Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności WSSE w Olsztynie
w W grudniu 2003 r. otrzymało certyfikat akredytacyjny nr AB 451 dla 50 metod badawczych. w W grudniu 2004 r. rozszerzyło zakres akredytacji o 41 metod.w W listopadzie 2005 r. – o 89 metod, głównie w zakresie badania żywności. w Bliski końca jest proces akredytacji, który potwierdzi kompetencje laboratorium dla 180 kolejnych metod.
Laboratorium Badań Epidemiologiczno- -Klinicznych WSSE w Olsztynie
w W grudniu 2003 r. otrzymało certyfikat akredytacji Polskiego Centrum Akredytacyjnego nr AB 448 dla 6 metod badawczych.w W 2004 r. rozszerzyło zakres akredytacji o 14 metod.
w Laboratorium Badań Epidemiologicznych, Środowiskowych i Żywności PSSE w Ełku w czerwcu 2005 r. otrzymało Certyfikat Akredytacji Polskiego Centrum Akredytacyjnego nr AB 614 dla 28 metod badawczych. w Laboratorium Granicznej Stacji Sanitarno- -Epidemiologicznej w Elblągu w lipcu 2005 r. otrzymało Certyfikat Akredytacji Polskiego Centrum Akredytacyjnego nr AB 618 dla 28 metod badawczych. w Laboratorium Badań Epidemiologiczno- -Klinicznych, Środowiskowych i Żywności PSSE w Kętrzynie w grudniu 2005 r. otrzymało Certyfikat Akredytacji Polskiego Centrum Akredytacyjnego nr AB 657 dla 21 metod badawczych.
Stan sanitarno higieniczny
województwa
warmińsko-mazurskiego
2005
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Olsztynie
Opracowano w Wojewódzkiej Stacji
Sanitarno-Epidemiologicznej w Olsztynie
ul. Żołnierska 16
10-561 Olsztyn
tel.: 0-89 524 83 00, 0-89 527 95 00, fax: 0-89 527 97 88
www.wsse.olsztyn pl
e-mail: [email protected]
Redakcja materiałów
Elżbieta Burzyńska-Miszczak
Zdjęcia
Monika Kaczyńska
Rysunki
Jarosław Gach
Projekt, opracowanie graficzne, skład i łamanie
Studio Projekt, Olsztyn, al. Wojska Polskiego 39
e-mail: [email protected]
tel. 0-89 526 10 42
Druk
Zakład Poligraficzny Niestępscy
Olsztyn, ul. Poprzeczna 13B, tel. 0-89 534 83 92
4 Warunki zdrowotne środowiska 9 Higiena żywności, żywienia i przedmiotów użytku15 Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności 16 Środowisko pracy19 Higiena radiacyjna22 Higiena dzieci i młodzieży25 Zwalczanie chorób zakaźnych31 Promocja zdrowia i oświata zdrowotna34 Zapobiegawczy Nadzór Sanitarny38 Sanitarna ochrona granicy państwa39 Kontakt z nami40 Wykaz adresów PSSE
Szanowni Państwo
Przedstawiamy Państwu doroczny raport o stanie sanitarno-epidemiolo-
gicznym województwa warmińsko-mazurskiego. Rok 2005 był kolejnym,
który nałożył na naszą instytucję wiele nowych zadań wynikających ze zmie-
niającego się prawodawstwa oraz pojawiających się nowych zagrożeń.
Właśnie w związku z potencjalnymi zagrożeniami uaktualniono i zmo-
dyfikowano plan wojewódzki oraz powiatowe plany reagowania kry-
zysowego na wypadek wystąpienia ptasiej grypy i innych szczególnie
niebezpiecznych chorób. Stan naszej gotowości oceniany był przez
przedstawicieli Światowej Organizacji Zdrowia.
Braliśmy aktywny udział w nadzorze nad grypą w systemie SEN-
TINEL. Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych WSSE
w Olsztynie w dziewiętnastu przypadkach dokonało izolacji wirusa
grypy potwierdzonych przez Krajowy Ośrodek ds. Grypy, co stawia nas
w czołówce krajowej.
W 2005 roku Laboratorium wdrożyło nowe metody badawcze w za-
kresie biologii molekularnej. Techniką PCR wykonywane są badania
w kierunku WZW B i WZW C oraz grypy, zaś metodami immunoflu-
orescencyjnymi diagnozowane są zakażenia wirusowe górnych dróg
oddechowych, w tym zakażenia wirusem grypy typ A i B. Jako jedno
z nielicznych w kraju laboratoriów Inspekcji Sanitarnej, LBEK jest przy-
gotowane do prowadzenia pełnej diagnostyki wirusa grypy, w tym tak-
że groźnego szczepu H5N1. Możemy się też pochwalić znakomicie wypo-
sażonym Laboratorium Badań Żywności, Gleby i Powietrza, które posiada
certyfikat akredytacji nr AB 451.
W związku z utrzymującym się zagrożeniem bioterrorystycznym podję-
to szereg działań mających na celu zabezpieczenie ludności przed wystą-
pieniem zagrożeń czynnikami biologicznymi. Państwowy Wojewódzki Inspek-
tor Sanitarny oraz inspektorzy powiatowi uczestniczyli w pracach Zespołów
Reagowania Kryzysowego. Inspekcja przejęła wiele materiałów (paczek),
podejrzanych o skażenie bioterrorystyczne zarodkami wąglika.
Realizacja dyrektyw unijnych nałożyła na poszczególne działy meryto-
ryczne Inspekcji Sanitarnej wiele dodatkowych obowiązków. Rozległość
tych zagadnień wymusiła konieczność ciągłego pogłębiania wiedzy
przez pracowników. Efekt jest taki, że dysponujemy obecnie grupą
wysokiej klasy specjalistów wyposażonych w nowoczesny sprzęt.
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny
w Olsztynie
Janusz Dzisko
Warunki zdrowotne środowiskaWojewództwo warmińsko-mazurskie jest czwartym co do wielkości województwem w kraju.
Nasz region wyróżnia się urozmaiconą rzeźbą terenu, bogactwem wód powierzchniowych, dużych
kompleksów leśnych. Można tu wypocząć, oddychając świeżym powietrzem, pijąc zdrową wodę
i korzystając z uroków bogactwa natury. Aby mieszkańcom i turystom żyło się oraz wypoczywało
bezpiecznie, na Warmii i Mazurach nadzór sanitarny nad obiektami użyteczności publicznej, jako-
ścią wody, jakością powietrza sprawują pracownicy Higieny Komunalnej PIS.
Kąpieliska Możliwość skorzystania z kąpieli jest jednym z elementów dobrze zorganizowanego wypoczyn-
ku. Podstawę sanitarnej oceny jakości wody stanowią badania fizyczno-chemiczne i mikrobiologicz-
ne, których zakres i częstotliwość reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z 16 października 2002
r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda w kąpieliskach. Natomiast rozporządze-
nie Rady Ministrów z 6 maja 1997 r. w sprawie określenia warunków bezpieczeństwa osób przeby-
wających w górach, pływających, kąpiących się i uprawiających sporty wodne precyzuje warunki,
jakie muszą być spełnione w kąpieliskach zarówno zorganizowanych, jak i prowizorycznych.
W roku 2005 na terenie województwa warmińsko-mazurskiego funkcjonowały 234 kąpieliska.
Spośród nich wytypowano 22, z których wyniki badania wody będą raportowane do Unii Europej-
skiej. Są to kąpieliska gminne, prawidłowo zorganizowane, posiadające sieć wodociągową i kanali-
zacyjną.
Przed sezonem turystycznym Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Olsztynie wydaje
komunikat dotyczący jakości wody w kąpieliskach. Komunikaty takie wydawane są zawsze, kiedy
jakość wody pogarsza się.
Kąpielisko nad jeziorem Suskim w Suszu
było zamknięte od 1999 roku ze względu
na utrzymujące się zanieczyszczenie mikro-
biologiczne. W czerwcu 2005 roku odwo-
łano zakaz kąpieli. Badania przeprowa-
dzone w latach 2003 i 2004 wykazały
znaczną poprawę jakości wody, a w 2005
wszystkie wyniki – pod względem mikro-
biologicznym – odpowiadały wymaga-
niom sanitarnym. Jednak z uwagi na kwe-
stionowane parametry fizyko-chemiczne,
mianowicie BZT5, kąpielisko dopuszczo-
no do kąpieli warunkowo.
Czasowo odwołano zakaz kąpieli w ką-
pielisku nad jeziorem Domowym w Szczyt-
nie. Jednak z uwagi na zanieczyszczenie bakteryjne i masowy zakwit sinic z dniem 15 lipca 2005 r.
nastąpiło jego ponowne zamkniecie. Masowy zakwit sinic był również powodem okresowego zamknię-
cia kąpielisk nad jeziorem Gołdap (przy ośrodku OSiR i „Leśny Zakątek”) oraz jeziorami Zarybińskim
w Rybnie, Bartąg w Bartagu, Klebark w Klewkach, Drwęckim w Ostródzie i w ośrodku wypoczynko-
wym „Bajka” koło Ostródy. Nad Zalewem Wiślanym, z powodu zanieczyszczeń bakteryjnych, zamknię-
te były kąpieliska w Suchaczu, Tolkmicku i Nowej Pasłęce.
4
Baza noclegowaBazę noclegową stanowią przede wszystkim hotele, motele, pensjonaty. Od kilku lat obserwujemy
systematyczną poprawę stanu sanitarno-technicznego tych obiektów, a także podnoszenie standardu
świadczonych usług.
Oprócz dużych obiektów hotelarskich, turyści mogą korzystać z noclegów w małych gospodar-
stwach agroturystycznych. Kontrole przeprowadzone w tych obiektach wykazały, że pokoje gościnne
zostały właściwie wyposażone i były utrzymywane we wzorowej czystości, prawidłowo przechowy-
wana była bielizna pościelowa, a nieczystości stałe i płynne – wywożone systematycznie. W wielu
gospodarstwach właściciele proponowali turystom szereg atrakcji, np. jazdę konną, pieczenie domo-
wego chleba, atrakcje sportowe, łowienie ryb we własnych stawach.
Zanieczyszczenie powietrza atmosferycznegoW wyniku naturalnych procesów i działalności człowieka do atmosfery przedostają się rozmaite
substancje zanieczyszczające powietrze. W miastach województwa warmińsko-mazurskiego przewa-
ża emisja zanieczyszczeń energetycznych, a wraz ze wzrostem liczby pojazdów mechanicznych, wzra-
sta udział emisji ze źródeł komunikacyjnych.
W ramach monitoringu zdrowia stacje sanitar-
no-epidemiologiczne na terenie naszego woje-
wództwa od ponad 20 lat prowadzą badania zanie-
czyszczenia powietrza atmosferycznego (imisji)
w zakresie dwutlenku siarki, dwutlenku azotu i py-
łu zawieszonego R, a od roku 2002 również pyłu
PM10 uważanego za najbardziej szkodliwy. Bada-
nia prowadzone są metodami manualnymi na
obszarze 10 miast (Olsztyn – 2 stanowiska, Elbląg
– 4, Ełk, Giżycko, Ostróda, Iława, Kętrzyn, Szczyt-
no, Bartoszyce i Działdowo – po jednym).
Dwutlenek azotu
Tlenki azotu tworzą się we wszystkich procesach spalania w wyniku reakcji między azotem i tle-
nem. Na terenie naszego województwa głównym źródłem dwutlenku azotu jest komunikacja samo-
chodowa i energetyka. Najwyższe stężenia średniodobowe dwutlenku azotu zanotowano w Elblągu
(65 µg/m3 na ul. Zajchowskiego i 62 µg/m3 na ul. Kalenkiewicza) oraz w Działdowie (65 µg/m3), głów-
nie na stacjach pomiarowych usytuowanych w okolicach ruchliwych skrzyżowań i dróg tranzyto-
wych.
Średnie roczne stężenia dwutlenku azotu w roku 2005 kształtowały się od 14 µg/m3 w Ełku do
36 µg/m3 w Ostródzie, a więc poniżej średniorocznego stężenia dopuszczalnego. W porównaniu
z rokiem poprzednim wzrosło ono lub utrzymywało się na podobnym poziomie.
Dwutlenek siarki
Na terenie naszego województwa głównym źródłem dwutlenku siarki są paleniska przemysłowe
i domowe, spalające paliwa stałe, zwłaszcza węgiel kamienny zawierający siarkę. Średnioroczne stę-
żenia dwutlenku siarki wahały się od 2 µg/m3 w większości stanowisk pomiarowych do 6 µg/m3 (30%
wartości dopuszczalnej) w Działdowie, a więc znacznie poniżej średniorocznego stężenia dopusz-
czalnego i utrzymywały się na podobnym poziomie jak w roku 2004.
5
Średnie stężenie dwutlenku siarki w okre-
sie grzewczym jest kilkakrotnie wyższe niż
w okresie letnim. Maksymalne stężenie śred-
niodobowe wyniosło 43 µg/m3 (34% war-
tości dopuszczalnej) w Działdowie, w cen-
trum miasta, w ciasnej zabudowie opalanej
głównie przez małe lokalne kotłownie
węglowe. W sezonie letnim większość ozna-
czonych stężeń średniodobowych kształtu-
je się na poziomie 0-1 µg/m3 .
Pył zawieszony
Podobnie jak w przypadku dwutlenku siarki, w naszym województwie głównym źródłem pyłu
są paleniska przemysłowe i domowe spalające paliwa stałe, a zwłaszcza emisja z małych, lokal-
nych kotłowni, które nie mają filtrów przed kominami.
Stopień szkodliwości pyłu zależy od średnicy ziaren – za najbardziej szkodliwe uważa się pył
o średnicy do 10 µm (tzw. pył PM10), które mogą się przedostawać do górnych dróg oddecho-
wych wraz z wdychanym powietrzem.
