1
JANUARI 2013 VERSIE 80
Langer zelfstandig wonen met dementie
Adviesnota voor de gemeente Breda op de gebieden wonen en woonomgeving
Student Marylo Verhagen Studentnummer 2170956
Studiecohort 10BTGvt Datum29-01-2014
2
Voorwoord
Voor u ligt een adviesnota dat is geschreven als onderdeel van de vierde jaars consultancy stage van
de opleiding Bachelor Toegepaste Gerontologie Tijdens deze periode van een half jaar ben ik bezig
geweest met kennis ontwikkelen op het gebied van ouderen met dementie en het langer zelfstandig
thuis wonen voor deze groep mensen Daarvoor heb ik literatuur verzameld en ben ik bij
verschillende organisaties binnen de gemeente Breda geweest De vergrijzing noodzaakt tot slimme
technieken en ideeeumln voor de inrichting van welzijn wonen en zorg
In het bijzonder wil ik de volgende personen bedanken
- Stagebegeleider Yvonne Witter en manager Danieumllle Harkes zij hebben ervoor gezorgd dat ik deze
opdracht binnen Aedes-ActiZ Kenniscentrum Wonen-Zorg op een prettige en leerzame manier heb
kunnen voltooien
- Stagedocent Adri Hofenk voor het begeleiden tijdens de stageperiode vanuit de opleiding
- Beleidsadviseur Juan Seleky van de gemeente Breda heeft ervoor gezorgd dat ik de opdracht bij
gemeente Breda heb kunnen volbrengen
- Alle personen die ik binnen de gemeente Breda gesproken heb over het langer zelfstandig thuis
wonen van ouderen met dementie voor het delen
van hun kennis openheid en hun betrokkenheid
Marylo Verhagen
maryloverhagenstudentfontysnl
Januari 2014
3
Samenvatting
In Nederland heeft 1 op 5 mensen kans om dementie te krijgen Op dit moment hebben ongeveer
256000 mensen een vorm van dementie Door de vergrijzing en het ouder worden van de bevolking
zal dit aantal oplopen tot een 500000 mensen in 2050 Het overgrote deel(70) van de mensen
woont thuis en krijgt zorg van vooral mantelzorgers Van deze mantelzorgers dreigt 82 overbelast
te zijn of te raken
Op dit moment vindt er een overheveling plaats van AWBZ naar WMO Hierdoor worden taken
vanuit het rijk overgeheveld naar gemeenten Per 1 januari 2013 heeft de overheid ZZPrsquos 1 en 2 al
geeumlxtramuraliseerd Per 1 januari 2014 is ook ZZP 3 geeumlxtramuraliseerd Dit betekent dat mensen
met deze zorgzwaartepakketten niet meer in een verzorgingshuis komen te wonen (Rijksoverheid
2012) De komende jaren wordt een enorme toename van ouderen met dementie verwacht die ook
langer thuis zullen (moeten) blijven wonen als gevolg van de wijzigingen in AWBZ en WMO
(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) Gemeenten moeten hierdoor zelf een invulling gaan geven
aan onder andere het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hoe bereidt
gemeente Breda zich hierop voor De vraag vanuit de gemeente Breda
rsquorsquoWat is er op het gebied van wonen nodig om ouderen met dementie zo lang mogelijk zelfstandig
thuis te laten wonenrsquorsquo
Hoofdvraag
rsquorsquoWelke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda rsquorsquo
Aan de hand van deze hoofdvraag zijn een aantal subvragen opgesteld
A Huidige situatie in kaart brengen
- Hoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementie
De gemeente Breda is druk bezig met het ontwikkelen van beleid rondom de thuiswonende mensen
met dementie Hiervoor hebben ze de quikscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo laten uitvoeren en
middels deze quikscan een plan van aanpak opgesteld Hiermee zijn zij zoekende om hier een
invulling aan te geven Dit doet de gemeente Breda samen met Alzheimer Nederland Breda eo RDO
en de ouderenbonden in Breda
- Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruit
Er is niet een specifiek dementie-beleid maar een beleid voor ouderen in het algemeen Dit komt
omdat de gemeente niet aan doelgroepenbeleid wil doen
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
- Hoe werkt de gemeente Breda samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet deze
samenwerking eruit
De gemeente Breda werkt op dit moment samen met verschillende partijen zoals woningcorporaties
op het gebied van WMO-aanvragen Welzijnsorganisaties op het gebied van informatieverstrekking
rondom dementie Zorgorganisaties op het gebied van huisvesting als thuis wonen niet meer gaat De
gemeente heeft inspiratietafels ontwikkeld waar professionals samen beleid ontwikkelen rondom de
nieuwe wet-en regelgeving WMO en AWBZ
4
B Gewenste situatie in kaart brengen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
De gemeente Breda zou een cooumlrdinerende rol moeten gaan vervullen in het informatief verstrekken
over het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hierin kunnen ze samenwerking
zoeken met verschillende partijen binnen de gemeente en buiten de gemeente Hierin zullen zelf
actief een rol in moeten vervullen Het belangrijkste in alle aanbevelingen is dat ze de burgers zelf
erbij moeten gaan betrekken Zonder de mensen zelf komen ze nergens
- Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Breda
Partijen die kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis wonen in de gemeente Breda zijn de
burgers zelf woningcorporaties zorg-en welzijnsorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenbonden
vastgoedontwikkelaars zorgverzekeraars en burgerinitiatieven Al deze partijen kunnen helpen bij
het vorm geven van beleid rondom het ouder worden van de mens met dementie Zij kunnen
samenwerken in het ontwikkelen van voorzieningen woningaanpassingen WMO-aanvragen en
woonconcepten Dit kan door middel van informatiebijeenkomsten te samen te organiseren maar
denk ook aan informatie verstrekken via verschillende communicatiekanalen
C Gewenste situatie in praktijk brengen
- Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeente
De gemeente Breda zou actief moeten gaan zoeken naar partijen binnen en buiten de gemeente die
kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Daarnaast ervoor
zorgen dat de gezette acties ook daadwerkelijk gebeuren
Conclusie en discussie
Gemeente Breda kan een voorbeeld gemeente zijn voor andere gemeenten aangezien ze zoveel
samenwerken met andere partijen rondom het langer zelfstandig thuis wonen Er zijn altijd punten
die verbeterd kunnen worden Echter zouden de gemeente Breda zich kunnen afvragen tot hoe ver je
gaat als het gaat om het zolang mogelijk thuis wonen Kijkend naar de kwaliteit van leven voor deze
mensen en natuurlijk ook die van de mantelzorgers en familieleden
5
Inhoudsopgave
Voorwoord
Samenvatting
Hoofdstuk 1 Inleiding 6
11 Probleemstelling 6
12 Hoofdvraag 6
13 Achtergrond 7
14 Opbouw en aanpak rapport 8
Hoofdstuk 2 Analyse 9
21 Externe analyse 10
22 Interne analyse 13
23 SWOT-analyse 17
Hoofdstuk 3 Advies 18
31 Confrontatiematrix 18
32 Aanbevelingen 18
Hoofdstuk 4 Implementatie 23
Hoofdstuk 5 Conclusies en discussie 28
Literatuurlijst 30
Verklarende woordenlijst 33
6
Hoofdstuk 1 Inleiding Dit adviesrapport bevat de resultaten van een literatuuronderzoek naar het langer zelfstandig thuis wonen en de daarbij behorende woonomgeving van Bredase ouderen met dementie In dit hoofdstuk komen de cijfers van dementie in Nederland naar voren daarnaast zullen de probleemstelling en de vraagstelling van dit adviesrapport de achtergrond en de opbouw van het rapport worden weergegeven Dementie in Nederland Dementie is een hersenaandoening die iemand langzaam maar zeker volledig afhankelijk maakt van de zorg van anderen Maar liefst 1 op de 5 mensen krijgt een vorm van dementie waarvan de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende is Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes Vormen van dementie zijn onder andere de ziekte van Alzheimer vasculaire dementie frontotemporale dementie en Lewy body dementie Volgens Alzheimer Nederland zijn er op dit moment in Nederland ruim 256000 mensen met dementie Door de vergrijzing en het ouder worden van de bevolking zal dit aantal in de toekomst explosief stijgen in 2050 zal ruim een half miljoen mensen lijden aan dementie Ook op jongere leeftijd kunnen mensen dementie krijgen Naar schatting zijn er in Nederland 12000 mensen met dementie die jonger zijn dan 65 jaar In het deltaplan dementie 2012-2020 staat dat het overgrote deel(70) van de mensen thuis woont
en zorg krijgt van vooral mantelzorgers naasten die vrijwillig de zorg op zich nemen De
belangrijkste reden voor opname in een verpleeghuis is dat de mantelzorg het niet meer aan kan
Zolang er nog geen oplossing is voor dementie is het van groot belang de ziekte draaglijker te maken
voor de mensen met dementie en de mantelzorger
11 Probleem stelling
Op dit moment vindt er een overheveling plaats van AWBZ naar WMO Hierdoor worden taken
vanuit het rijk overgeheveld naar gemeenten Per 1 januari 2013 heeft de overheid ZZPrsquos 1 en 2 al
geextramuraliseerd Per 1 januari 2014 is ook ZZP 3 geextramuraliseerd Dit betekent dat mensen
met deze zorgzwaartepakketten niet meer in een verzorgingshuis komen te wonen (Rijksoverheid
2012) De komende jaren wordt een enorme toename van ouderen met dementie verwacht die ook
langer thuis zullen (moeten) blijven wonen als gevolg van de wijzigingen in AWBZ en WMO
(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) Gemeenten moeten hierdoor zelf een invulling gaan geven
aan onder andere het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hoe bereidt
gemeente Breda zich hierop voor De vraag vanuit de gemeente Breda
rsquorsquoWat is er op het gebied van wonen nodig om ouderen met dementie zo lang mogelijk zelfstandig
thuis te laten wonenrsquorsquo
12 Hoofdvraag
rsquorsquoWelke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda rsquorsquo
Aan de hand van deze hoofdvraag zijn een aantal subvragen opgesteld
A Huidige situatie in kaart brengen
- Hoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementie
- Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruit
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
- Hoe werkt de gemeente Breda samen met andere partijen Welke partijen zijn het
7
Hoe ziet deze samenwerking eruit
B Gewenste situatie in kaart brengen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Breda
C Gewenste situatie in praktijk brengen
- Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeente
13 Achtergrond
De gemeente Breda besloot eind 2011 aan de hand van de nota ldquoVerzilveringBreda
uitvoeringsprogramma geschikt wonen voor iedereen(GWI) 2011-2015rdquo een Quickscan te laten
uitvoeren over de stand van zaken en een zoektocht naar mogelijkheden om lokale ondersteuning
van mensen met dementie en hun mantelzorgers te optimaliseren In mei 2012 heeft Dirks Anders
Zorgen (DAZ) de quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo uitgevoerd met het doel om het beleid te
verbeteren en om het draagvlak te verbreden naar welzijn wonen en zorg
De quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo bevat tientallen praktische suggesties Sommige zijn snel realiseerbaar anderen vragen meer tijd en afstemming Goede ondersteuning en zorg voor mensen met dementie en hun naasten kan alleen worden gerealiseerd als alle betrokkenen op eacuteeacuten lijn staan en zich gezamenlijk inzetten Zorgen voor duidelijke informatievoorziening structurele afstemming gebruik maken van elkaars expertise en van elkaar leren zijn de volgende stappen Juist omdat de gemeente zelf geen deel uitmaakt van het zorgdomein kan zij steviger regie voeren op de lsquokantelingrsquo van zorg naar welzijn De gemeente kan samen met de organisaties er zorg voor dragen dat mensen met dementie en hun naasten zoveel mogelijk volwaardig deel kunnen nemen aan de lokale samenleving met een helpende hand wanneer dat nodig is rsquorsquoHoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementiersquorsquo In het najaar 2012 heeft de gemeente in samenwerking met het Regionaal dementie ondersteuningsnetwerk Breda Alzheimer Nederland en zorgorganisaties aan de hand van de aanbevelingen van de quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo een plan van aanpak opgesteld Door middel van het plan van aanpak werd voorgesteld om een pilot wijkgerichte ondersteuning op te zetten In maart 2013 is de gemeente Breda gestart met de uitvoering van het plan van aanpak door middel van de pilot wijkgerichte dementie-ondersteuning Deze pilot liep tot het einde van 2013 De pilot heeft plaatsgevonden in de wijken BoeimeerRuitersbos en BelcrumDoornbos-Linie Er is gekozen voor deze twee wijken omdat in deze wijken de meeste 80 plussers wonen In de ene wijk zijn veel voorzieningen aanwezig en in de andere weinig voorzieningen De gemeente Breda wil kijken of er verschillen zijn in de aanpak van dementie Het doel is het verbeteren van de ondersteuning en zorgverlening aan mensen met dementie en hun mantelzorgers Op basis van de resultaten wordt bepaald of de aanpak ook in andere woongebieden wordt ldquouitgeroldrdquo De vraag vanuit gemeente Breda is om een advies te geven over de invulling van het onderdeel wonen
8
Huidige situatie Breda Van de ruim 173 duizend Bredanaars zijn er 47712 55 jaar en ouder Dit is ruim een kwart van de bevolking Ruim vier op de tien 55-plussers is 55-64 jaar oud drie op de tien is 65-74 jaar en een kwart is ouder (Rapport woonmilieu ouderen 2010 pagina 7) Voor Breda is de prognose dat het aantal van ruim 2600 dementerenden in 2011 zal groeien naar ruim 4600 in 2040 Rekening houdend met het feit dat rondom iemand met dementie gemiddeld drie mensen als mantelzorger intensief betrokken zijn zullen er in 2040 in Breda in totaal ca 19000 mensen met een specifieke behoefte aan ondersteuning en zorg zijn Gedurende het grootste deel van het ziekteverloop (ca 80 van de totale ziekteduur) wonen mensen met dementie thuis(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) 14 Opbouw en aanpak rapport Eerst is er gekeken naar wat er landelijk en stedelijk gebeurt op het gebied van langer zelfstandig thuis wonen voor mensen met dementie en in kaart gebracht wat de cijfers en aantallen zijn van mensen met dementie Dit is gebeurd aan de hand van een literatuurstudie De gebruikte literatuur is terug te vinden in de literatuurlijst Daarna is gekeken naar het beleid van de gemeente Breda en wat er gebeurt in Breda rondom het ouder worden van de burger middels de rapporten verzilveringbreda meedoenbreda en quikscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo Om deze gegevens aan te vullen hebben er gesprekken plaatsgevonden met beleidsadviseurs beleidsmakers en medewerkers van de gemeente Breda stichting WIJ WonenBreburg Alzheimer Nederland en het AnnaFrij huis Aan de hand van modellen is een invulling gegeven aan de externe analyse de interne analyse en aanbevelingen Voor de externe analyse is er een keuze gemaakt voor het DESTEP-model omdat dit model een systematische weergave geeft van actuele themarsquos in de samenleving Voor de interne analyse is er gebruikt gemaakt van het ESH-model omdat dit model het beste een invulling geeft aan de te onderzoeken onderwerpen en past binnen een antwoord vinden op de vraagstelling Om een invulling te kunnen geven aan de interne analyse is er gebruik gemaakt van rapporten uitvoeringsplannen en beleidstukken van de gemeente Breda en zijn er gesprekken gehouden met medewerkers van de gemeente Breda Vervolgens zijn de belangrijkste onderdelen van de externe analyse en interne analyse verwerkt in de SWOT-analyse Dit is een weergave van de sterktes en zwaktes intern en kansen en bedreigingen extern Daaropvolgend is er gekeken of de gemeente in bepaalde onderwerpen kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekkenveranderen Dit is in een confrontatiematrix weergegeven Voortkomend uit deze analyses en matrix zijn er een aantal praktische aanbevelingen gegeven om een invulling te kunnen geven aan het hoofdstuk advies Daarvoor zijn alle belangrijke onderwerpen samen gepakt op landelijk stedelijk en wijkniveau Voor de implementatie van de praktische aanbevelingen is er gekeken naar wat er landelijk al is en hoe de gemeente Breda hier een invulling aan kan geven
9
Hoofdstuk 2 Analyse In hoofdstuk 2 staan de missie visie en belangrijkste doelstellingen van Breda als eerste beschreven Daar op volgend staan de bevindingen van het omschreven stuk beleid De externe analyse is gemaakt vanuit de het DESTEP-model en de interne analyse vanuit het ESH-model De belangrijkste onderdelen van de interne en externe analyse komen samen in de SWOT-analyse 21 Missievisie belangrijkste doelstellingen gemeente Breda rsquorsquo Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruitrsquorsquo Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Bevindingen over missie visie en belangrijkste doelstellingen
Er werken meerdere professionals en vrijwilligers in de stad mee aan de participatie van de mensen
die in Breda wonen Echter werken zij niet op een niveau samen dat ze van elkaar weten waar ze
over de vloer komen Bijvoorbeeld Stichting WIJ werkt met het preventieve huisbezoek 75 jaar en
ouder en werkt de gemeente Breda vanuit de WMO en komt mogelijk bij dezelfde mensen over de
vloer voor misschien wel dezelfde vraag Als hier beter over wordt gecommuniceerd of een
standaard vragenlijst of instrument ontwikkeld zou worden hoeven er niet verschillende mensen
over de vloer te komen Maar het zou ook kunnen dat eacuteeacuten professional al met de vraag van de
burger bezig is en er vervolgens een volgende professional iets signaleert en hier ook mee aan de
slag gaat Hierdoor werken mensen langs elkaar heen
De gemeente Breda wil mensen zolang mogelijk in staat te stellen tot het zelfstandig wonen leven
en meedoen in de maatschappij door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit Dit is voor
iedere burger anders De vraag is dan ook hoe wil de gemeente hier dan op in gaan spelen
Gemeente Breda zoekt naar een manier om mensen langer zelfstandig te laten participeren in de
samenleving Als er gekeken wordt naar onderhoud van de huidige woonomgeving wordt hier op dit
moment weinig mee gedaan Dit komt door de forse bezuinigingen Kunnen de voorgenomen doelen
en besluiten voor aanpassing voorzieningen toegankelijkheid openbare ruimte en veiligheid in deze
zin nog gehandhaafd worden
10
22 Externe analyse
De externe analyse is uitgevoerd middels het DESTEP-model Het DESTEP-model laat de
ontwikkelingen op het gebied van demografie economie sociaal-cultureel technologie ecologie en
politiek-juridisch naar voren komen Met dit model is te zien wat er op deze gebieden aan
ontwikkelingen op de organisatie afkomen Er is gekozen voor het DESTEP-model omdat met dit
model alle facetten die belangrijk zijn voor de externe analyse aan bod laat komen Daarnaast is er
gekeken of de ontwikkelingen een kans of een bedreiging is voor de gemeente Breda
Demografisch De bevolking in Nederland vergrijst in een hoog tempo Niet alleen het aantal ouderen neemt toe maar mensen worden ook steeds ouder Met het stijgen van de jaren nemen kwetsbaarheid en ouderdomsziekten toe Dementie is eacuteeacuten van de meest voorkomende syndromen die voorkomt bij ouderen Volgens cijfers van Alzheimer Nederland hebben er in Nederland ruim 245000 mensen een vorm van dementie De kans op het krijgen van een vorm van dementie is op dit moment 1 op de 5 mensen Van alle mensen ouder dan 65 jaar heeft ruim zeven procent een vorm van dementie Bij mensen boven de 80 jaar is dat zelfs meer dan 20 procent Veel mensen verkeren in het beginstadium en zijn nog niet bekend met de diagnose Naar schatting woont 70 van de mensen met dementie thuis en daarvan woont de helft zonder partner of familielid Steeds meer ouderen zijn van allochtone afkomst Naar schatting vormt deze groep 10 van alle ouderen Deze feiten en cijfers zijn een bedreiging voor de gemeente omdat er op dit moment nog geen geneesmiddel is voor dementie en hierdoor steeds meer mensen te maken zullen hebben met dementie Kans Hoogopgeleide ouderen leven gemiddeld zeven jaar langer en veertien jaar langer zonder lichamelijke beperkingen dan hun laagopgeleide leeftijdsgenoten De ouderen van nu zijn vele malen actiever dan vroeger zo doen ze bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en hebben vaak een eigen huis waar ze graag in willen blijven wonen Bedreiging Daardoor verhuizen ouderen niet of nauwelijks De vergrijzing draagt daardoor bij aan een slechte doorstroming op de woningmarkt Kans Op lange termijn resulteert de vergrijzing in een groot vrijkomend woningaanbod wanneer de babyboomers komen te overlijden of door verhuizing naar een verpleeghuis Hierdoor zullen ze hun woning verlaten waardoor er weer verschuiving plaatsvindt op de woningmarkt Bedreiging Naast de vergrijzing heerst er in Nederland ook een ontgroening Dit betekent dat er naar verhouding weinig babyrsquos worden geboren De gevolgen hiervan zijn dat ouderen langer door moeten werken omdat er minder mensen in de lage leeftijdscategorie 18-65 jaar zich op de arbeidsmarkt bevinden De AOW-leeftijd wordt geleidelijk verhoogd tot 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021 en wordt vervolgens gekoppeld aan de stijging van de levensverwachting Economisch Anno 2014 is er nog steeds sprake van een economische crisis Dit betekent dat er in Nederland minder geld wordt verdient Kans Gemeenten en zorgverzekeraars worden 2015 en 2016 verantwoordelijk voor ouderen en mensen met een beperking die niet in een instelling wonen Het doel is om mensen langer thuis te laten wonen Bedreigingen Vanaf 2015 zal de decentralisatie gepaard gaan met forse bezuinigingen Sinds twee jaar is de gezondheidszorg de grootste kostenpost met bijna 75 miljard euro Dit is 30 van de rijksoverheidsuitgaven Indien deze zorgkosten in het huidige tempo doorgroeit dan zal in 2040 de helft van de rijksvergroting opgaan aan de gezondheidszorg In 2015 zal er 40 procent gekort worden op huishoudelijk hulp aan ouderen Naar schatting zal er 2040 het aantal mensen met dementie in Nederland zijn verdubbeld Deze groei leidt tot oplopende zorgkosten die nu al 4 miljard euro bedragen
11
KansenTijdige diagnostiek interventie en ondersteuning van de mantelzorg leidt tot minder opnames in het verpleeghuis daardoor zal er naar schatting een kostenreductie zijn van 30 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart dan vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar Vanaf 2015 komt euro 200 miljoen extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen aan te trekken Ook wordt euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het opzetten van sociale wijkteams waardoor de noodzakelijke verbinding tussen zorg en welzijn gemaakt kan worden Bedreiging Door het scheiden van wonen en zorg zullen er op lange termijn steeds meer verzorgingshuizen leeg komen te staan Dit komt mogelijk door de te hoge huurprijzen tov de verhuurde woonruimte Mensen kunnen een eengezinswoning voor bijna dezelfde huurprijs huren Dit zorgt mede voor de stagnatie op de woningmarkt Het is lastig om in deze tijd een woning te verkopen Voor nieuwe kopers wordt het bijna onmogelijk gemaakt om een hypotheek te krijgen en daardoor kunnen mensen met beperkingen wanneer dat nodig is hun woning niet verkopen en kunnen daardoor mogelijk niet verhuizen Sociaal-Cultureel Kansen Op dit moment is vindt er een extramuralisering plaats Dit betekent dat verzorgings- en verpleeghuiszorg vervangen wordt door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen in de eigen leefomgeving Ouderen willen en kunnen steeds langer thuis wonen Gemeenten en zorgverzekeraars worden de komende periode verantwoordelijk voor onderdelen van de zorg en ondersteuning die nu nog vanuit de AWBZ-instellingen wordt geleverd De huidige clieumlnten behouden hun recht op zorg in een instelling Voor ouderen met een zware zorgbehoefte blijft instellingszorg beschikbaar Dat geldt ook voor mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking en een zware zorgbehoefte De wijkverpleegkundige kan ervoor zorgen dat er een betere samenwerking tussen zorgverleners ontstaat maar ook tot minder opnames in ziekenhuizen en latere opname in verpleeghuizen Bedreigingen Ondanks deze extramuralisering zullen er in de toekomst meer verpleeghuisbedden nodig zijn omdat het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit Senioren hebben steeds meer eigen vermogen dit geldt dit niet voor de ouderen in de sociale-huursector In deze sector komen meerdere effecten samen de bewoners hebben over het algemeen een lagere opleiding en een lager inkomen dan gemiddeld zijn minder mobiel minder gezond en wonen vaker alleen Al stijgt het aantal ouderen hier niet sterk het aantal kwetsbare ouderen neemt wel toe Volgens cijfers van het deltaplan dementie zijn er in Nederland gemiddeld 300000 mantelzorgers Deze mantelzorgers hebben gedurende 5 jaar gemiddeld 20 uur per week zorg geleverd aan mensen met dementie Daarvan blijkt dat 82 van deze mantelzorgers over belast is of hierop een groot Technologisch De laatste jaren hebben er in Nederland veel ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van technologie voor zelfstandig thuiswonende ouderen met dementie en hun mantelzorgers De technologie richt zich op het verminderen van de zorgvraag door de zelfredzaamheid van de mensen met dementie te vergroten en daarbij de mantelzorger ondersteunen Deze technologie is in drie groepen te verdelen bediening door mensen met dementie zelf bediening door de mantelzorger en automatisch werkende technologie In meerdere onderzoeken word kenbaar gemaakt dat Hoewel technologie de zelfredzaamheid kan bevorderen is er weinig bekend over de effecten ervan voor de mensen met dementie het zorgpersoneel en de zorgorganisatie (Nijhof van Gemert-Pijnen Dohmen amp Seydel 2009) Kansen In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen Voorbeelden van termen van innovaties in de technologie zijn zorgdomotica e-health telecare m-health monitoring zorg op afstand telemedicine amient intelligence slimme woningen sensor-based networks en elektronische zorg Internet is de afgelopen 20 jaar snel ontwikkeld Er is veel informatie te verkrijgen via internet als het gaat over het langer zelfstandig thuis wonen en het ziektebeeld dementie
12
Bedreiging Volgens cijfers van het cbs gebruikte er in 2012 eacuteeacuten op de drie 75-plussers internet Meer mannen dan vrouwen in deze leeftijdsgroep internetten E-mailen en informatie zoeken zijn populair sociale media worden weinig gebruikt terwijl steeds meer dienstverlening en sociale activiteiten online plaats vinden Ecologisch (woonomgeving) De groei van het aantal mensen in Nederland concentreert zich de komende decennia in de stedelijke gebieden Dat zal vooral zijn in de Randstad het gebied dat om de Randstad heen ligt en van Breda via ArnhemNijmegen tot aan Zwolle Bedreigingkans Hier is tot 2040 behoefte aan een uitbreiding van circa 700000 woningen Op korte termijn leidt de vergrijzing tot een sterke toename van de behoefte aan aanpassingen binnen bestaande woningen Op langere termijn komt een groot aantal koopwoningen vrij Kans Een groei van specifieke bevolkingsgroepen zoals ouderen en immigranten kan leiden tot een grotere vraag naar voorzieningen in wijk op het gebied van zorg en welzijn Politiek-juridisch Het kabinet streeft naar een grotere zeggenschap voor de clieumlnt Zorgaanbieders zorgkantoren en verzekeraars moeten samen goede afspraken maken die het belang van de clieumlnt en passende zorg voorop stellen Het persoonsgebondenbudget (pgb) is een instrument om regie te hebben over de eigen zorg en ondersteuning Dit komt ten goede aan de kwaliteit van ondersteuning en zorg en leidt tot innovaties Voor het pgb is in het nieuwe stelsel van de langdurige zorg en ondersteuning een belangrijke rol weggelegd Er zal beter worden gekeken of een pgb een geschikt instrument is De budgethouder moet in staat zijn voldoende regie uit te oefenen over de geboden zorg Gemeenten krijgen een belangrijke rol bij de ondersteuning van mensen in hun zelfredzaamheid maatschappelijke participatie en zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen Kans Gemeenten krijgen de middelen en ruimte om te kunnen zorgen voor goede voorzieningen die passen bij de individuele behoeften en mogelijkheden van mensen Er worden wetsvoorstellen opgesteld die zowel de WMO als de AWBZ moeten vervangen Deze wetten treden per 1 januari 2015 in werking Met de stijging van het aantal ouderen betekent het dat van meer mensen zal worden gevraagd zich in te zetten voor hun naasten Voorop staat dat mantelzorgers nergens toe verplicht worden en dat het beleid er niet op is gericht mantelzorgers (verplicht) in te zetten voor lijfsgebonden zorg Kans Het is de bedoeling dat gemeenten instellingen en professionals geregeld kijken naar wat clieumlnten en hun sociale netwerk zelf aankunnen en welke formele zorg en ondersteuning in aanvulling daarop nodig is Hierdoor zal meer maatwerk worden geleverd en wordt een mogelijke overbelasting van mantelzorgers eerder in beeld gebracht Kans Gemeenten en aanbieders van zorg en welzijn moeten betere ondersteuning aan mantelzorgers bieden Daarbij moet goed worden geluisterd naar de wensen en behoeften van mantelzorgers (Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013) Bedreiging De persoonlijke verzorging wordt niet overgeheveld naar de gemeenten en dat zorgt ervoor dat er twee systemen blijven bestaan de Wmo- sturing door de gemeenten en de persoonlijke verzorging die in de zorgverzekeringswet blijft en wordt bekostigd door de zorgverzekeraar Daardoor blijven er steeds twee mensen naar de burger gaan de wijkverpleegkundige (via zorgverzekeraar) en iemand van het sociaal team (Wmogemeente) in plaats van eacuteeacuten persoon
13
23 Interne analyse (met ESH-model) De interne analyse is uitgevoerd middels het ESH-model In het ESH-model wordt aandacht besteed aan de structuur van de organisatie hoe de systemen verlopen hoe de managementstijl in elkaar zit wat voor personeel er werkt en hoe deze werken welke cultuur en sfeer er hangt binnen de organisatie en middels welke strategie er gewerkt wordt Dit om een duidelijk beeld te creeumlren over de organisatie en hoe deze werkt Dit model is gekozen omdat het alle facetten van de organisatie aan bod laat komen De informatie die verwerkt is in de het model is verkregen via gesprekken met medewerkers van de gemeente Breda medewerkers van welzijnsorganisaties en woningcorporaties binnen Breda Maar ook via de website van de gemeente Breda en via recente beleidsdocumenten zoals verzilveringBreda meedoenBreda en woonmilieu ouderen De personen waarmee gesproken is zijn terug te vinden in de literatuurlijst
Structuur
Er heerst in Gemeente Breda een open structuur dit is te zien aan dat alle rapporten procedures en
het beleid dat openbaar gemaakt wordt voor iedereen Dit is namelijk allemaal terug te vinden op de
website van de gemeente Breda De houding van het personeel is over het algemeen open
vriendelijk en betrokken Tijdens gesprekken werd er open gesproken over de vorderingen binnen
Breda met betrekking tot beleid en samenwerking met andere partijen binnen de gemeente Er
wordt aangegeven waaraan gewerkt wordt wat anders zou kunnen en wat verbeterd kan worden
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
In de gemeente Breda zijn er verschillende organisaties die werken rondom het langer zelfstandig
thuis wonen van dementie Dit zijn oa stichting WIJ Alzheimer Nederland Breda eo het regionaal
dementie ondersteuningsnetwerk (RDO) steunpunt informele zorg Breda (STIB) en natuurlijk de
gemeente Breda Hieronder staat weergegeven wat er binnen de gemeente bij de verschillende
organisaties wordt georganiseerd rondom het langer zelfstandig thuis wonen
14
Vanuit de gemeente Breda
Er wordt een verschil gemaakt in woonzorgvormen waar binnen Breda mee gewerkt word dat zijn
- Levensloopbestendige woningen
- Nultredenwoningen
- Verzorgd wonen
- Beschermd wonen
Vanuit stichting WIJ lsquoWoon morgen zonder zorgenrsquo is het project van lsquoOuder worden in eigen huisrsquo voor oudere bewoners De insteek zelf (blijven)doen wat je zelf kunt eventueel met de hulp van technische middelen En het heft in eigen hand als het gaat om aanpassingen in huis Wat moet er gebeuren wanneer en hoe En wie kan me daar eventueel bij helpen Deze informatiebijeenkomsten worden door opgeleidde vrijwilligers gegeven Het is bedoeld voor mensen met een eigen huis Dankzij een subsidie van de gemeente kunnen mensen dit kosteloos bijwonen Er is niet een speciaal aanbod gericht op mensen met dementie enof mensen die in een huurwoning wonen Verder organiseert stichting WIJFit-for-life Dit is fitnissen met een groep speciaal voor mensen met dementie Dit wordt georganiseerd in centrum IJpelaar De lessen vinden plaats op elke vrijdag ochtend en kosten per les 4 10 euro Vanuit STIB en de geheugenwinkel Huisbezoeken bij mensen die tussen 75 en 80 jaar Tijdens deze huisbezoeken wordt er gekeken naar alle leefgebieden van de mensen Ook wordt er uitleg gegeven over de zelftesten en worden er folders achter gelaten bij de mensen Verder kunnen mensen met hun vragen en vragen rondom dementie terecht bij de vrijwilligers van de geheugenwinkel Hier kunnen mensen een geheugenkoffer lenen met handige en praktische boeken die helpen bij vragen en antwoord kunnen geven op het langer thuis wonen met dementie Vanuit het Regionaal Dementieondersteuningsnetwerk Er is een website ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers om informatie op te zoeken rondom het langer zelfstandig thuis wonen zie wwwdementiezorgnl Het is een soort waaier waar allerlei voorzieningen diensten en hulpmiddelen onder hangen Vanuit Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland organiseert in heel Nederland het Alzheimercafeacute Dit is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie hun partners hulpverleners en andere belangstellenden Dit wordt eacuteeacuten keer in de maand georganiseerd en de toegang is gratis Hier wordt uitleg gegeven over dementie gekoppeld aan verschillende themarsquos
Systemen Alles wat besproken is wordt vastgelegd in documenten Deze documenten worden op de website van de gemeente geplaatst zodat iedereen op de hoogte is van de nieuwe ontwikkelingen rondom de themarsquos Dit geldt overigens voor alle documenten waarin beleid nieuwe wetten en regels die worden vastgelegd en op de website van de gemeente Breda worden geplaatst
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
2
Voorwoord
Voor u ligt een adviesnota dat is geschreven als onderdeel van de vierde jaars consultancy stage van
de opleiding Bachelor Toegepaste Gerontologie Tijdens deze periode van een half jaar ben ik bezig
geweest met kennis ontwikkelen op het gebied van ouderen met dementie en het langer zelfstandig
thuis wonen voor deze groep mensen Daarvoor heb ik literatuur verzameld en ben ik bij
verschillende organisaties binnen de gemeente Breda geweest De vergrijzing noodzaakt tot slimme
technieken en ideeeumln voor de inrichting van welzijn wonen en zorg
In het bijzonder wil ik de volgende personen bedanken
- Stagebegeleider Yvonne Witter en manager Danieumllle Harkes zij hebben ervoor gezorgd dat ik deze
opdracht binnen Aedes-ActiZ Kenniscentrum Wonen-Zorg op een prettige en leerzame manier heb
kunnen voltooien
- Stagedocent Adri Hofenk voor het begeleiden tijdens de stageperiode vanuit de opleiding
- Beleidsadviseur Juan Seleky van de gemeente Breda heeft ervoor gezorgd dat ik de opdracht bij
gemeente Breda heb kunnen volbrengen
- Alle personen die ik binnen de gemeente Breda gesproken heb over het langer zelfstandig thuis
wonen van ouderen met dementie voor het delen
van hun kennis openheid en hun betrokkenheid
Marylo Verhagen
maryloverhagenstudentfontysnl
Januari 2014
3
Samenvatting
In Nederland heeft 1 op 5 mensen kans om dementie te krijgen Op dit moment hebben ongeveer
256000 mensen een vorm van dementie Door de vergrijzing en het ouder worden van de bevolking
zal dit aantal oplopen tot een 500000 mensen in 2050 Het overgrote deel(70) van de mensen
woont thuis en krijgt zorg van vooral mantelzorgers Van deze mantelzorgers dreigt 82 overbelast
te zijn of te raken
Op dit moment vindt er een overheveling plaats van AWBZ naar WMO Hierdoor worden taken
vanuit het rijk overgeheveld naar gemeenten Per 1 januari 2013 heeft de overheid ZZPrsquos 1 en 2 al
geeumlxtramuraliseerd Per 1 januari 2014 is ook ZZP 3 geeumlxtramuraliseerd Dit betekent dat mensen
met deze zorgzwaartepakketten niet meer in een verzorgingshuis komen te wonen (Rijksoverheid
2012) De komende jaren wordt een enorme toename van ouderen met dementie verwacht die ook
langer thuis zullen (moeten) blijven wonen als gevolg van de wijzigingen in AWBZ en WMO
(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) Gemeenten moeten hierdoor zelf een invulling gaan geven
aan onder andere het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hoe bereidt
gemeente Breda zich hierop voor De vraag vanuit de gemeente Breda
rsquorsquoWat is er op het gebied van wonen nodig om ouderen met dementie zo lang mogelijk zelfstandig
thuis te laten wonenrsquorsquo
Hoofdvraag
rsquorsquoWelke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda rsquorsquo
Aan de hand van deze hoofdvraag zijn een aantal subvragen opgesteld
A Huidige situatie in kaart brengen
- Hoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementie
De gemeente Breda is druk bezig met het ontwikkelen van beleid rondom de thuiswonende mensen
met dementie Hiervoor hebben ze de quikscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo laten uitvoeren en
middels deze quikscan een plan van aanpak opgesteld Hiermee zijn zij zoekende om hier een
invulling aan te geven Dit doet de gemeente Breda samen met Alzheimer Nederland Breda eo RDO
en de ouderenbonden in Breda
- Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruit
Er is niet een specifiek dementie-beleid maar een beleid voor ouderen in het algemeen Dit komt
omdat de gemeente niet aan doelgroepenbeleid wil doen
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
- Hoe werkt de gemeente Breda samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet deze
samenwerking eruit
De gemeente Breda werkt op dit moment samen met verschillende partijen zoals woningcorporaties
op het gebied van WMO-aanvragen Welzijnsorganisaties op het gebied van informatieverstrekking
rondom dementie Zorgorganisaties op het gebied van huisvesting als thuis wonen niet meer gaat De
gemeente heeft inspiratietafels ontwikkeld waar professionals samen beleid ontwikkelen rondom de
nieuwe wet-en regelgeving WMO en AWBZ
4
B Gewenste situatie in kaart brengen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
De gemeente Breda zou een cooumlrdinerende rol moeten gaan vervullen in het informatief verstrekken
over het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hierin kunnen ze samenwerking
zoeken met verschillende partijen binnen de gemeente en buiten de gemeente Hierin zullen zelf
actief een rol in moeten vervullen Het belangrijkste in alle aanbevelingen is dat ze de burgers zelf
erbij moeten gaan betrekken Zonder de mensen zelf komen ze nergens
- Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Breda
Partijen die kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis wonen in de gemeente Breda zijn de
burgers zelf woningcorporaties zorg-en welzijnsorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenbonden
vastgoedontwikkelaars zorgverzekeraars en burgerinitiatieven Al deze partijen kunnen helpen bij
het vorm geven van beleid rondom het ouder worden van de mens met dementie Zij kunnen
samenwerken in het ontwikkelen van voorzieningen woningaanpassingen WMO-aanvragen en
woonconcepten Dit kan door middel van informatiebijeenkomsten te samen te organiseren maar
denk ook aan informatie verstrekken via verschillende communicatiekanalen
C Gewenste situatie in praktijk brengen
- Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeente
De gemeente Breda zou actief moeten gaan zoeken naar partijen binnen en buiten de gemeente die
kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Daarnaast ervoor
zorgen dat de gezette acties ook daadwerkelijk gebeuren
Conclusie en discussie
Gemeente Breda kan een voorbeeld gemeente zijn voor andere gemeenten aangezien ze zoveel
samenwerken met andere partijen rondom het langer zelfstandig thuis wonen Er zijn altijd punten
die verbeterd kunnen worden Echter zouden de gemeente Breda zich kunnen afvragen tot hoe ver je
gaat als het gaat om het zolang mogelijk thuis wonen Kijkend naar de kwaliteit van leven voor deze
mensen en natuurlijk ook die van de mantelzorgers en familieleden
5
Inhoudsopgave
Voorwoord
Samenvatting
Hoofdstuk 1 Inleiding 6
11 Probleemstelling 6
12 Hoofdvraag 6
13 Achtergrond 7
14 Opbouw en aanpak rapport 8
Hoofdstuk 2 Analyse 9
21 Externe analyse 10
22 Interne analyse 13
23 SWOT-analyse 17
Hoofdstuk 3 Advies 18
31 Confrontatiematrix 18
32 Aanbevelingen 18
Hoofdstuk 4 Implementatie 23
Hoofdstuk 5 Conclusies en discussie 28
Literatuurlijst 30
Verklarende woordenlijst 33
6
Hoofdstuk 1 Inleiding Dit adviesrapport bevat de resultaten van een literatuuronderzoek naar het langer zelfstandig thuis wonen en de daarbij behorende woonomgeving van Bredase ouderen met dementie In dit hoofdstuk komen de cijfers van dementie in Nederland naar voren daarnaast zullen de probleemstelling en de vraagstelling van dit adviesrapport de achtergrond en de opbouw van het rapport worden weergegeven Dementie in Nederland Dementie is een hersenaandoening die iemand langzaam maar zeker volledig afhankelijk maakt van de zorg van anderen Maar liefst 1 op de 5 mensen krijgt een vorm van dementie waarvan de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende is Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes Vormen van dementie zijn onder andere de ziekte van Alzheimer vasculaire dementie frontotemporale dementie en Lewy body dementie Volgens Alzheimer Nederland zijn er op dit moment in Nederland ruim 256000 mensen met dementie Door de vergrijzing en het ouder worden van de bevolking zal dit aantal in de toekomst explosief stijgen in 2050 zal ruim een half miljoen mensen lijden aan dementie Ook op jongere leeftijd kunnen mensen dementie krijgen Naar schatting zijn er in Nederland 12000 mensen met dementie die jonger zijn dan 65 jaar In het deltaplan dementie 2012-2020 staat dat het overgrote deel(70) van de mensen thuis woont
