0 1 0 1
93 3 7 3 0 0 13
94 1 3 3 1 1 9
95 4 12 1 2 0 19
96 0 1 0 0 0 1
105 0 0 1 0 0 1
108 0 0 0 0 1 1
109 0 0 1 1 0 2
Suma ppk 8 23 12 6 2 51
Tabela nr 6. Ocena jakości wód podziemnych na podstawie wyników monitoringu operacyjnego w II półroczu 2017 roku wg podziału na wody reprezentujące dobry i słaby stan chemiczny – badania WIOŚ we Wrocławiu
Nr JCWPd Wody reprezentujące dobry stan
chemiczny % ppk
Wody reprezentujące słaby stan chemiczny
% ppk
69 100 0
77 0 100
79 100 0
92 0 100
93 100 0
94 78 22
95 89 11
96 100 0
105 100 0
108 0 100
109 50 50
% sumy ppk 84 16
Wykres nr 2. Ocena jakości wód podziemnych punktów pomiarowych JCWP na podstawie wyników monitoringu operacyjnego w II półroczu 2017 roku – badania WIOŚ
17
Tabela nr 7. Monitoring operacyjny w II półroczu 2017 roku – badania WIOŚ we Wrocławiu
Otwór Miejscowość Nr JCWPd Stratygrafia Typ wody Azotany Klasa
Wskaźniki w klasie III
Wskaźniki w klasie IV
Wskaźniki w klasie V
4 Bolesławiec ul. Modłowa 93 Tr/T SO4-HCO3-Ca <0,18 II
Ca - 106 mg/l, Fe – 1,87 mg/l,
2 Bolesławiec ul. Łasicka 93 Tr/T HCO3-SO4-Ca-Mg 37,33 III NO3 – 37,33 mg/l,
5 Borkowice 95 Q HCO3-SO4-Ca-Mg <2,5 IV
temp wody -12,1 st.C Ca - 118 mg/l,
Ni – 0,019 mg/l,
6 Bożeń 95 Q HCO3-Ca-Mg <2,5 I
9 Budziszów Wlk. 95 Q/Tr HCO3-Ca-Mg 0,53 II temp wody – 14,3 st.C
13 Cesarzowice 95 Tr HCO3-Ca-Mg <2,5 I
23 Gola 95 Q HCO3-SO4-Ca <0,53 II Fe – 1,5 mg/l,
26 Gorzanowice 94 Cm HCO3-Ca-Mg 7,97 I
31 Góra 79 Q HCO3-SO4-Ca <2,5 III
Mn – 0,72 mg/l, Ca - 154 mg/l, Fe – 1,6 mg/l,
NH4 – 1,63 mg/l,
29 Gryfów Śląski 93 Q HCO3-SO4-Cl-Ca-Mg 1,11 I
34 Jaroszówka 94 Q SO4-NO3-Cl-Ca-Mg 66,43 IV temp wody – 14,8 st.C
pH – 6,2 NO3 – 66,43 mg/l, Ni – 0,0444 mg/l,
44 Krobica 93 pCm HCO3-SO4-Na 4,43 III pH - 10
45 Krotoszyce 94 Tr HCO3-SO4-Cl-Ca-Mg-Na 27,9 III NO3 – 27,9 mg/l,
50 Leśna 93 Q HCO3-SO4-Ca-Mg-Na 1,06 II
temp wody – 14,8 st.C Fe – 1,861 mg/l,
52 Lisowice 95 Q HCO3-SO4-Cl-Ca 11,51 II
56 Lubiąż 95 Q HCO3-SO4-Mg-Ca 5,27 II Mn – 0,43 mg/l,
53 Lubomierz 93 Q HCO3-SO4-Cl-Ca-Mg 11,38 II
55 Lusina 95 Tr HCO3-Ca-Mg 2,79 I
57 Lwówek Śl. 93 Q HCO3-SO4-Cl-Ca-Na-Mg 7,97 I
58 Łososiowice 95 Tr HCO3-SO4-Ca <2,5 II Fe – 1,7 mg/l,
59 Małowice 95 Tr HCO3-Na-Ca <2,5 II temp wody – 13,4 st.C
65 Mazurowice 95 Tr HCO3-Ca-Mg <2,5 III TOC – 10,1 mg/l,
70 Oborniki Śląskie st. Nr V 95 Tr HCO3-SO4-Ca-Mg <2,5 II