W roku 2005 średnie roczne stężenia pyłu zawieszonego kształtowały się od 6 µg/m3 w Olsz-
tynie do 23 µg/m3 (57 % wartości dopuszczalnej) w Działdowie. Od trzech lat stężenia pyłu utrzy-
mują się na podobnym poziomie. Średnie stężenie dobowe pyłu w okresie grzewczym jest kilka-
krotnie wyższe niż w okresie letnim.
Najwyższe stężenia wystąpiły w sezonie
grzewczym, w czasie niskich temperatur.
Maksymalne stężenie średniodobowe zano-
towano w Elblągu (147 µg/m3) i w Kętrzy-
nie (99 µg/m3). W siedmiu miastach nasze-
go województwa (Olsztyn, Elbląg, Działdo-
wo, Iława, Bartoszyce, Kętrzyn, Szczytno)
stwierdzono stężenia średniodobowe pyłu
wyższe od normatywnego (50 µg/m3).
Dopuszczalna częstość przekroczenia nor-
my (35 razy) miała miejsce w Bartoszycach
(45 razy) i w Działdowie (40 razy).
Ponadto w pyle PM 10 pobieranym w Olsztynie i Działdowie oznaczane jest stężenie ołowiu, kad-
mu, niklu, miedzi i arsenu. Źródłem emisji metali ciężkich, z wyjątkiem ołowiu, jest przede wszystkim
spalanie paliw stałych. Ponad 10% emisji pochodzi z transportu drogowego (benzyny ołowiowe).
Stężenia średnioroczne metali
Stężenia średnioroczne wszystkich oznaczanych metali są bardzo niskie, kształtują się na poziomie
0,5-5% wartości odniesienia. Wyjątek stanowi stężenie arsenu w Działdowie – w 2005 roku stwierdzono
jego stężenie na poziomie dopuszczalnej wartości odniesienia.
Na podstawie wieloletnich obserwacji można stwierdzić znaczne polepszenie jakości powie-
trza w naszym regionie – od lat osiemdziesiątych nastąpił znaczny spadek stężenia pyłu i dwutlen-
ku siarki. Spowodowały to działania podejmowane przez władze samorządowe i spółdzielnie
6
mieszkaniowe na rzecz ogranicze-
nia niskiej emisji, tj. poprzez likwi-
dację osiedlowych kotłowni i pod-
łączania budynków do miejskiej sie-
ci ciepłowniczej, czy też moderni-
zacje kotłowni i zamiany czynnika
grzewczego na bardziej przyjazny
środowisku – na olej lub gaz.
Niestety, dwutlenek azotu utrzy-
muje się na tym samym poziomie
z lekką tendencją wzrostową, co jest
spowodowane nasilaniem się ruchu
samochodowego. Zmniejszeniu emisji zanieczyszczeń komunikacyjnych sprzyja modernizacja i
przebudowa dróg, a zwłaszcza budowa obwodnic umożliwiających wyprowadzenie ruchu tran-
zytowego z zabudowy miejskiej.
Monitoring jakości wodyW naszym województwie wszystkie ujęcia wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi w
większości przypadków pochodzą z utworów czwartorzędowych. W roku 2005 nadzorem sani-
tarnym objętych było 1445 urządzeń służących do zaopatrzenia w wodę, w tym 150 wodocią-
gów w mieście i 1077 na wsi. Pozostałe 218 urządzeń stanowiły studnie.
Z obserwacji wynika, że liczba wodociągów o produkcji wody do 100 m3/dobę systematycz-
nie się zmniejsza. Likwidacja małych wodocią-
gów jest wynikiem prowadzonych prac moderni-
zacyjnych, rozbudowy sieci wodociągowej, pod-
łączania wodociągów wyeksploatowanych do
urządzeń produkujących wodę dobrej jakości.
W roku 2005 w województwie wybudowano
około 500 km sieci wodociągowej. Rozbudowa
wodociągów sieciowych na wsi jest bardzo
korzystna, ponieważ zapewnia powszechny dostęp
ludności wsi do wody o właściwych parame-
trach.
95,9%,mieszkańców województwa korzysta
z wody wodociągowej, pozostali mieszkańcy
korzystają z ujęć własnych. Wodę odpowiadają-
cą wymaganiom produkuje 78% nadzorowanych
urządzeń. W porównaniu z 2004 rokiem liczba
urządzeń produkujących wodę niewłaściwej jako-
ści zmniejszyła się z 32,2% do 22%.
W 2005 roku w urządzeniach tych kwestiono-
wano jakość wody z uwagi na przekroczenia naj-
wyższych dopuszczalnych stężeń zawartości związków żelaza i manganu oraz – związaną z tymi
parametrami – niewłaściwą barwę i mętność wody. Przekroczenie wskaźników nie stanowi zagro-
żenia dla zdrowia konsumentów.
Stężenia średniodobowe metali w pyle PM10 w 2005 r.w województwie warmińsko−mazurskim
stęż
enie
ng/
m3
0
2
4
6
8
10
12
ołów kadm miedź nikiel arsen
Olsztyn ul. ŻołnierskaDziałdowo pl. Biedrawy
7
GlebaMetale zawarte w glebie mogą się kumulować w uprawianych roślinach. Zbyt duże ich stęże-
nie może stanowić zagrożenie dla ludzi. Z tego powodu Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemio-
logiczna w Olsztynie od kilkunastu lat prowadzi monitoring jakości gleb z ogrodów działkowych
na terenie Olsztyna. Bada zawartość ołowiu, kadmu, chromu, niklu, miedzi i cynku. Miejskie ogro-
dy działkowe są zlokalizowane zarówno przy ruchliwych trasach komunikacyjnych, w sąsiedz-
twie zakładów produkcyjnych, jak i z dala od źródeł zanieczyszczeń.
Co roku prowadzone są badania gleby pobieranej z ogrodów działkowych w Olsztynie przy uli-
cach: Sikorskiego, Synów Pułku, Łąkowej (Piłsudskiego), Leonharda oraz w Mykach i Wójtowej Roli.
Z działek pobieranych jest losowo 6 próbek gleby w odległości 10-250 m od pasa drogi.
Prowadzone od kilkunastu lat badania pozwalają na stwierdzenie, że stężenia analizowanych meta-
li w glebie utrzymują się na podobnym poziomie i nie wykazują tendencji wzrostowych. W żadnej
z pobranych próbek ich stężenie nie przekracza dopuszczalnych wartości.
Zanieczyszczenie piaskuOd roku 2000 Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna bada zanieczyszczenie biologicz-
ne piasku, który jest szczególnym rodzajem gleby. Początkowo badaniami objęto piaskownice i plaże
w Olsztynie, następnie włączono obiekty z innych miast.
Badania ukierunkowano na obecność jaj Toxocara sp., których obecność wskazuje pośrednio na
zanieczyszczenie kałem psim lub kocim. Skażenie biologiczne piasku stanowi zagrożenie dla ludzi,
a szczególnie dla małych dzieci, ponieważ po połknięciu z jaj pasożytów rozwijają się larwy, które
mogą wywołać liczne zmiany patologiczne.
Co roku do badań pobierany jest piasek z kilkudziesięciu losowo wybranych piaskownic położo-
nych w dużych osiedlach mieszkaniowych. Pobieranie próbek połączone jest z przeglądem stanu sani-
tarno-porządkowego placów zabaw dla dzieci.
Działania prowadzone przez stacje sanitarne uświadomiły osobom odpowiedzialnym za place
zabaw, a także rodzicom i opiekunom, że najskuteczniejszym sposobem zwalczania i zmniejszania
zagrożeń Toxocara sp. jest przestrzeganie zasad higieny oraz zmobilizowały administratorów osiedli
do corocznej wymiany piasku w piaskownicach i porządkowania placów zabaw.
Zanieczyszczenia gleby metalami w ogrodach działkowychw Olsztynie
% w
arto
sci d
opus
zcza
lnej
0
10
20
30
40
50
60
5
15
25
35
45
55
ołówkadm miedźnikiel cynk
ul. Leonhardaul. Łąkowaul. Sikorskiegoul. Synów PułkuMykiWójtowa Rola
chrom
8
Higiena żywności, żywienia i przedmiotów użytku
W województwie warmińsko-mazurskim w 2005 r. nadzorem objęto 13 443 obiekty żywnościo-
wo-żywieniowe. Kontrolowano w nich przestrzeganie przepisów określających wymagania sanitar-
no-higieniczne niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa żywności podczas produkcji, magazyno-
wania, transportu i obrotu. Inspektorów interesowały też materiały i wyroby, które mają kontakt z żyw-
nością oraz jakość żywienia w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego.
W 10 115 nadzorowanych obiektach (tj. 75,24%) przeprowadzono 19 962 kontrole sanitarne, wyda-
no 7601 decyzji administracyjnych. W 35 (w 2004 r. – 46) przypadkach, gdy stwierdzono rażące zanie-
dbania zagrażające zdrowiu konsumentów, wydano decyzje o czasowym unieruchomieniu zakładów.
Stanowią one 0,46% (w 2004 r. – 0,96%) wszystkich wydanych decyzji. Świadczy to o znacznie rza-
dziej występujących drastycznych zaniedbaniach sanitarno-higienicznych wymagających natychmia-
stowych, radykalnych działań.
Najwięcej decyzji o unieruchomieniu zakła-
du lub przerwaniu produkcji wydano w odnie-
sieniu do:
sklepów spożywczych – 8
(w 2004 r. – 16)
ciastkarni – 6 (w 2004 r. – 8)
piekarni – 5 (w 2004 r. – 7)
zakładów żywienia typu otwartego – 4
(w 2004 r. – 1)
zakładów małej gastronomii – 3
(w 2004r. – 4).
Sprawców wykroczeń przeciwko zdrowiu ukarano 896 mandatami karnymi na kwotę 143 550 zł.
W trakcie kontroli sanitarnych w obiektach produkcji i obrotu żywnością, kosmetyków, materiałów
i wyrobów kontaktujących się z żywnością koncentrowano się na egzekwowaniu właściwych warun-
ków sanitarno-higienicznych określonych w nowych przepisach prawa żywnościowego.
Szczególnym nadzorem obejmowano zakłady, które od lat wykazują najgorszy stan sanitarny, a więc:
targowiska, kioski spożywcze, sklepy spożywcze oraz te grupy zakładów, które produkują wyroby stwa-
rzające największe zagrożenie o dużym znaczeniu populacyjnym, tzn.: ciastkarnie, zakłady garmaże-
ryjne i zakłady żywieniowe.
W 2005 roku dużo uwagi poświecono m.in. następującym zagadnieniom tematycznym:
ocenie stopnia zaawansowania oraz nadzorowi nad wdrażaniem kontroli wewnętrznej zapewniającej
bezpieczeństwo żywności, opartej na zasadach dobrej praktyki higienicznej (GHP/GMP) oraz
systemu HACCP w zakładach produkcji i obrotu żywnością
nadzorowi nad blokami żywienia w szpitalach oraz w obiektach oświaty i wychowania oraz
ocenie jakości żywienia w tych placówkach
nadzorowi nad obrotem żywnością w obiektach wielkopowierzchniowych (super- i hiper-
marketach)
1128
Rodzaje obiektów żywnościowo−żywieniowych
objętych nadzorem w 2005 r. wg ich liczebności
146 625
37607784
obiekty produkcji żywnosci
obiekty obrotu żywnosci
zakłady żywienia zbiorowego
środki transportu żywnosci
zakłady produkcji i obrotuprzedmiotów użytku
9
warunkom przechowywania nietrwałych środków spożywczych w obiektach obrotu żywnością
ocenie stanu sanitarnego obiektów zlokalizowanych na trasach i w miejscowościach turysty-
cznych oraz jakości zdrowotnej żywności i żywienia w tych obiektach.
Stan sanitarny zakładów żywności i żywieniaOcena stanu sanitarnego zakładów przeprowadzana jest na podstawie jednolitych obowiązu-
jących w kraju kryteriów, tak zwanych arkuszy oceny stanu sanitarnego dla 6 grup obiektów żyw-
nościowo-żywieniowych.
W oparciu o te kryteria w 2005 r. 207
obiektów uzyskało ocenę negatywną, sta-
nowi to 2,1% skontrolowanych obiektów
(w 2004 r. – 8,6%). Tak duża różnica w
porównaniu do roku poprzedniego wią-
że się w pewnym stopniu z wprowadzo-
nym od 2005 r. nowym sposobem oceny
punktowej klasyfikowanych obiektów.
Ocenę negatywną otrzymywały tylko te
zakłady, w których stwierdzono duże
odstępstwa od stanu akceptowalnego.
Zakłady oceniono jako niezgodne
z wymaganiami m.in. z powodu:
zatrudniania personelu bez aktu-
alnych zaświadczeń lekarskich
przez-naczonych do celów sani-
tarno-epidemiologicznych
niewłaściwego przechowywania
produktów łatwo psujących się
w temperaturze otoczenia – brak
wystarczającej liczby urządzeń
chłodniczych
brak doprowadzonej bieżącej ciepłej wody do wszystkich punktów mycia w zakładzie
stosowanie naczyń stołowych wielokrotnego użytku przy braku zapewnionych warunków do
ich mycia i dezynfekcji
wprowadzanie do obrotu środków spożywczych niewłaściwej jakości zdrowotnej (np. przeter-
minowanych bądź zakazanych w handlu obwoźnym (np. nie opakowanych jednostkowo).
Z każdym rokiem zmniejsza się liczba zakładów, które uzyskują ocenę niedostateczną.
Właściciele istniejących obiektów przeprowadzili wiele prac modernizacyjnych, dzięki którym
m.in. poprawiły się warunki magazynowania artykułów spożywczych, wydzielono drogę dostaw,
poprawiono zaplecza sanitarno-socjalne oraz wydzielono miejsca do mycia i dezynfekcji sprzętu
porządkowego.
