DAGITI LINAONNA
PAULO PANID BILANG
Panagtaraken ti Native a Baboy 1
Pagsayaatan ti Native a Baboy 2
Panagtaraken ti Native a Baboy 2
Kulungan ti Native a Baboy 2
Panangpamanada ken Panagtaraken 3
Panagpakan 4
Dagiti Alagaden ti Panagtaraken ti Native a Baboy 6
Panangpaga ti Kaan‐anak nga Ina 6
Panangpaga ti Burias 7
Panangpaga ti Padakkelen a Baboy 7
Salun‐at ken Kadawyan a Sakit 8
PANAGTARAKEN TI NATIVE A BABOY
PAGSAYAATAN TI NATIVE A BABOY
Saan a kumpleto ti espesyal a selebrasyon tayo a Filipino no awan ti lechon a
baboy iti lamisaan. No damagen dagiti aglet‐letson, nasaysayaat nga aramaten
ti native a baboy gapu iti raman ken nasarangsang a kudil daytoy no maluto. Ti
kannawidan a native a baboy ket addaan ti kabaelan a dumakkel ken umadu
dagiti annak babaen iti umisu a panangpili dagiti aramiden a pangganakan ken
pangpamanada.
1
KULUNGAN TI NATIVE A BABOY
Kadagitoy a
panawen, ti native
a baboy ket
nakatali ken
pagpagaan laeng ti
sirok ti kayo wenno
adda kubo wenno
kulungan iti likud ti
balay. Babaen ti
daytoy a wagas,
adda mapagteng
dagiti taraken a
matay nangruna
kadagiti burias ken adda met dagitay agsakit. Isu’t gapuna a ti balakad dagiti
eksperto, mangaramid iti komportable a pagyanan dagiti taraken a baboy a
naaramid iti nipa, pan‐aw, anahaw nga addaan ti sukat a 1 metro kuadrado iti kada
takong wenno takal nga addaan met iti tinedted a kawayan bilang diding daytoy.
PANAGTARAKEN TI NATIVE A BABOY
Ti kannawidan ti native a baboy ket nangisit ti kolor da numan adda met dagiti
pumuraw ken lumabbaga ken labang. Daytoy ket nalaka laeng a tarakenen ken
sanay iti lokal a kondisyon. Ti native a baboy ket kaaduan na a matartaraken
kadagiti nasulinek a lugar nga awan ti kulungan da. Nalaka da dagitoy nga
umadu ta adda pay dagiti addaan bilang a 5‐8 kada inaan ken dagiti takong ken
takal ket abuten da iti 40‐60 kilos.
Ti pagsayaatan ti panagtaraken ti native a baboy ket bassit laeng ti puonan,
sanay ti lokal a kondisyon, umadu da uray lokal laeng ti taraon ken nalaka da
laeng a pamanadaan. Dagiti takong ket mapagada dagiti annak da. Naimas ti
native a baboy ket daytoy ti pag‐gugusto dagiti umili lalo no daytoy ket
maletson.
2
PANANGPAMANADA KEN PANAGTARAKEN
Ti panagpamanada ti native a baboy ket maiwayat babaen ti natural a wagas a
pagtipunen ti kulungan nga aglawa ti 15 x 20 metro ken addaan ti 1:10 ‐ 15 a kaadu
ti bulog ken takong. Mabalin met a pagsinaen dagitoy ta no inton dumteng ti
panagpamanada ket santo ida pagkadinnaenen.
Tapno mapasayaat ti kalidad ti puli ken kalidad ti native a baboy kasapulan a
maaddaan ti kabaelan a makapili ti nasayaat a puonan a kas dagiti sumaganad:
1. nasalun‐at ken awanan sakit
2. Nasippukel, nabaked ti bagi ken addaan ti atitiddog a bagi
3. Napigsa dagiti saksaka
4. Ti pangganakan ket addaan iti 5‐6 a pares ti suso na, adu ti inna naiyanak nga
umabot iti 8 agpangato ken kabaelan na a pagaan ti annak na.
5. Dagiti bulog ket parehas ti lategna, kadadakkelan kadakuada amin nga
agkakabsat, napardas a dumakkel ken masapul a nangisit a talaga.
3
PANAGPAKAN
Maysa kadagiti kababalin ti native a baboy ket ti kabaelan na nga agbiag
kadagiti lokal a taraon a kas iti tuyo, bulbulong, tedtedda ti kusina, naluto nga
aba, kamote moro ken dadduma pay.
Pangganakan ken Bulog
1‐1.5 kilo a napaglalaok a
taraon (tuyo, mais ken kopra)
Pangnayon a kas koma iti
ruot, bulbulong tedtedda ti
kusina , naluto a gabi ken
kamote moro
Pangnayon apagpakan
kadagiti agpaspasuso a
pangganakan
Burias (10‐45 nga aldaw na)
Taraon a nabiit a matunaw
(commercial hog starter mash)
Kanayunan a prutas, nateng, tuyo,
mais ken nagiling a niyog.
4
Padakkelen (2‐5 a bulan na)
0.3 ‐ 1 kilo a napaglalaok a
feeds kada ulo iti inaldaw
Suplemento a taraon a kas iti
ruruot, bulbulong ken
tedtedda ti kusina, naluto nga
aba ken kamote moro.
