0
I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE
IM. MIKOŁAJA KOPERNIKA W RADOMIU
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA
EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY
ŚRÓDROCZNE I ROCZNE
Z CHEMII
ZAKRES PODSTAWOWY, ZAKRES ROZSZERZONY
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
1
Spis treści
I. Podstawa prawna ................................................................................................................ 1
II. Prawa i obowiązki Ucznia ................................................................................................. 2
A. Prawa Ucznia .................................................................................................................. 2
B. Obowiązki Ucznia ........................................................................................................... 3
III. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych ........................................................... 3
A. Zasady sprawdzania i oceniania prac pisemnych ............................................................ 3
1. Pisemne prace klasowe ................................................................................................ 3
2. Kartkówki .................................................................................................................... 4
3. Pisemne prace domowe ............................................................................................... 4
B. Zasady oceniania wypowiedzi ustnych ........................................................................... 5
C. Wagi przypisywane poszczególnym formom aktywności .............................................. 5
IV. Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny środroczne i roczne…………………...8
A. Poziom podstawowy……………………………………………………………...…….8
B. Poziom rozszerzony……………………………………………………………...……17
V. Uwagi końcowe ................................................................................................................ 41
I. Podstawa prawna
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
2
1. Ustawa o Systemie Oświaty z dnia 7 września 1991 r. (t.j. Dz.U.2018.1457 ze
zmianami).
2. Rozporządzenie Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie
szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów
i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz.U.2015.843 ze zmianami).
3. Rozporządzenie Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie
podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w
poszczególnych typach szkół (Dz.U. poz. 977 oraz z 2014 r. poz. 803).
4. Statut I Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Radomiu – Rozdział 9
– Ocenianie Wewnątrzszkolne.
5. Program nauczania:
Romuald Hassa, Aleksandra Mrzigod, Janusz Mrzigod, To jest chemia. Program
nauczania chemii w zakresie podstawowym dla szkół ponadgimnazjalnych,
Warszawa 2012
Alicja Talewska, Chemia. Program nauczania w liceach i technikach. Zakres
rozszerzony, Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro, Warszawa 2012..
II. Prawa i obowiązki Ucznia
A. Prawa Ucznia
1. Uczniowie znają zasady oceniania z przedmiotu chemia i zostają zapoznani z
wymaganiami edukacyjnymi na początku roku szkolnego a o ewentualnych zmianach
są poinformowani natychmiast po ich wprowadzeniu.
2. Uczeń ma prawo zgłosić nieprzygotowanie do zajęć lekcyjnych jeden (przy jednej
godzinie tygodniowo) lub dwa razy w semestrze (przy min. dwóch godzinach
tygodniowo). Nieprzygotowanie zwalnia z odpowiedzi ustnej, obowiązku przedłożenia
zeszytu lub pracy domowej oraz z pisania kartkówki. Zgłoszenie nieprzygotowania nie
zwalnia z zapowiedzianych prac kontrolnych i sprawdzianów.
3. Nauczyciel respektuje tak zwany „szczęśliwy numerek”, który nie zwalnia
z zapowiedzianych wcześniej sprawdzianów.
4. Oceny efektów pracy są jawne dla Ucznia.
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
3
5. Uczniowie mają prawo do zgłaszania Nauczycielowi własnych uwag i zastrzeżeń
dotyczących sposobu oceniania efektów ich pracy.
B. Obowiązki Ucznia
1. Posiadanie zeszytu przedmiotowego i systematyczne prowadzenie notatek.
2. Posiadanie podręcznika i zbioru zadań.
3. Systematyczny i aktywny udział w zajęciach lekcyjnych.
4. Systematyczne przygotowywanie się do zajęć lekcyjnych, rzetelne przygotowywanie
zadań (prac) domowych.
III. Sprawdzanie i ocenianie osiągnięć edukacyjnych
A. Zasady sprawdzania i oceniania prac pisemnych
1. Pisemne prace klasowe
Sprawdziany pisemne są obowiązkowe.
Sprawdzian pisemny zapowiadany jest przez Nauczyciela co najmniej na siedem dni
przed terminem.
Nauczyciel podaje uczniom zakres materiału.
Uczeń, który ze sprawdzianu otrzymał ocenę niedostateczną może go poprawiać tylko
raz w ciągu dwóch tygodni od daty zapoznania się z oceną, w trybie ustalonym przez
Nauczyciela. Każda ocena z poprawy sprawdzianu jest wstawiana do dziennika.
Uczeń, który nie był obecny na sprawdzianie z przyczyn usprawiedliwionych ma
obowiązek w terminie dwóch tygodni przystąpić do sprawdzianu. W przypadku
dłuższej usprawiedliwionej nieobecności Ucznia, Nauczyciel indywidualnie ustala
z Uczniem tryb i termin zaliczenia materiału objętego sprawdzianem.
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
4
2. Kartkówki
Kartkówki nie muszą być zapowiedziane.
Mogą obejmować materiał z trzech ostatnich tematów; mogą być formą sprawdzenia
pracy domowej i przygotowania do zajęć.
Oceny z kartkówki nie są poprawiane.
Jeśli Uczeń był nieobecny w szkole i opuścił kartkówkę lub nie pisał jej z powodu
zgłoszonego nieprzygotowania, „szczęśliwego numerka”, to powinien ją napisać na
najbliższej lekcji lub w terminie ustalonym z Nauczycielem.