71 Oborniki Śląskie st. Nr VI 95 Q HCO3-SO4-Ca-Mg <2,5 II
69 Osieczów 93 Cr HCO3-Ca-Mg <0,18 I
72 Osiek 95 Tr HCO3-Ca-Mg-Na <0,53 II
temp wody – 15,2 st.C PO4 – 0,51 mg/l, Fe – 1,2 mg/l,
76 Piekary 109 Q HCO3-SO4-Ca 48,27 III
NO3 – 48,27 mg/l, Ca - 134 mg/l,
78 Pieńsk 92 Tr SO4-NO3-Ca-Mg 39,28 IV NO3 – 39,3 mg/l,
pH – 5,5 Ni – 0,0231 mg/l,
79 Pisarzowice 93 Q HCO3-SO4-Ca <0,18 II Fe – 2,187 mg/l,
80 Płoszczyna 93 Cr HCO3-Ca-Mg <0,18 II
temp wody – 12,1 st.C Fe – 2,97 mg/l,
75 Pogalewo Wlk 95 Tr HCO3-SO4-Ca-Mg <2,5 II
94 Radomiłowice 93 P HCO3-Ca <0,18 II Mn – 0,514 mg/l,
87 Ruszów 77 Q HCO3-SO4-Ca-Na <0,18 IV Fe – 12,56 mg/l,
99 Serby 69 Q HCO3-SO4-Ca 0,53 III Mn – 0,46 mg/l, Fe – 8,6 mg/l,
18
Otwór Miejscowość Nr JCWPd Stratygrafia Typ wody Azotany Klasa
Wskaźniki w klasie III
Wskaźniki w klasie IV
Wskaźniki w klasie V
86 Sobota 93 Q HCO3-SO4-Ca-Mg 48,71 III NO3 – 48,71
89 Sokołowiec 94 P SO4-HCO3-Cl-Na <0,53 V SO4 – 290,0 mg/l,
B – 2,4 mg/l, Na - 330 mg/l,
92 Stara Kraśnica 94 Q HCO3-SO4-Ca-Mg 13,73 II
98 Szczepanów 95 Tr HCO3-Ca-Mg <2,5 I
106 Świniary 79 Q HCO3-SO4-Ca 34,1 III
NO3 – 34,1 mg/l, Mn – 0,5 mg/l, Ni – 0,0169 mg/l,
109 Twardocice 94 Q HCO3-SO4-Ca 14,61 II
112 Uciechów 108 Q HCO3-SO4-Ca <0,53 V
Ca - 180 mg/l, HCO3 - 375 mg/l, Fe – 2,1 mg/l,
Mn – 1,6 mg/l, Ni – 1,0 mg/l,
119 Wabienice 96 Q HCO3-SO4-Ca 5,76 II Ca - 166 mg/l,
115 Wierzchosławice Dolne 94 Cm HCO3-Cl-SO4-Ca-Mg 34,99 III NO3 – 34,99 mg/l,
117 Wilków 94 Cr HCO3-Cl-NO3-Ca-Mg 24,8 III pH – 6,4
118 Wisznia Mała 95 Q HCO3-SO4-Ca-Mg 50,04 IV Ca - 151 mg/l, HCO3 - 353 mg/l,
NO3 – 50,04 mg/l,
122 Wleń 93 Q HCO3-Ca-Mg-Na 8,9 II temp wody – 13,9 st.C
125 Wojcieszów 94 Cm HCO3-Ca-Mg 8,86 II temp wody – 13,1 st.C
123 Wołów/Uskorz Mały 95 Tr HCO3-SO4-Ca <2,5 II Fe – 2,9 mg/l,
124 Wójcice 109 Q HCO3-SO4-Ca 45,61 IV
NO3 – 45,61 mg/l, PO4 – 0,515 mg/l,
K – 22,5 mg/l,
129 Zgorzelec ul. Henrykowska 105 Q HCO3-SO4-Cl-Ca-Na 8,28 III
temp wody – 12,1 st.C pH – 9,9
131 Żródła 95 Q HCO3-SO4-Ca <2,5 II Ca - 143 mg/l,
19
7.2. Charakterystyka wyników monitoringu operacyjnego jednolitych części wód podziemnych –
badania PIG PIB w Warszawie
W ramach monitoringu operacyjnego stanu chemicznego wód podziemnych województwa
dolnośląskiego badanie jakości przeprowadzone zostało na obszarach jednolitych części wód
podziemnych (JCWPd) w 29 punktach kontrolno pomiarowych.