en zorg krijgt van vooral mantelzorgers naasten die vrijwillig de zorg op zich nemen De
belangrijkste reden voor opname in een verpleeghuis is dat de mantelzorg het niet meer aan kan
Zolang er nog geen oplossing is voor dementie is het van groot belang de ziekte draaglijker te maken
voor de mensen met dementie en de mantelzorger
11 Probleem stelling
Op dit moment vindt er een overheveling plaats van AWBZ naar WMO Hierdoor worden taken
vanuit het rijk overgeheveld naar gemeenten Per 1 januari 2013 heeft de overheid ZZPrsquos 1 en 2 al
geextramuraliseerd Per 1 januari 2014 is ook ZZP 3 geextramuraliseerd Dit betekent dat mensen
met deze zorgzwaartepakketten niet meer in een verzorgingshuis komen te wonen (Rijksoverheid
2012) De komende jaren wordt een enorme toename van ouderen met dementie verwacht die ook
langer thuis zullen (moeten) blijven wonen als gevolg van de wijzigingen in AWBZ en WMO
(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) Gemeenten moeten hierdoor zelf een invulling gaan geven
aan onder andere het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hoe bereidt
gemeente Breda zich hierop voor De vraag vanuit de gemeente Breda
rsquorsquoWat is er op het gebied van wonen nodig om ouderen met dementie zo lang mogelijk zelfstandig
thuis te laten wonenrsquorsquo
12 Hoofdvraag
rsquorsquoWelke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda rsquorsquo
Aan de hand van deze hoofdvraag zijn een aantal subvragen opgesteld
A Huidige situatie in kaart brengen
- Hoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementie
- Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruit
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
- Hoe werkt de gemeente Breda samen met andere partijen Welke partijen zijn het
7
Hoe ziet deze samenwerking eruit
B Gewenste situatie in kaart brengen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Breda
C Gewenste situatie in praktijk brengen
- Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeente
13 Achtergrond
De gemeente Breda besloot eind 2011 aan de hand van de nota ldquoVerzilveringBreda
uitvoeringsprogramma geschikt wonen voor iedereen(GWI) 2011-2015rdquo een Quickscan te laten
uitvoeren over de stand van zaken en een zoektocht naar mogelijkheden om lokale ondersteuning
van mensen met dementie en hun mantelzorgers te optimaliseren In mei 2012 heeft Dirks Anders
Zorgen (DAZ) de quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo uitgevoerd met het doel om het beleid te
verbeteren en om het draagvlak te verbreden naar welzijn wonen en zorg
De quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo bevat tientallen praktische suggesties Sommige zijn snel realiseerbaar anderen vragen meer tijd en afstemming Goede ondersteuning en zorg voor mensen met dementie en hun naasten kan alleen worden gerealiseerd als alle betrokkenen op eacuteeacuten lijn staan en zich gezamenlijk inzetten Zorgen voor duidelijke informatievoorziening structurele afstemming gebruik maken van elkaars expertise en van elkaar leren zijn de volgende stappen Juist omdat de gemeente zelf geen deel uitmaakt van het zorgdomein kan zij steviger regie voeren op de lsquokantelingrsquo van zorg naar welzijn De gemeente kan samen met de organisaties er zorg voor dragen dat mensen met dementie en hun naasten zoveel mogelijk volwaardig deel kunnen nemen aan de lokale samenleving met een helpende hand wanneer dat nodig is rsquorsquoHoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementiersquorsquo In het najaar 2012 heeft de gemeente in samenwerking met het Regionaal dementie ondersteuningsnetwerk Breda Alzheimer Nederland en zorgorganisaties aan de hand van de aanbevelingen van de quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo een plan van aanpak opgesteld Door middel van het plan van aanpak werd voorgesteld om een pilot wijkgerichte ondersteuning op te zetten In maart 2013 is de gemeente Breda gestart met de uitvoering van het plan van aanpak door middel van de pilot wijkgerichte dementie-ondersteuning Deze pilot liep tot het einde van 2013 De pilot heeft plaatsgevonden in de wijken BoeimeerRuitersbos en BelcrumDoornbos-Linie Er is gekozen voor deze twee wijken omdat in deze wijken de meeste 80 plussers wonen In de ene wijk zijn veel voorzieningen aanwezig en in de andere weinig voorzieningen De gemeente Breda wil kijken of er verschillen zijn in de aanpak van dementie Het doel is het verbeteren van de ondersteuning en zorgverlening aan mensen met dementie en hun mantelzorgers Op basis van de resultaten wordt bepaald of de aanpak ook in andere woongebieden wordt ldquouitgeroldrdquo De vraag vanuit gemeente Breda is om een advies te geven over de invulling van het onderdeel wonen
8
Huidige situatie Breda Van de ruim 173 duizend Bredanaars zijn er 47712 55 jaar en ouder Dit is ruim een kwart van de bevolking Ruim vier op de tien 55-plussers is 55-64 jaar oud drie op de tien is 65-74 jaar en een kwart is ouder (Rapport woonmilieu ouderen 2010 pagina 7) Voor Breda is de prognose dat het aantal van ruim 2600 dementerenden in 2011 zal groeien naar ruim 4600 in 2040 Rekening houdend met het feit dat rondom iemand met dementie gemiddeld drie mensen als mantelzorger intensief betrokken zijn zullen er in 2040 in Breda in totaal ca 19000 mensen met een specifieke behoefte aan ondersteuning en zorg zijn Gedurende het grootste deel van het ziekteverloop (ca 80 van de totale ziekteduur) wonen mensen met dementie thuis(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) 14 Opbouw en aanpak rapport Eerst is er gekeken naar wat er landelijk en stedelijk gebeurt op het gebied van langer zelfstandig thuis wonen voor mensen met dementie en in kaart gebracht wat de cijfers en aantallen zijn van mensen met dementie Dit is gebeurd aan de hand van een literatuurstudie De gebruikte literatuur is terug te vinden in de literatuurlijst Daarna is gekeken naar het beleid van de gemeente Breda en wat er gebeurt in Breda rondom het ouder worden van de burger middels de rapporten verzilveringbreda meedoenbreda en quikscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo Om deze gegevens aan te vullen hebben er gesprekken plaatsgevonden met beleidsadviseurs beleidsmakers en medewerkers van de gemeente Breda stichting WIJ WonenBreburg Alzheimer Nederland en het AnnaFrij huis Aan de hand van modellen is een invulling gegeven aan de externe analyse de interne analyse en aanbevelingen Voor de externe analyse is er een keuze gemaakt voor het DESTEP-model omdat dit model een systematische weergave geeft van actuele themarsquos in de samenleving Voor de interne analyse is er gebruikt gemaakt van het ESH-model omdat dit model het beste een invulling geeft aan de te onderzoeken onderwerpen en past binnen een antwoord vinden op de vraagstelling Om een invulling te kunnen geven aan de interne analyse is er gebruik gemaakt van rapporten uitvoeringsplannen en beleidstukken van de gemeente Breda en zijn er gesprekken gehouden met medewerkers van de gemeente Breda Vervolgens zijn de belangrijkste onderdelen van de externe analyse en interne analyse verwerkt in de SWOT-analyse Dit is een weergave van de sterktes en zwaktes intern en kansen en bedreigingen extern Daaropvolgend is er gekeken of de gemeente in bepaalde onderwerpen kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekkenveranderen Dit is in een confrontatiematrix weergegeven Voortkomend uit deze analyses en matrix zijn er een aantal praktische aanbevelingen gegeven om een invulling te kunnen geven aan het hoofdstuk advies Daarvoor zijn alle belangrijke onderwerpen samen gepakt op landelijk stedelijk en wijkniveau Voor de implementatie van de praktische aanbevelingen is er gekeken naar wat er landelijk al is en hoe de gemeente Breda hier een invulling aan kan geven
9
Hoofdstuk 2 Analyse In hoofdstuk 2 staan de missie visie en belangrijkste doelstellingen van Breda als eerste beschreven Daar op volgend staan de bevindingen van het omschreven stuk beleid De externe analyse is gemaakt vanuit de het DESTEP-model en de interne analyse vanuit het ESH-model De belangrijkste onderdelen van de interne en externe analyse komen samen in de SWOT-analyse 21 Missievisie belangrijkste doelstellingen gemeente Breda rsquorsquo Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruitrsquorsquo Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Bevindingen over missie visie en belangrijkste doelstellingen
Er werken meerdere professionals en vrijwilligers in de stad mee aan de participatie van de mensen
die in Breda wonen Echter werken zij niet op een niveau samen dat ze van elkaar weten waar ze
over de vloer komen Bijvoorbeeld Stichting WIJ werkt met het preventieve huisbezoek 75 jaar en
ouder en werkt de gemeente Breda vanuit de WMO en komt mogelijk bij dezelfde mensen over de
vloer voor misschien wel dezelfde vraag Als hier beter over wordt gecommuniceerd of een
standaard vragenlijst of instrument ontwikkeld zou worden hoeven er niet verschillende mensen
over de vloer te komen Maar het zou ook kunnen dat eacuteeacuten professional al met de vraag van de
burger bezig is en er vervolgens een volgende professional iets signaleert en hier ook mee aan de
slag gaat Hierdoor werken mensen langs elkaar heen
De gemeente Breda wil mensen zolang mogelijk in staat te stellen tot het zelfstandig wonen leven
en meedoen in de maatschappij door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit Dit is voor
iedere burger anders De vraag is dan ook hoe wil de gemeente hier dan op in gaan spelen
Gemeente Breda zoekt naar een manier om mensen langer zelfstandig te laten participeren in de
samenleving Als er gekeken wordt naar onderhoud van de huidige woonomgeving wordt hier op dit
moment weinig mee gedaan Dit komt door de forse bezuinigingen Kunnen de voorgenomen doelen
en besluiten voor aanpassing voorzieningen toegankelijkheid openbare ruimte en veiligheid in deze
zin nog gehandhaafd worden
10
22 Externe analyse
De externe analyse is uitgevoerd middels het DESTEP-model Het DESTEP-model laat de
ontwikkelingen op het gebied van demografie economie sociaal-cultureel technologie ecologie en
politiek-juridisch naar voren komen Met dit model is te zien wat er op deze gebieden aan
ontwikkelingen op de organisatie afkomen Er is gekozen voor het DESTEP-model omdat met dit
model alle facetten die belangrijk zijn voor de externe analyse aan bod laat komen Daarnaast is er
gekeken of de ontwikkelingen een kans of een bedreiging is voor de gemeente Breda
Demografisch De bevolking in Nederland vergrijst in een hoog tempo Niet alleen het aantal ouderen neemt toe maar mensen worden ook steeds ouder Met het stijgen van de jaren nemen kwetsbaarheid en ouderdomsziekten toe Dementie is eacuteeacuten van de meest voorkomende syndromen die voorkomt bij ouderen Volgens cijfers van Alzheimer Nederland hebben er in Nederland ruim 245000 mensen een vorm van dementie De kans op het krijgen van een vorm van dementie is op dit moment 1 op de 5 mensen Van alle mensen ouder dan 65 jaar heeft ruim zeven procent een vorm van dementie Bij mensen boven de 80 jaar is dat zelfs meer dan 20 procent Veel mensen verkeren in het beginstadium en zijn nog niet bekend met de diagnose Naar schatting woont 70 van de mensen met dementie thuis en daarvan woont de helft zonder partner of familielid Steeds meer ouderen zijn van allochtone afkomst Naar schatting vormt deze groep 10 van alle ouderen Deze feiten en cijfers zijn een bedreiging voor de gemeente omdat er op dit moment nog geen geneesmiddel is voor dementie en hierdoor steeds meer mensen te maken zullen hebben met dementie Kans Hoogopgeleide ouderen leven gemiddeld zeven jaar langer en veertien jaar langer zonder lichamelijke beperkingen dan hun laagopgeleide leeftijdsgenoten De ouderen van nu zijn vele malen actiever dan vroeger zo doen ze bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en hebben vaak een eigen huis waar ze graag in willen blijven wonen Bedreiging Daardoor verhuizen ouderen niet of nauwelijks De vergrijzing draagt daardoor bij aan een slechte doorstroming op de woningmarkt Kans Op lange termijn resulteert de vergrijzing in een groot vrijkomend woningaanbod wanneer de babyboomers komen te overlijden of door verhuizing naar een verpleeghuis Hierdoor zullen ze hun woning verlaten waardoor er weer verschuiving plaatsvindt op de woningmarkt Bedreiging Naast de vergrijzing heerst er in Nederland ook een ontgroening Dit betekent dat er naar verhouding weinig babyrsquos worden geboren De gevolgen hiervan zijn dat ouderen langer door moeten werken omdat er minder mensen in de lage leeftijdscategorie 18-65 jaar zich op de arbeidsmarkt bevinden De AOW-leeftijd wordt geleidelijk verhoogd tot 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021 en wordt vervolgens gekoppeld aan de stijging van de levensverwachting Economisch Anno 2014 is er nog steeds sprake van een economische crisis Dit betekent dat er in Nederland minder geld wordt verdient Kans Gemeenten en zorgverzekeraars worden 2015 en 2016 verantwoordelijk voor ouderen en mensen met een beperking die niet in een instelling wonen Het doel is om mensen langer thuis te laten wonen Bedreigingen Vanaf 2015 zal de decentralisatie gepaard gaan met forse bezuinigingen Sinds twee jaar is de gezondheidszorg de grootste kostenpost met bijna 75 miljard euro Dit is 30 van de rijksoverheidsuitgaven Indien deze zorgkosten in het huidige tempo doorgroeit dan zal in 2040 de helft van de rijksvergroting opgaan aan de gezondheidszorg In 2015 zal er 40 procent gekort worden op huishoudelijk hulp aan ouderen Naar schatting zal er 2040 het aantal mensen met dementie in Nederland zijn verdubbeld Deze groei leidt tot oplopende zorgkosten die nu al 4 miljard euro bedragen
11
KansenTijdige diagnostiek interventie en ondersteuning van de mantelzorg leidt tot minder opnames in het verpleeghuis daardoor zal er naar schatting een kostenreductie zijn van 30 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart dan vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar Vanaf 2015 komt euro 200 miljoen extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen aan te trekken Ook wordt euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het opzetten van sociale wijkteams waardoor de noodzakelijke verbinding tussen zorg en welzijn gemaakt kan worden Bedreiging Door het scheiden van wonen en zorg zullen er op lange termijn steeds meer verzorgingshuizen leeg komen te staan Dit komt mogelijk door de te hoge huurprijzen tov de verhuurde woonruimte Mensen kunnen een eengezinswoning voor bijna dezelfde huurprijs huren Dit zorgt mede voor de stagnatie op de woningmarkt Het is lastig om in deze tijd een woning te verkopen Voor nieuwe kopers wordt het bijna onmogelijk gemaakt om een hypotheek te krijgen en daardoor kunnen mensen met beperkingen wanneer dat nodig is hun woning niet verkopen en kunnen daardoor mogelijk niet verhuizen Sociaal-Cultureel Kansen Op dit moment is vindt er een extramuralisering plaats Dit betekent dat verzorgings- en verpleeghuiszorg vervangen wordt door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen in de eigen leefomgeving Ouderen willen en kunnen steeds langer thuis wonen Gemeenten en zorgverzekeraars worden de komende periode verantwoordelijk voor onderdelen van de zorg en ondersteuning die nu nog vanuit de AWBZ-instellingen wordt geleverd De huidige clieumlnten behouden hun recht op zorg in een instelling Voor ouderen met een zware zorgbehoefte blijft instellingszorg beschikbaar Dat geldt ook voor mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking en een zware zorgbehoefte De wijkverpleegkundige kan ervoor zorgen dat er een betere samenwerking tussen zorgverleners ontstaat maar ook tot minder opnames in ziekenhuizen en latere opname in verpleeghuizen Bedreigingen Ondanks deze extramuralisering zullen er in de toekomst meer verpleeghuisbedden nodig zijn omdat het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit Senioren hebben steeds meer eigen vermogen dit geldt dit niet voor de ouderen in de sociale-huursector In deze sector komen meerdere effecten samen de bewoners hebben over het algemeen een lagere opleiding en een lager inkomen dan gemiddeld zijn minder mobiel minder gezond en wonen vaker alleen Al stijgt het aantal ouderen hier niet sterk het aantal kwetsbare ouderen neemt wel toe Volgens cijfers van het deltaplan dementie zijn er in Nederland gemiddeld 300000 mantelzorgers Deze mantelzorgers hebben gedurende 5 jaar gemiddeld 20 uur per week zorg geleverd aan mensen met dementie Daarvan blijkt dat 82 van deze mantelzorgers over belast is of hierop een groot Technologisch De laatste jaren hebben er in Nederland veel ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van technologie voor zelfstandig thuiswonende ouderen met dementie en hun mantelzorgers De technologie richt zich op het verminderen van de zorgvraag door de zelfredzaamheid van de mensen met dementie te vergroten en daarbij de mantelzorger ondersteunen Deze technologie is in drie groepen te verdelen bediening door mensen met dementie zelf bediening door de mantelzorger en automatisch werkende technologie In meerdere onderzoeken word kenbaar gemaakt dat Hoewel technologie de zelfredzaamheid kan bevorderen is er weinig bekend over de effecten ervan voor de mensen met dementie het zorgpersoneel en de zorgorganisatie (Nijhof van Gemert-Pijnen Dohmen amp Seydel 2009) Kansen In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen Voorbeelden van termen van innovaties in de technologie zijn zorgdomotica e-health telecare m-health monitoring zorg op afstand telemedicine amient intelligence slimme woningen sensor-based networks en elektronische zorg Internet is de afgelopen 20 jaar snel ontwikkeld Er is veel informatie te verkrijgen via internet als het gaat over het langer zelfstandig thuis wonen en het ziektebeeld dementie
12
Bedreiging Volgens cijfers van het cbs gebruikte er in 2012 eacuteeacuten op de drie 75-plussers internet Meer mannen dan vrouwen in deze leeftijdsgroep internetten E-mailen en informatie zoeken zijn populair sociale media worden weinig gebruikt terwijl steeds meer dienstverlening en sociale activiteiten online plaats vinden Ecologisch (woonomgeving) De groei van het aantal mensen in Nederland concentreert zich de komende decennia in de stedelijke gebieden Dat zal vooral zijn in de Randstad het gebied dat om de Randstad heen ligt en van Breda via ArnhemNijmegen tot aan Zwolle Bedreigingkans Hier is tot 2040 behoefte aan een uitbreiding van circa 700000 woningen Op korte termijn leidt de vergrijzing tot een sterke toename van de behoefte aan aanpassingen binnen bestaande woningen Op langere termijn komt een groot aantal koopwoningen vrij Kans Een groei van specifieke bevolkingsgroepen zoals ouderen en immigranten kan leiden tot een grotere vraag naar voorzieningen in wijk op het gebied van zorg en welzijn Politiek-juridisch Het kabinet streeft naar een grotere zeggenschap voor de clieumlnt Zorgaanbieders zorgkantoren en verzekeraars moeten samen goede afspraken maken die het belang van de clieumlnt en passende zorg voorop stellen Het persoonsgebondenbudget (pgb) is een instrument om regie te hebben over de eigen zorg en ondersteuning Dit komt ten goede aan de kwaliteit van ondersteuning en zorg en leidt tot innovaties Voor het pgb is in het nieuwe stelsel van de langdurige zorg en ondersteuning een belangrijke rol weggelegd Er zal beter worden gekeken of een pgb een geschikt instrument is De budgethouder moet in staat zijn voldoende regie uit te oefenen over de geboden zorg Gemeenten krijgen een belangrijke rol bij de ondersteuning van mensen in hun zelfredzaamheid maatschappelijke participatie en zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen Kans Gemeenten krijgen de middelen en ruimte om te kunnen zorgen voor goede voorzieningen die passen bij de individuele behoeften en mogelijkheden van mensen Er worden wetsvoorstellen opgesteld die zowel de WMO als de AWBZ moeten vervangen Deze wetten treden per 1 januari 2015 in werking Met de stijging van het aantal ouderen betekent het dat van meer mensen zal worden gevraagd zich in te zetten voor hun naasten Voorop staat dat mantelzorgers nergens toe verplicht worden en dat het beleid er niet op is gericht mantelzorgers (verplicht) in te zetten voor lijfsgebonden zorg Kans Het is de bedoeling dat gemeenten instellingen en professionals geregeld kijken naar wat clieumlnten en hun sociale netwerk zelf aankunnen en welke formele zorg en ondersteuning in aanvulling daarop nodig is Hierdoor zal meer maatwerk worden geleverd en wordt een mogelijke overbelasting van mantelzorgers eerder in beeld gebracht Kans Gemeenten en aanbieders van zorg en welzijn moeten betere ondersteuning aan mantelzorgers bieden Daarbij moet goed worden geluisterd naar de wensen en behoeften van mantelzorgers (Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013) Bedreiging De persoonlijke verzorging wordt niet overgeheveld naar de gemeenten en dat zorgt ervoor dat er twee systemen blijven bestaan de Wmo- sturing door de gemeenten en de persoonlijke verzorging die in de zorgverzekeringswet blijft en wordt bekostigd door de zorgverzekeraar Daardoor blijven er steeds twee mensen naar de burger gaan de wijkverpleegkundige (via zorgverzekeraar) en iemand van het sociaal team (Wmogemeente) in plaats van eacuteeacuten persoon
13
23 Interne analyse (met ESH-model) De interne analyse is uitgevoerd middels het ESH-model In het ESH-model wordt aandacht besteed aan de structuur van de organisatie hoe de systemen verlopen hoe de managementstijl in elkaar zit wat voor personeel er werkt en hoe deze werken welke cultuur en sfeer er hangt binnen de organisatie en middels welke strategie er gewerkt wordt Dit om een duidelijk beeld te creeumlren over de organisatie en hoe deze werkt Dit model is gekozen omdat het alle facetten van de organisatie aan bod laat komen De informatie die verwerkt is in de het model is verkregen via gesprekken met medewerkers van de gemeente Breda medewerkers van welzijnsorganisaties en woningcorporaties binnen Breda Maar ook via de website van de gemeente Breda en via recente beleidsdocumenten zoals verzilveringBreda meedoenBreda en woonmilieu ouderen De personen waarmee gesproken is zijn terug te vinden in de literatuurlijst
Structuur
Er heerst in Gemeente Breda een open structuur dit is te zien aan dat alle rapporten procedures en
het beleid dat openbaar gemaakt wordt voor iedereen Dit is namelijk allemaal terug te vinden op de
website van de gemeente Breda De houding van het personeel is over het algemeen open
vriendelijk en betrokken Tijdens gesprekken werd er open gesproken over de vorderingen binnen
Breda met betrekking tot beleid en samenwerking met andere partijen binnen de gemeente Er
wordt aangegeven waaraan gewerkt wordt wat anders zou kunnen en wat verbeterd kan worden
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
In de gemeente Breda zijn er verschillende organisaties die werken rondom het langer zelfstandig
thuis wonen van dementie Dit zijn oa stichting WIJ Alzheimer Nederland Breda eo het regionaal
dementie ondersteuningsnetwerk (RDO) steunpunt informele zorg Breda (STIB) en natuurlijk de
gemeente Breda Hieronder staat weergegeven wat er binnen de gemeente bij de verschillende
organisaties wordt georganiseerd rondom het langer zelfstandig thuis wonen
14
Vanuit de gemeente Breda
Er wordt een verschil gemaakt in woonzorgvormen waar binnen Breda mee gewerkt word dat zijn
- Levensloopbestendige woningen
- Nultredenwoningen
- Verzorgd wonen
- Beschermd wonen
Vanuit stichting WIJ lsquoWoon morgen zonder zorgenrsquo is het project van lsquoOuder worden in eigen huisrsquo voor oudere bewoners De insteek zelf (blijven)doen wat je zelf kunt eventueel met de hulp van technische middelen En het heft in eigen hand als het gaat om aanpassingen in huis Wat moet er gebeuren wanneer en hoe En wie kan me daar eventueel bij helpen Deze informatiebijeenkomsten worden door opgeleidde vrijwilligers gegeven Het is bedoeld voor mensen met een eigen huis Dankzij een subsidie van de gemeente kunnen mensen dit kosteloos bijwonen Er is niet een speciaal aanbod gericht op mensen met dementie enof mensen die in een huurwoning wonen Verder organiseert stichting WIJFit-for-life Dit is fitnissen met een groep speciaal voor mensen met dementie Dit wordt georganiseerd in centrum IJpelaar De lessen vinden plaats op elke vrijdag ochtend en kosten per les 4 10 euro Vanuit STIB en de geheugenwinkel Huisbezoeken bij mensen die tussen 75 en 80 jaar Tijdens deze huisbezoeken wordt er gekeken naar alle leefgebieden van de mensen Ook wordt er uitleg gegeven over de zelftesten en worden er folders achter gelaten bij de mensen Verder kunnen mensen met hun vragen en vragen rondom dementie terecht bij de vrijwilligers van de geheugenwinkel Hier kunnen mensen een geheugenkoffer lenen met handige en praktische boeken die helpen bij vragen en antwoord kunnen geven op het langer thuis wonen met dementie Vanuit het Regionaal Dementieondersteuningsnetwerk Er is een website ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers om informatie op te zoeken rondom het langer zelfstandig thuis wonen zie wwwdementiezorgnl Het is een soort waaier waar allerlei voorzieningen diensten en hulpmiddelen onder hangen Vanuit Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland organiseert in heel Nederland het Alzheimercafeacute Dit is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie hun partners hulpverleners en andere belangstellenden Dit wordt eacuteeacuten keer in de maand georganiseerd en de toegang is gratis Hier wordt uitleg gegeven over dementie gekoppeld aan verschillende themarsquos
Systemen Alles wat besproken is wordt vastgelegd in documenten Deze documenten worden op de website van de gemeente geplaatst zodat iedereen op de hoogte is van de nieuwe ontwikkelingen rondom de themarsquos Dit geldt overigens voor alle documenten waarin beleid nieuwe wetten en regels die worden vastgelegd en op de website van de gemeente Breda worden geplaatst
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
3
Samenvatting
In Nederland heeft 1 op 5 mensen kans om dementie te krijgen Op dit moment hebben ongeveer
256000 mensen een vorm van dementie Door de vergrijzing en het ouder worden van de bevolking
zal dit aantal oplopen tot een 500000 mensen in 2050 Het overgrote deel(70) van de mensen
woont thuis en krijgt zorg van vooral mantelzorgers Van deze mantelzorgers dreigt 82 overbelast
te zijn of te raken
Op dit moment vindt er een overheveling plaats van AWBZ naar WMO Hierdoor worden taken
vanuit het rijk overgeheveld naar gemeenten Per 1 januari 2013 heeft de overheid ZZPrsquos 1 en 2 al
geeumlxtramuraliseerd Per 1 januari 2014 is ook ZZP 3 geeumlxtramuraliseerd Dit betekent dat mensen
met deze zorgzwaartepakketten niet meer in een verzorgingshuis komen te wonen (Rijksoverheid
2012) De komende jaren wordt een enorme toename van ouderen met dementie verwacht die ook
langer thuis zullen (moeten) blijven wonen als gevolg van de wijzigingen in AWBZ en WMO
(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) Gemeenten moeten hierdoor zelf een invulling gaan geven
aan onder andere het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hoe bereidt
gemeente Breda zich hierop voor De vraag vanuit de gemeente Breda
rsquorsquoWat is er op het gebied van wonen nodig om ouderen met dementie zo lang mogelijk zelfstandig
thuis te laten wonenrsquorsquo
Hoofdvraag
rsquorsquoWelke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda rsquorsquo
Aan de hand van deze hoofdvraag zijn een aantal subvragen opgesteld
A Huidige situatie in kaart brengen
- Hoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementie
De gemeente Breda is druk bezig met het ontwikkelen van beleid rondom de thuiswonende mensen
met dementie Hiervoor hebben ze de quikscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo laten uitvoeren en
middels deze quikscan een plan van aanpak opgesteld Hiermee zijn zij zoekende om hier een
invulling aan te geven Dit doet de gemeente Breda samen met Alzheimer Nederland Breda eo RDO
en de ouderenbonden in Breda
- Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruit
Er is niet een specifiek dementie-beleid maar een beleid voor ouderen in het algemeen Dit komt
omdat de gemeente niet aan doelgroepenbeleid wil doen
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
- Hoe werkt de gemeente Breda samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet deze
samenwerking eruit
De gemeente Breda werkt op dit moment samen met verschillende partijen zoals woningcorporaties
op het gebied van WMO-aanvragen Welzijnsorganisaties op het gebied van informatieverstrekking
rondom dementie Zorgorganisaties op het gebied van huisvesting als thuis wonen niet meer gaat De
gemeente heeft inspiratietafels ontwikkeld waar professionals samen beleid ontwikkelen rondom de
nieuwe wet-en regelgeving WMO en AWBZ
4
B Gewenste situatie in kaart brengen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
De gemeente Breda zou een cooumlrdinerende rol moeten gaan vervullen in het informatief verstrekken
over het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hierin kunnen ze samenwerking
zoeken met verschillende partijen binnen de gemeente en buiten de gemeente Hierin zullen zelf
actief een rol in moeten vervullen Het belangrijkste in alle aanbevelingen is dat ze de burgers zelf
erbij moeten gaan betrekken Zonder de mensen zelf komen ze nergens
- Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Breda
Partijen die kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis wonen in de gemeente Breda zijn de
burgers zelf woningcorporaties zorg-en welzijnsorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenbonden
vastgoedontwikkelaars zorgverzekeraars en burgerinitiatieven Al deze partijen kunnen helpen bij
het vorm geven van beleid rondom het ouder worden van de mens met dementie Zij kunnen
samenwerken in het ontwikkelen van voorzieningen woningaanpassingen WMO-aanvragen en
woonconcepten Dit kan door middel van informatiebijeenkomsten te samen te organiseren maar
denk ook aan informatie verstrekken via verschillende communicatiekanalen
C Gewenste situatie in praktijk brengen
- Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeente
De gemeente Breda zou actief moeten gaan zoeken naar partijen binnen en buiten de gemeente die
kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Daarnaast ervoor
zorgen dat de gezette acties ook daadwerkelijk gebeuren
Conclusie en discussie
Gemeente Breda kan een voorbeeld gemeente zijn voor andere gemeenten aangezien ze zoveel
samenwerken met andere partijen rondom het langer zelfstandig thuis wonen Er zijn altijd punten
die verbeterd kunnen worden Echter zouden de gemeente Breda zich kunnen afvragen tot hoe ver je
gaat als het gaat om het zolang mogelijk thuis wonen Kijkend naar de kwaliteit van leven voor deze
mensen en natuurlijk ook die van de mantelzorgers en familieleden
5
Inhoudsopgave
Voorwoord
Samenvatting
Hoofdstuk 1 Inleiding 6
11 Probleemstelling 6
12 Hoofdvraag 6
13 Achtergrond 7
14 Opbouw en aanpak rapport 8
Hoofdstuk 2 Analyse 9
21 Externe analyse 10
22 Interne analyse 13
23 SWOT-analyse 17
Hoofdstuk 3 Advies 18
31 Confrontatiematrix 18
32 Aanbevelingen 18
Hoofdstuk 4 Implementatie 23
Hoofdstuk 5 Conclusies en discussie 28
Literatuurlijst 30
Verklarende woordenlijst 33
6
Hoofdstuk 1 Inleiding Dit adviesrapport bevat de resultaten van een literatuuronderzoek naar het langer zelfstandig thuis wonen en de daarbij behorende woonomgeving van Bredase ouderen met dementie In dit hoofdstuk komen de cijfers van dementie in Nederland naar voren daarnaast zullen de probleemstelling en de vraagstelling van dit adviesrapport de achtergrond en de opbouw van het rapport worden weergegeven Dementie in Nederland Dementie is een hersenaandoening die iemand langzaam maar zeker volledig afhankelijk maakt van de zorg van anderen Maar liefst 1 op de 5 mensen krijgt een vorm van dementie waarvan de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende is Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes Vormen van dementie zijn onder andere de ziekte van Alzheimer vasculaire dementie frontotemporale dementie en Lewy body dementie Volgens Alzheimer Nederland zijn er op dit moment in Nederland ruim 256000 mensen met dementie Door de vergrijzing en het ouder worden van de bevolking zal dit aantal in de toekomst explosief stijgen in 2050 zal ruim een half miljoen mensen lijden aan dementie Ook op jongere leeftijd kunnen mensen dementie krijgen Naar schatting zijn er in Nederland 12000 mensen met dementie die jonger zijn dan 65 jaar In het deltaplan dementie 2012-2020 staat dat het overgrote deel(70) van de mensen thuis woont
en zorg krijgt van vooral mantelzorgers naasten die vrijwillig de zorg op zich nemen De
belangrijkste reden voor opname in een verpleeghuis is dat de mantelzorg het niet meer aan kan
Zolang er nog geen oplossing is voor dementie is het van groot belang de ziekte draaglijker te maken
voor de mensen met dementie en de mantelzorger
11 Probleem stelling
Op dit moment vindt er een overheveling plaats van AWBZ naar WMO Hierdoor worden taken
vanuit het rijk overgeheveld naar gemeenten Per 1 januari 2013 heeft de overheid ZZPrsquos 1 en 2 al
geextramuraliseerd Per 1 januari 2014 is ook ZZP 3 geextramuraliseerd Dit betekent dat mensen
met deze zorgzwaartepakketten niet meer in een verzorgingshuis komen te wonen (Rijksoverheid
2012) De komende jaren wordt een enorme toename van ouderen met dementie verwacht die ook
langer thuis zullen (moeten) blijven wonen als gevolg van de wijzigingen in AWBZ en WMO
(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) Gemeenten moeten hierdoor zelf een invulling gaan geven
aan onder andere het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hoe bereidt
gemeente Breda zich hierop voor De vraag vanuit de gemeente Breda
rsquorsquoWat is er op het gebied van wonen nodig om ouderen met dementie zo lang mogelijk zelfstandig
thuis te laten wonenrsquorsquo
12 Hoofdvraag
rsquorsquoWelke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda rsquorsquo
Aan de hand van deze hoofdvraag zijn een aantal subvragen opgesteld
A Huidige situatie in kaart brengen
- Hoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementie
- Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruit
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
- Hoe werkt de gemeente Breda samen met andere partijen Welke partijen zijn het
7
Hoe ziet deze samenwerking eruit
B Gewenste situatie in kaart brengen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Breda
C Gewenste situatie in praktijk brengen
- Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeente
13 Achtergrond
De gemeente Breda besloot eind 2011 aan de hand van de nota ldquoVerzilveringBreda
uitvoeringsprogramma geschikt wonen voor iedereen(GWI) 2011-2015rdquo een Quickscan te laten
uitvoeren over de stand van zaken en een zoektocht naar mogelijkheden om lokale ondersteuning
van mensen met dementie en hun mantelzorgers te optimaliseren In mei 2012 heeft Dirks Anders
Zorgen (DAZ) de quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo uitgevoerd met het doel om het beleid te
verbeteren en om het draagvlak te verbreden naar welzijn wonen en zorg
De quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo bevat tientallen praktische suggesties Sommige zijn snel realiseerbaar anderen vragen meer tijd en afstemming Goede ondersteuning en zorg voor mensen met dementie en hun naasten kan alleen worden gerealiseerd als alle betrokkenen op eacuteeacuten lijn staan en zich gezamenlijk inzetten Zorgen voor duidelijke informatievoorziening structurele afstemming gebruik maken van elkaars expertise en van elkaar leren zijn de volgende stappen Juist omdat de gemeente zelf geen deel uitmaakt van het zorgdomein kan zij steviger regie voeren op de lsquokantelingrsquo van zorg naar welzijn De gemeente kan samen met de organisaties er zorg voor dragen dat mensen met dementie en hun naasten zoveel mogelijk volwaardig deel kunnen nemen aan de lokale samenleving met een helpende hand wanneer dat nodig is rsquorsquoHoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementiersquorsquo In het najaar 2012 heeft de gemeente in samenwerking met het Regionaal dementie ondersteuningsnetwerk Breda Alzheimer Nederland en zorgorganisaties aan de hand van de aanbevelingen van de quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo een plan van aanpak opgesteld Door middel van het plan van aanpak werd voorgesteld om een pilot wijkgerichte ondersteuning op te zetten In maart 2013 is de gemeente Breda gestart met de uitvoering van het plan van aanpak door middel van de pilot wijkgerichte dementie-ondersteuning Deze pilot liep tot het einde van 2013 De pilot heeft plaatsgevonden in de wijken BoeimeerRuitersbos en BelcrumDoornbos-Linie Er is gekozen voor deze twee wijken omdat in deze wijken de meeste 80 plussers wonen In de ene wijk zijn veel voorzieningen aanwezig en in de andere weinig voorzieningen De gemeente Breda wil kijken of er verschillen zijn in de aanpak van dementie Het doel is het verbeteren van de ondersteuning en zorgverlening aan mensen met dementie en hun mantelzorgers Op basis van de resultaten wordt bepaald of de aanpak ook in andere woongebieden wordt ldquouitgeroldrdquo De vraag vanuit gemeente Breda is om een advies te geven over de invulling van het onderdeel wonen
8
Huidige situatie Breda Van de ruim 173 duizend Bredanaars zijn er 47712 55 jaar en ouder Dit is ruim een kwart van de bevolking Ruim vier op de tien 55-plussers is 55-64 jaar oud drie op de tien is 65-74 jaar en een kwart is ouder (Rapport woonmilieu ouderen 2010 pagina 7) Voor Breda is de prognose dat het aantal van ruim 2600 dementerenden in 2011 zal groeien naar ruim 4600 in 2040 Rekening houdend met het feit dat rondom iemand met dementie gemiddeld drie mensen als mantelzorger intensief betrokken zijn zullen er in 2040 in Breda in totaal ca 19000 mensen met een specifieke behoefte aan ondersteuning en zorg zijn Gedurende het grootste deel van het ziekteverloop (ca 80 van de totale ziekteduur) wonen mensen met dementie thuis(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) 14 Opbouw en aanpak rapport Eerst is er gekeken naar wat er landelijk en stedelijk gebeurt op het gebied van langer zelfstandig thuis wonen voor mensen met dementie en in kaart gebracht wat de cijfers en aantallen zijn van mensen met dementie Dit is gebeurd aan de hand van een literatuurstudie De gebruikte literatuur is terug te vinden in de literatuurlijst Daarna is gekeken naar het beleid van de gemeente Breda en wat er gebeurt in Breda rondom het ouder worden van de burger middels de rapporten verzilveringbreda meedoenbreda en quikscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo Om deze gegevens aan te vullen hebben er gesprekken plaatsgevonden met beleidsadviseurs beleidsmakers en medewerkers van de gemeente Breda stichting WIJ WonenBreburg Alzheimer Nederland en het AnnaFrij huis Aan de hand van modellen is een invulling gegeven aan de externe analyse de interne analyse en aanbevelingen Voor de externe analyse is er een keuze gemaakt voor het DESTEP-model omdat dit model een systematische weergave geeft van actuele themarsquos in de samenleving Voor de interne analyse is er gebruikt gemaakt van het ESH-model omdat dit model het beste een invulling geeft aan de te onderzoeken onderwerpen en past binnen een antwoord vinden op de vraagstelling Om een invulling te kunnen geven aan de interne analyse is er gebruik gemaakt van rapporten uitvoeringsplannen en beleidstukken van de gemeente Breda en zijn er gesprekken gehouden met medewerkers van de gemeente Breda Vervolgens zijn de belangrijkste onderdelen van de externe analyse en interne analyse verwerkt in de SWOT-analyse Dit is een weergave van de sterktes en zwaktes intern en kansen en bedreigingen extern Daaropvolgend is er gekeken of de gemeente in bepaalde onderwerpen kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekkenveranderen Dit is in een confrontatiematrix weergegeven Voortkomend uit deze analyses en matrix zijn er een aantal praktische aanbevelingen gegeven om een invulling te kunnen geven aan het hoofdstuk advies Daarvoor zijn alle belangrijke onderwerpen samen gepakt op landelijk stedelijk en wijkniveau Voor de implementatie van de praktische aanbevelingen is er gekeken naar wat er landelijk al is en hoe de gemeente Breda hier een invulling aan kan geven
9
Hoofdstuk 2 Analyse In hoofdstuk 2 staan de missie visie en belangrijkste doelstellingen van Breda als eerste beschreven Daar op volgend staan de bevindingen van het omschreven stuk beleid De externe analyse is gemaakt vanuit de het DESTEP-model en de interne analyse vanuit het ESH-model De belangrijkste onderdelen van de interne en externe analyse komen samen in de SWOT-analyse 21 Missievisie belangrijkste doelstellingen gemeente Breda rsquorsquo Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruitrsquorsquo Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Bevindingen over missie visie en belangrijkste doelstellingen
Er werken meerdere professionals en vrijwilligers in de stad mee aan de participatie van de mensen
die in Breda wonen Echter werken zij niet op een niveau samen dat ze van elkaar weten waar ze
over de vloer komen Bijvoorbeeld Stichting WIJ werkt met het preventieve huisbezoek 75 jaar en
ouder en werkt de gemeente Breda vanuit de WMO en komt mogelijk bij dezelfde mensen over de
vloer voor misschien wel dezelfde vraag Als hier beter over wordt gecommuniceerd of een
standaard vragenlijst of instrument ontwikkeld zou worden hoeven er niet verschillende mensen
over de vloer te komen Maar het zou ook kunnen dat eacuteeacuten professional al met de vraag van de
burger bezig is en er vervolgens een volgende professional iets signaleert en hier ook mee aan de
slag gaat Hierdoor werken mensen langs elkaar heen
De gemeente Breda wil mensen zolang mogelijk in staat te stellen tot het zelfstandig wonen leven
en meedoen in de maatschappij door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit Dit is voor