Trichantera wenno Madre de Agua
Ruruot a nangato ti protina ken calcium
Kaykayat ken paggaayat dagiti baboy
Mabalin nga ipakan a sadiwa wenno saan
Simple a panangilaok kadagiti taraon ti native a baboy nga ar-aramaten ti BAI-NSPRDC
Dagiti Laok Kaadu (kg) Balor (Php/kg) Kadagupan a Balor (Php)
Tuyo D1 50.00 15.00 750.00
Mais nagiling 14.20 18.00 255.60
Palyat 30.00 15.00 450.00
Tagapulot 3.75 20.00 75.00
Apog 2.00 12.00 24.00
Asin 0.30 15.00 4.50
Dadduma Pay
Pakabuklan 100 Php 1,559.10 o Php 15.59/kg
*adlibitum
Taraon para iti Pangganakan ken Barako (BAI‐NSPRDC, 2014)
* Agdepende iti kaadu wenno parbeng iti panagpakan kadagiti taraken a baboy.
5
Dagiti Laok Kaadu (kg) Balor (Php/kg) Kadagupan a Balor (Php)
Tuyo D1 30.00 15.00 450.00
Mais nagiling 23.00 18.00 414.00
Palyat 27.70 15.00 415.50
Tagapulot 3.00 20.00 60.00
Apog 2.00 12.00 24.00
Asin 0.30 15.00 4.50
Dadduma Pay
Pakabuklan 100 15.00 Php 1,368.00 o Php 13.68/kg
*adlibitum
Taraon para kadagiti Padakkelen a Baboy (BAI‐NSPRDC, 2014)
* Agdepende iti kaadu wenno parbeng iti panagpakan kadagiti taraken a baboy.
DAGITI ALAGADEN TI PANAGTARAKEN TI BABOY
Panangpaga iti Kaan-anak nga Ina.
No adda senyales a
mabiiten nga aganak
dagiti kabayan (10 nga
aldaw sakbay ti
naituding a panaganak)
kas iti panagdakkelen iti
tiyan, kita na ti namaga
dagiti suso ken ti mabag‐
bagi daytoy ket mabalin
a talian wenno ikulong ti
pangganakanen. Saan a
pakanen ti takong ti
tiempo nga aganaken
daytoy, bay‐an a normal ti inna panaganak. LIklikan ti panagungik dagiti burias.
6
Panangpaga iti Burias.
Bay‐an a komportable
nga agwalang dagiti
burias tapno makaala
da ti kanayunan nga
iron. Kapunen dagiti
burias 10‐14 nga aldaw
ti edad da.
Pagtalinaeden a na‐
maga ti ayan da tapno
maliklikan ti
impeksiyon. Ikkan ti
taraon dagiti naisinan a burias. Isinan dagiti burias no adda 45 nga aldaw dan, ket pa‐
bakunaan ti Hog Cholera no addaan dan ti dua a bulan.
Panangpaga iti Padakkelen a Baboy.
Ti kalalaingan na a padakkelen a baboy ket:
No para lechon ‐ 10‐30 kilo (nabiag pay)
No para parti ‐ 30‐40 kilos wenno nasursurok
pay (nabiag pay)
Pakanen ti pinagtipon a tuyo,
kopra wenno naluto a
kamoteng kahoy wenno aba.
Mangireserba ti suplemento a
protina manipud ti ruruot,
legumbre, bulbulong ken
dadduma pay.
7
SALUN-AT KEN KADAWYAN A SAKIT
Mangaramid ti simple nga ubong para iti panagtutudo ken nakaro a kalgaw
tapno maliklikan ti sakit. Umdas ken umiso a taraon, danum nga inumen a
kasapulan daytoy iti inna panagdakkel ken salun‐at ti taraken a baboy.
Bakunaan kontra iti hog cholera iti umuna a dua a bulan ti edad na iti kada 6 a
bulan para kadagiti pangganakan ken bulog.
Para iti uyek ken gurigor (respiratory problem) mabalin ti agusar iti natural nga
agas a kas iti inanger a subusob, dangla ken dadduma pay.
Panagibleng, kaaduan na kadagitay burias, mabalin a pakanen kadagitoy iti
kaimito, bayabas ken nambaan.
No agtultuloy ti sakit kadagiti taraken a baboy, kumunsulta a dagus iti beterinaryo.
8
Daytoy a babasaen ket inyulog ti Iloco iti:
DEPARTMENT OF AGRICULTURE-RFO I
Regional Agriculture & Fisheries Information Section
Aguila Rd., Sevilla, San Fernando City, La Union
manipud iti Pag-aalaga ng Native na Baboy nga inaramid iti:
Department of Agriculture Bureau of Animal Industry
Bureau of Agricultural Research Diliman, Quezon City
Babaen iti pannakikammayet iti:
Agri-Pinoy Livestock Program Aguila Rd., Sevilla, San Fernando City, La Union.
Para iti ad-adu pay nga impormasyon, maki-innuman iti:
DEPARTMENT OF AGRICULTURE-RFO I Agri-Pinoy Livestock Program
Aguila Rd., Sevilla San Fernando City, La Union Tel No. (072) 242-10-45/46 loc. 02
Top Related