Zakłady żywnościowe, w których nie ma możliwości modernizacji i poprawy stanu sanitarne-
go – przy małej opłacalności prowadzonej działalności – są przez właścicieli zamykane. Poprawę
stanu sanitarno-higienicznego w stosunku do roku poprzedniego odnotowano we wszystkich
10
grupach obiektów żywnościowo-żywieniowych. W największym stopniu dotyczyła ona zakładów
produkcji żywności (poprawa o 9,8%), następnie zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego
(poprawa o 9,4%) oraz obiektów obrotu żywnością (poprawa o 7,5%).
1. Zakłady produkcji żywności
Spośród 625 funkcjonujących zakładów produkcji żywności skontrolowano 604. Zły stan sani-
tarny stwierdzono w 14 obiektach, tj. 2,3% (w 2004 r. – 12,1%).
Do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości należały:
utrzymujący się zły stan techniczny pomieszczeń
niewłaściwa funkcjonalność pomieszczeń (krzyżowanie się dróg czystych i brudnych)
nieprawidłowe szatnie
urządzenia, sprzęt i inne składniki wyposażenia nieprawidłowe, zniszczone
brak warunków do mycia i dezynfekcji.
Dotyczy to głównie zakładów zlokalizowanych w pomieszcze-
niach adaptowanych w starych budynkach, gdzie nie ma możliwości
rozbudowy i modernizacji. Wymagań higienicznych najczęściej nie
spełniały: przetwórnie owocowo-warzywne (4,4%), piekarnie (3%),
ciastkarnie (2,9%). Trzeba jednak dodać, że ich stan sanitarny zdecy-
dowanie się poprawił. W nadzorowanych zakładach produkcyjnych
pobrano do badań laboratoryjnych 57 próbek żywności. Zdyskwalifi-
kowano 15.
2. Obiekty obrotu żywnością
Spośród 7784 obiektów prowadzących działalność handlową na terenie województwa, skontrolo-
wano 5146. Zły stan sanitarny stwierdzono w 137 obiektach, co stanowi 2,7% (w 2004 r. – 10,2%).
Najczęściej występujące uchybienia to m.in.:
zły stan techniczny pomieszczeń
brak właściwego magazynu artykułów spożywczych
Stan sanitarny obiektów w latach 2004−2005
% o
biek
tów
nie
dost
atec
znyc
h
0
2
4
6
8
10
12
ogółem obiektyżywnościowo−żywieniowe
2004 r.2005 r.
14
8,6
12,1
2,1 2,3
10,2
2,7
1,7
11,1
obiekty produkcjiżywności
obiekty obrotużywnością
zakłady żywieniazbiorowego
11
brak prawidłowo wyposażonych stanowisk do mycia
sprzętu pomocniczego
nieprawidłowa lub źle usytuowana szatnia i wc
brak wystarczającej powierzchni magazynowej
samowolne rozszerzanie asortymentu sprzedaży przy braku
możliwości zapewnienia prawidłowych warunków sani-
tarno-technicznych
brak bieżącej zimnej i ciepłej wody – szczególnie w małych
wiejskich sklepikach i kioskach.
We wszystkich obiektach obrotu żywnością zaobserwo-
wano tendencję poprawy warunków sanitarno-higienicznych.
Najwyraźniej zaobserwowano ją w odniesieniu do targowisk
(poprawa o 23,3%) oraz sklepów spożywczych (poprawa
o 8,4%).
Szczególnie satysfakcjonująca jest poprawa stanu higie-
niczno-sanitarnego sklepów, gdyż są one najliczniejszą grupą
nadzorowanych obiektów żywności i żywienia. Liczba ich od
lat utrzymuje się na podobnym poziomie i wynosi około 6 tys.
obiektów, co stanowi około 44% wszystkich obiektów.
Od kilku lat są one modernizowane, poprawia się ich
funkcjonalność, a także wyposażenie w sprzęt i urządzenia
chłodnicze, co znajduje potwierdzenie w zmniejszającym
się odsetku obiektów o złym stanie sanitarnym.
W nadzorowanych obiektach obrotu żywnością pobrano do badań laboratoryjnych 2667 pró-
bek żywności, z czego zakwestionowano 56 tj. 2,1%.
3. Zakłady żywienia zbiorowego
Spośród 3760 funkcjonujących zakładów żywienia zbiorowego skontrolowano 3225, z których
56 oceniono jako niespełniające wymagań, co stanowi 1,7% (w 2004 r. – 9,0%) obiektów w tej
grupie. Najczęściej występujące nieprawidłowości, to: niefunkcjonalny układ pomieszczeń, nie-
właściwe warunki do mycia żywności, sprzętu i naczyń kuchennych oraz rąk personelu, zniszczo-
ne naczynia i sprzęt kuchenny.
Stan sanitarno-higieniczny zakładów żywienia zbiorowego poprawia się z roku na rok. W kon-
trolowanych obiektach przybywa nowych urządzeń chłodniczych, niezbędnego sprzętu i urzą-
dzeń kuchennych. Napawa optymizmem fakt, iż największą poprawę (o 9,3%) odnotowano wśród
zakładów, w których dotychczas postęp był najwolniejszy.
Ocena jakości zdrowotnej środków spożywczych, przedmiotów użytku i badań sanitarnychPrzeprowadzono ją w ramach: urzędowej kontroli żywności, monitoringu, granicznej kon-
troli importowanych środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów kontaktujących się z
żywnością. W 2005 r. poddano badaniom laboratoryjnym 3709 próbek w tym: 3306 próbek
żywności, 132 próby przedmiotów użytku, głównie opakowania do żywności, czajniki z two-
rzyw sztucznych, naczynia ceramiczne, 161 prób wymazów sanitarnych, 110 próbek żywności
12
w związku z wystąpieniem zatru-
cia pokarmowego.
W porównaniu do roku poprzed-
niego jakość zdrowotna środków
spożywczych uległa znacznej
poprawie. Jest to tendencja obser-
wowana od kilku lat. W 2005 r.
zdyskwalifikowano 2,2% prób,
w 2004 r. – 4,8%. Na badane 132
próby przedmiotów użytku zdys-
kwalifikowano tylko jedną.
Niepokojącym zjawiskiem jest
utrzymujący się wysoki odsetek kwe-
stionowanych prób wymazów sanitarnych (w 2005 r. – 36,7%), co świadczy o nieskutecznym myciu
i dezynfekcji naczyń, sprzętu oraz rąk pracowników w zakładach żywnościowo-żywieniowych.
Przeprowadzając ocenę jakości zdrowotnej środków spożywczych, wykonano badania prób żyw-
ności należące do 30 grup asortymentowych, zarówno produkcji krajowej, jak i z importu. Zakres
badań obejmował parametry mikrobiologiczne, chemiczne, organoleptyczne, znakowanie, obecność
zanieczyszczeń biologicznych, w tym szkodników i ich pozostałości oraz obecność ciał obcych.
Od 2004 r. znacznie poszerzono zakres parametrów oceny jakości zdrowotnej żywności, m.in.
o pestycydy, mikotoksyny, 3-MCPD, wykrywanie napromieniania żywności, barwników sudan i
para-red, drobnoustrojów chorobotwórczych takich, jak: Listeria, Yersinia, Campylobacter, co
podyktowane było wymaganiami obowiązującego w tym zakresie prawa żywnościowego.
W ostatnich latach zaobserwowano systematyczną poprawę jakości zdrowotnej środków spo-
żywczych. Poprawa ta dotyczy głównie żyw-
ności krajowej. W 2005 r. w województwie war-
mińsko-mazurskim wykonano badania 3010
próbek krajowych środków spożywczych, z któ-
rych zakwestionowano 70 (tj. 2,3%).
Najczęstszymi przyczynami kwestionowania
krajowych środków spożywczych były:
pod względem mikrobiologicznym (2,4%
prób zdyskwalifikowanych) – obecność
drobnoustrojów chorobotwórczych, jak
Escherichia Coli, gronkowce chorobotwór-
cze, pałeczki Salmonella oraz nadmierne
zanieczyszczenia drobnoustrojami wskaź-
nikowymi
pod względem chemicznym (0,9% prób
zdyskwalifikowanych) – przekroczenie
dopuszczalnych zawartości substancji dodatkowych, w tym m.in. substancji konserwujących,
słodzących
niewłaściwe, wprowadzające konsumenta w błąd znakowanie (0,6% prób zdyskwali-
fikowanych).
Rodzaj badanych próbek
% p
rób
kwes
tiono
wan
ych
0
5
10
15
20
25
30
środki spożywcze
7,74,8
35
40
2,23,2
10,9
0,8
rok 2003rok 2004rok 2005
10,8
35,7 36,7
przedmioty użytku badania sanitarne
13
W różnych grupach asortymentowych środków spożywczych ich jakość przedstawia się nieco
odmiennie.
Podobnie jak w latach ubiegłych, stwierdzono wysoki odsetek kwestionowanych prób w nastę-
pujących asortymentach:
mrożonki z wyjątkiem owoców i warzyw – 12,0% prób kwestionowanych
ciastka z kremem – 6,4% prób kwestionowanych
wyroby garmażeryjne – 4,9% prób kwestionowanych
masło – 4,2% prób kwestionowanych.
Wyraźnie poprawiła się jakość zdrowotna napojów bezalkoholowych (o 8,4%), pieczywa
(o 7%), mięsa i przetworów mięsnych (o 4%), mleka spożywczego (o 2%). Jest to zjawisko bardzo
satysfakcjonujące, gdyż są to produkty o dużym spożyciu. Istotny problem stanowi wysoki odse-
tek kwestionowanych prób ciastek z kremem oraz wyrobów garmażeryjnych – są one często przy-
czyną zatruć pokarmowych.
Jakość zdrowotna wybranych grup środków spożywczych w latach 2003−2005
% p
rób
kwes
tiono
wan
ych
0
2
4
6
8
10
13
16
12
15
1819
mię
soi p
rzet
wor
y
mle
ko
prze
twor
y m
lecz
ne(b
ez m
asła
)
mas
ło
lody
piec
zyw
o
owoc
e, w
arzy
wa
i prz
etw
ory
wyr
oby
garm
aż.
mro
żonk
i z w
yjąt
.ow
oców
i w
arzy
w
cias
tka
z kr
emem
napo
jebe
zalk
ohol
owe
1
3
5
7
9
11
14
17
3,9
4,9
0,9
2003 r.2004 r.2005 r.
15,7
3,3
1,3
3,6
2,3
16,7
2,3
4,2
0,3
0,0
3,3
8,5
1,3
5,9
4,3
2,6
4,5
4,9
0,6
14,9
12,0
15,4
11,2
6,4
14,8
12,4
3,0
1,5
9,3
18,3
14
Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności
W jego skład wchodzą cztery oddziały:
– Oddział Badania Wody, Gleby, Powietrza
z dwiema sekcjami: Sekcją Badań Biologi-
cznych Wody, Gleby i Sekcją Badań Fizyko-
Chemicznych Wody, Gleby, Powietrza;
– Oddział Badania Żywności, Przedmiotów
Użytku z dwiema sekcjami: Sekcją Badań
Mikrobiologicznych Żywności, Przedmiotów
Użytku i Sekcji Badań Fizyko-Chemicznych
Żywności, Przedmiotów Użytku;
– Oddział Badania Środowiska Pracy;
– Oddział Aparatury Specjalnej.
Laboratorium posiada certyfikat akredytacji nr AB 451 (zakres akredytacji zamieszczono na
stronie internetowej Polskiego Centrum Akredytacji), realizuje Politykę Jakości oraz ciągle dosko-
nali system zarządzania, zgodnie z wymogami normy PN-EN ISO/IEC 17025: 2005.
Laboratorium wykonuje:
badania zanieczyszczenia powietrza i pomiary parametrów czynników fizycznych w środo-
wisku pracy, środowisku mieszkaniowym i obiektach użyteczności publicznej
badania wody przeznaczonej do spożycia oraz wody w kąpieliskach i basenach
badania zawartości tlenków azotu, dwutlenku siarki, pyłu PM 10 – w ramach monitoringu
zanie-czyszczenia powietrza
badania zanieczyszczenia gleby metalami i substancjami ropopochodnymi
badania fizyczno-chemiczne i mikrobiologiczne środków spożywczych, materiałów i wyrob-
ów przeznaczonych do kontaktu z żywnością
opracowuje opinie z działalności laboratoriów posiadających upoważnienia Państwowego
Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego na prowadzenie badań środowiska pracy na terenie
woj. warmińsko-mazurskiego.
W 2005 roku Polskie Centrum Akredytacji przeprowadziło w Laboratorium audit rozszerzają-
cy zakres badań m.in. o oznaczanie pestycydów, mikotoksyn, 3-MCPD, arsenu i cyny, barwników
(w tym sudan i para-red) w żywności, migracji globalnej z przedmiotów przeznaczonych do kon-
taktu z żywnością oraz migracji kadmu i ołowiu z naczyń ceramicznych, histaminy, azotanów i
azotynów w rybach i przetworach rybnych, fosforu w serach, oznaczania Campylobacter i Salmo-
nella w żywności techniką PCR.
Ogółem w 2005 roku wysokiej klasy specjaliści zatrudnieni w Laboratorium wykonali prawie
20 000 badań. Laboratorium rozszerza zakres badań związanych z wykorzystaniem nowoczesnej
aparatury analitycznej (chromatografów gazowych, cieczowych, chromatografów gazowych z
detekcją mas, spektrometrów absorpcji atomowej), dostosowując metody badań do najnowszych
europejskich i międzynarodowych norm metodycznych. Prace z materiałami niebezpiecznymi
wykonywane są w komorach laminarnych i pod digestoriami chroniącymi próbki i analityka.
Laboratorium ma nowoczesny sprzęt do badania wody na obecność bakterii grupy coli i pacior-
kowców kałowych metodą szybkich testów (Colilert, Enterolert).
15
Środowisko pracyIdentyfikacja i szacowanie skali zagrożeń, sprawowanie nadzoru i kontroli, które mają
zapobiec zagrożeniom zdrowia w wyniku narażenia na fizyczne, chemiczne bądź biologicz-
ne czynniki szkodliwe – to priorytety w działaniu pionu Higieny Pracy PIS w roku 2005.