Dla prac pisemnych z punktowanymi odpowiedziami obowiązują następujące kryteria
procentowe:
Progi procentowe Ocena
0% - 49% niedostateczny
50% - 55% dopuszczający
56% - 74% dostateczny
75% - 90% dobry
91% - 95% bardzo dobry
powyżej 95%, w tym zadania z* celujący
3. Pisemne prace domowe
Ocenie podlegają prace domowe obejmujące większy zakres materiału i są zapowiadane
z kilkudniowym wyprzedzeniem (mogą one dotyczyć wszystkich Uczniów lub
chętnych).
Kryteria oceny prac domowych:
poprawność merytoryczna;
forma i treść;
samodzielność;
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
5
rzetelność i staranność.
B. Zasady oceniania wypowiedzi ustnych
Odpowiedź przy tablicy z materiału obejmującego trzy ostatnio realizowane tematy.
Aktywność na lekcji, która jest nagradzana plusami (3-4 plusy to ocena „dobry”, 5-6
plusów ocena „bardzo dobry”).
Praca w grupach – na ocenę ma wpływ umiejętność współpracy, komunikacji, tempo
pracy, wkład własny.
Prezentacja uzgodnionego z Nauczycielem tematu lub projektu.
C. Wagi przypisywane poszczególnym formom aktywności
1. Poszczególnym formom aktywności przypisywane są następujące wagi:
Forma Aktywności Waga Komentarz
Sprawdzian 3
Kartkówka 2
Odpowiedź ustna 2
Zadanie 2 tekstowe, problemowe, prak-
tyczne, projekt
Prezentacja/obserwacja doświadczenia 2
Praca domowa 1
Aktywność/praca w grupach 1
Referat/prezentacja multimedialna 1
wykorzystanie różnych źródeł
informacji, stosowanie wiedzy
w życiu codziennym
Inne 1
2. Średnia ważona:
Podstawą do wystawiania oceny śródrocznej i rocznej będzie średnia ważona (SW)
otrzymanych ocen (O), którym przyporządkowano wagi (W), obliczona według wzoru:
Wi
WO iiSW
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
6
3. Przykład liczenia średniej ważonej:
SW = (6·1 + 3·2 + 5·2 + 3·3)/(1 + 2 + 2 + 3) = 3,88
Uczeń uzyskuje – ocenę dobrą
Uwaga: Przy liczeniu średniej ważonej do oceny z „+” dodaje się 0,5, a od oceny z „–”
odejmuje się 0,25.
Zależność oceny semestralnej i rocznej od średniej ważonej pokazuje tabela:
Średnia ważona SW Ocena semestralna / roczna
sw
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
7
Uczeń, który na semestr otrzymał ocenę niedostateczną, może zaliczać (Uczeń klasy
z rozszerzonym programem nauczania chemii ma obowiązek zaliczać) ten semestr
w terminie i formie ustalonej z Nauczycielem.
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny z chemii jest formą kontraktu z
Uczniem i podlegają ewaluacji.
8
IV. Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne i roczne
A. Poziom podstawowy
Propozycja wymagań programowych na poszczególne oceny przygotowana na podstawie treści zawartych w podstawie
programowej
Poziom podstawowy
1. Materiały i tworzywa pochodzenia naturalnego A.
Ocena dopuszczająca
[1]
Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra
[1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczeń:
– zna i stosuje zasady BHP obowiązujące
w pracowni chemicznej (bezpiecznie
posługuje się prostym sprzętem
laboratoryjnym
i podstawowymi odczynnikami
chemicznymi)
– definiuje pojęcia: skorupa ziemska,
minerały, skały, surowce mineralne
– dokonuje podziału surowców mineralnych
na budowlane, chemiczne, energetyczne,
metalurgiczne, zdobnicze oraz wymienia
przykłady poszczególnych rodzajów
surowców
– zapisuje wzór sumaryczny i podaje nazwę
systematyczną podstawowego związku
chemicznego występującego w skałach
wapiennych
– opisuje rodzaje skał wapiennych i
gipsowych
– opisuje podstawowe zastosowania skał
wapiennych i gipsowych
Uczeń:
– opisuje, jak zidentyfikować węglan wapnia
– opisuje właściwości oraz zastosowania
skał wapiennych i gipsowych
– opisuje właściwości tlenku krzemu(IV)
– podaje nazwy soli bezwodnych i zapisuje
ich wzory sumaryczne
– podaje przykłady nazw najważniejszych
hydratów i zapisuje ich wzory
sumaryczne – oblicza masy cząsteczkowe hydratów
– przewiduje zachowanie się hydratów
podczas ogrzewania – opisuje sposób otrzymywania wapna
palonego
i gaszonego
– opisuje właściwości wapna palonego
i gaszonego
– zapisuje równania reakcji otrzymywania
i gaszenia wapna palonego (otrzymywania
wapna gaszonego)
– projektuje doświadczenie chemiczne
Gaszenie wapna palonego
Uczeń:
– projektuje doświadczenie chemiczne
Odróżnianie skał wapiennych od innych
skał
i minerałów oraz zapisuje odpowiednie
równania reakcji chemicznych – definiuje pojecie skala twardości
minerałów
– podaje twardości w skali Mohsa dla