iedere burger anders De vraag is dan ook hoe wil de gemeente hier dan op in gaan spelen
Gemeente Breda zoekt naar een manier om mensen langer zelfstandig te laten participeren in de
samenleving Als er gekeken wordt naar onderhoud van de huidige woonomgeving wordt hier op dit
moment weinig mee gedaan Dit komt door de forse bezuinigingen Kunnen de voorgenomen doelen
en besluiten voor aanpassing voorzieningen toegankelijkheid openbare ruimte en veiligheid in deze
zin nog gehandhaafd worden
10
22 Externe analyse
De externe analyse is uitgevoerd middels het DESTEP-model Het DESTEP-model laat de
ontwikkelingen op het gebied van demografie economie sociaal-cultureel technologie ecologie en
politiek-juridisch naar voren komen Met dit model is te zien wat er op deze gebieden aan
ontwikkelingen op de organisatie afkomen Er is gekozen voor het DESTEP-model omdat met dit
model alle facetten die belangrijk zijn voor de externe analyse aan bod laat komen Daarnaast is er
gekeken of de ontwikkelingen een kans of een bedreiging is voor de gemeente Breda
Demografisch De bevolking in Nederland vergrijst in een hoog tempo Niet alleen het aantal ouderen neemt toe maar mensen worden ook steeds ouder Met het stijgen van de jaren nemen kwetsbaarheid en ouderdomsziekten toe Dementie is eacuteeacuten van de meest voorkomende syndromen die voorkomt bij ouderen Volgens cijfers van Alzheimer Nederland hebben er in Nederland ruim 245000 mensen een vorm van dementie De kans op het krijgen van een vorm van dementie is op dit moment 1 op de 5 mensen Van alle mensen ouder dan 65 jaar heeft ruim zeven procent een vorm van dementie Bij mensen boven de 80 jaar is dat zelfs meer dan 20 procent Veel mensen verkeren in het beginstadium en zijn nog niet bekend met de diagnose Naar schatting woont 70 van de mensen met dementie thuis en daarvan woont de helft zonder partner of familielid Steeds meer ouderen zijn van allochtone afkomst Naar schatting vormt deze groep 10 van alle ouderen Deze feiten en cijfers zijn een bedreiging voor de gemeente omdat er op dit moment nog geen geneesmiddel is voor dementie en hierdoor steeds meer mensen te maken zullen hebben met dementie Kans Hoogopgeleide ouderen leven gemiddeld zeven jaar langer en veertien jaar langer zonder lichamelijke beperkingen dan hun laagopgeleide leeftijdsgenoten De ouderen van nu zijn vele malen actiever dan vroeger zo doen ze bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en hebben vaak een eigen huis waar ze graag in willen blijven wonen Bedreiging Daardoor verhuizen ouderen niet of nauwelijks De vergrijzing draagt daardoor bij aan een slechte doorstroming op de woningmarkt Kans Op lange termijn resulteert de vergrijzing in een groot vrijkomend woningaanbod wanneer de babyboomers komen te overlijden of door verhuizing naar een verpleeghuis Hierdoor zullen ze hun woning verlaten waardoor er weer verschuiving plaatsvindt op de woningmarkt Bedreiging Naast de vergrijzing heerst er in Nederland ook een ontgroening Dit betekent dat er naar verhouding weinig babyrsquos worden geboren De gevolgen hiervan zijn dat ouderen langer door moeten werken omdat er minder mensen in de lage leeftijdscategorie 18-65 jaar zich op de arbeidsmarkt bevinden De AOW-leeftijd wordt geleidelijk verhoogd tot 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021 en wordt vervolgens gekoppeld aan de stijging van de levensverwachting Economisch Anno 2014 is er nog steeds sprake van een economische crisis Dit betekent dat er in Nederland minder geld wordt verdient Kans Gemeenten en zorgverzekeraars worden 2015 en 2016 verantwoordelijk voor ouderen en mensen met een beperking die niet in een instelling wonen Het doel is om mensen langer thuis te laten wonen Bedreigingen Vanaf 2015 zal de decentralisatie gepaard gaan met forse bezuinigingen Sinds twee jaar is de gezondheidszorg de grootste kostenpost met bijna 75 miljard euro Dit is 30 van de rijksoverheidsuitgaven Indien deze zorgkosten in het huidige tempo doorgroeit dan zal in 2040 de helft van de rijksvergroting opgaan aan de gezondheidszorg In 2015 zal er 40 procent gekort worden op huishoudelijk hulp aan ouderen Naar schatting zal er 2040 het aantal mensen met dementie in Nederland zijn verdubbeld Deze groei leidt tot oplopende zorgkosten die nu al 4 miljard euro bedragen
11
KansenTijdige diagnostiek interventie en ondersteuning van de mantelzorg leidt tot minder opnames in het verpleeghuis daardoor zal er naar schatting een kostenreductie zijn van 30 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart dan vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar Vanaf 2015 komt euro 200 miljoen extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen aan te trekken Ook wordt euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het opzetten van sociale wijkteams waardoor de noodzakelijke verbinding tussen zorg en welzijn gemaakt kan worden Bedreiging Door het scheiden van wonen en zorg zullen er op lange termijn steeds meer verzorgingshuizen leeg komen te staan Dit komt mogelijk door de te hoge huurprijzen tov de verhuurde woonruimte Mensen kunnen een eengezinswoning voor bijna dezelfde huurprijs huren Dit zorgt mede voor de stagnatie op de woningmarkt Het is lastig om in deze tijd een woning te verkopen Voor nieuwe kopers wordt het bijna onmogelijk gemaakt om een hypotheek te krijgen en daardoor kunnen mensen met beperkingen wanneer dat nodig is hun woning niet verkopen en kunnen daardoor mogelijk niet verhuizen Sociaal-Cultureel Kansen Op dit moment is vindt er een extramuralisering plaats Dit betekent dat verzorgings- en verpleeghuiszorg vervangen wordt door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen in de eigen leefomgeving Ouderen willen en kunnen steeds langer thuis wonen Gemeenten en zorgverzekeraars worden de komende periode verantwoordelijk voor onderdelen van de zorg en ondersteuning die nu nog vanuit de AWBZ-instellingen wordt geleverd De huidige clieumlnten behouden hun recht op zorg in een instelling Voor ouderen met een zware zorgbehoefte blijft instellingszorg beschikbaar Dat geldt ook voor mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking en een zware zorgbehoefte De wijkverpleegkundige kan ervoor zorgen dat er een betere samenwerking tussen zorgverleners ontstaat maar ook tot minder opnames in ziekenhuizen en latere opname in verpleeghuizen Bedreigingen Ondanks deze extramuralisering zullen er in de toekomst meer verpleeghuisbedden nodig zijn omdat het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit Senioren hebben steeds meer eigen vermogen dit geldt dit niet voor de ouderen in de sociale-huursector In deze sector komen meerdere effecten samen de bewoners hebben over het algemeen een lagere opleiding en een lager inkomen dan gemiddeld zijn minder mobiel minder gezond en wonen vaker alleen Al stijgt het aantal ouderen hier niet sterk het aantal kwetsbare ouderen neemt wel toe Volgens cijfers van het deltaplan dementie zijn er in Nederland gemiddeld 300000 mantelzorgers Deze mantelzorgers hebben gedurende 5 jaar gemiddeld 20 uur per week zorg geleverd aan mensen met dementie Daarvan blijkt dat 82 van deze mantelzorgers over belast is of hierop een groot Technologisch De laatste jaren hebben er in Nederland veel ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van technologie voor zelfstandig thuiswonende ouderen met dementie en hun mantelzorgers De technologie richt zich op het verminderen van de zorgvraag door de zelfredzaamheid van de mensen met dementie te vergroten en daarbij de mantelzorger ondersteunen Deze technologie is in drie groepen te verdelen bediening door mensen met dementie zelf bediening door de mantelzorger en automatisch werkende technologie In meerdere onderzoeken word kenbaar gemaakt dat Hoewel technologie de zelfredzaamheid kan bevorderen is er weinig bekend over de effecten ervan voor de mensen met dementie het zorgpersoneel en de zorgorganisatie (Nijhof van Gemert-Pijnen Dohmen amp Seydel 2009) Kansen In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen Voorbeelden van termen van innovaties in de technologie zijn zorgdomotica e-health telecare m-health monitoring zorg op afstand telemedicine amient intelligence slimme woningen sensor-based networks en elektronische zorg Internet is de afgelopen 20 jaar snel ontwikkeld Er is veel informatie te verkrijgen via internet als het gaat over het langer zelfstandig thuis wonen en het ziektebeeld dementie
12
Bedreiging Volgens cijfers van het cbs gebruikte er in 2012 eacuteeacuten op de drie 75-plussers internet Meer mannen dan vrouwen in deze leeftijdsgroep internetten E-mailen en informatie zoeken zijn populair sociale media worden weinig gebruikt terwijl steeds meer dienstverlening en sociale activiteiten online plaats vinden Ecologisch (woonomgeving) De groei van het aantal mensen in Nederland concentreert zich de komende decennia in de stedelijke gebieden Dat zal vooral zijn in de Randstad het gebied dat om de Randstad heen ligt en van Breda via ArnhemNijmegen tot aan Zwolle Bedreigingkans Hier is tot 2040 behoefte aan een uitbreiding van circa 700000 woningen Op korte termijn leidt de vergrijzing tot een sterke toename van de behoefte aan aanpassingen binnen bestaande woningen Op langere termijn komt een groot aantal koopwoningen vrij Kans Een groei van specifieke bevolkingsgroepen zoals ouderen en immigranten kan leiden tot een grotere vraag naar voorzieningen in wijk op het gebied van zorg en welzijn Politiek-juridisch Het kabinet streeft naar een grotere zeggenschap voor de clieumlnt Zorgaanbieders zorgkantoren en verzekeraars moeten samen goede afspraken maken die het belang van de clieumlnt en passende zorg voorop stellen Het persoonsgebondenbudget (pgb) is een instrument om regie te hebben over de eigen zorg en ondersteuning Dit komt ten goede aan de kwaliteit van ondersteuning en zorg en leidt tot innovaties Voor het pgb is in het nieuwe stelsel van de langdurige zorg en ondersteuning een belangrijke rol weggelegd Er zal beter worden gekeken of een pgb een geschikt instrument is De budgethouder moet in staat zijn voldoende regie uit te oefenen over de geboden zorg Gemeenten krijgen een belangrijke rol bij de ondersteuning van mensen in hun zelfredzaamheid maatschappelijke participatie en zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen Kans Gemeenten krijgen de middelen en ruimte om te kunnen zorgen voor goede voorzieningen die passen bij de individuele behoeften en mogelijkheden van mensen Er worden wetsvoorstellen opgesteld die zowel de WMO als de AWBZ moeten vervangen Deze wetten treden per 1 januari 2015 in werking Met de stijging van het aantal ouderen betekent het dat van meer mensen zal worden gevraagd zich in te zetten voor hun naasten Voorop staat dat mantelzorgers nergens toe verplicht worden en dat het beleid er niet op is gericht mantelzorgers (verplicht) in te zetten voor lijfsgebonden zorg Kans Het is de bedoeling dat gemeenten instellingen en professionals geregeld kijken naar wat clieumlnten en hun sociale netwerk zelf aankunnen en welke formele zorg en ondersteuning in aanvulling daarop nodig is Hierdoor zal meer maatwerk worden geleverd en wordt een mogelijke overbelasting van mantelzorgers eerder in beeld gebracht Kans Gemeenten en aanbieders van zorg en welzijn moeten betere ondersteuning aan mantelzorgers bieden Daarbij moet goed worden geluisterd naar de wensen en behoeften van mantelzorgers (Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013) Bedreiging De persoonlijke verzorging wordt niet overgeheveld naar de gemeenten en dat zorgt ervoor dat er twee systemen blijven bestaan de Wmo- sturing door de gemeenten en de persoonlijke verzorging die in de zorgverzekeringswet blijft en wordt bekostigd door de zorgverzekeraar Daardoor blijven er steeds twee mensen naar de burger gaan de wijkverpleegkundige (via zorgverzekeraar) en iemand van het sociaal team (Wmogemeente) in plaats van eacuteeacuten persoon
13
23 Interne analyse (met ESH-model) De interne analyse is uitgevoerd middels het ESH-model In het ESH-model wordt aandacht besteed aan de structuur van de organisatie hoe de systemen verlopen hoe de managementstijl in elkaar zit wat voor personeel er werkt en hoe deze werken welke cultuur en sfeer er hangt binnen de organisatie en middels welke strategie er gewerkt wordt Dit om een duidelijk beeld te creeumlren over de organisatie en hoe deze werkt Dit model is gekozen omdat het alle facetten van de organisatie aan bod laat komen De informatie die verwerkt is in de het model is verkregen via gesprekken met medewerkers van de gemeente Breda medewerkers van welzijnsorganisaties en woningcorporaties binnen Breda Maar ook via de website van de gemeente Breda en via recente beleidsdocumenten zoals verzilveringBreda meedoenBreda en woonmilieu ouderen De personen waarmee gesproken is zijn terug te vinden in de literatuurlijst
Structuur
Er heerst in Gemeente Breda een open structuur dit is te zien aan dat alle rapporten procedures en
het beleid dat openbaar gemaakt wordt voor iedereen Dit is namelijk allemaal terug te vinden op de
website van de gemeente Breda De houding van het personeel is over het algemeen open
vriendelijk en betrokken Tijdens gesprekken werd er open gesproken over de vorderingen binnen
Breda met betrekking tot beleid en samenwerking met andere partijen binnen de gemeente Er
wordt aangegeven waaraan gewerkt wordt wat anders zou kunnen en wat verbeterd kan worden
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
In de gemeente Breda zijn er verschillende organisaties die werken rondom het langer zelfstandig
thuis wonen van dementie Dit zijn oa stichting WIJ Alzheimer Nederland Breda eo het regionaal
dementie ondersteuningsnetwerk (RDO) steunpunt informele zorg Breda (STIB) en natuurlijk de
gemeente Breda Hieronder staat weergegeven wat er binnen de gemeente bij de verschillende
organisaties wordt georganiseerd rondom het langer zelfstandig thuis wonen
14
Vanuit de gemeente Breda
Er wordt een verschil gemaakt in woonzorgvormen waar binnen Breda mee gewerkt word dat zijn
- Levensloopbestendige woningen
- Nultredenwoningen
- Verzorgd wonen
- Beschermd wonen
Vanuit stichting WIJ lsquoWoon morgen zonder zorgenrsquo is het project van lsquoOuder worden in eigen huisrsquo voor oudere bewoners De insteek zelf (blijven)doen wat je zelf kunt eventueel met de hulp van technische middelen En het heft in eigen hand als het gaat om aanpassingen in huis Wat moet er gebeuren wanneer en hoe En wie kan me daar eventueel bij helpen Deze informatiebijeenkomsten worden door opgeleidde vrijwilligers gegeven Het is bedoeld voor mensen met een eigen huis Dankzij een subsidie van de gemeente kunnen mensen dit kosteloos bijwonen Er is niet een speciaal aanbod gericht op mensen met dementie enof mensen die in een huurwoning wonen Verder organiseert stichting WIJFit-for-life Dit is fitnissen met een groep speciaal voor mensen met dementie Dit wordt georganiseerd in centrum IJpelaar De lessen vinden plaats op elke vrijdag ochtend en kosten per les 4 10 euro Vanuit STIB en de geheugenwinkel Huisbezoeken bij mensen die tussen 75 en 80 jaar Tijdens deze huisbezoeken wordt er gekeken naar alle leefgebieden van de mensen Ook wordt er uitleg gegeven over de zelftesten en worden er folders achter gelaten bij de mensen Verder kunnen mensen met hun vragen en vragen rondom dementie terecht bij de vrijwilligers van de geheugenwinkel Hier kunnen mensen een geheugenkoffer lenen met handige en praktische boeken die helpen bij vragen en antwoord kunnen geven op het langer thuis wonen met dementie Vanuit het Regionaal Dementieondersteuningsnetwerk Er is een website ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers om informatie op te zoeken rondom het langer zelfstandig thuis wonen zie wwwdementiezorgnl Het is een soort waaier waar allerlei voorzieningen diensten en hulpmiddelen onder hangen Vanuit Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland organiseert in heel Nederland het Alzheimercafeacute Dit is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie hun partners hulpverleners en andere belangstellenden Dit wordt eacuteeacuten keer in de maand georganiseerd en de toegang is gratis Hier wordt uitleg gegeven over dementie gekoppeld aan verschillende themarsquos
Systemen Alles wat besproken is wordt vastgelegd in documenten Deze documenten worden op de website van de gemeente geplaatst zodat iedereen op de hoogte is van de nieuwe ontwikkelingen rondom de themarsquos Dit geldt overigens voor alle documenten waarin beleid nieuwe wetten en regels die worden vastgelegd en op de website van de gemeente Breda worden geplaatst
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
4
B Gewenste situatie in kaart brengen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
De gemeente Breda zou een cooumlrdinerende rol moeten gaan vervullen in het informatief verstrekken
over het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hierin kunnen ze samenwerking
zoeken met verschillende partijen binnen de gemeente en buiten de gemeente Hierin zullen zelf
actief een rol in moeten vervullen Het belangrijkste in alle aanbevelingen is dat ze de burgers zelf
erbij moeten gaan betrekken Zonder de mensen zelf komen ze nergens
- Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Breda
Partijen die kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis wonen in de gemeente Breda zijn de
burgers zelf woningcorporaties zorg-en welzijnsorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenbonden
vastgoedontwikkelaars zorgverzekeraars en burgerinitiatieven Al deze partijen kunnen helpen bij
het vorm geven van beleid rondom het ouder worden van de mens met dementie Zij kunnen
samenwerken in het ontwikkelen van voorzieningen woningaanpassingen WMO-aanvragen en
woonconcepten Dit kan door middel van informatiebijeenkomsten te samen te organiseren maar
denk ook aan informatie verstrekken via verschillende communicatiekanalen
C Gewenste situatie in praktijk brengen
- Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeente
De gemeente Breda zou actief moeten gaan zoeken naar partijen binnen en buiten de gemeente die
kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Daarnaast ervoor
zorgen dat de gezette acties ook daadwerkelijk gebeuren
Conclusie en discussie
Gemeente Breda kan een voorbeeld gemeente zijn voor andere gemeenten aangezien ze zoveel
samenwerken met andere partijen rondom het langer zelfstandig thuis wonen Er zijn altijd punten
die verbeterd kunnen worden Echter zouden de gemeente Breda zich kunnen afvragen tot hoe ver je
gaat als het gaat om het zolang mogelijk thuis wonen Kijkend naar de kwaliteit van leven voor deze
mensen en natuurlijk ook die van de mantelzorgers en familieleden
5
Inhoudsopgave
Voorwoord
Samenvatting
Hoofdstuk 1 Inleiding 6
11 Probleemstelling 6
12 Hoofdvraag 6
13 Achtergrond 7
14 Opbouw en aanpak rapport 8
Hoofdstuk 2 Analyse 9
21 Externe analyse 10
22 Interne analyse 13
23 SWOT-analyse 17
Hoofdstuk 3 Advies 18
31 Confrontatiematrix 18
32 Aanbevelingen 18
Hoofdstuk 4 Implementatie 23
Hoofdstuk 5 Conclusies en discussie 28
Literatuurlijst 30
Verklarende woordenlijst 33
6
Hoofdstuk 1 Inleiding Dit adviesrapport bevat de resultaten van een literatuuronderzoek naar het langer zelfstandig thuis wonen en de daarbij behorende woonomgeving van Bredase ouderen met dementie In dit hoofdstuk komen de cijfers van dementie in Nederland naar voren daarnaast zullen de probleemstelling en de vraagstelling van dit adviesrapport de achtergrond en de opbouw van het rapport worden weergegeven Dementie in Nederland Dementie is een hersenaandoening die iemand langzaam maar zeker volledig afhankelijk maakt van de zorg van anderen Maar liefst 1 op de 5 mensen krijgt een vorm van dementie waarvan de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende is Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes Vormen van dementie zijn onder andere de ziekte van Alzheimer vasculaire dementie frontotemporale dementie en Lewy body dementie Volgens Alzheimer Nederland zijn er op dit moment in Nederland ruim 256000 mensen met dementie Door de vergrijzing en het ouder worden van de bevolking zal dit aantal in de toekomst explosief stijgen in 2050 zal ruim een half miljoen mensen lijden aan dementie Ook op jongere leeftijd kunnen mensen dementie krijgen Naar schatting zijn er in Nederland 12000 mensen met dementie die jonger zijn dan 65 jaar In het deltaplan dementie 2012-2020 staat dat het overgrote deel(70) van de mensen thuis woont
en zorg krijgt van vooral mantelzorgers naasten die vrijwillig de zorg op zich nemen De
belangrijkste reden voor opname in een verpleeghuis is dat de mantelzorg het niet meer aan kan
Zolang er nog geen oplossing is voor dementie is het van groot belang de ziekte draaglijker te maken
voor de mensen met dementie en de mantelzorger
11 Probleem stelling
Op dit moment vindt er een overheveling plaats van AWBZ naar WMO Hierdoor worden taken
vanuit het rijk overgeheveld naar gemeenten Per 1 januari 2013 heeft de overheid ZZPrsquos 1 en 2 al
geextramuraliseerd Per 1 januari 2014 is ook ZZP 3 geextramuraliseerd Dit betekent dat mensen
met deze zorgzwaartepakketten niet meer in een verzorgingshuis komen te wonen (Rijksoverheid
2012) De komende jaren wordt een enorme toename van ouderen met dementie verwacht die ook
langer thuis zullen (moeten) blijven wonen als gevolg van de wijzigingen in AWBZ en WMO
(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) Gemeenten moeten hierdoor zelf een invulling gaan geven
aan onder andere het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hoe bereidt
gemeente Breda zich hierop voor De vraag vanuit de gemeente Breda
rsquorsquoWat is er op het gebied van wonen nodig om ouderen met dementie zo lang mogelijk zelfstandig
thuis te laten wonenrsquorsquo
12 Hoofdvraag
rsquorsquoWelke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda rsquorsquo
Aan de hand van deze hoofdvraag zijn een aantal subvragen opgesteld
A Huidige situatie in kaart brengen
- Hoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementie
- Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruit
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
- Hoe werkt de gemeente Breda samen met andere partijen Welke partijen zijn het
7
Hoe ziet deze samenwerking eruit
B Gewenste situatie in kaart brengen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Breda
C Gewenste situatie in praktijk brengen
- Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeente
13 Achtergrond
De gemeente Breda besloot eind 2011 aan de hand van de nota ldquoVerzilveringBreda
uitvoeringsprogramma geschikt wonen voor iedereen(GWI) 2011-2015rdquo een Quickscan te laten
uitvoeren over de stand van zaken en een zoektocht naar mogelijkheden om lokale ondersteuning
van mensen met dementie en hun mantelzorgers te optimaliseren In mei 2012 heeft Dirks Anders
Zorgen (DAZ) de quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo uitgevoerd met het doel om het beleid te
verbeteren en om het draagvlak te verbreden naar welzijn wonen en zorg
De quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo bevat tientallen praktische suggesties Sommige zijn snel realiseerbaar anderen vragen meer tijd en afstemming Goede ondersteuning en zorg voor mensen met dementie en hun naasten kan alleen worden gerealiseerd als alle betrokkenen op eacuteeacuten lijn staan en zich gezamenlijk inzetten Zorgen voor duidelijke informatievoorziening structurele afstemming gebruik maken van elkaars expertise en van elkaar leren zijn de volgende stappen Juist omdat de gemeente zelf geen deel uitmaakt van het zorgdomein kan zij steviger regie voeren op de lsquokantelingrsquo van zorg naar welzijn De gemeente kan samen met de organisaties er zorg voor dragen dat mensen met dementie en hun naasten zoveel mogelijk volwaardig deel kunnen nemen aan de lokale samenleving met een helpende hand wanneer dat nodig is rsquorsquoHoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementiersquorsquo In het najaar 2012 heeft de gemeente in samenwerking met het Regionaal dementie ondersteuningsnetwerk Breda Alzheimer Nederland en zorgorganisaties aan de hand van de aanbevelingen van de quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo een plan van aanpak opgesteld Door middel van het plan van aanpak werd voorgesteld om een pilot wijkgerichte ondersteuning op te zetten In maart 2013 is de gemeente Breda gestart met de uitvoering van het plan van aanpak door middel van de pilot wijkgerichte dementie-ondersteuning Deze pilot liep tot het einde van 2013 De pilot heeft plaatsgevonden in de wijken BoeimeerRuitersbos en BelcrumDoornbos-Linie Er is gekozen voor deze twee wijken omdat in deze wijken de meeste 80 plussers wonen In de ene wijk zijn veel voorzieningen aanwezig en in de andere weinig voorzieningen De gemeente Breda wil kijken of er verschillen zijn in de aanpak van dementie Het doel is het verbeteren van de ondersteuning en zorgverlening aan mensen met dementie en hun mantelzorgers Op basis van de resultaten wordt bepaald of de aanpak ook in andere woongebieden wordt ldquouitgeroldrdquo De vraag vanuit gemeente Breda is om een advies te geven over de invulling van het onderdeel wonen
8
Huidige situatie Breda Van de ruim 173 duizend Bredanaars zijn er 47712 55 jaar en ouder Dit is ruim een kwart van de bevolking Ruim vier op de tien 55-plussers is 55-64 jaar oud drie op de tien is 65-74 jaar en een kwart is ouder (Rapport woonmilieu ouderen 2010 pagina 7) Voor Breda is de prognose dat het aantal van ruim 2600 dementerenden in 2011 zal groeien naar ruim 4600 in 2040 Rekening houdend met het feit dat rondom iemand met dementie gemiddeld drie mensen als mantelzorger intensief betrokken zijn zullen er in 2040 in Breda in totaal ca 19000 mensen met een specifieke behoefte aan ondersteuning en zorg zijn Gedurende het grootste deel van het ziekteverloop (ca 80 van de totale ziekteduur) wonen mensen met dementie thuis(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) 14 Opbouw en aanpak rapport Eerst is er gekeken naar wat er landelijk en stedelijk gebeurt op het gebied van langer zelfstandig thuis wonen voor mensen met dementie en in kaart gebracht wat de cijfers en aantallen zijn van mensen met dementie Dit is gebeurd aan de hand van een literatuurstudie De gebruikte literatuur is terug te vinden in de literatuurlijst Daarna is gekeken naar het beleid van de gemeente Breda en wat er gebeurt in Breda rondom het ouder worden van de burger middels de rapporten verzilveringbreda meedoenbreda en quikscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo Om deze gegevens aan te vullen hebben er gesprekken plaatsgevonden met beleidsadviseurs beleidsmakers en medewerkers van de gemeente Breda stichting WIJ WonenBreburg Alzheimer Nederland en het AnnaFrij huis Aan de hand van modellen is een invulling gegeven aan de externe analyse de interne analyse en aanbevelingen Voor de externe analyse is er een keuze gemaakt voor het DESTEP-model omdat dit model een systematische weergave geeft van actuele themarsquos in de samenleving Voor de interne analyse is er gebruikt gemaakt van het ESH-model omdat dit model het beste een invulling geeft aan de te onderzoeken onderwerpen en past binnen een antwoord vinden op de vraagstelling Om een invulling te kunnen geven aan de interne analyse is er gebruik gemaakt van rapporten uitvoeringsplannen en beleidstukken van de gemeente Breda en zijn er gesprekken gehouden met medewerkers van de gemeente Breda Vervolgens zijn de belangrijkste onderdelen van de externe analyse en interne analyse verwerkt in de SWOT-analyse Dit is een weergave van de sterktes en zwaktes intern en kansen en bedreigingen extern Daaropvolgend is er gekeken of de gemeente in bepaalde onderwerpen kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekkenveranderen Dit is in een confrontatiematrix weergegeven Voortkomend uit deze analyses en matrix zijn er een aantal praktische aanbevelingen gegeven om een invulling te kunnen geven aan het hoofdstuk advies Daarvoor zijn alle belangrijke onderwerpen samen gepakt op landelijk stedelijk en wijkniveau Voor de implementatie van de praktische aanbevelingen is er gekeken naar wat er landelijk al is en hoe de gemeente Breda hier een invulling aan kan geven
9
Hoofdstuk 2 Analyse In hoofdstuk 2 staan de missie visie en belangrijkste doelstellingen van Breda als eerste beschreven Daar op volgend staan de bevindingen van het omschreven stuk beleid De externe analyse is gemaakt vanuit de het DESTEP-model en de interne analyse vanuit het ESH-model De belangrijkste onderdelen van de interne en externe analyse komen samen in de SWOT-analyse 21 Missievisie belangrijkste doelstellingen gemeente Breda rsquorsquo Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruitrsquorsquo Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Bevindingen over missie visie en belangrijkste doelstellingen
Er werken meerdere professionals en vrijwilligers in de stad mee aan de participatie van de mensen
die in Breda wonen Echter werken zij niet op een niveau samen dat ze van elkaar weten waar ze
over de vloer komen Bijvoorbeeld Stichting WIJ werkt met het preventieve huisbezoek 75 jaar en
ouder en werkt de gemeente Breda vanuit de WMO en komt mogelijk bij dezelfde mensen over de
vloer voor misschien wel dezelfde vraag Als hier beter over wordt gecommuniceerd of een
standaard vragenlijst of instrument ontwikkeld zou worden hoeven er niet verschillende mensen
over de vloer te komen Maar het zou ook kunnen dat eacuteeacuten professional al met de vraag van de
burger bezig is en er vervolgens een volgende professional iets signaleert en hier ook mee aan de
slag gaat Hierdoor werken mensen langs elkaar heen
De gemeente Breda wil mensen zolang mogelijk in staat te stellen tot het zelfstandig wonen leven
en meedoen in de maatschappij door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit Dit is voor
iedere burger anders De vraag is dan ook hoe wil de gemeente hier dan op in gaan spelen
Gemeente Breda zoekt naar een manier om mensen langer zelfstandig te laten participeren in de
samenleving Als er gekeken wordt naar onderhoud van de huidige woonomgeving wordt hier op dit
moment weinig mee gedaan Dit komt door de forse bezuinigingen Kunnen de voorgenomen doelen
en besluiten voor aanpassing voorzieningen toegankelijkheid openbare ruimte en veiligheid in deze
zin nog gehandhaafd worden
10
22 Externe analyse
De externe analyse is uitgevoerd middels het DESTEP-model Het DESTEP-model laat de
ontwikkelingen op het gebied van demografie economie sociaal-cultureel technologie ecologie en
politiek-juridisch naar voren komen Met dit model is te zien wat er op deze gebieden aan
ontwikkelingen op de organisatie afkomen Er is gekozen voor het DESTEP-model omdat met dit
model alle facetten die belangrijk zijn voor de externe analyse aan bod laat komen Daarnaast is er
gekeken of de ontwikkelingen een kans of een bedreiging is voor de gemeente Breda
Demografisch De bevolking in Nederland vergrijst in een hoog tempo Niet alleen het aantal ouderen neemt toe maar mensen worden ook steeds ouder Met het stijgen van de jaren nemen kwetsbaarheid en ouderdomsziekten toe Dementie is eacuteeacuten van de meest voorkomende syndromen die voorkomt bij ouderen Volgens cijfers van Alzheimer Nederland hebben er in Nederland ruim 245000 mensen een vorm van dementie De kans op het krijgen van een vorm van dementie is op dit moment 1 op de 5 mensen Van alle mensen ouder dan 65 jaar heeft ruim zeven procent een vorm van dementie Bij mensen boven de 80 jaar is dat zelfs meer dan 20 procent Veel mensen verkeren in het beginstadium en zijn nog niet bekend met de diagnose Naar schatting woont 70 van de mensen met dementie thuis en daarvan woont de helft zonder partner of familielid Steeds meer ouderen zijn van allochtone afkomst Naar schatting vormt deze groep 10 van alle ouderen Deze feiten en cijfers zijn een bedreiging voor de gemeente omdat er op dit moment nog geen geneesmiddel is voor dementie en hierdoor steeds meer mensen te maken zullen hebben met dementie Kans Hoogopgeleide ouderen leven gemiddeld zeven jaar langer en veertien jaar langer zonder lichamelijke beperkingen dan hun laagopgeleide leeftijdsgenoten De ouderen van nu zijn vele malen actiever dan vroeger zo doen ze bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en hebben vaak een eigen huis waar ze graag in willen blijven wonen Bedreiging Daardoor verhuizen ouderen niet of nauwelijks De vergrijzing draagt daardoor bij aan een slechte doorstroming op de woningmarkt Kans Op lange termijn resulteert de vergrijzing in een groot vrijkomend woningaanbod wanneer de babyboomers komen te overlijden of door verhuizing naar een verpleeghuis Hierdoor zullen ze hun woning verlaten waardoor er weer verschuiving plaatsvindt op de woningmarkt Bedreiging Naast de vergrijzing heerst er in Nederland ook een ontgroening Dit betekent dat er naar verhouding weinig babyrsquos worden geboren De gevolgen hiervan zijn dat ouderen langer door moeten werken omdat er minder mensen in de lage leeftijdscategorie 18-65 jaar zich op de arbeidsmarkt bevinden De AOW-leeftijd wordt geleidelijk verhoogd tot 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021 en wordt vervolgens gekoppeld aan de stijging van de levensverwachting Economisch Anno 2014 is er nog steeds sprake van een economische crisis Dit betekent dat er in Nederland minder geld wordt verdient Kans Gemeenten en zorgverzekeraars worden 2015 en 2016 verantwoordelijk voor ouderen en mensen met een beperking die niet in een instelling wonen Het doel is om mensen langer thuis te laten wonen Bedreigingen Vanaf 2015 zal de decentralisatie gepaard gaan met forse bezuinigingen Sinds twee jaar is de gezondheidszorg de grootste kostenpost met bijna 75 miljard euro Dit is 30 van de rijksoverheidsuitgaven Indien deze zorgkosten in het huidige tempo doorgroeit dan zal in 2040 de helft van de rijksvergroting opgaan aan de gezondheidszorg In 2015 zal er 40 procent gekort worden op huishoudelijk hulp aan ouderen Naar schatting zal er 2040 het aantal mensen met dementie in Nederland zijn verdubbeld Deze groei leidt tot oplopende zorgkosten die nu al 4 miljard euro bedragen
11
KansenTijdige diagnostiek interventie en ondersteuning van de mantelzorg leidt tot minder opnames in het verpleeghuis daardoor zal er naar schatting een kostenreductie zijn van 30 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart dan vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar Vanaf 2015 komt euro 200 miljoen extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen aan te trekken Ook wordt euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het opzetten van sociale wijkteams waardoor de noodzakelijke verbinding tussen zorg en welzijn gemaakt kan worden Bedreiging Door het scheiden van wonen en zorg zullen er op lange termijn steeds meer verzorgingshuizen leeg komen te staan Dit komt mogelijk door de te hoge huurprijzen tov de verhuurde woonruimte Mensen kunnen een eengezinswoning voor bijna dezelfde huurprijs huren Dit zorgt mede voor de stagnatie op de woningmarkt Het is lastig om in deze tijd een woning te verkopen Voor nieuwe kopers wordt het bijna onmogelijk gemaakt om een hypotheek te krijgen en daardoor kunnen mensen met beperkingen wanneer dat nodig is hun woning niet verkopen en kunnen daardoor mogelijk niet verhuizen Sociaal-Cultureel Kansen Op dit moment is vindt er een extramuralisering plaats Dit betekent dat verzorgings- en verpleeghuiszorg vervangen wordt door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen in de eigen leefomgeving Ouderen willen en kunnen steeds langer thuis wonen Gemeenten en zorgverzekeraars worden de komende periode verantwoordelijk voor onderdelen van de zorg en ondersteuning die nu nog vanuit de AWBZ-instellingen wordt geleverd De huidige clieumlnten behouden hun recht op zorg in een instelling Voor ouderen met een zware zorgbehoefte blijft instellingszorg beschikbaar Dat geldt ook voor mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking en een zware zorgbehoefte De wijkverpleegkundige kan ervoor zorgen dat er een betere samenwerking tussen zorgverleners ontstaat maar ook tot minder opnames in ziekenhuizen en latere opname in verpleeghuizen Bedreigingen Ondanks deze extramuralisering zullen er in de toekomst meer verpleeghuisbedden nodig zijn omdat het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit Senioren hebben steeds meer eigen vermogen dit geldt dit niet voor de ouderen in de sociale-huursector In deze sector komen meerdere effecten samen de bewoners hebben over het algemeen een lagere opleiding en een lager inkomen dan gemiddeld zijn minder mobiel minder gezond en wonen vaker alleen Al stijgt het aantal ouderen hier niet sterk het aantal kwetsbare ouderen neemt wel toe Volgens cijfers van het deltaplan dementie zijn er in Nederland gemiddeld 300000 mantelzorgers Deze mantelzorgers hebben gedurende 5 jaar gemiddeld 20 uur per week zorg geleverd aan mensen met dementie Daarvan blijkt dat 82 van deze mantelzorgers over belast is of hierop een groot Technologisch De laatste jaren hebben er in Nederland veel ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van technologie voor zelfstandig thuiswonende ouderen met dementie en hun mantelzorgers De technologie richt zich op het verminderen van de zorgvraag door de zelfredzaamheid van de mensen met dementie te vergroten en daarbij de mantelzorger ondersteunen Deze technologie is in drie groepen te verdelen bediening door mensen met dementie zelf bediening door de mantelzorger en automatisch werkende technologie In meerdere onderzoeken word kenbaar gemaakt dat Hoewel technologie de zelfredzaamheid kan bevorderen is er weinig bekend over de effecten ervan voor de mensen met dementie het zorgpersoneel en de zorgorganisatie (Nijhof van Gemert-Pijnen Dohmen amp Seydel 2009) Kansen In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen Voorbeelden van termen van innovaties in de technologie zijn zorgdomotica e-health telecare m-health monitoring zorg op afstand telemedicine amient intelligence slimme woningen sensor-based networks en elektronische zorg Internet is de afgelopen 20 jaar snel ontwikkeld Er is veel informatie te verkrijgen via internet als het gaat over het langer zelfstandig thuis wonen en het ziektebeeld dementie
12
Bedreiging Volgens cijfers van het cbs gebruikte er in 2012 eacuteeacuten op de drie 75-plussers internet Meer mannen dan vrouwen in deze leeftijdsgroep internetten E-mailen en informatie zoeken zijn populair sociale media worden weinig gebruikt terwijl steeds meer dienstverlening en sociale activiteiten online plaats vinden Ecologisch (woonomgeving) De groei van het aantal mensen in Nederland concentreert zich de komende decennia in de stedelijke gebieden Dat zal vooral zijn in de Randstad het gebied dat om de Randstad heen ligt en van Breda via ArnhemNijmegen tot aan Zwolle Bedreigingkans Hier is tot 2040 behoefte aan een uitbreiding van circa 700000 woningen Op korte termijn leidt de vergrijzing tot een sterke toename van de behoefte aan aanpassingen binnen bestaande woningen Op langere termijn komt een groot aantal koopwoningen vrij Kans Een groei van specifieke bevolkingsgroepen zoals ouderen en immigranten kan leiden tot een grotere vraag naar voorzieningen in wijk op het gebied van zorg en welzijn Politiek-juridisch Het kabinet streeft naar een grotere zeggenschap voor de clieumlnt Zorgaanbieders zorgkantoren en verzekeraars moeten samen goede afspraken maken die het belang van de clieumlnt en passende zorg voorop stellen Het persoonsgebondenbudget (pgb) is een instrument om regie te hebben over de eigen zorg en ondersteuning Dit komt ten goede aan de kwaliteit van ondersteuning en zorg en leidt tot innovaties Voor het pgb is in het nieuwe stelsel van de langdurige zorg en ondersteuning een belangrijke rol weggelegd Er zal beter worden gekeken of een pgb een geschikt instrument is De budgethouder moet in staat zijn voldoende regie uit te oefenen over de geboden zorg Gemeenten krijgen een belangrijke rol bij de ondersteuning van mensen in hun zelfredzaamheid maatschappelijke participatie en zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen Kans Gemeenten krijgen de middelen en ruimte om te kunnen zorgen voor goede voorzieningen die passen bij de individuele behoeften en mogelijkheden van mensen Er worden wetsvoorstellen opgesteld die zowel de WMO als de AWBZ moeten vervangen Deze wetten treden per 1 januari 2015 in werking Met de stijging van het aantal ouderen betekent het dat van meer mensen zal worden gevraagd zich in te zetten voor hun naasten Voorop staat dat mantelzorgers nergens toe verplicht worden en dat het beleid er niet op is gericht mantelzorgers (verplicht) in te zetten voor lijfsgebonden zorg Kans Het is de bedoeling dat gemeenten instellingen en professionals geregeld kijken naar wat clieumlnten en hun sociale netwerk zelf aankunnen en welke formele zorg en ondersteuning in aanvulling daarop nodig is Hierdoor zal meer maatwerk worden geleverd en wordt een mogelijke overbelasting van mantelzorgers eerder in beeld gebracht Kans Gemeenten en aanbieders van zorg en welzijn moeten betere ondersteuning aan mantelzorgers bieden Daarbij moet goed worden geluisterd naar de wensen en behoeften van mantelzorgers (Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013) Bedreiging De persoonlijke verzorging wordt niet overgeheveld naar de gemeenten en dat zorgt ervoor dat er twee systemen blijven bestaan de Wmo- sturing door de gemeenten en de persoonlijke verzorging die in de zorgverzekeringswet blijft en wordt bekostigd door de zorgverzekeraar Daardoor blijven er steeds twee mensen naar de burger gaan de wijkverpleegkundige (via zorgverzekeraar) en iemand van het sociaal team (Wmogemeente) in plaats van eacuteeacuten persoon
13
