วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย
ปท 31 ฉบบท 2 เมษายน - มถนายน 2558
www.neurothai.org
สารบญ
RECENT ADVANCE
แกไขโซเดยมในเลอดตาอยางไรไมใหเกดภาวะโอดเอส
1
ORIGINAL ARTICLE
QUALITY OF LIFE AND SLEEP QUALITY AMONG PATIENTS WITH LOW BACK P AIN
9
การศกษาเชงสงเกตเพอประเมนประสทธผลของการรกษาอาการปวดศรษะไมเกรน
ในระยะกาเรบดวยการฉดยาชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท GREATER OCCIPITAL ในคลนกโรคปวดศรษะเชยงใหม
18
TOPIC REVIEW
ความร ทศนคตและการปฏบตตอโรคลมชก
29
INTERESTING CASE
NEUROLEPTIC MALIGNANT SYNDROME จากการไดรบยา PALIPERIDONE LONG ACTING INJECTION
รวมกบ ORAL RISPERIDONE และ INTRAMUSCULAR HALOPERIDOL
41
JOURNAL READING
VACCINATION AND NEUROLOGICAL COMPLICATION?
53
นานาสาระ
การพฒนาการรกษาคนทเปนลมชกในภาคอสาน ประเทศไทย
56
Thai
Journal
of
Neurology
วารสาร
ประสาทวทยา
แหงประเทศไทย
ISSN2 2 2 8 - 9 8 0 1
คณะบรรณาธการของวารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย
บรรณาธการหลก
รศ.นพ.สมศกด เทยมเกาสาขาวชาประสาทวทยา ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน
บรรณธการรวม วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย
1. นพ.เมธา อภวฒนกล กลมงานประสาทวทยา สถาบนประสาทวทยา 2. พญ.กาญจนา อนวงษ กลมงานประสาทวทยา สถาบนประสาทวทยา 3. นพ.สรตน ตนประเวช. สาขาวชาประสาทวทยา มหาวทยาลยเชยงใหม 4. รศ.นพ.พรชย สถรปญญา สาขาวชาประสาทวทยา มหาวทยาลยสงขลานครนทร 5. พอ.(พเศษ) โยธน ชนวลญช สาขาวชาประสาทวทยา โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา 6. พอ.(พเศษ) เจษฎา อดมมงคล สาขาวชาประสาทวทยา โรงพยาบาลพระมงกฎเกลา 7. นพ.ชศกด ลโมทย สาขาวชาประสาทวทยา โรงพยาบาลจฬาลงกรณ 8. นพ.ดารงวทย สขะจนตนากาญจน กลมงานประสาทวทยา โรงพยาบาลราชวถ 9. พญ.สรกลยา พลผล กลมงานประสาทวทยา โรงพยาบาลราชวถ 10. ศ.นพ.กองเกยรต กณฑกนทรากร สาขาวชาประสาทวทยา มหาวทยาลยธรรมศาสตร 11. รศ.นพ.สมบต มงทวพงษา สาขาวชาประสาทวทยา มหาวทยาลยธรรมศาสตร 12. รศ.นพ.สมศกด เทยมเกา สาขาวชาประสาทวทยา มหาวทยาลยขอนแกน 13. รศ.พญ.นาราพร ประยรววฒน สาขาวชาประสาทวทยา คณะแพทยศาสตร ศรราชพยาบาล 14. รศ.พญ.วรพรรณ เสนาณรงค สาขาวชาประสาทวทยา คณะแพทยศาสตร ศรราชพยาบาล 15. ผศ.นพ.สพจน ตลยเดชานนท สาขาวชาประสาทวทยา คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด
คณะบรรณาธการ
ประธานวชาการสมาคมโรคลมชกแหงประเทศไทยประธานวชาการสมาคมหลอดเลอดสมองแหงประเทศไทย
ประธานวชาการชมรมสมองเส อมแหงประเทศไทยประธานวชาการชมรมโรคพารกนสนแหงประเทศไทย
ประธานวชาการชมรมศกษาโรคปวดศรษะประธานวชาการชมรมประสาทสรรวทยาประธานวชาการชมรม Multiple Sclerosis
สานกงานสมาคมประสาทวทยาแหงประเทศไทยเลขท 2 อาคารเฉลมพระบารม 50 ป ซอยศนยวจย ถ.เพชรบรตดใหม หวยขวาง บางกะป
กรงเทพฯ 10320 E-mail : [email protected]
คณะกรรมการบรหารสมาคมประสาทวทยาแหงประเทศไทยสมยวาระ2556-2558
1. นพ.สมชาย โตวณะบตร นายกสมาคม 2. รศ.พญ.นาราพร ประยรววฒน อปนายกท 1 3. นพ.ไพโรจน บญคงช น อปนายกท 2 และเหรญญก 4. พญ.ทศนย ตนตฤทธศกด เลขาธการ 5. ศ.พญ.นจศร ชาญณรงค ประธานวชาการ 6. ผศ.นพ.สพจน ตลยาเดชานนท ประธานฝายพฒนาหลกสตร และกระบวนการฝกอบรมและการสอบ แพทยประจาบาน สาขาประสาทวทยา 7. ศ.นพ.กองเกยรต กณฑกนทรากร ประธานฝายวจย 8. ดร.นพ.จรงไทย เดชเทวพร ประธานฝายกจกรรมพเศษ 9. รศ.นพ.สมศกด เทยมเกา บรรณาธการ 10. พนเอก.นพ.สามารถ นธนนทน ประธานฝายสารสนเทศ และประชาสมพนธ 11. รศ.พญ.วรพรรณ เสนาณรงค ประธานฝายปฏคม 12. นพ.เจษฎา อดมมงคล นายทะเบยน 13. รศ.นพ.รงโรจน พทยศร กรรมการกลางและประธานตาราประสาทวทยา 14. พญ.สญสณย พงษภกด กรรมการกลาง/ รองประธานวชาการ 15. นพ.ดารงวทย สขะจนตนากาญจน กรรมการกลาง
ผแทนเขต
1. พญ.กนกวรรณ วชรศกดศลป ผแทนเขตภาคเหนอ 2. นพ.พรชย สถรปญญา ผแทนเขตภาคใต 3. นพ.วฑรย จนทโรทย ผแทนเขตภาคตะวนออก 4. นพ.อาคม อารยาวชานนท ผแทนเขตภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
คณะอนกรรมการฝายตาง ๆ
1. พญ.กาญจนา อนวงษ อนกรรมการฝายเลขาธการ 2. นพ.เมธา อภวฒนกล รองประธานฝายพฒนาหลกสตร และกระบวนการฝกอบรมและการสอบ
แพทยประจาบาน สาขาประสาทวทยา 3. นพ.เอกราช เพมศร อนกรรมการฝายปฎคม
คณะกรรมการบรหารชมรมโรคพารกนสนไทย สมยวาระ พ.ศ. 2556-2558 1. รศ.นพ.รงโรจน พทยศร ประธานชมรม 2. นพ.อภชาต พศาลพงศ รองประธานชมรม 3. พนโท.นพ.ปานศร ไชยรงสฤษด ประธานวชาการ/เหรญญก 4. นพ.อครวฒ วรยเวชกล ประชาสมพนธ 5. นพ.ปรชญา ศรวานชภม เลขาธการชมรม 6. นพ.สมศกด ลพธกลธรรม ทปรกษา 7. พลตร.พญ.จตถนอม สวรรณเตมย ทปรกษา 8. นพ.ไพโรจน บญคงช น ทปรกษา 9. รศ.นพ.สมศกด เทยมเกา กรรมการ 10. พญ.ณฎลดา ลโมทย กรรมการ 11. ผศ.พญ.สวรรณา เศรษฐวชราวนช กรรมการ 12. นพ.อาคม อารยาวชานนท กรรมการ 13. นพ.วฑรย จนทรโรทย กรรมการ 14. พญ.สญสณย พงษภกด กรรมการ 15. พญ.ปรยา จาโกตา กรรมการ 16. นาวาโทหญงสธดา บญยะไวโรจน กรรมการ 17. ศ.นพ.กองเกยรต กณฑกนทรากร กรรมการ 18. นพ.ดารงวทย สขะจนตนากาญจน กรรมการ 19. นพ.สรตน ตนประเวช กรรมการ 20. นพ.ประวณ โลหเลขา กรรมการ
คณะกรรมการบรหารชมรมศกษาโรคปวดศรษะ สมยวาระ พ.ศ. 2556-2558 1. รศ.พญ. ศวาพร จนทรกระจาง ประธาน 2. นพ.สมศกด ลพธกลธรรม รองประธาน คนท 1 3. นพ.สมชาย โตวณะบตร รองประธาน คนท 2 4. ศ.นพ.กมมนต พนธมจนดา ทปรกษา 5. นพ. สรตน ตนประเวช เลขานการ 6. พญ.เพชรรตน ดสตานนท เหรญญก 7. ศ.นพ.อนนต ศรเกยรตขจร ประธานฝายวชาการ 8. ผศ.นพ. ธนนทร อศววเชยรจนดา ประธานฝายวจยและพฒนา 9. ศ.นพ.วฒนชย โรจนวณชย นายทะเบยน 10. ดร.นพ.จรงไทย เดชเทวาพร ประชาสมพนธ 11. นพ. กรตกร วองไววาณชย ปฎคม 12. ศ.นพ.กองเกยรต กณฑกนทรากร กรรมการภาคกลาง 13. พญ.พาสร สทธนามสวรรณ กรรมการภาคกลาง 14. รศ.นพ.สมศกด เทยมเกา กรรมการภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
15. นพ.อาคม อารยาวชานนท กรรมการภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 16. นพ.สรตน ตนประเวช กรรมการภาคเหนอ 17. นพ.วชระ รตนชยสทธ กรรมการภาคเหนอ 18. รศ.นพ.คณตพงษ ปราบพาล กรรมการภาคใต\ 19. พญ.กนกรตน สวรรณละออง กรรมการภาคใต
คณะกรรมการบรหารชมรมโรคเสนประสาทรวมกลามเนอและเวชศาสตรไฟฟาวนจฉย
สมยวาระ พ.ศ. 2556-2558 1. ศ.นพ.กองเกยรต กณฑกนทรากร ประธานชมรม 2. นพ.ณฐ พสธารชาต เลขาธการ 3. รศ.พญ.กนกวรรณ บญญพสฏฐ เหรญญก 4. ดร.นพ.จรงไทย เดชเทวพร ประธานวชาการ
คณะกรรมการบรหารชมรม MS สมยวาระ พ.ศ. 2556-2558 1. รศ.พญ.นาราพร ประยรววฒน ประธานชมรม 2. พญ.สสธร ศรโท เลชาธการ 3. นพ.เมธา อภวฒนากล เหรญญก 4. ดร.นพ.จรงไทย เดชเทวพร ประธานวชาการ
ชมรมการนอนหลบผดปกต สมยวาระ พ.ศ. 2556-2558 1. นพ. โยธน ชนวลญช ประธาน 2. นพ. วฒนชย โชตนยวตรกล รองประธาน 3. พญ. ลลลยา ธรรมประทานกล เลขาธการ 4. นพ. เจษฎา อดมมงคล เหรญญก 5. พญ. นนทพร ตยพนธ ประธานวชาการ 6. นพ. ทายาท ดสดจต นายทะเบยน 7. พญ. พาสร สทธนามสวรรณ ปฏคม 8. นพ. สมศกด ลพธกลธรรม กรรมการ 9. นพ. สพจน ตลยาเดชานนท กรรมการ 10. นพ. สมบต มงทวพงษา กรรมการ 11. นพ. นพนธ พวงวรนทร กรรมการ 12. นพ. สมชาย โตวณะบตร กรรมการ 13. นพ. คณตพงษ ปราบพาล กรรมการ 14. พญ. ดารกล พรศรนยม กรรมการ 15. นพ. ชศกด ลโมทย กรรมการ
บทบรรณาธการ
สวสดครบทานสมาชกสมาคมประสาทวทยา แหงประเทศไทย ทานผอานและผสนใจทกทาน วารสารฉบบนเปน
ฉบบท 2 ของป 2558 ถานบตงแตทเรมมการจดทาวารสารสมาคมประสาทวทยาแหงประเทศไทยมาจนถงปจจบน
วารสารฉบบนเปนปท 31 กนบวาเปนวารสารทมการจดทามานานพอสมควร ในอดตทผานมานนการดาเนนการ
จดทาวารสารยงมความไมสมาเสมอ เนองจากมผสนใจสงบทความมาไมเพยงพอในการจดทาวารสาร แตในชวงหลง
ททางสมาคมประสาทวทยา แหงประเทสไทยไดมการจดกจกรรมทางวชาการมากขน การฝกอบรมของแพทยประจาบาน
แพทยตอยอดทตองทางานวจย กสงผลใหมผลงานทางวชาการทเพมขน เพยงพอในการจดทาวารสารไดอยางตอเนอง
กาวทสาคญของวารสารสมาคมประสาทวทยาแหงประเทศไทยตอจากนไป คอ การพฒนาใหมมาตรฐานเปนท
ยอมรบระดบชาต โดยการสงประเมนเพอใหผานเกณฑของวารสารระดบชาต และอยในฐานของ Thai Citation Index:
TCI สงทสาคญของการพฒนาวารสารใหไดมาตรฐาน คอ การเผยแพรความรทางประสาทวทยาททนสมยอยางตอ
เนอง จากแพทยผเชยวชาญ แพทยผสนใจและสมาชกตอสงคมการอานอยางตอเนอง และมคณภาพ
ดงนนผมขอเรยนเชญทานสมาชกสมาคม ผทสนใจสงบทความทางวชาการทกรปแบบ อาท กรณศกษาผปวยท
นาสนใจ ผลงานวจย บทความจากการทบทวนวารสาร บทความททบทวนความรใหมๆ และทนสมย ยอวารสาร หรอ
นานาสาระ รวมทงคาแนะนา คาตชมจากทกทาน เพอใหมการพฒนาวารสารอยางตอเนอง
สมศกด เทยมเกาบรรณาธการวารสาร
คาแนะนาสาหรบผนพนธในการสงบทความทางวชาการเพอรบการพจารณาลงในวารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย
(Thai Journal of Neurology)
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย หรอ Thai
Journal of Neurology เปนวารสารทจดทาขน เพอ
เผยแพรความรโรคทางระบบประสาทและความรทาง
ประสาทวทยาศาสตรในทกสาขาทเกยวของ เชน การ
เรยนร พฤตกรรม สารสนเทศ ความปวด จตเวชศาสตร
และอนๆ ตอสมาชกสมาคมฯ แพทยสาขาวชาทเกยวของ
นกวทยาศาสตร ผสนใจดานประสาทวทยาศาสตร เปน
สอกลางระหวางสมาชกสมาคมฯ และผสนใจ เผยแพร
ผลงานทางวชาการและผลงานวจยของสมาชกสมาคมฯ
แพทยประจาบานและแพทยตอยอดดานประสาทวทยา
นกศกษาสาขาประสาทวทยาศาสตร และเพอพฒนา
องคความรใหม สงเสรมการศกษาตอเนอง โดยกอง
บรรณาธการสงวนสทธในการตรวจทางแกไขตนฉบบและ
พจารณาตพมพตามความเหมาะสม บทความทกประเภท
จะไดรบการพจารณาถงความถกตอง ความนาเชอถอ
ความนาสนใจ ตลอดจนความเหมาะสมของเนอหาจาก
ผทรงคณวฒจากในหรอนอกกองบรรณาธการ วารสารม
หลกเกณฑและคาแนะนาทวไป ดงตอไปน
1. ประเภทของบทความ บทความทจะไดรบการต
พมพในวารสารอาจเปนบทความประเภทใดประเภทหนง
ดงตอไปน
1.1 บทบรรณาธการ (Editorial) เปนบทความสน ๆ ทบรรณาธการและผทรงคณวฒทกองบรรณาธการ
เหนสมควร เขยนแสดงความคดเหนในแงมมตาง ๆเกยว
กบบทความในวารสารหรอเรองทบคคลนนเชยวชาญ
1.2 บทความทวไป (General article) เปนบทความวชาการดานประสาทวทยาและประสาท
วทยาศาสตร และสาขาวชาอนทเกยวของ
1.3 บทความปรทศน (Review article) เปนบทความทเขยนจากการรวบรวมความรในเรองใดเรอง
หนงทางประสาทวทยาและประสาทวทยาศาสตร และ
สาขาวชาอนทเกยวของ ทผเขยนไดจากการอานและ
วเคราะหจากวารสารตาง ๆ ควรเปนบทความทรวบรวม
ความรใหม ๆ ทนาสนใจทผอานสามารถนาไปประยกต
ได โดยอาจมบทสรปหรอขอคดเหนของผเขยนดวยกได
1.4 นพนธตนฉบบ (Original article) เปนเรองรายงานผลการศกษาวจยทางประสาทวทยาและประสาท
วทยาศาสตร และสาขาวชาอนทเกยวของของผเขยนเอง
ประกอบดวยบทคดยอ บทนา วสดและวธการ ผลการ
ศกษา สรปแบะวจารณผลการศกษา และเอกสารอางอง
1.5 ยอวารสาร (Journal reading) เปนเรองยอของบทความทนาสนใจทางประสาทวทยาและประสาท
วทยาศาสตร และสาขาวชาอนทเกยวของ
1.6 วทยาการกาวหนา (Recent advance) เปนบทความสน ๆ ทนาสนใจแสดงถงความร ความ
กาวหนาทางวชาการดานประสาทวทยาและประสาท
วทยาศาสตร และสาขาวชาอนทเกยวของ
1.7 จดหมายถงบรรณาธการ (Letter to the editor) อาจเปนขอคดเหนเกยวกบบทความทตพมพไปแลวในวารสารและกองบรรณาธการไดพจารณาเหนวาจะ
เปนประโยชนตอผอานทานอน หรออาจเปนผลการศกษา
การคนพบความรใหม ๆ ทสนและสมบรณในตว
1.8 กรณศกษานาสนใจ (Interesting case) เปนรายงานผปวยทนาสนใจหรอผปวยทมการวนจฉยท
พบไมบอยผอานจะไดเรยนรจากตวอยางผปวย
1.9 บทความอน ๆ ทกองบรรณาธการเหน
สมควรเผยแพร
2. การเตรยมตนฉบบ 2.1 ใหพมพตนฉบบในกระดาษขาวขนาด A 4
(8.5 x 11 นว) โดยพมพหนาเดยวเวนระยะหางระหวาง
บรรทด 2 ชวง (double space) เหลอขอบกระดาษแตละ
ดานไมนอยกวา 1 นว และใสเลขหนากากบไวทกหนา
2.2 หนาแรกประกอบดวย ชอเรอง ชอผเขยน
และสถานททางานภาษาไทยและภาษาองกฤษ และ
ระบชอผเขยนทรบผดชอบในการตดตอ (corresponding
author) ไวใหชดเจน ชอเรองควรสนและไดใจความตรง
ตามเนอเรอง
2.3 เนอเรองและการใชภาษา เนอเรองอาจเปน
ภาษาไทยหรอภาษาองกฤษ ถาเปนภาษาไทยใหยดหลก
พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถานและควรใชภาษาไทย
ใหมากทสด ยกเวนคาภาษาองกฤษทแปลแลวไดใจความ
ไมชดเจน
2.4 รปภาพและตาราง ใหพมพแยกตางหาก
หนาละ 1 รายการ โดยมคาอธบายรปภาพเขยนแยกไวตาง
หาก รปภาพทใชถาเปนรปจรงใหใชรปถายขาว-ดา ขนาด
3” x 5” ถาเปนภาพเขยนใหเขยนดวยหมกดาบนกระดาษ
มนสขาวหรอเตรยมในรปแบบ digital fi le ทมความคมชด
สง
2.5 นพนธตนฉบบใหเรยงลาดบเนอหาดงน
บทคดยอภาษาไทยและภาษาองกฤษพรอม
คาสาคญ (Keyword) ไมเกน 5 คา บทนา (Introduction)
วสดและวธการ (Material and Methods) ผลการศกษา
(Results) สรปและวจารณผลการศกษา (Conclusion
and Discussion) กตตกรรมประกาศ (Acknowledge-
ment) และเอกสารอางอง (References)
2.6 เอกสารอางองใชตามระบบ Vancouver’s
International Committee of Medical Journal โดยใส
หมายเลขเรยงลาดบทอางองในเนอเรอง (Superscript)
โดยบทความทมผเขยนจานวน 3 คน หรอนอยกวาใหใส
ชอผเขยนทกคน ถามากกวา 3 คน ใหใสชอเฉพาะ 3 คน
แรก ตามดวยอกษร et al ดงตวอยาง
วารสารภาษาองกฤษ Leelayuwat C, Hollinsworth P, Pummer S, et al.
Antibody reactivity profi les following immunisation
with diverse peptides of the PERB11 (MIC) family.
Clin Exp Immunol 1996;106:568-76.
วารสารทมบรรณาธการ Solberg He. Establishment and use of reference
values with an introduction to statistical technique.
In: Tietz NW, ed. Fundamentals of Clinical Chemistry.
3rd. ed. Philadelphia: WB Saunders, 1987:202-12.
3. การสงตนฉบบ สงตนฉบบ 1 ชด ของบทความทกประเภทในรปแบบ
ไฟลเอกสารไปท อเมลลของ รศ.นพ.สมศกด เทยมเกา
[email protected] พรอมระบรายละเอยดเกยวกบ
โปรแกรมทใช และชอไฟลเอกสารของบทความใหละเอยด
และชดเจน
4. เงอนไขในการพมพ 4.1 เรองทสงมาลงพมพตองไมเคยตพมพหรอ
กาลงรอตพมพในวารสารอน หากเคยนาเสนอในทประชม
วชาการใดใหระบเปนเชงอรรถ (foot note) ไวในหนาแรก
ของบทความ ลขสทธในการพมพเผยแพรของบทความท
ไดรบการตพมพเปนของวารสาร
4.2 ขอความหรอขอคดเหนตาง ๆ เปนของผเขยน
บทความนน ๆ ไมใชความเหนของกองบรรณาธการหรอ
ของวารสาร และไมใชความเหนของสมาคมประสาทวทยา
แหงประเทศไทย
4.3 สมาคมฯจะมอบวารสาร 5 เลม ใหกบผเขยน
ทรบผดชอบในการตดตอเปนอภนนทนาการ
สารบญ
RECENT ADVANCEแกไขโซเดยมในเลอดตาอยางไรไมใหเกดภาวะโอดเอส
1
ORIGINAL ARTICLEQUALITY OF LIFE AND SLEEP QUALITY AMONG PATIENTS WITH LOW BACK P AIN
9การศกษาเชงสงเกตเพอประเมนประสทธผลของการรกษาอาการปวดศรษะไมเกรนในระยะกาเรบดวยการ
ฉดยาชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท GREATER OCCIPITAL ในคลนกโรคปวดศรษะเชยงใหม
18
TOPIC REVIEWความร ทศนคตและการปฏบตตอโรคลมชก
29
INTERESTING CASENEUROLEPTIC MALIGNANT SYNDROME จากการไดรบยา PALIPERIDONE LONG ACTING INJECTION
รวมกบ ORAL RISPERIDONE และ INTRAMUSCULAR HALOPERIDOL41
JOURNAL READINGVACCINATION AND NEUROLOGICAL COMPLICATION?