Liczba podmiotów gospodarczych pozostających pod nadzorem pionu Higieny Pracy,
jak również liczba osób w nich zatrudnionych wzrosła w porównaniu do roku 2004 i wynosi odpo-
wiednio: 5500 i 174 236. Pomimo odnotowanych zmian, struktura zakładów (uwzględniająca wiel-
kość zatrudnienia) nie zmieniła sie i nadal większość (70%) to zakłady małe, zatrudniające do 20 osób
(w tym ok. 50% zatrudnia do 5 osób). Tylko 2% (108) zakładów zatrudnia powyżej 251 osób.
W województwie warmińsko-mazurskim większość zakładów stanowią placówki handlu hurto-
wego i detalicznego oraz zakłady produkcji rolno-spożywczej, drzewnej, meblarskiej, wyrobów
metalowych oraz zakłady służby zdro-
wia. Najczęściej pracownicy narażeni
są szkodliwe dla zdrowia działanie hała-
su, niedostateczne oświetlenie, czynni-
ki chemiczne, pyły, gorący mikroklimat
i drgania mechaniczne. Jednak najlicz-
niejszą grupę stanowią osoby pracujące
w narażeniu na biologiczne czynniki
szkodliwe. Wstępnie ustalono, iż liczba
ta wynosi około 39 tys. osób.
Ocena środowiska pracy i narażenia zawodowego
W wyniku przeprowadzonych w 2005 roku badań i pomiarów stężeń i natężeń czynników
szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ustalono, iż w 318 zakładach nastąpiło naruszenie
normatywów higienicznych określających bezpieczne dla zdrowia warunki pracy. Liczba osób
pracujących w warunkach przekroczenia norm wynosi około 4750, z liczby tej około 4370 naj-
częściej narażonych jest na czynniki fizyczne – w tym hałas.
W wyniku przeprowadzonych 4076 kontroli sanitarnych oraz wydanych 1561 decyzji admini-
stracyjnych uzyskano poprawę ogólną higienicznych warunków pracy oraz obniżono stężenia bądź
natężenia czynników szkodliwych dla zdrowia w przypadku około 1600 stanowisk pracy.
Pracodawcy ponad 400 zakładów nie respektują zapisów Kodeksu Pracy w odniesieniu do obo-
wiązku powiadamiania pracowników o ryzyku zawodowym, nie mają aktualnych badań środo-
wiskowych i opracowanej na tej podstawie oce-
ny ryzyka zawodowego. Inne, nadal powtarza-
jące się niedociągnięcia, to:
brak aktualnych lekarskich badań pro-
filaktycznych
brak rejestru badań i pomiarów
brak prawidłowo zorganizowanych
i odpowiednio wyposażonych
pomieszczeń sanitarno-higienicznych
oraz zły stan sanitarny obiektu
16
zbyt słabe działania ograniczające emisje czynników szkodliwych
niedostateczne wyposażenie pracowników w indywidualne środki ochrony osobistej i odzież
oraz nie stosowanie ich w trakcie wykonywanej pracy.
Odrębny problem stanowi grupa 2068 osób
zatrudnionych w 141 zakładach pracy, które
narażone są na kontakt, bądź wykonują prace
z czynnikami rakotwórczymi. Spośród poje-
dynczych substancji rakotwórczych i mutagen-
nych pracownicy najczęściej narażeni są na
związki chromu VI-wartościowego (310 osób),
WWA (160 osób) oraz benzydynę (75 osób w
laboratoriach). Liczbowo natomiast (697osób)
największe narażenie zawodowe w naszym
województwie wynika z procesów produkcyj-
nych, w toku których dochodzi do emisji pyłów
drewna twardego (PKD 20 i 36) oraz WWA
(PKD 74 – usługi kominiarskie).
Z dokonanych kontroli wynika, iż nadal
nie są dopełnione wymogi odnoszące się do:
rejestru prac i pracowników, instrukcji bezpiecznej pracy z substancjami rakotwórczymi, pomija-
ne są narażenia na czynniki rakotwórcze w ocenie ryzyka zawodowego.
Nadzór Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa warmińsko-mazur-
skiego w roku ubiegłym skupiał sie również na kontroli przestrzegania przepi-
sów ustawy o substancjach i preparatach chemicznych, ustawy o produktach
biobójczych oraz nad właściwym obrotem prekursorami narkotyków kategorii
2. i 3. Przeprowadzono 1452 kontrole podmiotów wprowadzających do obro-
tu i stosujących w działalności zawodowej substancje i preparaty chemiczne.
W wyniku prowadzonego nadzoru zewidencjonowano 12 producentów
i 174 dystrybutorów niebezpiecznych substancji chemicznych. Na terenie
województwa nie stwierdzono podmiotów importujących niebezpieczne
chemikalia.
Jednostki PIS zidentyfikowały także dwa podmioty odpowiedzialne za pierwsze wprowadze-
nie do obrotu produktów biobójczych oraz przeprowadziły 32 kontrole podmiotów dokonujących
wprowadzenia tych produktów na rynek. W zakresie wprowadzania do obrotu i stosowania pro-
duktów biobójczych wydano w 2005 r. 73 nakazy w ramach decyzji
administracyjnych.
Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego zewidencjono-
wano 9 podmiotów odpowiedzialnych za pierwsze wprowadzenie do
obrotu prekursorów kat. 2 oraz 22 podmioty wprowadzające do obro-
tu prekursory kat. 3. Ponadto przeprowadzono 133 kontrole oraz wyda-
no 31 nakazów w ramach decyzji w zakresie wprowadzania i stosowa-
nia tych związków.
W odczuciu pracowników PIS, znajomość przepisów dotyczących
substancji i preparatów chemicznych, prekursorów narkotyków
17
oraz produktów biobójczych w zakładach stosujących i wprowadzających te produkty do obrotu wyraź-
nie wzrosła, co zaowocowało:
– poprawą jakości dostarczanej informacji na temat chemikaliów (kart charakterystyk),
– poprawą oznakowania niebezpiecznych produktów chemicznych,
– rzetelniejszym wykonywaniem wymagań określonych w przepisach prawnych przez produ-
centów i importerów znajdujących się na terenie województwa.
Choroby zawodoweW porównaniu do roku 2004 zmniejszyła się liczba stwierdzonych chorób zawodowych – ze
120 przypadków w roku 2004 do 79 w roku 2005. Najwięcej zachorowań odnotowano – podobnie
jak w latach ubiegłych – w powiecie olsztyńskim (20 przypadków, co stanowi 25% wszystkich stwier-
dzonych chorób zawodowych w województwie) i elbląskim (11 przypadków – 14%).
Niewątpliwie problemem wojewódz-
twa warmińsko-mazurskiego – z uwagi na
endemiczne występowanie zakażonych
kleszczy – jest wysoki współczynnik zapa-
dalności na boreliozę, w tym również roz-
patrywanej jako choroba zawodowa.
Z 27 przypadków zawodowych zachoro-
wań na boreliozę, 15 dotyczy pracowni-
ków leśnych, a 12 stwierdzono u rolni-
ków indywidualnych.
W 2005 roku, podobnie jak w 2004 r.,
wśród ogółem stwierdzonych chorób zawo-
dowych (79) dominują choroby zakaźne
i pasożytnicze albo ich następstwa – 39 przypadków (49,4%), także przewlekłe choroby narządu
głosu – 14 (17,7%) oraz choroby skóry – 6 (7,6%).
Przyczyn chorób zawodowych należy upatrywać w rodzajach produkcji i stosowanych tech-
nologiach, od których zależy obecność czynników szkodliwych w środowisku pracy. Istotny jest
także sposób wykonywania pracy, ale zasadniczą przyczyną jest brak dostatecznej dbałości o wdra-
żanie elementów profilaktyki zdrowotnej.
Spośród czynników wywołujących choroby zawodowe w województwie warmińsko-mazur-
skim największy procentowy udział mają czynniki biologiczne – 49,4% przypadków, sposób wyko-
nywania pracy – 24% oraz czynniki uczulające – 20,2%.
Z analizy chorób zawodowych według rodzajów działalności gospodarczej wynika, iż najczę-
ściej stwierdzano je w zakładach klasyfikowanych w PKD jako:
– rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo – 41 (51,9% ogółu),
– edukacja – 14 (17,7%),
– ochrona zdrowia i opieka społeczna – 9 (11,4%),
– przetwórstwo przemysłowe – 7 (8,9%).
Są to cztery sekcje działalności gospodarczej dominujące w naszym województwie pod wzglę-
dem stwierdzanej w nich liczby chorób zawodowych (71 przypadków – 89,9%).
18
Higiena radiacyjnaPromieniowanie to wysyłanie i przenoszenie energii na odległość. Energia może być
wysyłana w postaci ciepła, światła, fal elektromagnetycznych lub cząstek.
Promieniowanie jonizujące, będące szczególnym rodzajem promieniowania, od
ponad 100 lat służy człowiekowi. Wykorzystywane niewłaściwie, może jednak stano-
wić zagrożenie dla zdrowia i życia. Promieniowanie jonizujące, które pochodzi ze źró-
deł naturalnych było obecne wówczas, gdy powstawało życie i jest obecne teraz.
Brak zmysłu ostrzegającego człowieka o występowaniu promieniowania nakazuje rozwagę
i ostrożność we wszystkich procesach związanych z jego wytwarzaniem i stosowaniem.
Promieniowanie, które oddziałuje na człowieka pochodzi z kosmosu (głównie Słońca), ze skorupy
ziemskiej (m.in. gleba, powietrze, ściany budynków) oraz wprowadzane jest do naszego organizmu
w procesie oddychania i spożywania
pokarmów. Jest to promieniowanie natu-
ralne. Dawka roczna otrzymywana przez
człowieka w Polsce pochodząca ze źró-
deł naturalnych wynosi 2,5 mSv.
Innym dość znaczącym źródłem
promieniowania są tzw. sztuczne źró-
dła promieniowania. Należą do nich
substancje (np. izotopy) oraz urządze-
nia wytwarzające promieniowanie
wykorzystywane przez człowieka, głów-
nie w medycynie. W Polsce przeciętny
obywatel otrzymuje rocznie ze źródeł
sztucznych dawkę ok. 0,9 mSv.
Promieniowanie rentgenowskieHigiena radiacyjna prowadzi działalność na rzecz ochrony ludzi w zakresie promieniowania
rentgenowskiego stosowanego w medycynie. Oddział Higieny Radiacyjnej WSSE w Olsztynie sta-
nowi organ pierwszej instancji na obszarze całego województwa.
Na Warmii i Mazurach działa 209 pracowni rentgenowskich, w których zainstalowanych jest 314
aparatów. W roku 2005 zainstalowano nową aparaturę rentgenowską: 2 tomografy komputerowe, 20
aparatów stomatologicznych (w tym 1 pantomo-
graf), jeden aparat przewoźny, pięć aparatów do
radiologii konwencjonalnej i jeden aparat do
mammografii. W roku 2005 kontynuowano
nadzór nad jakością aparatów rtg poprzez wyko-
nywanie wybranych testów aparaturą sfinanso-
waną z funduszu PHARE. W ramach ćwiczeń
przeprowadzono 56 testów jakości aparatury
diagnostycznej. Powyższe testy pozwolą w przy-
szłości wyeliminować aparaty nie spełniające
kryteriów bezpiecznego stosowania promienio-
wania rtg określonych w przepisach prawnych.
Udział sztucznych źródeł promieniowania w dawce rocznej
zastosowaniamedyczne0,9 mSv
różne0,1 mSv
opad promieniotwórczy0,01 mSv energetyka jądrowa
0,0002 mSvefekt Czarnobyla
0,005 mSv
19
W minionym roku nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych dawek rocznych osób nara-
żonych zawodowo na promieniowanie rtg. W związku z wdrażanym systemem jakości i sukce-
sywną wymianą aparatury, stan ochrony radiologicznej stopniowo poprawia się.
Promieniowanie niejonizująceOddział Higieny Radiacyjnej prowadzi nadzór nad źródłami emitującymi pola elektromagne-
tyczne w zakresie od 0 Hz do 300 GHz. W roku 2005 zakupiono nowy aparat z zestawem sond
do pomiaru pól elektromagnetycznych. Aparat produkcji włoskiej PMM 8053A ma duże możli-
wości pomiarowe w zakresie częstotliwo-
ści od 5 Hz do 40 GHz. Wyposażony jest
ponadto w analizator widma pola elek-
trycznego od 5 Hz do 100 kHz. Jest to bar-
dzo potrzebna i przydatna funkcja, ponie-
waż umożliwia identyfikację nieznanych
źródeł niskiej częstotliwości.
Aparatura pomiarowa tej klasy spełnia
wymogi unijne, które w niedalekiej przy-
szłości będą nas także obowiązywać. Apa-
rat PMM 8053A służy do oceny warun-
ków bhp na stanowiskach pracy, pozwa-
la na pomiary pól dla celów ochrony śro-
dowiska (np. linie energetyczne, stacje
transformatorowe, stacje nadawcze radio-
wo-telewizyjne itp.)
Na terenie województwa działa 59 zakładów ochrony zdrowia, które stosują 200 urządzeń
(diatermie, lancetrony), 14 zakładów przemysłowych stosujących 35 urządzeń (zgrzewarki, piece
indukcyjne, elektrodrążarki, spawarki). Stwierdza się, że w ostatnim roku w gabinetach fizykote-
rapii odchodzi się od stosowania diatermii krótkofalowych na rzecz zabiegów innego typu.
Odrębną grupę urządzeń stanowią nadajniki w radiokomunikacji i łączności. Na terenie woje-
wództwa warmińsko-mazurskiego pracuje 9 ośrodków radiowo-telewizyjnych (w tym 7 pracują-
cych bezobsługowo). Liczną grupę nadajników stanowią urządzenia stacji bazowych telefonii
komórkowej. Pomiary środowiskowe wokół ośrodków radiowo-telewizyjnych i stacji bazowych
telefonii komórkowej nie wykazały szkodliwego oddziaływania w miejscach przebywania ludzi.