23 Interne analyse (met ESH-model) De interne analyse is uitgevoerd middels het ESH-model In het ESH-model wordt aandacht besteed aan de structuur van de organisatie hoe de systemen verlopen hoe de managementstijl in elkaar zit wat voor personeel er werkt en hoe deze werken welke cultuur en sfeer er hangt binnen de organisatie en middels welke strategie er gewerkt wordt Dit om een duidelijk beeld te creeumlren over de organisatie en hoe deze werkt Dit model is gekozen omdat het alle facetten van de organisatie aan bod laat komen De informatie die verwerkt is in de het model is verkregen via gesprekken met medewerkers van de gemeente Breda medewerkers van welzijnsorganisaties en woningcorporaties binnen Breda Maar ook via de website van de gemeente Breda en via recente beleidsdocumenten zoals verzilveringBreda meedoenBreda en woonmilieu ouderen De personen waarmee gesproken is zijn terug te vinden in de literatuurlijst
Structuur
Er heerst in Gemeente Breda een open structuur dit is te zien aan dat alle rapporten procedures en
het beleid dat openbaar gemaakt wordt voor iedereen Dit is namelijk allemaal terug te vinden op de
website van de gemeente Breda De houding van het personeel is over het algemeen open
vriendelijk en betrokken Tijdens gesprekken werd er open gesproken over de vorderingen binnen
Breda met betrekking tot beleid en samenwerking met andere partijen binnen de gemeente Er
wordt aangegeven waaraan gewerkt wordt wat anders zou kunnen en wat verbeterd kan worden
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
In de gemeente Breda zijn er verschillende organisaties die werken rondom het langer zelfstandig
thuis wonen van dementie Dit zijn oa stichting WIJ Alzheimer Nederland Breda eo het regionaal
dementie ondersteuningsnetwerk (RDO) steunpunt informele zorg Breda (STIB) en natuurlijk de
gemeente Breda Hieronder staat weergegeven wat er binnen de gemeente bij de verschillende
organisaties wordt georganiseerd rondom het langer zelfstandig thuis wonen
14
Vanuit de gemeente Breda
Er wordt een verschil gemaakt in woonzorgvormen waar binnen Breda mee gewerkt word dat zijn
- Levensloopbestendige woningen
- Nultredenwoningen
- Verzorgd wonen
- Beschermd wonen
Vanuit stichting WIJ lsquoWoon morgen zonder zorgenrsquo is het project van lsquoOuder worden in eigen huisrsquo voor oudere bewoners De insteek zelf (blijven)doen wat je zelf kunt eventueel met de hulp van technische middelen En het heft in eigen hand als het gaat om aanpassingen in huis Wat moet er gebeuren wanneer en hoe En wie kan me daar eventueel bij helpen Deze informatiebijeenkomsten worden door opgeleidde vrijwilligers gegeven Het is bedoeld voor mensen met een eigen huis Dankzij een subsidie van de gemeente kunnen mensen dit kosteloos bijwonen Er is niet een speciaal aanbod gericht op mensen met dementie enof mensen die in een huurwoning wonen Verder organiseert stichting WIJFit-for-life Dit is fitnissen met een groep speciaal voor mensen met dementie Dit wordt georganiseerd in centrum IJpelaar De lessen vinden plaats op elke vrijdag ochtend en kosten per les 4 10 euro Vanuit STIB en de geheugenwinkel Huisbezoeken bij mensen die tussen 75 en 80 jaar Tijdens deze huisbezoeken wordt er gekeken naar alle leefgebieden van de mensen Ook wordt er uitleg gegeven over de zelftesten en worden er folders achter gelaten bij de mensen Verder kunnen mensen met hun vragen en vragen rondom dementie terecht bij de vrijwilligers van de geheugenwinkel Hier kunnen mensen een geheugenkoffer lenen met handige en praktische boeken die helpen bij vragen en antwoord kunnen geven op het langer thuis wonen met dementie Vanuit het Regionaal Dementieondersteuningsnetwerk Er is een website ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers om informatie op te zoeken rondom het langer zelfstandig thuis wonen zie wwwdementiezorgnl Het is een soort waaier waar allerlei voorzieningen diensten en hulpmiddelen onder hangen Vanuit Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland organiseert in heel Nederland het Alzheimercafeacute Dit is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie hun partners hulpverleners en andere belangstellenden Dit wordt eacuteeacuten keer in de maand georganiseerd en de toegang is gratis Hier wordt uitleg gegeven over dementie gekoppeld aan verschillende themarsquos
Systemen Alles wat besproken is wordt vastgelegd in documenten Deze documenten worden op de website van de gemeente geplaatst zodat iedereen op de hoogte is van de nieuwe ontwikkelingen rondom de themarsquos Dit geldt overigens voor alle documenten waarin beleid nieuwe wetten en regels die worden vastgelegd en op de website van de gemeente Breda worden geplaatst
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
5
Inhoudsopgave
Voorwoord
Samenvatting
Hoofdstuk 1 Inleiding 6
11 Probleemstelling 6
12 Hoofdvraag 6
13 Achtergrond 7
14 Opbouw en aanpak rapport 8
Hoofdstuk 2 Analyse 9
21 Externe analyse 10
22 Interne analyse 13
23 SWOT-analyse 17
Hoofdstuk 3 Advies 18
31 Confrontatiematrix 18
32 Aanbevelingen 18
Hoofdstuk 4 Implementatie 23
Hoofdstuk 5 Conclusies en discussie 28
Literatuurlijst 30
Verklarende woordenlijst 33
6
Hoofdstuk 1 Inleiding Dit adviesrapport bevat de resultaten van een literatuuronderzoek naar het langer zelfstandig thuis wonen en de daarbij behorende woonomgeving van Bredase ouderen met dementie In dit hoofdstuk komen de cijfers van dementie in Nederland naar voren daarnaast zullen de probleemstelling en de vraagstelling van dit adviesrapport de achtergrond en de opbouw van het rapport worden weergegeven Dementie in Nederland Dementie is een hersenaandoening die iemand langzaam maar zeker volledig afhankelijk maakt van de zorg van anderen Maar liefst 1 op de 5 mensen krijgt een vorm van dementie waarvan de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende is Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes Vormen van dementie zijn onder andere de ziekte van Alzheimer vasculaire dementie frontotemporale dementie en Lewy body dementie Volgens Alzheimer Nederland zijn er op dit moment in Nederland ruim 256000 mensen met dementie Door de vergrijzing en het ouder worden van de bevolking zal dit aantal in de toekomst explosief stijgen in 2050 zal ruim een half miljoen mensen lijden aan dementie Ook op jongere leeftijd kunnen mensen dementie krijgen Naar schatting zijn er in Nederland 12000 mensen met dementie die jonger zijn dan 65 jaar In het deltaplan dementie 2012-2020 staat dat het overgrote deel(70) van de mensen thuis woont
en zorg krijgt van vooral mantelzorgers naasten die vrijwillig de zorg op zich nemen De
belangrijkste reden voor opname in een verpleeghuis is dat de mantelzorg het niet meer aan kan
Zolang er nog geen oplossing is voor dementie is het van groot belang de ziekte draaglijker te maken
voor de mensen met dementie en de mantelzorger
11 Probleem stelling
Op dit moment vindt er een overheveling plaats van AWBZ naar WMO Hierdoor worden taken
vanuit het rijk overgeheveld naar gemeenten Per 1 januari 2013 heeft de overheid ZZPrsquos 1 en 2 al
geextramuraliseerd Per 1 januari 2014 is ook ZZP 3 geextramuraliseerd Dit betekent dat mensen
met deze zorgzwaartepakketten niet meer in een verzorgingshuis komen te wonen (Rijksoverheid
2012) De komende jaren wordt een enorme toename van ouderen met dementie verwacht die ook
langer thuis zullen (moeten) blijven wonen als gevolg van de wijzigingen in AWBZ en WMO
(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) Gemeenten moeten hierdoor zelf een invulling gaan geven
aan onder andere het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hoe bereidt
gemeente Breda zich hierop voor De vraag vanuit de gemeente Breda
rsquorsquoWat is er op het gebied van wonen nodig om ouderen met dementie zo lang mogelijk zelfstandig
thuis te laten wonenrsquorsquo
12 Hoofdvraag
rsquorsquoWelke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda rsquorsquo
Aan de hand van deze hoofdvraag zijn een aantal subvragen opgesteld
A Huidige situatie in kaart brengen
- Hoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementie
- Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruit
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
- Hoe werkt de gemeente Breda samen met andere partijen Welke partijen zijn het
7
Hoe ziet deze samenwerking eruit
B Gewenste situatie in kaart brengen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Breda
C Gewenste situatie in praktijk brengen
- Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeente
13 Achtergrond
De gemeente Breda besloot eind 2011 aan de hand van de nota ldquoVerzilveringBreda
uitvoeringsprogramma geschikt wonen voor iedereen(GWI) 2011-2015rdquo een Quickscan te laten
uitvoeren over de stand van zaken en een zoektocht naar mogelijkheden om lokale ondersteuning
van mensen met dementie en hun mantelzorgers te optimaliseren In mei 2012 heeft Dirks Anders
Zorgen (DAZ) de quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo uitgevoerd met het doel om het beleid te
verbeteren en om het draagvlak te verbreden naar welzijn wonen en zorg
De quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo bevat tientallen praktische suggesties Sommige zijn snel realiseerbaar anderen vragen meer tijd en afstemming Goede ondersteuning en zorg voor mensen met dementie en hun naasten kan alleen worden gerealiseerd als alle betrokkenen op eacuteeacuten lijn staan en zich gezamenlijk inzetten Zorgen voor duidelijke informatievoorziening structurele afstemming gebruik maken van elkaars expertise en van elkaar leren zijn de volgende stappen Juist omdat de gemeente zelf geen deel uitmaakt van het zorgdomein kan zij steviger regie voeren op de lsquokantelingrsquo van zorg naar welzijn De gemeente kan samen met de organisaties er zorg voor dragen dat mensen met dementie en hun naasten zoveel mogelijk volwaardig deel kunnen nemen aan de lokale samenleving met een helpende hand wanneer dat nodig is rsquorsquoHoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementiersquorsquo In het najaar 2012 heeft de gemeente in samenwerking met het Regionaal dementie ondersteuningsnetwerk Breda Alzheimer Nederland en zorgorganisaties aan de hand van de aanbevelingen van de quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo een plan van aanpak opgesteld Door middel van het plan van aanpak werd voorgesteld om een pilot wijkgerichte ondersteuning op te zetten In maart 2013 is de gemeente Breda gestart met de uitvoering van het plan van aanpak door middel van de pilot wijkgerichte dementie-ondersteuning Deze pilot liep tot het einde van 2013 De pilot heeft plaatsgevonden in de wijken BoeimeerRuitersbos en BelcrumDoornbos-Linie Er is gekozen voor deze twee wijken omdat in deze wijken de meeste 80 plussers wonen In de ene wijk zijn veel voorzieningen aanwezig en in de andere weinig voorzieningen De gemeente Breda wil kijken of er verschillen zijn in de aanpak van dementie Het doel is het verbeteren van de ondersteuning en zorgverlening aan mensen met dementie en hun mantelzorgers Op basis van de resultaten wordt bepaald of de aanpak ook in andere woongebieden wordt ldquouitgeroldrdquo De vraag vanuit gemeente Breda is om een advies te geven over de invulling van het onderdeel wonen
8
Huidige situatie Breda Van de ruim 173 duizend Bredanaars zijn er 47712 55 jaar en ouder Dit is ruim een kwart van de bevolking Ruim vier op de tien 55-plussers is 55-64 jaar oud drie op de tien is 65-74 jaar en een kwart is ouder (Rapport woonmilieu ouderen 2010 pagina 7) Voor Breda is de prognose dat het aantal van ruim 2600 dementerenden in 2011 zal groeien naar ruim 4600 in 2040 Rekening houdend met het feit dat rondom iemand met dementie gemiddeld drie mensen als mantelzorger intensief betrokken zijn zullen er in 2040 in Breda in totaal ca 19000 mensen met een specifieke behoefte aan ondersteuning en zorg zijn Gedurende het grootste deel van het ziekteverloop (ca 80 van de totale ziekteduur) wonen mensen met dementie thuis(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) 14 Opbouw en aanpak rapport Eerst is er gekeken naar wat er landelijk en stedelijk gebeurt op het gebied van langer zelfstandig thuis wonen voor mensen met dementie en in kaart gebracht wat de cijfers en aantallen zijn van mensen met dementie Dit is gebeurd aan de hand van een literatuurstudie De gebruikte literatuur is terug te vinden in de literatuurlijst Daarna is gekeken naar het beleid van de gemeente Breda en wat er gebeurt in Breda rondom het ouder worden van de burger middels de rapporten verzilveringbreda meedoenbreda en quikscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo Om deze gegevens aan te vullen hebben er gesprekken plaatsgevonden met beleidsadviseurs beleidsmakers en medewerkers van de gemeente Breda stichting WIJ WonenBreburg Alzheimer Nederland en het AnnaFrij huis Aan de hand van modellen is een invulling gegeven aan de externe analyse de interne analyse en aanbevelingen Voor de externe analyse is er een keuze gemaakt voor het DESTEP-model omdat dit model een systematische weergave geeft van actuele themarsquos in de samenleving Voor de interne analyse is er gebruikt gemaakt van het ESH-model omdat dit model het beste een invulling geeft aan de te onderzoeken onderwerpen en past binnen een antwoord vinden op de vraagstelling Om een invulling te kunnen geven aan de interne analyse is er gebruik gemaakt van rapporten uitvoeringsplannen en beleidstukken van de gemeente Breda en zijn er gesprekken gehouden met medewerkers van de gemeente Breda Vervolgens zijn de belangrijkste onderdelen van de externe analyse en interne analyse verwerkt in de SWOT-analyse Dit is een weergave van de sterktes en zwaktes intern en kansen en bedreigingen extern Daaropvolgend is er gekeken of de gemeente in bepaalde onderwerpen kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekkenveranderen Dit is in een confrontatiematrix weergegeven Voortkomend uit deze analyses en matrix zijn er een aantal praktische aanbevelingen gegeven om een invulling te kunnen geven aan het hoofdstuk advies Daarvoor zijn alle belangrijke onderwerpen samen gepakt op landelijk stedelijk en wijkniveau Voor de implementatie van de praktische aanbevelingen is er gekeken naar wat er landelijk al is en hoe de gemeente Breda hier een invulling aan kan geven
9
Hoofdstuk 2 Analyse In hoofdstuk 2 staan de missie visie en belangrijkste doelstellingen van Breda als eerste beschreven Daar op volgend staan de bevindingen van het omschreven stuk beleid De externe analyse is gemaakt vanuit de het DESTEP-model en de interne analyse vanuit het ESH-model De belangrijkste onderdelen van de interne en externe analyse komen samen in de SWOT-analyse 21 Missievisie belangrijkste doelstellingen gemeente Breda rsquorsquo Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruitrsquorsquo Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Bevindingen over missie visie en belangrijkste doelstellingen
Er werken meerdere professionals en vrijwilligers in de stad mee aan de participatie van de mensen
die in Breda wonen Echter werken zij niet op een niveau samen dat ze van elkaar weten waar ze
over de vloer komen Bijvoorbeeld Stichting WIJ werkt met het preventieve huisbezoek 75 jaar en
ouder en werkt de gemeente Breda vanuit de WMO en komt mogelijk bij dezelfde mensen over de
vloer voor misschien wel dezelfde vraag Als hier beter over wordt gecommuniceerd of een
standaard vragenlijst of instrument ontwikkeld zou worden hoeven er niet verschillende mensen
over de vloer te komen Maar het zou ook kunnen dat eacuteeacuten professional al met de vraag van de
burger bezig is en er vervolgens een volgende professional iets signaleert en hier ook mee aan de
slag gaat Hierdoor werken mensen langs elkaar heen
De gemeente Breda wil mensen zolang mogelijk in staat te stellen tot het zelfstandig wonen leven
en meedoen in de maatschappij door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit Dit is voor
iedere burger anders De vraag is dan ook hoe wil de gemeente hier dan op in gaan spelen
Gemeente Breda zoekt naar een manier om mensen langer zelfstandig te laten participeren in de
samenleving Als er gekeken wordt naar onderhoud van de huidige woonomgeving wordt hier op dit
moment weinig mee gedaan Dit komt door de forse bezuinigingen Kunnen de voorgenomen doelen
en besluiten voor aanpassing voorzieningen toegankelijkheid openbare ruimte en veiligheid in deze
zin nog gehandhaafd worden
10
22 Externe analyse
De externe analyse is uitgevoerd middels het DESTEP-model Het DESTEP-model laat de
ontwikkelingen op het gebied van demografie economie sociaal-cultureel technologie ecologie en
politiek-juridisch naar voren komen Met dit model is te zien wat er op deze gebieden aan
ontwikkelingen op de organisatie afkomen Er is gekozen voor het DESTEP-model omdat met dit
model alle facetten die belangrijk zijn voor de externe analyse aan bod laat komen Daarnaast is er
gekeken of de ontwikkelingen een kans of een bedreiging is voor de gemeente Breda
Demografisch De bevolking in Nederland vergrijst in een hoog tempo Niet alleen het aantal ouderen neemt toe maar mensen worden ook steeds ouder Met het stijgen van de jaren nemen kwetsbaarheid en ouderdomsziekten toe Dementie is eacuteeacuten van de meest voorkomende syndromen die voorkomt bij ouderen Volgens cijfers van Alzheimer Nederland hebben er in Nederland ruim 245000 mensen een vorm van dementie De kans op het krijgen van een vorm van dementie is op dit moment 1 op de 5 mensen Van alle mensen ouder dan 65 jaar heeft ruim zeven procent een vorm van dementie Bij mensen boven de 80 jaar is dat zelfs meer dan 20 procent Veel mensen verkeren in het beginstadium en zijn nog niet bekend met de diagnose Naar schatting woont 70 van de mensen met dementie thuis en daarvan woont de helft zonder partner of familielid Steeds meer ouderen zijn van allochtone afkomst Naar schatting vormt deze groep 10 van alle ouderen Deze feiten en cijfers zijn een bedreiging voor de gemeente omdat er op dit moment nog geen geneesmiddel is voor dementie en hierdoor steeds meer mensen te maken zullen hebben met dementie Kans Hoogopgeleide ouderen leven gemiddeld zeven jaar langer en veertien jaar langer zonder lichamelijke beperkingen dan hun laagopgeleide leeftijdsgenoten De ouderen van nu zijn vele malen actiever dan vroeger zo doen ze bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en hebben vaak een eigen huis waar ze graag in willen blijven wonen Bedreiging Daardoor verhuizen ouderen niet of nauwelijks De vergrijzing draagt daardoor bij aan een slechte doorstroming op de woningmarkt Kans Op lange termijn resulteert de vergrijzing in een groot vrijkomend woningaanbod wanneer de babyboomers komen te overlijden of door verhuizing naar een verpleeghuis Hierdoor zullen ze hun woning verlaten waardoor er weer verschuiving plaatsvindt op de woningmarkt Bedreiging Naast de vergrijzing heerst er in Nederland ook een ontgroening Dit betekent dat er naar verhouding weinig babyrsquos worden geboren De gevolgen hiervan zijn dat ouderen langer door moeten werken omdat er minder mensen in de lage leeftijdscategorie 18-65 jaar zich op de arbeidsmarkt bevinden De AOW-leeftijd wordt geleidelijk verhoogd tot 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021 en wordt vervolgens gekoppeld aan de stijging van de levensverwachting Economisch Anno 2014 is er nog steeds sprake van een economische crisis Dit betekent dat er in Nederland minder geld wordt verdient Kans Gemeenten en zorgverzekeraars worden 2015 en 2016 verantwoordelijk voor ouderen en mensen met een beperking die niet in een instelling wonen Het doel is om mensen langer thuis te laten wonen Bedreigingen Vanaf 2015 zal de decentralisatie gepaard gaan met forse bezuinigingen Sinds twee jaar is de gezondheidszorg de grootste kostenpost met bijna 75 miljard euro Dit is 30 van de rijksoverheidsuitgaven Indien deze zorgkosten in het huidige tempo doorgroeit dan zal in 2040 de helft van de rijksvergroting opgaan aan de gezondheidszorg In 2015 zal er 40 procent gekort worden op huishoudelijk hulp aan ouderen Naar schatting zal er 2040 het aantal mensen met dementie in Nederland zijn verdubbeld Deze groei leidt tot oplopende zorgkosten die nu al 4 miljard euro bedragen
11
KansenTijdige diagnostiek interventie en ondersteuning van de mantelzorg leidt tot minder opnames in het verpleeghuis daardoor zal er naar schatting een kostenreductie zijn van 30 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart dan vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar Vanaf 2015 komt euro 200 miljoen extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen aan te trekken Ook wordt euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het opzetten van sociale wijkteams waardoor de noodzakelijke verbinding tussen zorg en welzijn gemaakt kan worden Bedreiging Door het scheiden van wonen en zorg zullen er op lange termijn steeds meer verzorgingshuizen leeg komen te staan Dit komt mogelijk door de te hoge huurprijzen tov de verhuurde woonruimte Mensen kunnen een eengezinswoning voor bijna dezelfde huurprijs huren Dit zorgt mede voor de stagnatie op de woningmarkt Het is lastig om in deze tijd een woning te verkopen Voor nieuwe kopers wordt het bijna onmogelijk gemaakt om een hypotheek te krijgen en daardoor kunnen mensen met beperkingen wanneer dat nodig is hun woning niet verkopen en kunnen daardoor mogelijk niet verhuizen Sociaal-Cultureel Kansen Op dit moment is vindt er een extramuralisering plaats Dit betekent dat verzorgings- en verpleeghuiszorg vervangen wordt door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen in de eigen leefomgeving Ouderen willen en kunnen steeds langer thuis wonen Gemeenten en zorgverzekeraars worden de komende periode verantwoordelijk voor onderdelen van de zorg en ondersteuning die nu nog vanuit de AWBZ-instellingen wordt geleverd De huidige clieumlnten behouden hun recht op zorg in een instelling Voor ouderen met een zware zorgbehoefte blijft instellingszorg beschikbaar Dat geldt ook voor mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking en een zware zorgbehoefte De wijkverpleegkundige kan ervoor zorgen dat er een betere samenwerking tussen zorgverleners ontstaat maar ook tot minder opnames in ziekenhuizen en latere opname in verpleeghuizen Bedreigingen Ondanks deze extramuralisering zullen er in de toekomst meer verpleeghuisbedden nodig zijn omdat het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit Senioren hebben steeds meer eigen vermogen dit geldt dit niet voor de ouderen in de sociale-huursector In deze sector komen meerdere effecten samen de bewoners hebben over het algemeen een lagere opleiding en een lager inkomen dan gemiddeld zijn minder mobiel minder gezond en wonen vaker alleen Al stijgt het aantal ouderen hier niet sterk het aantal kwetsbare ouderen neemt wel toe Volgens cijfers van het deltaplan dementie zijn er in Nederland gemiddeld 300000 mantelzorgers Deze mantelzorgers hebben gedurende 5 jaar gemiddeld 20 uur per week zorg geleverd aan mensen met dementie Daarvan blijkt dat 82 van deze mantelzorgers over belast is of hierop een groot Technologisch De laatste jaren hebben er in Nederland veel ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van technologie voor zelfstandig thuiswonende ouderen met dementie en hun mantelzorgers De technologie richt zich op het verminderen van de zorgvraag door de zelfredzaamheid van de mensen met dementie te vergroten en daarbij de mantelzorger ondersteunen Deze technologie is in drie groepen te verdelen bediening door mensen met dementie zelf bediening door de mantelzorger en automatisch werkende technologie In meerdere onderzoeken word kenbaar gemaakt dat Hoewel technologie de zelfredzaamheid kan bevorderen is er weinig bekend over de effecten ervan voor de mensen met dementie het zorgpersoneel en de zorgorganisatie (Nijhof van Gemert-Pijnen Dohmen amp Seydel 2009) Kansen In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen Voorbeelden van termen van innovaties in de technologie zijn zorgdomotica e-health telecare m-health monitoring zorg op afstand telemedicine amient intelligence slimme woningen sensor-based networks en elektronische zorg Internet is de afgelopen 20 jaar snel ontwikkeld Er is veel informatie te verkrijgen via internet als het gaat over het langer zelfstandig thuis wonen en het ziektebeeld dementie
12
Bedreiging Volgens cijfers van het cbs gebruikte er in 2012 eacuteeacuten op de drie 75-plussers internet Meer mannen dan vrouwen in deze leeftijdsgroep internetten E-mailen en informatie zoeken zijn populair sociale media worden weinig gebruikt terwijl steeds meer dienstverlening en sociale activiteiten online plaats vinden Ecologisch (woonomgeving) De groei van het aantal mensen in Nederland concentreert zich de komende decennia in de stedelijke gebieden Dat zal vooral zijn in de Randstad het gebied dat om de Randstad heen ligt en van Breda via ArnhemNijmegen tot aan Zwolle Bedreigingkans Hier is tot 2040 behoefte aan een uitbreiding van circa 700000 woningen Op korte termijn leidt de vergrijzing tot een sterke toename van de behoefte aan aanpassingen binnen bestaande woningen Op langere termijn komt een groot aantal koopwoningen vrij Kans Een groei van specifieke bevolkingsgroepen zoals ouderen en immigranten kan leiden tot een grotere vraag naar voorzieningen in wijk op het gebied van zorg en welzijn Politiek-juridisch Het kabinet streeft naar een grotere zeggenschap voor de clieumlnt Zorgaanbieders zorgkantoren en verzekeraars moeten samen goede afspraken maken die het belang van de clieumlnt en passende zorg voorop stellen Het persoonsgebondenbudget (pgb) is een instrument om regie te hebben over de eigen zorg en ondersteuning Dit komt ten goede aan de kwaliteit van ondersteuning en zorg en leidt tot innovaties Voor het pgb is in het nieuwe stelsel van de langdurige zorg en ondersteuning een belangrijke rol weggelegd Er zal beter worden gekeken of een pgb een geschikt instrument is De budgethouder moet in staat zijn voldoende regie uit te oefenen over de geboden zorg Gemeenten krijgen een belangrijke rol bij de ondersteuning van mensen in hun zelfredzaamheid maatschappelijke participatie en zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen Kans Gemeenten krijgen de middelen en ruimte om te kunnen zorgen voor goede voorzieningen die passen bij de individuele behoeften en mogelijkheden van mensen Er worden wetsvoorstellen opgesteld die zowel de WMO als de AWBZ moeten vervangen Deze wetten treden per 1 januari 2015 in werking Met de stijging van het aantal ouderen betekent het dat van meer mensen zal worden gevraagd zich in te zetten voor hun naasten Voorop staat dat mantelzorgers nergens toe verplicht worden en dat het beleid er niet op is gericht mantelzorgers (verplicht) in te zetten voor lijfsgebonden zorg Kans Het is de bedoeling dat gemeenten instellingen en professionals geregeld kijken naar wat clieumlnten en hun sociale netwerk zelf aankunnen en welke formele zorg en ondersteuning in aanvulling daarop nodig is Hierdoor zal meer maatwerk worden geleverd en wordt een mogelijke overbelasting van mantelzorgers eerder in beeld gebracht Kans Gemeenten en aanbieders van zorg en welzijn moeten betere ondersteuning aan mantelzorgers bieden Daarbij moet goed worden geluisterd naar de wensen en behoeften van mantelzorgers (Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013) Bedreiging De persoonlijke verzorging wordt niet overgeheveld naar de gemeenten en dat zorgt ervoor dat er twee systemen blijven bestaan de Wmo- sturing door de gemeenten en de persoonlijke verzorging die in de zorgverzekeringswet blijft en wordt bekostigd door de zorgverzekeraar Daardoor blijven er steeds twee mensen naar de burger gaan de wijkverpleegkundige (via zorgverzekeraar) en iemand van het sociaal team (Wmogemeente) in plaats van eacuteeacuten persoon
13
23 Interne analyse (met ESH-model) De interne analyse is uitgevoerd middels het ESH-model In het ESH-model wordt aandacht besteed aan de structuur van de organisatie hoe de systemen verlopen hoe de managementstijl in elkaar zit wat voor personeel er werkt en hoe deze werken welke cultuur en sfeer er hangt binnen de organisatie en middels welke strategie er gewerkt wordt Dit om een duidelijk beeld te creeumlren over de organisatie en hoe deze werkt Dit model is gekozen omdat het alle facetten van de organisatie aan bod laat komen De informatie die verwerkt is in de het model is verkregen via gesprekken met medewerkers van de gemeente Breda medewerkers van welzijnsorganisaties en woningcorporaties binnen Breda Maar ook via de website van de gemeente Breda en via recente beleidsdocumenten zoals verzilveringBreda meedoenBreda en woonmilieu ouderen De personen waarmee gesproken is zijn terug te vinden in de literatuurlijst
Structuur
Er heerst in Gemeente Breda een open structuur dit is te zien aan dat alle rapporten procedures en
het beleid dat openbaar gemaakt wordt voor iedereen Dit is namelijk allemaal terug te vinden op de
website van de gemeente Breda De houding van het personeel is over het algemeen open
vriendelijk en betrokken Tijdens gesprekken werd er open gesproken over de vorderingen binnen
Breda met betrekking tot beleid en samenwerking met andere partijen binnen de gemeente Er
wordt aangegeven waaraan gewerkt wordt wat anders zou kunnen en wat verbeterd kan worden
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
In de gemeente Breda zijn er verschillende organisaties die werken rondom het langer zelfstandig
thuis wonen van dementie Dit zijn oa stichting WIJ Alzheimer Nederland Breda eo het regionaal
dementie ondersteuningsnetwerk (RDO) steunpunt informele zorg Breda (STIB) en natuurlijk de
gemeente Breda Hieronder staat weergegeven wat er binnen de gemeente bij de verschillende
organisaties wordt georganiseerd rondom het langer zelfstandig thuis wonen
14
Vanuit de gemeente Breda
Er wordt een verschil gemaakt in woonzorgvormen waar binnen Breda mee gewerkt word dat zijn
- Levensloopbestendige woningen
- Nultredenwoningen
- Verzorgd wonen
- Beschermd wonen
Vanuit stichting WIJ lsquoWoon morgen zonder zorgenrsquo is het project van lsquoOuder worden in eigen huisrsquo voor oudere bewoners De insteek zelf (blijven)doen wat je zelf kunt eventueel met de hulp van technische middelen En het heft in eigen hand als het gaat om aanpassingen in huis Wat moet er gebeuren wanneer en hoe En wie kan me daar eventueel bij helpen Deze informatiebijeenkomsten worden door opgeleidde vrijwilligers gegeven Het is bedoeld voor mensen met een eigen huis Dankzij een subsidie van de gemeente kunnen mensen dit kosteloos bijwonen Er is niet een speciaal aanbod gericht op mensen met dementie enof mensen die in een huurwoning wonen Verder organiseert stichting WIJFit-for-life Dit is fitnissen met een groep speciaal voor mensen met dementie Dit wordt georganiseerd in centrum IJpelaar De lessen vinden plaats op elke vrijdag ochtend en kosten per les 4 10 euro Vanuit STIB en de geheugenwinkel Huisbezoeken bij mensen die tussen 75 en 80 jaar Tijdens deze huisbezoeken wordt er gekeken naar alle leefgebieden van de mensen Ook wordt er uitleg gegeven over de zelftesten en worden er folders achter gelaten bij de mensen Verder kunnen mensen met hun vragen en vragen rondom dementie terecht bij de vrijwilligers van de geheugenwinkel Hier kunnen mensen een geheugenkoffer lenen met handige en praktische boeken die helpen bij vragen en antwoord kunnen geven op het langer thuis wonen met dementie Vanuit het Regionaal Dementieondersteuningsnetwerk Er is een website ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers om informatie op te zoeken rondom het langer zelfstandig thuis wonen zie wwwdementiezorgnl Het is een soort waaier waar allerlei voorzieningen diensten en hulpmiddelen onder hangen Vanuit Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland organiseert in heel Nederland het Alzheimercafeacute Dit is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie hun partners hulpverleners en andere belangstellenden Dit wordt eacuteeacuten keer in de maand georganiseerd en de toegang is gratis Hier wordt uitleg gegeven over dementie gekoppeld aan verschillende themarsquos
Systemen Alles wat besproken is wordt vastgelegd in documenten Deze documenten worden op de website van de gemeente geplaatst zodat iedereen op de hoogte is van de nieuwe ontwikkelingen rondom de themarsquos Dit geldt overigens voor alle documenten waarin beleid nieuwe wetten en regels die worden vastgelegd en op de website van de gemeente Breda worden geplaatst
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
6
Hoofdstuk 1 Inleiding Dit adviesrapport bevat de resultaten van een literatuuronderzoek naar het langer zelfstandig thuis wonen en de daarbij behorende woonomgeving van Bredase ouderen met dementie In dit hoofdstuk komen de cijfers van dementie in Nederland naar voren daarnaast zullen de probleemstelling en de vraagstelling van dit adviesrapport de achtergrond en de opbouw van het rapport worden weergegeven Dementie in Nederland Dementie is een hersenaandoening die iemand langzaam maar zeker volledig afhankelijk maakt van de zorg van anderen Maar liefst 1 op de 5 mensen krijgt een vorm van dementie waarvan de ziekte van Alzheimer de meest voorkomende is Dementie is een verzamelnaam voor ruim vijftig ziektes Vormen van dementie zijn onder andere de ziekte van Alzheimer vasculaire dementie frontotemporale dementie en Lewy body dementie Volgens Alzheimer Nederland zijn er op dit moment in Nederland ruim 256000 mensen met dementie Door de vergrijzing en het ouder worden van de bevolking zal dit aantal in de toekomst explosief stijgen in 2050 zal ruim een half miljoen mensen lijden aan dementie Ook op jongere leeftijd kunnen mensen dementie krijgen Naar schatting zijn er in Nederland 12000 mensen met dementie die jonger zijn dan 65 jaar In het deltaplan dementie 2012-2020 staat dat het overgrote deel(70) van de mensen thuis woont
en zorg krijgt van vooral mantelzorgers naasten die vrijwillig de zorg op zich nemen De
belangrijkste reden voor opname in een verpleeghuis is dat de mantelzorg het niet meer aan kan
Zolang er nog geen oplossing is voor dementie is het van groot belang de ziekte draaglijker te maken
voor de mensen met dementie en de mantelzorger
11 Probleem stelling
Op dit moment vindt er een overheveling plaats van AWBZ naar WMO Hierdoor worden taken
vanuit het rijk overgeheveld naar gemeenten Per 1 januari 2013 heeft de overheid ZZPrsquos 1 en 2 al
geextramuraliseerd Per 1 januari 2014 is ook ZZP 3 geextramuraliseerd Dit betekent dat mensen
met deze zorgzwaartepakketten niet meer in een verzorgingshuis komen te wonen (Rijksoverheid
2012) De komende jaren wordt een enorme toename van ouderen met dementie verwacht die ook
langer thuis zullen (moeten) blijven wonen als gevolg van de wijzigingen in AWBZ en WMO
(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) Gemeenten moeten hierdoor zelf een invulling gaan geven
aan onder andere het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hoe bereidt
gemeente Breda zich hierop voor De vraag vanuit de gemeente Breda
rsquorsquoWat is er op het gebied van wonen nodig om ouderen met dementie zo lang mogelijk zelfstandig
thuis te laten wonenrsquorsquo
12 Hoofdvraag
rsquorsquoWelke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda rsquorsquo
Aan de hand van deze hoofdvraag zijn een aantal subvragen opgesteld
A Huidige situatie in kaart brengen
- Hoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementie
- Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruit
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
- Hoe werkt de gemeente Breda samen met andere partijen Welke partijen zijn het
7
Hoe ziet deze samenwerking eruit
B Gewenste situatie in kaart brengen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Breda
C Gewenste situatie in praktijk brengen
- Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeente
13 Achtergrond
De gemeente Breda besloot eind 2011 aan de hand van de nota ldquoVerzilveringBreda
uitvoeringsprogramma geschikt wonen voor iedereen(GWI) 2011-2015rdquo een Quickscan te laten
uitvoeren over de stand van zaken en een zoektocht naar mogelijkheden om lokale ondersteuning
van mensen met dementie en hun mantelzorgers te optimaliseren In mei 2012 heeft Dirks Anders
Zorgen (DAZ) de quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo uitgevoerd met het doel om het beleid te
verbeteren en om het draagvlak te verbreden naar welzijn wonen en zorg
De quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo bevat tientallen praktische suggesties Sommige zijn snel realiseerbaar anderen vragen meer tijd en afstemming Goede ondersteuning en zorg voor mensen met dementie en hun naasten kan alleen worden gerealiseerd als alle betrokkenen op eacuteeacuten lijn staan en zich gezamenlijk inzetten Zorgen voor duidelijke informatievoorziening structurele afstemming gebruik maken van elkaars expertise en van elkaar leren zijn de volgende stappen Juist omdat de gemeente zelf geen deel uitmaakt van het zorgdomein kan zij steviger regie voeren op de lsquokantelingrsquo van zorg naar welzijn De gemeente kan samen met de organisaties er zorg voor dragen dat mensen met dementie en hun naasten zoveel mogelijk volwaardig deel kunnen nemen aan de lokale samenleving met een helpende hand wanneer dat nodig is rsquorsquoHoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementiersquorsquo In het najaar 2012 heeft de gemeente in samenwerking met het Regionaal dementie ondersteuningsnetwerk Breda Alzheimer Nederland en zorgorganisaties aan de hand van de aanbevelingen van de quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo een plan van aanpak opgesteld Door middel van het plan van aanpak werd voorgesteld om een pilot wijkgerichte ondersteuning op te zetten In maart 2013 is de gemeente Breda gestart met de uitvoering van het plan van aanpak door middel van de pilot wijkgerichte dementie-ondersteuning Deze pilot liep tot het einde van 2013 De pilot heeft plaatsgevonden in de wijken BoeimeerRuitersbos en BelcrumDoornbos-Linie Er is gekozen voor deze twee wijken omdat in deze wijken de meeste 80 plussers wonen In de ene wijk zijn veel voorzieningen aanwezig en in de andere weinig voorzieningen De gemeente Breda wil kijken of er verschillen zijn in de aanpak van dementie Het doel is het verbeteren van de ondersteuning en zorgverlening aan mensen met dementie en hun mantelzorgers Op basis van de resultaten wordt bepaald of de aanpak ook in andere woongebieden wordt ldquouitgeroldrdquo De vraag vanuit gemeente Breda is om een advies te geven over de invulling van het onderdeel wonen
8
Huidige situatie Breda Van de ruim 173 duizend Bredanaars zijn er 47712 55 jaar en ouder Dit is ruim een kwart van de bevolking Ruim vier op de tien 55-plussers is 55-64 jaar oud drie op de tien is 65-74 jaar en een kwart is ouder (Rapport woonmilieu ouderen 2010 pagina 7) Voor Breda is de prognose dat het aantal van ruim 2600 dementerenden in 2011 zal groeien naar ruim 4600 in 2040 Rekening houdend met het feit dat rondom iemand met dementie gemiddeld drie mensen als mantelzorger intensief betrokken zijn zullen er in 2040 in Breda in totaal ca 19000 mensen met een specifieke behoefte aan ondersteuning en zorg zijn Gedurende het grootste deel van het ziekteverloop (ca 80 van de totale ziekteduur) wonen mensen met dementie thuis(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) 14 Opbouw en aanpak rapport Eerst is er gekeken naar wat er landelijk en stedelijk gebeurt op het gebied van langer zelfstandig thuis wonen voor mensen met dementie en in kaart gebracht wat de cijfers en aantallen zijn van mensen met dementie Dit is gebeurd aan de hand van een literatuurstudie De gebruikte literatuur is terug te vinden in de literatuurlijst Daarna is gekeken naar het beleid van de gemeente Breda en wat er gebeurt in Breda rondom het ouder worden van de burger middels de rapporten verzilveringbreda meedoenbreda en quikscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo Om deze gegevens aan te vullen hebben er gesprekken plaatsgevonden met beleidsadviseurs beleidsmakers en medewerkers van de gemeente Breda stichting WIJ WonenBreburg Alzheimer Nederland en het AnnaFrij huis Aan de hand van modellen is een invulling gegeven aan de externe analyse de interne analyse en aanbevelingen Voor de externe analyse is er een keuze gemaakt voor het DESTEP-model omdat dit model een systematische weergave geeft van actuele themarsquos in de samenleving Voor de interne analyse is er gebruikt gemaakt van het ESH-model omdat dit model het beste een invulling geeft aan de te onderzoeken onderwerpen en past binnen een antwoord vinden op de vraagstelling Om een invulling te kunnen geven aan de interne analyse is er gebruik gemaakt van rapporten uitvoeringsplannen en beleidstukken van de gemeente Breda en zijn er gesprekken gehouden met medewerkers van de gemeente Breda Vervolgens zijn de belangrijkste onderdelen van de externe analyse en interne analyse verwerkt in de SWOT-analyse Dit is een weergave van de sterktes en zwaktes intern en kansen en bedreigingen extern Daaropvolgend is er gekeken of de gemeente in bepaalde onderwerpen kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekkenveranderen Dit is in een confrontatiematrix weergegeven Voortkomend uit deze analyses en matrix zijn er een aantal praktische aanbevelingen gegeven om een invulling te kunnen geven aan het hoofdstuk advies Daarvoor zijn alle belangrijke onderwerpen samen gepakt op landelijk stedelijk en wijkniveau Voor de implementatie van de praktische aanbevelingen is er gekeken naar wat er landelijk al is en hoe de gemeente Breda hier een invulling aan kan geven
9
Hoofdstuk 2 Analyse In hoofdstuk 2 staan de missie visie en belangrijkste doelstellingen van Breda als eerste beschreven Daar op volgend staan de bevindingen van het omschreven stuk beleid De externe analyse is gemaakt vanuit de het DESTEP-model en de interne analyse vanuit het ESH-model De belangrijkste onderdelen van de interne en externe analyse komen samen in de SWOT-analyse 21 Missievisie belangrijkste doelstellingen gemeente Breda rsquorsquo Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruitrsquorsquo Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Bevindingen over missie visie en belangrijkste doelstellingen
Er werken meerdere professionals en vrijwilligers in de stad mee aan de participatie van de mensen