53
นานาสาระการพฒนาการรกษาคนทเปนลมชกในภาคอสาน ประเทศไทย
56
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 1
นพ.ปรมตถ ธมาไชยอายรแพทยโรคไต โรงพยาบาลกรงเทพ ขอนแกน จงหวดขอนแกน
บทนา
ภาวะโอดเอส (ODS, osmotic demyelination
syndrome) หรอในอกชอหนงเรยกวา central pontine
myelinolysis และ extrapontine myelinolysis โดยชอ
ODS เนนทกลไกลการเกดโรค สวน central pontine
myelinolysis และ extrapontine myelinolysis เนนท
ตาแหนงของรอยโรค พบไดในผปวยทไดรบการแกไข
ภาวะโซเดยมในเลอดตาอยางรวดเรว มกพบในผปวยท
มระดบโซเดยมในเลอดตงตนทนอยกวาหรอเทากบ 120
mEq/L เปนเวลา 48 ชวโมงขนไป แตในรายทมปจจย
เสยงสามารถพบภาวะนไดแมจะมระดบโซเดยมตงตนท
สงกวาคาดงกลาว เนองจากภาวะนเปนภาวะแทรกซอน
ทเกดจากการรกษา เดมเชอกนวาไมสามารถกลบมาเปน
ปกตได แตเมอเวลาผานไปหลงจากตดตามเปนเวลา
ประมาณ 6-8 สปดาห ผปวยบางรายมอาการทางระบบ
ประสาทหายเปนปกตและผปวยจานวนหนงอาการดขน
ลาสดมการทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ1 พบวา ใน
ชวงสบปทผานมา มผปวยทอาการดขนประมาณรอยละ
52 และอตราการเสยชวตประมาณรอยละ 25 ซงบงบอก
วาแพทยมองคความรเกยวกบภาวะนมากขน ดงนนการ
ปองกน การวนจฉย การใหการรกษาและดแลตอเนองจง
มความสาคญเปนอยางยง
อาการและอาการแสดง
ผปวยมอาการทางระบบประสาทไดแก behavioral
disturbance, slurred speech, dysarthria, dysphagia,
paraparesis หรอ quadriparesis, lethargy, confusion,
disorientation, obtundation และ coma สวนอาการ
การชกพบไดนอย ในผปวยทมอาการรนแรงอกประเภท
หนงคอกลมอาการ locked in syndrome โดยมลกษณะ
รสกตวแตไมสามารถขยบตวหรอพดได สามารถโตตอบ
ไดเพยงการกลอกตาเทานน เนองจากพยาธสภาพเกดท
กานสมองระดบตากวาการควบคมการกลอกตา อาการท
พบมกจะเกดขนประมาณ 2- 6 วน หลงจากทมการเพม
ขนของระดบโซเดยมในเลอดอยางรวดเรว
แกไขโซเดยมในเลอดตาอยางไรไมใหเกดภาวะโอดเอส
นพ.ปรมตถ ธมาไชย
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 20152
แนวทางการวนจฉย
การวนจฉยพจารณาจากประวต เชน ปจจยเสยง
ความเรวของการแกไขและระดบโซเดยมในเลอดตงตน
อาการและอาการแสดงทสงสย รวมกบสงตรวจทางรงส
magnetic resonance imaging (MRI) เนองจาก MRI
มความไวตอการตรวจพบความผดปกตของใยประสาท
และสามารถตรวจสอบพยาธสภาพในระดบกานสมอง
ซงอยภายในฐานกะโหลกศรษะได ซงพบลกษณะดงรป
ท 1 พยาธสภาพทางรงสจาก MRI นนอาจพบไดหลงจาก
มอาการนานถง 4 สปดาห ดงนนในรายทมอาการของ
ระบบประสาทชดเจนแต MRI ไมพบพยาธสภาพในชวง
แรกกไมสามารตดภาวะนออกไปได ตองอาศยการทาซา
หรอใชเทคนคเพมเตมทเรยกวา diffusion-weighted
imaging รวมดวย
รปท 1 ภาพ ก.แสดง MRI of Brain. T2-weighted MRI of the brain demonstrating pontine demyelination (arrows) ภาพ ข. แสดง T2-weighted MRI of the brain demonstrating basal ganglia demyelination. (ทมาเอกสารอางองท 2)
กลไกการเกดภาวะโอดเอสจากการแกไขภาวะโซเดยมในเลอดตาอยางรวดเรว
เมอมระดบโซเดยมในเลอดตาลงจะเกดความแตกตาง
ของความเขมขนของสารภายในเซลลและภายนอกเซลล
แตเชลลสมองมกลไกลการปรบตวโดยภายในเซลลจะลด
ปรมาณความเขมขนของสารละลาย ใหมความสมดล
กบภายนอกเซลล ซงตองอาศยระยะเวลาประมาณ 48
ชวโมง หากความเขมขนของสารละลายภายนอกเซลล
เพมในอตตราทเรวเกนไปจะทาใหเกดผลเสย เนองจาก
นาภายในเซลลจะเคลอนทออกจากเซลลทาใหปรมาตร
ของเซลลลดลงและมการลอกตวของเยอหมประสาท
เกดการฉกขาดของ blood brain barrier ตามมาดวย
การสมผสกนระหวาง glia cell กบ complement และ
cytokine ชกนาใหมขบวนการ apoptosis และภาวะโอ
ดเอสในทสด2 ดงแสดงในรปท 2 โดยเฉพาะในรายมการ
ปรบตวของสมองทไมปกตไป เชน ผปวยพษสราเรอรง
ผปวยขาดสารอาหาร เปนตน
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 3
รปท 2 แสดงกลไกการเกดภาวะโอดเอส (ทมาเอกสารอางองท 3)
การปองกนภาวะโอดเอส มดงน
1. ประเมนความเสยงของภาวะโอดเอส
2. กาหนดเปาหมายและอตราเรวในการแกไข
3. คานวณปรมาณทตองการและเลอกสารนาท
ตองการ
4. มการเฝาระวงและตดตามการรกษาอยางใกลชด
5. การแกไขเมอมการเพมขนของโซเดยมทเรว
เกนไป (over correction)
ปจจยเสยงของการเกดภาวะภาวะโอดเอส
1. ระดบโซเดยมในเลอดกอนแกไข ระดบนอย
กวาหรอเทากบ 105 mEq/L แตระดบทตากวา 120
mEq/L กพบวามรายงานเชนกน4
2. ความเรวในการแกไข อตราเพมขนของ
ระดบโซเดยมในเลอดทมากกวา 8-10 mEq/L ภายใน
24 ชวโมง หรอ มากกวา 18 mEq/L ภายใน 48 ชวโมง
จากรายงานของ Stern และคณะ5 พบวาการเพมระดบ
โซเดยมไมเกน 12 mEq/L ภายใน 24 ชวโมง และ ไมเกน
18 mEq/L ภายใน 48 ชวโมง จะชวยปองกนภาวะโอดเอส
ได นอกจากน Oh และ Androgue6 แนะนาวา ไมควรเพม
ระดบโซเดยมเกน 8 ภายใน 24 ชวโมง นอกจากนยงตอง
ระวงในผกรณทมการเพมขนของระดบโซเดยมในเลอด
อยางรวดเรวโดยไมไดตงใจ (auto-correction) ในผปวย
ทมการลดการทางานของ antidiuretic hormone อยาง
เฉยบพลนดวย เชน ในผปวยทไดรบสารนาอยางรวดเรว
เพอแกไขภาวะขาดนา แลวเกดการขบนาปสสาวะออก
มามากทนท (prompt diuresis)
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 20154
3. โรคหรอภาวะทพบรวม2 เชน hypokalemia,
alcoholism, malnutrition, advance liver disease,
post liver transplantation และภาวะอนทมรายงานวา
อาจมความเกยวของเชน การไดรบ thiazide เปนเวลา
นาน คนไขไฟไหม คนไขหลงการผาตด pituitary และ
ผปวยผาตดทไดรบ glycine infusion เปนตน
การแกไขภาวะโซเดยมในเลอดตา
สงทตองคานงถงเมอมการแกไขภาวะโซเดยมตาคอ
อตราการเพมขนของระดบโซเดยมในเลอดตอชวงระยะ
เวลา โดยในรายทไมมความเสยงของการเกดภาวะโอด
เอส อตราการเพมขนของระดบโซเดยมในเลอดไมควร
เกน 8-10 mEq/L ตอวน บางตาราแนะนาประมาณ 10-
12 mEq/L ตอวน หรอ 18 mEq/L ตอ 48 ชวโมง และใน
รายทมความเสยงตาหรอปานกลางแนะนาใหเพมระดบ
โซเดยมในเลอด 6-8 mEq/L ตอวน แตหากมความเสยง
สงควรแกไขระดบโซเดยมในเลอดเพมจากระดบตงตนใน
อตราเพยง 4-6 mEq/L ตอวนเทานน7 สวนเปาหมายของ
ระดบโซเดยมในเลอดนนคอ อยในเกณฑปกต ( 135-145
mEq/L) เพราะในรายทระดบโซเดยมในเลอดตานานๆ
แมจะไมมอาการกมความเสยงตอการหกลมและภาวะ
กระดกพรน ผเชยวชาญบางทานแนะนาวา ใหแกไขระดบ
โซเดยมทางหลอดเลอดดาใหใกลเคยงระดบ 120-125
mEq/L เนองจากผปวยทมระดบโซเดยมทตากวา 120
mEq/L มกจะมอาการและอาการแสดง แตจะตองไมเกน
อตราเรวทยอมรบไดในแตละความเสยง หลงจากนนคอย
แกไขดวยอตราทชาลงจนอยในเกณฑปกต
วธการแกไขภาวะโซเดยมตา
ในกลมทไดรบการประเมนแลวพบวาผปวยมภาวะ
ขาดเกลอในรางกายมขนตอนการแกไขดงน
ขนตอนท 1 คานวณปรมาณโซเดยมทตองการ โดย
คานวณจากปรมาณความแตกตางของโซเดยมทตองการ
และโซเดยมตงตน คณกบปรมาณนาในรางกาย
Sodium requirement (mEq) = (desired sodium
- serum sodium) x total body water
ขนตอนท 2 หากใหโซเดยมในรปสารนาใหคานวณ
ปรมาณสารนาทตองให โดยนาปรมาณโซเดยมทตองการ
จากขนตอนท 1 มาหารดวยความเขมขนของโซเดยม
ในสารละลายตอ 1 มลลลตร จะไดปรมาณสารนาเปน
มลลลตร หรอคดจากสตรคานวณการเปลยนแปลงระดบ
โซเดยมในเลอดโดยเลอกสารนาตงตนสามารถคานวณ
ไดดงตารางท 1
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 5
ตารางท 1 แสดงสตรการคานวณการเปลยนแปลงระดบโซเดยมในเลอดและสารนาทสามารถใหได (ทมาเอกสาร
อางองท 3)
วธการเลอกสารละลายและความเรวในการแกไข
พจารณาจากความเสยงของการเกดโอดเอส ความ
รนแรงและอาการของผปวย นอกจากนยงตองพจารณา
ความสามารถในการรบสารนาเขาสรางกายผปวยดวย
และความจาเปนของการใหสารนาทมความเขมขนสง
ดวยเชน ในผปวยทมลกษณะขาดนาควรเลอกสารนา
ชนด 0.9% NaCl หากผปวยมอาการทางระบบประสาท
สามารถใชสารนาทมความเขมขนของโซเดยมสง เชน
3 % NaCl โดยหากใหในอตราเรว 1 มลลลตรตอนา
หนกตวตอชวโมง คาโซเดยมในเลอดจะเพมขนประมาณ
1 mEq/L ตอชวโมง โดยตองมการจากดปรมาณและ
จานวนชวโมงการใหสารนาชนดนอยางดเปนตน เฉพาะ
ใน acute symptomatic water intoxication เชน ใน
นกกฬาวงมาราธอนทมอาการทางระบบประสาทจาก
ระดบโซเดยมในเลอดตา สามารถให 3% NaCl ปรมาณ
100-150 มลลตร ทางหลอดเลอดดาในเวลาเพยง 10-15
นาทเทานน
การเฝาระวงและตดตามการรกษา
เนองการคานวณไดจากการสมมตคลายกบการ
ผสมสารนาทมความเขมขนแตกตางกนในหลอดทดลอง
แตผปวยบางรายอาจมการสญเสยสารนาหรอไดรบ
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 20156
สารนาจากแหลงอน ทาใหปรมาณโซเดยมและนาใน
รางกายเปลยนแปลงไป เพอไมใหมความผดพลาดจาก
การรกษา จะตองมการตดตามระดบเกลอแรในเลอด
เปนระยะ เชน ตองกาหนดเปาหมายในการแกไขภายใน
8 ชม.และ 24 ชม. มการตดตามดผลการรกษาอยางใกลชด
ผเชยวชาญบางทานแนะนาใหตดตามระดบโซเดยม
ในเลอดทก 2-3 ชวโมงในชวงแรก
การจดการเมอมระดบโซเดยมในเลอดเพมมากเกนไป (Over correction)
จดประสงคหลก คอ การลดระดบโซเดยมในเลอด
ใหกลบมาสชวงระดบทยอมรบได จากหลกการละลาย
สารนา หากตองการใหความเขมขนลดลงตองผสมดวย
ตวทาละลายทมความเจอจางมากกวา ดงนนการใหนา
เปลาหรอสารนาทมความเขมขนของโซเดยมนอยกวา
ความเขมขนของโซเดยมในเลอดจะทาใหระดบโซเดยม
ในเลอดลดลง (re-lowering) ดงรปท 3
รปท 3 แสดงการลดระดบโซเดยมในเลอดในผปวยแตละกลม(ทมาจากเอกสารอางองท 7)
จากการคานวณดงสตรในตารางท 1 ซงสามารถ
ประมาณการใหนาบรสทธประมาณ 1 ลตรอยางเดยว
จะทาใหระดบโซเดยมในเลอดจะลดลงประมาณ 4- 5
mEq/L หรอคาแนะนา ให 5% dextrose water 6 mL/kg
lean body weight ทางหลอดเลอดดาภายใน 2 ชวโมง
ระดบโซเดยมในเลอดลง 2 mEq/L สวนอตราเรวของ
การแกไขขนกบความสามารถของการรบนาทใหเขาไป
ในผปวย นอกจากนถาตองการใหระดบโซเดยมในเลอด
ลดลงรวดเรวยงมวธการใหฮอรโมนหรอสารทเพมการ
ดดซมนากลบคอ antidiuretic hormone หรอการให
desmopressin โดยมคาแนะนาโดยเฉพาะในรายทม
ระดบโซเดยมในเลอดตงตนนอยกวา 120 mEq/L ดงน 7
1. ทดแทนสารนาโดยใหดมนาเปลา หรอ 5%
dextrose water ทางหลอดเลอดดาในปรมาณ 3 ml/kg/
hour
2. Desmopressin 2-4 micrograms parenterally
ทก 8 ชวโมง
3. ตรวจระดบโซเดยมในเลอดทกชวใมงและให
สารนาจนกวาระดบโซเดยมในเลอดจะกลบมาอยในชวง
คาทตองการคอ นอยกวา8-10 mEq/L ใน 24 ชวโมง หรอ
18 mEq/L ใน 48 ชวโมง
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 7
การรกษาเมอเกดภาวะโอดเอส
1. Re-lowering จากการทดลองในหน8 พบวา
เรมทาภายใน 4 ชวโมง ไดผลลพธทดกวาเรมทาท 8-10
ชวโมงหลงจากทมอาการ ไมมการทดลงแบบเปรยบเทยบ
ในมนษย แตมการรายงานผปวยและการรกษา9 ดงรปท
4 โดยแสดงใหเหนถงระดบโซเดยมตงตน 106 mEq/L ผ
ปวยมอาการทางระบบประสาท ไดรบการแกไขจนเพม
เปน 129 mEq/L ภายในเวลา 48 ชวโมง 2 วนหลงจากนน
เกดอาการผดปกตทางระบบประสาท ลกษณะเขาไดกบ
ภาวะโอดเอส ไดรบการรกษาดวยการลดระดบโซเดยมใน
เลอดลงอยางรวดเรวเปน 120 mEq/L แลวคอยๆ แกไข
ใหระดบเพมมากขน อาการทางระบบประสาทคอยๆ ด
ขนตามลาดบ ขอจากดของกรณนเนองจากไมมตวเปรยบ
เทยบ ผปวยอาจดขนจากการแกไขภาวะโอดเอสหรอดขน
เอง จงไมสามารถสรปได
2. รกษาตามอาการและระวงภาวะแทรกซอน เชน
การสดสาลก การตดเชอ เปนตน แนะนาวาใหพยายาม
แกไขใหเรวทสดและตดตามอาการของผปวยอยางนอย
6-8 สปดาห กอนทจะสรปวาอาการไมสามารถกลบมา
เปนปกตหรอดขนได (irreversible)
3. Plasmapheresis10 มรายงานวาไดประโยชนใน
รายททาทนทหลงไดรบการวนจฉย
รปท 4 แสดงตวอยางอาการผปวยรายหนง การแกไขและระยะเวลาตลอดจนชวงทมอาการของการเกดภาวะโอดเอส (ดดแปลงจากเอกสารอางองท 9)
สรป
แมจะมรายงานการหายจากภาวะนไดแตไมใช
ทกราย ดงนนวธทดทสดคอ การปองกน โดยเฉพาะใน
รายทมความเสยง หลงการรกษาจะตองมการตดตาม
ระดบเกลอแรในเลอดอยางเหมาะสม อาจตองกาหนด
เปาหมายในการแกไขใน 8 ชม.และ 24 ชม. และมการ
ตดตามดผลการรกษาอยางใกลชด รวมทงในกรณทม
การเพมขนของระดบโซเดยมมากจนเกนไปจะตองมการ
แกไขอยางเหมาะสมและทนทวงท
เอกสารอางอง
1. Singh JD, Fugate JE, Rabinstein AA. Central pontine and
extrapontine myelinolysis: a systematic review. European
Journal of Neurology 2014, 1443 – 50.
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 20158
2. King JD, Rosner MH, Osmotic demyelination syndrome.
Am J Med Sci 2010;339:561–7.
3. Adrogue HJ , Madia NE. Hyponatremia. N Eng J Med
2000;342,1581-9.
4. Sterns RH, Cappuccio JD, Silver SM, Cohen EP.
Neurologic sequelae after treatment of severe
hyponatremia: amulticenter perspective. J Am Soc
Nephrol 1994; 4:1522 – 30.
5. Sterns RH. Severe symptomatic hyponatremia: treatment
and outcome. A study of 64 cases. Ann Intern Med 1987;
107:656 – 64.
6. Oh MS, Uribarri J, Barrido D, et al. Danger of central pontine
myelinolysis in hypotonic dehydration and recommen
dation for treatment. Am J Med Sci 1989; 298:41-3.
7. Verbalis JG, Goldsmith SR, Thompson CJ. Diagnosis,
evaluation, and treatment of hyponatremia: expert panel
recommendations. The American Journal of Medicine
2013 ;126, S1-S42.
8. Soupart A, Penninckx R, Stenuit A, et al. Reinduction of
hyponatremia improves survival in rats with myelinoly
sis-related neurologic symptoms. J Neuropathol
Exp Neurol 1996; 55:594- 601.
9. Oya S, Tsutsumi K, Ueki K, Kirino T. Reinduction of
hyponatremia to treat central pontine myelinolysis.
Neurology 2001; 57:1931-2.
10. Bibl D, Lampl C, Gabriel C, et al. Treatment of central
pontine myelinolysis with therapeutic plasmapheresis.
Lancet 1999; 353:1155.
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 9
Abstract
Objective: To evaluate the potential factors
affect quality of life and sleep quality in patients
presented with low back pain in Phramongkutklao
hospital.
Methods: A cross-sectional study enrolled
patients who were diagnosed with low back pain.
Demographic characteristics, history and character
of pain, medications were reviewed. Excessive
daytime sleepiness (using Epworth Sleeping Scale
[ESS]), and health-related quality of life (36-item
Short Form Health Survey [SF-36]) questionnaires
were completed.
Results: Among 103 patients, 36 (35%) were
men and 67 (65%) were women. Mean age was
61.7 ± 14.5 years (range 19-87). The most common
co-morbid health condition was hypertension in 48
patients (46.6%). The mean duration of back pain
was 39.5 months, ranged 0.25-600 months. Most
patients had back pain with radiating to below
knee 49 patients (47.6%). The common etiologies
of low back pain were lumbar spondylosis 37.9%
and spinal stenosis 27.2%. History of back surgery
was 28.2%. Antiepileptic drugs (84.5%) were the
commonest prescribed medication.
The long duration of low back pain showed
signifi cantly increased Epworth sleepiness scale,
indicating poor sleep quality (p=0.043). Low back
pain with neuropathic pain showed worse disability
compared to back pain without this condition by
SF-36, Physical Health domain (Physical functioning
p-value = 0.047, Role limitation due to physical
health p-value = 0.003).
Conclusions: The long duration of back pain
was a strongly negative factor to sleep quality and
neuropathic pain affected quality of life.
Keywords: quality of life, excessive daytime
sleepiness, low back pain
Karn Saksornchai, Pasiri Sithinamsuwan,Chesda Udommongkol
Division of Neurology Unit, Phramongkutklao Hospital
Correspondence:Dr. Karn Saksornchai,
Division of Neurology Unit, Phramongkutklao HospitalBangkok, Thailand. Email: [email protected]
Quality of Life and Sleep Quality among Patients with
Low Back P ain
Karn Saksornchai,Pasiri Sithinamsuwan,
Chesda Udommongkol
Division of Neurology Unit,
Phramongkutklao Hospital
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201510
Introduction
Back pain is a growing public health problem.
According to World Health Organization, as many as
80% of adults experience back pain in their lifetime.1
Evidences suggest that the prevalence of back
pain is high even in children and adolescents.2,3
Consequences of this condition include economic
burden4-6, disability7, occupational absenteeism9,10,
and diminished work capacity.6,11 Moreover, in
studies examining pain in various regions of the
spine, the overall prevalence rates are highest for
low back pain, followed by neck pain and mid back
pain.8,12,13 It has also been observed that women are
more likely to experience back pain than men.2,12-16
Several studies have described the relationship of
either back or neck pain with health-related quality
of life. Most of them were conducted on different
general adult populations12-16 or patients with chronic
back pain17-21 and fewer on other populations such
as school children22 and elderly23. Back pain affects
quality of life and sleep quality, however, little is
known about these conditions in Thailand. Insight
into these data might raise awareness of local and
regional government health authorities and lead to
improvements in health care service for people with
back pain. Therefore, the purpose of this study was
to determine character and burdens of low back
pain in the aspects of excessive daytime sleepiness,
indicating sleep quality, and quality of life.
Methods
Population: We included consecutive patients
with low back pain presented to outpatient Spine
clinic, Phramongkutklao Hospital, between June
2014 and November 2014.
Measures: Patients had been directly inter-
viewed and asked to complete questionnaires.
Demographic characteristics, history and character
of pain and medications were assessed. The ques-
tionnaires comprised questions about quality of
life, using the Short Form 36 Health Survey (SF-36)
and excessive daytime sleepiness, using Epworth
Sleeping Scale (ESS). Patients with back pain were
also assessed for neuropathic component using
DN4 questionnaire 41 (Douleur Neuropathique en
4), indicating a present of neuropathic pain if the
score ≥4.
The ESS composes of 8 questions asking the
subjects to rate their probability of falling asleep
(doze) on a scale of increasing probability from 0
to 3 for eight different situations that most people
engage in during their daily lives. A number in the
range of 0-10 indicates normal while the 11-24
indicates excessive daytime sleepiness.
The SF-36 is a measure of health status. This
questionnaire consists of eight scaled scores,
which are the weighted sums of questions in their
sections.Each scale is directly transformed into a
0-100 scale on the assumption that each question
carries equal weight. The lower the score indicates
the more disability whereas the higher the score the
less disability.
Statistical analysis: The continuous data were
determined in mean and standard deviation. The
discrete data were determined in number and percent.
Comparisons between groups were evaluated by
unpaired student’s t test for continuous data and
chi-square test for categorical data. All p values
were two-sided with a level of signifi cance was
0.05. Statistical analysis was performed using SPSS
version 16 software package.
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 11
Results
A total of 103 patients with low back pain were
recruited into the study. There were 36 men (35%)
and 67 women (65%), with the mean age of 61.7 ±
14.5 years (range 19-87). Eighteen patients (17.5%)
had a history of alcohol consumption or drug abuse.
The three most common chronic co-morbid health
conditions were hypertension 48 patients (46.6%),
dyslipidemia 27 patients (26.2%) and diabetes
mellitus 26 patients (25.2%). The demographic and
clinical characteristics of the studied patient were
given in Table1.
The average duration of back pain was 39.5
months, range 0.25-600 months. The majority
of patients had taken various medications, most
common was antiepileptic drugs (84.5%); followed
by non-steroidal anti-infl ammatory drugs (NSAIDs)
(62.1%) and analgesics/opiate (52.4%). History
of back surgery was 28.2%. The two commonest
etiologies of low back pain were lumbar spondylosis
(37.9%) and spinal stenosis (27.2%). Most patients
had back pain with radiating pain to below knee
level 49 patients (47.6%), followed by back only 21
(20.4%). The characteristics of low back pain and
previous treatments amongst the studied population
were summarized in Table1.
Correlation of back pain with quality of sleep evaluated by Epworth sleepiness scale (ESS) The average ESS in this study was 3.6 (range
0-15). The majority of patients (21.4%) had score
0. There were 91 patients (89.2%) with ESS score
£ 10 (normal), while 11 patients (10.8%) with score
≥ 11 (presence of excessive daytime sleepiness,
EDS). The long duration of low back pain showed
statistically signifi cantly increased ESS, indicating
more daily time sleepiness (p=0.043). The associ-
ated factors of EDS was diabetes mellitus (DM),
which 54.5% of low back pain patients with EDS
sleepiness had DM while 22.0% of low back pain
patient without EDS had DM, p value =0.019. Age,
gender, etiologies and characters of low back pain
and medication use were not associated with exces-
sive daytime sleepiness. The details of each group
were shown in Table 2.
Correlation of back pain with quality of life eval-uated by the Short Form 36 Health Survey<SF-36> SF-36 was determined to 8 important domains,
Physical functioning, Role limitation due to Physical
health, Role limitation due to emotional problem,
Energy/fatigue, Emotional well-being, Social func-
tioning, Pain, General health. The average of total
SF-score was 49.5 (range 6-99). The low back
pain patients with neuropathic pain showed lower
SF-36, representing more disability, than without
this condition, which this fi nding showed statistically
signifi cant especially in Physical Health domain. The
details of SF-36 score both total and 8-domains and
subgroup for neuropathic pain assessment were
shown in Table 3.
Table 1. Demographic and clinical characteristics
(n = 103)
Variables Number (%)
Age, years Mean ±SD
Range
61.7 ±14.5
19-87
Sex Male
Female
36 (35)
67 (65)
Alcohol/drug abuse 18 (17.5)
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201512
Variables Number (%)
Comorbid medical illness Diabetes mellitus
Hypertension
Dyslipidemia
Gout
Ischemic heart disease
Cancer
26 (25.2)
48 (46.6)
27 (26.3)
5 (4.9)
6 (5.8)
4 (3.9)
Duration of back pain Mean ± SD
Range
39.5 ±82.8
0.25-600
History of previous back surgery 29 (28.2)
Previous medication Paracetamol
Non-sterioidal
anti-infl ammatory drugs
Muscle relaxants
Analgesics,opiate
Antidepressant
Antiepileptic
Pregabalin
Gabapentin
Pregabalin+ gabapentin
27 (26.2)
64 (62.1)
48 (46.6)
54 (52.4)
16 (15.5)
87 (84.5)
55 (53.4)
28 (27.2)
5 (4.9)
Causes of back pain Spondylosis
Disc herniation
Spinal stenosis
Myofascial pain
Other (trauma, cancer)
39 (37.9)
13 (12.6)
28 (27.2)
5 (4.9)
16 (5.5)
Location of pain Back only
Radiating pain to thigh
Radiating pain to below knee
Neurological defi cits
21 (20.4)
15 (14.6)
49 (47.6)
17 (16.5)
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 13
Table 2. Excessive daytime sleepiness evaluated by Epworth sleepiness scale
Variables Normal (ESS0-10), n=91 N (%)
EDS (ESS 11-24), n=11 N (%)
p-value
Age, years, mean ± SD 61.7 ± 14.1 62.6 ±18.1 0.841
Male 31 (34) 4 (36.4) 0.879
Alcohol/drug abuse 16 (17.6) 1 (9.1) 0.475
Hypertension 44 (48) 4 (36.4) 0.452
Diabetes mellitus 20 (22.0) 6 (54.5) 0.019*
Dyslipidemia 23 (25.3) 4 (36.4) 0.431
Duration of back pain, months, mean ± SD 33.9 ± 60.9 87.5 ±183.5 0.043*
History of previous back surgery 27(29.7) 2 (18.2) 0.342
Etiologies of low back pain 0.528
Spondylosis 33 (36) 6 (54.5) -
Disc herniation 13 (14.28) 0 -
Spinal stenosis 25 (27) 3 (27) -
Myofascial pain syndrome 4 (4.4) 1 (9.1) -
Others (trauma, cancer) 15 (16.5) 1 (9.1)
Location of pain 0.165
Pain at back only (no radiating pain) 20 (22) 1 (9.1) -
Pain radiate to thigh 11 (12) 4 (36.4) -
Pain radiate to below knee 45 (49) 4 (36.4) -
With neurological defi cit 15 (16.5) 2 (18.2) -
Treatment
NSAIDs 60 (65.9) 5 (45.5) 0.182
Muscle relaxants 42 (46.2) 6 (54.5) 0.598
Analgesics, opiate 49 (53.8) 5 (45.5) 0.417
Antidepressant 14 (15.4) 2 (18.2) 0.545
Antiepileptic 79 (86.8) 8 (72) 0.213
Pregabalin 51 (56) 4 (36.4) 0.346
Gabapentin 24 (26.4) 4(36.4) -
Pregabalin+ gabapentin 5 (5.5) 0 -
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201514
Table 3. Quality of life (SF-36) in low back pain with/without neuropathic component
Variables Overall (n = 102) With neuropathic pain (n=49)
No neuropathic pain (n=53)
p-value
Physical functioning 46.1 ± 27.6 40.2 ± 25.6 51.0 ± 28.6 0.047*
Role limitation due to physical
health
14.3 ± 33.0 4.6 ± 11.4 23.6 ± 40.8 0.003*
Role limitation due to emotional
problem
44.3 ± 53.5 36.7 ± 52.8 50.3 ± 53.8 0.201
Energy/fatigue 61.6±26.4 60.3 ± 27.1 63.0 ± 26.1 0.608
Emotional well-being 68.27±24.6 65.8±26 70±23.4 0.340
Social functioning 65.5±34.6 64.5±32.4 65.7±36.8 0.859
Pain 52.3 ± 22.9 48±20 56.4±25.3 0.067
General health 43.6±24.9 41.3±24.6 45.79±25.4 0.368
Total SF-36 49.5 ± 21.8 45.24±18 53.28±24.5 0.063
Discussion
Low back pain is a very common condition in
clinical practice, causing disability affecting qual-
ity of life and sleep quality. Our study showed that
this condition seems more common in women than
men, similar to some previous studies 12, 24-27, while in
other studies from USA and Europe, gender specifi c
was inconsistent28-31. More formal epidemiological
researches are needed to determine this aspect as
regional differences. The most popular medication
for back pain treatment in our spine clinic was an-
tiepileptic drug especially pregabalin, similar to one
study showing that chronic low back pain was more
common to develop neuropathic pain 32 , though
reliable prevalence rated are not currently available.
Rates of back pain were highest in patients with a
diagnosis of spondylosis or spinal canal stenosis,
37.9% and 28% respectively.
Most of patients with low back pain in our study
had no trouble with sleep quality. However it was
found that the long duration of back pain was sig-
nifi cantly associated with more excessive daytime
sleepiness. This corresponded with many studies
that chronic low back pain was associated with
many negative dimensions of quality of life including
sleep. Signifi cant self-reported sleep disturbance
affected up to 55% of people with low back pain.33-
37 Moreover, in our study DM seems to affect sleep
quality.
We found a signifi cant relationship between
back pain and some SF-36 dimensions. The
statistics significant differences of neuropathic
components were seen in physical health domain
(physical functioning, role limitation due to physical
health). This was also recognized concordance with
the results of previous studies 38, 39, 40. It might be
assumed that the participants experiencing back
pain were more likely to have worse scores on the
physical function scale and physical health scale.
Non-surprisingly, it was found that neuropathic pain
was associated with poorer physical health.
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 15
The strength of this study was that we used two
standardized functional assessment questionnaires,
SF-36 and Epworth sleepiness scale to assess
quality of life and sleep. We could fi nd a burden of
neuropathic pain in low back pain that signifi cantly
affected quality of life which requires proper treat-
ment. To our knowledge this was the fi rst report in
Thailand and would alert physicians in the future.
The interpretation of this study is subjected to some
limitations. First, the cross-sectional observational
design as opposed to a longitudinal design does
not allow for the examination of the causal relation-
ship of back pain and quality of life or sleepiness.
Second, we assessed only duration of pain and
not its severity. Previous studies indicated that the
crude relationship between pain severity (grade of
pain intensity and associated disability) and health-
related quality of life is negative 14, 16. However, the
same was not true after adjustment for different
confounding variables 13, 14. Finally, because of data
unavailability, we did not control for other potential
confounders, such as depression. It is possible
that the inclusion of more covariates in our analy-
ses would reduce effect sizes, but this should be
confi rmed in future research.