Ocena wyników badań monitoringu operacyjnego w 2017 roku, wg podziału na jednolite części
wód podziemnych wykazała, że 55% wód badanych w punktach pomiarowych zaliczono do
dobrego stanu chemicznego (klasy I-III) a 45% wód badanych w punktach pomiarowych
zaklasyfikowano do słabego stanu chemicznego (klasy IV-V).
Do wskaźników decydujących o jakości wody zaliczono: żelazo, mangan, tlen rozpuszczony,
nikiel, odczyn, wapń, azotany, amoniak, uran, potas, węgiel organiczny, temperatura i siarczany. Tabela nr 8. Ocena jakości wód podziemnych na podstawie wyników monitoringu operacyjnego w 2017 roku – badania PIG PIB w Warszawie
Nr JCWPd Klasa I Klasa II Klasa III Klasa IV Klasa V Suma ppk
79 - 2 2 1 - 5
93 2 1 1 - - 4
94 - 1 1 4 1 7
95 - 1 1 2 1 5
105 - - 3 4 - 7
108 - - 1 - - 1
Suma ppk 2 5 9 11 2 29
Tabela nr 9. Ocena jakości wód podziemnych na podstawie wyników monitoringu operacyjnego w 2017 roku – badania PIG PIB w Warszawie
Nr JCWPd Wody reprezentujące dobry stan
chemiczny - % ppk Wody reprezentujące słaby stan
chemiczny - % ppk
79 80 20
93 100 0
94 29 71
95 40 60
105 43 57
108 100 0
% sumy ppk 55 45
Wykres nr 3. Ocena jakości wód podziemnych na podstawie wyników monitoringu operacyjnego w 2017 roku – badania PIG PIB
20
Tabela nr 10. Monitoring operacyjny – badania PIG PIB w Warszawie w 2017 r.
Nr MONBA
DA Miejscowość JCWPd Stratygrafia
Wskaźniki fizyczno-chemiczne w zakresie stężeń III klasy jakości
Wskaźniki fizyczno-chemiczne w zakresie stężeń IV klasy jakości
Wskaźniki fizyczno-chemiczne w zakresie stężeń V klasy jakości
Klasa końcowa dla
wartości średnich
310 Czerniawa - Zdrój 93 Pt I
342 Kostomłoty 95 Q K -11,7 mg/l, Ni – 0,0344 mg/l, IV
343 Paszowice 94 NgM U – 0,1849 mg/l, Fe – 1,03 mg/l,
Ni – 0,0333 mg/l, IV
347 Gołocin 94 Pg+Ng Fe – 3,43 mg/l, Mn – 0,492 mg/l, O2 – 0,01 mg/l,
II
561 Łupki 93 T1+K2 Temp – 12,4 st.C II
638 Borek Strzeliński 108 Q Fe – 2,73 mg/l, Ca – 119,7 mg/l,
III
642 Legnica 94 Q
Fe – 1,81 mg/l, Mn – 0,632 mg/l, O2 – 0,17 mg/l, Ca – 182,6 mg/l, Ni – 0,0174 mg/l,
SO4 – 362,50 mg/l, IV
1473 Dębice 95 Pg+Ng Mn – 0,403 mg/l, O2 – 0,07 mg/l, Ca – 106,4 mg/l,
Fe – 9,02 mg/l, III
1474 Rusko 95 Pg+Ng U – 0,01036 mg/l, Fe – 1,15 mg/l, O2 – 0,19 mg/l,
Mn – 1,763 mg/l, IV
1496 Białopole 105 Ng O2 – 0,09 mg/l, Fe – 7,54 mg/l, pH – 6,35 mg/l,
III
1497 Opolno - Zdrój 105 Ng NH4 – 1,08 mg/l, Mn – 0,585 mg/l, O2 – 0,06 mg/l,
pH – 6,27 Fe – 13,13 mg/l, TOC - 36 mg/l,
IV
1510 Różana 95 Q Fe – 3,78 mg/l, II
1736 Trzebień 93 Q I
1792 Lubiąż 95 Q Ca – 156,8 mg/l, NO3 - 195 mg/l, V
1793 Rakowice Wielkie 93 Q K – 11,2 mg/l, NO3 – 27,30 mg/l,
III
1794 Twardocice 94 Q pH – 6,31 NO3 – 64,05 mg/l,
K – 30,4 mg/l, V
1805 Osiek Łużycki 105 Pg+Ng O2 – 0,17 mg/l, Fe – 6,19 mg/l, pH – 6,51