die in Breda wonen Echter werken zij niet op een niveau samen dat ze van elkaar weten waar ze
over de vloer komen Bijvoorbeeld Stichting WIJ werkt met het preventieve huisbezoek 75 jaar en
ouder en werkt de gemeente Breda vanuit de WMO en komt mogelijk bij dezelfde mensen over de
vloer voor misschien wel dezelfde vraag Als hier beter over wordt gecommuniceerd of een
standaard vragenlijst of instrument ontwikkeld zou worden hoeven er niet verschillende mensen
over de vloer te komen Maar het zou ook kunnen dat eacuteeacuten professional al met de vraag van de
burger bezig is en er vervolgens een volgende professional iets signaleert en hier ook mee aan de
slag gaat Hierdoor werken mensen langs elkaar heen
De gemeente Breda wil mensen zolang mogelijk in staat te stellen tot het zelfstandig wonen leven
en meedoen in de maatschappij door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit Dit is voor
iedere burger anders De vraag is dan ook hoe wil de gemeente hier dan op in gaan spelen
Gemeente Breda zoekt naar een manier om mensen langer zelfstandig te laten participeren in de
samenleving Als er gekeken wordt naar onderhoud van de huidige woonomgeving wordt hier op dit
moment weinig mee gedaan Dit komt door de forse bezuinigingen Kunnen de voorgenomen doelen
en besluiten voor aanpassing voorzieningen toegankelijkheid openbare ruimte en veiligheid in deze
zin nog gehandhaafd worden
10
22 Externe analyse
De externe analyse is uitgevoerd middels het DESTEP-model Het DESTEP-model laat de
ontwikkelingen op het gebied van demografie economie sociaal-cultureel technologie ecologie en
politiek-juridisch naar voren komen Met dit model is te zien wat er op deze gebieden aan
ontwikkelingen op de organisatie afkomen Er is gekozen voor het DESTEP-model omdat met dit
model alle facetten die belangrijk zijn voor de externe analyse aan bod laat komen Daarnaast is er
gekeken of de ontwikkelingen een kans of een bedreiging is voor de gemeente Breda
Demografisch De bevolking in Nederland vergrijst in een hoog tempo Niet alleen het aantal ouderen neemt toe maar mensen worden ook steeds ouder Met het stijgen van de jaren nemen kwetsbaarheid en ouderdomsziekten toe Dementie is eacuteeacuten van de meest voorkomende syndromen die voorkomt bij ouderen Volgens cijfers van Alzheimer Nederland hebben er in Nederland ruim 245000 mensen een vorm van dementie De kans op het krijgen van een vorm van dementie is op dit moment 1 op de 5 mensen Van alle mensen ouder dan 65 jaar heeft ruim zeven procent een vorm van dementie Bij mensen boven de 80 jaar is dat zelfs meer dan 20 procent Veel mensen verkeren in het beginstadium en zijn nog niet bekend met de diagnose Naar schatting woont 70 van de mensen met dementie thuis en daarvan woont de helft zonder partner of familielid Steeds meer ouderen zijn van allochtone afkomst Naar schatting vormt deze groep 10 van alle ouderen Deze feiten en cijfers zijn een bedreiging voor de gemeente omdat er op dit moment nog geen geneesmiddel is voor dementie en hierdoor steeds meer mensen te maken zullen hebben met dementie Kans Hoogopgeleide ouderen leven gemiddeld zeven jaar langer en veertien jaar langer zonder lichamelijke beperkingen dan hun laagopgeleide leeftijdsgenoten De ouderen van nu zijn vele malen actiever dan vroeger zo doen ze bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en hebben vaak een eigen huis waar ze graag in willen blijven wonen Bedreiging Daardoor verhuizen ouderen niet of nauwelijks De vergrijzing draagt daardoor bij aan een slechte doorstroming op de woningmarkt Kans Op lange termijn resulteert de vergrijzing in een groot vrijkomend woningaanbod wanneer de babyboomers komen te overlijden of door verhuizing naar een verpleeghuis Hierdoor zullen ze hun woning verlaten waardoor er weer verschuiving plaatsvindt op de woningmarkt Bedreiging Naast de vergrijzing heerst er in Nederland ook een ontgroening Dit betekent dat er naar verhouding weinig babyrsquos worden geboren De gevolgen hiervan zijn dat ouderen langer door moeten werken omdat er minder mensen in de lage leeftijdscategorie 18-65 jaar zich op de arbeidsmarkt bevinden De AOW-leeftijd wordt geleidelijk verhoogd tot 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021 en wordt vervolgens gekoppeld aan de stijging van de levensverwachting Economisch Anno 2014 is er nog steeds sprake van een economische crisis Dit betekent dat er in Nederland minder geld wordt verdient Kans Gemeenten en zorgverzekeraars worden 2015 en 2016 verantwoordelijk voor ouderen en mensen met een beperking die niet in een instelling wonen Het doel is om mensen langer thuis te laten wonen Bedreigingen Vanaf 2015 zal de decentralisatie gepaard gaan met forse bezuinigingen Sinds twee jaar is de gezondheidszorg de grootste kostenpost met bijna 75 miljard euro Dit is 30 van de rijksoverheidsuitgaven Indien deze zorgkosten in het huidige tempo doorgroeit dan zal in 2040 de helft van de rijksvergroting opgaan aan de gezondheidszorg In 2015 zal er 40 procent gekort worden op huishoudelijk hulp aan ouderen Naar schatting zal er 2040 het aantal mensen met dementie in Nederland zijn verdubbeld Deze groei leidt tot oplopende zorgkosten die nu al 4 miljard euro bedragen
11
KansenTijdige diagnostiek interventie en ondersteuning van de mantelzorg leidt tot minder opnames in het verpleeghuis daardoor zal er naar schatting een kostenreductie zijn van 30 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart dan vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar Vanaf 2015 komt euro 200 miljoen extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen aan te trekken Ook wordt euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het opzetten van sociale wijkteams waardoor de noodzakelijke verbinding tussen zorg en welzijn gemaakt kan worden Bedreiging Door het scheiden van wonen en zorg zullen er op lange termijn steeds meer verzorgingshuizen leeg komen te staan Dit komt mogelijk door de te hoge huurprijzen tov de verhuurde woonruimte Mensen kunnen een eengezinswoning voor bijna dezelfde huurprijs huren Dit zorgt mede voor de stagnatie op de woningmarkt Het is lastig om in deze tijd een woning te verkopen Voor nieuwe kopers wordt het bijna onmogelijk gemaakt om een hypotheek te krijgen en daardoor kunnen mensen met beperkingen wanneer dat nodig is hun woning niet verkopen en kunnen daardoor mogelijk niet verhuizen Sociaal-Cultureel Kansen Op dit moment is vindt er een extramuralisering plaats Dit betekent dat verzorgings- en verpleeghuiszorg vervangen wordt door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen in de eigen leefomgeving Ouderen willen en kunnen steeds langer thuis wonen Gemeenten en zorgverzekeraars worden de komende periode verantwoordelijk voor onderdelen van de zorg en ondersteuning die nu nog vanuit de AWBZ-instellingen wordt geleverd De huidige clieumlnten behouden hun recht op zorg in een instelling Voor ouderen met een zware zorgbehoefte blijft instellingszorg beschikbaar Dat geldt ook voor mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking en een zware zorgbehoefte De wijkverpleegkundige kan ervoor zorgen dat er een betere samenwerking tussen zorgverleners ontstaat maar ook tot minder opnames in ziekenhuizen en latere opname in verpleeghuizen Bedreigingen Ondanks deze extramuralisering zullen er in de toekomst meer verpleeghuisbedden nodig zijn omdat het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit Senioren hebben steeds meer eigen vermogen dit geldt dit niet voor de ouderen in de sociale-huursector In deze sector komen meerdere effecten samen de bewoners hebben over het algemeen een lagere opleiding en een lager inkomen dan gemiddeld zijn minder mobiel minder gezond en wonen vaker alleen Al stijgt het aantal ouderen hier niet sterk het aantal kwetsbare ouderen neemt wel toe Volgens cijfers van het deltaplan dementie zijn er in Nederland gemiddeld 300000 mantelzorgers Deze mantelzorgers hebben gedurende 5 jaar gemiddeld 20 uur per week zorg geleverd aan mensen met dementie Daarvan blijkt dat 82 van deze mantelzorgers over belast is of hierop een groot Technologisch De laatste jaren hebben er in Nederland veel ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van technologie voor zelfstandig thuiswonende ouderen met dementie en hun mantelzorgers De technologie richt zich op het verminderen van de zorgvraag door de zelfredzaamheid van de mensen met dementie te vergroten en daarbij de mantelzorger ondersteunen Deze technologie is in drie groepen te verdelen bediening door mensen met dementie zelf bediening door de mantelzorger en automatisch werkende technologie In meerdere onderzoeken word kenbaar gemaakt dat Hoewel technologie de zelfredzaamheid kan bevorderen is er weinig bekend over de effecten ervan voor de mensen met dementie het zorgpersoneel en de zorgorganisatie (Nijhof van Gemert-Pijnen Dohmen amp Seydel 2009) Kansen In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen Voorbeelden van termen van innovaties in de technologie zijn zorgdomotica e-health telecare m-health monitoring zorg op afstand telemedicine amient intelligence slimme woningen sensor-based networks en elektronische zorg Internet is de afgelopen 20 jaar snel ontwikkeld Er is veel informatie te verkrijgen via internet als het gaat over het langer zelfstandig thuis wonen en het ziektebeeld dementie
12
Bedreiging Volgens cijfers van het cbs gebruikte er in 2012 eacuteeacuten op de drie 75-plussers internet Meer mannen dan vrouwen in deze leeftijdsgroep internetten E-mailen en informatie zoeken zijn populair sociale media worden weinig gebruikt terwijl steeds meer dienstverlening en sociale activiteiten online plaats vinden Ecologisch (woonomgeving) De groei van het aantal mensen in Nederland concentreert zich de komende decennia in de stedelijke gebieden Dat zal vooral zijn in de Randstad het gebied dat om de Randstad heen ligt en van Breda via ArnhemNijmegen tot aan Zwolle Bedreigingkans Hier is tot 2040 behoefte aan een uitbreiding van circa 700000 woningen Op korte termijn leidt de vergrijzing tot een sterke toename van de behoefte aan aanpassingen binnen bestaande woningen Op langere termijn komt een groot aantal koopwoningen vrij Kans Een groei van specifieke bevolkingsgroepen zoals ouderen en immigranten kan leiden tot een grotere vraag naar voorzieningen in wijk op het gebied van zorg en welzijn Politiek-juridisch Het kabinet streeft naar een grotere zeggenschap voor de clieumlnt Zorgaanbieders zorgkantoren en verzekeraars moeten samen goede afspraken maken die het belang van de clieumlnt en passende zorg voorop stellen Het persoonsgebondenbudget (pgb) is een instrument om regie te hebben over de eigen zorg en ondersteuning Dit komt ten goede aan de kwaliteit van ondersteuning en zorg en leidt tot innovaties Voor het pgb is in het nieuwe stelsel van de langdurige zorg en ondersteuning een belangrijke rol weggelegd Er zal beter worden gekeken of een pgb een geschikt instrument is De budgethouder moet in staat zijn voldoende regie uit te oefenen over de geboden zorg Gemeenten krijgen een belangrijke rol bij de ondersteuning van mensen in hun zelfredzaamheid maatschappelijke participatie en zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen Kans Gemeenten krijgen de middelen en ruimte om te kunnen zorgen voor goede voorzieningen die passen bij de individuele behoeften en mogelijkheden van mensen Er worden wetsvoorstellen opgesteld die zowel de WMO als de AWBZ moeten vervangen Deze wetten treden per 1 januari 2015 in werking Met de stijging van het aantal ouderen betekent het dat van meer mensen zal worden gevraagd zich in te zetten voor hun naasten Voorop staat dat mantelzorgers nergens toe verplicht worden en dat het beleid er niet op is gericht mantelzorgers (verplicht) in te zetten voor lijfsgebonden zorg Kans Het is de bedoeling dat gemeenten instellingen en professionals geregeld kijken naar wat clieumlnten en hun sociale netwerk zelf aankunnen en welke formele zorg en ondersteuning in aanvulling daarop nodig is Hierdoor zal meer maatwerk worden geleverd en wordt een mogelijke overbelasting van mantelzorgers eerder in beeld gebracht Kans Gemeenten en aanbieders van zorg en welzijn moeten betere ondersteuning aan mantelzorgers bieden Daarbij moet goed worden geluisterd naar de wensen en behoeften van mantelzorgers (Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013) Bedreiging De persoonlijke verzorging wordt niet overgeheveld naar de gemeenten en dat zorgt ervoor dat er twee systemen blijven bestaan de Wmo- sturing door de gemeenten en de persoonlijke verzorging die in de zorgverzekeringswet blijft en wordt bekostigd door de zorgverzekeraar Daardoor blijven er steeds twee mensen naar de burger gaan de wijkverpleegkundige (via zorgverzekeraar) en iemand van het sociaal team (Wmogemeente) in plaats van eacuteeacuten persoon
13
23 Interne analyse (met ESH-model) De interne analyse is uitgevoerd middels het ESH-model In het ESH-model wordt aandacht besteed aan de structuur van de organisatie hoe de systemen verlopen hoe de managementstijl in elkaar zit wat voor personeel er werkt en hoe deze werken welke cultuur en sfeer er hangt binnen de organisatie en middels welke strategie er gewerkt wordt Dit om een duidelijk beeld te creeumlren over de organisatie en hoe deze werkt Dit model is gekozen omdat het alle facetten van de organisatie aan bod laat komen De informatie die verwerkt is in de het model is verkregen via gesprekken met medewerkers van de gemeente Breda medewerkers van welzijnsorganisaties en woningcorporaties binnen Breda Maar ook via de website van de gemeente Breda en via recente beleidsdocumenten zoals verzilveringBreda meedoenBreda en woonmilieu ouderen De personen waarmee gesproken is zijn terug te vinden in de literatuurlijst
Structuur
Er heerst in Gemeente Breda een open structuur dit is te zien aan dat alle rapporten procedures en
het beleid dat openbaar gemaakt wordt voor iedereen Dit is namelijk allemaal terug te vinden op de
website van de gemeente Breda De houding van het personeel is over het algemeen open
vriendelijk en betrokken Tijdens gesprekken werd er open gesproken over de vorderingen binnen
Breda met betrekking tot beleid en samenwerking met andere partijen binnen de gemeente Er
wordt aangegeven waaraan gewerkt wordt wat anders zou kunnen en wat verbeterd kan worden
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
In de gemeente Breda zijn er verschillende organisaties die werken rondom het langer zelfstandig
thuis wonen van dementie Dit zijn oa stichting WIJ Alzheimer Nederland Breda eo het regionaal
dementie ondersteuningsnetwerk (RDO) steunpunt informele zorg Breda (STIB) en natuurlijk de
gemeente Breda Hieronder staat weergegeven wat er binnen de gemeente bij de verschillende
organisaties wordt georganiseerd rondom het langer zelfstandig thuis wonen
14
Vanuit de gemeente Breda
Er wordt een verschil gemaakt in woonzorgvormen waar binnen Breda mee gewerkt word dat zijn
- Levensloopbestendige woningen
- Nultredenwoningen
- Verzorgd wonen
- Beschermd wonen
Vanuit stichting WIJ lsquoWoon morgen zonder zorgenrsquo is het project van lsquoOuder worden in eigen huisrsquo voor oudere bewoners De insteek zelf (blijven)doen wat je zelf kunt eventueel met de hulp van technische middelen En het heft in eigen hand als het gaat om aanpassingen in huis Wat moet er gebeuren wanneer en hoe En wie kan me daar eventueel bij helpen Deze informatiebijeenkomsten worden door opgeleidde vrijwilligers gegeven Het is bedoeld voor mensen met een eigen huis Dankzij een subsidie van de gemeente kunnen mensen dit kosteloos bijwonen Er is niet een speciaal aanbod gericht op mensen met dementie enof mensen die in een huurwoning wonen Verder organiseert stichting WIJFit-for-life Dit is fitnissen met een groep speciaal voor mensen met dementie Dit wordt georganiseerd in centrum IJpelaar De lessen vinden plaats op elke vrijdag ochtend en kosten per les 4 10 euro Vanuit STIB en de geheugenwinkel Huisbezoeken bij mensen die tussen 75 en 80 jaar Tijdens deze huisbezoeken wordt er gekeken naar alle leefgebieden van de mensen Ook wordt er uitleg gegeven over de zelftesten en worden er folders achter gelaten bij de mensen Verder kunnen mensen met hun vragen en vragen rondom dementie terecht bij de vrijwilligers van de geheugenwinkel Hier kunnen mensen een geheugenkoffer lenen met handige en praktische boeken die helpen bij vragen en antwoord kunnen geven op het langer thuis wonen met dementie Vanuit het Regionaal Dementieondersteuningsnetwerk Er is een website ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers om informatie op te zoeken rondom het langer zelfstandig thuis wonen zie wwwdementiezorgnl Het is een soort waaier waar allerlei voorzieningen diensten en hulpmiddelen onder hangen Vanuit Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland organiseert in heel Nederland het Alzheimercafeacute Dit is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie hun partners hulpverleners en andere belangstellenden Dit wordt eacuteeacuten keer in de maand georganiseerd en de toegang is gratis Hier wordt uitleg gegeven over dementie gekoppeld aan verschillende themarsquos
Systemen Alles wat besproken is wordt vastgelegd in documenten Deze documenten worden op de website van de gemeente geplaatst zodat iedereen op de hoogte is van de nieuwe ontwikkelingen rondom de themarsquos Dit geldt overigens voor alle documenten waarin beleid nieuwe wetten en regels die worden vastgelegd en op de website van de gemeente Breda worden geplaatst
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
7
Hoe ziet deze samenwerking eruit
B Gewenste situatie in kaart brengen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Breda
C Gewenste situatie in praktijk brengen
- Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeente
13 Achtergrond
De gemeente Breda besloot eind 2011 aan de hand van de nota ldquoVerzilveringBreda
uitvoeringsprogramma geschikt wonen voor iedereen(GWI) 2011-2015rdquo een Quickscan te laten
uitvoeren over de stand van zaken en een zoektocht naar mogelijkheden om lokale ondersteuning
van mensen met dementie en hun mantelzorgers te optimaliseren In mei 2012 heeft Dirks Anders
Zorgen (DAZ) de quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo uitgevoerd met het doel om het beleid te
verbeteren en om het draagvlak te verbreden naar welzijn wonen en zorg
De quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo bevat tientallen praktische suggesties Sommige zijn snel realiseerbaar anderen vragen meer tijd en afstemming Goede ondersteuning en zorg voor mensen met dementie en hun naasten kan alleen worden gerealiseerd als alle betrokkenen op eacuteeacuten lijn staan en zich gezamenlijk inzetten Zorgen voor duidelijke informatievoorziening structurele afstemming gebruik maken van elkaars expertise en van elkaar leren zijn de volgende stappen Juist omdat de gemeente zelf geen deel uitmaakt van het zorgdomein kan zij steviger regie voeren op de lsquokantelingrsquo van zorg naar welzijn De gemeente kan samen met de organisaties er zorg voor dragen dat mensen met dementie en hun naasten zoveel mogelijk volwaardig deel kunnen nemen aan de lokale samenleving met een helpende hand wanneer dat nodig is rsquorsquoHoe bereidt de gemeente Breda zich voor op het toenemende aantal ouderen met dementiersquorsquo In het najaar 2012 heeft de gemeente in samenwerking met het Regionaal dementie ondersteuningsnetwerk Breda Alzheimer Nederland en zorgorganisaties aan de hand van de aanbevelingen van de quickscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo een plan van aanpak opgesteld Door middel van het plan van aanpak werd voorgesteld om een pilot wijkgerichte ondersteuning op te zetten In maart 2013 is de gemeente Breda gestart met de uitvoering van het plan van aanpak door middel van de pilot wijkgerichte dementie-ondersteuning Deze pilot liep tot het einde van 2013 De pilot heeft plaatsgevonden in de wijken BoeimeerRuitersbos en BelcrumDoornbos-Linie Er is gekozen voor deze twee wijken omdat in deze wijken de meeste 80 plussers wonen In de ene wijk zijn veel voorzieningen aanwezig en in de andere weinig voorzieningen De gemeente Breda wil kijken of er verschillen zijn in de aanpak van dementie Het doel is het verbeteren van de ondersteuning en zorgverlening aan mensen met dementie en hun mantelzorgers Op basis van de resultaten wordt bepaald of de aanpak ook in andere woongebieden wordt ldquouitgeroldrdquo De vraag vanuit gemeente Breda is om een advies te geven over de invulling van het onderdeel wonen
8
Huidige situatie Breda Van de ruim 173 duizend Bredanaars zijn er 47712 55 jaar en ouder Dit is ruim een kwart van de bevolking Ruim vier op de tien 55-plussers is 55-64 jaar oud drie op de tien is 65-74 jaar en een kwart is ouder (Rapport woonmilieu ouderen 2010 pagina 7) Voor Breda is de prognose dat het aantal van ruim 2600 dementerenden in 2011 zal groeien naar ruim 4600 in 2040 Rekening houdend met het feit dat rondom iemand met dementie gemiddeld drie mensen als mantelzorger intensief betrokken zijn zullen er in 2040 in Breda in totaal ca 19000 mensen met een specifieke behoefte aan ondersteuning en zorg zijn Gedurende het grootste deel van het ziekteverloop (ca 80 van de totale ziekteduur) wonen mensen met dementie thuis(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) 14 Opbouw en aanpak rapport Eerst is er gekeken naar wat er landelijk en stedelijk gebeurt op het gebied van langer zelfstandig thuis wonen voor mensen met dementie en in kaart gebracht wat de cijfers en aantallen zijn van mensen met dementie Dit is gebeurd aan de hand van een literatuurstudie De gebruikte literatuur is terug te vinden in de literatuurlijst Daarna is gekeken naar het beleid van de gemeente Breda en wat er gebeurt in Breda rondom het ouder worden van de burger middels de rapporten verzilveringbreda meedoenbreda en quikscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo Om deze gegevens aan te vullen hebben er gesprekken plaatsgevonden met beleidsadviseurs beleidsmakers en medewerkers van de gemeente Breda stichting WIJ WonenBreburg Alzheimer Nederland en het AnnaFrij huis Aan de hand van modellen is een invulling gegeven aan de externe analyse de interne analyse en aanbevelingen Voor de externe analyse is er een keuze gemaakt voor het DESTEP-model omdat dit model een systematische weergave geeft van actuele themarsquos in de samenleving Voor de interne analyse is er gebruikt gemaakt van het ESH-model omdat dit model het beste een invulling geeft aan de te onderzoeken onderwerpen en past binnen een antwoord vinden op de vraagstelling Om een invulling te kunnen geven aan de interne analyse is er gebruik gemaakt van rapporten uitvoeringsplannen en beleidstukken van de gemeente Breda en zijn er gesprekken gehouden met medewerkers van de gemeente Breda Vervolgens zijn de belangrijkste onderdelen van de externe analyse en interne analyse verwerkt in de SWOT-analyse Dit is een weergave van de sterktes en zwaktes intern en kansen en bedreigingen extern Daaropvolgend is er gekeken of de gemeente in bepaalde onderwerpen kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekkenveranderen Dit is in een confrontatiematrix weergegeven Voortkomend uit deze analyses en matrix zijn er een aantal praktische aanbevelingen gegeven om een invulling te kunnen geven aan het hoofdstuk advies Daarvoor zijn alle belangrijke onderwerpen samen gepakt op landelijk stedelijk en wijkniveau Voor de implementatie van de praktische aanbevelingen is er gekeken naar wat er landelijk al is en hoe de gemeente Breda hier een invulling aan kan geven
9
Hoofdstuk 2 Analyse In hoofdstuk 2 staan de missie visie en belangrijkste doelstellingen van Breda als eerste beschreven Daar op volgend staan de bevindingen van het omschreven stuk beleid De externe analyse is gemaakt vanuit de het DESTEP-model en de interne analyse vanuit het ESH-model De belangrijkste onderdelen van de interne en externe analyse komen samen in de SWOT-analyse 21 Missievisie belangrijkste doelstellingen gemeente Breda rsquorsquo Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruitrsquorsquo Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Bevindingen over missie visie en belangrijkste doelstellingen
Er werken meerdere professionals en vrijwilligers in de stad mee aan de participatie van de mensen
die in Breda wonen Echter werken zij niet op een niveau samen dat ze van elkaar weten waar ze
over de vloer komen Bijvoorbeeld Stichting WIJ werkt met het preventieve huisbezoek 75 jaar en
ouder en werkt de gemeente Breda vanuit de WMO en komt mogelijk bij dezelfde mensen over de
vloer voor misschien wel dezelfde vraag Als hier beter over wordt gecommuniceerd of een
standaard vragenlijst of instrument ontwikkeld zou worden hoeven er niet verschillende mensen
over de vloer te komen Maar het zou ook kunnen dat eacuteeacuten professional al met de vraag van de
burger bezig is en er vervolgens een volgende professional iets signaleert en hier ook mee aan de
slag gaat Hierdoor werken mensen langs elkaar heen
De gemeente Breda wil mensen zolang mogelijk in staat te stellen tot het zelfstandig wonen leven
en meedoen in de maatschappij door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit Dit is voor
iedere burger anders De vraag is dan ook hoe wil de gemeente hier dan op in gaan spelen
Gemeente Breda zoekt naar een manier om mensen langer zelfstandig te laten participeren in de
samenleving Als er gekeken wordt naar onderhoud van de huidige woonomgeving wordt hier op dit
moment weinig mee gedaan Dit komt door de forse bezuinigingen Kunnen de voorgenomen doelen
en besluiten voor aanpassing voorzieningen toegankelijkheid openbare ruimte en veiligheid in deze
zin nog gehandhaafd worden
10
22 Externe analyse
De externe analyse is uitgevoerd middels het DESTEP-model Het DESTEP-model laat de
ontwikkelingen op het gebied van demografie economie sociaal-cultureel technologie ecologie en
politiek-juridisch naar voren komen Met dit model is te zien wat er op deze gebieden aan
ontwikkelingen op de organisatie afkomen Er is gekozen voor het DESTEP-model omdat met dit
model alle facetten die belangrijk zijn voor de externe analyse aan bod laat komen Daarnaast is er
gekeken of de ontwikkelingen een kans of een bedreiging is voor de gemeente Breda
Demografisch De bevolking in Nederland vergrijst in een hoog tempo Niet alleen het aantal ouderen neemt toe maar mensen worden ook steeds ouder Met het stijgen van de jaren nemen kwetsbaarheid en ouderdomsziekten toe Dementie is eacuteeacuten van de meest voorkomende syndromen die voorkomt bij ouderen Volgens cijfers van Alzheimer Nederland hebben er in Nederland ruim 245000 mensen een vorm van dementie De kans op het krijgen van een vorm van dementie is op dit moment 1 op de 5 mensen Van alle mensen ouder dan 65 jaar heeft ruim zeven procent een vorm van dementie Bij mensen boven de 80 jaar is dat zelfs meer dan 20 procent Veel mensen verkeren in het beginstadium en zijn nog niet bekend met de diagnose Naar schatting woont 70 van de mensen met dementie thuis en daarvan woont de helft zonder partner of familielid Steeds meer ouderen zijn van allochtone afkomst Naar schatting vormt deze groep 10 van alle ouderen Deze feiten en cijfers zijn een bedreiging voor de gemeente omdat er op dit moment nog geen geneesmiddel is voor dementie en hierdoor steeds meer mensen te maken zullen hebben met dementie Kans Hoogopgeleide ouderen leven gemiddeld zeven jaar langer en veertien jaar langer zonder lichamelijke beperkingen dan hun laagopgeleide leeftijdsgenoten De ouderen van nu zijn vele malen actiever dan vroeger zo doen ze bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en hebben vaak een eigen huis waar ze graag in willen blijven wonen Bedreiging Daardoor verhuizen ouderen niet of nauwelijks De vergrijzing draagt daardoor bij aan een slechte doorstroming op de woningmarkt Kans Op lange termijn resulteert de vergrijzing in een groot vrijkomend woningaanbod wanneer de babyboomers komen te overlijden of door verhuizing naar een verpleeghuis Hierdoor zullen ze hun woning verlaten waardoor er weer verschuiving plaatsvindt op de woningmarkt Bedreiging Naast de vergrijzing heerst er in Nederland ook een ontgroening Dit betekent dat er naar verhouding weinig babyrsquos worden geboren De gevolgen hiervan zijn dat ouderen langer door moeten werken omdat er minder mensen in de lage leeftijdscategorie 18-65 jaar zich op de arbeidsmarkt bevinden De AOW-leeftijd wordt geleidelijk verhoogd tot 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021 en wordt vervolgens gekoppeld aan de stijging van de levensverwachting Economisch Anno 2014 is er nog steeds sprake van een economische crisis Dit betekent dat er in Nederland minder geld wordt verdient Kans Gemeenten en zorgverzekeraars worden 2015 en 2016 verantwoordelijk voor ouderen en mensen met een beperking die niet in een instelling wonen Het doel is om mensen langer thuis te laten wonen Bedreigingen Vanaf 2015 zal de decentralisatie gepaard gaan met forse bezuinigingen Sinds twee jaar is de gezondheidszorg de grootste kostenpost met bijna 75 miljard euro Dit is 30 van de rijksoverheidsuitgaven Indien deze zorgkosten in het huidige tempo doorgroeit dan zal in 2040 de helft van de rijksvergroting opgaan aan de gezondheidszorg In 2015 zal er 40 procent gekort worden op huishoudelijk hulp aan ouderen Naar schatting zal er 2040 het aantal mensen met dementie in Nederland zijn verdubbeld Deze groei leidt tot oplopende zorgkosten die nu al 4 miljard euro bedragen
11
KansenTijdige diagnostiek interventie en ondersteuning van de mantelzorg leidt tot minder opnames in het verpleeghuis daardoor zal er naar schatting een kostenreductie zijn van 30 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart dan vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar Vanaf 2015 komt euro 200 miljoen extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen aan te trekken Ook wordt euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het opzetten van sociale wijkteams waardoor de noodzakelijke verbinding tussen zorg en welzijn gemaakt kan worden Bedreiging Door het scheiden van wonen en zorg zullen er op lange termijn steeds meer verzorgingshuizen leeg komen te staan Dit komt mogelijk door de te hoge huurprijzen tov de verhuurde woonruimte Mensen kunnen een eengezinswoning voor bijna dezelfde huurprijs huren Dit zorgt mede voor de stagnatie op de woningmarkt Het is lastig om in deze tijd een woning te verkopen Voor nieuwe kopers wordt het bijna onmogelijk gemaakt om een hypotheek te krijgen en daardoor kunnen mensen met beperkingen wanneer dat nodig is hun woning niet verkopen en kunnen daardoor mogelijk niet verhuizen Sociaal-Cultureel Kansen Op dit moment is vindt er een extramuralisering plaats Dit betekent dat verzorgings- en verpleeghuiszorg vervangen wordt door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen in de eigen leefomgeving Ouderen willen en kunnen steeds langer thuis wonen Gemeenten en zorgverzekeraars worden de komende periode verantwoordelijk voor onderdelen van de zorg en ondersteuning die nu nog vanuit de AWBZ-instellingen wordt geleverd De huidige clieumlnten behouden hun recht op zorg in een instelling Voor ouderen met een zware zorgbehoefte blijft instellingszorg beschikbaar Dat geldt ook voor mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking en een zware zorgbehoefte De wijkverpleegkundige kan ervoor zorgen dat er een betere samenwerking tussen zorgverleners ontstaat maar ook tot minder opnames in ziekenhuizen en latere opname in verpleeghuizen Bedreigingen Ondanks deze extramuralisering zullen er in de toekomst meer verpleeghuisbedden nodig zijn omdat het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit Senioren hebben steeds meer eigen vermogen dit geldt dit niet voor de ouderen in de sociale-huursector In deze sector komen meerdere effecten samen de bewoners hebben over het algemeen een lagere opleiding en een lager inkomen dan gemiddeld zijn minder mobiel minder gezond en wonen vaker alleen Al stijgt het aantal ouderen hier niet sterk het aantal kwetsbare ouderen neemt wel toe Volgens cijfers van het deltaplan dementie zijn er in Nederland gemiddeld 300000 mantelzorgers Deze mantelzorgers hebben gedurende 5 jaar gemiddeld 20 uur per week zorg geleverd aan mensen met dementie Daarvan blijkt dat 82 van deze mantelzorgers over belast is of hierop een groot Technologisch De laatste jaren hebben er in Nederland veel ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van technologie voor zelfstandig thuiswonende ouderen met dementie en hun mantelzorgers De technologie richt zich op het verminderen van de zorgvraag door de zelfredzaamheid van de mensen met dementie te vergroten en daarbij de mantelzorger ondersteunen Deze technologie is in drie groepen te verdelen bediening door mensen met dementie zelf bediening door de mantelzorger en automatisch werkende technologie In meerdere onderzoeken word kenbaar gemaakt dat Hoewel technologie de zelfredzaamheid kan bevorderen is er weinig bekend over de effecten ervan voor de mensen met dementie het zorgpersoneel en de zorgorganisatie (Nijhof van Gemert-Pijnen Dohmen amp Seydel 2009) Kansen In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen Voorbeelden van termen van innovaties in de technologie zijn zorgdomotica e-health telecare m-health monitoring zorg op afstand telemedicine amient intelligence slimme woningen sensor-based networks en elektronische zorg Internet is de afgelopen 20 jaar snel ontwikkeld Er is veel informatie te verkrijgen via internet als het gaat over het langer zelfstandig thuis wonen en het ziektebeeld dementie
12
Bedreiging Volgens cijfers van het cbs gebruikte er in 2012 eacuteeacuten op de drie 75-plussers internet Meer mannen dan vrouwen in deze leeftijdsgroep internetten E-mailen en informatie zoeken zijn populair sociale media worden weinig gebruikt terwijl steeds meer dienstverlening en sociale activiteiten online plaats vinden Ecologisch (woonomgeving) De groei van het aantal mensen in Nederland concentreert zich de komende decennia in de stedelijke gebieden Dat zal vooral zijn in de Randstad het gebied dat om de Randstad heen ligt en van Breda via ArnhemNijmegen tot aan Zwolle Bedreigingkans Hier is tot 2040 behoefte aan een uitbreiding van circa 700000 woningen Op korte termijn leidt de vergrijzing tot een sterke toename van de behoefte aan aanpassingen binnen bestaande woningen Op langere termijn komt een groot aantal koopwoningen vrij Kans Een groei van specifieke bevolkingsgroepen zoals ouderen en immigranten kan leiden tot een grotere vraag naar voorzieningen in wijk op het gebied van zorg en welzijn Politiek-juridisch Het kabinet streeft naar een grotere zeggenschap voor de clieumlnt Zorgaanbieders zorgkantoren en verzekeraars moeten samen goede afspraken maken die het belang van de clieumlnt en passende zorg voorop stellen Het persoonsgebondenbudget (pgb) is een instrument om regie te hebben over de eigen zorg en ondersteuning Dit komt ten goede aan de kwaliteit van ondersteuning en zorg en leidt tot innovaties Voor het pgb is in het nieuwe stelsel van de langdurige zorg en ondersteuning een belangrijke rol weggelegd Er zal beter worden gekeken of een pgb een geschikt instrument is De budgethouder moet in staat zijn voldoende regie uit te oefenen over de geboden zorg Gemeenten krijgen een belangrijke rol bij de ondersteuning van mensen in hun zelfredzaamheid maatschappelijke participatie en zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen Kans Gemeenten krijgen de middelen en ruimte om te kunnen zorgen voor goede voorzieningen die passen bij de individuele behoeften en mogelijkheden van mensen Er worden wetsvoorstellen opgesteld die zowel de WMO als de AWBZ moeten vervangen Deze wetten treden per 1 januari 2015 in werking Met de stijging van het aantal ouderen betekent het dat van meer mensen zal worden gevraagd zich in te zetten voor hun naasten Voorop staat dat mantelzorgers nergens toe verplicht worden en dat het beleid er niet op is gericht mantelzorgers (verplicht) in te zetten voor lijfsgebonden zorg Kans Het is de bedoeling dat gemeenten instellingen en professionals geregeld kijken naar wat clieumlnten en hun sociale netwerk zelf aankunnen en welke formele zorg en ondersteuning in aanvulling daarop nodig is Hierdoor zal meer maatwerk worden geleverd en wordt een mogelijke overbelasting van mantelzorgers eerder in beeld gebracht Kans Gemeenten en aanbieders van zorg en welzijn moeten betere ondersteuning aan mantelzorgers bieden Daarbij moet goed worden geluisterd naar de wensen en behoeften van mantelzorgers (Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013) Bedreiging De persoonlijke verzorging wordt niet overgeheveld naar de gemeenten en dat zorgt ervoor dat er twee systemen blijven bestaan de Wmo- sturing door de gemeenten en de persoonlijke verzorging die in de zorgverzekeringswet blijft en wordt bekostigd door de zorgverzekeraar Daardoor blijven er steeds twee mensen naar de burger gaan de wijkverpleegkundige (via zorgverzekeraar) en iemand van het sociaal team (Wmogemeente) in plaats van eacuteeacuten persoon
13
23 Interne analyse (met ESH-model) De interne analyse is uitgevoerd middels het ESH-model In het ESH-model wordt aandacht besteed aan de structuur van de organisatie hoe de systemen verlopen hoe de managementstijl in elkaar zit wat voor personeel er werkt en hoe deze werken welke cultuur en sfeer er hangt binnen de organisatie en middels welke strategie er gewerkt wordt Dit om een duidelijk beeld te creeumlren over de organisatie en hoe deze werkt Dit model is gekozen omdat het alle facetten van de organisatie aan bod laat komen De informatie die verwerkt is in de het model is verkregen via gesprekken met medewerkers van de gemeente Breda medewerkers van welzijnsorganisaties en woningcorporaties binnen Breda Maar ook via de website van de gemeente Breda en via recente beleidsdocumenten zoals verzilveringBreda meedoenBreda en woonmilieu ouderen De personen waarmee gesproken is zijn terug te vinden in de literatuurlijst
Structuur
Er heerst in Gemeente Breda een open structuur dit is te zien aan dat alle rapporten procedures en
het beleid dat openbaar gemaakt wordt voor iedereen Dit is namelijk allemaal terug te vinden op de
website van de gemeente Breda De houding van het personeel is over het algemeen open
vriendelijk en betrokken Tijdens gesprekken werd er open gesproken over de vorderingen binnen
Breda met betrekking tot beleid en samenwerking met andere partijen binnen de gemeente Er
wordt aangegeven waaraan gewerkt wordt wat anders zou kunnen en wat verbeterd kan worden
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
In de gemeente Breda zijn er verschillende organisaties die werken rondom het langer zelfstandig
thuis wonen van dementie Dit zijn oa stichting WIJ Alzheimer Nederland Breda eo het regionaal
dementie ondersteuningsnetwerk (RDO) steunpunt informele zorg Breda (STIB) en natuurlijk de
gemeente Breda Hieronder staat weergegeven wat er binnen de gemeente bij de verschillende
organisaties wordt georganiseerd rondom het langer zelfstandig thuis wonen
14
Vanuit de gemeente Breda
Er wordt een verschil gemaakt in woonzorgvormen waar binnen Breda mee gewerkt word dat zijn
- Levensloopbestendige woningen
- Nultredenwoningen
- Verzorgd wonen
- Beschermd wonen
Vanuit stichting WIJ lsquoWoon morgen zonder zorgenrsquo is het project van lsquoOuder worden in eigen huisrsquo voor oudere bewoners De insteek zelf (blijven)doen wat je zelf kunt eventueel met de hulp van technische middelen En het heft in eigen hand als het gaat om aanpassingen in huis Wat moet er gebeuren wanneer en hoe En wie kan me daar eventueel bij helpen Deze informatiebijeenkomsten worden door opgeleidde vrijwilligers gegeven Het is bedoeld voor mensen met een eigen huis Dankzij een subsidie van de gemeente kunnen mensen dit kosteloos bijwonen Er is niet een speciaal aanbod gericht op mensen met dementie enof mensen die in een huurwoning wonen Verder organiseert stichting WIJFit-for-life Dit is fitnissen met een groep speciaal voor mensen met dementie Dit wordt georganiseerd in centrum IJpelaar De lessen vinden plaats op elke vrijdag ochtend en kosten per les 4 10 euro Vanuit STIB en de geheugenwinkel Huisbezoeken bij mensen die tussen 75 en 80 jaar Tijdens deze huisbezoeken wordt er gekeken naar alle leefgebieden van de mensen Ook wordt er uitleg gegeven over de zelftesten en worden er folders achter gelaten bij de mensen Verder kunnen mensen met hun vragen en vragen rondom dementie terecht bij de vrijwilligers van de geheugenwinkel Hier kunnen mensen een geheugenkoffer lenen met handige en praktische boeken die helpen bij vragen en antwoord kunnen geven op het langer thuis wonen met dementie Vanuit het Regionaal Dementieondersteuningsnetwerk Er is een website ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers om informatie op te zoeken rondom het langer zelfstandig thuis wonen zie wwwdementiezorgnl Het is een soort waaier waar allerlei voorzieningen diensten en hulpmiddelen onder hangen Vanuit Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland organiseert in heel Nederland het Alzheimercafeacute Dit is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie hun partners hulpverleners en andere belangstellenden Dit wordt eacuteeacuten keer in de maand georganiseerd en de toegang is gratis Hier wordt uitleg gegeven over dementie gekoppeld aan verschillende themarsquos
Systemen Alles wat besproken is wordt vastgelegd in documenten Deze documenten worden op de website van de gemeente geplaatst zodat iedereen op de hoogte is van de nieuwe ontwikkelingen rondom de themarsquos Dit geldt overigens voor alle documenten waarin beleid nieuwe wetten en regels die worden vastgelegd en op de website van de gemeente Breda worden geplaatst
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
8