Conclusions
The long duration of back pain was a strongly
negative factor to sleep quality and neuropathic
pain affected quality of life.
Acknowledgement
I would like to share my deep gratitude to
1. Neurology staff : Dr.Pasiri Sitinamsuwan,
Dr.Chesda Udommongkol
2. My colleague : Dr.Patima Weenasonti
References
1. WHO Scientifi c Group on the Burden of Musculoskeletal
Conditions at the Start of the New Millennium. The burden
of musculoskeletal conditions at the start of the new mil-
lennium. Geneva: World Health Organization; 2003.
2. Fejer R, Kyvik KO, Hartvigsen J. The prevalence of neck
pain in the world population: a systemic critical review of
the literature. Eur Spine J 2006;15;834-48.
3. Jones GT, Macfarlane GJ. Epidemiology of low back pain
in children and adolescents. Arch Dis Child 2005;90:
312-6.
4. Maetzel A, Li L. The economic burden of low back pain:
a review of studies published between 1996 and 2001.
Best Pract Res ClinRheumatol 2002;16:23-30.
5. Parthan A, Evans CJ, Le K. Chronic low back
pain:epidemiology , economic burden and patient-re-
ported outcomes in the USA. Expert Rev Pharmacoecon
Outcomes Res 2006;6:359-69.
6. Martin BI, Deyo RA, Mirza SK, et al. Expenditures and
health status among adults with back and neck prob-
lems. J Am Med Assoc 2008;299:656-64.
7. Fejer R, Hartvigsen J. Neck pain and disability due to
neck pain: what is the relation? Eur Spine J 2008;17:80-8.
8. Niemelainen R, Videman T, Battie MC. Prevalence and
characteristics of upper or mid-back pain Finnish men.
Spine 2006;31:1846-9.
9. Cote P, Kristman V, Vidmar M, et al. The prevalence and
incidence of work absenteeism involving neck pain. A
cohort of Ontario lost-time claimants. J Manipulative
Physiol Ther 2009;32:S219-26.
10. United States Department of Labor. Lost-worktime in-
juries and illnesses: characteristics and resulting time
away from work,2000. Washington,DC:Bureau of Labor
Statistics; 2002.
11. Trinkoff AM, Lipscomb JA, Geiger-Brown J, Brady B.
Musculoskeletal problems of the neck, shoulder, and
back and functional consequences in nurses. Am J Ind
Med 2002;41:170-8.
12. Ono R, Higashi T, Takahashi O, et al. Sex differences
in the change in health-related quality of life associated
with low back pain. Qual Life Res 2012;21:1705-11.
13. Cote P, Cassidy JD, Carroll L. The factors associated with
neck pain and its related disability in the Saskatchewan
population. Spine 2000;25:1109-17.
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201516
14. Rezai M, Cote P, Cassidy JD, Carroll L. The asso-
ciation between prevalent neck pain and health-related
quality of life: a cross-sectional analysis. Eur Spine
J2009;18:371-81.
15. Suka M, Yoshida K. Low back pain deprives the Japa-
nese adult population of their quality of life: a question-
naire survey at fi ve healthcare facilities in Japan. Environ
Health Prevent Med 2008;13:109-15.
16. Unsal A, Tozun M, Ayranci U. Prevalence of low back
pain among a group of Turkish men and its effect on
quality of life. Pak J Med Sci 2010;26:930-4.
17. Hasanefendioglu EZ, Sezgin M, Sungur MA, Cimen OB,
Incel NA, Sahin G. Health-related quality of life in patients
with chronic low back pain: effects of pain, clinical and
functional status on quality of life. TurkFiz Tip Rehabil
Derg2012:58:93-8.
18. Horng YS, Hwang YH, Wu HC, et al. Predicting health-
related quality of life in patients with low back pain. Spine
2005;30:551-5.
19. Karjalainen K, Malmivaara A, Mutanen P, et al. Outcome
determinants of subacute low back pain. Spine 2003;
28:2634-40.
20. Klemenc-Ketis Z. Predictors of health-related quality of
life and disability in patients with chronic non-specifi c
low back pain. ZdrVestn 2011;80:379-85.
21. Tavafi an SS, Eftekhar H, Mohammad K, et al. Quality of
life in women with different intensity of low back pain.
Iran J public Health 2005;34:36-9.
22. Balague F, Ferrer M, Rajmil L, Acuna AP, Pellise
F,Cedraschi C. Assessing the association between low
back pain, quality of life, and life events as reported
by school-children in a population-based study. Eur J
Pediatr 2012;171:507-14.
23. Zhu K, Devine A, Dick IM, Prince RL. Association of back
pain frequency with mortality, coronary heart events,
mobility, and quality of life in elderly women. Spine
2007;32:2012-8.
24. Linton SJ, Hellsing AL, Hallden K. A population-based
study of spinal pain among 35-45-year-old individuals.
Prevalence, sick leave, and health care use. Spine
1998;23:1457-63.
25. Leboeuf-Yde C, Nielsen J, Kyvik KO, et al. Pain in the
lumbar, thoracic or cervical regions: do age and gender
matter? A population-based study of 34902 Danish twins
20-71 years of age. BMCmusculoskeletDisord 2009;10.
doi:10.1186/1471-4274-10-39.
26. Schneider S, Randoll D, Buchner M. Why do women have
back pain more than men? A representative prevalence
study in the Federal Republic of Germany. Clin J pain
2006;22:738-47.
27. Hoy D, Bain C, Williams G, et al. A systemic review of
the global prevalence of low back pain. Arthritis Rheum
2012;64:2028-37.
28. Andersson GB. Epidemiological features of chronic low-
back pain. Lancet 1999;354:581-5.
29. Deyo RA, Mirza SK, Martin BI. Back pain prevalence
and visit rates:estimates from US national surveys, 2002.
Spine(Phila Pa1976)2006;31:2724-7.
30. Cecchi F, Debolini P, Lova RM, et al. Epidemiology of
back pain in a representative cohort of Italian persons
65 years of age and older: the InCHIANTI study. Spine
(Phila Pa1976) 2006; 31:1149-55.
31. Carmona l, Ballina J, Gabriel R, et al. The burden of
musculoskeletal diseases in the general population
of Spain:results from a national survey. Ann Rheum
Dis2001;60:1040-5.
32. Freynhagen R, Baron R. The evaluation of neuropathic
components in low back pain. Curr pain headache Rep
2009:13 185-90.
33. Hagen EM, Svensen E, Eriksen HR, Ihlebaek CM, Ursin
H. Comorbid subjective health complaints in low back
pain. Spine 2006;31:1491-5.
34. Marin R, Cyhan T, Miklos W. Sleep disturbance in patients
with chronic low back pain. American journal of physical
medicine &Rehabilitation 2006;85:430-5.
35. Marty M, Rozenberg S, Duplan B, et al. Quality of sleep
in patients with chronic low back pain : a case-control
study. European Spine Journal 2008;17:839-44.
36. Tang NKY, Wright KJ, Salkovskis PM. Prevalence and
correlates of clinical insomnia co-occurring with chronic
back pain. Journal of Sleep Research 2007;1685-95.
37. Purushothaman B, Lingutla K, Singh A, Bhatia C, Pollock
R, Krishna M. Do patients with chronic back pain sleep
well? Spine 2008;8:1S-191S.
38. Unsal A, Tozun M, Ayranci U. Prevalence of low back
pain among a group of Turkish men and its effect on
quality of life. Pak J Med Sci 2010;26:930-4.
39. Hasanefendioglu EZ, Sezgin M, Sungur MA, et al. Health-
related quality of life in patients with chronic low back
pain: effects of pain, clinical and functional status on
quality of life. Turk Fiz Tip Rehabil Derg 2012;58:93-8.
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 17
40. Tavafi an SS, Eftekhar H, Mohammad K, et al. Quality of
life in women with different intensity of low back pain.
Iran J Public Health 2005;34:36-9.
41. Chaudakshetrin P, Prateepavanich P, Chira-Adisai W, et
al. Cross-cultural adaptation to the Thai language of the
neuropathic pain diagnostic questionnaire(DN4). J Med
Assoc Thai 2007;90:1860-5.
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201518
ดลพร ยวศลป, สรตน ตนประเวช, ศวาพร จนทรกระจางสาขาประสาทวทยา ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม
Correspondence: นายแพทย สรตน ตนประเวช สาขาประสาทวทยา ภาควชาอายรศาสตร
คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม 50200Email: [email protected]
การศกษาเชงสงเกตเพอประเมนประสทธผลของการ
รกษาอาการปวดศรษะไมเกรนในระยะกาเรบดวยการฉดยา
ชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท Greater Occipital
ในคลนกโรคปวดศรษะเชยงใหม
ดลพร ยวศลป, สรตน ตนประเวช,
ศวาพร จนทรกระจาง
วตถประสงค: เพอศกษาประสทธภาพในการลดอาการปวดศรษะและผลกระทบของอาการปวดศรษะ
ภายหลงการฉดยาชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท
Greater occipital ในโรคปวดศรษะไมเกรนระยะกาเรบ
วธการ: ทาการศกษาแบบ Prospective Cohort
study โดยเกบขอมลจากผปวยไมเกรนระยะกาเรบ ท
คลนกโรคปวดศรษะ คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลย
เชยงใหมชวงระยะเวลา ม.ย. 2555 – ม.ค. 2556 โดย
ประเมนดานความรนแรงของอาการปวดศรษะโดยใช
มาตรวดระดบความเจบปวด (visual analog scale VAS),
ระยะเวลาทมอาการปวดศรษะ(duration), ผลกระทบ
ของอาการปวดศรษะ (Headache Impact Test , HIT-6
score), อาการเจบหนงศรษะ (allodynia), การกดเจบ
บรเวณเสนประสาท Greater occipital, การลดปรมาณ
การใชยาแกปวดเฉยบพลนชนดรบประทานและศกษา
ผลขางเคยงจากการรกษาทเวลา 5 นาท, 1 และ 4
สปดาห
ผลการศกษา: รวบรวมผปวยโรคปวดศรษะไมเกรนระยะกาเรบ 6 ราย (หญง 4 ราย) อายเฉลย 42.33±5.81 ป
ระยะเวลาการเปนไมเกรนเฉลย 8.33±6.15 ป ท 4
สปดาหพบวาลดระยะเวลามอาการปวดศรษะระดบ 3
(6.00±14.70 เปน 2.33±4.08 ชม./4 สปดาห,p=0.05)
และการใช Tramadol ลดลง (ลดลง 375 มก./คน/4
สปดาห ,p=0.04) อยางมนยสาคญทางสถต คะแนนปวด
ท 5 นาทและระยะเวลามอาการปวดศรษะระดบ1 มลด
ลงแตไมมนยสาคญ ผปวย 1 รายทมอาการ allodynia
และ 3 รายทมการกดเจบบรเวณเสนประสาท Greater
occipital อาการหายหลงการรกษา จากการสงเกตการณ
ไมพบผลขางเคยงรนแรง
สรป: การฉดยาชาสกดกนเสนประสาท Greater
occipital ในโรคปวดศรษะไมเกรนระยะกาเรบม
ประสทธภาพในการรกษาโรคปวดศรษะไมเกรนระยะ
กาเรบ โดยทไมพบผลขางเคยงรนแรงจากการรกษา
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 19
บทนา
โรคปวดศรษะไมเกรนเปนโรคปวดศรษะทพบได
บอยในประชากรทวไปและมผลกระทบตอชวตประจาวน
ตอผปวยเปนอยางมาก โดยพยาธสรรวทยาของการเกด
ไมเกรนเกดจากการกระตน Ophthalmic branch ของ
Trigeminal nerve เปนผลใหเกดหลอดเลอดบรเวณศรษะ
ขยายตวและกระตนเสนประสาททลอมรอบบรเวณนน
มหลายทฤษฎทอธบายพยาธสรระวทยาโดยเชอวาหลอด
เลอดบรเวณศรษะ (large cranial vessel, proximal
intracranial vessel or dura mater) ขยายตวกระตน
Ophthalmic division ของ Trigeminal nerve สวน
โครงสรางใน posterior fossa จะรบความรสกดวย
แขนงของ C2 nerve root เมอมการกระตนเสนประสาท
ทบรเวณดงกลาว จะสงผลใหมการสงกระแสประสาท
ไปสการกระตนเซลลประสาท Trigeminal nucleus
complex ใน brainstem และ dorsal horn ของ C1-2
ของไขสนหลง โดยทเมอมการกระตนเซลลประสาท
Trigeminal nuclear complex กจะทาใหเกด refer pain
ไปยงบรเวณทรบความรสกดวยเซลลประสาทเดยวกน1
เชน เมอผปวยมอาการปวดศรษะไมเกรนจากมการกระ
ตนเสนประสาท Trigeminal nerve และมการกระตน
Trigeminal nuclear complex กจะทาใหผปวยมอาการ
ปวดในบรเวณทมการเลยงดวยเสนประสาท C1-2 ดวย
จากขอมลดงทไดกลาวขางตนทาใหนาไปสวธการรกษา
ดวยการลดความไวและการกระตน Trigeminal nucleus
ทอยใน brainstem ดวยการสกดเสนประสาท Greater
occipital nerve (greater occipital nerve block,
GONB) ซงเปนแขนงประสาทของ C2 ในผปวยโรคปวด
ศรษะชนดตาง ๆ โดยโรคปวดศรษะทมหลกฐานของการ
รกษาดวย GONB ไดแก cervicogenic headache,
cluster headache, และ migraine2
Greater occipital nerve block เปนเทคนคใน
การสกดกน Occipital nerve โดยการฉดยาชาเฉพาะ
ทโดย มผลตอ thinly myelinated A delta fi bers และ
unmyelinated C fi bers (sensory fi ber) ไมมผลตอ
motor fi ber ในขนาดทใชปกต ซงการสกดกน sensory
fi ber นลดการกระตน Trigeminal nucleus caudalis
และ dorsal horn2 ตามทฤษฎ cervical and trigeminal
convergence ทาใหสามารถลดอาการปวดศรษะไมเกรน
ในทสด3 โดยพบวาลดอาการปวดศรษะไดเรวทสดตงแต
3 นาทหลงการฉดยา4 ผลคงอยอาจไดนานถง 6 เดอนใน
รอยละ 54-85 ของผปวย2 นอกจากนยงสามารถลดอา
การอนๆไดโดยเฉพาะภาวะ allodynia4,6 และการกดเจบ
บรเวณเสนประสาท Greater occipital5 ซงเปนตวทานาย
การตอบสนองตอยาชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท
Greater occipital โดยยาชาเฉพาะททใชในปจจบนอย
ในกลม Amide3 ไดแก lidocaine และ bupivacaine
โดย lidocaine ออกฤทธเรวและสน สวน bupivacaine
ออกฤทธนานกวาแตมรายงานเรองการเปนพษตอหวใจ
ได โดยทวไปใช lidocaineและ bupivacaine ผสมกน
ในอตราสวน 1:1 หรออาจใช lidocaine เพยงชนดเดยว
ผลขางเคยงของยาชาเฉพาะท ไดแก มอาการปวดและ
ชาบรเวณทฉดยา7, ตดเชอบรเวณทฉดยาเกดความ
เสยหายตอเสนประสาท เกดกอนเลอด หรอเสยหายตอ
โครงสรางใกลเคยงบรเวณฉดยา3 อาการเวยนศรษะ
และเปนลม5 เปนตน มรายงานอาการพดไมมเสยง
และกลนลาบากจากการฉดยาตาแหนง suboccipital
ในปรมาณยาขนาดสง9 แตมรายงานเปนสวนนอยและ
อาการคงอยในระยะเวลาสน นอกจากการรกษาไมเกรน
ดวย GONB จะมประสทธภาพทดในการรกษาไมเกรน
และมผลขางเคยงนอย ดงไดกลาวมาแลว ยงมราคาถก
อกดวย อยางไรกตาม การศกษาประสทธภาพการรกษา
ไมเกรนดวย GONB ยงมงานวจยทนอยอยและตองการ
ผมประสบการณและความเชยวชาญในการทาหตถการ
จงอาจเปนปจจยททาใหการรกษาดวย GONB ไมไดรบ
ความนยมเทาทควร
เนองจากโรคไมเกรนเปนปญหาทพบไดบอยและ
มผลกระทบตอคณภาพชวตสง นอกจากนการใชยารบ
ประทานในการรกษาอาจไมไดประสทธภาพทดเทาท
ควร อาจเกดผลขางเคยงจากการใชยา และมราคาสง ดง
นนผวจยมความสนใจศกษาการรกษาดวยการฉดยาชา
เฉพาะทสกดกนเสนประสาท Greater occipital ในการ
รกษาผปวยไมเกรน ซงสามารถทาไดงายในเวชปฏบต
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201520
ลดอาการปวดไดรวดเรว และเปนหตถการทไดทาเปน
ประจาในคลนกโรคปวดศรษะเชยงใหม โดยขอบงชใน
การรกษาดวยการฉดยาชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท
Greater occipital ในผปวยไมเกรนในคลนกโรคปวด
ศรษะเชยงใหม ไดแก โรคปวดศรษะไมเกรนทมอาการ
ปวดไมตอบสนองตอการรกษาดวยยาแกปวด หรอ ใน
ขณะทเรมรบประทานยาปองกนอาการปวดศรษะไมเกรน
ในระยะแรกซงยงออกฤทธไดไมเตมประสทธภาพมากนก
ผวจยจงไดทาการศกษาเชงสงเกตแบบไปขางหนาเพอ
ศกษาประสทธภาพของ การฉดยาชาเฉพาะทสกดกนเสน
ประสาท Greater occipital ในการลดอาการปวด ในแง
ความถและความรนแรงของอาการปวด, การลดการใช
ยารบประทานและผลขางเคยงหลงจากการรกษาดวย
GONB ในกลมผปวยทยงมอาการปวดศรษะไมเกรนใน
ระยะกาเรบ (active migraine) โดยมการตดตามอาการ
เปนระยะเวลา 4 สปดาหเพอตดตามผลระยะสนและ
ระยะยาวในผปวยทมารบการรกษาทคลนกโรคปวด
ศรษะ คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม
วสดและวธการ
รปแบบการวจย: เปนการศกษาแบบ prospec-
tive cohort study โดยเกบขอมลจากผปวยทมารกษา
ทคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ระยะเวลา
มถนายน พศ. 2555 – มกราคม พศ. 2556
ระยะเวลาทผปวยเขารวมการศกษา: 4 สปดาห
โดยหลงจากทผปวยไดรบขอมล รายละเอยดการ
วจยจากแพทยผทาการวจย และยนยอมเขารวมการวจย
ผปวยจะมตารางการพบแพทย 3 ครง ดงตอไปน
• ครงท 1 (1st visit): วนทผปวยเซนยนยอมให
ขอมลวจย และเรมรบการประเมนครงท 1 ประเมนอาการ
กอนฉดยาและหลงฉดยา 5 นาท
• ครงท 2 (2nd visit): มระยะเวลาหางจากครงท
1 เปนระยะเวลา 1 สปดาห
• ครงท 3 (3rd visit): มระยะเวลาหางจากครงท
1 เปนระยะเวลา 4 สปดาห
เกณฑการคดเลอกผปวยเขาการศกษา
1. ผปวยอาย 18 ปขนไป
2. ผปวยทไดรบการวนจฉยไมเกรนตาม ICHD-II10
ทไดรบการรกษาทคณะแพทยศาสตร มหาวทยาลย
เชยงใหม
3. ผปวยทมอาการไมเกรนอยในระยะกาเรบ ไดแก
ผปวยทมอาการปวดศรษะทมผลกระทบตอกจวตรประจา
วนอยางนอย 2 ครง ตอ สปดาห หรอม HIT-6 score อย
ในระดบรนแรง ในชวงระยะเวลาอยางนอยหนงเดอนกอน
หนาเขารวมงานวจย
4. ในผปวยทไดรบยาปองกนโรคปวดศรษะไมเกรน
(preventive medication) ตองไดรบยาในขนาดคงทเปน
เวลาอยางนอย 4 สปดาหกอนคดเขางานวจย
เกณฑการคดเลอกผปวยออกจากการศกษา
1. ผปวยอายนอยกวา 18 ป
2. ผปวยทมภาวะเลอดแขงตวผดปกต
3. ผปวยทมการตดเชอบรเวณผวหนงตาแหนงท
ฉดยาชาเฉพาะท
4. ผปวยทมอาการแพยาชาเฉพาะทอยางรนแรง
5. ผปวยทไมสามารถมาตรวจตดตามผลได
6. ผปวยทมภาวะปวดศรษะเนองจากการใชยา
แกปวดเกนขนาด (medication overused headache,
MOH) ตามเกณฑการวนจฉยของ ICHD-II10
7. ผปวยทมโรคปวดศรษะอนๆ นอกเหนอจากโรค
ปวดศรษะไมเกรนรวมดวย
การเกบขอมล: ผปวยจะไดรบการบนทกขอมลดงน
1. ขอมลพนฐานทวไป ไดแก อาย เพศ และเกณฑ
การวนจฉยโรคไมเกรน
2. ลกษณะอาการปวดและระยะเวลาของอาการ
ปวดศรษะไมเกรน
3. อาการรวมอนๆ เชน เวยนศรษะ, คลนไส
อาเจยน, กลวแสงและเสยง, จดกดเจบบรเวณศรษะ,
อาการปวดกลามเนอ และอาการ allodynia
4. ปจจยกระตนและลดอาการปวดศรษะไมเกรน
5. ประวตครอบครวของอาการปวดศรษะไมเกรน
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 21
6. ความรนแรงและผลกระทบของอาการปวด
ศรษะไมเกรน จะไดรบการประเมนดวยวธดงตอไปน
- ระยะเวลาของอาการปวดศรษะไมเกรน
(headache duration) จากการเกบขอมลดวย ตาราง
บนทกอาการปวดศรษะประจาเดอน โดยบนทก ระยะ
เวลาของอาการปวดศรษะรวมในหนงเดอน และ ระยะ
เวลาของอาการปวดศรษะแยกตามระดบความรนแรง
(ระดบ 1 =รนแรงนอย, ระดบ 2=รนแรงปานกลาง, ระดบ
3=รนแรงมาก)
- ความรนแรง (VAS) โดยวด VAS ของอาการ
ปวดศรษะเฉยบพลน (ในกรณทผปวยมอาการปวดศรษะ
ขณะกาลงไดรบการตรวจ) และคาเฉลยของความรนแรง
ของอาการปวดศรษะ 4 สปดาหกอนและหลงไดรบการ
รกษา
- อาการเจบหนงศรษะ (allodynia)
7. การเจบทจดกดเสนประสาท Greater occipital
8. ประเมนผลของอาการปวดศรษะไมเกรนตอการ
ดาเนนชวตประจาวน โดยการใช Headache Impact
Test-6 (HIT-6 score)
9. การใชยาระงบอาการปวดไดแก ยารกษาอาการ
ปวดเฉยบพลนและยาปองกนอาการปวดกอนและหลง
การฉดยาชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท Greater oc-
cipital 4 สปดาห
10. ผลขางเคยงหลงจากฉดยาชาเฉพาะทสกดกน
เสนประสาท Greater occipital, หลงฉดยาชา 5 นาท, 1
สปดาหและ 4 สปดาห
ตาแหนงและวธการฉดยาชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท Greater Occipital
วดจาก Occipital protuberance ตาลงมา 2
เซนตเมตร และออกมาดานขาง 2 เซนตเมตร เปน
ตาแหนงของ เสนประสาท Greater occipital โดยใช 2%
lidocaine 1.5 cc. ฉดเขาเสนประสาท Greater occipital
ในแตละขาง10
การวเคราะหขอมลและสถต
1. ใชสถตเชงพรรณนา (descriptive statistic)
สาหรบการบรรยายขอมลผปวย โดยขอมลทเปนคาตอ
เนอง (continuous variables) เชน อาย ผปวย, ระยะ
เวลาทเปน, ความรนแรงและความถของอาการปวด
ศรษะไมเกรน ปรมาณยาทรกษาอาการปวดเฉยบพลน
และยาปองกนอาการปวด และ HIT-6 score จะรายงาน
เปนคาเฉลย ± คาเบยงเบนมาตรฐาน สวนขอมลทมคา
นบได (categorical variables) เชน เพศ ,อาการรวม,
ปจจยกระตน, ประวตครอบครวและผลขางเคยง รายงาน
เปนความถหรอรอยละ
2. การเปรยบเทยบความแตกตางกอนและหลง
ฉดยาชาเฉพาะทยบยงเสนประสาท Greater occipital
ใช Student’s t-test สาหรบขอมลคาตอเนอง และ chi
square หรอ Fisher exact test สาหรบขอมลทมคานบ
ได แลวแตความเหมาะสมของขอมล
ผลการศกษา
ในชวงระยะเวลาม.ย. 2555 – ม.ค. 2556 รวบรวม
ผปวยโรคปวดศรษะไมเกรนระยะกาเรบ 7 ราย คดออก
จากการศกษา 1 รายเนองจากไมมาตดตามการรกษา
ผปวยทเขารวมการศกษา 6 รายเปนหญง 4 ราย (รอยละ
66.7) อายเฉลย 42.33±5.81 ป ระยะเวลาการเปน
ไมเกรนเฉลย 8.33±6.15 ป ตาแหนงปวดศรษะพบ
บรเวณทายทอยและขมบ มากทสด (รอยละ 83.3), รอง
ลงมาคอ กลางศรษะ (รอยละ 66.7) อาการสมพนธทพบ
บอยคอ คลนไส/อาเจยน (รอยละ 83.3), เวยนศรษะ (รอย
ละ 83.3), ปวดเมอยกลามเนอ (รอยละ 83.3 ) รองลงมา
คอ กลวแสง (รอยละ 33.3), นาตาไหล (รอยละ 33.3)
และอาการ allodynia (รอยละ 33.3) ปจจยกระตนท
พบบอยคอ กลน (รอยละ 83.3), ความเครยด (รอยละ
66.7), แสงเสยงและสภาวะอากาศ (รอยละ 50) ไมม
ผปวยไดรบการฉดยาชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท
Greater occipital มากอน จานวนชวโมงทมความ
รนแรงของอาการปวดศรษะระดบ 1 (นอย, ไมกระทบ
ตอกจกรรม) เฉลย (ชวโมง/4 สปดาห) กอนและหลง
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201522
ฉดยา 4 สปดาหคอ 22.67± 40.53 และ 18.83±30.97
ชวโมงตามลาดบ (p=0.06) อาการปวดศรษะระดบ 2
(ปานกลาง, มผลกระทบตอกจกรรมแตไมตองนอนพก)
เฉลย (ชวโมง/4 สปดาห) กอนและหลงฉดยา 4 สปดาห
คอ 124.17±186.16 และ 105.33±177.53 ชวโมงตาม
ลาดบ (p=0.22) อาการปวดศรษะระดบ3 (มาก, ตอง
นอนพก) เฉลย (ชวโมง/4 สปดาห) กอนและหลงฉดยา
4 สปดาหคอ 6.00±14.70 และ 2.33±4.08 ชวโมงตาม
ลาดบ (p=0.05) ซงจะเหนไดวาจานวนชวโมงของการ
ปวดศรษะระดบ 3 มความแตกตางกนอยางมนยสาคญ
ระหวาง กอนและหลงฉดยารกษา รายละเอยดขอมลพน
ฐานผปวยดงตารางท 1 และ 2
การประเมนความรนแรงของอาการปวด, ผลกระทบของอาการปวด, อาการเจบหนงศรษะ (allodynia) และ อาการเจบทจดกดเสนประสาท Greater occipital
จากการประเมนคะแนนปวด (VAS), อาการเจบท
จดกดเสนประสาท Greater occipital, อาการallodynia,
HIT-6 score กอนฉดยา หลงฉดยา 5 นาท, 1 สปดาห
และ 4 สปดาห (ดงแสดงในตารางท3) พบวาความ
รนแรงของอาการปวดจากการประเมนดวย VAS เฉลย
กอนทาการรกษาเทากบ 5.17±2.79 และหลงจากการ
รกษาทเวลา 5 นาท, 1 สปดาห และ 4 สปดาหเทากบ
1.83±2.04, 5.5±1.51 และ 5.5±1.64 ตามลาดบ เปรยบ
เทยบทเวลา 5 นาท, 1 สปดาห และ 4 สปดาห ( p=0.43,
0.12 และ 0.12) การประเมนผลกระทบของไมเกรน
ดวย HIT-6 score เฉลยพบวากอนฉดยา,หลงฉดยา 1
สปดาห และ 4 สปดาห คอ 61.67±8.33, 54.50±14.83
และ 61.67±3.88 ตามลาดบ เปรยบเทยบ HIT-6 score
กอนการรกษาเทยบกบหลงการรกษา 1 สปดาหและ 4
สปดาห (p=0.26 และ 0.12 ตามลาดบ)
จากการประเมนอาการ allodynia พบวา กอนการ
รกษามจานวนผปวยทมอาการ allodynia 2 ราย โดยท
เมอตดตามอาการท 1 สปดาห อาการ allodynia ของ
ผปวยทงสองรายหายไป แตเมอตดตามอาการท 4 สปดาห
มผปวยจานวน 1 รายกลบมอาการ allodynia ซา อาการ
เจบทจดกดเสนประสาท Greater occipital พบวาม
ผปวยทมอาการกดเจบบรเวณเสนประสาท Greater
occipital จานวน 3 ราย ซงอาการดงกลาวหายไปใน
ผปวยทกรายทกครงทมาตดตามอาการ
การประเมนจานวนยาแกปวดเฉยบพลนทใช
ผเขารวมการศกษาสวนใหญใช naproxen และ
tramadol ในการระงบอาการปวดศรษะเฉยบพลน โดย
ใช naproxen กอนและหลงรกษา 4 สปดาหเทากบ
5,167.67±5,079.09 และ 4,208.33±5,308.99 มก./
คน/4 สปดาหตามลาดบ (p=0.24) ใช Tramadol
1,700.00±2,723.97 และ 1,325.00±2,789.94 มก./คน/
4 สปดาหตามลาดบ (p=0.04) (ดงตารางท 4)
จากการประเมนจานวนชวโมงทมอาการปวดศรษะ
ดวยแบบบนทกอาการปวดศรษะท 4 สปดาห พบวาผเขา
รวมการศกษามอาการปวดศรษะดขนเฉลย 6.34±9.38
วน ผลขางเคยงทพบคอ เวยนศรษะ 3 ราย, ปวดทายทอย
1 รายไมพบผลขางเคยงรายแรง ระยะเวลาเฉลยทพบผล
ขางเคยงคอ 6.00±9.18 วน
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 23
ตารางท
1 ขอมลพ
นฐานผปวย
Pt.N
O.