Pomimo tego zauważa się wzrost protestów społeczeństwa wobec budowy (lub rozbudowy) takich
stacji. Wiąże się to głównie z niedostateczną wiedzą na temat ich funkcjonowania oraz zasad emi-
sji promieniowania wokół urządzeń nadawczych.
Skażenia promieniotwórczeZgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 17 grudnia 2002 r. w ramach Oddziału Higie-
ny Radiacyjnej pracują dwie placówki pomiarów skażeń promieniotwórczych z siedzibą w Olsz-
tynie i Elblągu. Placówki te włączone są do krajowego monitoringu radiacyjnego kraju.
Pomiary skażeń promieniotwórczych żywności, wody wodociągowej, zboża i pasz surowych wyko-
nywane są zgodnie z harmonogramem zatwierdzonym przez Państwową Agencję Atomistyki.
20
W 2005 r. kontynuowano pomiary skażeń promieniotwórczych w bezpośredniej próbce spek-
trometrem firmy Canberra. Metoda pomiarów aktywności promieniotwórczej Cs-137 w próbkach
żywności w 2004 r uzyskała certyfikat akredytacji PCA.W listopadzie 2005 roku odbył się kolej-
ny audit potwierdzający wiarygodność metody.
Na podstawie otrzymanych wyników pomiarów ocenia się, że skażenia promieniotwórcze nie
odbiegały od poziomu z roku poprzedniego i utrzymują się na poziomie sprzed awarii w Czarno-
bylu (za wyjątkiem grzybów leśnych).
Aktywność promieniotwórcza Cs−137 w próbkach mleka spożywczegow latach 1985−2005
akty
wno
ść C
s−13
7 (B
q/l)
0
2
4
6
8
10
12
1985
1986
1987
1988
1989
1990
1991
1992
1993
1994
1985
1996
1997
1998
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
1
3
5
7
9
11
Max aktywność promieniotwórcza Cs−137 w próbkach grzybów
Akty
wno
ść C
s−13
7 (B
q/kg
)
0
200
400
600
800
1000
1200
1986 2001 2004 2005
podgrzybekkurki
1400
1600
21
Higiena dzieci i młodziezyW roku 2005 Państwowa Inspekcja Sanitarna w województwie warmińsko-mazur-
skim objęła nadzorem 1260 zakładów nauczania i wychowania, 15 szkół wyższych
oraz 645 placówek wypoczynkowych dla dzieci i młodzieży.
Stan technicznyEfektem systematycznie prowadzonego nadzoru jest coraz mniejsza liczba jedno-
stek działających w budynkach nieprzystosowanych (z 64 w 2004 r. do 45 w 2005
r.). Liczba placówek o złym stanie technicznym utrzymała się na poziomie ubiegłego
roku i wynosiła – 59 (4,6 %). W naszym województwie wszystkie obiekty oświato-
wo-wychowawcze zaopatrzone były w wodę bieżącą. Tylko 3 filie szkół podstawowych (tj. 0,2%)
nie miały podłączenia do kanalizacji. Z roku na rok zmniejsza się też liczba szkół posiadających
sanitariaty zewnętrzne. W roku 2005 funkcjonowały 4 szkoły podstawowe i 3 filie szkół podsta-
wowych z takimi sanitariatami (w 2004 r. – 10, w 2003 r. – 16).
W minionym roku poprawił się stan sanitarno-techniczny zakładów nauczania i wychowania,
co było skutkiem przeprowadzenia 74 remontów kapitalnych oraz 413 remontów bieżących. W
72 placówkach przeprowadzono remont i wymianę urządzeń sanitarnych. W 64 poprawiono
jakość oświetlenia, a w 107– umeblowanie. Oddano do użytku 8 nowych budynków szkolnych,
rozpoczęto budowę i rozbudowę kolejnych 8 obiektów.
Stopniowo poprawiają się warunki do prowadze-
nia zajęć wychowania fizycznego. Spośród 871 szkół
wszystkich typów, 327 posiadało pełnowymiarową
salę gimnastyczną z zapleczem, a w 554 szkołach
funkcjonowały sale gimnastyczne i boiska. 71 szkół
(tj. 5,6%) nie ma sali gimnastycznej ani zorganizo-
wanego boiska.
Na uwagę zasługuje fakt, że w 2005 r. oddano
do użytku 11 sal gimnastycznych, a 29 poddano
remontom i modernizacji. W budowie pozostaje
9 sal gimnastycznych.
W trosce o zapewnienie uczniom higienicznych warunków nauki, pracownicy Państwowej
Inspekcji Sanitarnej wykonali:
badania oświetlenia światłem elektrycznym 1081 pomieszczeń do nauki w 139 placówkach
oświatowo-wychowawczych,
badania dostosowania stanowiska pracy ucznia do jego wzrostu – w 230 szkołach (prze-
badano uczniów z 1396 oddziałów),
ocenę higieniczną rozkładu zajęć lekcyjnych – w 1652 oddziałach 245 szkół.
Dożywianie w szkołachPosiłek w szkole stanowi niezbędny element racjonalnego żywienia, warunkujący prawidłowy
rozwój dziecka, jego dobre samopoczucie i zdolność do pracy, dlatego konieczne jest zapewnienie
przynajmniej jednego posiłku podczas zajęć. Spośród 709 skontrolowanych szkół podstawowych
i gimnazjów, w 540 placówkach wydawano ciepłe posiłki w postaci obiadów jedno- lub dwudanio-
22
wych, z których skorzystało 60 477 dzie-
ci, w 198 szkołach zorganizowano drugie
śniadania, a 20 346 uczniów w 221 pla-
cówkach skorzystało z wydawanego w szko-
le napoju. Istotną formą pomocy dzieciom
z rodzin znajdujących się w trudnej sytu-
acji materialnej jest dofinansowanie posił-
ków przez ośrodki pomocy społecznej.
Z pomocy takiej skorzystało 45 709 uczniów
szkół podstawowych i gimnazjów.
Opieka medyczna784 szkoły (tj. 98% spośród 803 skon-
trolowanych) zapewniały swoim uczniom
opiekę pielęgniarki lub higienistki szkolnej.
W 280 szkołach funkcjonowały gabinety profilaktycznej opieki zdrowotnej, 97 szkół (tj. 12%) zapew-
niało opiekę lekarza stomatologa, a 109 (tj. 13,5%) – lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Domy dziecka i warsztaty szkolne W roku 2005 kierunki działania nakreślone przez Główny Inspektorat Sanitarny obejmowały
ocenę warunków zdrowotnych w domach dziecka oraz ocenę stanu sanitarno-technicznego warsz-
tatów szkolnych. Pracownicy pionu higieny dzieci i młodzieży naszego województwa skontrolo-
wali wszystkie, tj. 15 domów dziecka (przebywa w nich 701 wychowanków).
Spośród skontrolowanych placówek – jeden dom dziecka funkcjonuje w budynku nieprzystoso-
wanym, budynki dwóch placówek były w złym stanie technicznym, 7 – wymaga remontów. Wypo-
sażenie 13 placówek było właściwe i wystarczające, a stan techniczny nie budził zastrzeżeń.
Pokoje mieszkalne wychowanków są najczęściej 2-4 osobowe, tylko w domu dziecka w Mar-
wicy dzieci mieszkają w większych pokojach – 12-osobowych. W większości placówek pokoje
wyposażone są standardowo: tapczaniki lub łóżka do spania, szafki, szafy na odzież, regały na
książki, stoły, krzesła oraz przybory szkolne. Według wymagań higienicznych wskaźnik powierzch-
ni na jednego wychowanka powinien wynosić 5m2. Biorąc pod uwagę standardy higieniczne,
wskaźnik ten nie jest zachowany tylko w domu dziecka w Stawigudzie.
We wszystkich domach dziecka
są pomieszczenia do nauki, które
są jednocześnie świetlicami prze-
znaczonymi dla poszczególnych
grup wychowanków. Wyposażenie
jest standardowe: stoły, krzesła, rega-
ły, sprzęt rtv, fotele i kanapy. Stan
sanitarno-techniczny pomieszczeń
do nauki nie budził zastrzeżeń.
Podstawową opiekę medyczną
nad wychowankami domów dziec-
ka sprawuje lekarz i pielęgniarka.
Dożywianie w szkołach podstawowych i gimnazjachw województwie warmińsko−mazurskim w latach 2004−2005
liczb
a pl
aców
ek
0
100
200
300
400
500
600
ciepły posiłek
rok 2004rok 2005
drugie śniadanie napój
296
540
137 198 231 221
23
Dziesięć placówek zatrudnia kadrę medyczną. Opiekę sprawuje
zazwyczaj pielęgniarka przez 8 godzin dziennie. W pięciu domach
dziecka opieka medyczna zapewniona jest poza placówką. Z obo-
wiązku posiadania izolatki wywiązało się 9 placówek. Gabinety
medyczne są w 10.
W 2005 r. poddano ocenie stan sanitarno-techniczny 28 warsz-
tatów szkolnych funkcjonujących na terenie województwa, w któ-
rych naukę pobierało 4660 uczniów. W 13 stwierdzono zły stan
sanitarno-techniczny pomieszczeń i ciągów komunikacyjnych.
W przypadku stwierdzonych nieprawidłowości wszczynane było
postępowanie administracyjne. W żadnym z warsztatów nie stwier-
dzono przekroczenia dopuszczalnych normatywów higienicz-
nych na stanowiskach pracy. We wszystkich zapewniano uczniom
przerwę śniadaniową, nie wszędzie jednak zapewniono możli-
wość zakupu artykułów spożywczych i gorących napojów. Wszyst-
kie placówki zapewniały uczniom dobrze zorganizowane stano-
wiska pracy.
W 2005 roku pracownicy pionu higieny dzieci i młodzieży
skontrolowali 165 szkolnych gabinetów chemicznych. Intereso-
wała ich gospodarka substancjami i preparatami chemicznymi
oraz sposób ich przechowywania. W wyniku stwierdzonych nie-
prawidłowości wszczęte zostało postępowanie administracyjne
wobec 13 szkół.
Wypoczynek uczniówOprócz stałych zakładów nauczania i wychowania Państwowa Inspekcja Sanitarna w 2005 r.
swoim nadzorem objęła 645 sezonowych placówek wypoczynku dla dzieci i młodzieży, w któ-
rych wypoczywało 56 434 dzieci. Wszystkie placówki zimowego wypoczynku zapewniały swo-
im uczestnikom właściwe warunki sanitarne. Wśród skontrolowanych 561 placówek letniego
wypoczynku, w 16 stwierdzono zaniedbania dotyczące bieżącego stanu sanitarnego co stanowi
2,8% wszystkich obiektów.
Pracownicy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w roku 2005 przeprowadzili 2553 kontrole sanitar-
ne w zakładach nauczania i wychowania oraz 853 w placówkach wypoczynku dzieci i młodzieży,
wystawili 808 decyzji administracyjnych, ukarali 19 osób grzywnami w drodze mandatu karnego na
sumę 2600 zł.
U wypoczywających dzieci stwierdzono 7 przypadków wszawicy. Świerzbu nie stwierdzono.
Odnotowano również 122 nieszczęśliwe wypadki. 25 osób hospitalizowano.
W dwóch przypadkach odnotowano przekroczenie limitu miejsc, w trzech placówkach nie-
wystarczające wyposażenie, w pięciu stwierdzono niedostateczny stan sanitarny umywalni, a
w dwóch zły stan sanitarny ustępów. W 19 obozach pod namiotami uczestnicy korzystali tylko
z kopanych latryn, w pozostałych przypadkach były to ustępy skanalizowane bądź ekologiczne
typu toi-toi.
24
Zwalczanie chorób zakaźnych
W przypadku większości chorób zakaźnych sytuacja epidemiologiczna w woje-
wództwie warmińsko-mazurskim jest dobra. W ostatnich latach nie rejestrowano
zachorowań na dur brzuszny, błonicę, wściekliznę u ludzi oraz poliomyelitis. W
roku 2005 nie mieliśmy zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A oraz
zachorowań i podejrzeń zachorowań na odrę.
Niewątpliwie problemem województwa warmińsko-mazurskiego – z uwagi na endemiczne wystę-
powanie zakażonych kleszczy – jest wysoki współczynnik zapadalności na boreliozę (ponad dwu-
krotnie wyższy niż w kraju) i kleszczowe zapalenie mózgu (współczynnik zapadalności prawie sied-
miokrotnie wyższy niż w kraju).
Zakażeniu na boreliozę sprzyjało endemiczne występowanie zakażonych kleszczy oraz wysoki
procent zalesienia terenu. Istnienie wielu ośrodków turystycznych na terenach zalesionych Warmii, a
szczególnie Mazur, maso-
we zbieranie jagód oraz
grzybów latem i jesienią
mogły być także przyczy-
ną zwiększonej ekspozy-
cji na zakażenie. Niestety,
dotychczas nie udało się
wynaleźć szczepionki
przeciw tej chorobie.
Położenie w terenie
endemicznego występo-
wania zakażonych klesz-
czy przekłada się rów-
nież na liczbę zachoro-
wań na kleszczowe zapalenie mózgu. Pod względem liczby zachorowań zajmujemy drugie miej-
sce w kraju, po województwie podlaskim. Przypadki zachorowań koncentrują się głównie w powia-
tach wschodnich województwa. Przed zapaleniem mózgu może nas uchronić szczepionka.
Zapadalność na wirusowe zapalenie mózgu przenoszone przez kleszczew latach 1999−2005
0
2
4
6
8
10
12
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
województwokraj
2,7
0,3 0,4
7,4
3,3
0,50,30,5 0,70,9
4,45,0
2,2
8,8
25
W ubiegłym roku stwierdzono 38 zachorowań na czerwonkę (Shigella sonnei – 4 przypadki,
Shigella flexneri – pozostałe przypadki). Współczynnik zapadalności wynosił 2,7, podczas gdy
w kraju – 0,2. W roku 2005 liczba zachorowań na czerwonkę w woj. warmińsko-mazurskim wzro-
sła o 1/3. Na nasze województwo przypadła prawie połowa zachorowań na czerwonkę stwier-
dzonych w Polsce. Zachorowania wystąpiły w powiatach: olsztyńskim, elbląskim i mrągowskim.