III
1857 Kwiatkowice 94 Q O2 – 0,32 mg/l, pH – 6,28 Ni – 0,0404 mg/l,
IV
1860 Goliszów 94 Q O2 – 0,04 mg/l, Fe – 26,69 mg/l, Mn – 1,921 mg/l,
IV
1862 Roztoka 94 Q NO3 - 46 mg/l, III
1963 Zgorzelec 105 Q O2 – 0,14 mg/l, pH – 6,21 Fe – 15,88 mg/l, Mn – 1,005 mg/l,
IV
2626 Brzezina Sułowska 79 Q O2 – 0,01 mg/l, Ca – 149,7 mg/l,
Fe – 6,49 mg/l, Temp – 16,3 st.C
III
2628 Cieszków 79 Q Fe – 1,14 mg/l, O2 – 0,02 mg/l,
II
2635 Rudna Wielka 79 Q Fe – 1,22 mg/l, O2 – 0,04 mg/l, Ca – 129,1 mg/l,
III
2637 Czernina Górna 79 Q
Fe – 1,84 mg/l, O2 – 0,04 mg/l, Ca – 105,9 mg/l, Ni – 0,0127 mg/l,
U – 0,03493 mg/l, IV
2652 Czarny Las 79 Q Fe – 3,03 mg/l, O2 – 0,02 mg/l,
II
2709 Bogatynia 105 Pg+Ng NH4 – 1,48 mg/l, Temp – 12,8 st.C O2 – 0,13 mg/l,
pH – 6,4 Fe – 17,74 mg/l, Mn – 1,254 mg/l,
IV
2710 Bogatynia 105 Pg+Ng Mn – 0,948 mg/l, O2 – 0,29 mg/l,
pH – 6,14 Fe – 24,81 mg/l, TOC – 33,5 mg/l,
IV
2711 Zawidów 105 Q Mn – 0,49 mg/l, O2 – 0,09 mg/l,
Fe – 9,44 mg/l, III
21
8. OCENA WÓD PODZIEMNYCH WG PIĘTER WODONOŚNYCH
W profilu hydrogeologicznym województwa dolnośląskiego występują piętra wodonośne
w utworach czwartorzędu, trzeciorzędu, kredy, triasu, permu, karbonu oraz w paleozoicznych
skałach krystalicznych. Ze względu na bardzo urozmaiconą budowę geologiczną oraz
zróżnicowanie litologiczne poszczególnych kompleksów stratygraficznych wody podziemne
znajdujące się w różnych ośrodkach charakteryzują się zmienną jakością oraz są w różnych
stopniach wykorzystywane.
Do określenia jakości wód brano pod uwagę uśrednione punkty monitoringu operacyjnego WIOŚ
we Wrocławiu i badania PIG PIB w Warszawie z uwagi na szerokie spektrum badań
laboratoryjnych łącznie w 80 punktach kontrolno pomiarowych.
8.1. Piętro wodonośne czwartorzędu (Q)
Piętro wodonośne czwartorzędu stanowi główny i najbardziej rozpowszechniony zbiornik wód
podziemnych województwa dolnośląskiego.
W regionie sudeckim można wyróżnić trzy rodzaje występowania wodonośnego czwartorzędu:
doliny kopalne związane z systemem staroplejstoceńskiej sieci rzecznej. Do najzasobniejszych
odcinków tych dolin należą: kopalna dolina Nysy Kłodzkiej w zachodniej części Kłodzka,
kopalna struktura w dolinie Bobru między Kamienną Górą a Marciszowem i Świdnikiem,
kopalna dolina Bobru biegnąca przez północną część Jeleniej Góry, kopalna dolina Kwisy i
Olzy w rejonie Gryfowa Śląskiego i Ubocza,
doliny rzeczne związane z systemem młodoplejstoceńskiej sieci rzecznej po okres
współczesny. Szczególne znaczenie mają tutaj doliny większych rzek sudeckich: Nysy
Kłodzkiej, Kaczawy, Bobru, Kwisy i Nysy Kłodzkiej,
obszary wysoczyznowe – utworami wodonośnymi są tu osady wodnolodowcowe
o charakterze pokrywowym lub międzymorenowym. Taki typ dominuje w zachodniej
części obszaru sudeckiego.