อาย
(ป)
เพศ
วนจฉ
ยระยะ
เวลา
(ป)
ยาปอง
กนอา
การป
วด
136
ชาย
Chr
onic
mig
rain
e5
AMT
50 มก.
/วน,
TPM
25 มก
./วน
246
หญง
Mig
rain
e w
ithou
t aur
a10
AMT
50 มก.
/วน,
Ate
nolo
l 50 มก
./วน,
GBP
200
มก.
/วน
335
หญง
Mig
rain
e w
ithou
t aur
a3
AMT
10 มก.
/วน,
Pro
pran
olol
80 มก
./วน
443
หญง
Mig
rain
e w
ithou
t aur
a6
AMT
50 มก.
/วน,
Pro
pran
olol
80 มก
./วน,
VPA
500
มก.
/วน
550
หญง
Chr
onic
mig
rain
e20
AMT
50 มก.
/วน,
Ate
nolo
l 25 มก
./วน
644
ชาย
Chr
onic
mig
rain
e6
AMT
50 มก.
/วน,
Flu
nariz
ine
10 มก.
/วน,
Pro
pran
olol
80 มก
./วน
หมา
ยเหต
: AM
T=Am
itrip
tylin
e, T
PM=T
opira
mat
e, G
BP=G
abap
entin
, VPA
=Val
proa
te
ตารางท
2 ตาแหนงทปวดศรษะและความรนแรงของอาการปวดศรษะ
Pt.N
O.
ตาแห
นงท
ปวด
ศรษะแ
ละคว
ามรน
แรง
ระดบ
1ระดบ
2ระดบ
3
(ชวโมง
/4 สปดา
ห)
กอน
หลง
กอน
หลง
กอน
หลง
1กลางศรษะ
00
480
464
00
2ทายทอย
, ขมบ
และกลางศรษะทงสองขาง
100
754
210
0
3ทายทอย
, ขมบ
, กลางศรษะและเบาตาทงสองขาง
036
2419
00
4ทายทอยและขมบ
ทงสองขาง
362
488
364
5ทายทอยและขมบ
ซาย
00
180
800
0
6ทายทอย
, ขมบ
และกลางศรษะทงสองขาง
00
940
00
หมา
ยเหต
: กอน
= กอนการรกษ
า (จานวนชวโมง/
4 สปดาห)
, หลง
= หล งการรกษ
า (จานวนชวโมง/
4 สปดาห)
, ระดบ1
= ปวดศรษะรนแรงระดบนอย,
ระดบ2
= ปวด
ศรษะรนแรงระดบปานกลาง,
ระดบ3
= ปวดศรษะรนแรงระดบมาก
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201524
ตารางท
3 ขอมลอาการปวดศรษะกอนและหลง
ฉดยาชาเฉพ
าะทสกดกนเสนป
ระสาท
Gre
ater
Occ
ipita
l
Pt.N
O.
VAS
Occ
ipita
l ten
dern
ess
Allo
dyni
aHI
T-6
Scor
e
Be
fore
5 m
in1
Wk
4 W
kBe
fore
5 m
in1
Wk
4 W
kBe
fore
5 m
in1
Wk
4 W
kBe
fore
1 W
k4
Wk
17
47
6N
NN
NP
NN
N60
6460
25
35
5N
NN
NN
NN
N58
5256
30
07
6P
NN
NP
NN
P60
4060
48
43
3P
NN
NN
NN
N78
7568
56
06
8N
NN
NN
NN
N60
3666
65
05
5P
NN
NN
NN
N54
6062
หมา
ยเหต
: Bef
ore=กอนการรกษา
4 สปดาห,
5 m
in= หลงการรกษา
5 นาท,
1 w
k=หลงการรกษา
1 สปดาห,
4 w
k=หลงการรกษา
4 สปดาห
P=Po
sitiv
e, N
=Neg
ativ
e
Occ
ipita
l ten
dern
ess=อาการเจบทจดกดเสนประสาท
Gre
ater
Occ
ipita
l
ตารางท
4 แสดงปรมาณ
ยาแกปวดฉบพ
ลนแสดงจานวน มก
./ 4 สปดาห
Pt.N
O.
Napr
oxen
Tram
adol
Oth
ers
กอน
หลง
กอน
หลง
กอน
หลง
114
,000
14,0
007,
000
7,00
00
0
27,
000
250
00
00
32,
000
1,75
00
00
0
46,
000
6,25
01,
200
500
00
52,
000
3,00
00
0Ac
e 5,
000
0
60
02,
000
450
00
หมา
ยเหต
: กอน
= กอนการรกษา
4 สปดาห,
หลง
= หลงการรกษ
า 4 สปดาห
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 25
ตารางท 5 แสดงการเปรยบเทยบนยสาคญทางสถตของอาการปวด, คะแนนปวด, HIT-6 score และปรมาณการใช
ยาแกปวดเฉยบพลน
P-value
อาการปวดรนแรงระดบ1(ชวโมง/4 สปดาห) เปรยบเทยบความรนแรงกอนและหลงรกษา 0.06
อาการปวดรนแรงระดบ2(ชวโมง/4 สปดาห) เปรยบเทยบความรนแรงกอนและหลงรกษา 0.22
อาการปวดรนแรงระดบ3(ชวโมง/4 สปดาห) เปรยบเทยบความรนแรงกอนและหลงรกษา 0.05
คะแนนปวดกอนการรกษาเทยบกบหลงการรกษา5นาท 0.43
คะแนนปวดกอนการรกษาเทยบกบหลงการรกษา1สปดาห 0.12
คะแนนปวดกอนการรกษาเทยบกบหลงการรกษา4 สปดาห 0.12
HIT-6 score กอนการรกษาเทยบกบหลงการรกษา1สปดาห 0.26
HIT-6 score กอนการรกษาเทยบกบหลงการรกษา4 สปดาห 0.12
ปรมาณการใชยา Naproxen (มก./ 4 สปดาห) กอนและหลงรกษา4 สปดาห 0.24
ปรมาณการใชยา Tramadol (มก./ 4 สปดาห) กอนและหลงรกษา4 สปดาห 0.04
วจารณ
ผลจากงานวจยการใชการฉดยาชาเฉพาะทสกดกน
เสนประสาท Greater occipital ในผปวยไมเกรนระยะ
กาเรบพบวามประสทธภาพในการลดจานวนชวโมงของ
อาการปวดศรษะระดบ 3 ได (ระดบมาก, ตองนอนพก)
อยางมนยสาคญทางสถต นอกจากนยงลดความรนแรง
ของอาการปวดศรษะจากการประเมนคะแนนปวด (VAS)
ลดลงไดท 5 นาทแรก, ลดอาการ allodynia, ลดจานวน
วนทมอาการปวดศรษะ, ลดการใชยาแกปวดเฉยบพลน
ไดแก tramadol และ naproxen, ลดการกดเจบบรเวณ
เสนประสาท Greater occipital ตลอด 4 สปดาห
จากงานวจยทผานมาพบวา GONB มประสทธภาพ
ทชดเจนในการรกษาโรคปวดศรษะหลายชนดไดแก
cervicogenic headache, cluster headache, และ
occipital neuralgia สวนงานวจยทศกษา GONB ใน
โรคปวดศรษะไมเกรน ยงมไมมากนก ซงสวนใหญเปน
open label study และ retrospective study ซงงาน
วจยตาง ๆ มความแตกตางกนในหลาย ๆ ดานไดแก
กลมตวอยางทนามาศกษา ซงอาจเปนกลมทมอาการ
ปวดไมเกรนเฉยบพลน กลมไมเกรนดอยา (refractory
migraine) กลมไมเกรนทมโรคปวดศรษะจากการใชยา
เกนขนาดรวมดวย (migraine with medication over-
use headache) นอกจากนยงมความแตกตางกนในแง
ของเทคนคในการฉด หรอยาทใชฉด โดยบางงานวจย
ใชเทคนคการฉดบรเวณจดกดเจบ หรอ ฉดทตาแหนง
ทแนนอน (fi xed site injection) หรอ การใชยาชาชนด
เดยว ยาชาผสม หรอ การใชยาชารวมกบยาในกลมส
เตอรอยด เปนตน (งานวจยตาง ๆ ไดสรปดงตารางท 6)
สวนเทคนค GONB ทใชในการศกษาน ใชเทคนคฉดท
ตาแหนงทแนนอน เนองจากสามารถควบคมตาแหนง
ของการฉดใหเหมอนกนกบผปวยทกคน และ ใชยาชา
ชนดเดยวเนองจากมความสะดวกในการเตรยมยา โดย
การฉดยาชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท Greater oc-
cipital สามารถลดอาการปวดศรษะไมเกรนไดเรวทสด
ตงแต 3 นาทหลงการฉดยา4 ผลคงอยอาจไดนานถง 6
เดอนในรอยละ 54-85 ของผปวย2
จากการประเมนความรนแรงของอาการปวดโดย
Grading system พบวาสามารถลดจานวนชวโมงของ
อาการปวดศรษะระดบ 3 ได (ระดบมาก, ตองนอนพก)
(p=0.05) และมแนวโนมทจะลดจานวนชวโมงของ
อาการปวดศรษะระดบ 1ได (นอย, ไมกระทบตอกจกรรม)
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201526
(p=0.06) และผลการศกษาพบวาอาการปวดศรษะดขน
6.34±9.38 วน ซงแสดงถงประสทธภาพของการฉดยา
ชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท Greater occipital ใน
การลดจานวนวนทมความรนแรงของอาการปวดมาก
คลายคลงกบการศกษาแบบไปขางหนาของ Ashkenazi
and Young6 ซงใช Single injection GON block ดวย
lidocaine and triamcinolone รวมกบใช lidocaine ฉด
บรเวณทจดกดเจบ ซงพบวาผปวยจานวนรอยละ 90 ม
อาการปวดศรษะดขนในระยะเวลา 20 นาท แตการศกษา
ของเราตดตามระยะเวลานานกวาพบวาลดอาการปวดได
ประมาณ 1 สปดาห
เมอประเมนความรนแรงของอาการปวดดวย
คะแนนความปวด (VAS) พบวามความรนแรงเฉลยเมอ
ประเมนดวยคะแนนปวดลดลงท 5 นาทแรก เมอเทยบ
กบกอนฉดเทากบ 3.34 คะแนน (จาก 5.17±2.79 เปน
1.83±2.04, p=0.43) แตเมอมาตรวจตดตามท 1 และ 4
สปดาห กลบมาใกลเคยงเดม (5.5±1.51 และ 5.5±1.64
ตามลาดบ) และจากการประเมนอาการ allodynia ก
พบวา อาการ allodynia ของผปวย (2 ราย) หายไปใน
2 สปดาห และกลบเปนซาใน 4 สปดาห(1 ราย) ซงพบ
วาผลจากการรกษาในการลดความรนแรงของอาการ
ปวด และ allodynia มประสทธภาพทชดเจนในระยะ
เฉยบพลนและกงเฉยบพลน ซงเมอเปรยบเทยบกบการ
ศกษาของ Young et al.4 ซงศกษาการฉดยาชาเฉพาะท
สกดกนเสนประสาท Greater occipital ดวย lidocaine
และ bupivacaine พบวาสามารถลดภาวะ allodynia
ไดเรวกวาอาการปวดศรษะเหนผลตงแต 5 นาทแรก
หลงทาการรกษา ซงจะเหนวา ผลของการรกษาดวย การ
ฉดยาชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท Greater occipital
อาจนามาประยกตใชในการรกษาอาการปวดศรษะหรอ
อาการ allodynia เฉยบพลนหรอกงเฉยบพลนได อยางไร
กตาม ผลจากการศกษาอน ๆ มความแตกตางในระยะ
เวลาของการลดอาการปวดศรษะไมเกรน โดยการฉดยา
ชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท Greater occipital
สามารถลดอาการปวดศรษะไมเกรนไดเรวทสดตงแต 3
นาทหลงการฉดยา4 ผลคงอยอาจไดนานถง 6 เดอนใน
ร อยละ 54-85 ของผปวย2 สามารถลดการใช tramadol
เฉลย 325 มก./คน ภายใน 4 สปดาห (p=0.04) มแนว
โนมลดการใช naproxen เฉลย 959.34 มก./คน ภายใน
4 สปดาห (p=0.24) ลดอาการเจบทจดกดเสนประสาท
Greater occipital ตลอด 4 สปดาห สอดคลองกบ
Caputi and Firetto15 ซงพบวาสามารถลดอาการปวด
และยาแกปวดเฉยบพลนได แตในการศกษาของเราทา
เฉพาะGONB ในกลมผปวยไมเกรนระยะกาเรบเทานน
และศกษาการฉดยาเพยงครงเดยวจงยงไมเหนผลชดเจน
ผลขางเคยงของยาชาเฉพาะท ไดแก มอาการปวด
และชาบรเวณทฉดยา7, ตดเชอบรเวณทฉดยาเกดความ
เสยหายตอเสนประสาท เกดกอนเลอด หรอ เสยหายตอ
โครงสรางใกลเคยงบรเวณฉดยา3 อาการเวยนศรษะ และ
เปนลม5 เปนตน มรายงานอาการพดไมมเสยงและกลน
ลาบากจากการฉดยาตาแหนง suboccipital ในปรมาณ
ยาขนาดสง9 มรายงานเปนสวนนอยและอาการคงอยใน
ระยะเวลาสน ทาให การฉดยาชาเฉพาะทสกดกนเสน
ประสาท Greater occipital เปนการรกษาทแพรหลาย
เนองจากทาไดงาย, มประสทธผล และผลขางเคยงนอย
ยงไมมการศกษาทเกยวกบคณภาพชวตหลงการฉดยา
ชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท Greater occipital ท
ชดเจน จากการตรวจตดตามคา HIT-6 score พบวา
มแนวโนมลดลงหลงการรกษาท 1 สปดาหแตไมมนย
สาคญทางสถต อาจอธบายจากการศกษาของเราไดวา
ยงคงมอาการปวดศรษะระดบปานกลางอย, อาการปวด
ดขนเฉลยอยภายใน 1 สปดาห หรอมตวกระตนซงเปน
ตวกวนซงไมไดรวบรวมขอมลในการศกษา ผลขางเคยง
พบเพยงอาการเวยนศรษะและปวดทายทอยและไมพบ
ผลขางเคยงทรายแรง
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 27
ตารางท 6 การฉดยาสกดกนเสนประสาทในผปวยไมเกรน (ดดแปลงจาก Ashkenazi et al 2)
อางอง n การรกษา ผลการรกษา Study design
Gawel and
Rothbart
97
A single or repeated GON
block(s) using lidocaine
and methylprednisolone
Headache improvement in 54%
of subjects for up to 6 months
Retrospective
Caputi and
Firetto
27
Repeated GON and SON
blocks using bupivacaine
Headache improvement in 85%
of subjects for up to 6 months
Retrospective
Bovim and Sand
14
A single GON block with or
without SON block using
lidocaine and epinephrine
Head pain reduction in 6% of
subjects at 30 minutes
Retrospective
Ashkenazi and 19 A single GON block using A signifi cant decrease in head
pain in
Prospective,
Young
lidocaine and triamcinol
one, and TPIs using lido-
caine
90% of subjects
non-controlled
สรป
การศกษานไดแสดงป ระสทธผลของการฉดยา
ชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท Greater occipital ซง
สามารถนาไปประยกตใชเปนทางเลอกการรกษาในผ
ปวยไมเกรนระยะกาเรบเพอลดอาการปวดศรษะและลด
ยาแกปวดเฉยบพลน, ภาวะ allodynia และอาการเจบท
จดกดเสนประสาท Greater occipitalในระยะสนได
ขอจากดของการศกษานคอเปนการศกษาแบบ
สงเกตการณ, จานวนผเขารวมการศกษานอย, มตวกวน
จากปจจยกระตนทไมอาจหลกเลยงไดในผรวมการศกษา
และตดตามผลระยะสน จงควรมการศกษาเพมเตมขนาด
ใหญแบบสมการรกษา, ควบคมตวกวน, ศกษาคณภาพ
ชวต และตดตามผลระยะยาวเพอศกษาประสทธผลของ
การรกษาดวยการฉดยาชาเฉพาะทสกดกนเสนประสาท
Greater occipital เพมเตม และศกษาในแนวทางการ
รกษาอน เชน เพอปองกนอาการปวดศรษะ, การฉดยา
สกดกนเสนประสาทตาแหนงอน หรอ การฉดยาชา
เฉพาะทซา เพอลดอาการปวดศรษะและเพมคณภาพ
ชวตในผปวยโรคปวดศรษะไมเกรน
กตตกรรมประกาศ (Acknowledgement)
ขอบคณ คณอรวรรณ รอนราญ ผชวยวจยประจา
ศนยโรคสมองภาคเหนอ คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลย
เชยงใหม
เอกสารอางอง
1. Goadsby PJ, Lipton RB, Ferrari MD. Migraine--current
understanding and treatment. N Engl J Med 2002
;346:257-70.
2. Ashkenazi A, Blumenfeld A, Napchan U, Narouze S,
Grosberg B, Nett R, et al. Peripheral nerve blocks and
trigger point injections in headache management - a
systematic review and suggestions for future research.
Headache 2010 ;50:943-52.
3. Levin M. Nerve blocks in the treatment of headache.
Neurotherapeutics 2010 ;7:197-203.
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201528
4. Young W, Cook B, Malik S, Shaw J, Oshinsky M. The fi rst
5 minutes after greater occipital nerve block. Headache
2008 ;48:1126-8.
5. Afridi SK, Shields KG, Bhola R, Goadsby PJ. Greater
occipital nerve injection in primary headache syndromes-
-prolonged effects from a single injection. Pain 2006
;122:126-9.
6. Ashkenazi A, Young WB. The effects of greater occipital
nerve block and trigger point injection on brush allodynia
and pain in migraine. Headache 2005;45:350-4.
7. Blumenfeld A, Ashkenazi A, Grosberg B, Napchan U,
Narouze S, Nett B, et al. Patterns of use of peripheral
nerve blocks and trigger point injections among head-
ache practitioners in the USA: Results of the American
Headache Society Interventional Procedure Survey
(AHS-IPS). Headache 2010 ;50:937-42.
8. Sahai-Srivastava S, Subhani D. Adverse effect profi le of
lidocaine injections for occipital nerve block in occipital
neuralgia. J Headache Pain 2010 ;11:519-23.
9. Weibelt S, Andress-Rothrock D, King W, Rothrock J.
Suboccipital nerve blocks for suppression of chronic
migraine: safety, effi cacy, and predictors of outcome.
Headache 2010 ;50:1041-4.
10. The International Classifi cation of Headache Disorders:
2nd edition. Cephalalgia 2004;24 Suppl 1:9-160.
11. Young WB, Marmura M, Ashkenazi A, Evans RW. Expert
opinion: greater occipital nerve and other anesthetic
injections for primary headache disorders. Headache
2008 ;48:1122-5.
12. Tobin J, Flitman S. Occipital nerve blocks: when and
what to inject? Headache2009 ;49:1521-33.
13. Tobin J, Flitman S. Treatment of migraine with occipital
nerve blocks using only corticosteroids. Headache2011
;51:155-9.
14. Ashkenazi A, Matro R, Shaw JW, Abbas MA, Silberstein
SD. Greater occipital nerve block using local anaesthet-
ics alone or with triamcinolone for transformed migraine:
a randomised comparative study. J Neurol Neurosurg
Psychiatry 2008 ;79:415-7
15. Caputi CA, Firetto V. Therapeutic blockade of greater
occipital and supraorbital nerves in migraine patients.