wybranych minerałów
– podaje nazwy systematyczne hydratów
i zapisuje ich wzory sumaryczne – opisuje różnice we właściwościach
hydratów i soli bezwodnych
– projektuje doświadczenie chemiczne
Usuwanie wody z hydratów
– oblicza zawartość procentową wody
w hydratach
– opisuje właściwości omawianych odmian
kwarcu
– projektuje doświadczenie chemiczne
Badanie właściwości tlenku krzemu(IV)
Uczeń:
– wyjaśnia zjawisko powstawania
kamienia kotłowego
– omawia proces twardnienia zaprawy
wapiennej i zapisuje odpowiednie
równanie reakcji chemicznej
– opisuje szczegółowo przeróbkę gipsu
– wymienia rodzaje szkła oraz opisuje
ich właściwości i zastosowania
– opisuje glinę pod względem jej
zastosowań
w materiałach budowlanych
– opisuje zastosowania cementu, zaprawy
cementowej i betonu
– wymienia źródła zanieczyszczeń gleby,
omawia ich skutki oraz proponuje
sposoby ochrony gleby przed
degradacją
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
9
– opisuje sposób identyfikacji CO2 (reakcja
charakterystyczna)
– definiuje pojęcie hydraty
– przewiduje zachowanie się hydratów
podczas ogrzewania
– wymienia główny składnik kwarcu i piasku
– zapisuje wzór sumaryczny krzemionki oraz
podaje jej nazwę systematyczną
– wymienia najważniejsze odmiany SiO2
występujące w przyrodzie i podaje ich
zastosowania
– wymienia najważniejsze właściwości
tlenku krzemu(IV) – podaje nazwy systematyczne wapna
palonego
i gaszonego oraz zapisuje wzory
sumaryczne tych związków chemicznych
– wymienia podstawowe właściwości
i zastosowania wapna palonego i gaszonego
– wymienia podstawowe zastosowania gipsu
palonego
– wymienia właściwości szkła
– podaje różnicę między substancjami
krystalicznymi a ciałami bezpostaciowymi
– opisuje proces produkcji szkła (wymienia
podstawowe surowce)
– definiuje pojęcie glina
– wymienia przykłady zastosowań gliny
– definiuje pojęcia: cement, zaprawa
cementowa, beton, ceramika
– opisuje, czym są właściwości sorpcyjne
gleby oraz co to jest odczyn gleby
– wymienia składniki gleby
– dokonuje podziału nawozów na naturalne
i sztuczne (fosforowe, azotowe i potasowe)
– wymienia przykłady nawozów
naturalnych
i sztucznych
– wymienia podstawowe rodzaje
zanieczyszczeń gleby
– opisuje, na czym polega rekultywacja gleby
– zapisuje równanie reakcji chemicznej
wapna gaszonego z CO2 (twardnienie
zaprawy wapiennej)
– zapisuje wzory sumaryczne gipsu i gipsu
palonego oraz opisuje sposoby ich
otrzymywania
– wyjaśnia, czym są zaprawa gipsowa i
zaprawa wapienna oraz wymienia ich
zastosowania
– wyjaśnia proces twardnienia zaprawy
gipsowej
– opisuje proces produkcji szkła
(wymienia kolejne etapy)
– opisuje niektóre rodzaje szkła i ich
zastosowania
– wymienia właściwości gliny
– wymienia surowce do produkcji
wyrobów ceramicznych, cementu i
betonu
– projektuje i przeprowadza badanie
kwasowości gleby
– uzasadnia potrzebę stosowania nawozów
– opisuje znaczenie właściwości
sorpcyjnych
i odczynu gleby oraz wpływ pH gleby na
wzrost wybranych roślin
– wyjaśnia, na czym polega
zanieczyszczenie gleby
– wymienia źródła chemicznego
zanieczyszczenia gleby – definiuje pojęcie degradacja gleby
– opisuje metody rekultywacji gleby
– projektuje doświadczenie chemiczne
Termiczny rozkład wapieni – opisuje szczegółowo sposób otrzymywania
wapna palonego i wapna gaszonego
– zapisuje równanie reakcji otrzymywania
gipsu palonego
– wyjaśnia, dlaczego gips i gips palony są
hydratami
– projektuje doświadczenie chemiczne
Sporządzanie zaprawy gipsowej i badanie
jej twardnienia
– zapisuje równanie reakcji twardnienia
zaprawy gipsowej
– opisuje każdy z etapów produkcji szkła
– wyjaśnia niektóre zastosowania gliny na
podstawie jej właściwości
– projektuje i przeprowadza
doświadczenie chemiczne Badanie
właściwości sorpcyjnych gleby
– projektuje i przeprowadza
doświadczenie chemiczne Badanie
odczynu gleby
– opisuje wpływ niektórych składników
gleby
na rozwój roślin
– uzasadnia potrzebę stosowania nawozów
sztucznych i podaje ich przykłady
– wyjaśnia, na czym polega chemiczne
zanieczyszczenie gleby
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
10
Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń: – omawia zjawiska krasowe i zapisuje równania reakcji chemicznych ilustrujące te zjawiska
– wyjaśnia, czym są światłowody i opisuje ich zastosowania
– omawia naturalne wskaźniki odczynu gleby
– wyjaśnia znaczenie symboli umieszczonych na etykietach nawozów
2. Źródła energii B.