Huidige situatie Breda Van de ruim 173 duizend Bredanaars zijn er 47712 55 jaar en ouder Dit is ruim een kwart van de bevolking Ruim vier op de tien 55-plussers is 55-64 jaar oud drie op de tien is 65-74 jaar en een kwart is ouder (Rapport woonmilieu ouderen 2010 pagina 7) Voor Breda is de prognose dat het aantal van ruim 2600 dementerenden in 2011 zal groeien naar ruim 4600 in 2040 Rekening houdend met het feit dat rondom iemand met dementie gemiddeld drie mensen als mantelzorger intensief betrokken zijn zullen er in 2040 in Breda in totaal ca 19000 mensen met een specifieke behoefte aan ondersteuning en zorg zijn Gedurende het grootste deel van het ziekteverloop (ca 80 van de totale ziekteduur) wonen mensen met dementie thuis(uitvoeringsplan gemeente Breda 2013) 14 Opbouw en aanpak rapport Eerst is er gekeken naar wat er landelijk en stedelijk gebeurt op het gebied van langer zelfstandig thuis wonen voor mensen met dementie en in kaart gebracht wat de cijfers en aantallen zijn van mensen met dementie Dit is gebeurd aan de hand van een literatuurstudie De gebruikte literatuur is terug te vinden in de literatuurlijst Daarna is gekeken naar het beleid van de gemeente Breda en wat er gebeurt in Breda rondom het ouder worden van de burger middels de rapporten verzilveringbreda meedoenbreda en quikscan rsquorsquoDementiebeleid Gemeentenrsquorsquo Om deze gegevens aan te vullen hebben er gesprekken plaatsgevonden met beleidsadviseurs beleidsmakers en medewerkers van de gemeente Breda stichting WIJ WonenBreburg Alzheimer Nederland en het AnnaFrij huis Aan de hand van modellen is een invulling gegeven aan de externe analyse de interne analyse en aanbevelingen Voor de externe analyse is er een keuze gemaakt voor het DESTEP-model omdat dit model een systematische weergave geeft van actuele themarsquos in de samenleving Voor de interne analyse is er gebruikt gemaakt van het ESH-model omdat dit model het beste een invulling geeft aan de te onderzoeken onderwerpen en past binnen een antwoord vinden op de vraagstelling Om een invulling te kunnen geven aan de interne analyse is er gebruik gemaakt van rapporten uitvoeringsplannen en beleidstukken van de gemeente Breda en zijn er gesprekken gehouden met medewerkers van de gemeente Breda Vervolgens zijn de belangrijkste onderdelen van de externe analyse en interne analyse verwerkt in de SWOT-analyse Dit is een weergave van de sterktes en zwaktes intern en kansen en bedreigingen extern Daaropvolgend is er gekeken of de gemeente in bepaalde onderwerpen kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekkenveranderen Dit is in een confrontatiematrix weergegeven Voortkomend uit deze analyses en matrix zijn er een aantal praktische aanbevelingen gegeven om een invulling te kunnen geven aan het hoofdstuk advies Daarvoor zijn alle belangrijke onderwerpen samen gepakt op landelijk stedelijk en wijkniveau Voor de implementatie van de praktische aanbevelingen is er gekeken naar wat er landelijk al is en hoe de gemeente Breda hier een invulling aan kan geven
9
Hoofdstuk 2 Analyse In hoofdstuk 2 staan de missie visie en belangrijkste doelstellingen van Breda als eerste beschreven Daar op volgend staan de bevindingen van het omschreven stuk beleid De externe analyse is gemaakt vanuit de het DESTEP-model en de interne analyse vanuit het ESH-model De belangrijkste onderdelen van de interne en externe analyse komen samen in de SWOT-analyse 21 Missievisie belangrijkste doelstellingen gemeente Breda rsquorsquo Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruitrsquorsquo Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Bevindingen over missie visie en belangrijkste doelstellingen
Er werken meerdere professionals en vrijwilligers in de stad mee aan de participatie van de mensen
die in Breda wonen Echter werken zij niet op een niveau samen dat ze van elkaar weten waar ze
over de vloer komen Bijvoorbeeld Stichting WIJ werkt met het preventieve huisbezoek 75 jaar en
ouder en werkt de gemeente Breda vanuit de WMO en komt mogelijk bij dezelfde mensen over de
vloer voor misschien wel dezelfde vraag Als hier beter over wordt gecommuniceerd of een
standaard vragenlijst of instrument ontwikkeld zou worden hoeven er niet verschillende mensen
over de vloer te komen Maar het zou ook kunnen dat eacuteeacuten professional al met de vraag van de
burger bezig is en er vervolgens een volgende professional iets signaleert en hier ook mee aan de
slag gaat Hierdoor werken mensen langs elkaar heen
De gemeente Breda wil mensen zolang mogelijk in staat te stellen tot het zelfstandig wonen leven
en meedoen in de maatschappij door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit Dit is voor
iedere burger anders De vraag is dan ook hoe wil de gemeente hier dan op in gaan spelen
Gemeente Breda zoekt naar een manier om mensen langer zelfstandig te laten participeren in de
samenleving Als er gekeken wordt naar onderhoud van de huidige woonomgeving wordt hier op dit
moment weinig mee gedaan Dit komt door de forse bezuinigingen Kunnen de voorgenomen doelen
en besluiten voor aanpassing voorzieningen toegankelijkheid openbare ruimte en veiligheid in deze
zin nog gehandhaafd worden
10
22 Externe analyse
De externe analyse is uitgevoerd middels het DESTEP-model Het DESTEP-model laat de
ontwikkelingen op het gebied van demografie economie sociaal-cultureel technologie ecologie en
politiek-juridisch naar voren komen Met dit model is te zien wat er op deze gebieden aan
ontwikkelingen op de organisatie afkomen Er is gekozen voor het DESTEP-model omdat met dit
model alle facetten die belangrijk zijn voor de externe analyse aan bod laat komen Daarnaast is er
gekeken of de ontwikkelingen een kans of een bedreiging is voor de gemeente Breda
Demografisch De bevolking in Nederland vergrijst in een hoog tempo Niet alleen het aantal ouderen neemt toe maar mensen worden ook steeds ouder Met het stijgen van de jaren nemen kwetsbaarheid en ouderdomsziekten toe Dementie is eacuteeacuten van de meest voorkomende syndromen die voorkomt bij ouderen Volgens cijfers van Alzheimer Nederland hebben er in Nederland ruim 245000 mensen een vorm van dementie De kans op het krijgen van een vorm van dementie is op dit moment 1 op de 5 mensen Van alle mensen ouder dan 65 jaar heeft ruim zeven procent een vorm van dementie Bij mensen boven de 80 jaar is dat zelfs meer dan 20 procent Veel mensen verkeren in het beginstadium en zijn nog niet bekend met de diagnose Naar schatting woont 70 van de mensen met dementie thuis en daarvan woont de helft zonder partner of familielid Steeds meer ouderen zijn van allochtone afkomst Naar schatting vormt deze groep 10 van alle ouderen Deze feiten en cijfers zijn een bedreiging voor de gemeente omdat er op dit moment nog geen geneesmiddel is voor dementie en hierdoor steeds meer mensen te maken zullen hebben met dementie Kans Hoogopgeleide ouderen leven gemiddeld zeven jaar langer en veertien jaar langer zonder lichamelijke beperkingen dan hun laagopgeleide leeftijdsgenoten De ouderen van nu zijn vele malen actiever dan vroeger zo doen ze bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en hebben vaak een eigen huis waar ze graag in willen blijven wonen Bedreiging Daardoor verhuizen ouderen niet of nauwelijks De vergrijzing draagt daardoor bij aan een slechte doorstroming op de woningmarkt Kans Op lange termijn resulteert de vergrijzing in een groot vrijkomend woningaanbod wanneer de babyboomers komen te overlijden of door verhuizing naar een verpleeghuis Hierdoor zullen ze hun woning verlaten waardoor er weer verschuiving plaatsvindt op de woningmarkt Bedreiging Naast de vergrijzing heerst er in Nederland ook een ontgroening Dit betekent dat er naar verhouding weinig babyrsquos worden geboren De gevolgen hiervan zijn dat ouderen langer door moeten werken omdat er minder mensen in de lage leeftijdscategorie 18-65 jaar zich op de arbeidsmarkt bevinden De AOW-leeftijd wordt geleidelijk verhoogd tot 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021 en wordt vervolgens gekoppeld aan de stijging van de levensverwachting Economisch Anno 2014 is er nog steeds sprake van een economische crisis Dit betekent dat er in Nederland minder geld wordt verdient Kans Gemeenten en zorgverzekeraars worden 2015 en 2016 verantwoordelijk voor ouderen en mensen met een beperking die niet in een instelling wonen Het doel is om mensen langer thuis te laten wonen Bedreigingen Vanaf 2015 zal de decentralisatie gepaard gaan met forse bezuinigingen Sinds twee jaar is de gezondheidszorg de grootste kostenpost met bijna 75 miljard euro Dit is 30 van de rijksoverheidsuitgaven Indien deze zorgkosten in het huidige tempo doorgroeit dan zal in 2040 de helft van de rijksvergroting opgaan aan de gezondheidszorg In 2015 zal er 40 procent gekort worden op huishoudelijk hulp aan ouderen Naar schatting zal er 2040 het aantal mensen met dementie in Nederland zijn verdubbeld Deze groei leidt tot oplopende zorgkosten die nu al 4 miljard euro bedragen
11
KansenTijdige diagnostiek interventie en ondersteuning van de mantelzorg leidt tot minder opnames in het verpleeghuis daardoor zal er naar schatting een kostenreductie zijn van 30 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart dan vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar Vanaf 2015 komt euro 200 miljoen extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen aan te trekken Ook wordt euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het opzetten van sociale wijkteams waardoor de noodzakelijke verbinding tussen zorg en welzijn gemaakt kan worden Bedreiging Door het scheiden van wonen en zorg zullen er op lange termijn steeds meer verzorgingshuizen leeg komen te staan Dit komt mogelijk door de te hoge huurprijzen tov de verhuurde woonruimte Mensen kunnen een eengezinswoning voor bijna dezelfde huurprijs huren Dit zorgt mede voor de stagnatie op de woningmarkt Het is lastig om in deze tijd een woning te verkopen Voor nieuwe kopers wordt het bijna onmogelijk gemaakt om een hypotheek te krijgen en daardoor kunnen mensen met beperkingen wanneer dat nodig is hun woning niet verkopen en kunnen daardoor mogelijk niet verhuizen Sociaal-Cultureel Kansen Op dit moment is vindt er een extramuralisering plaats Dit betekent dat verzorgings- en verpleeghuiszorg vervangen wordt door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen in de eigen leefomgeving Ouderen willen en kunnen steeds langer thuis wonen Gemeenten en zorgverzekeraars worden de komende periode verantwoordelijk voor onderdelen van de zorg en ondersteuning die nu nog vanuit de AWBZ-instellingen wordt geleverd De huidige clieumlnten behouden hun recht op zorg in een instelling Voor ouderen met een zware zorgbehoefte blijft instellingszorg beschikbaar Dat geldt ook voor mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking en een zware zorgbehoefte De wijkverpleegkundige kan ervoor zorgen dat er een betere samenwerking tussen zorgverleners ontstaat maar ook tot minder opnames in ziekenhuizen en latere opname in verpleeghuizen Bedreigingen Ondanks deze extramuralisering zullen er in de toekomst meer verpleeghuisbedden nodig zijn omdat het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit Senioren hebben steeds meer eigen vermogen dit geldt dit niet voor de ouderen in de sociale-huursector In deze sector komen meerdere effecten samen de bewoners hebben over het algemeen een lagere opleiding en een lager inkomen dan gemiddeld zijn minder mobiel minder gezond en wonen vaker alleen Al stijgt het aantal ouderen hier niet sterk het aantal kwetsbare ouderen neemt wel toe Volgens cijfers van het deltaplan dementie zijn er in Nederland gemiddeld 300000 mantelzorgers Deze mantelzorgers hebben gedurende 5 jaar gemiddeld 20 uur per week zorg geleverd aan mensen met dementie Daarvan blijkt dat 82 van deze mantelzorgers over belast is of hierop een groot Technologisch De laatste jaren hebben er in Nederland veel ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van technologie voor zelfstandig thuiswonende ouderen met dementie en hun mantelzorgers De technologie richt zich op het verminderen van de zorgvraag door de zelfredzaamheid van de mensen met dementie te vergroten en daarbij de mantelzorger ondersteunen Deze technologie is in drie groepen te verdelen bediening door mensen met dementie zelf bediening door de mantelzorger en automatisch werkende technologie In meerdere onderzoeken word kenbaar gemaakt dat Hoewel technologie de zelfredzaamheid kan bevorderen is er weinig bekend over de effecten ervan voor de mensen met dementie het zorgpersoneel en de zorgorganisatie (Nijhof van Gemert-Pijnen Dohmen amp Seydel 2009) Kansen In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen Voorbeelden van termen van innovaties in de technologie zijn zorgdomotica e-health telecare m-health monitoring zorg op afstand telemedicine amient intelligence slimme woningen sensor-based networks en elektronische zorg Internet is de afgelopen 20 jaar snel ontwikkeld Er is veel informatie te verkrijgen via internet als het gaat over het langer zelfstandig thuis wonen en het ziektebeeld dementie
12
Bedreiging Volgens cijfers van het cbs gebruikte er in 2012 eacuteeacuten op de drie 75-plussers internet Meer mannen dan vrouwen in deze leeftijdsgroep internetten E-mailen en informatie zoeken zijn populair sociale media worden weinig gebruikt terwijl steeds meer dienstverlening en sociale activiteiten online plaats vinden Ecologisch (woonomgeving) De groei van het aantal mensen in Nederland concentreert zich de komende decennia in de stedelijke gebieden Dat zal vooral zijn in de Randstad het gebied dat om de Randstad heen ligt en van Breda via ArnhemNijmegen tot aan Zwolle Bedreigingkans Hier is tot 2040 behoefte aan een uitbreiding van circa 700000 woningen Op korte termijn leidt de vergrijzing tot een sterke toename van de behoefte aan aanpassingen binnen bestaande woningen Op langere termijn komt een groot aantal koopwoningen vrij Kans Een groei van specifieke bevolkingsgroepen zoals ouderen en immigranten kan leiden tot een grotere vraag naar voorzieningen in wijk op het gebied van zorg en welzijn Politiek-juridisch Het kabinet streeft naar een grotere zeggenschap voor de clieumlnt Zorgaanbieders zorgkantoren en verzekeraars moeten samen goede afspraken maken die het belang van de clieumlnt en passende zorg voorop stellen Het persoonsgebondenbudget (pgb) is een instrument om regie te hebben over de eigen zorg en ondersteuning Dit komt ten goede aan de kwaliteit van ondersteuning en zorg en leidt tot innovaties Voor het pgb is in het nieuwe stelsel van de langdurige zorg en ondersteuning een belangrijke rol weggelegd Er zal beter worden gekeken of een pgb een geschikt instrument is De budgethouder moet in staat zijn voldoende regie uit te oefenen over de geboden zorg Gemeenten krijgen een belangrijke rol bij de ondersteuning van mensen in hun zelfredzaamheid maatschappelijke participatie en zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen Kans Gemeenten krijgen de middelen en ruimte om te kunnen zorgen voor goede voorzieningen die passen bij de individuele behoeften en mogelijkheden van mensen Er worden wetsvoorstellen opgesteld die zowel de WMO als de AWBZ moeten vervangen Deze wetten treden per 1 januari 2015 in werking Met de stijging van het aantal ouderen betekent het dat van meer mensen zal worden gevraagd zich in te zetten voor hun naasten Voorop staat dat mantelzorgers nergens toe verplicht worden en dat het beleid er niet op is gericht mantelzorgers (verplicht) in te zetten voor lijfsgebonden zorg Kans Het is de bedoeling dat gemeenten instellingen en professionals geregeld kijken naar wat clieumlnten en hun sociale netwerk zelf aankunnen en welke formele zorg en ondersteuning in aanvulling daarop nodig is Hierdoor zal meer maatwerk worden geleverd en wordt een mogelijke overbelasting van mantelzorgers eerder in beeld gebracht Kans Gemeenten en aanbieders van zorg en welzijn moeten betere ondersteuning aan mantelzorgers bieden Daarbij moet goed worden geluisterd naar de wensen en behoeften van mantelzorgers (Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013) Bedreiging De persoonlijke verzorging wordt niet overgeheveld naar de gemeenten en dat zorgt ervoor dat er twee systemen blijven bestaan de Wmo- sturing door de gemeenten en de persoonlijke verzorging die in de zorgverzekeringswet blijft en wordt bekostigd door de zorgverzekeraar Daardoor blijven er steeds twee mensen naar de burger gaan de wijkverpleegkundige (via zorgverzekeraar) en iemand van het sociaal team (Wmogemeente) in plaats van eacuteeacuten persoon
13
23 Interne analyse (met ESH-model) De interne analyse is uitgevoerd middels het ESH-model In het ESH-model wordt aandacht besteed aan de structuur van de organisatie hoe de systemen verlopen hoe de managementstijl in elkaar zit wat voor personeel er werkt en hoe deze werken welke cultuur en sfeer er hangt binnen de organisatie en middels welke strategie er gewerkt wordt Dit om een duidelijk beeld te creeumlren over de organisatie en hoe deze werkt Dit model is gekozen omdat het alle facetten van de organisatie aan bod laat komen De informatie die verwerkt is in de het model is verkregen via gesprekken met medewerkers van de gemeente Breda medewerkers van welzijnsorganisaties en woningcorporaties binnen Breda Maar ook via de website van de gemeente Breda en via recente beleidsdocumenten zoals verzilveringBreda meedoenBreda en woonmilieu ouderen De personen waarmee gesproken is zijn terug te vinden in de literatuurlijst
Structuur
Er heerst in Gemeente Breda een open structuur dit is te zien aan dat alle rapporten procedures en
het beleid dat openbaar gemaakt wordt voor iedereen Dit is namelijk allemaal terug te vinden op de
website van de gemeente Breda De houding van het personeel is over het algemeen open
vriendelijk en betrokken Tijdens gesprekken werd er open gesproken over de vorderingen binnen
Breda met betrekking tot beleid en samenwerking met andere partijen binnen de gemeente Er
wordt aangegeven waaraan gewerkt wordt wat anders zou kunnen en wat verbeterd kan worden
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
In de gemeente Breda zijn er verschillende organisaties die werken rondom het langer zelfstandig
thuis wonen van dementie Dit zijn oa stichting WIJ Alzheimer Nederland Breda eo het regionaal
dementie ondersteuningsnetwerk (RDO) steunpunt informele zorg Breda (STIB) en natuurlijk de
gemeente Breda Hieronder staat weergegeven wat er binnen de gemeente bij de verschillende
organisaties wordt georganiseerd rondom het langer zelfstandig thuis wonen
14
Vanuit de gemeente Breda
Er wordt een verschil gemaakt in woonzorgvormen waar binnen Breda mee gewerkt word dat zijn
- Levensloopbestendige woningen
- Nultredenwoningen
- Verzorgd wonen
- Beschermd wonen
Vanuit stichting WIJ lsquoWoon morgen zonder zorgenrsquo is het project van lsquoOuder worden in eigen huisrsquo voor oudere bewoners De insteek zelf (blijven)doen wat je zelf kunt eventueel met de hulp van technische middelen En het heft in eigen hand als het gaat om aanpassingen in huis Wat moet er gebeuren wanneer en hoe En wie kan me daar eventueel bij helpen Deze informatiebijeenkomsten worden door opgeleidde vrijwilligers gegeven Het is bedoeld voor mensen met een eigen huis Dankzij een subsidie van de gemeente kunnen mensen dit kosteloos bijwonen Er is niet een speciaal aanbod gericht op mensen met dementie enof mensen die in een huurwoning wonen Verder organiseert stichting WIJFit-for-life Dit is fitnissen met een groep speciaal voor mensen met dementie Dit wordt georganiseerd in centrum IJpelaar De lessen vinden plaats op elke vrijdag ochtend en kosten per les 4 10 euro Vanuit STIB en de geheugenwinkel Huisbezoeken bij mensen die tussen 75 en 80 jaar Tijdens deze huisbezoeken wordt er gekeken naar alle leefgebieden van de mensen Ook wordt er uitleg gegeven over de zelftesten en worden er folders achter gelaten bij de mensen Verder kunnen mensen met hun vragen en vragen rondom dementie terecht bij de vrijwilligers van de geheugenwinkel Hier kunnen mensen een geheugenkoffer lenen met handige en praktische boeken die helpen bij vragen en antwoord kunnen geven op het langer thuis wonen met dementie Vanuit het Regionaal Dementieondersteuningsnetwerk Er is een website ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers om informatie op te zoeken rondom het langer zelfstandig thuis wonen zie wwwdementiezorgnl Het is een soort waaier waar allerlei voorzieningen diensten en hulpmiddelen onder hangen Vanuit Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland organiseert in heel Nederland het Alzheimercafeacute Dit is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie hun partners hulpverleners en andere belangstellenden Dit wordt eacuteeacuten keer in de maand georganiseerd en de toegang is gratis Hier wordt uitleg gegeven over dementie gekoppeld aan verschillende themarsquos
Systemen Alles wat besproken is wordt vastgelegd in documenten Deze documenten worden op de website van de gemeente geplaatst zodat iedereen op de hoogte is van de nieuwe ontwikkelingen rondom de themarsquos Dit geldt overigens voor alle documenten waarin beleid nieuwe wetten en regels die worden vastgelegd en op de website van de gemeente Breda worden geplaatst
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
9
Hoofdstuk 2 Analyse In hoofdstuk 2 staan de missie visie en belangrijkste doelstellingen van Breda als eerste beschreven Daar op volgend staan de bevindingen van het omschreven stuk beleid De externe analyse is gemaakt vanuit de het DESTEP-model en de interne analyse vanuit het ESH-model De belangrijkste onderdelen van de interne en externe analyse komen samen in de SWOT-analyse 21 Missievisie belangrijkste doelstellingen gemeente Breda rsquorsquo Hoe ziet het huidige dementie- beleid in de gemeente Breda eruitrsquorsquo Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Bevindingen over missie visie en belangrijkste doelstellingen
Er werken meerdere professionals en vrijwilligers in de stad mee aan de participatie van de mensen
die in Breda wonen Echter werken zij niet op een niveau samen dat ze van elkaar weten waar ze
over de vloer komen Bijvoorbeeld Stichting WIJ werkt met het preventieve huisbezoek 75 jaar en
ouder en werkt de gemeente Breda vanuit de WMO en komt mogelijk bij dezelfde mensen over de
vloer voor misschien wel dezelfde vraag Als hier beter over wordt gecommuniceerd of een
standaard vragenlijst of instrument ontwikkeld zou worden hoeven er niet verschillende mensen
over de vloer te komen Maar het zou ook kunnen dat eacuteeacuten professional al met de vraag van de
burger bezig is en er vervolgens een volgende professional iets signaleert en hier ook mee aan de
slag gaat Hierdoor werken mensen langs elkaar heen
De gemeente Breda wil mensen zolang mogelijk in staat te stellen tot het zelfstandig wonen leven
en meedoen in de maatschappij door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit Dit is voor
iedere burger anders De vraag is dan ook hoe wil de gemeente hier dan op in gaan spelen
Gemeente Breda zoekt naar een manier om mensen langer zelfstandig te laten participeren in de
samenleving Als er gekeken wordt naar onderhoud van de huidige woonomgeving wordt hier op dit
moment weinig mee gedaan Dit komt door de forse bezuinigingen Kunnen de voorgenomen doelen
en besluiten voor aanpassing voorzieningen toegankelijkheid openbare ruimte en veiligheid in deze
zin nog gehandhaafd worden
10
22 Externe analyse
De externe analyse is uitgevoerd middels het DESTEP-model Het DESTEP-model laat de
ontwikkelingen op het gebied van demografie economie sociaal-cultureel technologie ecologie en
politiek-juridisch naar voren komen Met dit model is te zien wat er op deze gebieden aan
ontwikkelingen op de organisatie afkomen Er is gekozen voor het DESTEP-model omdat met dit
model alle facetten die belangrijk zijn voor de externe analyse aan bod laat komen Daarnaast is er
gekeken of de ontwikkelingen een kans of een bedreiging is voor de gemeente Breda
Demografisch De bevolking in Nederland vergrijst in een hoog tempo Niet alleen het aantal ouderen neemt toe maar mensen worden ook steeds ouder Met het stijgen van de jaren nemen kwetsbaarheid en ouderdomsziekten toe Dementie is eacuteeacuten van de meest voorkomende syndromen die voorkomt bij ouderen Volgens cijfers van Alzheimer Nederland hebben er in Nederland ruim 245000 mensen een vorm van dementie De kans op het krijgen van een vorm van dementie is op dit moment 1 op de 5 mensen Van alle mensen ouder dan 65 jaar heeft ruim zeven procent een vorm van dementie Bij mensen boven de 80 jaar is dat zelfs meer dan 20 procent Veel mensen verkeren in het beginstadium en zijn nog niet bekend met de diagnose Naar schatting woont 70 van de mensen met dementie thuis en daarvan woont de helft zonder partner of familielid Steeds meer ouderen zijn van allochtone afkomst Naar schatting vormt deze groep 10 van alle ouderen Deze feiten en cijfers zijn een bedreiging voor de gemeente omdat er op dit moment nog geen geneesmiddel is voor dementie en hierdoor steeds meer mensen te maken zullen hebben met dementie Kans Hoogopgeleide ouderen leven gemiddeld zeven jaar langer en veertien jaar langer zonder lichamelijke beperkingen dan hun laagopgeleide leeftijdsgenoten De ouderen van nu zijn vele malen actiever dan vroeger zo doen ze bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en hebben vaak een eigen huis waar ze graag in willen blijven wonen Bedreiging Daardoor verhuizen ouderen niet of nauwelijks De vergrijzing draagt daardoor bij aan een slechte doorstroming op de woningmarkt Kans Op lange termijn resulteert de vergrijzing in een groot vrijkomend woningaanbod wanneer de babyboomers komen te overlijden of door verhuizing naar een verpleeghuis Hierdoor zullen ze hun woning verlaten waardoor er weer verschuiving plaatsvindt op de woningmarkt Bedreiging Naast de vergrijzing heerst er in Nederland ook een ontgroening Dit betekent dat er naar verhouding weinig babyrsquos worden geboren De gevolgen hiervan zijn dat ouderen langer door moeten werken omdat er minder mensen in de lage leeftijdscategorie 18-65 jaar zich op de arbeidsmarkt bevinden De AOW-leeftijd wordt geleidelijk verhoogd tot 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021 en wordt vervolgens gekoppeld aan de stijging van de levensverwachting Economisch Anno 2014 is er nog steeds sprake van een economische crisis Dit betekent dat er in Nederland minder geld wordt verdient Kans Gemeenten en zorgverzekeraars worden 2015 en 2016 verantwoordelijk voor ouderen en mensen met een beperking die niet in een instelling wonen Het doel is om mensen langer thuis te laten wonen Bedreigingen Vanaf 2015 zal de decentralisatie gepaard gaan met forse bezuinigingen Sinds twee jaar is de gezondheidszorg de grootste kostenpost met bijna 75 miljard euro Dit is 30 van de rijksoverheidsuitgaven Indien deze zorgkosten in het huidige tempo doorgroeit dan zal in 2040 de helft van de rijksvergroting opgaan aan de gezondheidszorg In 2015 zal er 40 procent gekort worden op huishoudelijk hulp aan ouderen Naar schatting zal er 2040 het aantal mensen met dementie in Nederland zijn verdubbeld Deze groei leidt tot oplopende zorgkosten die nu al 4 miljard euro bedragen
11
KansenTijdige diagnostiek interventie en ondersteuning van de mantelzorg leidt tot minder opnames in het verpleeghuis daardoor zal er naar schatting een kostenreductie zijn van 30 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart dan vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar Vanaf 2015 komt euro 200 miljoen extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen aan te trekken Ook wordt euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het opzetten van sociale wijkteams waardoor de noodzakelijke verbinding tussen zorg en welzijn gemaakt kan worden Bedreiging Door het scheiden van wonen en zorg zullen er op lange termijn steeds meer verzorgingshuizen leeg komen te staan Dit komt mogelijk door de te hoge huurprijzen tov de verhuurde woonruimte Mensen kunnen een eengezinswoning voor bijna dezelfde huurprijs huren Dit zorgt mede voor de stagnatie op de woningmarkt Het is lastig om in deze tijd een woning te verkopen Voor nieuwe kopers wordt het bijna onmogelijk gemaakt om een hypotheek te krijgen en daardoor kunnen mensen met beperkingen wanneer dat nodig is hun woning niet verkopen en kunnen daardoor mogelijk niet verhuizen Sociaal-Cultureel Kansen Op dit moment is vindt er een extramuralisering plaats Dit betekent dat verzorgings- en verpleeghuiszorg vervangen wordt door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen in de eigen leefomgeving Ouderen willen en kunnen steeds langer thuis wonen Gemeenten en zorgverzekeraars worden de komende periode verantwoordelijk voor onderdelen van de zorg en ondersteuning die nu nog vanuit de AWBZ-instellingen wordt geleverd De huidige clieumlnten behouden hun recht op zorg in een instelling Voor ouderen met een zware zorgbehoefte blijft instellingszorg beschikbaar Dat geldt ook voor mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking en een zware zorgbehoefte De wijkverpleegkundige kan ervoor zorgen dat er een betere samenwerking tussen zorgverleners ontstaat maar ook tot minder opnames in ziekenhuizen en latere opname in verpleeghuizen Bedreigingen Ondanks deze extramuralisering zullen er in de toekomst meer verpleeghuisbedden nodig zijn omdat het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit Senioren hebben steeds meer eigen vermogen dit geldt dit niet voor de ouderen in de sociale-huursector In deze sector komen meerdere effecten samen de bewoners hebben over het algemeen een lagere opleiding en een lager inkomen dan gemiddeld zijn minder mobiel minder gezond en wonen vaker alleen Al stijgt het aantal ouderen hier niet sterk het aantal kwetsbare ouderen neemt wel toe Volgens cijfers van het deltaplan dementie zijn er in Nederland gemiddeld 300000 mantelzorgers Deze mantelzorgers hebben gedurende 5 jaar gemiddeld 20 uur per week zorg geleverd aan mensen met dementie Daarvan blijkt dat 82 van deze mantelzorgers over belast is of hierop een groot Technologisch De laatste jaren hebben er in Nederland veel ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van technologie voor zelfstandig thuiswonende ouderen met dementie en hun mantelzorgers De technologie richt zich op het verminderen van de zorgvraag door de zelfredzaamheid van de mensen met dementie te vergroten en daarbij de mantelzorger ondersteunen Deze technologie is in drie groepen te verdelen bediening door mensen met dementie zelf bediening door de mantelzorger en automatisch werkende technologie In meerdere onderzoeken word kenbaar gemaakt dat Hoewel technologie de zelfredzaamheid kan bevorderen is er weinig bekend over de effecten ervan voor de mensen met dementie het zorgpersoneel en de zorgorganisatie (Nijhof van Gemert-Pijnen Dohmen amp Seydel 2009) Kansen In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen Voorbeelden van termen van innovaties in de technologie zijn zorgdomotica e-health telecare m-health monitoring zorg op afstand telemedicine amient intelligence slimme woningen sensor-based networks en elektronische zorg Internet is de afgelopen 20 jaar snel ontwikkeld Er is veel informatie te verkrijgen via internet als het gaat over het langer zelfstandig thuis wonen en het ziektebeeld dementie
12
Bedreiging Volgens cijfers van het cbs gebruikte er in 2012 eacuteeacuten op de drie 75-plussers internet Meer mannen dan vrouwen in deze leeftijdsgroep internetten E-mailen en informatie zoeken zijn populair sociale media worden weinig gebruikt terwijl steeds meer dienstverlening en sociale activiteiten online plaats vinden Ecologisch (woonomgeving) De groei van het aantal mensen in Nederland concentreert zich de komende decennia in de stedelijke gebieden Dat zal vooral zijn in de Randstad het gebied dat om de Randstad heen ligt en van Breda via ArnhemNijmegen tot aan Zwolle Bedreigingkans Hier is tot 2040 behoefte aan een uitbreiding van circa 700000 woningen Op korte termijn leidt de vergrijzing tot een sterke toename van de behoefte aan aanpassingen binnen bestaande woningen Op langere termijn komt een groot aantal koopwoningen vrij Kans Een groei van specifieke bevolkingsgroepen zoals ouderen en immigranten kan leiden tot een grotere vraag naar voorzieningen in wijk op het gebied van zorg en welzijn Politiek-juridisch Het kabinet streeft naar een grotere zeggenschap voor de clieumlnt Zorgaanbieders zorgkantoren en verzekeraars moeten samen goede afspraken maken die het belang van de clieumlnt en passende zorg voorop stellen Het persoonsgebondenbudget (pgb) is een instrument om regie te hebben over de eigen zorg en ondersteuning Dit komt ten goede aan de kwaliteit van ondersteuning en zorg en leidt tot innovaties Voor het pgb is in het nieuwe stelsel van de langdurige zorg en ondersteuning een belangrijke rol weggelegd Er zal beter worden gekeken of een pgb een geschikt instrument is De budgethouder moet in staat zijn voldoende regie uit te oefenen over de geboden zorg Gemeenten krijgen een belangrijke rol bij de ondersteuning van mensen in hun zelfredzaamheid maatschappelijke participatie en zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen Kans Gemeenten krijgen de middelen en ruimte om te kunnen zorgen voor goede voorzieningen die passen bij de individuele behoeften en mogelijkheden van mensen Er worden wetsvoorstellen opgesteld die zowel de WMO als de AWBZ moeten vervangen Deze wetten treden per 1 januari 2015 in werking Met de stijging van het aantal ouderen betekent het dat van meer mensen zal worden gevraagd zich in te zetten voor hun naasten Voorop staat dat mantelzorgers nergens toe verplicht worden en dat het beleid er niet op is gericht mantelzorgers (verplicht) in te zetten voor lijfsgebonden zorg Kans Het is de bedoeling dat gemeenten instellingen en professionals geregeld kijken naar wat clieumlnten en hun sociale netwerk zelf aankunnen en welke formele zorg en ondersteuning in aanvulling daarop nodig is Hierdoor zal meer maatwerk worden geleverd en wordt een mogelijke overbelasting van mantelzorgers eerder in beeld gebracht Kans Gemeenten en aanbieders van zorg en welzijn moeten betere ondersteuning aan mantelzorgers bieden Daarbij moet goed worden geluisterd naar de wensen en behoeften van mantelzorgers (Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013) Bedreiging De persoonlijke verzorging wordt niet overgeheveld naar de gemeenten en dat zorgt ervoor dat er twee systemen blijven bestaan de Wmo- sturing door de gemeenten en de persoonlijke verzorging die in de zorgverzekeringswet blijft en wordt bekostigd door de zorgverzekeraar Daardoor blijven er steeds twee mensen naar de burger gaan de wijkverpleegkundige (via zorgverzekeraar) en iemand van het sociaal team (Wmogemeente) in plaats van eacuteeacuten persoon
13
23 Interne analyse (met ESH-model) De interne analyse is uitgevoerd middels het ESH-model In het ESH-model wordt aandacht besteed aan de structuur van de organisatie hoe de systemen verlopen hoe de managementstijl in elkaar zit wat voor personeel er werkt en hoe deze werken welke cultuur en sfeer er hangt binnen de organisatie en middels welke strategie er gewerkt wordt Dit om een duidelijk beeld te creeumlren over de organisatie en hoe deze werkt Dit model is gekozen omdat het alle facetten van de organisatie aan bod laat komen De informatie die verwerkt is in de het model is verkregen via gesprekken met medewerkers van de gemeente Breda medewerkers van welzijnsorganisaties en woningcorporaties binnen Breda Maar ook via de website van de gemeente Breda en via recente beleidsdocumenten zoals verzilveringBreda meedoenBreda en woonmilieu ouderen De personen waarmee gesproken is zijn terug te vinden in de literatuurlijst
Structuur
Er heerst in Gemeente Breda een open structuur dit is te zien aan dat alle rapporten procedures en
het beleid dat openbaar gemaakt wordt voor iedereen Dit is namelijk allemaal terug te vinden op de
website van de gemeente Breda De houding van het personeel is over het algemeen open
vriendelijk en betrokken Tijdens gesprekken werd er open gesproken over de vorderingen binnen
Breda met betrekking tot beleid en samenwerking met andere partijen binnen de gemeente Er
wordt aangegeven waaraan gewerkt wordt wat anders zou kunnen en wat verbeterd kan worden
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
In de gemeente Breda zijn er verschillende organisaties die werken rondom het langer zelfstandig
thuis wonen van dementie Dit zijn oa stichting WIJ Alzheimer Nederland Breda eo het regionaal
dementie ondersteuningsnetwerk (RDO) steunpunt informele zorg Breda (STIB) en natuurlijk de
gemeente Breda Hieronder staat weergegeven wat er binnen de gemeente bij de verschillende
organisaties wordt georganiseerd rondom het langer zelfstandig thuis wonen
14
Vanuit de gemeente Breda
Er wordt een verschil gemaakt in woonzorgvormen waar binnen Breda mee gewerkt word dat zijn
- Levensloopbestendige woningen
- Nultredenwoningen
- Verzorgd wonen
- Beschermd wonen
Vanuit stichting WIJ lsquoWoon morgen zonder zorgenrsquo is het project van lsquoOuder worden in eigen huisrsquo voor oudere bewoners De insteek zelf (blijven)doen wat je zelf kunt eventueel met de hulp van technische middelen En het heft in eigen hand als het gaat om aanpassingen in huis Wat moet er gebeuren wanneer en hoe En wie kan me daar eventueel bij helpen Deze informatiebijeenkomsten worden door opgeleidde vrijwilligers gegeven Het is bedoeld voor mensen met een eigen huis Dankzij een subsidie van de gemeente kunnen mensen dit kosteloos bijwonen Er is niet een speciaal aanbod gericht op mensen met dementie enof mensen die in een huurwoning wonen Verder organiseert stichting WIJFit-for-life Dit is fitnissen met een groep speciaal voor mensen met dementie Dit wordt georganiseerd in centrum IJpelaar De lessen vinden plaats op elke vrijdag ochtend en kosten per les 4 10 euro Vanuit STIB en de geheugenwinkel Huisbezoeken bij mensen die tussen 75 en 80 jaar Tijdens deze huisbezoeken wordt er gekeken naar alle leefgebieden van de mensen Ook wordt er uitleg gegeven over de zelftesten en worden er folders achter gelaten bij de mensen Verder kunnen mensen met hun vragen en vragen rondom dementie terecht bij de vrijwilligers van de geheugenwinkel Hier kunnen mensen een geheugenkoffer lenen met handige en praktische boeken die helpen bij vragen en antwoord kunnen geven op het langer thuis wonen met dementie Vanuit het Regionaal Dementieondersteuningsnetwerk Er is een website ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers om informatie op te zoeken rondom het langer zelfstandig thuis wonen zie wwwdementiezorgnl Het is een soort waaier waar allerlei voorzieningen diensten en hulpmiddelen onder hangen Vanuit Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland organiseert in heel Nederland het Alzheimercafeacute Dit is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie hun partners hulpverleners en andere belangstellenden Dit wordt eacuteeacuten keer in de maand georganiseerd en de toegang is gratis Hier wordt uitleg gegeven over dementie gekoppeld aan verschillende themarsquos
Systemen Alles wat besproken is wordt vastgelegd in documenten Deze documenten worden op de website van de gemeente geplaatst zodat iedereen op de hoogte is van de nieuwe ontwikkelingen rondom de themarsquos Dit geldt overigens voor alle documenten waarin beleid nieuwe wetten en regels die worden vastgelegd en op de website van de gemeente Breda worden geplaatst
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
10
22 Externe analyse
De externe analyse is uitgevoerd middels het DESTEP-model Het DESTEP-model laat de
ontwikkelingen op het gebied van demografie economie sociaal-cultureel technologie ecologie en
politiek-juridisch naar voren komen Met dit model is te zien wat er op deze gebieden aan
ontwikkelingen op de organisatie afkomen Er is gekozen voor het DESTEP-model omdat met dit
model alle facetten die belangrijk zijn voor de externe analyse aan bod laat komen Daarnaast is er
gekeken of de ontwikkelingen een kans of een bedreiging is voor de gemeente Breda
Demografisch De bevolking in Nederland vergrijst in een hoog tempo Niet alleen het aantal ouderen neemt toe maar mensen worden ook steeds ouder Met het stijgen van de jaren nemen kwetsbaarheid en ouderdomsziekten toe Dementie is eacuteeacuten van de meest voorkomende syndromen die voorkomt bij ouderen Volgens cijfers van Alzheimer Nederland hebben er in Nederland ruim 245000 mensen een vorm van dementie De kans op het krijgen van een vorm van dementie is op dit moment 1 op de 5 mensen Van alle mensen ouder dan 65 jaar heeft ruim zeven procent een vorm van dementie Bij mensen boven de 80 jaar is dat zelfs meer dan 20 procent Veel mensen verkeren in het beginstadium en zijn nog niet bekend met de diagnose Naar schatting woont 70 van de mensen met dementie thuis en daarvan woont de helft zonder partner of familielid Steeds meer ouderen zijn van allochtone afkomst Naar schatting vormt deze groep 10 van alle ouderen Deze feiten en cijfers zijn een bedreiging voor de gemeente omdat er op dit moment nog geen geneesmiddel is voor dementie en hierdoor steeds meer mensen te maken zullen hebben met dementie Kans Hoogopgeleide ouderen leven gemiddeld zeven jaar langer en veertien jaar langer zonder lichamelijke beperkingen dan hun laagopgeleide leeftijdsgenoten De ouderen van nu zijn vele malen actiever dan vroeger zo doen ze bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en hebben vaak een eigen huis waar ze graag in willen blijven wonen Bedreiging Daardoor verhuizen ouderen niet of nauwelijks De vergrijzing draagt daardoor bij aan een slechte doorstroming op de woningmarkt Kans Op lange termijn resulteert de vergrijzing in een groot vrijkomend woningaanbod wanneer de babyboomers komen te overlijden of door verhuizing naar een verpleeghuis Hierdoor zullen ze hun woning verlaten waardoor er weer verschuiving plaatsvindt op de woningmarkt Bedreiging Naast de vergrijzing heerst er in Nederland ook een ontgroening Dit betekent dat er naar verhouding weinig babyrsquos worden geboren De gevolgen hiervan zijn dat ouderen langer door moeten werken omdat er minder mensen in de lage leeftijdscategorie 18-65 jaar zich op de arbeidsmarkt bevinden De AOW-leeftijd wordt geleidelijk verhoogd tot 66 jaar in 2018 en 67 jaar in 2021 en wordt vervolgens gekoppeld aan de stijging van de levensverwachting Economisch Anno 2014 is er nog steeds sprake van een economische crisis Dit betekent dat er in Nederland minder geld wordt verdient Kans Gemeenten en zorgverzekeraars worden 2015 en 2016 verantwoordelijk voor ouderen en mensen met een beperking die niet in een instelling wonen Het doel is om mensen langer thuis te laten wonen Bedreigingen Vanaf 2015 zal de decentralisatie gepaard gaan met forse bezuinigingen Sinds twee jaar is de gezondheidszorg de grootste kostenpost met bijna 75 miljard euro Dit is 30 van de rijksoverheidsuitgaven Indien deze zorgkosten in het huidige tempo doorgroeit dan zal in 2040 de helft van de rijksvergroting opgaan aan de gezondheidszorg In 2015 zal er 40 procent gekort worden op huishoudelijk hulp aan ouderen Naar schatting zal er 2040 het aantal mensen met dementie in Nederland zijn verdubbeld Deze groei leidt tot oplopende zorgkosten die nu al 4 miljard euro bedragen