W roku 2005 nastąpił istotny wzrost zachorowań na WZW
B (z 27 do 32 przypadków) i WZW C (z 27 do 51 przypad-
ków) w stosunku do roku poprzedniego. W ubiegłym roku,
pierwszy raz w naszym województwie, stwierdzono więcej
zachorowań na WZW C niż WZW B. Polepszający się stan
sanitarno-higieniczny placówek służby zdrowia, skuteczność
nadzoru nad zakażeniami związanymi z naruszeniem cią-
głości tkanek na drodze zabiegów medycznych i niemedycz-
nych, jest istotnym czynnikiem wpływającym na ogranicze-
nie rozprzestrzenianie się zakażeń wirusem HBV i HCV.
W tym kontekście zastanawiającym jest tak istotny wzrost
zachorowań na WZW, szczególnie WZW C. Wzrost ten sta-
wia nowe wyzwania przed pracownikami Inspekcji Sanitar-
nej nad sposobem sprawowania nadzoru w placówkach służ-
by zdrowia.
Pierwszy raz od wielu lat w 2005 roku wystąpiły zacho-
rowania na wąglik i tularemię. Postać skórną wąglika stwier-
dzono u siedmioletniego chłopca podrapanego przez psa.
Dziecko hospitalizowano w oddziale zakaźnym w Elblągu.
Potwierdzenie laboratoryjne uzyskano po przeprowadzeniu
badań w Puławach. Zachorowanie na tularemię dotyczyło
osoby dorosłej zamieszkałej w Olsztynie. Diagnozę potwier-
dzono po wykonaniu badań w Laboratorium Badań Epide-
miologiczno-Klinicznych w WSSE w Olsztynie.
Wirus grypy w 2005 roku był przyczyną zachorowań
wśród 31 143 mieszkańców naszego województwa. Brali-
śmy aktywny udział w nadzorze nad grypą w systemie SEN-
TINEL. Współpracowaliśmy z 11 poradniami rodzinnymi
znajdującymi się na terenie Olsztyna, Nidzicy, Ostródy, Lidzbarka Warmińskiego, Bartoszyc, Iła-
wy i Szczytna. Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych w WSSE w Olsztynie w dzie-
więtnastu przypadkach dokonało izolacji wirusa grypy na hodowli komórkowej MDCK potwier-
dzonej przez Krajowy Ośrodek ds. Grypy Państwowego Zakładu Higieny w Warszawie.
W związku z utrzymującym się zagrożeniem bioterrorystycznym podjęto szereg działań mają-
cych na celu zabezpieczenie ludności przed wystąpieniem zagrożeń czynnikami biologicznymi.
Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny uczestniczył w pracach Wojewódzkiego Zespołu
Reagowania Kryzysowego, przejął wiele materiałów (paczek), podejrzanych o skażenie bioterro-
rystyczne zarodnikami wąglika.
Uaktualniono i zmodyfikowano plan wojewódzki oraz powiatowe plany reagowania kryzyso-
wego na wypadek wystąpienia ptasiej grypy. Stan naszej gotowości oceniany był przez przedsta-
wicieli Światowej Organizacji Zdrowia.
26
Wdrożono do stosowania nowe wzory zgłoszeń i podejrzeń zachorowań na objęte obowiąz-
kiem rejestracji choroby zakaźne. Od 1 stycznia 2005 roku wprowadzono rejestrację i zgłaszanie
przypadków możliwych, prawdopodobnych i potwierdzonych według zasad określonych w defi-
nicjach przypadków chorób zakaźnych.
Zakłady Służby Zdrowia Dział Epidemiologii w roku 2005 nadzorował 65 placówek lecznictwa zamkniętego oraz 2250
placówek lecznictwa otwartego.
Programy dostosowawcze wynikające z Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 22 czerwca 2005
roku w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym
pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej nadesłały już wszystkie szpitale. Należy
podkreślić fakt, iż sterylizacja sprzętu odbywa się wyłącznie w sterylizatorach parowych, gazo-
wych oraz plazmowych. W roku 2005 przeprowadzono zewnętrzną biologiczną kontrolę skutecz-
ności sterylizacji w 2 693 cyklach, zakwestionowano 28, co stanowi 1,04%.
Wiele przeprowadzonych poważnych inwestycji, takich, jak remonty kapitalne oddziałów szpi-
talnych (w 19 przypadkach), czy powstanie spełniającej wymogi centralnej sterylizatorni w Ełku,
świadczą o stale poprawiającym się standardzie świadczonych usług medycznych.
W roku 2005 zwróciliśmy szczególną uwagę na wyposażenie wszystkich gabinetów zabiego-
wych w armaturę czerpalną uruchamianą bez użycia dłoni, zarówno w zamkniętej jak i otwartej
służbie zdrowia. Odnotowaliśmy poprawę stanu sanitarnego wynikającą z remontów placówek
otwartej służby zdrowia – w 53 przypadkach.
27
Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych Prowadzi pełny zakres badań mikrobiologicznych. Posiada dwa oddziały:
bakteriologiczno–parazytologiczny i wirusologiczno-serologiczny. LBEK wyko-
nuje badania w zakresie: bakteriologii, parazytologii, serologii, wirusologii.
W LBEK wykonywane są również badania środowiska szpitalnego (mikrobio-
logiczna kontrola skuteczności dezynfekcji, czystości powietrza, środków dezyn-
fekcyjnych oraz kontrola chemiczna roztworów dezynfekcyjnych), kontrola sku-
teczności sterylizacji oraz badania materiałów środowiskowych podejrzanych o skażenie biolo-
giczne. LBEK identyfikuje trudne diagnostycznie szczepy bakteryjne dla laboratoriów bakteriolo-
gicznych z całego województwa warmińsko-mazurskiego.
Personel zatrudniony w laboratorium posiada wymagane, wysokie kwalifikacje. Zatrudnieni są
diagności laboratoryjni, a wśród nich mikrobiolodzy posiadający specjalizację w zakresie mikro-
biologii oraz epidemiologii i higieny. Personel systematycznie podnosi kwalifikacje na kursach
zarówno w zakresie mikrobiologii, jak i systemu jakości.
W 2005 roku LBEK wdrożyło nowe metody badawcze w zakresie biologii molekularnej. Tech-
niką PCR wykonywane są badania w kierunku wzw B i wzw C oraz grypy, a metodami immuno-
fluorescencyjnymi diagnozowane są zakażenia wirusowe górnych dróg oddechowych, w tym zaka-
żenia wirusem grypy typ A i B. Jako jedno z niewielu w kraju laboratorium Państwowej Inspekcji
Sanitarnej LBEK jest przygotowane do prowadzenia pełnej diagnostyki wirusa grypy, w tym także
groźnego szczepu H5N1.
W 2005 roku LBEK wdrożyło potwier-
dzanie wyników badań w kierunku bore-
liozy metodą Western blot.
W zakresie bakteriologii wdrożono
badania wód użytkowych w kierunku
Legionella spp., badanie materiału klinicz-
nego w kierunku Campylobacter spp. oraz
rozpoczęto wdrażanie metody oznacza-
nia enterotoksyny gronkowcowej w żyw-
ności oraz szczepach bakteryjnych.
W Przeglądzie Epidemiologicznym
2005 (59: 53 – 58) ukazała się publikacja
„Zakażenia pałeczkami czerwonki rozpo-
znane jako zatrucie pokarmowe w woje-
wództwie warmińsko-mazurskim”, której
autorami są pracownicy LBEK.
Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych współpracuje z Państwowym Zakładem
Higieny, Narodowym Instytutem Zdrowia Publicznego, Centrum Transplantologii Poltransplant
w Warszawie oraz Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim. W LBEK systematycznie szkoleni są stu-
denci Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. Laboratorium uczestniczy w krajowych i międzyna-
rodowych sprawdzianach międzylaboratoryjnych, w których uzyskuje pozytywne oceny. W roku
2005 – jako jedno z niewielu laboratoriów w Polsce – oznaczyło kilkanaście izolatów wirusa gry-
py potwierdzonych przez Krajowy Ośrodek ds. Grypy. W 2005 roku w laboratorium rozpoznano
28
rzadko występujące w Polsce zakażenie Francisella tularensis potwierdzone przez Wojskowy Insty-
tut Higieny i Epidemiologii w Puławach.
Kilka lat temu w LBEK została reaktywowana pracownia parazytologiczna. Systematyczny moni-
toring środowisk dzieci i młodzieży umożliwia ocenę sytuacji epidemiologicznej w zakresie para-
zytoz. Asystenci tej pracowni współuczestniczą w prowadzeniu wykładów na spotkaniach
Polskiego Towarzystwa Parazytologicznego przy Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim
w Olsztynie.
W Laboratorium systematycznie jest wymieniane i modernizowane wyposażenie. W 2005 roku
zakupiono kolejne komory laminarne, inkubatory oraz sprzęt do diagnostyki grypy. Uruchomio-
no pracownię biologii molekularnej na potrzeby epidemiologii.
LBEK jest jednym z niewielu w Polsce akredytowanych laboratoriów mikrobiologicznych. Ponie-
waż dysponuje pełnym zakresem badań i metod mikrobiologicznych oraz zatrudnia wysoko wykwa-
lifikowaną kadrę, często traktowane jest na terenie województwa warmińsko-mazurskiego jako
laboratorium referencyjne i jako takie laboratorium będzie ubiegać się o poszerzenie zakresu akre-
dytacji w Polskim Centrum Akredytacji w formie dostępnej tylko dla laboratoriów referencyj-
nych.
W minionym roku poprawiono warunki lokalowe i środowiskowe
wykonywania badań:
– zakończono wymianę okien w laboratorium,
– zakończono modernizację pomieszczenia przeznaczonego na muzeum szczepów,
– utworzono pracownię biologii molekularnej oraz niebezpiecznych patogenów.
W 2006 roku uruchomione zostaną badania w kierunku enterotoksyny gronkowcowej oraz
zakończony zostanie proces wdrażania badań czynników biologicznych w środowisku pracy.
29
Sekcja szczepień ochronnychW województwie warmińsko-mazurskim od lat osiąga się bardzo dobre efekty w zakresie reali-
zacji czynnej profilaktyki chorób zakaźnych. Np. w latach 2000-2004 odsetek zaszczepionych w
naszym województwie dzieci był średnio o 8-15% wyższy od średnich krajowych.
Zgodnie z zasadami epidemiologicznymi dotyczącymi profilaktyki chorób zakaźnych, a także
w celu usprawnienia organizacji pracy w punktach szczepień – Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epi-
demiologiczna w Olsztynie opracowała szczegółowy harmonogram szczepień dla województwa
(Wojewódzki Terminarz Szczepień) jako suplement do Obowiązkowego Kalendarza Szczepień.
W 2005 r., zgodnie z zaleceniami Ministerstwa Zdrowia i Głównego Inspektora Sanitarnego,
Sekcja Szczepień położyła duży nacisk na efektywność szkoleń z zakresu wakcynologii, dosko-
nalenie wykonywania wakcynacji w placówkach terenowych województwa, poprawę gospodar-
ki szczepionkami oraz prozdrowotne działania medialne.
Służyły temu organizowane przez Sekcję narady, konferencje, kursy i szkolenia dla pracowni-
ków Inspekcji Sanitarnej Województwa. Sami pracownicy organizowali też podyplomowe szko-
lenia lekarzy, pielęgniarek, położnych i innych pracowników medycznych.
Współpraca z PZOZ, NZOZ, NFZ, Polskim Towarzystwem Pediatrycznym i Polskim Towarzy-
stwem Wakcynologii, efektywny system szkoleń oraz skuteczny nadzór nad personelem szczepią-
cym sprawowany przez pracowników epidemiologii do spraw szczepień, dały efekt w postaci naj-
wyższego w kraju poziomu wakcynacji dzieci i młodzieży w 2005 r.
W 2005 r. w województwie:
szczepienia pierwotne przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi w pier-
wszym roku życia wykonano w 63,5%
przeciwko odrze, śwince i różyczce w drugim roku życia – w 97,8%
przeciwko błonicy, tężcowi i krztuścowi w 6 roku życia – w 99,3%
szczepienia przeciwko gruźlicy: procent dzieci bez blizny lub z blizną
< 3 mm w 12 miesiącu życia – 1,1%, w 7 roku – w 99,0% i w 12 roku
– w 99,4 %.
Wykonawstwo pozostałych szczepień obowiązkowych odpowiadało
wymaganym standardom lub znacząco je przekraczało.
W 2005 r. w Punkcie Szczepień Profilaktycznych WSSE w Olsztynie
wykonano prawie 12 tysięcy szczepień ochronnych, zaś w całym województwie – łącznie ze zle-
ceniami wykonanymi w filiach Punktu – prawie 61 tys.
Aktywny udział Sekcji Szczepień WSSE oraz Punktu Szczepień WSSE w realizacji dwóch Pro-
gramów: Programu Zapobiegania i Zwalczania wzw „B” oraz „Świnki” zaowocował odpłatnymi
szczepieniami: przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu „B” (7 583 osób indywidualnych
oraz 840 dzieci – szczepienia, których sfinansowały samorządy miast i gmin województwa) oraz
przeciwko śwince, odrze i różyczce – 4 941 dzieci, młodzieży i osób dorosłych, z czego 3 478
dzieci zaszczepionych zostało na koszt samorządów terytorialnych.
Od chwili uruchomienia – w 1993 – do końca 2005 roku Punkt Szczepień profilaktycznych
WSSE wykonał w województwie blisko 386 tysięcy zabiegów uodpornienia – w tym tzw. szcze-
pienia międzynarodowe.