Ocena dopuszczająca
[1]
Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra
[1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczeń:
– wymienia przykłady surowców
naturalnych wykorzystywanych do
pozyskiwania energii – definiuje pojecie gaz ziemny
– wymienia właściwości gazu ziemnego
– zapisuje wzór sumaryczny głównego
składnika gazu ziemnego oraz podaje jego
nazwę systematyczną
– wymienia zasady BHP dotyczące
obchodzenia się z węglowodorami i innymi
paliwami
– definiuje pojęcie ropa naftowa
– wymienia skład i właściwości ropy
naftowej
– definiuje pojęcie alotropia pierwiastków
chemicznych
– wymienia odmiany alotropowe węgla
– wymienia nazwy kopalnych paliw stałych
– definiuje pojęcia: destylacja, frakcja,
destylacja frakcjonowana, piroliza
(pirogenizacja, sucha destylacja),
katalizator, izomer
– wymienia nazwy produktów destylacji
ropy naftowej – wymienia nazwy produktów suchej
destylacji węgla kamiennego – wymienia składniki benzyny, jej
właściwości
i główne zastosowania
Uczeń:
– wymienia właściwości kopalnych paliw
stałych
– opisuje budowę diamentu, grafitu
i fulerenów oraz wymienia ich właściwości
(z podziałem na fizyczne i chemiczne)
– wyjaśnia, jakie właściwości ropy naftowej
umożliwiają jej przetwarzanie w procesie
destylacji frakcjonowanej
– wymienia nazwy i zastosowania
kolejnych produktów otrzymywanych w
wyniku destylacji ropy naftowej
– opisuje proces suchej destylacji węgla
kamiennego (pirolizę)
– wymienia nazwy produktów procesu
suchej destylacji węgla kamiennego oraz
opisuje ich skład i stan skupienia
– wymienia zastosowania produktów
suchej destylacji węgla kamiennego – opisuje, jak można zbadać właściwości
benzyn
– wymienia przykłady rodzajów benzyn
– wymienia nazwy systematyczne związków
chemicznych o LO = 100 i LO = 0
– wymienia sposoby podwyższania LO
benzyny
– zapisuje równania reakcji spalania
całkowitego
i niecałkowitego węglowodorów
Uczeń:
– opisuje właściwości diamentu, grafitu
i fulerenów na podstawie znajomości ich
budowy – wymienia zastosowania diamentu,
grafitu
i fulerenów wynikające z ich właściwości
– definiuje pojęcia grafen i karbin – opisuje przebieg destylacji ropy naftowej
– projektuje doświadczenie chemiczne
Badanie właściwości ropy naftowej
– projektuje doświadczenie chemiczne
Badanie właściwości benzyny
– wyjaśnia, na czym polegają kraking
i reforming
– opisuje, jak ustala się liczbę oktanową
– wymienia nazwy substancji stosowanych
jako środki przeciwstukowe
– opisuje właściwości różnych rodzajów
benzyn
– zapisuje równania reakcji powstawania
kwasów (dotyczące kwaśnych opadów)
– analizuje możliwości zastosowań
alternatywnych źródeł energii
(biopaliwa, wodór, energia słoneczna,
wodna, jądrowa, geotermalna, itd.)
– wymienia wady i zalety wykorzystywania
tradycyjnych i alternatywnych źródeł
energii
Uczeń:
– proponuje rodzaje szkła laboratoryjnego
niezbędnego do wykonania
doświadczenia chemicznego Destylacja
frakcjonowana ropy naftowej
– projektuje doświadczenie chemiczne
Sucha destylacja węgla kamiennego
– definiuje pojęcie izomeria
– wyjaśnia, w jakim celu przeprowadza
się procesy krakingu i reformingu – analizuje wady i zalety środków
przeciwstukowych
– analizuje wpływ sposobów
uzyskiwania energii na stan
środowiska przyrodniczego
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
11
– definiuje pojęcie liczba oktanowa
– dokonuje podziału źródeł energii na
wyczerpywalne i niewyczerpywalne
– wymienia przykłady negatywnego
wpływu stosowania paliw tradycyjnych na
środowisko przyrodnicze
– definiuje pojęcia: efekt cieplarniany, kwaśne
opady, globalne ocieplenie
– wymienia gazy cieplarnianie
– wymienia przykłady alternatywnych
źródeł energii
– zapisuje proste równania reakcji spalania
całkowitego i niecałkowitego
węglowodorów
– opisuje właściwości tlenku węgla(II) i jego
wpływ na organizm człowieka
– wymienia główne powody powstania
nadmiernego efektu cieplarnianego oraz
kwaśnych opadów
– zapisuje przykłady równań reakcji
tworzenia się kwasów
– definiuje pojecie smog
– wymienia poznane alternatywne źródła
energii
Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń: – zapisuje wzory (półstrukturalne, strukturalne) izomerów dla prostych przykładów węglowodorów
– wyjaśnia, czym różnią się węglowodory łańcuchowe od pierścieniowych (cyklicznych), podaje nazwy systematyczne prostych węglowodorów o łańcuchach rozgałęzionych i
pierścieniowych oraz zapisuje ich wzory strukturalne
– opisuje właściwości fosforu białego i fosforu czerwonego
– opisuje proces ekstrakcji
– wyjaśnia, czym jest biodiesel
– opisuje znaki informacyjne znajdujące się na stacjach paliw
– wyjaśnia znaczenie symboli znajdujących się na produktach, przy których wytwarzaniu ograniczono zużycie energii, wydzielanie gazów cieplarnianych i emisję zanieczyszczeń
3. Środki czystości i kosmetyki C.