11
KansenTijdige diagnostiek interventie en ondersteuning van de mantelzorg leidt tot minder opnames in het verpleeghuis daardoor zal er naar schatting een kostenreductie zijn van 30 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart dan vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar Vanaf 2015 komt euro 200 miljoen extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen aan te trekken Ook wordt euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het opzetten van sociale wijkteams waardoor de noodzakelijke verbinding tussen zorg en welzijn gemaakt kan worden Bedreiging Door het scheiden van wonen en zorg zullen er op lange termijn steeds meer verzorgingshuizen leeg komen te staan Dit komt mogelijk door de te hoge huurprijzen tov de verhuurde woonruimte Mensen kunnen een eengezinswoning voor bijna dezelfde huurprijs huren Dit zorgt mede voor de stagnatie op de woningmarkt Het is lastig om in deze tijd een woning te verkopen Voor nieuwe kopers wordt het bijna onmogelijk gemaakt om een hypotheek te krijgen en daardoor kunnen mensen met beperkingen wanneer dat nodig is hun woning niet verkopen en kunnen daardoor mogelijk niet verhuizen Sociaal-Cultureel Kansen Op dit moment is vindt er een extramuralisering plaats Dit betekent dat verzorgings- en verpleeghuiszorg vervangen wordt door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen in de eigen leefomgeving Ouderen willen en kunnen steeds langer thuis wonen Gemeenten en zorgverzekeraars worden de komende periode verantwoordelijk voor onderdelen van de zorg en ondersteuning die nu nog vanuit de AWBZ-instellingen wordt geleverd De huidige clieumlnten behouden hun recht op zorg in een instelling Voor ouderen met een zware zorgbehoefte blijft instellingszorg beschikbaar Dat geldt ook voor mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking en een zware zorgbehoefte De wijkverpleegkundige kan ervoor zorgen dat er een betere samenwerking tussen zorgverleners ontstaat maar ook tot minder opnames in ziekenhuizen en latere opname in verpleeghuizen Bedreigingen Ondanks deze extramuralisering zullen er in de toekomst meer verpleeghuisbedden nodig zijn omdat het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit Senioren hebben steeds meer eigen vermogen dit geldt dit niet voor de ouderen in de sociale-huursector In deze sector komen meerdere effecten samen de bewoners hebben over het algemeen een lagere opleiding en een lager inkomen dan gemiddeld zijn minder mobiel minder gezond en wonen vaker alleen Al stijgt het aantal ouderen hier niet sterk het aantal kwetsbare ouderen neemt wel toe Volgens cijfers van het deltaplan dementie zijn er in Nederland gemiddeld 300000 mantelzorgers Deze mantelzorgers hebben gedurende 5 jaar gemiddeld 20 uur per week zorg geleverd aan mensen met dementie Daarvan blijkt dat 82 van deze mantelzorgers over belast is of hierop een groot Technologisch De laatste jaren hebben er in Nederland veel ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van technologie voor zelfstandig thuiswonende ouderen met dementie en hun mantelzorgers De technologie richt zich op het verminderen van de zorgvraag door de zelfredzaamheid van de mensen met dementie te vergroten en daarbij de mantelzorger ondersteunen Deze technologie is in drie groepen te verdelen bediening door mensen met dementie zelf bediening door de mantelzorger en automatisch werkende technologie In meerdere onderzoeken word kenbaar gemaakt dat Hoewel technologie de zelfredzaamheid kan bevorderen is er weinig bekend over de effecten ervan voor de mensen met dementie het zorgpersoneel en de zorgorganisatie (Nijhof van Gemert-Pijnen Dohmen amp Seydel 2009) Kansen In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen Voorbeelden van termen van innovaties in de technologie zijn zorgdomotica e-health telecare m-health monitoring zorg op afstand telemedicine amient intelligence slimme woningen sensor-based networks en elektronische zorg Internet is de afgelopen 20 jaar snel ontwikkeld Er is veel informatie te verkrijgen via internet als het gaat over het langer zelfstandig thuis wonen en het ziektebeeld dementie
12
Bedreiging Volgens cijfers van het cbs gebruikte er in 2012 eacuteeacuten op de drie 75-plussers internet Meer mannen dan vrouwen in deze leeftijdsgroep internetten E-mailen en informatie zoeken zijn populair sociale media worden weinig gebruikt terwijl steeds meer dienstverlening en sociale activiteiten online plaats vinden Ecologisch (woonomgeving) De groei van het aantal mensen in Nederland concentreert zich de komende decennia in de stedelijke gebieden Dat zal vooral zijn in de Randstad het gebied dat om de Randstad heen ligt en van Breda via ArnhemNijmegen tot aan Zwolle Bedreigingkans Hier is tot 2040 behoefte aan een uitbreiding van circa 700000 woningen Op korte termijn leidt de vergrijzing tot een sterke toename van de behoefte aan aanpassingen binnen bestaande woningen Op langere termijn komt een groot aantal koopwoningen vrij Kans Een groei van specifieke bevolkingsgroepen zoals ouderen en immigranten kan leiden tot een grotere vraag naar voorzieningen in wijk op het gebied van zorg en welzijn Politiek-juridisch Het kabinet streeft naar een grotere zeggenschap voor de clieumlnt Zorgaanbieders zorgkantoren en verzekeraars moeten samen goede afspraken maken die het belang van de clieumlnt en passende zorg voorop stellen Het persoonsgebondenbudget (pgb) is een instrument om regie te hebben over de eigen zorg en ondersteuning Dit komt ten goede aan de kwaliteit van ondersteuning en zorg en leidt tot innovaties Voor het pgb is in het nieuwe stelsel van de langdurige zorg en ondersteuning een belangrijke rol weggelegd Er zal beter worden gekeken of een pgb een geschikt instrument is De budgethouder moet in staat zijn voldoende regie uit te oefenen over de geboden zorg Gemeenten krijgen een belangrijke rol bij de ondersteuning van mensen in hun zelfredzaamheid maatschappelijke participatie en zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen Kans Gemeenten krijgen de middelen en ruimte om te kunnen zorgen voor goede voorzieningen die passen bij de individuele behoeften en mogelijkheden van mensen Er worden wetsvoorstellen opgesteld die zowel de WMO als de AWBZ moeten vervangen Deze wetten treden per 1 januari 2015 in werking Met de stijging van het aantal ouderen betekent het dat van meer mensen zal worden gevraagd zich in te zetten voor hun naasten Voorop staat dat mantelzorgers nergens toe verplicht worden en dat het beleid er niet op is gericht mantelzorgers (verplicht) in te zetten voor lijfsgebonden zorg Kans Het is de bedoeling dat gemeenten instellingen en professionals geregeld kijken naar wat clieumlnten en hun sociale netwerk zelf aankunnen en welke formele zorg en ondersteuning in aanvulling daarop nodig is Hierdoor zal meer maatwerk worden geleverd en wordt een mogelijke overbelasting van mantelzorgers eerder in beeld gebracht Kans Gemeenten en aanbieders van zorg en welzijn moeten betere ondersteuning aan mantelzorgers bieden Daarbij moet goed worden geluisterd naar de wensen en behoeften van mantelzorgers (Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013) Bedreiging De persoonlijke verzorging wordt niet overgeheveld naar de gemeenten en dat zorgt ervoor dat er twee systemen blijven bestaan de Wmo- sturing door de gemeenten en de persoonlijke verzorging die in de zorgverzekeringswet blijft en wordt bekostigd door de zorgverzekeraar Daardoor blijven er steeds twee mensen naar de burger gaan de wijkverpleegkundige (via zorgverzekeraar) en iemand van het sociaal team (Wmogemeente) in plaats van eacuteeacuten persoon
13
23 Interne analyse (met ESH-model) De interne analyse is uitgevoerd middels het ESH-model In het ESH-model wordt aandacht besteed aan de structuur van de organisatie hoe de systemen verlopen hoe de managementstijl in elkaar zit wat voor personeel er werkt en hoe deze werken welke cultuur en sfeer er hangt binnen de organisatie en middels welke strategie er gewerkt wordt Dit om een duidelijk beeld te creeumlren over de organisatie en hoe deze werkt Dit model is gekozen omdat het alle facetten van de organisatie aan bod laat komen De informatie die verwerkt is in de het model is verkregen via gesprekken met medewerkers van de gemeente Breda medewerkers van welzijnsorganisaties en woningcorporaties binnen Breda Maar ook via de website van de gemeente Breda en via recente beleidsdocumenten zoals verzilveringBreda meedoenBreda en woonmilieu ouderen De personen waarmee gesproken is zijn terug te vinden in de literatuurlijst
Structuur
Er heerst in Gemeente Breda een open structuur dit is te zien aan dat alle rapporten procedures en
het beleid dat openbaar gemaakt wordt voor iedereen Dit is namelijk allemaal terug te vinden op de
website van de gemeente Breda De houding van het personeel is over het algemeen open
vriendelijk en betrokken Tijdens gesprekken werd er open gesproken over de vorderingen binnen
Breda met betrekking tot beleid en samenwerking met andere partijen binnen de gemeente Er
wordt aangegeven waaraan gewerkt wordt wat anders zou kunnen en wat verbeterd kan worden
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
In de gemeente Breda zijn er verschillende organisaties die werken rondom het langer zelfstandig
thuis wonen van dementie Dit zijn oa stichting WIJ Alzheimer Nederland Breda eo het regionaal
dementie ondersteuningsnetwerk (RDO) steunpunt informele zorg Breda (STIB) en natuurlijk de
gemeente Breda Hieronder staat weergegeven wat er binnen de gemeente bij de verschillende
organisaties wordt georganiseerd rondom het langer zelfstandig thuis wonen
14
Vanuit de gemeente Breda
Er wordt een verschil gemaakt in woonzorgvormen waar binnen Breda mee gewerkt word dat zijn
- Levensloopbestendige woningen
- Nultredenwoningen
- Verzorgd wonen
- Beschermd wonen
Vanuit stichting WIJ lsquoWoon morgen zonder zorgenrsquo is het project van lsquoOuder worden in eigen huisrsquo voor oudere bewoners De insteek zelf (blijven)doen wat je zelf kunt eventueel met de hulp van technische middelen En het heft in eigen hand als het gaat om aanpassingen in huis Wat moet er gebeuren wanneer en hoe En wie kan me daar eventueel bij helpen Deze informatiebijeenkomsten worden door opgeleidde vrijwilligers gegeven Het is bedoeld voor mensen met een eigen huis Dankzij een subsidie van de gemeente kunnen mensen dit kosteloos bijwonen Er is niet een speciaal aanbod gericht op mensen met dementie enof mensen die in een huurwoning wonen Verder organiseert stichting WIJFit-for-life Dit is fitnissen met een groep speciaal voor mensen met dementie Dit wordt georganiseerd in centrum IJpelaar De lessen vinden plaats op elke vrijdag ochtend en kosten per les 4 10 euro Vanuit STIB en de geheugenwinkel Huisbezoeken bij mensen die tussen 75 en 80 jaar Tijdens deze huisbezoeken wordt er gekeken naar alle leefgebieden van de mensen Ook wordt er uitleg gegeven over de zelftesten en worden er folders achter gelaten bij de mensen Verder kunnen mensen met hun vragen en vragen rondom dementie terecht bij de vrijwilligers van de geheugenwinkel Hier kunnen mensen een geheugenkoffer lenen met handige en praktische boeken die helpen bij vragen en antwoord kunnen geven op het langer thuis wonen met dementie Vanuit het Regionaal Dementieondersteuningsnetwerk Er is een website ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers om informatie op te zoeken rondom het langer zelfstandig thuis wonen zie wwwdementiezorgnl Het is een soort waaier waar allerlei voorzieningen diensten en hulpmiddelen onder hangen Vanuit Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland organiseert in heel Nederland het Alzheimercafeacute Dit is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie hun partners hulpverleners en andere belangstellenden Dit wordt eacuteeacuten keer in de maand georganiseerd en de toegang is gratis Hier wordt uitleg gegeven over dementie gekoppeld aan verschillende themarsquos
Systemen Alles wat besproken is wordt vastgelegd in documenten Deze documenten worden op de website van de gemeente geplaatst zodat iedereen op de hoogte is van de nieuwe ontwikkelingen rondom de themarsquos Dit geldt overigens voor alle documenten waarin beleid nieuwe wetten en regels die worden vastgelegd en op de website van de gemeente Breda worden geplaatst
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
11
KansenTijdige diagnostiek interventie en ondersteuning van de mantelzorg leidt tot minder opnames in het verpleeghuis daardoor zal er naar schatting een kostenreductie zijn van 30 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart dan vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar Vanaf 2015 komt euro 200 miljoen extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen aan te trekken Ook wordt euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het opzetten van sociale wijkteams waardoor de noodzakelijke verbinding tussen zorg en welzijn gemaakt kan worden Bedreiging Door het scheiden van wonen en zorg zullen er op lange termijn steeds meer verzorgingshuizen leeg komen te staan Dit komt mogelijk door de te hoge huurprijzen tov de verhuurde woonruimte Mensen kunnen een eengezinswoning voor bijna dezelfde huurprijs huren Dit zorgt mede voor de stagnatie op de woningmarkt Het is lastig om in deze tijd een woning te verkopen Voor nieuwe kopers wordt het bijna onmogelijk gemaakt om een hypotheek te krijgen en daardoor kunnen mensen met beperkingen wanneer dat nodig is hun woning niet verkopen en kunnen daardoor mogelijk niet verhuizen Sociaal-Cultureel Kansen Op dit moment is vindt er een extramuralisering plaats Dit betekent dat verzorgings- en verpleeghuiszorg vervangen wordt door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen in de eigen leefomgeving Ouderen willen en kunnen steeds langer thuis wonen Gemeenten en zorgverzekeraars worden de komende periode verantwoordelijk voor onderdelen van de zorg en ondersteuning die nu nog vanuit de AWBZ-instellingen wordt geleverd De huidige clieumlnten behouden hun recht op zorg in een instelling Voor ouderen met een zware zorgbehoefte blijft instellingszorg beschikbaar Dat geldt ook voor mensen met een geestelijke of lichamelijke beperking en een zware zorgbehoefte De wijkverpleegkundige kan ervoor zorgen dat er een betere samenwerking tussen zorgverleners ontstaat maar ook tot minder opnames in ziekenhuizen en latere opname in verpleeghuizen Bedreigingen Ondanks deze extramuralisering zullen er in de toekomst meer verpleeghuisbedden nodig zijn omdat het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit Senioren hebben steeds meer eigen vermogen dit geldt dit niet voor de ouderen in de sociale-huursector In deze sector komen meerdere effecten samen de bewoners hebben over het algemeen een lagere opleiding en een lager inkomen dan gemiddeld zijn minder mobiel minder gezond en wonen vaker alleen Al stijgt het aantal ouderen hier niet sterk het aantal kwetsbare ouderen neemt wel toe Volgens cijfers van het deltaplan dementie zijn er in Nederland gemiddeld 300000 mantelzorgers Deze mantelzorgers hebben gedurende 5 jaar gemiddeld 20 uur per week zorg geleverd aan mensen met dementie Daarvan blijkt dat 82 van deze mantelzorgers over belast is of hierop een groot Technologisch De laatste jaren hebben er in Nederland veel ontwikkelingen plaatsgevonden op het gebied van technologie voor zelfstandig thuiswonende ouderen met dementie en hun mantelzorgers De technologie richt zich op het verminderen van de zorgvraag door de zelfredzaamheid van de mensen met dementie te vergroten en daarbij de mantelzorger ondersteunen Deze technologie is in drie groepen te verdelen bediening door mensen met dementie zelf bediening door de mantelzorger en automatisch werkende technologie In meerdere onderzoeken word kenbaar gemaakt dat Hoewel technologie de zelfredzaamheid kan bevorderen is er weinig bekend over de effecten ervan voor de mensen met dementie het zorgpersoneel en de zorgorganisatie (Nijhof van Gemert-Pijnen Dohmen amp Seydel 2009) Kansen In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen Voorbeelden van termen van innovaties in de technologie zijn zorgdomotica e-health telecare m-health monitoring zorg op afstand telemedicine amient intelligence slimme woningen sensor-based networks en elektronische zorg Internet is de afgelopen 20 jaar snel ontwikkeld Er is veel informatie te verkrijgen via internet als het gaat over het langer zelfstandig thuis wonen en het ziektebeeld dementie
12
Bedreiging Volgens cijfers van het cbs gebruikte er in 2012 eacuteeacuten op de drie 75-plussers internet Meer mannen dan vrouwen in deze leeftijdsgroep internetten E-mailen en informatie zoeken zijn populair sociale media worden weinig gebruikt terwijl steeds meer dienstverlening en sociale activiteiten online plaats vinden Ecologisch (woonomgeving) De groei van het aantal mensen in Nederland concentreert zich de komende decennia in de stedelijke gebieden Dat zal vooral zijn in de Randstad het gebied dat om de Randstad heen ligt en van Breda via ArnhemNijmegen tot aan Zwolle Bedreigingkans Hier is tot 2040 behoefte aan een uitbreiding van circa 700000 woningen Op korte termijn leidt de vergrijzing tot een sterke toename van de behoefte aan aanpassingen binnen bestaande woningen Op langere termijn komt een groot aantal koopwoningen vrij Kans Een groei van specifieke bevolkingsgroepen zoals ouderen en immigranten kan leiden tot een grotere vraag naar voorzieningen in wijk op het gebied van zorg en welzijn Politiek-juridisch Het kabinet streeft naar een grotere zeggenschap voor de clieumlnt Zorgaanbieders zorgkantoren en verzekeraars moeten samen goede afspraken maken die het belang van de clieumlnt en passende zorg voorop stellen Het persoonsgebondenbudget (pgb) is een instrument om regie te hebben over de eigen zorg en ondersteuning Dit komt ten goede aan de kwaliteit van ondersteuning en zorg en leidt tot innovaties Voor het pgb is in het nieuwe stelsel van de langdurige zorg en ondersteuning een belangrijke rol weggelegd Er zal beter worden gekeken of een pgb een geschikt instrument is De budgethouder moet in staat zijn voldoende regie uit te oefenen over de geboden zorg Gemeenten krijgen een belangrijke rol bij de ondersteuning van mensen in hun zelfredzaamheid maatschappelijke participatie en zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen Kans Gemeenten krijgen de middelen en ruimte om te kunnen zorgen voor goede voorzieningen die passen bij de individuele behoeften en mogelijkheden van mensen Er worden wetsvoorstellen opgesteld die zowel de WMO als de AWBZ moeten vervangen Deze wetten treden per 1 januari 2015 in werking Met de stijging van het aantal ouderen betekent het dat van meer mensen zal worden gevraagd zich in te zetten voor hun naasten Voorop staat dat mantelzorgers nergens toe verplicht worden en dat het beleid er niet op is gericht mantelzorgers (verplicht) in te zetten voor lijfsgebonden zorg Kans Het is de bedoeling dat gemeenten instellingen en professionals geregeld kijken naar wat clieumlnten en hun sociale netwerk zelf aankunnen en welke formele zorg en ondersteuning in aanvulling daarop nodig is Hierdoor zal meer maatwerk worden geleverd en wordt een mogelijke overbelasting van mantelzorgers eerder in beeld gebracht Kans Gemeenten en aanbieders van zorg en welzijn moeten betere ondersteuning aan mantelzorgers bieden Daarbij moet goed worden geluisterd naar de wensen en behoeften van mantelzorgers (Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013) Bedreiging De persoonlijke verzorging wordt niet overgeheveld naar de gemeenten en dat zorgt ervoor dat er twee systemen blijven bestaan de Wmo- sturing door de gemeenten en de persoonlijke verzorging die in de zorgverzekeringswet blijft en wordt bekostigd door de zorgverzekeraar Daardoor blijven er steeds twee mensen naar de burger gaan de wijkverpleegkundige (via zorgverzekeraar) en iemand van het sociaal team (Wmogemeente) in plaats van eacuteeacuten persoon
13
23 Interne analyse (met ESH-model) De interne analyse is uitgevoerd middels het ESH-model In het ESH-model wordt aandacht besteed aan de structuur van de organisatie hoe de systemen verlopen hoe de managementstijl in elkaar zit wat voor personeel er werkt en hoe deze werken welke cultuur en sfeer er hangt binnen de organisatie en middels welke strategie er gewerkt wordt Dit om een duidelijk beeld te creeumlren over de organisatie en hoe deze werkt Dit model is gekozen omdat het alle facetten van de organisatie aan bod laat komen De informatie die verwerkt is in de het model is verkregen via gesprekken met medewerkers van de gemeente Breda medewerkers van welzijnsorganisaties en woningcorporaties binnen Breda Maar ook via de website van de gemeente Breda en via recente beleidsdocumenten zoals verzilveringBreda meedoenBreda en woonmilieu ouderen De personen waarmee gesproken is zijn terug te vinden in de literatuurlijst
Structuur
Er heerst in Gemeente Breda een open structuur dit is te zien aan dat alle rapporten procedures en
het beleid dat openbaar gemaakt wordt voor iedereen Dit is namelijk allemaal terug te vinden op de
website van de gemeente Breda De houding van het personeel is over het algemeen open
vriendelijk en betrokken Tijdens gesprekken werd er open gesproken over de vorderingen binnen
Breda met betrekking tot beleid en samenwerking met andere partijen binnen de gemeente Er
wordt aangegeven waaraan gewerkt wordt wat anders zou kunnen en wat verbeterd kan worden
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
In de gemeente Breda zijn er verschillende organisaties die werken rondom het langer zelfstandig
thuis wonen van dementie Dit zijn oa stichting WIJ Alzheimer Nederland Breda eo het regionaal
dementie ondersteuningsnetwerk (RDO) steunpunt informele zorg Breda (STIB) en natuurlijk de
gemeente Breda Hieronder staat weergegeven wat er binnen de gemeente bij de verschillende
organisaties wordt georganiseerd rondom het langer zelfstandig thuis wonen
14
Vanuit de gemeente Breda
Er wordt een verschil gemaakt in woonzorgvormen waar binnen Breda mee gewerkt word dat zijn
- Levensloopbestendige woningen
- Nultredenwoningen
- Verzorgd wonen
- Beschermd wonen
Vanuit stichting WIJ lsquoWoon morgen zonder zorgenrsquo is het project van lsquoOuder worden in eigen huisrsquo voor oudere bewoners De insteek zelf (blijven)doen wat je zelf kunt eventueel met de hulp van technische middelen En het heft in eigen hand als het gaat om aanpassingen in huis Wat moet er gebeuren wanneer en hoe En wie kan me daar eventueel bij helpen Deze informatiebijeenkomsten worden door opgeleidde vrijwilligers gegeven Het is bedoeld voor mensen met een eigen huis Dankzij een subsidie van de gemeente kunnen mensen dit kosteloos bijwonen Er is niet een speciaal aanbod gericht op mensen met dementie enof mensen die in een huurwoning wonen Verder organiseert stichting WIJFit-for-life Dit is fitnissen met een groep speciaal voor mensen met dementie Dit wordt georganiseerd in centrum IJpelaar De lessen vinden plaats op elke vrijdag ochtend en kosten per les 4 10 euro Vanuit STIB en de geheugenwinkel Huisbezoeken bij mensen die tussen 75 en 80 jaar Tijdens deze huisbezoeken wordt er gekeken naar alle leefgebieden van de mensen Ook wordt er uitleg gegeven over de zelftesten en worden er folders achter gelaten bij de mensen Verder kunnen mensen met hun vragen en vragen rondom dementie terecht bij de vrijwilligers van de geheugenwinkel Hier kunnen mensen een geheugenkoffer lenen met handige en praktische boeken die helpen bij vragen en antwoord kunnen geven op het langer thuis wonen met dementie Vanuit het Regionaal Dementieondersteuningsnetwerk Er is een website ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers om informatie op te zoeken rondom het langer zelfstandig thuis wonen zie wwwdementiezorgnl Het is een soort waaier waar allerlei voorzieningen diensten en hulpmiddelen onder hangen Vanuit Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland organiseert in heel Nederland het Alzheimercafeacute Dit is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie hun partners hulpverleners en andere belangstellenden Dit wordt eacuteeacuten keer in de maand georganiseerd en de toegang is gratis Hier wordt uitleg gegeven over dementie gekoppeld aan verschillende themarsquos
Systemen Alles wat besproken is wordt vastgelegd in documenten Deze documenten worden op de website van de gemeente geplaatst zodat iedereen op de hoogte is van de nieuwe ontwikkelingen rondom de themarsquos Dit geldt overigens voor alle documenten waarin beleid nieuwe wetten en regels die worden vastgelegd en op de website van de gemeente Breda worden geplaatst
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
12
Bedreiging Volgens cijfers van het cbs gebruikte er in 2012 eacuteeacuten op de drie 75-plussers internet Meer mannen dan vrouwen in deze leeftijdsgroep internetten E-mailen en informatie zoeken zijn populair sociale media worden weinig gebruikt terwijl steeds meer dienstverlening en sociale activiteiten online plaats vinden Ecologisch (woonomgeving) De groei van het aantal mensen in Nederland concentreert zich de komende decennia in de stedelijke gebieden Dat zal vooral zijn in de Randstad het gebied dat om de Randstad heen ligt en van Breda via ArnhemNijmegen tot aan Zwolle Bedreigingkans Hier is tot 2040 behoefte aan een uitbreiding van circa 700000 woningen Op korte termijn leidt de vergrijzing tot een sterke toename van de behoefte aan aanpassingen binnen bestaande woningen Op langere termijn komt een groot aantal koopwoningen vrij Kans Een groei van specifieke bevolkingsgroepen zoals ouderen en immigranten kan leiden tot een grotere vraag naar voorzieningen in wijk op het gebied van zorg en welzijn Politiek-juridisch Het kabinet streeft naar een grotere zeggenschap voor de clieumlnt Zorgaanbieders zorgkantoren en verzekeraars moeten samen goede afspraken maken die het belang van de clieumlnt en passende zorg voorop stellen Het persoonsgebondenbudget (pgb) is een instrument om regie te hebben over de eigen zorg en ondersteuning Dit komt ten goede aan de kwaliteit van ondersteuning en zorg en leidt tot innovaties Voor het pgb is in het nieuwe stelsel van de langdurige zorg en ondersteuning een belangrijke rol weggelegd Er zal beter worden gekeken of een pgb een geschikt instrument is De budgethouder moet in staat zijn voldoende regie uit te oefenen over de geboden zorg Gemeenten krijgen een belangrijke rol bij de ondersteuning van mensen in hun zelfredzaamheid maatschappelijke participatie en zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen Kans Gemeenten krijgen de middelen en ruimte om te kunnen zorgen voor goede voorzieningen die passen bij de individuele behoeften en mogelijkheden van mensen Er worden wetsvoorstellen opgesteld die zowel de WMO als de AWBZ moeten vervangen Deze wetten treden per 1 januari 2015 in werking Met de stijging van het aantal ouderen betekent het dat van meer mensen zal worden gevraagd zich in te zetten voor hun naasten Voorop staat dat mantelzorgers nergens toe verplicht worden en dat het beleid er niet op is gericht mantelzorgers (verplicht) in te zetten voor lijfsgebonden zorg Kans Het is de bedoeling dat gemeenten instellingen en professionals geregeld kijken naar wat clieumlnten en hun sociale netwerk zelf aankunnen en welke formele zorg en ondersteuning in aanvulling daarop nodig is Hierdoor zal meer maatwerk worden geleverd en wordt een mogelijke overbelasting van mantelzorgers eerder in beeld gebracht Kans Gemeenten en aanbieders van zorg en welzijn moeten betere ondersteuning aan mantelzorgers bieden Daarbij moet goed worden geluisterd naar de wensen en behoeften van mantelzorgers (Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013) Bedreiging De persoonlijke verzorging wordt niet overgeheveld naar de gemeenten en dat zorgt ervoor dat er twee systemen blijven bestaan de Wmo- sturing door de gemeenten en de persoonlijke verzorging die in de zorgverzekeringswet blijft en wordt bekostigd door de zorgverzekeraar Daardoor blijven er steeds twee mensen naar de burger gaan de wijkverpleegkundige (via zorgverzekeraar) en iemand van het sociaal team (Wmogemeente) in plaats van eacuteeacuten persoon
13
23 Interne analyse (met ESH-model) De interne analyse is uitgevoerd middels het ESH-model In het ESH-model wordt aandacht besteed aan de structuur van de organisatie hoe de systemen verlopen hoe de managementstijl in elkaar zit wat voor personeel er werkt en hoe deze werken welke cultuur en sfeer er hangt binnen de organisatie en middels welke strategie er gewerkt wordt Dit om een duidelijk beeld te creeumlren over de organisatie en hoe deze werkt Dit model is gekozen omdat het alle facetten van de organisatie aan bod laat komen De informatie die verwerkt is in de het model is verkregen via gesprekken met medewerkers van de gemeente Breda medewerkers van welzijnsorganisaties en woningcorporaties binnen Breda Maar ook via de website van de gemeente Breda en via recente beleidsdocumenten zoals verzilveringBreda meedoenBreda en woonmilieu ouderen De personen waarmee gesproken is zijn terug te vinden in de literatuurlijst
Structuur
Er heerst in Gemeente Breda een open structuur dit is te zien aan dat alle rapporten procedures en
het beleid dat openbaar gemaakt wordt voor iedereen Dit is namelijk allemaal terug te vinden op de
website van de gemeente Breda De houding van het personeel is over het algemeen open
vriendelijk en betrokken Tijdens gesprekken werd er open gesproken over de vorderingen binnen
Breda met betrekking tot beleid en samenwerking met andere partijen binnen de gemeente Er
wordt aangegeven waaraan gewerkt wordt wat anders zou kunnen en wat verbeterd kan worden
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
In de gemeente Breda zijn er verschillende organisaties die werken rondom het langer zelfstandig
thuis wonen van dementie Dit zijn oa stichting WIJ Alzheimer Nederland Breda eo het regionaal
dementie ondersteuningsnetwerk (RDO) steunpunt informele zorg Breda (STIB) en natuurlijk de
gemeente Breda Hieronder staat weergegeven wat er binnen de gemeente bij de verschillende
organisaties wordt georganiseerd rondom het langer zelfstandig thuis wonen
14
Vanuit de gemeente Breda
Er wordt een verschil gemaakt in woonzorgvormen waar binnen Breda mee gewerkt word dat zijn
- Levensloopbestendige woningen
- Nultredenwoningen
- Verzorgd wonen
- Beschermd wonen
Vanuit stichting WIJ lsquoWoon morgen zonder zorgenrsquo is het project van lsquoOuder worden in eigen huisrsquo voor oudere bewoners De insteek zelf (blijven)doen wat je zelf kunt eventueel met de hulp van technische middelen En het heft in eigen hand als het gaat om aanpassingen in huis Wat moet er gebeuren wanneer en hoe En wie kan me daar eventueel bij helpen Deze informatiebijeenkomsten worden door opgeleidde vrijwilligers gegeven Het is bedoeld voor mensen met een eigen huis Dankzij een subsidie van de gemeente kunnen mensen dit kosteloos bijwonen Er is niet een speciaal aanbod gericht op mensen met dementie enof mensen die in een huurwoning wonen Verder organiseert stichting WIJFit-for-life Dit is fitnissen met een groep speciaal voor mensen met dementie Dit wordt georganiseerd in centrum IJpelaar De lessen vinden plaats op elke vrijdag ochtend en kosten per les 4 10 euro Vanuit STIB en de geheugenwinkel Huisbezoeken bij mensen die tussen 75 en 80 jaar Tijdens deze huisbezoeken wordt er gekeken naar alle leefgebieden van de mensen Ook wordt er uitleg gegeven over de zelftesten en worden er folders achter gelaten bij de mensen Verder kunnen mensen met hun vragen en vragen rondom dementie terecht bij de vrijwilligers van de geheugenwinkel Hier kunnen mensen een geheugenkoffer lenen met handige en praktische boeken die helpen bij vragen en antwoord kunnen geven op het langer thuis wonen met dementie Vanuit het Regionaal Dementieondersteuningsnetwerk Er is een website ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers om informatie op te zoeken rondom het langer zelfstandig thuis wonen zie wwwdementiezorgnl Het is een soort waaier waar allerlei voorzieningen diensten en hulpmiddelen onder hangen Vanuit Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland organiseert in heel Nederland het Alzheimercafeacute Dit is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie hun partners hulpverleners en andere belangstellenden Dit wordt eacuteeacuten keer in de maand georganiseerd en de toegang is gratis Hier wordt uitleg gegeven over dementie gekoppeld aan verschillende themarsquos
Systemen Alles wat besproken is wordt vastgelegd in documenten Deze documenten worden op de website van de gemeente geplaatst zodat iedereen op de hoogte is van de nieuwe ontwikkelingen rondom de themarsquos Dit geldt overigens voor alle documenten waarin beleid nieuwe wetten en regels die worden vastgelegd en op de website van de gemeente Breda worden geplaatst
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
13
23 Interne analyse (met ESH-model) De interne analyse is uitgevoerd middels het ESH-model In het ESH-model wordt aandacht besteed aan de structuur van de organisatie hoe de systemen verlopen hoe de managementstijl in elkaar zit wat voor personeel er werkt en hoe deze werken welke cultuur en sfeer er hangt binnen de organisatie en middels welke strategie er gewerkt wordt Dit om een duidelijk beeld te creeumlren over de organisatie en hoe deze werkt Dit model is gekozen omdat het alle facetten van de organisatie aan bod laat komen De informatie die verwerkt is in de het model is verkregen via gesprekken met medewerkers van de gemeente Breda medewerkers van welzijnsorganisaties en woningcorporaties binnen Breda Maar ook via de website van de gemeente Breda en via recente beleidsdocumenten zoals verzilveringBreda meedoenBreda en woonmilieu ouderen De personen waarmee gesproken is zijn terug te vinden in de literatuurlijst
Structuur
Er heerst in Gemeente Breda een open structuur dit is te zien aan dat alle rapporten procedures en
het beleid dat openbaar gemaakt wordt voor iedereen Dit is namelijk allemaal terug te vinden op de
website van de gemeente Breda De houding van het personeel is over het algemeen open
vriendelijk en betrokken Tijdens gesprekken werd er open gesproken over de vorderingen binnen
Breda met betrekking tot beleid en samenwerking met andere partijen binnen de gemeente Er
wordt aangegeven waaraan gewerkt wordt wat anders zou kunnen en wat verbeterd kan worden
- Wat biedt de gemeente Breda voor thuiswonende mensen met dementie op het gebied van wonen
en woonomgeving
In de gemeente Breda zijn er verschillende organisaties die werken rondom het langer zelfstandig
thuis wonen van dementie Dit zijn oa stichting WIJ Alzheimer Nederland Breda eo het regionaal
dementie ondersteuningsnetwerk (RDO) steunpunt informele zorg Breda (STIB) en natuurlijk de
gemeente Breda Hieronder staat weergegeven wat er binnen de gemeente bij de verschillende
organisaties wordt georganiseerd rondom het langer zelfstandig thuis wonen
14
Vanuit de gemeente Breda
Er wordt een verschil gemaakt in woonzorgvormen waar binnen Breda mee gewerkt word dat zijn
- Levensloopbestendige woningen
- Nultredenwoningen
- Verzorgd wonen
- Beschermd wonen
Vanuit stichting WIJ lsquoWoon morgen zonder zorgenrsquo is het project van lsquoOuder worden in eigen huisrsquo voor oudere bewoners De insteek zelf (blijven)doen wat je zelf kunt eventueel met de hulp van technische middelen En het heft in eigen hand als het gaat om aanpassingen in huis Wat moet er gebeuren wanneer en hoe En wie kan me daar eventueel bij helpen Deze informatiebijeenkomsten worden door opgeleidde vrijwilligers gegeven Het is bedoeld voor mensen met een eigen huis Dankzij een subsidie van de gemeente kunnen mensen dit kosteloos bijwonen Er is niet een speciaal aanbod gericht op mensen met dementie enof mensen die in een huurwoning wonen Verder organiseert stichting WIJFit-for-life Dit is fitnissen met een groep speciaal voor mensen met dementie Dit wordt georganiseerd in centrum IJpelaar De lessen vinden plaats op elke vrijdag ochtend en kosten per les 4 10 euro Vanuit STIB en de geheugenwinkel Huisbezoeken bij mensen die tussen 75 en 80 jaar Tijdens deze huisbezoeken wordt er gekeken naar alle leefgebieden van de mensen Ook wordt er uitleg gegeven over de zelftesten en worden er folders achter gelaten bij de mensen Verder kunnen mensen met hun vragen en vragen rondom dementie terecht bij de vrijwilligers van de geheugenwinkel Hier kunnen mensen een geheugenkoffer lenen met handige en praktische boeken die helpen bij vragen en antwoord kunnen geven op het langer thuis wonen met dementie Vanuit het Regionaal Dementieondersteuningsnetwerk Er is een website ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers om informatie op te zoeken rondom het langer zelfstandig thuis wonen zie wwwdementiezorgnl Het is een soort waaier waar allerlei voorzieningen diensten en hulpmiddelen onder hangen Vanuit Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland organiseert in heel Nederland het Alzheimercafeacute Dit is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie hun partners hulpverleners en andere belangstellenden Dit wordt eacuteeacuten keer in de maand georganiseerd en de toegang is gratis Hier wordt uitleg gegeven over dementie gekoppeld aan verschillende themarsquos
Systemen Alles wat besproken is wordt vastgelegd in documenten Deze documenten worden op de website van de gemeente geplaatst zodat iedereen op de hoogte is van de nieuwe ontwikkelingen rondom de themarsquos Dit geldt overigens voor alle documenten waarin beleid nieuwe wetten en regels die worden vastgelegd en op de website van de gemeente Breda worden geplaatst
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
14
Vanuit de gemeente Breda
Er wordt een verschil gemaakt in woonzorgvormen waar binnen Breda mee gewerkt word dat zijn
- Levensloopbestendige woningen
- Nultredenwoningen
- Verzorgd wonen
- Beschermd wonen
Vanuit stichting WIJ lsquoWoon morgen zonder zorgenrsquo is het project van lsquoOuder worden in eigen huisrsquo voor oudere bewoners De insteek zelf (blijven)doen wat je zelf kunt eventueel met de hulp van technische middelen En het heft in eigen hand als het gaat om aanpassingen in huis Wat moet er gebeuren wanneer en hoe En wie kan me daar eventueel bij helpen Deze informatiebijeenkomsten worden door opgeleidde vrijwilligers gegeven Het is bedoeld voor mensen met een eigen huis Dankzij een subsidie van de gemeente kunnen mensen dit kosteloos bijwonen Er is niet een speciaal aanbod gericht op mensen met dementie enof mensen die in een huurwoning wonen Verder organiseert stichting WIJFit-for-life Dit is fitnissen met een groep speciaal voor mensen met dementie Dit wordt georganiseerd in centrum IJpelaar De lessen vinden plaats op elke vrijdag ochtend en kosten per les 4 10 euro Vanuit STIB en de geheugenwinkel Huisbezoeken bij mensen die tussen 75 en 80 jaar Tijdens deze huisbezoeken wordt er gekeken naar alle leefgebieden van de mensen Ook wordt er uitleg gegeven over de zelftesten en worden er folders achter gelaten bij de mensen Verder kunnen mensen met hun vragen en vragen rondom dementie terecht bij de vrijwilligers van de geheugenwinkel Hier kunnen mensen een geheugenkoffer lenen met handige en praktische boeken die helpen bij vragen en antwoord kunnen geven op het langer thuis wonen met dementie Vanuit het Regionaal Dementieondersteuningsnetwerk Er is een website ontwikkeld speciaal voor mensen met dementie en hun mantelzorgers om informatie op te zoeken rondom het langer zelfstandig thuis wonen zie wwwdementiezorgnl Het is een soort waaier waar allerlei voorzieningen diensten en hulpmiddelen onder hangen Vanuit Alzheimer Nederland Alzheimer Nederland organiseert in heel Nederland het Alzheimercafeacute Dit is een ontmoetingsplek voor mensen met dementie hun partners hulpverleners en andere belangstellenden Dit wordt eacuteeacuten keer in de maand georganiseerd en de toegang is gratis Hier wordt uitleg gegeven over dementie gekoppeld aan verschillende themarsquos
Systemen Alles wat besproken is wordt vastgelegd in documenten Deze documenten worden op de website van de gemeente geplaatst zodat iedereen op de hoogte is van de nieuwe ontwikkelingen rondom de themarsquos Dit geldt overigens voor alle documenten waarin beleid nieuwe wetten en regels die worden vastgelegd en op de website van de gemeente Breda worden geplaatst
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
15