Headache 1997 ;37:174-9
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 29
ความร ทศนคตและการปฏบตตอโรคลมชก
สมศกด เทยมเกา 1,3, สนนาฏ พรานบญ2,3
สมศกด เทยมเกา1,3, สนนาฏ พรานบญ2,3
1สาขาประสาทวทยา ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน
2หนวยตรวจคล นไฟฟาสมอง งานบรการพยาบาล โรงพยาบาลศรนครนทร3กลมวจยโรคลมชกแบบบรณาการ มหาวทยาลยขอนแกน
บทนา
โรคลมชก เปนโรคเรอรงทางระบบประสาททพบ
บอยและเปนปญหาสาธารณสขทสาคญ ทวโลกมผปวย
โรคลมชกประมาณ 50 ลานคน โดยรอยละ 80 เปนผปวย
ทอยในประเทศกาลงพฒนา1 อบตการณในประเทศไทย
พบ 7.2 คน ตอประชากร 1,000 คน2 ในประเทศกาลง
พฒนามผปวยโรคลมชกมากถงรอยละ 60-90 ทไมได
รบการรกษาและไมสามารถเขาถงระบบบรการสขภาพ
ทาใหผปวยรสกวาตนเองมตราบาป3 สงผลกระทบตอ
ผปวยมคณภาพชวตไมด4 ดงนนองคกรตางๆ ไดแก
สมาพนธตานโรคลมชกแหงโลก (International League
Against Epilepsy ;ILAE) , (International Bureau
for Epilepsy ;IBE) และองคการอนามยโลก (World
Health Organization ; WHO) ทวโลกจงไดรวมรณรงค
ใหความรโรคลมชก สงเสรมใหประชาชนทวไปมความ
ร ความเขาใจและมทศนคตทดตอโรคลมชกใหมากขน
และสนบสนนหนวยงานดานสขภาพในการใหความร
สนบสนนการวจย การอบรมบคลากรทมสขภาพ การ
รกษาและการใหบรการเพอใหผปวยโรคลมชกสามารถ
หลดพนจากเงามด (out of the shadows) ดงนน
ในบทความน จงไดรวบรวมการศกษาเกยวกบความร
ทศนคตและการปฏบตตวตอโรคลมชก ในประเทศไทย
ทวปเอเชยตะวนออกเฉยงใต ทวปยโรปและทวปแอฟรกา
เพอเปนแนวทางในการรณรงค ใหความรเกยวกบโรคลม
ชกตอไป
ความร ทศนคตและการปฏบตตอโรคลมชกในประเทศไทย
การศกษาความร ทศนคตและการปฏบตตอโรคลม
ชกในประเทศไทย พบวาประชาชนทวไปทงในเขตเมอง
และชนบท ผดแล ผปวยโรคลมชก คร นกศกษาแพทย
และบคลากรทางการแพทย มความร ทศนคตและการ
ปฏบตทไมเหมาะสมเปนจานวนมาก ทงดานความรเรอง
โรคลมชกคออะไร ชนดของการชก สาเหตของโรคลม
ชก การชวยเหลอผปวยขณะชก การทานยากนชก การ
แตงงาน การมเพศสมพนธ ดงแสดงในตารางท 1
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201530
พงษเกยรต กาญจนครวฒนา5 ศกษาความตระหนก
ทศนคตตอโรคลมชก และการปฐมพยาบาลผทมอาการชก
โดยสงแบบสอบถามไปยงครทวประเทศไทยจาก 360
โรงเรยน พบวา รอยละ 38 ไมเคยไดยน หรออาน
หนงสอเกยวกบโรคลมชก รอยละ 46.6 คดวาโรคลม
ชกรกษาไมหาย รอยละ 15 จะแยกหองเรยนใหเดก
โรคลมชก และครขาดความรในการชวยเหลอขณะ
มอาการชก โดยพบวา รอยละ 73 จะใชชอนงดปาก
นอกจากน สมศกด เทยมเกาและคณะ6 ศกษาในกลม
ตวอยางครในจงหวดขอนแกนพบวามความเขาใจผด
คดวาสาเหตของโรคลมชกเกดจากการบรโภคเนอหม
รอยละ 11 คดวาโรคลมชกไมสามารถรกษาใหหายได
รอยละ 28 คดวาตองรบประทานยากนชกไปตลอดชวต
รอยละ 43.0 และไมทราบชนดของการชกแบบสญเสย
ความแขงแรงของกลามเนอ ไมมแรง ลกษณะเหมอน
วบหรอเปนลม ลมลงไป (atonic seizures) และชกแบบ
เหมอ เปนขนมาทนท ไมรสกตว (absence seizures)
รอยละ 37.3 และรอยละ 76.5 ตามลาดบ นอกจาก
นพบวาการชวยเหลอผปวยขณะชกไมถกตอง ไดแก
รอยละ 64 จะนาสงของบางอยางเขาปากเพอปองกน
ผปวยกดลน รอยละ 27 จะจบผปวยมดไวและทาการ
ปมหวใจ
ผปวยโรคลมชกสามารถทางานได โดยเฉพาะอยาง
ยงงานทไมเสยงอนตรายและมประสทธภาพไมแตก
ตางจากคนทวไป จากการศกษาพบวามเพยงสวนนอย
คอ รอยละ 8 ทคดวาผปวยโรคลมชกตองออกจากงาน
อยางไรกตาม เมอเปรยบเทยบการศกษาเกยวกบความร
โรคลมชกของครในจงหวดขอนแกนในป พ.ศ.2548
6และการศกษาในป พ.ศ. 2554 7 พบวา มแนวโนมทดขน
เชน คดวาโรคลมชกเกดจากการบรโภคเนอหม ลดลงจาก
รอยละ 11 เปนรอยละ 1.9 สาเหตคดวาเกดจากวญญาณ
ชวราย ภตผปศาจ ลดลงจาก รอยละ 2 เปน รอยละ 0.9
การศกษาในกลมตวอยางนกศกษาแพทย พบวา
ขาดความรเกยวกบโรคลมชกในหลายประเดนไดแก ไม
ทราบวาภาวะหลอดเลอดสมองอดตนและการอดนอน
เปนสาเหตหนงททาใหเกดอาการชกไดรอยละ 80.3 และ
รอยละ 92.7 ตามลาดบ มเพยงรอยละ 33.6 ททราบการ
ชกชนดนงเหมอลอย (absence seizures) 8 และการ
ศกษาในบคลากรทางการแพทยไดแก แพทย เภสชกร
และพยาบาล พบวาขาดความรเกยวกบโรคลมชกใน
หลายประเดนกลาวคอ สวนนอยททราบการชกชนด
สญเสยความแขงแรงของกลามเนอ ลกษณะเหมอนวบ
หรอเปนลม ลมลงไป (atonic seizures) และชกแบบ
นงเหมอลอย (absence seizures) รอยละ 55.6 และ
รอยละ 58.7 ตามลาดบ และรอยละ 25.4 คดวาโรค
ลมชกรกษาไมหาย รอยละ 24.6 คดวาตองรบประทาน
ยากนชกตลอดชวต และรอยละ 1.6 คดวารบประทาน
ยาเฉพาะชวงทมอาการชก และใหการชวยเหลอ
ผปวยขณะมอาการชกไมถกตอง โดยการนาสงของ
บางอยางเขาไปในปากเพอปองกนผปวยกดลนตนเอง
รอยละ 5.3 9
เจยมจต แสงสวรรณและคณะ10 ไดศกษาความร
ทศนคตของผปวยโรคลมชก พบวาผปวยยงขาดความร
และมทศนคตทไมดตอโรคลมชก กลาวคอ คดวาโรคลม
ชกเปนโรคตดตอ คดวาเกดจากการรบประทานเนอหม
และเปนโรควกลจรต รอยละ 13.8, 18.2 และรอยละ 50.2
ตามลาดบ และผปวยคดวาโรคลมชกทาใหขาดโอกาส
ในดานการศกษา การทางาน การแตงงาน การเขารวม
กจกรรมในสงคมและไมสามารถใชชวตเหมอนคนปกต
ทวไปได รอยละ 57.1, 62.6, 40.9, 30.5 และรอยละ 65.0
ตามลาดบ และพบวาปจจยทมผลตอความรของผปวย
คอ ระดบการศกษา อาย ระยะเวลาเจบปวยโรคลมชก
และประวตการไดรบผลขางเคยงจากยากนชก สวน
ปจจยทมผลตอทศนคตของผปวยคอ การควบคมอาการ
ชก ระดบการศกษา ระยะเวลาเจบปวยโรคลมชกและ
สถานภาพสมรส และ เจยมจต แสงสวรรณและคณะ11
ศกษาผดแลผปวยโรคลมชกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ
พบวาผดแล (caregivers) ยงขาดความรและมทศนคต
ทไมดตอโรคลมชก กลาวคอ รอยละ 27.7 คดวาการม
เพศสมพนธ ทาใหเกดอาการชก รอยละ 41.0 คดวา
หากผปวยลมทานยากนชก ในวนนน ใหเพมขนาดยา
ขนเปน 2 เทาของวนถดไป และคดวาโรคลมชกเปนโรค
ตดตอ คดวาเกดจากการรบประทานเนอหมและเปนโรค
วกลจรต รอยละ 4.8, 22.9 และรอยละ 65.1 ตามลาดบ
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 31
สวนใหญใหการปฐมพยาบาลเมอผปวยมอาการชกไมถก
ตอง กลาวคอ รอยละ 65.1 จะใชชอนหรอของแขงงดปาก
เพอปองกนผปวยกดลน รอยละ 74.7 จะชวยเหลอดวย
การกดหนาทองใหผปวย และรอยละ 42.2 จะจบยด มด
ผปวยไว ซงการใหการชวยเหลอทไมเหมาะสมดงกลาว
อาจกอใหเกดผลเสยตอผปวยและอาจเปนอนตรายตอ
ผชวยเหลอ
นอกจากน มนตร แสงภทราชยและคณะ12 ศกษา
ความร ทศนคตและการปฏบตตอโรคลมชกของประชากร
ทวไปจากกลมตวอยางจานวน 1,581 ราย พบวา
ประชาชนขาดความร ความเขาใจเกยวกบโรคลมชก รอย
ละ 25.6 คดวาโรคลมชกเกดจากภตผปศาจ หรอวญญาณ
ชวราย รอยละ 36.8 คดวาผปวยโรคลมชกมสตปญญา
ดอยกวาคนทวไป รอยละ 28 คดวาตองแยกโรงเรยน
ใหเดกโรคลมชก รอยละ 21.8 จะไมใหการชวยเหลอ
ผปวยทมอาการชก รอยละ 44.3 จะไมใหบตรเลนกบ
เดกโรคลมชกและไมใหแตงงานกบผปวยโรคลมชก
สมศกด เทยมเกาและคณะ13 ศกษาความร ทศนคตและ
การปฏบตตอโรคลมชกของประชากรในเขตเมองและเขต
ชนบท พบวามความแตกตางกน กลาวคอ ประชากรใน
เขตเมองมความร ทศนคตทดและการปฏบตตอโรคลม
ชกมากกวาประชากรเขตชนบท กลาวคอ คดวาโรคลม
ชกเกดจากการบรโภคเนอหม(ประชากรในเขตเมอง รอย
ละ 9.2, ประชากรเขตชนบท รอยละ 27.8) คดวาตอง
รกษาดวยการกนยากนชกไปตลอดชวต (ประชากรใน
เขตเมอง รอยละ 37.5, ประชากรเขตชนบท รอยละ 55.9)
โดยปจจยทมผลตอความรและทศนคตตอโรคลมชกคอ
การศกษา10 ซงประเดนปญหาความร ทศนคตและการ
ปฏบตตอโรคลมชกในประเทศไทย ทาใหผปวยโรคลมชก
และครอบครวไดรบผลกระทบในการดารงชวต สงผลตอ
คณภาพชวตทไมด ดงนนการจดกจกรรมรณรงคใหความ
รเกยวกบโรคลมชก ในประเดนทมกเขาใจผด โดยตอง
ดาเนนการอยางตอเนอง เพอใหผปวย ผดแล ประชาชน
ทวไปและบคลากรทางการแพทยมความรและความ
เขาใจทถกตองและมทศนคตทดตอโรคลมชก
ความร ทศนคตและการปฏบตตอโรคลมชกในทวปเอเชยตะวนออกเฉยงใต
ประเทศตางๆในทวปเอเชยตะวนออกเฉยงใต ให
ความสาคญศกษาเกยวกบความร ทศนคตและการ
ปฏบตตอโรคลมชก โดยศกษาทงในกลมบคลากร
ทางการศกษา ไดแก คร นกเรยน นอกจากนมการศกษา
ในกลมประชาชนทวไปและกลมบคลากรทางการแพทย
จากตารางท 2 จะเหนไดวา กลมประเทศในเอเชยตะวน
ออกเฉยงใตมทศนคตทไมดตอโรคลมชก โดยเฉพาะ
อยางยงประเทศลาวและกมพชา คดวาโรคลมชกเปน
โรคตดตอ รอยละ 33.3 และ รอยละ 53.6 ตามลาดบ
คดวาโรคลมชกมผลกระทบตอการเรยนคอ ประเทศอน
โดนเชย อนเดย ลาวและกมพชา รอยละ 49, 31.7 28.5
และ รอยละ 31.3 ตามลาดบ คดวาโรคลมชกมผลตอ
การรบเขาทางานมากทสดคอ กมพชา รอยละ 63.5 สวน
ประเทศอนๆ คอนขางใกลเคยงกน คอ ประเทศอนโดน
เชย มาเลเซย ลาว เวยดนามและสงคโปร รอยละ 43,
42, 39.8, 42.1 และรอยละ 38 ตามลาดบ การใหการ
ชวยเหลอผปวยทมอาการชกไมถกตองและอาจกอใหเกด
อนตรายตอผปวย กลาวคอ จะใชชอนหรอสงของ งดปาก
เพอปองกนการกดลน ประเทศอนเดย และสงคโปร รอย
ละ 40.4 และรอยละ 32 ตามลาดบ
ประเทศทมฐานะทางเศรษฐกจทสง ไดแก ประเทศ
สงคโปร มความรและทศนคตทดตอโรคลมชกมากกวา
ประเทศทมฐานะทางเศรษฐกจตา ไดแก ประชาชนคด
วาสาเหตโรคลมชกเกดวญญาณชวราย กมพชา รอยละ
47.6 สงคโปร มความเชอดงกลาวคอนขางตา เพยงรอย
ละ 5 ดงแสดงในตารางท 2
ความร ทศนคตและการปฏบตตอโรคลมชกในทวปยโรป
การศกษาเกยวกบความร ทศนคตและการปฏบต
ตอโรคลมชกของกลมประเทศในทวปยโรป สวนใหญพบ
วามความรและทศนคตทดตอโรคลมชก กลาวคอ คดวา
โรคลมชกไมใชโรคตดตอ จอรแดน 23 รอยละ 85.7 และ
กรซ 25 รอยละ 99.2 และพบวาครรบรวาโรคลมชกเปน
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201532
โรคทมความยากลาบากมากทสดในการจดการ เมอ
เปรยบเทยบกบโรคเรอรงอนๆไดแก โรคหอบหด โรคเบา
หวาน และโรคมะเรง 25 ประชาชนสวนนอยของประเทศ
โครเอเชย 26 ทคดวาโรคลมชกเปนโรควกลจรตคอ รอยละ
3.1 สวนนอยของประเทศอตาล 24และกรซ 25 คดวาโรค
ลมชกเปนโรคเจบปวยทางจต รอยละ 103.9 และรอยละ
11.5 ตามลาดบ สวน สหรฐอเมรกา22 ศกษาในกลม
ตวอยางนกเรยนเชอสายเวยดนามและจนทศกษาอยใน
สหรฐอเมรกา พบวา รอยละ 35 และจอรแดน ศกษาใน
กลมตวอยางครพบวา รอยละ 37.8 คดวาโรคลมชกเปน
โรคเจบปวยทางจต คดวาโรคลมชกมผลตอการรบเขา
ทางาน สหรฐอเมรกา22 และ อตาล24 รอยละ 38และรอยละ
39.7 ตามลาดบ สวนประเทศโครเอเชย26 มความเชอดง
กลาวเพยงรอยละ 3.1 และสวนใหญยอมใหบตรตนเอง
เลนกบเดกโรคลมชก รอยละ 92.2 แตการศกษาใน
สหรฐอเมรกา22 พบวามเพยงรอยละ 17 เทานนทยอม
ใหบตรตนเองเลนกบเดกโรคลมชก คดวายอมใหบตร
แตงงานกบผปวยโรคลมชกมากทสดคอ กรซ25 รอยละ
70.6 รองลงมาคอ สหรฐอเมรกา22 รอยละ 56 และอตาล24
รอยละ 33.0 ตามลาดบ นอกจากน พบวา การ ใหการ
ชวยเหลอผปวยทมอาการชกไมถกตอง โดยจะใชชอน
หรอสงของ งดปากเพอปองกนการกดลน อตาล24 รอยละ
57.9 สวนนอยในประเทศ จอรแดน23 และกรซ25 รอยละ
10.8 และรอยละ 11.6 ตามลาดบ ดงแสดงในตารางท 3
ความร ทศนคตและการปฏบตตอโรคลมชกในทวปแอฟรกา
การศกษาเกยวกบความร ทศนคตและการปฏบต
ตอโรคลมชกของกลมประเทศในทวปแอฟรกา ประเทศ
คาเมอรน ศกษาในกลมตวอยางนกเรยน27 และประชาชน
ทวไป28 คดวาโรคลมชกเปนโรคตดตอ รอยละ 23.8 และ
รอยละ 58 ตามลาดบ คดวาโรคลมชกเปนโรควกลจรต
คอ รอยละ 62.8 และรอยละ 13.2 สวนประเทศไนจเรย29
รอยละ 19 คดวาโรคลมชกเปนโรคเจบปวยทางจต รอย
ละ 67.327, 14.328 และรอยละ 51.929 คดวาโรคลมชก
มผลตอการรบเขาทางาน รอยละ 44.527 และรอยละ
22.828 ยอมใหบตรเลนกบเดกโรคลมชก รอยละ 8427,
6028 และ รอยละ 30.929 การศกษาในคาเมอรนพบวา
ยอมใหบตรแตงงานกบผปวยโรคลมชก รอยละ 67 และ
รอยละ 52 สวนไนจเรย29 รอยละ 15.8 ดงแสดงในตาราง
ท 4 นอกจากน การศกษาในประเทศอยปต30 พบวารอย
ละ 54 ของครมความคดวาเดกโรคลมชกไมแตกตาง
เดกปกตทวไป รอยละ 27 คดวาเดกโรคลมชกสามารถ
เรยนโรงเรยนเดยวกนกบเดกปกต รอยละ 23 รสกเหนอก
เหนใจเดกโรคลมชก รอยละ 12.7 ยอมรบเดกทมอาการ
ชกใหอยในชนเรยน
อภปรายผล
การศกษาความร ทศนคตและการปฏบตตอโรคลมชก
ของกลมประเทศตางๆ สวนใหญใหความสนใจศกษา
ในกลมคร นกเรยนและประชาชนทวไป ซงพบวาแตละ
กลมมความร ทศนคตและการปฏบตตอโรคลมชกแตก
ตางกน ในประเทศไทย ไดศกษาครอบคลมในทกกลม
ประชากร คอ ผปวยโรคลมชก ผดแล ประชาชนในเขต
เมองและชนบท คร นกศกษาแพทยและบคลากรทางการ
แพทย พบวาประชาชนมความร ทศนคตและการปฏบตท
ไมเหมาะสมเปนจานวนมาก กลาวคอ คดวาสาเหตของ
โรคลมชกคอถกผเขา วญญาณชวราย ภตผปศาจ รอยละ
25.612 (ประชาชนทวไป) และรอยละ 14.5 (ผดแล)11
ความเชอนมความสอดคลองกบการแสวงหาการรกษา
ของผปวยและญาต โดยสวนใหญจะแสวงหาการรกษา
ดวยวธทางไสยศาสตร แตเมออาการโรคลมชกไมดขน
จงจะมารบการรกษาดวยแพทยแผนปจจบน อยางไรกตาม
เมอเปรยบเทยบกบประเทศในแถบเอเชยตะวนออก
เฉยงใต ไดแก กมพชา20 พบวามความเชอดงกลาวมาก
ถงรอยละ 47.6 แตประเทศอนๆมความเชอนคอนขางตา
และในกลมประเทศแอฟรกากมความเชอเชนเดยวกน คอ
ประเทศคาเมอรน27 พบมากถงรอยละ 62.8 ประเทศไทย
คดวาโรคลมชกเปนโรคตดตอเพยงรอยละ 2.8 5 ซงด
กวาประเทศอนๆในเอเชยตะวนออกเฉยงใต กมพชา20
รอยละ 53.6 ลาว17 รอยละ 33.3 และอนโดนเซย14
รอยละ 20 สวน แอฟรกา คอประเทศคาเมอรน27
รอยละ 23.8 กลมประเทศยโรปมความเชอดงกลาวตา
กวาทวปอนๆ ไดแก กรซ25 รอยละ 0.8
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 33
นอกจากน คดวาโรคลมชกเกดจากการรบประทาน
เนอหมรอยละ 18.2 (ผปวย)10 รอยละ 22.9 (ผดแล)11
และรอยละ 27.8 (ประชาชนในเขตชนบท)13 รอยละ
27.7 คดวาการมเพศสมพนธ ทาใหเกดอาการชก11 ใน
ประเทศอนๆไมพบวามความเชอดงกลาว คดวาโรคลม
ชกเปนโรควกลจรต รอยละ 50.2 (ผปวย)10 รอยละ 65.1
(ผดแล)11 ใกลเคยงกบในประเทศคาเมอรน27 รอยละ
67.3 และไนจเรย29 รอยละ 51.9 แตกตางจากประเทศ
ยโรป มความเชอดงกลาวคอนขางตาคอ อตาล24 รอยละ
10.9 กรซ25 รอยละ 11.5 คดวาโรคลมชกมผลตอการรบ
เขาทางาน ในประเทศไทย พบวารอยละ 62.6 (ผปวย)10
และรอยละ 67.5 (ผดแล)11 ใกลเคยงกบกมพชา รอยละ
63.5 สวนประเทศอนๆคอนขางใกลเคยงกน คอ ประเทศ
อนโดนเชย14 มาเลเซย16 ลาว17 เวยดนาม19และสงคโปร21
รอยละ 43, 42, 39.8, 42.1 และรอยละ 38 ตามลาดบ
สวนประเทศยโรป มทศนคตดงกลาวทคอนขางดโดยเฉพาะ
อยางยงประเทศโครเอเชย26 รอยละ 3.1 สหรฐอเมรกา22
รอยละ 38 และอตาล24 รอยละ 39.7
การศกษาทศนคตของผปวยโรคลมชกพบวาผปวย
มทศนคตทไมดโรคลมชกไดแก คดวาโรคลมชกทาใหขาด
โอกาสในดานการศกษา รอยละ 57.1 การทางาน รอยละ
62.6 การแตงงานรอยละ 40.9 การเขารวมกจกรรมใน
สงคมรอยละ 30.5 และไมสามารถใชชวตเหมอนคนปกต
ทวไปไดรอยละ 65.0 ตามลาดบ10 และจากการศกษา
เกยวกบการรบรโรคลมชกพบวามการรบรวาโรคลมชก
เปนโรคทมความยากลาบากมากทสดในการจดการ เมอ
เปรยบเทยบกบโรคเรอรงอนๆไดแก โรคหอบหด โรคเบา
หวาน และโรคมะเรง25 รอยละ 28 คดวาตองแยกโรงเรยน
ใหเดกโรคลมชก รอยละ 36.8 คดวาผปวยโรคลมชกมสต
ปญญาดอยกวาคนทวไป รอยละ 21.8 จะไมใหการชวย
เหลอผปวยทมอาการชก รอยละ 44.3 จะไมใหบตรเลน
กบเดกโรคลมชกและไมใหแตงงานกบผปวยโรคลมชก12
แตกตางจากไนจเรย29 คดวาจะยอมใหบตรแตงงานกบ
คนทเปนโรคลมชกเพยงรอยละ 15.8 สวนประเทศกรซ25
คดวาจะยอมใหบตรแตงงานกบคนทเปนโรคลมชกถง
รอยละ 70.6
นอกจากน หลายๆการศกษาในประเทศไทยพบ
วาการชวยเหลอผปวยขณะชกไมถกตอง โดยจะใชชอน
งดปากเพอปองกนผปวยกดลน ไดแก รอยละ 735 รอยละ
646 รอยละ 837 และรอยละ 65.111 นอกจากน รอยละ 27
จะจบผปวยมดไวและทาการปมหวใจ6 รอยละ 74.7 จะ
ชวยเหลอดวยการกดหนาทองใหผปวย และรอยละ 42.2
จะจบยด มดผปวยไว11 แตกตางจากในยโรปคอประเทศ
จอรแดน23 และกรซ 25 รอยละ 10.8 และรอยละ 11.6 ตาม
ลาดบ ซงการใหการชวยเหลอทไมเหมาะสมดงกลาว อาจ
กอใหเกดผลเสยตอผปวยและอาจเปนอนตรายตอผชวย
เหลอ ซงบคลากรทางการแพทยสวนหนงยงขาดความร
เกยวกบการใหการชวยเหลอผปวยทมอาการชก โดย รอย
ละ 5.3 จะนาสงของบางอยางเขาไปในปากเพอปองกน
ผปวยกดลนตนเอง และสวนนอยททราบการชกชนด
สญเสยความแขงแรงของกลามเนอ ลกษณะเหมอนวบ
หรอเปนลม ลมลงไป (atonic seizures) และชกแบบนง
เหมอลอย (absence seizures) รอยละ 55.6 และรอย
ละ 58.7 ตามลาดบ9 และการศกษาในนกศกษาแพทย
พบวามเพยงรอยละ 33.6 ททราบการชกชนดนงเหมอ
ลอย (absence seizures)8 รอยละ 25.4 คดวาโรคลม
ชกรกษาไมหาย รอยละ 24.6 คดวาตองรบประทานยา
กนชกตลอดชวต และรอยละ 1.6 คดวารบประทานยา
เฉพาะชวงทมอาการชก และ ผดแล รอยละ 41.0 คดวา
หากผปวยลมทานยากนชก ในวนนน ใหเพมขนาดยาขน
เปน 2 เทาของวนถดไป11
จะเหนไดวาความร ทศนคตและการปฏบตตอโรค
ลมชกทไดรวบรวมการศกษาทงในประเทศไทย ทวป
เอเชยตะวนออกเฉยงใต ทวปยโรปและทวปแอฟรกา
มความแตกตางกน สวนใหญประเทศทพฒนาแลว ม
ทศนคตทดตอโรคลมชก โดยปจจยทมผลตอความร
ทศนคตทดตอโรคลมชกคอ การศกษา10
ขอเสนอแนะ
จากการทบทวนการศกษาเกยวกบความร ทศนคต
และการปฏบตตอโรคลมชก ผศกษามขอเสนอแนะดงน
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201534
1. ควรใหความสาคญเกยวกบการใหความร ความ
เขาใจโรคลมชกทถกตองโดยเฉพาะอยางยงในสถาน
ศกษาในทกระดบ โดยอาจสอดแทรกเนอหาใหความร
เกยวกบโรคลมชกเขาไปในหลกสตรการเรยน การสอน
เพอใหบคลากรคร อาจารย นกเรยน นกศกษามความร
ความเขาใจโรคลมชกมากยงขน สามารถใหการชวยเหลอ
หรอการปฐมพยาบาลผปวยขณะมอาการชกไดอยางถก
ตองเหมาะสม รวมทงมทศนคตทดตอผปวยโรคลมชก
2. ควรจดกจกรรม รณรงคใหความรโรคลมชกแก
ประชาชนทวไปอยางตอเนอง ทงในเขตเมองและเขต
ชนบท เนองจากประชาชนสวนหนงยงขาดความร ความ
เขาใจและมทศนคตทไมดตอโรคลมชก มความเชอทไม
ถกตองและเปนอนตรายตอผปวย เชน การปฐมพยาบาล
เมอผปวยมอาการชกไมถกตอง โดยจะใชชอนหรอ
ของแขงงดปากเพอปองกนผปวยกดลน จะชวยเหลอ
ดวยการกดหนาทองใหผปวย และจะจบยด มดผปวยไว
ซงการใหการชวยเหลอทไมเหมาะสมดงกลาว อาจกอให
เกดผลเสยตอผปวยและอาจเปนอนตรายตอผชวยเหลอ
และรอยละ 41.0 ผดแล คดวาหากผปวยลมทานยากน
ชก ในวนนน ใหเพมขนาดยาขนเปน 2 เทาของวนถดไป
ซงเปนความเชอทผด อาจเปนอนตรายตอผปวย นอกจาก
น มความเชอวา โรคลมชกเปนถกผเขา /วญญาณชวราย
ภตผ ปศาจ ทาใหผปวยและญาตแสวงหาการรกษาตาม
ความเชอ คอ การรกษาทางไสยศาสตร ซงพธกรรมทาง
ไสยศาสตร บางอยางอาจทาใหเกดอนตรายตอผปวย
เชน การเฆยนต เพอใหผออกจากราง หรอการรกษาดวย
ยาตม ยาหมอ และอาจถกหลอกลวงใหสญเสยเงนเพอใช
ในการทาพธกรรมตางๆ ซงความเชอทผดดงกลาวขางตน
ตองไดรบการแกไข
3. ควรจดอบรมใหความรโรคลมชกแกอาสาสมคร
หมบาน (อสม.) รวมทงบคลากรทางการแพทย เพอใหม
ความตระหนกตอโรคลมชกและมความร ความเขาใจโรค
ลมชกมากยงขน เพอพฒนาระบบการรกษา การดแลผ
ปวยโรคลมชกใหมประสทธภาพ
4. การจดทาสอเพอเผยแพรโรคลมชกในประเดน
ตางๆ เชน ความรทวๆไปเกยวกบโรคลมชก โรคลมชกกบ
ผหญง โรคลมชกกบการเรยน โรคลมชกกบกฬา โรคลม
ชกกบการทางาน โรคลมชกกบการขบรถ โรคลมชกกบ
ความเชอตางๆ โรคลมชกกบอาหารเสรม เปนตน ทงน
เพอใหผปวย ประชาชนทวไปมความรและสามารถเขา
ถงสอไดหลายชองทาง ไดแก หนงสอ สอวทย โทรทศน
และสอออนไลน เปนตน
สรป
ประชาชนทวไปยงขาดความรและการปฏบตตวตอ
โรคลมชกและมทศนคตทไมดตอโรคลมชก ทาใหผปวย
โรคลมชกและครอบครวไดรบผลกระทบในการดารงชวต
สงผลตอคณภาพชวตทไมด โดยเฉพาะอยางยงในกลม
ประเทศดอยพฒนาหรอกาลงพฒนา ดงนน จงจาเปน
ตองจดกจกรรมการรณรงคเพอใหความรโรคลมชกแก
ประชาชนอยางตอเนอง ในประเดนทมกเขาใจผด เพอให
ใหประชาชนทวไปมความร ความเขาใจและมทศนคตทด
ตอโรคลมชกและทาใหผปวยโรคลมชกสามารถหลดพน
จากเงามดและมคณภาพชวตทด
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 35
ตารางท
1 ความร ทศนคตและการปฏ
บตตอโรคลมชกในป
ระเทศไทย
(รอยละของคาตอบวา
“ใช”
)
ผวจย
ประชา
กรทศก
ษา
คาถา
มท 1
(รอย
ละ)
คาถา
มท 2
(รอย
ละ)
คาถา
มท 3
(รอย
ละ)
คาถา
มท 4
(รอย
ละ)
คาถา
มท 5
(รอย
ละ)
คาถา
มท 6
(รอย
ละ)
คาถา
มท 7
(รอย
ละ)
คาถา
มท 8
(รอย
ละ)
คาถา
มท 9
(รอย
ละ)
พงษเกยรต
กาญ
จนครวฒ
นา 5
คร
0.9
--
53.4
-36
.3/ -
/--
73.0
-
สมศกด เทยมเกาและคณ
ะ 6คร
1.0
10.8
37.3
/62.
782
.426
.52.
0/24
.5/6
.97.
863
.720
.0
สมศกด เทยมเกาและคณ
ะ 8นกศกษาแพทย
0.0
0.0
43.6
/33.
628
.233
.6-/4
1.8/
9.1
19.1
50.9
26.5
มนตร
แสงภทราชยและคณะ12
ประชาชนทวไป
25.6
--
--
44.3
/ -/-
47.1
--
สมศกด เทยมเกาและคณ
ะ 7คร
0.9
1.9
48.6
/40.
272
.043
.05.
6/22
.4/4
.79.
383
.23.
7
สมศกด เทยมเกาและคณ
ะ 9บคลากร
ทางการแพ
ทย
0.8
4.8
55.6
/58.
774
.624
.61.
8/22
.2/6
.315
.119
.00.
0
เจยมจต
แสงสวรรณและคณะ10
ผปวยโรคลมชก
8.4
18.2
--
37.4
40.9
/ -/-
62.6
--
เจยมจต
แสงสวรรณและคณะ11
ผดแลผปวย
14.5
22.9
--
57.8
60.2
/-/-
67.5
65.1
74.7
สมศกด เทยมเกาและคณ
ะ 13 ประชาชนทวไป
- เขตเมอง
- เขตชนบท
1.8
3.8
9.2
27.8
66.0
/20.
2
63.6
/20.
2
61.3
77.0
37.5
55.9
68.4
/-/3.
8
65.4
/-/4.
2
1.6
5.6
30.6
33.6
2.0
14.0
คาถามท
1 โรคลมชกเกดจากการถกผเขา
/วญญาณ
ชวราย ภตผ ปศาจ
คาถามท
2 โรคลมชกเกดจากการบป
ระทานเนอหม คาถามท
3 ทราบอาการชกแบบ
สญเสย
ความแขงแรงของกลามเนอ
ไมมแรง
ลกษ
ณะเหมอนวบหรอเปน
ลมลมลงไป
/ชกแบบ
เหมอ
เปนขนมาทนทโดยไมรตว
คาถามท
4 โรคลมชกสามารถรกษ
าหายได คาถาม
ท 5 ผปวยโรคลมชกตองรบประทานยากนชกตลอดชวต คาถามท
6 ผปวยโรคลมชกไมสามารถแตงงานได/ ผปวยโรคลมชกตองหยดยากนชกทนท หากอยในระหวางตง
ครรภ /ผปวยหญงโรคลมชกไมสามารถใหนมบตรได คาถามท
7 ผปวยโรคลมชกตองออกจากงาน
คาถามท
8 การปฐมพยาบาลผปวยทกาลงชก
โดยนาสงของบางอยาง
เขาไปในป
ากเพอปองกนผปวยกดลนตนเอง คาถามท
9 การปฐมพ
ยาบาลผปวยทกาลงชก
โดยการจบผปวยมดไว กดหนาอก
ทาการปม
หวใจ
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201536
ตารางท
2 ความร ทศนคตและการปฏ
บตตอโรคลมชกในในทวปเอเชยตะวนออกเฉยงใต (รอยละ
ของคาตอบวา
“ใช”
)
คาถา
มปร
ะเทศ
/ประชากร
ทศกษ
า
อนโดนเซย
14
2002
อนเดย15
2008
มาเลเซย16
2000
ลาว17
2013
มาเลเซย18
2005
เวยด
นาม19
20
06กม
พชา
20
2012
สงคโปร
21
2000
ครคร
นกศ
กษา
แพทย
บคล
ากร
ทางกา
รแพทย
นกศก
ษามห
าวทย
าลย
ประชา
ชนทวไป
ประชา
ชนทวไป
ประชา
ชนทวไป
โรคลมชกเปน
โรคตดตอ
204.