W regionie wrocławskim można wyróżnić następujące rodzaje występowania wodonośnego
czwartorzędu:
poziomy wodonośne w dolinach kopalnych. Do najważniejszych i najlepiej rozpoznanych
należą: pradolina Odry w okolicach Oleśnicy, Piekar i Jelcza-Laskowic; kopalna pradolina
Nysy Kłodzkiej w okolicach Wąwolnicy, Borku Strzelińskiego i Wrocławia, pradolina
Piławy koło Dzierżoniowa, Uciechowa, Kiełczyna, Białobrzezia, i Borowa, pradolina
Bystrzycy na odcinku Mietków – Kąty Wrocławskie – Wrocław,
poziomy wodonośne związane z dolinami rzecznymi. Największy obszar zajmują warstwy
wodonośne związane z dolinami Odry, Nysy Kłodzkiej, Widawy i Oławy, a także
fragmentarycznie Bystrzycy,
poziomy wodonośne w obrębie utworów wodnolodowcowych o charakterze pokrywowym
i międzymorenowym. Przeważają one w obrębie północno-wschodniej części regionu oraz
w obrębie pogrzebanych krawędzi neotektonicznych.
W południowej części regionu wielkopolskiego warunki hydrogeologiczne w obrębie piętra
czwartorzędowego charakteryzują się dużą zmiennością. W obrębie pradoliny barycko-
głogowskiej zaznacza się odrębność w wykształceniu strukturalnym i hydrodynamicznym
omawianego piętra wodonośnego wynikająca z genezy i rozwoju tej jednostki oraz stosunków
paleogeograficznych. Są to Kotlina Żmigrodzka i leżąca na terenie województwa wielkopolskiego
Kotlina Odolanowska.
Zbiorniki czwartorzędowe: Pradolina Barycz–Głogów W (GZWP 302), Pradolina Barycz–
Głogów E (GZWP 303), Zbiornik Wschowa (GZWP 306), Zbiornik międzymorenowy Smoszew
(GZWP 309), Pradolina Odry (Głogów) (GZWP 314), Zbiornik Chocianów Gozdnica (GZWP
315), Zbiornik Słup - Legnica (GZWP 318), Pradolina Odry (S Wrocław) (GZWP 320), Zbiornik
Oleśnica (GZWP 322), Dolina Kopalna Nysy Kłodzkiej (GZWP 340), Dolina Bobru (Marciszów)
(GZWP 343).
22
Wody tego piętra charakteryzują się występowaniem różnych typów wód, do których zaliczono
m.in.: typ wody HCO3-SO4-Ca-Mg, HCO3-Ca-Mg, HCO3-SO4-Ca, HCO3-SO4-Cl-Ca-Mg,
HCO3-SO4-Ca-Mg-Na, HCO3-SO4-Cl-Ca-Na-Mg, HCO3-Ca-Mg-Na, SO4-HCO3-Cl-Ca-Na,
SO4-HCO3-Cl-Ca, SO4-HCO3-Ca-Na.
Piętro wodonośne czwartorzędu monitorowane w 2017 r. badane było w 47 punktach kontrolno-
pomiarowych.
W badanych punktach tego poziomu stwierdzono:
bardzo dobrą jakość wód (klasa I) – 13%,
dobrą jakość wód (klasa II) – 26%,
zadowalającą jakość wód (klasa III) – 34%,
niezadowalającą jakość wód (klasa IV) – 23%,
złą jakość wód (klasa V) – 4%.
Wskaźniki decydujące o jakości wody to: żelazo, mangan, temperatura, potas, wapń, nikiel,
azotany, amoniak, fosforany, siarczany, wodorowęglany, tlen rozpuszczony, uran, odczyn.