30
Promocja zdrowia i oświata zdrowotnaKierunki działań oddziału w 2005 roku wynikały z założeń Narodowego Programu
Zdrowia na lata 1996-2005 oraz wytycznych Departamentu Promocji Zdrowia i Oświa-
ty Zdrowotnej w Głównym Inspektoracie Sanitarnym.
Zagadnienia problemowe realizowane były za pomocą:
I. programów edukacyjnych profilaktyki wzw typu A w przedszkolach i zakładach produkujących i
prowadzających żywność do obrotu
profilaktyki HIV/AIDS
pierwotnej profilaktyki wad cewy nerwowej
profilaktyki raka sutka „Różowa wstążeczka”
profilaktyki próchnicy „Radosny uśmiech radosna przyszłość”
profilaktyki astmy „Wolność Oddechu – Zapobiegaj Astmie”
zapobiegania wściekliźnie
zapobiegania zarażeniom pasożytniczym przewodu pokarmowego
wczesnego wykrywania chorób układu krążenia
higieny osobistej
II. kampanii i akcji prozdrowotnych medialnych nt. HIV/AIDS
antytytoniowych
zdrowych wakacji
zapobieganie zatruciom grzybami
Światowy Dzień Zdrowia i Osteoporozy.
Działania skierowane były do: dzieci i młodzieży szkolnej, nauczycieli i rodziców, pracowni-
ków zakładów opieki zdrowotnej, pracowników zakładów pracy produkujących i wprowadzają-
cych żywność do obrotu.
Normalnie żyćZ wcześnie rozpoznaną astmą
oskrzelową, prawidłowo leczoną
można normalnie żyć. W wojewódz-
twie warmińsko-mazurskim w 10
powiatach został wprowadzony pro-
gram edukacyjny „Wolność Odde-
chu – Zapobiegaj Astmie”. W trosce
o drowie dzieci program realizowa-
ny był w 95 szkołach podstawowych
w klasach I-III. Objął 10 286
uczniów.
31
Adresowany jest do rodziców uczniów
klas I-III, samych uczniów, nauczycieli
oraz pielęgniarek szkolnych.
Celem jest edukacja rodziców i opiekunów
dzieci tak, by na podstawie obserwacji
potrafili rozpoznać objawy astmy. Nie-
zwykle ważna jest zmiana postawy chorego
dziecka i jego otoczenia, zrozumienie, że
chory na astmę nie musi być wyłączony
z codziennych zadań.
Pracownicy promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej powiatowych stacji sanitarno-epidemio-
logicznych wspólnie z lekarzami alergologami przeszkolili nauczycieli i pielęgniarki szkolne.
Szkoły otrzymały nieodpłatnie materiały wydawnicze i pomoce dydaktyczne, które ułatwiają
nauczycielowi przeprowadzanie zajęć wśród rodziców i uczniów w sposób atrakcyjny. Z
rozmów przeprowadzanych z rodzicami wynika, że nie zdawali sobie sprawy z zagrożeń jakie
niesie astma i tego, jakie błahe z pozoru objawy mogą świadczyć o napadzie astmy u dziecka.
Program jest bardzo dobrze przyjmowany zarówno przez środowisko szkolne, jak i przez
rodziców. Część z nich po zdobyciu podstawowej wiedzy i zaobserwowaniu u dziecka
niepokojących objawów udała się po poradę do lekarzy specjalistów. Więcej informacji na
temat programu można znaleźć na stronie internetowej www.wolnoscoddechu.pl
Lepiej zapobiegać niż leczyćPracownicy działu promocji zdrowia, wychodząc z założenia, że lepiej
zapobiegać niż leczyć, w ubiegłym roku (już po raz trzeci) przygotowali porad-
nik „Zdrowe wakacje”. Zawarli w nim podstawową wiedzę na temat tego, co
nas może spotkać pod-
czas letniego wypo-
czynku, jak udzielać
pierwszej pomocy.
Wyjaśniają w nim
i uczą jak postępo-
wać np. w przypad-
ku zatrucia pokar-
mowego, poparze-
nia słonecznego,
ugryzienia przez psa czy ukąszenia przez żmiję.
W poradniku znalazły się też adresy placówek,
do których w razie zagrożenia należy się zgło-
sić po pomoc. Kolorowy, atrakcyjnie wydany fol-
der powstał przy wsparciu finansowym Urzędu
Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-
Mazurskiego.
Podczas wakacji pracownicy Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej Powiatowych Stacji
Sanitarno-Epidemiologicznych odwiedzali placówki wypoczynku letniego i przeprowadzili poga-
danki dla prawie 4500 osób.
32
Pasożytom – nie!Wojewódzki program zapobiegania zarażeniom
pasożytniczym przewodu pokarmowego realizowa-
ny jest we współpracy z Pracownią Parazytologicz-
ną WSSE od roku 2002.
Cele programu to:
1. Podniesienie poziomu wiedzy na temat naj-
częściej występujących zarażeń pasożytniczych u
dzieci, zasad profilaktyki tych zarażeń, zasad i spo-
sobu pobierania materiału do badań. Adresatami
działań edukacyjno-informacyjnych są rodzice oraz
pracownicy placówek oświatowo-wychowaw-
czych.
2. Monitorowanie sytuacji zdrowotnej dzieci w
zakresie parazytoz jelitowych poprzez prowadze-
nie bezpłatnej diagnostyki.
Badania przeprowadzone w woj. warmińsko-
mazurskim w latach 2002-2004 wykazały obecność
pasożytów jelitowych u:
29,6% dzieci siedmioletnich – w porównaniu
do wyników otrzymanych w pozostałych
województwach ten odsetek był najwyższy
w Polsce
46% wychowanków domów dziecka.
W 2005 r. programem objęto połowę przedszko-
li w województwie. W zajęciach edukacyjnych
uczestniczyło 5819 rodziców i pracowników. Ponad-
to indywidualnych porad udzielono 273 osobom
zgłaszającym się do stacji sanitarno-epidemiologicz-
nych. Przebadano 548 dzieci. U 72 osób (13,14%)
wykryto owsiki, a u ośmiu osób (1,6%) – pełzaka
okrężnicy.
33
Zapobiegawczy Nadzór SanitarnyZadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w zakresie Zapobiegawczego Nadzoru
Sanitarnego określa przede wszystkim art. 3 ustawy o PIS oraz ustawa Prawo ochro-
ny środowiska.
Podstawę dla działalności inwestycyjnej stanowi planowanie przestrzenne. Przy roz-
patrywaniu planów analizuje się m.in. prognozy oddziaływania inwestycji na środowi-
sko, w tym na zdrowie ludzi. Plany powinny też zawierać analizę ewentualnych roz-
wiązań eliminujących lub ograniczających negatywne oddziaływanie na otoczenie.
Większość (90%) uzgadnianych w tym obszarze dokumentów stanowią miejscowe plany zago-
spodarowania przestrzennego Zapisy do tych planów m.in. przewidują zaopatrzenie w wodę z
ujęć o charakterze publicznym (objętych stałym nadzorem inspekcji sanitarnej), odprowadzenie
ścieków do kanalizacji sanitarnej. Miejscowe plany zawierają bardzo często zapisy dotyczące
zakazu stosowania żużla do utwardzania dróg, budowy budynków gospodarczych w zabudowie
mieszkalnej wielorodzinnej, określają zasady lokalizacji parkingów i miejsc parkingowych etc.
Inwestycje o charakterze szczególnym Odrębną kwestię w działaniach zmierzających do poprawy stanu sanitarno-higienicznego (na-
stępny etap w procesie inwestycyjnym) stanowi uzgadnianie przez Państwowego Wojewódzkie-
go i Powiatowego Inspektora Sanitarnego „lokalizacji” szczególnej grupy inwestycji – przedsię-
wzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko.
W aktualnym stanie prawnym ustawy Prawo ochrony środowiska organy państwowej inspekcji sani-
tarnej określają warunki, które muszą być spełnione w przypadku realizacji przedsięwzięcia znaczą-
co oddziałującego na środowisko. Podstawę do wydania opinii stanowi „Raport o oddziaływaniu przed-
sięwzięcia na środowisko” opracowywany zgodnie z art.52 ustawy Prawo ochrony środowiska.
W naszym województwie w zakresie kompetencji należących do wojewódzkiego inspektora sani-
tarnego w 2005 roku uzgadniano przede wszystkim takie inwestycje, jak: stacje bazowe telefonii komór-
kowej (nowo budowane i przebudowywane), fermy o obsadzie powyżej 210 DJP, drogi krajowe i eks-
presowe, stacje demontażu pojazdów samochodowych.
Stacje telefonii komórkowej
W przypadku stacji telefonii komórkowej analizie pod-
legają anteny tych stacji, które są źródłem promieniowa-
nia elektromagnetycznego, sprawdzany jest zasięg szko-
dliwego dla ludzi promieniowania. Pozytywne uzgodnie-
nie uzyskuje tylko ta inwestycja, w przypadku której obszar
o przekroczonej wartości gęstości mocy mikrofalowej znaj-
duje się w przestrzeniach niedostępnych dla ludzi.
Fermy
Trudnym zagadnieniem z punktu widzenia wymogów
higienicznych i zdrowotnych jest określanie środowisko-
wych uwarunkowań dla ferm (w roku 2005 PWIS w Olsz-
tynie analizował warunki dla 26 ferm; w jednym przypad-
ku wydano opinię negatywną z uwagi na bezpośrednie
34
sąsiedztwo zabudowy mieszkalnej i ujęcia wody). Proble-
mem jest kwestia nieprzyjemnych zapachów: zgodnie
z ustawą Prawo ochrony środowiska standardy jakości
powietrza nie powinny przekraczać terenu, do którego
inwestor posiada tytuł prawny. W praktyce jest to bardzo
trudne do wyegzekwowania – ogromne utrudnienie sta-
nowi brak normy odorowej w Polsce i niemożność stoso-
wania obowiązujących w innych krajach uregulowań
prawnych, np. norm odorowych opracowanych przez
Światową Organizację Zdrowia (WHO).
Drogi
W roku 2005 uzgodniono szereg inwestycji związanych z przebudową dróg. Przebudowywa-
ne drogi są znacznie lepszej jakości, zatem nawet w terenie miejskim inwestycje (pomimo prze-
widywanego zwiększenia natężenia ruchu pojazdów) przyczyniają się do poprawy stanu aerosa-
nitarnego powietrza (ruch jest bardziej płynny) i nie zwiększa się poziom hałasu.
W wielu przypadkach (po analizie raportu) wnoszono uwagi dotyczące:
zakazu realizacji nowoprojektowanych obiektów kubaturowych, w szczególności zabudowy
mieszkalnej i chronionej (związanej np. z oświatą, ochroną zdrowia) w zasięgu uciążliwego
oddziaływania inwestycji
zastosowania rozwiązań poprawiających klimat akustyczny i aerosanitarny powietrza (pas
zieleni izolującej, ekrany akustyczne, zastosowanie stolarki okiennej o podwyższonej
izolacyjności akustycznej).
Należy podkreślić, że największy
problem generowany przez ten rodzaj
inwestycji stanowi hałas – stąd coraz
częściej wymaga się stosowania ekra-
nów akustycznych.
Natomiast emisja pozostałych
zanieczyszczeń „drogowych ”, jak
pyły, tlenki azotu, tlenki węgla i inne
substancje toksyczne, praktycznie nie
przekracza granicy pasa drogowego.
Pojazdy wycofane z eksploatacji
W świetle masowego importu starych, używanych samochodów istotne zmiany stanowi uporządkowa-
nie postępowania z pojazdami wycofanymi z eksploatacji w sposób zapewniający ochronę życia i zdrowia
ludzi (na mocy ustawy z 20 01 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji.
Zbierać takie pojazdy mogą wyłącznie przedsiębiorcy prowadzący specjalne punkty i stacje demontażu.
Określono również wymogi, m.in. sanitarne i techniczne dla tych stacji, jak również sposób demontażu.
Ważniejsze inwestycje
Z ważnych dla funkcjonowania regionu inwestycji PWIS w Olsztynie uzgodnił warunki środo-
wiskowe dla rozbudowy zakładu Swedwood Poland sp. z o.o. w Lubawie oraz inwestycję porząd-
kującą gospodarkę odpadami na terenie Elbląga – Zakład Utylizacji Odpadów sp. z o.o. w Elblągu.
35
Był to jedyny przypadek, gdzie konieczne będzie utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania.
PWIS w Olsztynie m.in. nakazał nasadzenie dodatkowego pasa zieleni od strony osiedla mieszkal-
nego oraz wykonanie obudowy i zadaszenia pryzmy kompostowej. W celu eliminacji uciążliwości
zapachowej i emisji szkodliwych dla zdrowia drobnoustrojów nakazano odprowadzić zużyte powie-
trze z linii sortowniczej i pryzmy kompostowej przez biofiltry. Określono również warunki dla maga-
zynowania odpadów niebezpiecznych.
Bardzo ważna, z punktu widzenia warunków higienicznych i zdrowotnych, grupa przedsię-
wzięć znacząco oddziałujących na środowisko podlega uzgodnieniu w zakresie uwarunkowań
środowiskowych z Państwowymi Powiatowymi Inspektorami Sanitarnymi.
W roku 2005 były to przede wszystkim inwestycje porządkujące gospodarkę wodno-ściekową,
w szczególności: sieci wodociągowe dla jednostek osadniczych (36), oczyszczalnie ścieków (14),
stacje uzdatniania wody (6), stacje paliw (3), zakłady przetwórstwo drewna, stolarnie, tartaki (6),
fermy do 210 DJP etc.
Uzgadnianie dokumentacji projektowejKolejny etap w działalności inwestycyjnej stanowi uzgadnianie dokumentacji projektowej w
zakresie wymagań higienicznych i zdrowotnych. Uzgodnień dokonują powiatowi inspektorzy sani-
tarni oraz – działający na mocy upoważnienia Głównego Inspektora Sanitarnego – rzeczoznawcy
ds. sanitarno-higienicznych.