9-
33.3
4.9
-53
.6-
โรคลมชก
เกดจากถกผเขา
/
วญญาณ
ชวราย ภตผ ปศาจ
/
บาปบ
รรพบรษ
/ความวกลจรต
45.
523
-5.
3-
47.6
5
โรคลมชกเปน
โรคกรรมพ
นธ
3510
.469
-66
.919
.041
.532
โรคลมชกทาใหผปวยขาดโอกาส
ในการศกษ
า
4931
.7-
28.5
--
31.3
-
ผป วยโรคลมชกตองออกจากงาน
43-
4239
.8-
42.1
63.5
38
คณอน
ญาตใหบตรเลน
กบเดก
โรคลมชก
7555
.380
60.9
-81
.3-
73
คณอนญาตใหบตรแตงงานกบ
ผปวยโรคลมชก
446.
952
27.8
-44
.033
.343
การปฐมพยาบาลผป
วยทกาลง
ชก โดยนาสงของบางอยางเขาไป
ในปากเพอป
องกน
ผปวยกดลน
ตนเอง
-40
.4-
--
--
32
คณจะแยกหองเรยน
ใหเดกโรค
ลมชก
-20
.8-
--
--
-
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 37
ตารางท
3 ความร ทศนคตและการปฏ
บตตอโรคลมชกในทวปยโรป
(รอยละ
ของคาตอบวา
“ใช”
)
คาถา
มปร
ะเทศ
/ประชากร
ทศกษ
า
สหรฐอเมร
กา22
2012
จอรแดน
23
2012
อตาล
24
2011
กรซ25
2013
โครเอเชย
26
2012
นกเรยน
ครคร
ครประชา
ชนทวไป
โรคลมชกเปน
โรคตดตอ
-85
.7-
99.2
-
โรคลมชกเปน
โรคกรรมพ
นธ
-46
.355
.0-
13.4
โรคลมชกเปน
โรควกลจรต
--
--
3.1
โรคลมชกเปน
การเจบปวยทางจต
3537
.810
.911
.5-
โรคลมชกสามารถรกษ
าหายได
--
40.6
--
โรคลมชกทาใหผปวยขาดโอกาสในการศกษา
2554
.824
.7-
-
ผปวยโรคลมชกตองออกจากงาน
38-
39.7
-3.
1
คณอนญาตใหบตรเลนกบเดกโรคลมชก
17-
--
92.2
คณอนญาตใหบตรแตงงานกบผปวยโรคลมชก
56-
33.0
70.6
-
การปฐมพยาบาลผปวยทกาลงชก
โดยนาสงของ
บางอยางเขาไปในปากเพอปองกนผ ปวยกดลน
ตนเอง
-10
.857
.911
.6-
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201538
ตารางท
4 ความร ทศนคตและการปฏ
บตตอโรคลมชกในทวปแอฟรกา
(รอยละ
ของคาตอบวา
“ใช”
)
คาถา
มปร
ะเทศ
/ประชากร
ทศกษ
า
คาเมอร
น27
2009
คาเมอร
น28
2010
ไนจ
เรย29
2013
ประช
าชนท
วไป
Stud
ents
นกเรยน
โรคลมชกเปน
โรคตดตอ
23.8
58-
โรคลมชกเกดจากถกผเขา
/วญญาณ
ชวราย ภตผ ปศาจ
/บาปบรรพบรษ
/ความวกลจรต
62.8
13.2
19
โรคลมชกเปน
โรคกรรมพ
นธ
12.7
12.4
22.5
โรคลมชกเปน
การเจบปวยทางจต
หรอความผดปกตทางจต
67.3
14.3
51.9
ผปวยโรคลมชกตองออกจากงาน
44.5
22.8
-
ฉนเลนกบผปวยโรคลมชก
/อนญ
าตใหบตรเลนกบเดกโรคลมชก
8460
30.9
ฉ นสามารถแตงงานกบผทเปนโรคลมชก
/อนญ
าตใหบตรแตงงานกบผปวยโรคลมชก
6752
15.8
ผปวยโรคลมชกสามารถแตงงานได
--
58.9
ผปวยโรคลมชก สามารถมบ
ตรได
--
57.8
การปฐมพยาบาลผปวยทกาลงชก โดยนาสงของบางอยางเขาไปในปากเพอปองกน
ผปวยกดลนตนเอง
-41
.650
.6
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 39
เอกสารอางอง
1. Meinardi H, Scott RA, Reis R. et al. The treatment gap
in epilepsy: the current situation and the way forward.
Epilepsia 2001; 42: 136-49.
2. Asawavichienjinda T, Sitthi-Amorn C, Tanyanont W.
Prevalence of epilepsy in rural Thailand: a population-
based study. J Med Assoc Thai 2002; 85: 1066-73.
3. Shorvon S, Farmer P. Epilepsy in developing countries:
a review of epidemiological, sociocultural and treatment
aspects. Epilepsia 1988; 29:S36-S45.
4. Tiamkao S, Sawanyawisuth K, Towanabut S, Visudhipun
P. Seizure attacks while driving: Quality of life in persons
with epilepsy. Can J Neurol Sci 2009; 36: 475-9.
5. Kankirawatana P. Epilepsy awareness among school
teachers in Thailand. Epilepsia 1999; 497-501.
6. Tiamkao S, Auevitchayapat N, Arunpongpaisal S. et al.
Knowledge of epilepsy among teachers in Khon Kaen
Province, Thailand. J Med Assoc Thai 2005; 88: 1802-8.
7. Tiamkao S, Pranboon S, Singhpoo K, Ariyanuchitkul
S, Sawanyawisuth K, Integrated Epilepsy Research
Group Khon Kaen University. Knowledge, attitudes and
practices towards epilepsy of teachers in Khon Kaen
Province. 2011. (during submission process)
8. Tiamkao S, Tiamkao S, Auevitchayapat N, Arunpong-
paisal S, Chaiyakum A, Jitpimolmard S, Phuttharak W,
Phunikhom K, Saengsuwan M J, Vannaprasaht S. Basic
knowledge of epilepsy among medical students. J Med
Assoc Thai 2007; 90:2271-6.
9. Tiamkao S, Pranboon S, Lertsinudom S, Sawanyawisuth
K, Singhpoo K, Integrated Epilepsy Research Group
Khon Kaen University. Knowledge, attitudes and prac-
tices towards epilepsy of healthcare providers. 2011.
(during submission process)
10. Saengsuwan J, Boonyaleepan S, Srijakkot J, Sawan-
yawisuth K, Tiamkao S; Integrated Epilepsy Research
Group. Factors associated with knowledge and attitudes
in persons with epilepsy. Epilepsy Behav 2012; 24:23-9.
11. Saengsuwan J, Laohasiriwong W, Boonyaleepan S,
Sawanyawisuth K, Tiamkao S; Integrated Epilepsy
Research Group. Knowledge, attitudes, and care tech-
niques of caregivers of PWE in northeastern Thailand.
Epilepsy Behav 2013 ;27:257-63.
12. Saengpattrachai M, Srinualta D, Lorlertratna N, et al.
Public familiarity with, knowledge of, and predictors of
negative attitudes toward epilepsy in Thailand. Epilepsy
Behav 2010;17:497-505.
13. Tiamkao S, Sawanyawisuth K, Singhpoo K, Ariyanuchitkul
S, Ngamroop R. Difference of knowledge, attitudes, and
behaviors towards epilepsy between populations in mu-
nicipal and nonmunicipal areas. Psychology Research
and Behavior Management2013:6; 111-6.
14. Rambe AS, Sjahrir H. Awareness, attitudes and under-
standing towards epilepsy among school teachers in
Medan, Indonesia. Neurol J Southeast Asia 2002:7:77-80.
15. Thacker AK, Verma AM, Ji R. et al. Knowledge aware-
ness and attitude about epilepsy among schoolteachers
in India. Seizure 2008:17:684-90.
16. Ramasundrum V, Hussin Mohd ZA, Tan CT. Public aware-
ness, attitudes and understanding towards epilepsy in
Kelantan, Malaysia. Neurol J Southeast Asia 2000:5:55-60.
17. Harimanana A, Chivorakul P, Souvong V. et al. Is insuf-
fi cient knowledge of epilepsy the reason for low levels
of healthcare in the Lao PDR?. BMC Health Services
Research 2013:13:41.
18. Ab Rahman AF. Awareness and knowledge of epilepsy
among students in a Malaysian university. Seizure 2005:14:
593-6.
19. Cuong LQ, Thien DD, Jallon P. Survey of public aware-
ness, attitudes, and understanding toward epilepsy in
Nhan Chinh, Hanoi, Vietnam, in 2003. Epilepsy & Behav
2006:8;176-80.
20. Bhalla D, Chea K, Hun C. et al. Population-based study of
epilepsy in Cambodia associated factors, measures
of impact, stigma, quality of life, knowledge-attitude-
practice, and treatment gap. PLOS ONE 2012:7:1-9.
21. Pan AB, Lim SH. Public awareness, attitudes and under-
standing toward epilepsy among Singaporean Chinese.
Neurol J Southeast Asia 2000:5:5-10.
22. Chung K, Ivey L, Guo W. et al. Knowledge, attitudes,
and Practice towards epilepsy (KAPE) survey of Chinese
and Vietnamese Colledge Students in the U.S. Berkeley
Scientifi c Journal 2010;13:39-44.
23. Alkhamra H, Tannous A, Hadidi M, et al. Knowledge and
attitudes toward epilepsy among school teachers and
counselors in Jordan. Epilepsy & Behav 2012:24;430-4.
24. Mecarelli O, Capovilla G, Romeo A, et al. Knowledge and
attitudes toward epilepsy among primary and second-
ary schoolteachers in Italy. Epilepsy & Behav 2011;22:
285-92.
25. Toli T, Sourtzi P, Tsoumakas K, et al. Association between
knowledge and attitudes of educators towards epilepsy
and the risk of accidents in Greek schools. Epilepsy &
Behav 2013;27:200-3.
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201540
26. Bagic D, Mastilica M, Bagic A. A fi ve-year follow up
study of the general public awareness and perception
of epilepsy in Croatia. Epilepsy & Behav 2012;25:200-7.
27. Ezeala-Adikaibe BA, Achor JU, Onwukwe J, et al.
Knowledge, attitude and practice towards epilepsy
among secondary school students in Enugu, South East
Nigeria. Seizurs2013; 22:299-302.
28. Njamnshi AK, Yepnjio FN, Zoung-Kanyi Bissek AC,
et al. A survey of public knowledge, attitudes, and
practices with respect to epilepsy in Badissa Village, Centre
Region of Cameroon. Epilepsy & Behav 2009;16:254-9.
29. Njamnshi AK, Tabah EN, Zoung-Kanyi Bissek AC, et
al. Knowledge, attitudes and practice with respect to
epilepsy among secondary school students in the
Kumbo West Health District-North West Region-
Cameroon. Epilepsy & Behav 2010;18:247-53.
30. Shehata GA, Mahran DG. Knowledge, attitude and
practice with respect to epilepsy among school
teachers in Assiut city,Egypt. Epilepsy Research 2010; 92:
191-200.
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 41
Neuroleptic Malignant Syndrome จากการไดรบยา Paliperidone Long Acting
Injection รวมกบ Oral Risperidone
และ Intramuscular Haloperidol
ทวนธน บญลอ1, จตตพล ตนตวท2
ทวนธน บญลอ1, จตตพล ตนตวท2
1กลมวชาเภสชกรรมปฏบต คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน2สาขาเภสชกรรมคลนก คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน
ผปวยชายไทยค อาย 49 ป ภมลาเนาจงหวดขอนแกน
เขารบการรกษาในหอผปวยอายรกรรม เมอวนท 13
ตลาคม 2557
อาการสาคญ : ซมลง อดแนนทองและไมถาย4 วนกอนมาโรงพยาบาล
ประวตการเจบปวยปจจบน : 1 สปดาหกอนมาโรงพยาบาล มอาการซม ไมยอม
เดน ไมมไข ไมชก เหนอยออนเพลย แขนขาไมคอยมแรง
ดมนามากกวา 6 ลตรตอวน และไมสามารถควบคมการ
ดมนาไดเนองจากผปวยมอาการกาวราว
4 วนกอนมาโรงพยาบาล ผปวยมอาการซมลง
เรอยๆ ญาตจงนาสงโรงพยาบาล
ประวตอดต : ป 2534 ไดรบการวนจฉยวาเปน
โรคอารมณสองขว (bipolar disorder) รกษาดวยยา
risperidone ขนาด 2 มลลกรม รบประทานครงละ 1 เมด
วนละ 2 ครงหลงอาหารเชาและกอนนอน ตอมาป 2557
เรมมอาการหงดหงดและม disorganized behaviors จง
เพมการรกษาดวยยา paliperidone long acting ขนาด
150 มลลกรม ฉดเขากลามเนอ ทก 4 สปดาห (เรม 23
กนยายน 2557) นอกจากนมประวตโรคประจาตวไดแก
ความดนโลหตสง และภาวะไขมนในเลอดผดปกต
ประวตการไดรบยาลาสด risperidone ขนาด 2 มลลกรม รบประทานครงละ
1 เมดวนละ 2 ครงหลงอาหารเชาและกอนนอน
paliperidone ขนาด 150 มลลกรม ฉดเขากลาม
เนอ ทก 4 สปดาห
valproic acid ขนาด 200 มลลกรม รบประทาน
ครงละ 2 เมดกอนนอน
lorazepam ขนาด 2 มลลกรม รบประทานครงละ
1 เมดกอนนอน
trihexyphenidyl ขนาด 2 มลลกรม รบประทาน
ครงละ 1 เมด เวลามอาการตวแขง ลนแขงหรอมอสน
simvastatin ขนาด 20 มลลกรม รบประทานครงละ
1 เมดกอนนอน
amlodipine ขนาด 10 มลลกรม รบประทานครงละ
1 เมดหลงอาหารเชา
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201542
ประวตทางสงคม : ปฏเสธการดมเหลาและสบบหร
การตรวจรางกายแรกรบ : Vital signs : BP 116/68 mmHg, T 36.4๐c, PR 67
bpm, RR 18/min, O2 saturation : 99%
General apperance : slow response
HEENT : mild pale conjunctiva
Cardiovascular system: regular rhythm, normal
S1 S2, no murmur
Respiratory system: normal breath sound
Abdomen: soft, not tender, impalpable of liver
and spleen
Extremities: no pitting edema
Neurological examination: Consciousness: drowsiness
Speech: normal
Gait: cannot be evaluated
Cranial nerve: within normal limit
Motor system: generalized muscle spasticity,
no motor weakness
Sensory system: cannot be evaluated
Deep tendon refl ex: 2+
ผลการตรวจทางหองปฏบตการแรกรบ : Blood chemistry: BUN 5.9 mg/dl creatinine 1.2
mg /dl, sodium 114 mEq/L, potassium 2.7 mEq/L,
HCO3 35.2 mEq/L, Cl 62 mEq/L, Ca 9.2 mg/dL, PO4
3.5 mg/dL, Mg 1.8 mg/dL,
Complete blood count: Hb 11/1 g/dl, Hct
31.2%, WBC 1,050/mm3, Platelet 264,000/mm3,
PMN 41.9%, lymphocyte 11.4%, monocyte 9.1%,
eosinophil 0%, basophil 0.3%
Liver function test: AST 92 u/L, ALT 43 u/L,
ALP74u/L
หลงจากเขารบการรกษาในหอผปวยอบตเหตและ
ฉกเฉน ผปวยมอาการโวยวายมาก จงไดรบยา haloperi-
dol ขนาด 5 มลลกรมฉดเขากลามเนอทก 30 นาท เวลา
มอาการกายไมสงบ ซงผปวยไดรบจานวน 2 ครงในวนท
14 ตลาคม 2557 และ 15 ตลาคม 2557 รวมทงมการปรบ
ขนาดยา risperidone ขนาด 2 มลลกรม เปน รบประทาน
ครงละ 2 เมดวนละ 2 ครง หลงอาหารเชาและกอนนอน
(รวม 8 มลลกรมตอวน) ในวนท 16 ตลาคม 2557 ผปวย
มอาการชกเกรงทงตว รวมกบมไข (38๐C) อตราการเตน
ของหวใจ 115 ครง/นาท รวมกบมผลการตรวจทางหอง
ปฏบตการพบ WBC 14,000, CPK 3269 u/L จงไดรบ
การวนจฉยวาเปน neuroleptic malignant syndrome
(NMS) ไดรบการรกษาโดยการหยดยา risperidone,
haloperidol และใหยา bromocriptine, lorazepam รวม
ทงการรกษาแบบประคบประคอง
Problem List: Neuroleptic malignant syndrome (NMS)
Hyponatremia
หมายเหต: วตถประสงคหลกของการนาเสนอกรณ
ศกษานเฉพาะภาวะ NMS
วจารณ ผปวยชายไทยคอาย 49 ป มาโรงพยาบาลดวยซม
ลง อดแนนทองและไมถายมา 4 วนกอนมาโรงพยาบาล
โดยผปวยมประวตเปนโรคอารมณสองขวและ disorgan-
ized behaviors เมอเขารบการรกษาในหอผปวยอบตเหต
ละฉกเฉน ไดมการปรบขนาดยา risperidone จากเดม
4 มลลกรมตอวนเปน 8 มลลกรมตอวน รวมกบมการ
ใหยา haloperidol ฉดเขากลามเนอขนาด 5 มลลกรม
จานวน 2 ครง รวมกบผปวยเคยไดรบยา paliperidone
long acting ฉดเขากลามเนอเมอประมาณ 2 สปดาหท
ผานมา ทาใหผปวยแสดงอาการชก เกรง ปสสาวะราด
รวมกบมไข และมเมดเลอดขาวจานวนมากขน เอนไซม
creatine phosphokinase (CPK) เพมสงขน จงไดรบ
การวนจฉยวาเปน neuroleptic malignant syndrome
(NMS) ซงนอกจากภาวะ NMS แลวยงตองวนจฉยแยก
โรคจาก serotonin syndrome (SS) โดยจะมสาเหตมา
จากยาทเปน serotonergic drugs เชน ยาตานเศรากลม
selective serotonin reuptake inhibitors(SSRI), ยา
กลม monoamine oxidase inhibitors(MAOIs) เปนตน
ภาวะ anticholinergic syndrome ซงจะมอาการ fl uc-
tuating conscious, tachycardia แตผวจะแหง ไมม
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 43
bowel sound พบ normal pupil และมประวตการไดรบ
ยากลม anticholinergic หรอยาทมฤทธ anticholinergic
หลายชนดรวมกน นอกจากนในผปวยทมอาการซมลง
ควรแยกโรคจากการตดเชอในระบบประสาทสวนกลาง
เชน ภาวะสมองอกเสบและเยอหมสมองอกเสบดวย ดง
นนอาการของผปวยรายนจงเขาไดกบกลมอาการ NMS
มากทสด เนองจากมประวตการไดรบยากลม dopamine
antagonist ชดเจนรวมกบอาการชกเกรงและไข
Neuroleptic Malignant Syndrome; NMS
Neuroleptic Malignant Syndrome; NMS เปน
อาการไมพงประสงคทรนแรง อาจสงผลทาใหเกดการ
เสยชวต1 จากการไดรบยาตาน dopamine หรอการหยด
ยากลมกระตน dopamine อยางรวดเรว การรายงานการ
เกด NMS มรายงานครงแรกในป ค.ศ. 1956 ภายหลง
จากการคนพบยาตานโรคจต chlorpromazine จากนน
มการรายงานผปวยทเกดกลมอาการ NMS เพมมากขน
โดยเฉพาะหลงจากมการคนพบยาตานโรคจตกลมเกาท
high potency คอ haloperidol ปจจบนแมมการคนพบ
ยาตานโรคจตกลมใหมทมอตราการเกดกลมอาการ NMS
ทลดลงจากยาตานโรคจตกลมเกา แตกลบพบวายงมการ
รายงานการเกดกลมอาการ NMS อยางตอเนอง2 ดงนน
การใหการวนจฉยไดเรวจงเปนกญแจทสาคญทสดในการ
ดแลผปวยทเกด NMS เพอปองกนไมใหเกดการดาเนนไป
ของโรคจนอนตรายถงชวต
ระบาดวทยา
กลมอาการ NMSเปนภาวะฉกเฉนทพบไดไมบอย
ในเวชปฏบต จากการทบทวนพบอบตการณการเกดอย
ระหวางรอยละ 0.02-3.21, 3 และอตราการเสยชวตพบ
รอยละ 10-553 กลมอาการ NMS สามารถพบไดในทก
ชวงอาย เพศชายมโอกาศพบไดมากกวาเพศหญงเลก
นอยในบางการศกษา1 ปจจบนพบวามการรายงานการ
เกดกลมอาการ NMS ลดลงเนองจากมการเพมความ
ระมดระวงในการใชยาตานโรคจตรวมทงมการเฝาระวง
การเกดอาการไมพงประสงคอยางใกลชด นอกจากน
การเกดภาวะแทรกซอนและอตราการเสยชวตกลดลง
ดวยเชนกน ในประเทศสหรฐอเมรกามการรายงานการ
เกดกลมอาการ NMS ประมาณปละ 2,000 รายและสง
ผลใหเกดคาใชจายในการรกษาพยาบาลอยางมาก4 ใน
ประเทศไทยมอบตการณการเกดกลมอาการ NMS ไม
แนชด มเพยงการรายงานกรณศกษาผปวยจานวนไม
มาก เชน การรายงานผปวยจานวน 6 รายและไมพบการ
เสยชวตเกดขน5
อาการแสดงและการวนจฉย
กลมอาการ NMS สามารถใหการวนจฉยไดจาก
ประวต การตรวจรางกายและการตรวจทางหองปฏบต
การ6 โดยสวนใหญจะเกดภายหลงจากการไดรบยาตาน
โรคจตอยางรวดเรวภายใน 2-3 ชวโมงจนกระทงภายใน
7-10 วนแตอยางไรกตามสามารถพบไดในผปวยทได
รบยาเปนระยะเวลานาน แตระยะเวลาเฉลยมกไมเกน
30 วน6 กลมอาการ NMS จะมอาการแสดงสาคญ
3 ประการ ไดแก มไข กลามเนอแขงเกรง และมการ
เปลยนแปลงระดบความรตว1, 6 เกณฑการวนจฉย
กลมอาการนวโรเลพตกทรายแรงแสดงดงตารางท 1
และ 2
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201544
ตารางท 1 เกณฑการวนจฉยกลมอาการ NMS7
เกณฑการวนจฉย
จานวนขอ รายละเอยด
DSM-IV-TR ตองมขอ A ทงหมด
และอยางนอย 2 ขอ
จาก B
Criteria A 1. กลามเนอแขงเกรง 2. “มไข” Criteria B เหงอออก กลนลาบาก
มอสน ปสสาวะคง สตสมปชญญะเปลยนแปลง ไมพด (mutism) อตรา
การเตนของหวใจเรว ความดนโลหตสงหรอเปลยนแปลงไดงาย เมดเลอด
ขาวเพมมากขน (leukocytosis) มผลการตรวจทางหองปฏบตการพบการ
ไดรบบาดเจบของกลามเนอ Criteria C ไมไดเกดจากสาเหตอน เชน viral
encephalitis Criteria D ไมไดเกดจากโรคทางจตเวชอน
A d i t y a n j e e
Criteria
ตองมทง 4 ขอและ
อยางนอย 2 ขอจาก
autonomic dys-
function
Major Features 1.มการเปลยนแปลงภาวะการรบรซงวดโดยผตรวจมาก
กวา 2 คน 2.กลามเนอแขงเกรง 3. Hyperthermia (> 39°C โดยวดทาง
ปาก) 4. Autonomic dysfunction ไดแก อตราการเตนของหวใจเรว (> 90/
นาท), อตราการหายใจเรว (> 25/นาท) ความดนโลหตเปลยนแปลงโดย
DBP เปลยนแปลงมากกวา 15 mmHg หรอ SBP เปลยนแปลงมากกวา
30 mm มปสสาวะคง Supportive Features 1. เอนไซม CPK เพมสงขน
2. เมดเลอดขาวเพมมากขน
Levenson Cri-
teria
ม 3 อาการหลก หรอ
2 อาการหลกรวมกบ
4 อาการรอง
อาการหลก (major symptoms) 1. “ไข” 2. กลามเนอแขงเกรง 3. เอนไซม
CPK เพมสงขน อาการรอง (minor symptoms) อตราการหายใจเรว ความ
ดนโลหตผดปกต ระดบความรสกเปลยนแปลง เหงอออก เมดเลอดขาว
เพมมากขน
Pope Criteria มทง 3 ขอ รวมกบ
อยางนอย 2 ใน 3
ของ retrospective
criteria
Major Criteria 1. Hyperthermia (> 37.5°C) 2. ม EPS ทรนแรง (มากกวา
หรอเทากบ 2 อาการขนไป) lead-pipe rigidity, cogwheeling, sialorrhea,
oculogyric crisis, retrocollis, opisthotonos, trismus, dysphagia,
choreiform movements, dyskinetic movements, Festinating gait,
fl exor-extensor posturing 3. Autonomic dysfunction (มากกวาหรอ
เทากบ 2 ขอขนไป) ความดนโลหตเปลยนแปลงโดย DBP เปลยนแปลง
มากกวา 20 mmHg อตราการเตนของหวใจเรว (มากกวารอยละ 30 จาก
baseline) อตราการหายใจเรว (มากกวารอยละ 25 จาก baseline) เหงอ
ออก ปสสาวะคง Retrospective criteria 1.มอาการเลอะเลอนของระดบ
ความรสกตว(Clouded consciousness) 2. (> 15,000) 3. เอนไซม CPK
> 300 U/L
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 45
ตารางท 2 อาการแสดงทใชในการวนจฉยกลมอาการ NMS ตาม DSM-58
1. ไดรบยากลม dopamine antagonist หรอมการหยดยา dopamine agonist ภายใน 72 ชวโมง
2. มไข ( อณหภมรางกาย >100.4°F หรอ >38.0°C มากกวา 2 ครงโดยวดทางปาก)
3. กลามเนอแขงเกรง
4. มการเปลยนแปลงการรสต (ลดลงหรอระดบความรสตเปลยนแปลง)
5. เอนไซม creatinine kinase สงขน (มากกวา 4 เทาของคาปกต)
6. ระบบประสาทอตโนมตทางานผดปกต
- อตราการเตนของหวใจสงขนมากกวาหรอเทากบรอยละ 25 จาก baseline
- ความดนโลหตสง (SBP หรอ DBP > 25% จาก baseline)
- ความดนโลหตเปลยนแปลง (DBP เปลยนแปลงมากกวา 20 mmHg หรอ SBP เปลยนแปลงมากกวา 25
mmHg ภายใน 24 ชวโมง)
- เหงอออกมาก
- ปสสาวะคง
- ซด
7. อตราการหายใจเพมมากกวาหรอเทากบรอยละ 50 จาก baseline และม respiratory distress
8. ไมพบสาเหตจากการตดเชอ สารพษ metabolic และ neurological disorder
อาการแสดงของกลมอาการ NMS ในผปวยแตละ
รายสามารถแสดงออกไดแตกตางกนดงนนการใชเกณฑ
การวนจฉยจะชวยใหสามารถวนจฉยไดแมนยามากขน
อาการบางอยาง เชน กลามเนอแขงเกรง ในบางครงอาจ
แยกออกจากอาการไมพงประสงคดาน extrapyramidal
จากยาตานโรคจตไดยาก4 อาการแสดงแรกของการเกด
กลมอาการ NMS มกพบกลามเนอแขงเกรงตามดวยไข
ภายในไมกชวโมงและสามารถพบการเปลยนแปลงระดบ
ความรสกซงเกดไดตงแตอาการงวงซมเลกนอย ภาวะ
กายใจไมสงบ สบสน เพอ จนกระทงไมรสกตว6 กลม
อาการของระบบประสาทอตโนมตไดแก ความดนโลหต
เปลยนแปลง หวใจเตนเรว หายใจเรว นาลายไหลมาก
เหงอออก หนาแดง ผวหนงซด ปสสาวะคง สามารถพบได
เชนกน โดยอาการจะพบสงสดภายใน 3 วนแรก นอกจาก
นยงสามารถพบอาการอนๆ ไดแก กลนลาบาก หายใจไม
สะดวก รเฟลกซผดปกต ไมพด และชกได
การตรวจทางหองปฏบตการทเกยวของกบกลม
อาการ NMS ไดแก การเพมขนของเอนไซม creatinine
phosphate kinase (CPK) ซงบงบอกการสลายของ
กลามเนอและการเพมขนของเมดเลอดขาว อยางไรกตาม
ไมไดพบในผปวยทกรายและไมจาเพาะตอกลมอาการ
NMS6 การตรวจทางหองปฏบตการอนทอาจมประโยชน
ไดแก การวดระดบเหลกในเลอด9
โรคทมอาการคลายกลมอาการ NMS ทตองวนจฉย
แยกโรค ไดแก โรคลมแดด (heat stroke) การตดเชอใน
ระบบประสาทสวนกลาง โรคสมองเหตจากสารพษ ภาวะ
ชกตอเนอง ภาวะกายใจไมสงบจากการเพอ และอาการ
ทาง extrapyramidal จากยาทรนแรง6 การวนจฉยแยก
โรคแสดงดงตารางท 3
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201546
ตารางท 3 การวนจฉยแยกโรค6
สาเหตและพยาธสรรวทยา
สาเหตหลกของกลมอาการ NMS เกดจากการได
รบยาตานโรคจตหรอยาทมฤทธปดกนการทางานของ
dopamine โดยเฉพาะยาตานโรคจตกลมเกาท high
potency เชน haloperidol, fl uphenazine, trifl uopera-
zine นอกจากนยาตานโรคจตกลมเกาทมรายงานไดแก
chlorpromazine, prochlorperazine นอกจากนยาตาน
โรคจตกลมใหมกเปนสาเหตไดเชนกน10 แตยาตานโรคจต
กลมใหมจะมโอกาสเกดนอยกวารวมทงมอตราการเสย
ชวตทนอยกวาเชนกน11 นอกจากนยงมสาเหตจากการ
หยดยาหรอกลมกระตนการทางานของ dopamine อยาง
รวดเรว เชน levodopa ในผปวยพารกนสน อาจกระตน
ใหเกดกลมอาการ NMS ได สาเหตจากยาอนทเปนไปได
ไดแก lithium, desipramine เปนตน6
การเกดกลมอาการ NMS ไมขนกบเพศ อาย โรค
ทางจตเวชทไดรบการวนจฉย อยางไรกตามผปวยทม
catatonia มความเสยงทจะเกดอาการไดมากหากได
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 47
รบยาตานโรคจต ปจจยเสยงดานอนทมความเกยวของ
กบการเกดอาการไดแก ภาวะกายใจไมสงบ การขาดนา
การผกมด การมการทางานของ dopamine ในระบบ
ประสาทสวนกลางบกพรอง และการขาดธาตเหลก พบ
วาในผปวยสวนมากกอนเกดกลมอาการ NMS มอาการ
หมดแรงเพราะรอน (exhaustion) และมการขาดนา4
ปจจบนยงไมทราบกลไกการเกดกลมอาการ NMS
ชดเจน แตพบวาการปดกนตวรบ dopamine ของยา
ตานโรคจตนาจะมบทบาทมากทสด เนองจากมหลกฐาน
ตางๆสนบสนน เชน การหยดยากลมกระตน dopamine
ทนททาใหเกดอาการคลาย NMS ได และยาทกชนดท
มรายงานการเกดมฤทธในการปดกนตวรบ dopamine
และสมพนธกบความสามารถในการจบกบตวรบของยา
นอกจากนในการรกษากลมอาการ NMS ยงใชยากลม
กระตน dopamine นอกจากนยงพบวา homovalinic
acid ซงเปนเมตาบอไลตของ dopamine มระดบลดลง
ในนาหลอเลยงสมองและไขสนหลงในผปวยทมอาการ
ของกลมอาการ NMS เฉยบพลน รวมทงมการศกษา
พบยนทมความผดปกตทางพนธกรรมทแสดงออกของ
ตวรบ dopamine ชนดทสองในผปวยทหายจากกลม
อาการ NMS4 นอกจากนกลไกทใชอธบายการเกดการ
เปลยนแปลงการทางานของระบบประสาทอตโนมตยง
เกยวของกบ dopamine เนองจากพบวามการเพมขน
ของระดบสารสอประสาทกลม catecholamine และม
การควบคมการทางานของระบบประสาทซมพาเทตกท
ผดปกต จงทาใหสรปไดวากลไกการเกดกลมอาการ NMS
มความซบซอน เกยวของกบหลากหลายกระบวนการท
มการทางานผดปกตทงระบบสารสอประสาทและระบบ
ประสาทรวมตอมไรทอสงผลใหเกดการมกระบวนการเม
ตาบอลสมทมากเกนไป4 พยาธสรรวทยาของกลมอาการ
NMS แสดงดงรปท 1
รปท 1 พยาธสรรวทยาของกลมอาการ NMS4
การรกษา
กลมอาการ NMS จดเปนภาวะฉกเฉนทสาคญทาง
โรคระบบประสาท การไดรบการรกษาหรอการหยดยาท
เปนสาเหตลาชาจะทาใหเสยงตอการเกดความพการท
รนแรงหรอการเสยชวต ดวยอบตการณการเกดอาการ
ทนอย ดงนนจงไมมการศกษาทดลองทางคลนกของยา
ทใชในการรกษา มเพยงแนวทางการรกษาทรวบรวม
ผลการศกษาจากรายงานกรณศกษาผปวยมาวเคราะห
สรปผล การรกษาผปวยทเกดกลมอาการ NMS ในแตละ
รายมความแตกตางกนออกไปตามลกษณะอาการทาง
คลนกทแสดงออก แตในผปวยทกรายตองมการหยดยา
ทเปนสาเหตอยางรวดเรวและใหการรกษาแบบประคบ
ประคอง รวมถงใหการรกษาดวยยาและการรกษาดวย
ไฟฟา (electroconvulsive therapy; ECT)6 การแบง
ระดบความรนแรง ระยะของอาการและการรกษาแสดง
ดงตารางท 4
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201548
ตารางท
4 แนวทางการรกษากลมอาการนวโรเลพ
ตกทรายแรง6
Woo
dbur
y st
age
อากา
รแสด
ง กา
รรกษ
าแบ
บประคบ
ประคอ
ง กา
รรกษ
าหลก
(Firs
t-Lin
e In
terv
entio
ns)
การรกษ
าทางเลอก
(Sec
ond-
Line
In
terv
entio
ns)
Stag
e I:
drug
-indu
ced
park
inso
nism
กลามเนอแขงเกรง
สน
ลดขนาดยาหรอเปลยนยาตาน
โรคจต
ใหยา
ant
icho
liner
gic
drug
s
Stag
e II:
dru
g-in
duce
d
cata
toni
a
กลามเนอแขงเกรง
ไมพ
ด ไมทา
ตามสงแตขยบตวได
หยดยา ลดขนาดยาหรอเปลยน
ยาตานโรคจต
ใหยา
lora
zepa
m (
1–2 มลลกรมฉดเขา
กลามเนอห
รอใหทางหลอดเลอดดา
ทก
4–6 ชวโมง)
St
age
III: m
ild, e
arly
NM
S กลามเนอแ
ขงเกรงเลกนอย
ไม
เคลอนไหว
อณหภ
มรางกาย
≤38°
C (
100.