Ocena dopuszczająca
[1]
Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra
[1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczeń:
– definiuje pojęcie mydła
– dokonuje podziału mydeł ze względu na
rozpuszczalność w wodzie i stan skupienia
oraz podaje ich przykłady
– wymienia metody otrzymywania mydeł
– definiuje pojęcia: reakcja zmydlania,
reakcja zobojętniania, reakcja hydrolizy
Uczeń:
– opisuje proces zmydlania tłuszczów
– zapisuje słownie przebieg reakcji
zmydlania tłuszczów – opisuje, jak doświadczalnie otrzymać
mydło
z tłuszczu
– zapisuje nazwę zwyczajową i wzór
sumaryczny kwasu tłuszczowego
Uczeń:
– projektuje doświadczenie chemiczne
Otrzymywanie mydła w reakcji zmydlania
tłuszczu
– projektuje doświadczenie chemiczne
Otrzymywanie mydła w reakcji
zobojętniania
– zapisuje równanie reakcji otrzymywania
mydła o podanej nazwie
Uczeń:
– zapisuje równanie reakcji hydrolizy
podanego mydła na sposób cząsteczkowy
i jonowy
– wyjaśnia zjawisko powstawania osadu,
zapisując jonowo równania reakcji
chemicznych
– zapisuje równania reakcji usuwania
twardości wody przez gotowanie
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
12
– zapisuje wzory sumaryczne i nazwy
zwyczajowe podstawowych kwasów
tłuszczowych
– wymienia właściwości i zastosowania
wybranych mydeł
– podaje odczyn roztworów mydeł oraz
wymienia nazwy jonów odpowiedzialnych
za jego powstanie
– wymienia składniki brudu
– wymienia substancje zwilżalne i
niezwilżalne przez wodę
– wyjaśnia pojęcia: hydrofilowy,
hydrofobowy, napięcie powierzchniowe
– wymienia podstawowe zastosowania
detergentów
– podaje przykłady substancji obniżających
napięcie powierzchniowe wody
– definiuje pojęcia: twarda woda, kamień
kotłowy
– opisuje zachowanie mydła w twardej
wodzie
– dokonuje podziału mieszanin ze względu
na rozmiary cząstek
– opisuje zjawisko tworzenia się emulsji
– wymienia przykłady emulsji i ich
zastosowania
– podaje, gdzie znajdują się informacje
o składnikach kosmetyków
– wymienia zastosowania wybranych
kosmetyków i środków czystości
– wymienia nazwy związków chemicznych
znajdujących się w środkach do
przetykania rur
– wymienia przykłady zanieczyszczeń metali
(rdza) oraz sposoby ich usuwania
– definiuje pojęcie eutrofizacja wód
– wymienia przykłady substancji
powodujących eutrofizację wód
– definiuje pojęcie dziura ozonowa
– stosuje zasady bezpieczeństwa podczas
korzystania ze środków chemicznych
w życiu codziennym
potrzebnego do otrzymania mydła o
podanej nazwie
– wyjaśnia, dlaczego roztwory mydeł mają
odczyn zasadowy
– definiuje pojęcie substancja
powierzchniowo czynna (detergent)
– opisuje budowę substancji powierzchniowo
czynnych
– zaznacza fragmenty hydrofobowe
i hydrofilowe w podanych wzorach
strukturalnych substancji powierzchniowo
czynnych oraz opisuje rolę tych
fragmentów
– wymienia rodzaje substancji
powierzchniowo czynnych
– opisuje mechanizm usuwania brudu
– projektuje doświadczenie chemiczne
Badanie wpływu różnych substancji na
napięcie powierzchniowe wody
– wymienia związki chemiczne
odpowiedzialne
za powstawanie kamienia kotłowego
– wyjaśnia, co to są emulgatory
– dokonuje podziału emulsji i wymienia
przykłady poszczególnych jej rodzajów
– wyjaśnia różnice między typami emulsji
(O/W, W/O)
– wymienia niektóre składniki kosmetyków
z uwzględnieniem ich roli (np. składniki
nawilżające, zapachowe)
– wyjaśnia przyczynę eliminowania
fosforanów(V) z proszków do prania
(proces eutrofizacji) – dokonuje podziału zanieczyszczeń metali
na fizyczne i chemiczne oraz opisuje
różnice między nimi
– opisuje zanieczyszczenia występujące na
powierzchni srebra i miedzi
– wymienia składniki proszków do prania
odpowiadające za tworzenie się kamienia
kotłowego (zmiękczające)
– definiuje pojęcie freony
– wymienia produkty reakcji hydrolizy mydeł
oraz wyjaśnia ich wpływ na odczyn
roztworu
– wyjaśnia, z wykorzystaniem zapisu
jonowego równania reakcji chemicznej,
dlaczego roztwór mydła ma odczyn
zasadowy
– projektuje doświadczenie chemiczne
Wpływ twardości wody na powstawanie
piany – zapisuje równania reakcji chemicznych
mydła
z substancjami odpowiadającymi za
twardość wody
– określa rolę środków zmiękczających wodę
oraz podaje ich przykłady
– wyjaśnia, jak odróżnić koloidy od
roztworów właściwych
– opisuje składniki bazowe, czynne i
dodatkowe kosmetyków
– wyszukuje w dostępnych źródłach
informacje na temat działania
kosmetyków
– opisuje wybrane środki czystości (do mycia
szyb i luster, używane w zmywarkach, do
udrażniania rur, do czyszczenia metali
i biżuterii)
– wskazuje na charakter chemiczny