8.2. Piętro wodonośne paleogenu i neogenu (Pg/Ng)
W regionie sudeckim piętro wodonośne paleogenu i neogenu tworzą głównie osady miocenu oraz
w mniejszym stopniu pliocenu. Rozprzestrzenienie tego piętra jest ograniczone do zachodniej
i północno-zachodniej części obszaru sudeckiego. W obrębie omawianego piętra, charakteryzującego
się porowym rodzajem krążenia wód, można wyróżnić zwykle od jednego do czterech poziomów
wodonośnych. Dominującym typem skał są piaski średnio- i drobnoziarniste z domieszką frakcji
ilastej i pylastej. Zwierciadło wody znajduje się pod ciśnieniem. W regionie wrocławskim piętro
wodonośne trzeciorzędu stanowią osady piaszczyste, rzadziej żwirowe. Wśród wodonośnych utworów
tego piętra dominują tutaj piaski drobno i średnioziarniste ze zmienną, ale zwykle znaczną domieszką
frakcji drobniejszych: pylastej i ilastej. Zwierciadło ma charakter generalnie naporowy.
W południowej części regionu wielkopolskiego (rejon pradoliny barycko-głogowskiej oraz obszar
wysoczyznowy) poziomy wodonośne występują w utworach mioceńskich i lokalnie
oligoceńskich. Zdecydowanie lepiej poznane są warunki hydrogeologiczne panujące na skłonach
pradoliny. Na jej obszarze występuje przeważnie jeden podwęglowy, mioceński poziom
wodonośny – dwu- lub trzy warstwowy. Litologicznie są to piaski drobnoziarniste z domieszką
frakcji pylastej, rzadziej średnioziarniste.
Zbiorniki trzeciorzędowe: Subzbiornik Lubin (GZWP 316), Subzbiornik Prochowice–Środa
Śląska (GZWP 319), Subzbiornik Kąty Wrocławskie–Oława–Brzeg (GZWP 321), Subzbiornik
Paczków–Niemodlin (GZWP 338).
Wody tego piętra charakteryzują się występowaniem różnych typów wód, do których zaliczono
m.in.: HCO3-SO4-NO3-Cl-Ca, HCO3-Ca-Mg, HCO3-SO4-Cl-Ca-Mg-Na, HCO3-SO4-Ca-Mg, HCO3-Na-Ca,
HCO3-SO4-Ca-Mg, HCO3-SO4-Ca, SO4-NO3-Ca-Mg, SO4-HCO3-Ca.
Piętro wodonośne paleogenu i neogenu, monitorowane w 2017 r. obejmowało 22 punktów
kontrolno-pomiarowych.
W badanych punktach tego poziomu stwierdzono:
bardzo dobrą jakość wód (klasa I) – 18,1%,
dobrą jakość wód (klasa II) – 27,3%,
zadowalającą jakość wód (klasa III) – 27,3%,
niezadowalającą jakość wód (klasa IV) – 27,3%,
złą jakość wód (klasa V) – 0%.
Wskaźniki decydujące o jakości wody to: temp. wody, żelazo, mangan, nikiel, azotany, amoniak,
ogólny węgiel organiczny, tlen rozpuszczony, wapń, uran i odczyn.
23
8.3. Piętro wodonośne kredy
W regionie sudeckim wodonośne utwory kredy występują w obrębie depresji północnosudeckiej
i śródsudeckiej. Wody tego poziomu są często głównym i zarazem pierwszym poziomem
wodonośnym.
W obrębie niecki północnosudeckiej poziom ten jest na ogół reprezentowany przez piaskowce,
margle i iłowce, w okolicach Wlenia i Lwówka Śląskiego: piaskowce i warstwy piaszczyste oraz
margliste. W rejonie niecki północnosudeckiej można wydzielić od dwóch do czterech poziomów
wodonośnych. Parametry hydrogeologiczne są na omawianym obszarze zdeterminowane
wykształceniem litologicznym, stopniem ich zwietrzenia oraz zaangażowania tektonicznego. Na
podstawie dotychczasowych obserwacji hydrogeologicznych oraz wyników badań geologicznych
można stwierdzić, że na obszarze Niecki Północnosudeckiej istnieją kontakty hydrauliczne
pomiędzy wodami podziemnymi kredy, triasu i permu.