4°F)
อตราการเตน
ของหวใจ ≤1
00 ครงตอนาท
หยดยาตานโรคจตแ
ละตด
ตาม
อยางใกลชด รวมท
งแกไขปจจย
เสยง
ใหยา
lora
zepa
m (
1–2 มลลกรมฉดเขา
กลามเนอห
รอใหทางหลอดเลอดดา
ทก
4–6 ชวโมง)
Stag
e IV
: mod
erat
e N
MS
กลามเนอแขงเกรงปานกลาง ไม
เคลอนไหว
อณหภ
มรางกาย
38–4
0°C
(100
.4–
104°
F) อตรา
การเตนของหวใจ
100–
120 ครง
ตอนาท
หยด
ยาตานโรคจต
ใหสารนา
อยางเพยงพอ ใหการลด
ความ
รอนดวยความเยน แกไขปจจย
เสยงและใหการดแลอยางใกลชด
ยา l
oraz
epam
(1–
2 มลลกรมฉด
เขา
กลามเนอห
รอใหทางหลอดเลอดดา
ทก
4–6 ชวโมง)
ยาb
rom
ocrip
tine
(2.5
–5
มลลกรมทางปากหรอ
naso
gast
ric [N
G]
tube
ทก
8 ชวโมง)
หรอ
am
anta
dine
(100
มลลกรม
ทางปากหรอ
ผาน
NG
tube
ทก
8 ชวโมง)
อาจพจารณ
า
elec
troco
nvul
sive
ther
apy
(6–1
0 ครง)
Stag
e V:
sev
ere
NM
S กลาม
เนอแขงเกรงมาก
ไม
เคลอนไหวห
รอไมตอบสนอง
อณหภมรางกาย ≥4
0°C
(104
°F)
อตราการเตนของหวใจ ≥1
20 ครง
ตอนาท
หยด
ยาตานโรคจต
ใหสารนา
อยางเพยงพอ ใหการลด
ความ
รอนดวยความเยน แกไขปจจย
เสยงและใหการดแลอยางใกลชด
ยา d
antr
olen
e (1
–2.5
มลลก
รมตอ
กโลกรมทางหลอดเลอดดา ทก
6 ชวโมง
เปนเวลา
48 ชวโมงแลวคอยๆลดขนาด
ยาลงจนหยด)
ยาb
rom
ocrip
tine
(2.5
–5
มลลกรมทางปากหรอ
naso
gast
ric [N
G]
tube
ทก
8 ชวโมง)
หรอ
am
anta
dine
(100
มลลกรม
ทางปากหรอ
ผาน
NG
tube
ทก
8 ชวโมง)
อาจพจารณ
า
elec
troco
nvul
sive
ther
apy
(6–1
0 ครง)
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 49
การรกษาแบบประคบประคอง (supportive therapy)
การหยดยาทเปนสาเหตใหเรวทสดอาจหายได
เองภายใน 2 สปดาห12 และใหการรกษาแบบประคบ
ประคองเปนการรกษาหลกทสาคญของกลมอาการ NMS
ควรมการใหสารนาอยางเพยงพอและทาการแกไขอเลก
โตรไลตทผดปกตและตดตามอยางใกลชด ในผปวยทม
อณหภมของรางกายสงมากควรทาการลดอณหภมดวย
วธแพคนาแขงและผาหมเยนเนองจากการมอณหภม
รางกายทสงมากและระยะเวลานานจะเพมความเสยง
ของการเสยชวตได4 หากผปวยมอาการรนแรงควรดแล
ในหอผปวยวกฤตเพอปองกนภาวะแทรกซอนทอาจจะ
เกดเชน การทางานของระบบหวใจและการหายใจลม
เหลว การเกดปอดอกเสบจากการสาลก การแขงตวของ
เลอดผดปกต การชก หวใจเตนผดจงหวะ6 เปนตน
การรกษาดวยยาในกลมอาการ NMS อาจไมม
ความจาเปนในผปวยทอาการไมรนแรงมากเนองจาก
สามารถหายไดเองหลงการหยดยาทเปนสาเหต ยาอาจ
มบทบาทในการชวยใหเกดผลลพธในการรกษาทดและ
ทาใหหายจากอาการเรวขน เนองจากในผปวยแตละ
รายมอาการแสดงแตกตางกนจงไมสามารถคาดการณ
หรอทาการศกษาเปรยบเทยบวายาชนดใดมความเหมาะ
สมในการรกษากลมอาการ NMS ดงนนการใชยาในการ
รกษาจงพจารณาจากคณสมบตทางเภสชวทยาและการ
รายงานจากกรณศกษา ยาทมการใชในการรกษากลม
อาการ NMS แสดงดงตารางท 5
ตารางท 5 ยาทใชในการรกษากลมอาการ NMS
ยา ขนาดยา หมายเหต
Benzodiazepines lorazepam ฉดเขากลามเนอหรอใหทางหลอด
เลอดดาเรมตนในขนาด 1-2 มลลกรมทก 4-6
ชวโมง
เปน fi rst line ในผปวยทอาการไมรนแรง
และม catatonic behavior เดน
Dopamine agonist amantadine ขนาด 200-400 มลลกรมตอวน
bromocriptine ขนาด 2.5-5 มลลกรมวนละ 2-3
ครงสามารถเพมไดจนถง 45 มลลกรมตอวน
มการรายงานวาชวยลดความพการ
และอตราการเสยชวตได สามารถใชใน
ผปวยทมอาการรนแรง ยา bromocrip-
tine อาจทาใหเกดความดนโลหตสงและ
อาการทางจตแยลงได
ไมควรหยดยาทนทควรคอยๆลดขนาด
ยาลง
Dantrolene dantroline I.V. เรมยาในขนาด 1-2.5 มลลกรม
ตอกโลกรมตามดวย 1 มลลกรมตอกโลกรมทก 6
ชวโมง จนครบ 48 ชวโมงจากนนคอยๆลดขนาด
ยาลงและหยดยา
ใชในผปวยทมอณหภมรางกายสง
มกลามเนอแขงเกรงและมอาการรนแรง
มาก จากการรายงานพบวามอตราการ
หายหรอดขนรอยละ 80 และลดอตรา
การตายไดรอยละ 50 ยานหามใหยารวม
กบยากลม calcium channel blockers
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201550
วจารณกรณศกษา
ในผปวยรายนไดรบการวนจฉยวาเกดกลมอาการ
NMS โดยยาทคาดวานาจะเปนสาเหตคอ ยาตานโรคจต
กลมเกาในผปวยรายนไดแก ยาฉด haloperidol ขนาด 5
มลลกรม เขากลามเนอโดยผปวยไดรบจานวน 2 ครง ซง
ไดรบกอนเกดอาการ 2 วน และยาตานโรคจตกลมใหม
ไดแก risperidone ซงไดรบมายาวนานและ paliperi-
done long acting injection ทเพงไดรบ 3 สปดาหกอน
เกดอาการ จากปจจยเสยงของผปวยทเกยวของไดแก
เพศชาย ไดรบยาตานโรคจตกลมเกา ไดรบยาในรปแบบ
ฉดเขากลาม ทาใหเปนปจจยเสยงในการพฒนาเปนกลม
อาการ NMS และจากการพจารณาระยะเวลาพบวายา
ตานโรคจตทงสามชนดสามารถเปนสาเหตของการเกด
ได ระยะเวลาการไดรบยาและอาการแสดงดงรปท 2
รปท 2 ระยะเวลาการไดรบยาและอาการของผปวย
ยา risperidone มการเมตาบอลสมผาน CYP2D6
ไดเปน 9-OH-risperidone (paliperidone) ซงเปนเม
ตาบอไลตทมฤทธในการรกษา ยาทงสองชนดมกลไก
การออกฤทธคลายคลงกน โดยสามารถจบกบตวรบ
5-HT2a และ dopamine (D2) เปนหลก และพบวา
ยา paliperidone มการหลดจากตวรบรอยละ 50 ได
เรวกวา risperidone ทาใหมอาการไมพงประสงคท
พบไดนอยกวา13 อยางไรกตามในการรายงานการเกด
กลมอาการ NMS พบการรายงานจากยา risperidone
มากกวา paliperidone จากการทบทวนอยางเปนระบบ
ในป ค.ศ. 2014 พบการรายงานจากยา risperidone 44
รายงานและ paliperidone 4 รายงาน10 นอกจากนยา
risperidone มรายงานการเกดในผปวยทมความผดปกต
ของยนทใชควบคมการเปลยนแปลงยา โดยมการทางาน
ของ CYP2D6 ลดลง ทาใหมระดบยาในเลอดสงกวาผท
มการแสดงออกของยนปกต14 ซงไมมการตรวจยนในผ
ปวยรายน การรายงานของยา paliperidone ยงไมพบ
การเกดกลมอาการ NMS ในรปแบบยาฉดออกฤทธเนน
พบการรายงานจากการไดรบยาชนดรบประทานขนาด
6-9 มลลกรม อาการเกดหลงจากการเพมขนาดยาหรอ
อยในระหวางการปรบเปลยนชนดยา10 ในผปวยรายน
ไดรบยา paliperidone long acting injection กอนเขา
รบการรกษาในโรงพยาบาบาลประมาณ 3 สปดาห เมอ
พจารณาจากคณสมบตทางเภสชจลนศาสตรของยาพบ
วาอยในชวงทมระดบยาในเลอดสงสด15, 16
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 51
อยางไรกตามในการพจารณาสาเหตการเกดในผ
ปวยรายนยาตานโรคจตกลมเกาสามารถเปนสาเหตได
เชนกน ในผปวยรายน เนองจากผปวยไดรบยา haloperi-
dol ฉดเขากลามเนอจานวน 2 ครง โดยยา haloperidol
เปนยาตานโรคจตกลมเกาชนด high potency และมการ
จบกบตวรบ D2 คอนขางแนนและมการจบไดมากกวา
เมอเปรยบเทยบกบยาตานโรคจตอน และสามารถเกด
ไดหลงจากไดรบยาในครงแรก17 และยาในรปแบบฉดม
โอกาสเกดมากกวารปแบบรบประทาน จงไมสามารถตด
สาเหตการเกดกลมอาการ NMS ในครงนจาก haloperi-
dol ออกได
ในผปวยรายนยาตานโรคจตทเปนสาเหตของการ
เกดกลมอาการ NMS ทคดถงมากทสด คอ risperidone
รวมกบ haloperidol เนองจากมการไดรบยากอนเกด
อาการและมการเพมขนาดยากอนเกดอาการขน หลงจาก
เกดกลมอาการ NMS แลว ผปวยไดรบการรกษาโดยหยด
ยา risperidone และ haloperidol จากนนให lorazepam
และ bromocriptine รวมกบการใหสารนาอยางเพยงพอ
ทาใหผปวยรายนมอาการหายไปภายใน 4 สปดาห
สรป
กลมอาการ NMS เปนอาการไมพงประสงคจาก
การไดรบยาตานโรคจตทพบไดนอย แตมความรนแรง
มากจนอาจทาใหเกดการเสยชวตได ยาทเปนสาเหตหลก
สวนใหญคอยาตานโรคจตกลมเกาชนด high potency
โดยมสมมตฐานการเกดจากการปดกนตวรบ D2 ในยา
ตานโรคจตกลมใหมพบวามโอกาสเกดนอยกวา โดย
มอาการสาคญไดแก ไข กลามเนอแขงเกรงและมการ
เปลยนแปลงระดบความรตว เมอผปวยไดรบการวนจฉย
ตามเกณฑวาเปนกลมอาการ NMS ควรมการหยดยาท
เปนสาเหตทนทและใหการรกษาแบบประคบประคอง
ยาทมบทบาทในการรกษากลมอาการ NMS ไดแก
benzodiazepines, dopamine agonist และ dantro-
lene โดยพจารณาใหตามความรนแรงและอาการหลก
ผปวยสามารถหายจากอาการไดภายใน 2 สปดาห จาก
รายงานกรณศกษาผปวยชายไทยคอาย 49 ป มการเกด
กลมอาการ NMS จากการไดรบยา paliperidone long
acting injection รวมกบ risperidone และ haloperidol
ชนดฉดเขากลาม ซงไมสามารถตดสาเหตไดวายาชนดใด
เปนยาทเปนสาเหตหลก ดงนนในการรกษาจงควรหยดยา
ตานโรคจตทกชนดและในผปวยรายนมอาการหายไปใน
1 เดอน
เอกสารอางอง
1. Velamoor VR. Neuroleptic malignant syndrome. Recogni-
tion, prevention and management. Drug Saf 1998;19:73-
82.
2. Gupta S, Nihalani ND. Neuroleptic Malignant Syndrome:
A Primary Care Perspective. Prim Care Companion J Clin
Psychiatry 2004;6:191-4.
3. Su YP, Chang CK, Hayes RD, et al. Retrospective chart
review on exposure to psychotropic medications as-
sociated with neuroleptic malignant syndrome. Acta
Psychiatr Scand 2014;130:52-60.
4. Strawn JR, Keck PE, Jr., Caroff SN. Neuroleptic malignant
syndrome. Am J Psychiatry 2007;164:870-6.
5. Kasantikul D, Kanchanatawan B. Neuroleptic malignant
syndrome: a review and report of six cases. J Med Assoc
Thai 2006;89:2155-60.
6. Berman BD. Neuroleptic malignant syndrome: a review
for neurohospitalists. Neurohospitalist 2011;1:41-7.
7. Hall RCW HR, Chapman M. Neuroleptic malignant
syndrome in the elderly: diagnostic criteria, incidence,
risk factors, pathophysiology, and treatment. Clinical
Geriatrics 2006;14:8.
8. Association. AP. Diagnostic and statistical manual of
mental disorders. 5th ed. Arlington: American Psychiatric
Publishing; 2013.
9. Patil BS, Subramanyam AA, Singh SL, Kamath RM. Low
serum iron as a possible risk factor for neuroleptic malig-
nant syndrome. Int J Appl Basic Med Res 2014;4:117-8.
10. Belvederi Murri M, Guaglianone A, Bugliani M, et al.
Second-Generation Antipsychotics and Neuroleptic Ma-
lignant Syndrome: Systematic Review and Case Report
Analysis. Drugs R D 2015.
11. Nakamura M, Yasunaga H, Miyata H, Shimada T,
Horiguchi H, Matsuda S. Mortality of neuroleptic malig-
nant syndrome induced by typical and atypical antipsy-
chotic drugs: a propensity-matched analysis from the
Japanese Diagnosis Procedure Combination database.
J Clin Psychiatry 2012;73:427-30.
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201552
12. Casamassima F, Lattanzi L, Perlis RH, et al. Neuroleptic
malignant syndrome: further lessons from a case report.
Psychosomatics 2010;51:349-54.
13. Álamo C L-MF. The pharmacological role and clinical
applications of antipsychotics’ active metabolites: risp-
eridone and paliperidone (9-OH risperidone). Clin Exp
Pharmacol 2013;3:12.
14. Ochi S, Kawasoe K, Abe M, et al. A case study: neurolep-
tic malignant syndrome with risperidone and CYP2D6
gene variation. Gen Hosp Psychiatry 2011;33:640 e1-2.
15. Samtani MN, Vermeulen A, Stuyckens K. Population
pharmacokinetics of intramuscular paliperidone palmi-
tate in patients with schizophrenia: a novel once-monthly,
long-acting formulation of an atypical antipsychotic. Clin
Pharmacokinet 2009;48:585-600.
16. Bishara D. Once-monthly paliperidone injection for the
treatment of schizophrenia. Neuropsychiatr Dis Treat
2010;6:561-72.
17. Konikoff F, Kuritzky A, Jerushalmi Y, Theodor E. Neurolep-
tic malignant syndrome induced by a single injection of
haloperidol. Br Med J (Clin Res Ed) 1984;289:1228-9.
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 53
JOURNAL READING
VACCINATION AND NEUROLOGICAL COMPLICATION?
ทมา : Langer-Gould A, Qian L, Tartof SY, et al.
Vaccines and the risk of multiple sclerosis and
other central nervous system demyelinating diseases.
JAMA Neurol 2014;71:1506-13.