składników środków do mycia szkła,
przetykania rur, czyszczenia metali
i biżuterii w aspekcie zastosowań tych
produktów
– opisuje źródła zanieczyszczeń metali oraz
sposoby ich usuwania
– omawia szczegółowo proces eutrofizacji
– projektuje doświadczenie chemiczne
Badanie wpływu emulgatora na trwałość
emulsji
– opisuje działanie wybranych postaci
kosmetyków (np. emulsje, roztwory)
i podaje przykłady ich zastosowań
– wymienia zasady odczytywania i
analizy składu kosmetyków na
podstawie etykiet
– wymienia zasady INCI
– omawia mechanizm usuwania brudu przy
użyciu środków zawierających krzemian
sodu na podstawie odpowiednich równań
reakcji
– opisuje sposób czyszczenia srebra
metodą redukcji elektrochemicznej
– projektuje doświadczenie chemiczne
Wykrywanie obecności fosforanów(V)
w proszkach do prania
– wyjaśnia, dlaczego substancje
zmiękczające wodę zawarte w proszkach
są szkodliwe dla urządzeń piorących
– omawia wpływ freonów na warstwę
ozonową
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
13
Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:
– definiuje pojęcie parabeny
– wyjaśnia różnicę między jonowymi i niejonowymi substancjami powierzchniowo czynnymi
– opisuje działanie napojów typu cola jako odrdzewiaczy
– wyjaśnia znaczenie symboli znajdujących się na opakowaniach kosmetyków
4. Żywność D.
Ocena dopuszczająca
[1]
Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra
[1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczeń:
– wymienia rodzaje składników odżywczych
oraz określa ich funkcje w organizmie
– definiuje pojęcia: wartość odżywcza,
wartość energetyczna, GDA
– przeprowadza bardzo proste obliczenia
z uwzględnieniem pojęć: wartość
odżywcza, wartość energetyczna, GDA
– opisuje zastosowanie reakcji
ksantoproteinowej
– zapisuje słownie przebieg reakcji hydrolizy
tłuszczów
– podaje po jednym przykładzie substancji
tłustej i tłuszczu
– dokonuje podziału sacharydów
– podaje nazwy i wzory sumaryczne
podstawowych sacharydów
– opisuje, jak wykryć skrobię
– opisuje znaczenie wody, witamin oraz soli
mineralnych dla organizmu
– wyszukuje w dostępnych źródłach
informacje na temat składników wody
mineralnej i mleka
– opisuje mikroelementy i makroelementy
oraz podaje ich przykłady
– wymienia pierwiastki toksyczne dla
człowieka oraz pierwiastki biogenne
– definiuje pojęcia: fermentacja,
biokatalizator
Uczeń:
– opisuje sposób wykrywania białka
w produktach żywnościowych
– opisuje sposób wykrywania tłuszczu
w produktach żywnościowych
– podaje nazwę produktu rozkładu
termicznego tłuszczu oraz opisuje jego
działanie na organizm
– opisuje sposób wykrywania skrobi, np. w
mące ziemniaczanej i ziarnach fasoli
– opisuje sposób wykrywania glukozy
– wymienia pokarmy będące źródłem białek,
tłuszczów i sacharydów
– dokonuje podziału witamin (rozpuszczalne
i nierozpuszczalne w tłuszczach) i
wymienia przykłady z poszczególnych grup
– opisuje procesy fermentacji
(najważniejsze, podstawowe informacje)
zachodzące podczas wyrabiania ciasta,
pieczenia chleba, produkcji napojów
alkoholowych, otrzymywania kwaśnego
mleka, jogurtów – zapisuje wzór sumaryczny kwasu
mlekowego, masłowego i octowego
– definiuje pojęcie hydroksykwas
– wyjaśnia przyczyny psucia się żywności
oraz proponuje sposoby zapobiegania
temu procesowi
Uczeń:
– przeprowadza obliczenia z uwzględnieniem
pojęć GDA, wartość odżywcza i
energetyczna
– projektuje i wykonuje doświadczenie
chemiczne Wykrywanie białka w
produktach żywnościowych (np. w twarogu)
– projektuje doświadczenie chemiczne
Wykrywanie tłuszczu w produktach
żywnościowych (np. w pestkach dyni
i orzechach)
– opisuje sposób odróżniania substancji
tłustej
od tłuszczu
– projektuje doświadczenie chemiczne
Wykrywanie skrobi w produktach
żywnościowych (np. mące ziemniaczanej
i ziarnach fasoli)
– projektuje doświadczenie chemiczne
Wykrywanie glukozy (próba Trommera)
– zapisuje równania reakcji chemicznych dla
próby Trommera, utleniania glukozy
– opisuje produkcję napojów alkoholowych
– opisuje, na czym polegają: fermentacja
alkoholowa, mlekowa i octowa
– zapisuje równania reakcji fermentacji
alkoholowej i octowej
Uczeń:
– projektuje doświadczenie chemiczne
Odróżnianie tłuszczu od substancji tłustej
– zapisuje równanie hydrolizy podanego
tłuszczu
– wyjaśnia, dlaczego sacharoza i skrobia
dają ujemny wynik próby Trommera
– projektuje doświadczenie chemiczne
Fermentacja alkoholowa
– opisuje proces produkcji serów
– opisuje jedną z przemysłowych metod
produkcji octu
– wyjaśnia skrót INS i potrzebę jego
stosowania
– analizuje zalety i wady stosowania