Należy stwierdzić stopniową poprawę jakości opracowywanych projektów. Wśród uzgadnia-
nych projektów przeważają lokale gastronomiczne. Drugą grupę stanowią zakłady opieki zdro-
wotnej – są to przede wszystkim nieduże przychodnie, ale również przebudowy i rozbudowy szpi-
tali, pomieszczenia prywatnej indywidualnej praktyki lekarskiej. Trzecią grupę stanowią lokale
usługowe adaptowane najczęściej na zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, salony masażu. Uzgadnia
się znaczną liczbę projektów sklepów.
Rodzaj działalnościRok
2000 2001 2002 2003 2004 2005
Liczba uzgodnionych studiów uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gmin
46 9 5 2 2 0
Liczba uzgodnionych miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego miasta i gmin
97 195 196 140 111 172
Liczba uzgodnionych warunków zabudowy i zagospodarowania terenu przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko
206 322 197 146 459 505
Liczba uzgodnionych dokumentacji projektowych
1855 1482 1429 1323 1373 1507
Liczba przeprowadzonych kontroli inwestycji będących w trakcie realizacji
504 318 288 281 249 189
Liczba przeprowadzonych wizji w terenie 504 367 576 473 559 690
Liczba inwestycji odebranych i dopuszczonych do użytkowania
868 857 558 1009 839 854
36
Dopuszczenie do użytku obiektów budowlanychOstatni etap działania Zapobiegawczego Nadzoru Sanitarnego stanowi uczestnictwo w dopusz-
czeniu do użytku obiektów budowlanych. Sprawdzana jest zgodność wykonania obiektu budow-
lanego z projektem budowlanym.
W roku 2005 odebrano w województwie warmińsko-mazurskim wiele istotnych dla funkcjo-
nowania regionu inwestycji, m.in.: Centrum Handlu Hurtowego ,,Makro” w Olsztynie, Centrum
Handlowo-Usługowe ,,Alfa” w Olsztynie, Centrum Logistyczne Michelin w Olsztynie, Oddział
Kardiochirurgii i Oddział Ratunkowy w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Olsztynie,
Dzienny Dom Pomocy dla Osób Niepełnosprawnych w Olsztynie, Laboratorium Galenowe w Dy-
witach, Centrum Handlowo-Rekreacyjne w Elblągu, Zakład Stolarski Kris-Mar w Elblągu, drogo-
we przejście graniczne w Gołdapi, szwalnię w Reszlu, amfiteatr w Biskupcu.
Na uwagę zasługuje najmniejszy powiat w województwie warmińsko-mazurskim – Nowe
Miasto Lubawskie, gdzie w roku 2006 oddano do użytku aż trzy szkoły wraz z salami gimna-
stycznymi.
37
Sanitarna ochrona granicy państwa
Na terenie województwa znajduje się 7 przejść granicznych. W 2005 roku bieżą-
cy stan sanitarny wszystkich przejść nie budził zastrzeżeń. Zarówno pomieszczenia
dla osób przekraczających granicę, jak i dla obsługi utrzymane były czysto, wyposa-
żone w podstawowe środki sanitarne, czystościowe i dezynfekcyjne. Tereny przejść
sprzątane były na bieżąco, nieczystości stałe usuwane w miarę potrzeb. Przed przej-
ściami granicznymi w Bezledach, Gronowie i Fromborku ustawione zostały sanitaria-
ty kontenerowe.
W grudniu zakończono pierwszy etap związany z modernizacją przejścia drogowego w Gołdapi
(oddano do użytku dwa budynki kontroli szczegółowej samochodów osobowych oraz dwa
budynki administracyjne).
W dalszym ciągu trwają prace budowlane na przejściu drogowym w Bezledach.
Nie zakończono, mimo wcześniejszych deklaracji, modernizacji przejścia drogowego
w Gronowie.
W roku 2005 odnowiono budynek odpraw dla podróżnych, ale remontu wymagają jeszcze
pomieszczenia biurowe kolejowego przejścia granicznego w Braniewie.
Lotnicze przejście w Szymanach praktycznie było nieczynne. Odbyło się zaledwie kilka
operacji krajowych.
W znacznie mniejszym stopniu niż w latach ubiegłych, z uwagi na zdecydowanie mniejsze
zainteresowanie rejsami w kierunku Bałtijska, wykorzystywane były morskie przejścia graniczne
w Elblągu i Fromborku.
38
PAŃSTWOWY WOJEWÓDZKI INSPEKTOR SANITARNY lek. wet. Janusz Dziskotel. 0-89 52 48 348 lub 0-89 527 55 [email protected]
KIEROWNIK ODDZIAŁU HIGIENY DZIECI I MŁODZIEŻY mgr Jolanta Jabłońska tel. 0-89 52 48 [email protected]
KIEROWNIK DZIAŁU HIGIENY KOMUNALNEJ mgr inż. Maria Mindrow tel. 0-89 527 20 21 lub 0-89 52 48 [email protected]
KIEROWNIK ODDZIAŁU ZAPOBIEGAWCZEGO NADZORU SANITARNEGO inż. Wenancjusz Kamińskitel. 0-89 52 48 378, 0-89 52 48 [email protected]
KIEROWNIK ODDZIAŁU HIGIENY RADIACYJNEJ mgr Renata Ozgatel. 0-89 527 51 38 lub 0-89 52 48 [email protected]
KIEROWNIK DZIAU HIGIENY ŻYWNOŚCI, ŻYWIENIA I PRZEDMIOTÓW UŻYTKU mgr inż. Bożena Tyśnicka-Piotrowskatel. 0-89 527 96 75 lub 0-89 52 48 [email protected]
KIEROWNIK DZIAŁU HIGIENY PRACY mgr farm. Barbara Bieńkowskatel. 0-89 527 33 72 lub 0-89 52 48 [email protected]
KIEROWNIK ODDZIAŁU PROMOCJI ZDROWIA I OŚWIATY ZDROWOTNEJ KOORDYNATOR PUNKTU KONSULTACYJNO-DIAGNOSTYCZNEGO W KIERUNKU HIV lek. wet. Maria Leokajtistel. 0-89 52 48 [email protected]; [email protected]
KIEROWNIK LABORATORIUM BADAŃ ŚRODOWISKOWYCH I ŻYWNOŚCI mgr inż. Grażyna Boguszewicztel. 0-89 52 48 [email protected]
KIEROWNIK LABORATORIUM BADAŃ EPIDEMIOLOGICZNO-KLINICZNYCH mgr Małgorzata Dziedzichtel. 0-89 52 48 [email protected]
GŁÓWNY SPECJALISTA ds. SYSTEMU JAKOŚCI mgr inż. Anna Krupowicztel. 0-89 52 48 [email protected]
KIEROWNIKA DZIAŁU EPIDEMIOLOGII dr n. med. Feliks Jarockitel. 0-89 527 20 69 lub 0-89 52 48 [email protected] GŁÓWNA. KSIĘGOWA mgr inż. Monika Łapińskatel. 0-89 527 97 83 lub 0-89 52 48 [email protected]
KIEROWNIK SEKCJI ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH mgr Izabela Zima, tel. 0-89 52 48 [email protected]
RADCY PRAWNImgr Ewa Januszkiewiczmgr Anita Ozgamgr Justyna Skowrońskatel. 0-89 52 48 352
KIEROWNIK SEKCJI ds. PRACOWNICZYCH mgr Iwona Kaczortel. 0-89 52 48 [email protected]
KIEROWNIK DZIAŁU TECHNICZNEGO mgr inż. Andrzej Małolepszytel. 0-89 52 48 395 KIEROWNIK DZIAŁU ADMINISTRACYJNEGO Krystyna Marzectel. 0-89 52 48 [email protected]
KIEROWNIK SEKCJI STATYSTYKI MEDYCZNEJ, INFORMACJI I ORGANIZACJI mgr Krystyna Korejwotel. 0-89 52 48 [email protected]
KIEROWNIK SEKCJI DS. SZCZEPIEŃ PROFILAKTYCZNYCHlek. wet. Marek Behan tel. 0-89 533 14 87 lub 0-89 52 48 [email protected]
ASYSTENT PWISmgr inż. Honorata Kulasa-Łoskotel. 0-89 527 55 80, 0-89 52 48 448, fax. 0-89 527 97 88 [email protected] ST. SPECJALISTA ds. KONTAKTÓW z MEDIAMI mgr Elżbieta Burzyńska-Miszczaktel. 0-89 52 48 [email protected]
WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO EPIDEMIOLOGICZNA10-561 Olsztyn, ul. Żołnierska 16
tel. 0-89 52 48 300, fax 0-89 527 97 [email protected]
39
PSSE Bartoszyce11-200 Bartoszyceul. Boh. Warszawy 12fax. 0-89 762 21 50tel. 0-89 762 32 57
PSSE Braniewo14-500 Braniewoul. Królewiecka 26fax 0-55 243 23 81tel. 0-55 243 25 45
PSSE Działdowo13-200 Działdowoul. Biedrawy 5 fax 0-23 697 26 34tel. 0-23 697 26 34
PSSE Elbląg82-300 Elblągul. Królewiecka 195fax 0-55 232 74 31tel. 0-55 232 32 60
GSSE Elbląg82-300 Elblągul. Bema 17fax 0-55 233 74 09tel. 0-55 232 70 80
PSSE Ełk19-300 Ełkul. Toruńska 6 A/1fax 0-87 621 77 64tel. 0-87 621 77 50
PSSE Giżycko 11-500 Giżyckoul. Suwalska 3fax 0-87 428-58-74tel. 0-87 428-54-98
PSSE Gołdap19-500 Gołdapul. Wolności 11fax 0-87 615 06 77tel. 0-87 615 15 47
PSSE Iława 14-200 Iławaul. Sienkiewicza 10fax 0-89 649 04 21tel. 0-89 649 04 20 PSSE Kętrzyn 11-400 Kętrzynul. J. Piłsudskiego 5fax 0-89 754 21 41tel. 0-89 754 21 40
PSSE Lidzbark Warmiński 11-100 Lidzbark Warmińskiul. Orła Białego 6fax 0-89 767 25 82tel. 0-89 767 23 22
PSSE Mrągowo11-700 Mrągowoul. Królewiecka 60 Bfax 0-89 741 26 34tel. 0-89 741 26 34
PSSE Nidzica13-100 Nidzicaul. Żeromskiego 8fax 0-89 625 83 20tel. 0-89 625 20 81
PSSE Nowe Miasto Lubawskie13-300 Nowe Miasto Lubawskie ul. Grunwaldzka 3fax 0-56 472 64 28tel. 0-56 474 26 92
PSSE Olecko19-400 Oleckoul. Wojska Polskiego 13fax 0-87 520 20 65tel. 0-87 520 30 55
PSSE Olsztyn10-561 Olsztynul. Żołnierska 16 fax 0-89 527 43 10tel. 0-89 524 83 00
PSSE Ostróda14-100 Ostródaul. Kościuszki 2fax 0-89 646 08 80tel. 0-89 646 08 70
PSSE Pisz12-200 Piszul. Warszawska 5fax 0-87 423 27 80tel. 0-87 423 23 78
PSSE Szczytno12-100 Szczytnoul. Skłodowskiej 8fax 0-89 623 24 20tel. 0-89 624 87 31
PSSE Węgorzewo11-600 Węgorzewoul. 3 Maja 17 Bfax 0-87 427 28 83tel. 0-87 427 28 13
Graniczna i Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne województwa warmińsko-mazurskiego
40
Badania:
l bakteriologicznel wirusologicznel serologicznel parazytologicznel środowiska szpitalnegometodami tradycyjnymi, komercyjnymi, biologii molekularnej wykonuje Laboratorium Badań Epidemiologiczno-Klinicznych WSSE w Olsztynie przy ul. Żołnierskiej 16, tel. 0-89 524 83 97, 0-89 524 83 83, 0-89 524 83 42.
Próby przyjmowane są w dni powszednie: od poniedziałku do piątku – od osób zdrowych (badających się do karty zdrowia) w godz. 7.30-12.00,– od osób chorych w godz. 7.30-16.30,– w soboty, w godz. 8.00-10.00.
Badania:
l zanieczyszczenia powietrza i parametrów czynników fizycznych w miejscu pracy i obiektach użyteczności publicznejl wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi oraz w kąpieliskach i basenachl zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego l środków spożywczych, posiłków, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością wykonuje Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności WSSE w Olsztynie przy ul. Żołnierskiej 16.
w Oddział Badania Wody, Gleby, Powietrza, tel. 0-89 524 83 14 lub 0-89 524 83 12, 0-89 524 83 09w Oddział Badania Żywności, Przedmiotów Użytku, tel. 0-89 524 83 35w Oddział Badania Środowiska Pracy, tel. 0-89 524 84 30w Oddział Aparatury Specjalnej, tel. 0-89 524 84 36w Laboratorium Badań Środowiskowych i Żywności, tel. 0-89 524 84 16
Punkt Szczepień Profilaktycznych
WSSE w Olsztynie przy ul. Żołnierskiej 16, pok 703 wykonuje stacjonarne szczepienia indywidualne oraz grupowe (stacjonarne i wyjazdowe) przeciw:
– grypie,– haemophylus influenzae typu B,– ospie wietrznej,– kleszczowemu zapaleniu opon mózgowych
i mózgu,– wirusowemu zapaleniu wątroby typu A i B– różyczce, śwince,– meningokokom typu C,– pneumokokom i innym.
Zaszczepić się można w poniedziałki i czwartki w godz. 10-15.30, w innych godzinach lub pozostałych dniach tygodnia – po uzgodnieniu.tel. 0-89 524 83 64, 0-89 524 84 53fax 0-89 527 99 28e-mail: [email protected]
Punkt Bezpłatnego i Anonimowego Testowania w Kierunku HIV
czynny we wtorki i czwartki w godz. 15-18 w budynku WSSE w Olsztynie przy ul. Żołnierskiej 16, pok. 15 (parter), tel. 0-89 524 83 59.
Top Related