นพ.วรพจน เดยวตระกลชย1, รศ.นพ.สมศกด เทยมเกา2
นพ.วรพจน เดยวตระกลชย1, รศ.นพ.สมศกด เทยมเกา21แพทยผใหสญญา, 2สาขาประสาทวทยา ภาควชาอายรศาสตร
คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน
สรป เรยบเรยงโดย นพ.วรพจน เดยวตระกลชย
แพทยผใหสญญา ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน
ทมาและความสาคญ
ในปจจบนเปนทตระหนกวาการฉดวคซนสามารถ
กระตนทาใหเกด multiple sclerosis (MS) และ acquired
central nervous system demyelinating syndromes
(CNS ADS) ไดหรอไมนนยงเปนทถกเถยงกนอย
หลายการวจยพงประเดนการหาความเสยงในการ
เกด MS จากวคซนไวรสตบอกเสบ บ เนองจากลกษณะ
โปรตนในวคซนชนดนคลายคลงกบ myelin base แตผล
การวจยสรปไมตรงกน เนองจากแตละงานวจยมขนาด
ประชากรนอย รวมถงวธวจยทไมสมบรณ และมการ
รายงานเกด CNS ADS ทรนแรงในหญงสาววยเจรญ
พนธหลงไดรบวคซน human papillomavirus (HPV) อย
ในชวง 2-4 สปดาห อกดวย
วจยนจงทาขนเพอระบความสมพนธวาวคซนทฉด
เปนความเสยงของการเกด MS และ acquired central
nervous system demyelinating syndromes (CNS
ADS) หรอไม
ระเบยบวธวจย
รปแบบการวจย : nested case-control study
ประชากร : ~3.5 ลานคน ในฐานขอมลระบบ
Kaiser Permanente Southern California (KPSC)
สบคนการไดรบ vaccine จากฐานขอมลระบบ Kaiser
Immunization Tracking System(KITS)
ประชากรศกษา (case identifi cation) : สบคนเวชระเบยนอเลกโทรนกส ดวยรหส ICD 9
(International Classification of Diseases, Ninth
Revision) ตงแต 1 มกราคม 2551-31 ธนวาคม 2554
จากรหส 340, 341.0,341.22, 341.8, 341.9, 377.30,
377.32, 377.39, and 336.39 ไดประชากรศกษา
มาทงหมด 3556 คน และคดออกดวยเกณฑวนจฉย
โรค โดยโรค MS ใช McDonald criteria โรค ADEM
ใช consensus defi nitions for pediatric acute dissemi-
nated encephalomyelitis และโรค TM ใช consensus
defi nitions for idiopathic transverse myelitis
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201554
ประชากรควบคม (control selection): อตราสวนประชากรศกษา ตอประชากรควบคม เปน
1: 5 โดยการหาการเขากนไดจาก อาย (±1 ป) เพศ และ
สถานะทางเศรษฐกจและสงคม จากฐานขอมล KPSC
การระบวคซน : ขอมล 3 ปยอนหลงจากการเกดโรค
จากฐานขอมลระบบ KITS โดยการเกบขอมล ทกวคซนท
เคยไดรบ แตระบบไมสามารถระบไดวาเปนวคซนกระตน
ภม (booted dose) หรอวคซนเขมเรมแรก (initial dose)
ในวคซนทตองกระตนหลายครง
- วคซนไวรสตบอกเสบ บ ไดแก Engerix B (Glax-
oSmithKline Biologics), Recombivax HB (Merck
Sharp&Dohme Corp), Any HepB-containing vaccine
includes single antigen HepBvaccines,Pediarix
(GlaxoSmithKline),and HepB containing vaccines
not otherwise specifi ed
- วคซน HPV ไดแก Gardasil (Merck Sharp &
Dohme Corp)
- วคซนอน ๆ ในเดก ไดแก measles, mumps,
rubella, polio, and varicella
- วคซนอน ๆ ในผใหญ ไดแก infl uenza; tetanus,
pertussis, and diphtheria and varicella-zoster
ปจจยตวแปรอน : - เชอชาต และชาตพนธ white Hispanic, white
non-Hispanic, black, Asian/Pacifi c Islander, Native
American/Alaskan, and multiple/other/unknown
- โรคเรอรงอน ๆ ไดแก เบาหวาน รหส ICD-9 250
โรคหวใจ รหส ICD-9 411-414 และ 428 โรคปอด รหส
ICD-9 491 และ 492 โรคไตรหส ICD-9 403 581-583
และ 585-588 และโรคตบรหส ICD-9 571-573
- โรคตดเชอภายใน 6 เดอนยอนหลงจากเปนโรค
ไดแก รหส ICD-9 001-139
- จานวนการเขารบบรการสถานพยาบาลภายใน
6 เดอนยอนหลงจากเปนโรค
การวเคราะหทางสถต : - ใช conditional logistic regression, odds
ratio (OR) และ 95% CI โดยเกบขอมลหลงจากฉดวคซน
จนถงการเกดโรค ตามความถดงน 14 วน 30 วน 42 วน
90 วน 180 วน 1 ป และ3 ป วเคราะหขอมลสาหรบ วคซน
HPV เฉพาะเพศหญง อาย 9-26 ป หลงจาก 1 มนาคม
2550
- วเคราะหขอมลสาหรบ วคซนไวรสตบอกเสบ บ
แบงประชากรเปน 2 กลม คอ อายมากกวาหรอเทากบ 50
ป และ นอยกวา 50 ป ตามอบตการณเกดทพบนอยหลง
อาย 50 ป
ผลการวจย
ประชากรศกษาหลงใชเกณฑการวนจฉยโรค พบ
ผปวยโรครายใหม MS, clinical isolated syndrome
(CIS), หรอ acute disseminated encephalomyelitis
(ADEM) รวม 780 คน แบงเปน MS 427 คน คดเปนรอย
ละ 54.7 optic neuritis 177 คน คดเปนรอยละ 22.7
transverse myelitis 122 คน คดเปนรอยละ 15.6 other
forms of CIS 33 คน คดเปนรอยละ 4.2 และ ADEM 21
คน คดเปนรอยละ 2.7 มความแตกตางในกลมประชากร
ศกษาและประชากรควบคม คอ ในกลมประชากรศกษา
มความถในการนอนโรงพยาบาล การมาหองฉกเฉน และ
การพบแพทย บอยกวากลมควบคม รวมทงภายในระยะ
เวลา 6 เดอนมการตดเชอบอยกวากลมควบคมดวย
การฉดวคซนไวรสตบอกเสบ บ พบการเปนโรค MS
และ other forms of CIS ในกลมประชากรศกษารอยละ
4.0 และในกลมควบคมรอยละ 3.3 ซงไมแตกตางกน
อยางมนยสาคญทางสถต รวมทงไมพบการเปนโรค ADS
และ ADEM หลงจากฉดวคซนท 42 วน และ 1 ปดวย
การฉดวคซน HPV พบการเปนโรค MS และ other
forms of CIS ในกลมประชากรศกษารอยละ 39.1 และ
ในกลมควบคมรอยละ 38.1 ซงไมแตกตางกนอยางมนย
สาคญทางสถต แตจานวนการเกดโรคนอยจงไมสามารถ
เอามาประมวลผลสรปได
การฉดวคซนอน ๆ 3 ป กอนเปนโรค ไมพบความ
สมพนธของการฉดวคซนกบการเปนโรคในทง 2 กลม
ประชากร (adjusted OR, 1.03; 95%CI, 0.86-1.22)
แตพบความสมพนธในปจจยอายทนอยกวา 50 ป จะม
โอกาสการเกดโรคภายหลงฉดวคซน 30 วน อยางมนย
สาคญทางสถต
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 55
พบผปวยอายนอย จานวน 24 คน เปนโรค CNS
ADS ภายใน 30 วนหลงไดวคซน ใน 24 คน พบเปนโรค
MS 11 คน โรค optic neuritis (ON) 9 คน โรค trans-
verse myelitis (TM) 3 คน โรค ADEM เปน เดก 1 คน
ซงวคซนทไดรบกอนมอาการ 30 วน คอ วคซนไขหวด
ใหญ 14 คนในกลมประชากรศกษา และ 36 คนใน กลม
ควบคม รองลงมาคอ วคซนคอตบ ไอกรน บาดทะยก 8
คนในกลมประชากรศกษา และ 14 คนในกลมควบคม
อภปรายผลการวจย
ในการศกษาวจย nested case-control study น
ไมพบความสมพนธการเพมความเสยงในระยะยาวหลง
การฉดวคซนกบการเกดโรค MS และ CNS ADS แตพบ
ความสมพนธของผปวยอายนอยกวา 50 ป จะเกดอาการ
ของโรคภายใน 30 วนหลงจากฉดวคซนอะไรกตาม ซงไม
พบความสมพนธนหลงจาก 30 วน โดยอธบายไดจาก
สมมตฐานการเพม autoimmunity จากการเพม autoac-
tive T cell จากการทมสงกระตนโมเลกลคลายคลงกน
(molecular mimicry) เชนเดยวกบการตดเชอทางเดน
หายใจสวนบน ทพบความเสยงชดเจนในการกระตนการ
กลบมาเปนโรค MS โดยเฉพาะอยางยงการตดเชอในเดก
ซงสนบสนนผลการวจยขางตน
สวนการฉดวคซนไวรสตบอกเสบ บ จากการศกษา
พบวาไมเพมความเสยงการเกดโรค MS ในระยะยาว ซง
แตกตางจากการศกษากอนหนาน 2 การศกษา ทพบวา
เพมความเสยงการเกดโรคหลงจากไดรบวคซนอยางนอย
3 ป 3.1และ 2.8 เทา (OR, 3.1; 95%CI, 1.5-6.3 และOR,
2.8; 95% CI, 1.2-6.4 ตามลาดบ) แตทง 2 การศกษาม
ประชากรศกษาทนอยมาก 11 คน และไมศกษาความถ
ในการนอนโรงพยาบาลและการพบแพทย จงนาเชอถอ
ไดนอยกวาการศกษาน
สาหรบการรายงานการเกด CNS ADS ทรนแรงใน
หญงสาววยเจรญพนธหลงไดรบวคซน human papillo-
mavirus (HPV) อยในชวง 2-4 สปดาหนน เมอศกษาเจาะ
ลกแลวพบวา ทง 11 คนทรายงานมอาการเขาไดกบ MS
กอนการรบวคซน HPV เพราะฉะนนจงไมสามารถสรปได
วาวคซนเพมความเสยงของการโรค MS และการศกษาน
ไมสามารถประมวลผลการศกษาได เนองจากพบจานวน
การเกดโรคนอย แตแนวโนมการศกษาโนมเอยงไปทาง
วาการฉดวคซน HPV ไมนาสมพนธกบการเกดโรค MS
สรปผลการวจย
การฉดวคซนไวรสตบอกเสบ บ ไมเพมความเสยง
การเกดโรค MS และ other CNS ADS ในระยะ 3 ป แต
พบความเสยงเกดโรคหลงการฉดวคซนใด ๆ ระยะเวลา
30 วน ในประชากรอายนอยกวา 50 ป เนองจากเชอวา
กลไกการเกดคลายกบกระตนภมคมกนหลงการตดเชอ
วจารณโดย รศ.นพ.สมศกด เทยมเกา สาขาประสาทวทยา ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศาสตร
มหาวทยาลยขอนแกน การศกษานมวตถประสงคหลกคอตองการพสจน
วาการฉดวคซนจะเพมโอกาสการเกดภาวะแทรกซอน
ทางระบบประสาทหรอไม ซงจากผลการศกษาน พบวาไม
เพมโอกาสเสยงในการเกดโรค MS และ demyelinating
disease ของระบบประสาทสวนกลาง แตถาจะเกดภาวะ
แทรกซอนจากการฉดวคซนกจะพบในระยะ 30 วนแรก
หลงการฉดวคซน โดยเฉพาะในกลมประชากรอายนอย
กวา 50 ป ดงนนหลงการฉดวคซนใด ๆ ตองแนะนาให
ผไดรบการฉดวคซนตองหมนสงเกตอาการผดปกตภาย
หลงการฉดวคซนอยางนอย 4-6 สปดาห ถามอาการผด
ปกตใหรบพบแพทยทนท
การเกดภาวะแทรกซอนทางระบบประสาททเคย
พบในประเทศไทยภายหลงการฉดวคซน คอตบและ
บาดทะยก โดยเกดกลมอาการ Guillain Barre’ syn-
drome มขอสงเกต คอ พบในกลมผมอายมากกวา 55 ป
ดงนนการฉดวคซนควรตองพจารณาถงความจาเปนหรอ
ประโยชนทไดรบจากการฉดวคซนกอนเสมอ ผทจะฉด
วคซนตองมสขภาพทปกต ไมมประวตการเจบปวยหรอ
การตดเชอไวรสกอนการฉดวคซนในชวง 4-6 สปดาห เพอ
ทจะไดลดโอกาสเสยงในการเกดภาวะแทรกซอน และถา
จาเปนในการฉดวคซนในกลมเสยงกตองมการตดตาม
ผลแทรกซอนทอาจเกดขนภายหลงการฉดวคซนอยาง
ใกลชด และรบใหการรกษาอยางรวดเรวและเหมาะสม
ถาพบความผดปกตดงกลาวเกดขน
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201556
นานาสาระ
บทนา
เนองดวยโรคลมชกเปนโรคทพบบอย ความชก
ประมาณรอยละ 0.67 ของประชากรไทยและพบได
ในทกเพศทกวย ประชาชนสวนใหญ ผปวยเอง คนใน
ครอบครว คนทเกยวของและบคลากรทมสขภาพยงม
ความร ทศนคตและการปฏบตทไมเหมาะสม สงผลใหคน
ทเปนลมชกมคณภาพชวตทไมด เชน การชวยเหลอคน
ชกขณะชกโดยการงดปากดวยวสดแขงเพอปองกนการ
กดลน การทานยาเฉพาะชวงทมอาการชกเทานน การ
เขาใจวาเดกทเปนลมชกไมสามารถเรยนหนงสอได คนท
เปนลมชกไมสามารถแตงงานและมบตรได คนทเปนลม
ชกยงประสบอบตเหตไดบอย เนองจากขณะชกจะหมด
สต ลมลงกบพน คนทเปนลมชกจงถกหามทากจกรรม
ตางๆ ประกอบกบแพทยและทมสขภาพผใหการดแล
รกษาผปวยลมชกในภาคอสานมไมเพยงพอ ขาดแคลน
ผเชยวชาญ ยาทใชรกษาและมโอกาสการแพยากนชก
carbamazepine สง และคนทเปนลมชกบางสวนเกด
การชกแบบตอเนอง ซงเปนภาวะฉกเฉนและมโอกาส
การเสยชวตสงถาไดรบการรกษาทไมเหมาะสม จงเปน
ทมาของการศกษาในดานตางๆ เพอพฒนาการรกษาคน
ทเปนลมชก รวมทงระบบการรกษาเพอใหคนทเปนลมชก
มคณภาพชวตทดขน ไดแก
ประเดนทศกษา ประกอบดวยหลายดาน เพอให
ครอบคลมปญหาตางๆ ทพบไดบอยในภาคอสาน ไดแก
1. ความร ทศนคต การปฏบตตอโรคลมชกและคน
ทเปนลมชก
2. การทานายการแพยากนชก carbamazepine
ดวยการตรวจเลอดทางพนธกรรม
3. ความพรอมของการบรการรกษาโรคลมชกใน
ประเทศไทยและภาคอสาน
4. อบตการณการเกดอบตเหตขณะชก และสตร
การทานายโอกาสการเกดอบตเหตขณะชก
5. ภาวะชกตอเนองในประเทศไทย และการรกษา
ภาวะชกตอเนองดวยยากนชกชนดตางๆ รวมทงการ
รกษาคนทเปนลมชกทรกษายาก
6. การศกษาภาวะชกทพบบอยเฉพาะในภมภาค
ไดแก การชกทเกดจากระดบนาตาลในเลอดสงกอใหเกด
การชกแบบเฉพาะสวนของรางกายแบบตอเนอง
การพฒนาการรกษาคนทเปนลมชกในภาคอสาน
ประเทศไทย
รศ.นพ.สมศกด เทยมเกา
รศ.นพ.สมศกด เทยมเกาสาขาประสาทวทยา ภาควชาอายรศาสตร คณะแพทยศษสตร มหาวทยาลยขอนแกน
กลมวจยโรคลมชกแบบบรณาการ มหาวทยาลยขอนแกน
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 57
แนวทางการวจย ประกอบดวย
1. การวเคราะหสถานการณของปญหา
2. การออกแบบวธวจยทงแบบไปขางหนาและ
ยอนหลง และ
3. การศกษามทงแบบสหสถาบนและสถาบนเดยว
สาระสาคญของผลการศกษา
ขอมลทไดจากการศกษาทงหมดสรปเปนประเดนท
สาคญ ดงน
1. ความร ทศนคต การปฏบตตอโรคลมชกและ
คนทเปนลมชก1-.4 พบวาประชาชนทวไปทงในเขตเมอง
และชนบท คร นกศกษาแพทย มความร ทศนคตและ
การปฏบตทไมเหมาะสมเปนจานวนมาก ทงดานความร
เรองโรคลมชกคออะไร ชนดของการชก สาเหตของโรคลม
ชก การชวยผปวยขณะชก การทานยากนชก การแตงงาน
การมเพศสมพนธ ซงทงหมดนนสงผลใหคนทเปนลมชก
และครอบครวไดรบผลกระทบในการดารงชวต สงผลตอ
คณภาพชวตทไมด
2. การทานายการแพยากนชก carbamazepine
ดวยการตรวจเลอดทางพนธกรรม5-7 จากการศกษาพบวา
คนไทยเปนคนทมโอกาสแพยากนชก carbamazepine
แบบ Steven Johnson syndrome และ toxic epi-
dermal necrolysis สงมาก จากการศกษาการตรวจ
ทางพนธกรรมพบวา HLA-B* 1502 สมพนธกบการแพ
ยา carbamazepine สามารถใชทานายโอกาสการเกด
การแพยาไดเปนอยางด ตอจากนนไดมการศกษาดาน
ความคมคาในการตรวจ HLA-B* 1502 กอนการใชยา
carbamazepine พบวามความคมคา
3. ความพรอมของการบรการรกษาโรคลมชกใน
ประเทศไทยและภาคอสาน พบวาการรกษาโรคลมชก
สวนใหญรกษาโดยแพทยเวชปฏบตทวไป อายรแพทย
และแพทยผเชยวชาญดานประสาทวทยาและโรคลมชก
ในประเทศไทย ซงแพทยทดแลนนขาดความรทเหมาะ
สมในการรกษา รวมทงขาดแคลนเครองมอในการตรวจ
วนจฉย สงผลใหการรกษาโรคลมชกไดผลไมด
4. อบตการณการเกดอบตเหตขณะชก และสตร
การทานายโอกาสการเกดอบตเหตขณะชก จากการ
ศกษาพบวาคนทเปนลมชกมการเกดอบตเหตจากการชก
ไดบอย เชน การลมลงกบพน กอใหเกดการฟกซา ฟนหก
กระดกหก ขอตอเคลอนหลด การเกดอบตเหตทางการ
จารจร โดยพบบอยในผททานยากนชกหลายชนด ชก
กลางวน ชกชนดลมลงกบพน จงนามาซงการสรางสตร
ทานายโอกาสการเกดอบตเหตในคนทเปนลมชก และม
การพฒนานามาจดสรางเปน website ทานายโอกาสการ
เกดอบตเหต เพอใหคนทวไปและคนทเปนลมชกเขามา
ใชเพอประเมนวาสามารถทากจกรรมตางๆไดมากนอย
แคไหน และเมอใดควรหามทากจกรรมทมโอกาสเสยง
ตอการเกดอบตเหตได
5. ภาวะชกตอเนองในประเทศไทย และการรกษา
ภาวะชกตอเนองดวยยากนชกชนดตางๆ จากการศกษา
พบวาการเกดภาวะชกตอเนองพบไดบอยและมโอกาส
การเกดเสยชวตไดบอย และมความสมพนธกบการ
ทผปวยไดรบการรกษาทไมเหมาะสม ไมเปนไปตาม
แนวทางการรกษาภาวะชกตอเนอง และยงพบวายากน
ชกมาตรฐานทใชกนมานาน เชน phenobarbital เปน
ยาทมประโยชนและมประสทธภาพดทงชนดการฉดทาง
หลอดเลอดดาและชนดใหทางสายใหอาหาร รวมทงยา
กนชก valproate และ topiramate กไดผลด
6. การศกษาภาวะชกทพบบอยเฉพาะในภมภาค
ไดแก การชกทเกดจากระดบนาตาลในเลอดสงกอใหเกด
การชกแบบเฉพาะสวนของรางกายแบบตอเนอง พบวา
ยงไมมการกาหนดเกณฑการวนจฉยภาวะน ทางนกวจย
จงไดมการเสนอแนวทางการวนจฉยและวธการรกษา
ภาวะนเปนครงแรกของโลก
การนาผลการศกษาไปใชประโยชน
จากผลการศกษาทครอบคลมในมตตางๆ ขางตน
นน ไดมการนามาใชในทางปฏบตดงน
1. การจดการรณรงคใหความร ทศนคตและการ
ปฏบตตอคนทเปนลมชก คร นกเรยน นกศกษาแพทย
คนทวไป และสงคม เพอใหทกคนทเกยวของในสงคมม
ความร ความเขาใจและมทศนคต การปฏบตทเหมาะสม
ตอคนทเปนลมชก
วารสารประสาทวทยาแหงประเทศไทย Vol.31 • NO.2 • 201558
2. การกาหนดเปนแนวทางปฏบตในการตรวจ
หายน HLA-B* 1502 ในกรณทจะมการเรมใชยากน
ชก carbamazepine โดยมการบรรจในสทธการรกษา
ขาราชการในประเทศไทย รวมทงหลายๆประเทศในโลก
กมการกาหนดใหผทจะใชยากนชกดงกลาว ถามาจาก
ประเทศไทย ตองตรวจเลอดดงกลาวกอนการเรมใชยา
3. ความพรอมในดานการบรการรกษาโรคลมชก
ในประเทศไทยและภาคอสาน8,9,10.24 ไดมการสรางขอ
ตกลงแนวทางปฏบตการรกษาโรคลมชกในภาคอสาน
4 จงหวด รอยเอด ขอนแกน มหาสารคามและกาฬสนธ
และทางสมาคมโรคลมชกแหงประเทศไทยจะมการนา
โครงการนไปศกษาเพอขยายแนวคดการจดการแบบเขต
บรการ และการสรางเครอขายการใหบรการโรคลมชก
4. การนาขอมลทไดมานนมาปรบคาแนะนาการ
ทากจกรรมของคนทเปนลมชก10-14 วาจาเปนตองหาม
ทากจกรรมอะไรของคนทเปนลมชกแตละคน โดยใคร
ทมโอกาสเกดอบตเหตตากจะอนญาตใหทากจกรรมได
มากเหมอนคนทวไป แตถาใครมโอกาสเกดอบตเหตสงก
จะแนะนาใหงดกจกรรมทมความเสยงหรออนตรายสงถา
เกดอาการชก ทาใหคนทเปนลมชกสามารถทากจกรรม
ตางๆไดมากขน ไดรบผลกระทบดานนลดลง คณภาพ
ชวตทดขน
5. มการนามาตรการการรกษาผปวยตามแนวทาง
ปฏบตอยางเครงครด15-25 สงผลใหการรกษาภาวะชกตอ
เนองไดผลดขน และมการนายากนชกชนดตางๆทศกษา
วาไดผลดมาใชรกษาในผปวยแตละรายทมโรคประจาตว
ยาอนๆทอาจม drug interaction ใหเหมาะสมไดมาก
ยงขน เชน การนายากนชก levetiracetam, depakine,
topiramate และ phenobarbital มาใชในการรกษาภาวะ
ชกตอเนอง และยงรวมถงวธการรกษาใหมๆ ดวยการกระ
ตนสมองดวยกระแสไฟฟาในคนทเปนลมชกทรกษายาก
ไมตอบสนองตอการรกษาอนๆ
6. การศกษาภาวะชกทพบบอยเฉพาะในภมภาค 26,27 ไดแก การชกทเกดจากระดบนาตาลในเลอดสงกอ
ใหเกดการชกแบบเฉพาะสวนของรางกายแบบตอเนอง
พบวายงไมมการกาหนดเกณฑการวนจฉยภาวะน ทาง
นกวจยจงไดมการเสนอแนวทางการวนจฉยและวธการ
รกษาภาวะนเปนครงแรกของโลก ตอจากนนมการอางอง
ถงงานวจยดงกลาว
สรป
โรคลมชกยงเปนปญหาสขภาพทสาคญในภาค
อสาน การพฒนาองคความรทจาเพาะตอโรคนยงมความ
จาเปนอยางยง เพอใหมการแกไขปญหาดงกลาวไดตรง
ประเดน การแกปญหาตองแกแบบองครวม เพราะปญหา
ทเกดขนในผปวยลมชกนนเปนปญหาทเกดจากหลาย
สาเหต ไมไดเกดจากตวโรคลมชกเพยงอยางเดยว ความ
เขาใจของคนในสงคมและการปฏบตตอผปวยนนเปน
ปจจยหนงทสงผลตอคณภาพชวตของผปวย การแกไข
ปญหาอยางเปนระบบและครอบคลมจงจะสามารถชวย
ทาใหผปวยมคณภาพชวตทดขนได
เอกสารอางอง
1. Saengsuwan J, Laohasiriwong W, Boonyaleepan S,
Sawanyawisuth K, Tiamkao S; Integrated Epilepsy
Research Group. Knowledge, attitudes, and care
techniques of caregivers of PWE in northeastern
Thailand. Epilepsy Behav 2013 ;27:257-63.
2. Tiamkao S, Auevitchayapat N, Arunpongpaisal S, Chai-
yakum A, Jitpimolmard S, Phuttharak W, Phunikhom K,
Saengsuwan J, Saetang S, Tiamkao S, Vannaprasaht S.
Knowledge of epilepsy among teachers in Khon Kaen
Province, Thailand.J Med Assoc Thai 2005 ;88:1802-8.
3. Tiamkao S, Tiamkao Si, Auevitchayapat N, Arunpong-
paisal S, Chaiyakum A, Jitpimolmard S, Phuttharak W,
Phunikhom K, Saengsuwan M J, Vannaprasaht S. Basic
knowledge of epilepsy among medical students. J Med
Assoc Thai 2007;90:2271-6.
4. Saengsuwan J, Boonyaleepan S, Srijakkot J, Sawan-
yawisuth K, Tiamkao S; Integrated Epilepsy Research
Group.Factors associated with knowledge and attitudes
in persons with epilepsy. Epilepsy Behav 2012 ;24:23-9.
5. Tiamkao S, Jitpimolmard J, Sawanyawisuth K, Jitpimol-
mard S. Cost minimization of HLA-B*1502 screening
before prescribing carbamazepine in Thailand.Int J Clin
Pharm 2013;35:608-12.
6. Kulkantrakorn K, Tassaneeyakul W, Tiamkao S, Jantara-
roungtong T, Prabmechai N, Vannaprasaht S, Chum-
worathayi P, Chen P, Sritipsukho P. HLA-B*1502 strongly
Vol.31 • NO.2 • 2015 Thai • Journal • of • Neurology 59
predicts carbamazepine-induced Stevens-Johnson
syndrome and toxic epidermal necrolysis in Thai patients
with neuropathic pain. Pain Pract 2012 ;12:202-8.
7. Tassaneeyakul W, Tiamkao S, Jantararoungtong T,
Chen P, Lin SY, Chen WH, Konyoung P, Khunarkornsiri
U, Auvichayapat N, Pavakul K, Kulkantrakorn K, Choon-
hakarn C, Phonhiamhan S, Piyatrakul N, Aungaree T,
Pongpakdee S, Yodnopaglaw P. Association between
HLA-B*1502 and carbamazepine-induced severe cu-
taneous adverse drug reactions in a Thai population.
Epilepsia. 2010;51:926-30.
8. Tiamkao S, Towanabut S, Dhiravibulyn K, Pranboon S,
Sawanyawisuth K, The Epilepsy Society of Thailand,
Integrated Epilepsy Research Group, Khon Kaen Uni-
versity. Is the Thailand epilepsy service adequate to help
patients? Neurology Asia 2013; 18: 271 –7.
9. สนนาฏ พรานบญ, สณ เลศสนอดม, สมศกด เทยมเกา, กลม
วจยโรคลมชกแบบบรณาการ มหาวทยาลยขอนแกน. ความ
พรอมของการใหบรการผปวยโรคลมชกในภาคอสาน. วารสาร
ประสาทวทยาศาสตร ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 2554; 6: 19-
27.
10. Tiamkao S, Sawanyawisuth K, Towanabut S, Visudhipun
P; Thai QOL Epilepsy Investigators. Seizure attacks while
driving: quality of life in persons with epilepsy.Can J
Neurol Sci 2009;36:475-9.
11. Tiamkao S, Sawanyawisuth K, Asawavichienjinda T, et al.
Predictive risk factors of seizure-relate injury in persons
with epilepsy. Journal of the Neurological Sciences
2009;285:59-61.
12. Tiamkao S, Shorvon SD. Seizure-related injury in an
adult tertiary epilepsy clinic. Hong Kong Med J 2006;
12:260–3.
13. Tiamkao S, Kaewkiow N, Pranbul S, Sawanyawisuth K,
on behalf of Integrated Epilepsy Research group. Vali-
dation of a seizure-related injury model. Journal of the
Neurological Sciences 2014;336 113-5.
14. Tiamkao S, Amornsin O, Pongchaiyakul C, Asawavichien-
jinda T, Yaudnopakao P, Jitpimolmard S, et al. Seizure-
related injuries in Northeast Thailand. J Med Assoc Thai
2006; 89:608–13.
15. Tiamkao S, Sawanyawisuth K, Chancharoen A.The ef-
fi cacy of intravenous sodium valproate and phenytoin as
the fi rst-line treatment in status epilepticus: a comparison
study. BMC Neurol 2013 :27;13:98.
16. Tiamkao S, Pranbul S, Sawanyawisuth K, Thepsutham-
marat K; Integrated Epilepsy Research group. A national
database of incidence and treatment outcomes of status
epilepticus in Thailand. Int J Neurosci. 2013 Oct 9. [Epub
ahead of print]
17. Tiamkao S, Sawanyawisuth K. Predictors and prognosis
of status epilepticus treated with intravenous sodium
valproate. Epileptic Disorder 2009:11;228-31.
18. Thongplew S, Chawsamtong S, Sawanyawisuth K, Tiam-
kao S, Integrated Epilepsy Research Group, Khon Kaen
University.Intravenous levetiracetam treatment in Thai
adults with status epilepticus. Neurology Asia 2013; 18:
167 –75.
19. Suttichaimongkol T, Tiamkao S, Sawanyawisuth K,
Intregrated Epilepsy Research Group.The effi cacy of
topiramate in status epilepticus,experience from Thai-
land. Neurology Asia 2012; 17: 297 –302.
20. Tiamkao S, Pratipanawatr T, Jitpimolmard S. Abdominal
epilepsy: an uncommon of non-convulsive status epilep-
ticus. J Med Assoc Thai 2011;94:998-1001.
21. Tiamkao S, Suko P, Mayurasakorn N; Srinagarind Epi-
lepsy Research Group.Outcome of status epilepticus in
Srinagarind Hospital. J Med Assoc Thai 2010 ;93:420-3.
22. Tiamkao S, Mayurasakorn N, Suko P, Jitpimolmard S,
Arunpongpaisal S, Phuttharak W, Auevitchayapat N,
Vannaprasaht S, Tiamkao S, Phunikhom K, Chaiyakum A,
Saengsuwan J.Very high dose phenobarbital for refrac-
tory status epilepticus.J Med Assoc Thai 2007;90:2597-
600.
23. Tiamkao S, Chitravas N, Jitpimolmard S, Sawanyawisuth
K.Appropriateness of intravenous loading dose of pheny-
toin treatment in Srinagarind Hospital.J Med Assoc Thai
2005 ;88:1638-41.
24. Phuttharak W, Sawanyawisuth K, Kawiwungsanon A,
Tiamkao S. The appropriate neuroimaging study in
persons with epilepsy. Neurol Sci. 2011;32:969-71.
25. Auvichayapat N, Rotenberg A, Gersner R, Ngodklang
S, Tiamkao S, Tassaneeyakul W, Auvichayapat P.
Transcranial direct current stimulation for treatment of
refractory childhood focal epilepsy. Brain Stimulation
2013:6:696-700.
26. Tiamkao S, Janon C, Sawanyawisuth K, Pratipanawatr
T, Jitpimolmard S. Prediction of seizure control in non-
ketotic hyperglycemic induced seizures. BMC Neurol.
2009 Dec 14;9:61. doi: 10.1186/1471-2377-9-61.
27. Tiamkao S, Pratipanawatr T, Tiamkao S, Nitinavakarn B,
Chotmongkol V, Jitpimolmard S.Seizures in nonketotic
hyperglycaemia.Seizure. 2003 ;12:409-10.
Top Related