dodatków do żywności
– opisuje wybrane emulgatory i substancje
zagęszczające, ich pochodzenie
i zastosowania
– analizuje potrzebę stosowania aromatów
i regulatorów kwasowości
– przedstawia konsekwencje stosowania
dodatków do żywności
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
14
– dokonuje podziału fermentacji (tlenowa,
beztlenowa) oraz opisuje jej rodzaje
– wymienia, z podaniem przykładów
zastosowań, rodzaje procesów fermentacji
zachodzących
w życiu codziennym
– zalicza laktozę do disacharydów
– definiuje pojęcia: jełczenie, gnicie,
butwienie
– wymienia najczęstsze przyczyny psucia
się żywności
– wymienia przykłady sposobów konserwacji
żywności
– opisuje, do czego służą dodatki do
żywności; dokonuje ich podziału ze
względu na pochodzenie
– opisuje sposoby otrzymywania różnych
dodatków do żywności
– wymienia przykłady barwników,
konserwantów (tradycyjnych),
przeciwutleniaczy, substancji
zagęszczających, emulgatorów, aromatów,
regulatorów kwasowości i substancji
słodzących
– wyjaśnia znaczenie symbolu E
– podaje przykłady szkodliwego działania
niektórych dodatków do żywności
– zapisuje równanie reakcji fermentacji
masłowej z określeniem warunków jej
zachodzenia
– zapisuje równania reakcji hydrolizy laktozy
i powstawania kwasu mlekowego
– wyjaśnia określenie chleb na zakwasie
– opisuje procesy jełczenia, gnicia i
butwienia
– przedstawia znaczenie stosowania
dodatków do żywności
– wymienia niektóre zagrożenia wynikające
ze stosowania dodatków do żywności
– opisuje poznane sposoby konserwacji
żywności
– opisuje wybrane substancje zaliczane do
barwników, konserwantów,
przeciwutleniaczy, substancji
zagęszczających, emulgatorów, aromatów,
regulatorów kwasowości i substancji
słodzących
– określa rolę substancji zagęszczających
i emulgatorów
Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:
– opisuje proce produkcji miodu i zapisuje równanie zachodzącej reakcji chemicznej
– wyjaśnia obecność dziur w serze szwajcarskim
– opisuje proces produkcji i zastosowanie octu winnego – opisuje zjawisko bombażu
– wyjaśnia znaczenie symboli znajdujących się na opakowaniach żywności
5. Leki E.
Ocena dopuszczająca
[1]
Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra
[1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczeń:
– definiuje pojęcia: substancje lecznicze, leki,
placebo
– dokonuje podziału substancji leczniczych ze
względu na efekt ich działania (eliminujące
objawy bądź przyczyny choroby), metodę
Uczeń:
– wyszukuje informacje na temat działania
składników popularnych leków na organizm
ludzki (np. węgla aktywnego, kwasu
acetylosalicylowego, środków
neutralizujących nadmiar kwasów
w żołądku)
Uczeń:
– opisuje sposoby otrzymywania wybranych
substancji leczniczych
– opisuje działanie kwasu acetylosalicylowego
– zapisuje równanie reakcji zobojętniania kwasu
solnego sodą oczyszczoną
Uczeń:
– wymienia skutki nadużywania niektórych
leków
– wyjaśnia powód stosowania kwasu
acetylosalicylowego (opisuje jego działanie
na organizm ludzki, zastosowania)
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
15
otrzymywania (naturalne, półsyntetyczne
i syntetyczne) oraz postać, w jakiej występują
– wymienia postaci, w jakich mogą występować
leki (tabletki, roztwory, syropy, maści)
– definiuje pojecie maść
– wymienia właściwość węgla aktywnego,
umożliwiającą zastosowanie go w przypadku
dolegliwości żołądkowych
– wymienia nazwę związku chemicznego
występującego w aspirynie i polopirynie
– wymienia zastosowania aspiryny i polopiryny
– podaje przykład związku chemicznego
stosowanego w lekach neutralizujących nadmiar
kwasu solnego w żołądku
– wyjaśnia, od czego mogą zależeć lecznicze
i toksyczne właściwości niektórych związków
chemicznych – wyszukuje podstawowe informacje na temat
działania składników popularnych leków
(np. węgla aktywnego, kwasu
acetylosalicylowego, środków
neutralizujących nadmiar kwasów
w żołądku)
– definiuje pojęcia: dawka minimalna, dawka
lecznicza, dawka toksyczna, dawka śmiertelna
średnia
– wymienia ogólne czynniki warunkujące
działanie substancji leczniczych
– wymienia sposoby podawania leków
– wymienia przykłady uzależnień oraz substancji
uzależniających
– opisuje ogólnie poszczególne rodzaje
uzależnień
– wymienia przykłady leków, które mogą
prowadzić do lekomanii (leki nasenne,
psychotropowe, sterydy anaboliczne)
– opisuje, czym są narkotyki i dopalacze
– wymienia napoje zawierające kofeinę
– wymienia przykłady substancji leczniczych
eliminujących objawy (np. przeciwbólowe,
nasenne) i przyczyny choroby (np.