W obrębie depresji śródsudeckiej wydziela się w utworach kredowych dwa rejony: Krzeszowa i
Kudowy–Międzylesia. Kolektorami wody podziemnej są tutaj, podobnie jak w niecce
północnosudeckiej, przede wszystkim piaskowce ciosowe oraz spękane strefy margli i mułowców.
Zbiorniki kredowe: Niecka zewnątrznosudecka Bolesławiec (GZWP 317), Niecka
wewnątrzsudecka Kudowa–Bystrzyca (GZWP 341), Niecka wewnętrznosudecka Krzeszów
(GZWP 342).
Piętro wodonośne kredy monitorowane w 2017 r. obejmowało 4 punktów kontrolno-
pomiarowych.
Wody tego piętra charakteryzują się występowaniem różnych typów wód, do których zaliczono
m.in.: HCO3-Ca-Mg, HCO3-Cl-NO3-Ca-Mg.
W badanych punktach tego poziomu stwierdzono:
bardzo dobrą jakość wód (klasa I) – 0%,
dobrą jakość wód (klasa II) – 100%,
zadawalającą jakość wód (klasa III) – 0%,
niezadawalającą jakość wód (klasa IV) – 0%,
złą jakość wód (klasa V) – 0%.
Wskaźniki decydujące o jakości wody to: temp. wody, żelazo.
8.4. Piętro wodonośne w utworach starszych od kredy i w skałach krystalicznych
W regionie sudeckim wodonośne utwory triasu występują w obrębie depresji północnosudeckiej i
śródsudeckiej. Dotychczasowe badania wykazały, że trias nie stanowi pojemnego zbiornika wód
podziemnych. W regionie wrocławskim praktyczne znaczenie ma tylko poziom wodonośny
wapienia muszlowego.
W regionie sudeckim wodonośne utwory permu występują w obrębie depresji północnosudeckiej i
śródsudeckiej. Utwory permskie można traktować jako wodonośce szczelinowe,
półprzepuszczalne. W obrębie niecki śródsudeckiej utwory permskie mają większą pojemność, co
uwidocznia się w postaci większych wydajności eksploatacyjnych otworów (rzędu kilkanaście
metrów sześciennych na godzinę).
Piętro wodonośne karbonu ogranicza się do regionu sudeckiego, a konkretnie do obszaru depresji
śródsudeckiej, i jest słabo rozpoznane. Wyjątek stanowi niecka wałbrzyska, gdzie jest ono
zbadane lepiej. Zwierciadło wód szczelinowych piętra karbońskiego ma charakter swobodny i
kształtuje się na głębokości od kilku do kilkudziesięciu metrów. Należy również zaznaczyć, że na
znacznych obszarach w okolicy Wałbrzycha oraz Nowej Rudy pierwotne warunki
hydrogeologiczne zostały w dużej mierze zaburzone przez odwadnianie rejonu tamtejszych kopalń
węgla kamiennego.
W regionie sudeckim rozpoznanie hydrogeologiczne skał krystalicznych jest bardzo słabe.
Występuje tam poziom wód w spękanych i szczelinowych utworach krystalicznych oraz zasilający
je okresowo przypowierzchniowy poziom rumoszowy. Oba te poziomy różnią się zasadniczo
24
rodzajem krążenia: w pierwszym przypadku jest to przepływ szczelinowy (sporadycznie
zintensyfikowany procesami krasowymi), a w drugim – przepływ porowy.
Wodonośce szczelinowe krystaliniku sudeckiego zaliczyć należy do skał słabo przepuszczalnych z
zaznaczającymi się lokalnie strefami średnio- i dobrze przepuszczalnymi. Zwierciadło wód
podziemnych w wodonoścach krystalicznych regionu sudeckiego ma charakter swobodny, co
wiąże się z mechanizmem zasilania.
W regionie wrocławskim piętro wodonośne w obrębie skał krystalicznych obejmuje masywy
Strzelina, Sobótki, części Gór Sowich i Strzegomia oraz niewielkie obszary z płytko
występującymi skałami krystalicznymi pod cienką pokrywą czwartorzędu.
Rozpoznanie hydrogeologiczne tego piętra jest bardzo małe. Ogólnie mówiąc można w nim
wyróżnić dwa poziomy wodonośne: ciągły powierzchniowy poziom rumoszowy z nakładającym
się udziałem cienkich pokryw czwartorzędowych oraz poziom głębszy w spękanych i
szczelinowatych utworach krystalicznych.