-Hoe werken zij samen met andere partijen Welke partijen zijn het Hoe ziet die samenwerking eruit In Breda zijn op dit moment drie soorten netwerkenstromingen aan informatievoorziening - Netwerk digitaal via wijkwijsnl dit is een sociale kaart van de wijken - Netwerk in de wijk de wijkverpleegkundige (zichtbare schakel) samenwerkend met huisarts en casemanager - Netwerk professionals ketensamenwerking tussen verschillende disciplines in de wijk op zorg welzijn en wonen Sinds 2010 wordt er op maat gekeken wat de vervoersbehoefte van iemand is en wat daadwerkelijk de behoefte en de vraag is van iemand Dit gebeurt door doorvragen en informatievoorziening van mogelijke opties waarbij iemand het op een andere manier kan oplossen Deze taak hebben de klantmanagers achter het WMO-loket Zij gaan wijkgericht werken en gaan deel uitmaken van de sociale wijkteams Zo krijgen WMO-consulenten een wijk toegewezen zodat zij zichtbaar worden voor ondersteunersvragers en makkelijker de eigen mogelijkheden van de ondersteunersvragers en diens netwerk kunnen aanspreken Het inrichten en herinrichten van de buitenruimten worden zo veel mogelijk toegankelijk gemaakt zodat mensen langer zelfstandig thuis kunnen blijven wonen Zoals het ophogen en aanpassen van de bushaltes In 2016 moet dit voor 90 aangepast zijn Zo wordt er op dit moment gewerkt aan het station Deze wordt tussen 2013 - 2016 helemaal verbouwd Gemeente Breda heeft in 2012 afspraken gemaakt met de drie woningcorporaties Singelveste Alleewonen Laurentinus en WonenBreburg over de invulling van wmo-aanvragen Er is een convenant gesloten over wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om woningaanpassingen binnen de gemeente Breda Dit is eacuteeacuten van de maatregelen van de herijkte alliantie-afspraken 2011-2014 tussen gemeente en corporaties en richt zich op het realiseren van een gezamenlijke procesaanpak Het STIB heeft verschillende professionals in dienst en kan beschikken over vrijwilligers Er worden activiteiten georganiseerd voor mensen met dementie en hun mantelzorgers namelijk - Mantelzorgondersteuning - Dementieconsulenten - Ondersteuningsgroep partners thuiswonende ouderen met dementie - Spreekuur Ruiterbos Zij vervullen verschillende WMO-taken en krijgen hiervoor subsidie vanuit de gemeenten Zo organiseren zij ook mede voor het Alzheimercafeacute Dat is een maandelijks informatievoorziening voor mensen met dementie en hun mantelzorgers Hier kan gepraat worden over waar mensen tegenaan lopen en ook in contact komen met andere lotgenoten
Managementstijl De ambtelijke organisatie werkt in opdracht van het gemeentebestuur aan de ontwikkeling en het beheer van de stad en aan zorg en dienstverlening voor haar inwoners De verschillende organisatie-eenheden zijn samen verantwoordelijkheid voor de hele organisatie De hoofdstructuur van de organisatie - Directie Ontwikkeling - Directie Beheer - Directie Dienstverlening - Servicebedrijf - Concernstaf bestaande uit Strategie en Kaderstelling Control en Bestuursondersteuning en Kabinet
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
16
Binnen de gemeente Breda wordt er per afdeling op verschillende manier leiding gegeven Tijdens een gesprek met de klantmanager is naar voren gekomen dat de afdeling waar zij werkt werken met het nieuwe werken Dit houd in dat zij zelf hun uren en verantwoording nemen voor gemaakte uren en functie Daarin hebben zij eerst een pilot gehad van 2 jaar Nu werken zij daar structureel mee Er heerst in de gemeente een top-down managementstijl Beleidsnotas worden voorbereid door beleidsambtenaren in samenspraak met veel betrokkenen Het door het gemeentebestuur vastgesteld beleid is het kader voor uitvoerende ambtenaren waarbinnen ze kunnen handelen De gemeente is bezig om nog meer de regie over de uit te voeren taken uit te besteden aan de medewerkers en vrijwilligers van zorg-en welzijnsorganisaties omdat deze professionals en vrijwilligers bij de mensen over de vloer komen De gemeente Breda krijgt zo meer een cooumlrdinerende rol in de te verdelen taken uit de WMO Personeel Het personeel is bereid mee te denken en mee te helpen aan nieuwe ontwikkelingen binnen de gemeente Er werken veel mensen met verschillende achtergronden en niveaus mee aan de ontwikkelingen binnen de stad en het langer zelfstandig thuis wonen Als mensen met vragen zitten worden ze snel geholpen door het personeel Dit kan zijn bij de loketten maar ook bij de burgers thuis Er wordt veel gewerkt vanuit de vraag en samen met de burger gezocht naar een antwoord Cultuur De gemeente reageert innovatief op nieuwe ontwikkelingen Zoals het vormgeven van nieuw beleid daarvoor gaan ze op zoek naar partners die hen kunnen helpen bij het ontwikkelen en meedenken over themarsquos rondom het ouder worden van de mens binnen Breda Ze maken geen doelgroepenbeleid maar kijken naar alle lagen van de bevolking zoekend naar wat voor iedereen van toepassing is Toch wordt er anders gekeken naar mensen met dementie en het ervoor zorgen dat zij langer thuis kunnen blijven wonen Strategie Vanaf heden probeert de gemeente door de invoering van de verschillende wetten en regels de verantwoordelijkheid bij de mensen zelf neer te leggen De gemeente besteedt WMO-taken uit aan woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties binnen de gemeente Deze keuze komt tot zijn recht omdat de woningcorporaties en zorg- en welzijnsorganisaties vaker bij de mensen over de vloer komen en hierdoor vaak beter weten dat wat mensen nodig hebben De gemeente Breda zoekt onderlinge samenwerking tussen partijen middels de sociale wijkteams Dit zijn zorg- en welzijnorganisaties en andere maatschappelijke partners Deze samenwerking krijgt vorm binnen de inspiratietafels De bezetting van de inspiratietafels zijn over het algemeen managers en beleidsmakers van de organisaties Tijdens deze bijeenkomsten worden maatschappelijke themarsquos besproken er wordt gezocht naar hoe het beleid vorm moet gaan krijgen voor in 2015-2016 Woningcorporaties maken geen deel uit van de inspiratietafels
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
17
24 SWOT- analyse In de SWOT-analyse komen de belangrijkste sterkten en zwakten van de organisatie aan de orde en de belangrijkste kansen en bedreigingen van het werkveld aan de orde rondom het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Sterkten Zwakten
1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met
levensloopbestendig maken van woningen
1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen
binnen woningen van mensen met dementie om
langer thuis te kunnen blijven wonen
2 Gemeente Breda zoekt en vindt onderlinge
samenwerking met sociale wijkteams middels
inspiratietafels
2 Zorgt voor ontstaan van onderlinge concurrentie
tussen zorgaanbieders en welzijnsaanbieders door
middel van een keuze te maken in wie de beste
aanbieder is
3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken
gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met
dementie wordt te weinig over gecommuniceerd
Kansen Bedreigingen
1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden
vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig
heeft groeit
2 Naar verwachting vanaf 2016 komt euro 200 miljoen
extra ter beschikking om meer wijkverpleegkundigen
aan te trekken Er zal euro 50 miljoen geiumlnvesteerd in het
opzetten van sociale wijkteams
2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis
waarvan de helft zonder partnerinwonend familielid
3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
3 Eeacuten op de drie 75-plussers gebruikt het internet
activiteiten vinden meer online plaats
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
18
Hoofdstuk 3 Advies Het advies krijgt vorm middels de SWOT-analyse waarna een invulling gegeven is aan de confrontatiematrix Uit de confrontatiematrix komen een zestal aanbevelingen voor de gemeente Breda naar voren om aandacht aan te besteden en middels de implementatie wordt hier een mogelijke invulling aangegeven 31 Confrontatiematrix In deze confrontatiematrix komt naar voren of de organisatie het beste kan groeien verbeteren verdedigen of terugtrekken rondom de sterkten zwakten kansen en bedreigingen die samen komen bij het langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie Hieraan worden cijfers gekoppeld die belangrijk zijn deze zijn terug te vinden onder de matrix De cijfers die gegeven worden zijn 0 3 of 5 De cijfers geven de sterkte van de combinatieweer dat betekent dat 0 het minst belangrijk is voor het onderwerp 3 redelijk belangrijk is voor het onderwerp en 5 zeer belangrijk voor het onderwerp Waar een 5 is gegeven wordt uiteindelijk verder op in gegaan bij de aanbevelingen en het advies
Kansen Bedreigingen Totaal
1 2 3 1 2 3
Sterkten 1 5 0 3 5 3 0 14
2 0 3 0 3 3 3 12
3 5 0 5 3 3 0 16
Zwakten 1 5 3 5 3 5 0 23
2 3 3 3 3 0 3 15
3 3 0 3 3 3 3 21
Totaal 21 9 29 22 18 11
32 Aanbevelingen
- Wat zijn effectieve interventies om op het gebied van wonen en woonomgeving dementerende
ouderen langer zelfstandig te laten wonen
- Welke interventies op het gebied van wonen en woonomgeving kunnen leiden tot het langer
zelfstandig thuis wonen van ouderen met dementie in de gemeente Breda
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
19
Visie op meedoen van burgers Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog meerdere stappen kan zetten Daarmee worden aanwezige talenten ten volle benut voor de persoon zelf voor de sociale omgeving en voor de stad Aan alle Bredanaars wordt gevraagd een bijdrage te leveren om zo voor zichzelf en voor elkaar te zorgen Er wordt sterk beroep gedaan op eigen verantwoordelijkheid van mensen Het gaat om het maximaal benutten en inzetten van de eigen macht en creativiteit van burgers De eigen sociale netwerken benutten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als vangnet(notitie meedoenbreda juni 2011) De twee belangrijkste doelstellingen beleid ten aanzien van ouderen (met dementie)
- Centrale doelstelling is rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en
kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een
beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
- Doelstelling GWI is rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang
mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en
subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van
zelfredzaamheidrsquorsquo (notitie uitvoeringsplan vezilveringbreda september 2011)
Groeien
Aanbeveling 1 Levensloopbestendig bouwen en aanpassen
Sterkte 1 Gemeente Breda houd zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen WMO-aanvragen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Wanneer deze sterkten en kans worden samengepakt is te zien dat de gemeente inspeelt op wat er
landelijk gebeurd De gemeente zou hier in moeten blijven investeren en groeien Doordat landelijk
verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige woonvormen
in de eigen leefomgeving is te zien dat de Gemeente Breda in hun beleid hierop inspeelt door
woningen levensloopbestendig te maken en afspraken te maken met woningcorporaties over de
WMO-voorzieningen in de huidige woningvoorraad De gemeente doet er goed aan door
levensloopbestendig te blijven bouwen en opplussen De gemeente kan groeien door te faciliteren
en investeren in laagdrempelige voorzieningen (voor mensen met dementie en hun mantelzorgers)
in de wijk te organiseren Denk hierbij aan het Odense huis en het respijthuis
Deze aanbeveling sluit aan op de visie en de doelstellingen van de gemeente omdat zij in daarin
aangeven dat iedere burger uit Breda moet kunnen meedoen Maar vooral bij de doelstelling
GWIrsquorsquomensen met name ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk
zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve
kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
20
Aanbeveling 2 Opplussen middels domotica
Sterkte 3 Gemeente Breda heeft onderlinge afspraken gemaakt met woningcorporaties over
woningaanpassingen wmo-aanvragen
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze sterkte en kans samen worden gepakt is te zien dat gemeente inspeelt op het langer
zelfstandig thuis wonen door afspraken te maken over woningaanpassingen met de drie
woningcorporaties in Breda zodat duidelijk wordt welke organisatie voor welke woningaanpassing
opdraait en wie waar verantwoordelijk voor is als het gaat om WMO-aanpassingen Door
woningaanpassingen in huidige koop- en huurwoningen aan te brengen kunnen ouderen met
dementie zolang mogelijk zelfstandig in hun eigen woning blijven wonen Dit kan door middel van
speciaal ontwikkelde domotica voor mensen met dementie Denk hierbij aan opplussen voor mensen
met dementie De gemeente kan hierin groeien door afspraken te maken over domotica die
bijdragen aan het langer zelfstandig thuis wonen met de drie corporaties Er zouden pakketten
ontwikkeld kunnen worden met standaard en luxe domotica Zodat mensen bijvoorbeeld middels
een kleine bijdrage een keuze kunnen maken in standaard en luxe domotica oppluspakketten
Deze aanbeveling past binnen de doelstelling GWI rsquorsquomensen met name ouderen en mensen met
beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven en mee te doen door
verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving welzijn en zorg en
bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
Verbeteren
Aanbeveling 3 Woonconcepten en voorzieningen ontwikkelen voor mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Kans 1 Verzorgings- en verpleeghuiszorg worden vervangen door thuiszorg enof kleinschalige
woonvormen in de eigen leefomgeving
Als deze zwakte en kans worden samengepakt kan de gemeente verbeteren in de huidige
woningvoorraad Er is geiumlnvesteerd in de ontwikkeling van inspiratietafels echter hier worden de
woningcorporaties niet bij betrokken Voor het realiseren van nieuwe of bestaande woonconcepten
kunnen woningcorporaties ook een toevoeging zijn tijdens deze inspiratietafels Het ombouwen van
verzorgingshuizen tot zelfstandige woonvormen kan een uitkomst bieden voor de mogelijke
leegstand (Zowel nieuwe woonconcepten als bestaande huurwoningen die vrij komen) Er is al
geiumlnvesteerd in het op lange termijn levensloopbestendig maken van woningen maar er zou ook
geiumlnvesteerd moeten worden in het ontwikkelen van woonconcepten en voorzieningen voor mensen
met dementie Denk aan ontmoetingsplekken en voorzieningen in de wijk Zoals het Odense huis
Alzheimer cafeacute Alzheimer theehuis laagdrempelige dagvoorziening of dagbesteding Maar kijk ook
naar aanpassingen van de woonomgevingen mensen worden ouder zorg ervoor dat ze dan ook
langer thuis kunnen blijven wonen middels healingenvironments en dementievriendelijke
omgevingen zie bijlage verklarende woordenlijst Deze aanbeveling sluit aan bij de centrale
doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare
toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en
mensen met een beperking in verschillende buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
21
Aanbeveling 4 Stimuleren in aanschaf van domotica en eenduidige informatie aanbod
Zwakte 3 Informatie over langer zelfstandig thuis wonen met dementie wordt te weinig
gecommuniceerd
Kans 3 Eeacuten maand langer thuis wonen bespaart vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar In
Nederlandse proefprojecten is bewezen dat domotica de intramurale opname van met name
alleenwonende mensen met dementie tot zes maanden kan uitstellen
Wanneer deze zwakte en kans worden samengepakt kan worden geconcludeerd dat er de informatie
over langer zelfstandig thuis wonen van mensen met dementie te weinig wordt gecommuniceerd De
kans is dat eacuteeacuten maand langer thuis wonen al vele tientallen miljoenen eurorsquos per jaar bespaart en dat
in Nederlandse proefprojecten met domotica opname met zes maanden kan uitstellen Hierin zou de
gemeente kunnen verbeteren door te investeren en faciliteren in het verstrekken van informatie
over langer thuis wonen met dementie Door de mensen te informeren middels mondelinge
toelichting Dit kan in samenwerking met de drie woningcorporaties in Breda Zorg dat mensen op
tijd op de hoogte zijn van waar ze terecht kunnen voor informatie Wanneer mensen succesverhalen
horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie Dit gebeurt al door middel
van rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo bij stichting WIJ Dit kan op veel grotere schaal in de gemeente
georganiseerd worden Daarnaast zou de gemeente op de website van de gemeente Breda
informatie over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie kunnen plaatsen en een link naar
dementiezorgnl Deze aanbeveling past binnen de centrale doelstelling van de gemeente Breda rsquorsquo
het duurzaam organiseren en realiseren van betaalbare toegankelijke en kwalitatief goede zorg- en
woonvoorzieningen voor ouderen chronisch zieken en mensen met een beperking in verschillende
buurten wijken en dorpen binnen gemeente Bredarsquorsquo
Verdedigen
Aanbeveling 6 Realiseren van woonconcepten en burgers erbij betrekken
Sterkte 1 Gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met levensloopbestendig maken van
woningen
Bedreiging 1 Het aantal 80-plussers dat verpleeghuiszorg nodig heeft groeit
Wanneer deze sterkte en bedreiging worden samengepakt zou de gemeente kunnen zichzelf kunnen
verdedigen in het alleen maar richten op deze vorm van bouwen aan te bieden De gemeente zou
zich ook moeten focussen op het bouwen van het verpleeghuis van de toekomst Hier zouden ze in
samenwerking met de mensen van de inspiratietafels en de burgers kunnen nadenken over hoe het
er uit moet komen te zien in de toekomst Op dit moment worden de burgers zelf te weinig
betrokken in het ontwikkelen van nieuwe woonconcepten Door burgers van Breda hier meer bij te
betrekken zullen zij zich meer betrokken voelen bij een woonconcept en eerder in staat zijn zich in te
zetten voor de mensen die er komen te wonen of als zij er zelf in de toekomst komen te wonen
Deze aanbeveling past binnen de visie en doelstelling GWI Alle Bredanaars doen met al hun
capaciteiten naar vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen rsquorsquomensen met name
ouderen en mensen met beperkingen in staat stellen zolang mogelijk zelfstandig te wonen te leven
en mee te doen door verbetering van objectieve en subjectieve kwaliteit van wonen woonomgeving
welzijn en zorg en bevordering van zelfredzaamheidrsquorsquo
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
22
Terugtrekkenveranderen
Aanbeveling 5 Focus op de meest kwetsbare mensen met dementie
Zwakte 1 Er zijn geen voorzieningen voor aanpassingen binnen woningen van mensen met
dementie om langer thuis te kunnen blijven wonen
Bedreiging 2 Van alle mensen met dementie woont 70 thuis waarvan de helft zonder
partnerinwonend familielid
Als deze zwakte en deze bedreiging worden samengepakt zou de gemeente zichzelf hierin kunnen
veranderen door zich te focussen op de meest kwetsbare mensen met dementie Focus zou op de
zeer kwetsbare mensen die onvoldoende zelfredzaam zijn komen te liggen Dit kunnen mensen met
dementie zonder familieleden of betrokkenen zijn Deze zouden op tijd in beeld gebracht moeten
worden Dit zou veranderd kunnen worden door in samenwerking met zorg-en welzijnsinstellingen
winkeliersvereniging brandweer politie huismeesters van woningcorporaties meer bekendheid te
geven door positieve beeldvorming te creeumlren (Zoals ze dat al doen in Belgieuml) Een voorlichting hier
over te geven en de medewerkers een cursus aan te bieden Door dit samen te dragen zal er meer
begrip en het taboe rondom dementie minder kunnen worden De acceptatie wordt groter wanneer
mensen meer weten over de dementie en weten hoe ze er mee om kunnen gaan Deze aanbeveling
past binnen de visie van de gemeente Breda Alle Bredanaars doen met al hun capaciteiten naar
vermogen mee aan de maatschappij van nu en morgen Met de inzet van de rsquorsquoparticipatieladderrsquorsquo
wordt ook gekeken of dat het maximale haalbare niveau is of dat de persoon in kwestie nog
meerdere stappen kan zetten Als netwerken niet voldoende zijn om zaken aan te pakken dan kan een
collectieve voorziening worden benut Als echt maatwerk nodig is volgt professionele inzet als
vangnet
rsquorsquo Welke organisaties kunnen helpen bij het langer zelfstandig thuis blijven wonen voor mensen met
dementie binnen de gemeente Bredarsquorsquo
Organisaties die kunnen helpen binnen de gemeente Breda zijn
Welzijnorganisaties thuiszorgorganisaties ouderenorganisaties vrijwilligersorganisaties
woningcorporaties vastgoedontwikkelaars burgerinitiatieven en WMO-klantmanagers
Organisaties die kunnen helpen buiten de gemeente Breda zijn
Andere gemeenten Belgieuml rondom de dementievriendelijke gemeente het Odense huis het
thuishuis en domotica-ontwikkelaars
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
23
Hoofdstuk 4 Implementatie
In dit hoofdstuk worden praktische mogelijkheden geboden om een invulling te geven aan de
aanbevelingen Een aantal acties voor de korte termijn en een aantal acties voor op de lange termijn
rsquorsquo Wat zou de gemeente Breda kunnen doen om uiteindelijk de interventies te realiseren en te
implementeren in de gemeentersquorsquo
Op korte termijn
Zorg dat mensen op tijd op de hoogte zijn van waar ze moeten zijn voor hun informatie Wanneer
mensen succes verhalen horen zullen zij eerder aansluiten en open staan voor deze informatie In
Belgieuml zijn al meerder succesverhalen te horen bij de meerdere dementievriendelijk gemeenten
steden dorpen en wijken Strategie kijk naar andere organisaties en gemeenten leer hiervan en
implementeer dit binnen de eigen gemeente door samen te werken met andere partijen
Zie hiervoor httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
Concrete actie aanbeveling 1 en 2
Informatiebijeenkomsten organiseren rondom opplussen met dementie voor huurders en
huiseigenaren
Dit kan gerealiseerd worden door bij het huidige rsquorsquowoon morgen zonder zorgenrsquorsquo een aantal extra
informatiebijeenkomsten te laten organiseren voor mensen met dementie Hierin zouden de
gemeente Breda en de woningcorporaties een toevoeging kunnen zijn om bijvoorbeeld
oppluspakketten basis en luxe te ontwikkelen Mensen kunnen hierin een kleine bijdrage leveren
voor de basis voor het basis oppluspakket en een grote bijdrage leveren voor het luxe oppluspakket
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites langer
zelfstandig thuis wonen
Ontwikkel een
basisoppluspakket en een
luxe oppluspakket
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In februari 2014
Stap 2 Ontwikkel een
informatiebijeenkomst
voor mensen met
dementie middels de
verschillende
oppluspakketten
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 3 Ga op zoek naar
professionals of
vrijwilligers die hierover
een cursus wil volgen en
hierover kunnen en willen
presenteren
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In maart 2014
Stap 4 Maak een planning voor
de informatiebijeenkomst
en adverteer hierover op
internet plaatselijke
kranten en folders
Samenwerking met
stichting WIJ
In april 2014
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
24
Concrete acties aanbeveling 4 en 5
-Informatie verspreiden over het langer zelfstandig thuis wonen met dementie via internet via
plaatselijke kranten folders etc
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting WIJ of het STIB Maar denk ook aan de
nieuwsbrief van de woningstichtingen en zorgorganisaties Hoe meer draagvlak hoe meer
acceptatie
- Verwijzen op de website van de gemeente naar dementiezorgnl en thuiswonenmetdementienl
Dit kan gerealiseerd worden door op de website van de gemeente Breda te verwijzen naar websites
die een toevoeging zijn bij het langer thuis wonen van mensen met dementie
(wwwdementiezorgnl) Deze website is speciaal ontwikkeld voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Hierop is een soort sociale kaart te vinden met daarop voorzieningen diensten en
professionals waar mensen met dementie en hun mantelzorgersfamilieleden een beroep op
kunnen doen Het geeft een informatieve imput echter is het te globaal Deze site mist twee
belangrijke onderwerpen namelijk
- Het respijthuis AnnaFrij dat speciaal ontwikkeld is voor mensen met dementie
- Mogelijkheden voor woningaanpassingen voor mensen met dementie
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Ontwikkel een advertentie
over het langer zelfstandig
thuis wonen met
dementie
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In februari 2014
Stap 2 Verspreid de advertenties
onder de samenwerkende
organisaties zoals zorg-
en welzijnsorganisaties en
woningcorporaties
Samenwerking met
Alzheimer Nederland
Breda eo en het RDO
In maart 2014
Stap 3 Verwijs via de website van
de gemeente Breda naar
wwwdementiezorgnl
Samenwerking met
webdesigner van de
website gemeente Breda
In februari 2014
Stap 4 Zorg dat
wwwdementiezorgnl
verbeterd word op de
mogelijkheden van het
langer zelfstandig thuis
wonen en vernoem het
Anna Frij huis op de
website
Samenwerking met het
RDO
In februari 2014
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
25
Concrete actie aanbeveling 5
Cursus over mensen met dementie en het langer zelfstandig thuis wonen aanbieden aan
winkeliersvereniging brandweer politie en woningcorporaties zorg- en welzijnsorganisaties
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites Belgieuml
Laat een cursus
ontwikkelen en zoek naar
voorbeelden in Belgieuml
Samenwerking met Belgieuml In februari 2014
Stap 2 Laat een planning
ontwikkelen voor de
cursus
Samenwerking met een
voorlichter
In maart 2014
Stap 3 Zoek partners die hiervoor
openstaan en maak het
onderwerp belangrijk
genoeg voor de gemeente
Samenwerking met alle
partijen binnen de
gemeente
In maart 2014
Stap 4 Laat de cursus
plaatsvinden op het
stadhuis en zorg dat de
verschillende partners
hierbij aanwezig zijn
Samenwerking met
woningcorporaties in
Breda en stichting WIJ
In april 2014
Concrete actie aanbeveling 6
- Woningcorporaties en burgers aan laten sluiten bij inspiratietafels
Dit kan gerealiseerd worden door de woningcorporaties uit te nodigen tijdens themarsquos die relevant
zijn voor de organisaties Maar denk ook aan de burgers zelf deze kunnen van onschatbare waarden
zijn en wanneer zij enthousiast zijn zullen ze zich ook beter inzetten voor de maatschappij Daarnaast
moeten burgers bij de ontwikkeling van nieuwe woonconcepten betrokken worden
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Laat de woningcorporaties
aansluiten bij de
inspiratietafels
Samenwerking met de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Laat burgers aansluiten bij
de inspiratietafels
Samenwerking met de
burgers
In maart 2014
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
26
Op lange termijn
Zorg dat mensen ook daadwerkelijk langer thuis kunnen blijven wonen door nieuwe woonconcepten
te ontwikkelen of in bestaande woonvoorzieningen aanpassingen in aan te brengen Strategie
Burgers betrekken bij het maken van plannen voor herbestemming ontwikkelen van voorzieningen
en nieuwbouwprojecten Samenwerking met andere partijen is in alle opzichten van belang om
succes te realiseren Enerzijds omdat zij expertise in huis hebben en anderzijds draagvlak te creeumlren
Wat van belang is op korte en lange termijn is dat er nagedacht wordt over de volgende
onderwerpen en daarop volgend een actieplan ontwikkeld wordt om nieuwe of bestaande
voorzieningen te realiseren en te behouden
Concrete actie aanbeveling 3
- Investeren in voorzieningen en burgerinitiatieven voor mensen met dementie zoals het Odense huis
en het respijthuis
Dit kan gerealiseerd worden in samenwerking met stichting Odense huis Anna Frij Huis stichting WIJ
en het STIB
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO en de
woningcorporaties
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
voorzieningen en
burgerinitatieven rondom
de ouder wordende
mensen met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie voor meer
informatie literatuurlijst
websites voorzieningen
Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
voorzieningen voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
27
Concrete actie aanbeveling 6
- Woonconcepten realiseren voor mensen met dementie en hun mantelzorgers zoals het thuishuis of
verpleeghuis voor de toekomst (digitaal verpleeghuiszelfdenkend verpleeghuis)
Dit kan gerealiseerd worden als de gemeente investeert in mogelijke samenwerking met
woningcorporaties zorgverzekeraars en vastgoedontwikkelaars
Meerdere woonconcepten zijn te vinden in de bijlage woonvormen en woonomgevingen
rsquorsquoOuderen met dementie en hun naasten hebben behoefte aan een woonomgeving die de
zelfstandigheid ondersteunt de afnemende vitaliteit compenseert en de draaglast van familieleden
verlicht Dit kan voor een belangrijk deel worden bereikt door de woonomgeving aan te passen op
het punt van bouwtechniek en (technologische) inrichting Een goede woonomgeving kan verwarring
en agitatie verminderen de ruimtelijke orieumlntatie verbeteren en de sociale omgang bevorderenrsquorsquo
(van Hoof amp Kort 2007)
Stappenplan Wat Wie Wanneer
Stap 1 Zoek contact met burgers
stichting Odense huis
Anna Frij Huis en
vastgoedontwikkelaars
Samenwerking met
stichting WIJ het STIB
Alzheimer Nederland
Breda eo RDO de
woningcorporaties en de
zorgverzekeraar
In maart 2014
Stap 2 Ontwikkel een
projectgroep speciaal voor
woonconcepten voor de
ouder wordende mensen
met dementie
Samenwerking met de alle
hierboven genoemde
partijen
In april 2014
Stap 3 Maak een jarenplanning
voor deze projectgroep
Samenwerking met alle
partijen
In april 2014
Stap 4 zie bijlage 1 Ga met deze partijen in
overleg en ontwikkel
woonconcepten voor
mensen met dementie
Samenwerking met alle
partijen
In 2014 ndash 2017
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
28
Hoofdstuk 5 Conclusie en discussie
De gemeente Breda houdt zich al lange tijd bezig met de ouder wordende mens in Breda Ze zijn
goed op de hoogte van wat er mogelijk is en kijken verder vooruit als het gaat om het ontwikkelen
van beleid rondom het langer zelfstandig thuis wonen van de burger Dit kunnen ze op verschillende
manieren doen maar vooral door zelf actief te zoeken naar partners die kunnen en willen samen
werken rondom de ouder wordende mens en mensen met dementie in het bijzonder Dat signaleert
ook de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur (Rli) in haar advies Langer zelfstandig een
gedeelde opgave van wonen zorg en welzijn rsquorsquoGoede samenwerking tussen woningcorporaties en
zorg- en welzijnsorganisaties is een voorwaarde voor mensen met een zorgvraag om zo lang mogelijk
zelfstandig te kunnen blijven wonen Het risico daarin is dat de crisis beleidswijzigingen en
onzekerheden over wet- en regelgeving deze samenwerking juist onder druk zettenrsquorsquo
Mensen met dementie worden steeds ouder en door voorzieningen en door aanpassingen in de
woning en woonomgeving kunnen mensen in staat worden gesteld om ook daadwerkelijk langer
thuis te wonen De wensen en behoeften van mensen met dementie en hun naasten moeten
uitgangspunt zijn van optimale dementiezorg om hen zelf zo lang mogelijk de regie over hun
zorgtraject te geven De meeste mensen met dementie blijven zo lang mogelijk thuis wonen in de
eigen vertrouwde omgeving Naarmate de ziekte vordert zijn steeds meer maatregelen nodig om de
leefomgeving veilig te houden (Technische) hulpmiddelen extra zorg en advies voor de
mantelzorgers zijn dan van belang Er zijn vele hulpmiddelen die mensen met dementie en hun
mantelzorger(s) meer veiligheid kunnen bieden Voorbeelden hiervan zijn antislipstrips voor de trap
en in de badkamer een tijdschakelklok of een rookmelder Ook woningaanpassingen en domotica
kunnen helpen om langer thuis te blijven wonen Domotica zijn technische hulpmiddelen in en rond
huis Voor mensen met dementie zijn ze vaak gericht op meer veiligheid Het gaat bijvoorbeeld om
Toezicht op afstand (cameras en sensoren)
Apparatuur om verdwalen te voorkomen (polsband met zendertje locatiebepaling via GPS)
Veiligheid in huis bijvoorbeeld met fornuisknopbeschermers meedenkende kookplaten
thermostaatkranen
Praktische tips voor mensen met dementie om langer zelfstandig thuis te kunnen blijven wonen
staan op httpwwwthuiswonenmetdementienl
Maar ook tijdelijke opvang (respijtzorg) is van groot belang voor de mantelzorger Als 82 van de
mantelzorgers overbelast is of dreigt te raken en de meeste mensen met dementie hier afhankelijk
van zijn zouden hier goede voorzieningen voor ontwikkeld en beschikbaar moeten kunnen zijn
- Langer zelfstandig thuis wonen vs kwaliteit van leven mensen met dementie en hun mantelzorgers Beleid word in huidige vorm gericht op het langer zelfstandig thuis wonen van de mens Dit is positief voor mensen die daar ook toe in staat zijn en natuurlijk wil het merendeel van de bevolking dit Echter rust er een grote vraag op of dit voor mensen met dementie (in gevorderd stadium zzp 3 en 4) bijdraagt aan de kwaliteit van hun leven en die van hun naasten Als je als gemeente graag wil dat mensen met dementie langer thuis kunnen blijven wonen zorg er dan voor dat de openbare ruimte hiervoor geschikt zijn Maar ondersteun ook in aanschaf van woningaanpassingen en faciliteer in informatie over woningaanpassingen speciaal gericht op het ouder worden van mensen met dementie Kijk naar wat mensen echt nodig hebben en niet vanuit de behoefte om te bezuinigen
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
29
-Verschuiving zwaarte van zorg Door mensen langer thuis te laten wonen verschuift de zwaarte van de zorg Hierdoor ontstaan korte opnames in het verpleeghuis Er ontstaat een maatschappij die uitgeput raakt door het zorgen van mensen die niet hiervoor opgeleid zijn zoals de mantelzorgersfamilieleden of vrijwilligers Hierdoor wordt ervoor gezorgd dat mensen niet meer gaan kiezen voor een beroep in de zorg omdat het gewoon te zwaar wordt Terwijl we deze zorgmedewerkers en verpleegkundigen zo hard nodig hebben Volgens het deltaplan dementie is overheidsbeleid er op gericht dat mensen met dementie zo lang mogelijk thuis kunnen blijven wonen De druk op mantelzorgers neemt daarmee toe Verwachte tekorten aan personeel in de zorg zullen dit nog versterken De grote maatschappelijke gevolgen vragen om een grootse langdurende en nationale aanpak -Wat is eigen regie Regie bij de mensen zelf neerleggen maar wat gebeurd er als iemand daar niet toe in staat is Het is geen eigen regie als de gemeente als nog voor de burgers bepaald welke voorziening wel of niet voor jouw geschikt is Dan blijft er toch weinig eigen regie over Of op het moment dat je het in je eigen omgeving moet gaan vragen dat is toch ook geen eigen regie meer - Bezuiniging op bezuiniging Gemeenten zouden samen hun krachten kunnen bundelen en aan kunnen geven aan de overheid dat de doorgevoerde plannen niet haalbaar zijn Als je als gemeente laat zien dat je het met minder kan dan kan het altijd nog minder Zo ontstaat er dat mensen uiteindelijk niets meer overhouden Op deze manier worden eigen ruiten ingegooid Durf als gemeente op te staan tegen de overmatige bezuinigingsplannen
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
30
Literatuurlijst Nijhof N van Gemert-Pijnen J E Dohmen D A amp Seydel E R (2009) Dementie en technologie
Een studie naar de toepassingen van techniek in de zorg voor mensen met dementie en hun
mantelzorgers Gerontologie en Geriatrie 113-131
van Hoof J amp Kort H (2007) Een veilige haven Aangepast wonen voor mensen met dementie
Denkbeeld 16-20
van Vliet K Overmars-Marx T amp Felix E (2012) Langer thuis met dementie Denkbeeld 10-13
Beleidsstukken gemeente Breda
httpwwwbredanlsystemfilesnotasverzilveringbredapdf
httpwwwbredanlsystemfilesartikelenquickscan_dementiebeleidpdf
Individuele interviews in Breda
Casemanagers dementie Dementiewinkel
Otto Geijer Beleidsadviseur mantelzorg en informele zorg
Juan Seleky Beleidsadviseur ouderenbeleid lsquo Geschikt Wonen voor Iedereenrsquo
Riet van Gils Accountmanager WWZ bij Wonen Breburg Breda
Liesbeth Smedinga WIJ
Bas Vos Ketencooumlrdinator RDO
Caroline Krijnen projectleider decentralisatie
Marius Malders voorzitter Alzheimer Nederland Breda eo
Liselotte Kuijl klantmanager gemeente Breda
Anja Frijters eigenaar AnnaFrij huis
Gesprekken rondom langer zelfstandig thuis wonen mensen met dementie
Jarno Nilissen Architect Dimensie voor Dementie
Tineke Lupi en Netty van TriestPlatform 31
Carolien Langendijk vrijwilliger Innovatiekring Dementie en mantelzorger
Gerdienke Ubbels Actiz
Wim Jan Vink Actiz
Julie Meerveld Belangenbehartiger Alzheimer Nederland
Bezoek congressen symposiums beurzen initiatieven en filmfestivals
Symposium Gemeenschappelijk wonen voor ouderen migranten
Bestuurdersbijeenkomst op 11 september 2013
Congres Bewegen in de langdurige zorg op 4 november 2013
Bezoek geheugenwinkel Breda op 19 november 2013
Smarthomes beurs domotica en slim wonen op 21 november 2013
Landelijk Dementie congres op 25 november 2013
Bezoek de Beukelaar op 26 november 2013
Filmfestival op 11 december 2013
In voor zorg congres op 16 december 2013
Bezoek AnnaFrij huis op 17 december 2013
Bezoek rsquot Zorghuus op 28 januari 2014
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
31
Geraadpleegde websites
httpwwwdigitale-sociale-
kaartnlindexphptype=databaseamppage=aktampakt=8761amporg=2386httpwwwflanderscarebenl
themastranslationeel-onderzoek
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwspolitiek-en-zorg
wwwkcwznl
Geraadpleegde bronnen voor invulling DESTEP
httpwwwcbsnlnl-
NLmenuthemasdossiersvergrijzingpublicatiesartikelenarchief20132013-3834-wmhtm
wwwkcwznldossierssamenwerkinggeslaagde-bijeenkomst-lokaal-maatwerk-in-wonen-en-zorg
httpwwwpblnlpublicatiesvergrijzing-en-woningmarkt
httpwwwpblnlsitesdefaultfilescmspublicatiesPBL_2013_Demografische20ontwikkeling
en-2010-2040_1044pdf
httpwwwzorghulpatlasnlzorghulpnieuwsgevolgen-miljoenennota-2014-voor-zorg-welzijn
httpwwwdeltaplandementienlhet-planhet-plan-subpagina
httpwwwthuishuisorgindexphpthuishuisproject-dementie
Rijksbegroting 2014 XVI Volksgezondheid Welzijn en Sport september 2013
httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
32
Zie voor meer informatie voorzieningen voor mensen met dementie
httpwwwsocialekaartamsterdamnlxsl=lijstampxdl=lijstampTrf=27624ampSrt=TampPad=T|27622|ampGgv
Srt=ampZip=ampAllPrt=ampPrt=0
httpwwwodensehuisnl
httpwwwvngnlfilesvngvngDocumentenExtranetSezMaatschappelijke20ondersteuning
CieVrijwbeleid_burgerinitiatievenpdf
Zie voor meer informatie langer thuis wonen httpwwwkeuzewijzerwelthuisnet httptechnologiethuisnukennisstappenplan httpwwwkcwznlthuistechnologie_voor_corporatiesstappenplan httpwwwdomoticawonenzorgnlSite_DomoticadocsFunctiewijzer_domotica_voor_thuiswonende_mensen_met_dementie_okt_2013pdf httpwwwmodernedementiezorgnlprojectphpid=7 httpwwwverkroostadviesnlDocumentenHandreiking20Opplussen20woningen20oudere20eigenaar20bewonerspdf httpwwwmanneninderuimtenlthuis httpwwwkcwznldossierslevensloopgeschikthuistest-nl-gezond-oud-worden-in-eigen-huis httpwwwgelderlandnl4HomeHier-werkt-de-provincie-Gelderland-aanBouwen-en-wonenLanger-zelfstandig-wonenProjecten-Langer-zelfstandig-wonenLanger-thuis-met-dementie-mantelzorghtml httpwwwwmowonen-nhnldocumentenpublicatieskeuzemodel-opplussen-eigen-woningbezit httpwwwplatformgeefnlimagespdfLanger20zelfstandig20wonen20voor20ouderenpdf httpwwwvilansnlPubInformatiecentrumDomotica-artikelenDomotica-artikelen-Domotica-
voor-thuiswonende-mensen-met-dementiehtmlhighlight=dementieampsearch=1
httpwwwmoderne-dementiezorgnluplpublicatiesRD20domotica20CR_nr2_08pdf
Zie voor meer informatie succesverhalen in Belgieuml
httpwwwkbs-frbbecallaspxid=293380amplangtype=2067
httpwwwkbs-frbbepublicationaspxid=295081amplangtype=2067
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
33
Verklarende woordenlijst
Healingenviroments
Healing environment betekent de gebouwde omgeving draagt bij aan het fysiek mentaal en sociaal
welbevinden van gebruikers Dit zijn de bewoners en bezoekers maar ook de mensen die in het
gebouw werken Een healing environment kan niet alleen gerealiseerd worden bij nieuwbouw Ook
in bestaande gebouwen is dit te beiumlnvloeden met keuzes in inrichting verlichting kleur ed Bron
wwwkcwznl
Dementievriendelijke woonomgeving
Een dementievriendelijke woonomgeving is een omgeving waarin mensen rekening houden met
mensen met dementie Waarin positieve beeldvorming rondom dementie wordt gestimuleerd
De Alzheimers Society heeft een tiental actiepunten opgesteld voor het werken aan een
dementievriendelijke gemeenschap
Actiepunten
1 schep ruimte voor mensen met dementie in de buurt
Geef de buurt vorm rond de noden en wensen van mensen met dementie en hun mantelzorgers
Elke buurt heeft zijn eigen bevolkingssamenstelling en behoeften pas de plannen daarop aan
2 bestrijd stigmatisering en werk aan begrip
In alle bevolkingsgroepen leven er (voor)oordelen over dementie Bevorder de kennis over dementie
en kweek begrip
3 maak de buurtactiviteiten toegankelijk
Organiseer activiteiten speciaal voor mensen met dementie en bevorder dat andere activiteiten ook
voor mensen met dementie toegankelijk zijn
4 bewustwording van mogelijkheden
Zorg dat mensen met dementie zichzelf bewust worden van de waarde die ze hebben voor de
gemeenschap en van de positieve bijdrage die ze kunnen leveren aan de samenleving Zorg dat hun
stem gehoord wordt
5 zorg voor vroegtijdige onderkenning en steun
Zorg voor een lage drempel voor diagnose in een vroeg stadium De maatschappelijke zorg en
gezondheidszorg moeten daarna goed inspelen op de persoonlijke omstandigheden van de
gediagnostiseerde
6 zorg voor praktische ondersteuning
Zet een lokale vrienden-service op van vrijwilligers die mensen met dementie willen ondersteunen
in hun sociale contacten in de buurt en emotionele steun willen bieden
7 zoek buurtoplossingen
Ondersteun mensen met dementie in hun zelfredzaamheid en zorg dat ze zoveel mogelijk in hun
eigen omgeving kunnen blijven door aangepaste woonomstandigheden beschermd wonen en
buurtaanpassingen
8 betrouwbare vervoersoplossingen
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
34
Zorg er voor dat mensen met dementie makkelijk snel en betrouwbaar een beroep kunnen doen op
vervoer dat rekening houdt met hun situatie
9 begaanbare omgeving
Zorg dat de buurt makkelijk begaanbaar en overzichtelijk is voor mensen met dementie
10 maak winkels en servicepunten betrokken
Bevorder de bewustwording bij ondernemers zodat het personeel begripvol tegenover klanten met
dementie komt te staan Stimuleer ondernemers om te zoeken naar oplossingen die hun klanten met
dementie aanmoedigen om te blijven komen
Bron Building Dementia-friendly Communities
Top Related