Zbiorniki w utworach starszych od kredowych: Zbiornik Góry Bialskie–Śnieżnik (GZWP 339),
Zbiornik Karkonosze (nr 344 aktualnie nie zaliczany do GZWP).
Piętro wodonośne w utworach starszych od kredy i w skałach krystalicznych monitorowane
w 2017 r. obejmowało 7 punktów kontrolno-pomiarowych.
Wody tych pięter charakteryzują się występowaniem różnych typów wód, do których zaliczono:
HCO3-Ca-Mg, SO4-HCO3-Mg-Ca-Na, HCO3-SO4-Cl-Ca-Mg-Na, HCO3-SO4-Cl-Na, HCO3-Cl-Ca-Mg.
W badanych punktach tego poziomu stwierdzono:
bardzo dobrą jakość wód (klasa I) – 43 %
dobrą jakość wód (klasa II) – 29 %
zadowalającą jakość wód (klasa III) – 14 %
niezadowalającą jakość wód (klasa IV) – 14 %
złą jakość wód (klasa V) – 0 %
Wskaźniki decydujące o jakości wody to: temperatura, mangan, bar, sód, azotany.
Ocena jakości zwykłych wód podziemnych w układzie pięter wodonośnych w 2017 roku
wykazuje zdecydowaną przewagę wód charakteryzujących się dobrym stanem chemicznym (klasa
I, II, III) we wszystkich poziomach wodonośnych.
Ocena zwykłych wód podziemnych wg pięter wodonośnych wykazała, że wody podziemne
niezadowalającej jakości (klasa IV i V) stanowiły 17% wód w utworach czwartorzędowych.
W utworach paleogenu i neogenu wody podziemne niezadowalającej jakości (klasa IV) stanowiły
27,3%. W utworach starszych od kredy wody podziemne niezadowalającej jakości (klasa IV)
stanowiły 14% badanych wód. Tabela 11. Ogólna ocena jakości wód podziemnych w układzie pięter wodonośnych w 2017 roku
Stratygrafia warstwy wodonośnej
Klasa jakości wody w JCWPd (% ppk)
I II III IV V
czwartorzęd (Q) 13 26 34 23 4
paleogen i neogen (Pg/Ng) 18,1 27,3 27,3 27,3 0
kreda (Cr) 0 100 0 0 0
utwory starsze od kredy (C do Pcm)
43 29 14 14 0
25
Wykres nr 4. Ogólna ocena jakości wód podziemnych w układzie pięter wodonośnych w 2017 roku
9. PODSUMOWANIE
W 2017 roku WIOŚ we Wrocławiu na terenie województwa dolnośląskiego prowadził badania
jakości wód podziemnych w 51 punktach pomiarowych w ramach PMŚ województwa
dolnośląskiego na lata 2016-2020 – Aneks nr 1. Realizowano monitoring operacyjny wód
podziemnych, zagrożonych niespełnieniem określonych dla nich celów środowiskowych.
W 29 punktach pomiarowych badania prowadził PIG PIB w Warszawie, w ramach monitoringu
operacyjnego wód podziemnych.
Ocena wyników badań monitoringu operacyjnego WIOŚ we Wrocławiu w I półroczu 2017 roku
wg podziału na jednolite części wód podziemnych wykazała, że 86% sumy punktów
pomiarowych badanych wód zaliczono do wód reprezentujących dobry stan chemiczny (klasy I-
III). Wody o słabym stanie chemicznym (klasy IV) stanowiły 14% sumy punktów pomiarowych.
W II półroczu 2017 roku wg podziału na jednolite części wód podziemnych wykazała, że 84%
sumy punktów pomiarowych badanych wód zaliczono do wód reprezentujących dobry stan
chemiczny (klasy I-III). Wody o słabym stanie chemicznym (klasy IV-V) stanowiły 16% sumy
punktów pomiarowych.
Ocena wyników badań monitoringu operacyjnego PIG PIB w 2017 roku wg podziału na jednolite
części wód podziemnych wykazała, że 55% wód badanych w punktach pomiarowych zaliczono do
dobrego stanu chemicznego (klasy I-III) a 45% wód badanych w punktach pomiarowych
zaklasyfikowano do słabego stanu chemicznego (klasy IV-V).
Top Related