przeciwbakteryjne, wiążące substancje
toksyczne)
– wymienia przykłady nazw substancji
leczniczych naturalnych, półsyntetycznych
i syntetycznych
– opisuje właściwości adsorpcyjne węgla
aktywnego
– wyjaśnia, jaki odczyn mają leki stosowane na
nadkwasotę
– wyjaśnia, od czego mogą zależeć lecznicze
i toksyczne właściwości związków
chemicznych – oblicza dobową dawkę leku dla człowieka
o określonej masie ciała
– wyjaśnia różnicę między LC50 i LD50 – wymienia klasy toksyczności substancji
– wymienia czynniki biologiczne, wpływające
na działanie leków
– opisuje wpływ sposobu podania leku na
szybkość jego działania
– opisuje jaki wpływ mają rtęć i jej związki na
organizm ludzki
– opisuje działanie substancji uzależniających
– wymienia właściwości etanolu i nikotyny
– definiuje pojęcie narkotyki
– wymienia nazwy substancji chemicznych
uznawanych za narkotyki
– wyszukuje podstawowe informacje na temat
działania składników napojów, takich jak:
kawa, herbata, napoje typu cola
– wymienia właściwości kofeiny oraz opisuje jej
działanie na organizm ludzki
– wykonuje obliczenia związane z pojęciem
dawki leku
– określa moc substancji toksycznej na podstawie
wartości LD50
– opisuje wpływ odczynu środowiska
na działanie leków
– wyjaśnia zależność szybkości działania leku
od sposobu jego podania
– opisuje działanie rtęci i baru na organizm
– wymienia związki chemiczne neutralizujące
szkodliwe działanie baru na organizm ludzki
– opisuje wpływ rozpuszczalności substancji
leczniczej w wodzie na siłę jej działania
– definiuje pojęcie tolerancja na dawkę
substancji
– opisuje skutki nadmiernego używania etanolu
oraz nikotyny na organizm ludzki
– opisuje działanie na organizm morfiny, heroiny,
kokainy, haszyszu, marihuany i amfetaminy
– opisuje działanie dopalaczy na organizm
– wyszukuje informacje na temat działania
składników napojów, takich jak: kawa,
herbata, napoje typu cola na organizm
ludzki
– dokonuje trudniejszych obliczeń związanych
z pojęciem dawki leku
– analizuje problem testowania leków
na zwierzętach
– wyjaśnia wpływ baru na organizm
– wyjaśnia, zapisując odpowiednie równania
reakcji chemicznych, działanie odtrutki
w przypadku zatrucia barem
– analizuje skład dymu papierosowego
(wymienia jego główne składniki – nazwy
systematyczne, wzory sumaryczne)
– zapisuje wzory sumaryczne poznanych
narkotyków oraz klasyfikuje je do
odpowiedniej grupy związków chemicznych
Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:
– wyjaśnia, dlaczego nie powinno się karmić psów i kotów czekoladą
– wymienia produkt pośredni utleniania alkoholu w organizmie i opisuje skutki jego działania
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
16
– porównuje poszczególne zakresy stężeń alkoholu we krwi z ich działaniem na organizm ludzki
6. Odzież i opakowania F.
Ocena dopuszczająca
[1]
Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra
[1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczeń:
– definiuje pojęcia: tworzywa sztuczne, mer,
polimer
– dokonuje podziału polimerów ze względu
na ich pochodzenie
– wymienia rodzaje substancji dodatkowych
w tworzywach sztucznych oraz podaje ich
przykłady
– wymienia nazwy systematyczne
najpopularniejszych tworzyw sztucznych oraz
zapisuje skróty pochodzące od tych nazw
– opisuje sposób otrzymywania kauczuku
– wymienia podstawowe zastosowania kauczuku
– wymienia substraty i produkt wulkanizacji
kauczuku
– wymienia podstawowe zastosowania gumy
– wymienia nazwy polimerów sztucznych, przy
których powstawaniu jednym z substratów była
celuloza
– klasyfikuje tworzywa sztuczne według ich
właściwości (termoplasty i duroplasty)
– podaje przykłady nazw systematycznych
termoplastów i duroplastów
– wymienia właściwości poli(chlorku winylu)
(PVC)
– zapisuje wzór strukturalny meru dla PVC
– wymienia przykłady i najważniejsze
zastosowania tworzyw sztucznych (np.
polietylenu, polistyrenu, polipropylenu, teflonu)
– wskazuje na zagrożenia związane z gazami
powstającymi w wyniku spalania PVC
– dokonuje podziału opakowań ze względu na
materiał, z którego są wykonane
Uczeń:
– opisuje zasady tworzenia nazw polimerów
– wymienia właściwości kauczuku
– opisuje, na czym polega wulkanizacja kauczuku
– zapisuje równanie reakcji otrzymywania
PVC – opisuje najważniejsze właściwości
i zastosowania poznanych polimerów
syntetycznych
– wymienia czynniki, które należy uwzględnić
przy wyborze materiałów do produkcji
opakowań
– opisuje wady i zalety opakowań stosowanych
w życiu codziennym
– wyjaśnia, dlaczego składowanie niektórych
substancji chemicznych stanowi problem
– uzasadnia potrzebę zagospodarowania
odpadów pochodzących z różnych opakowań – opisuje, które rodzaje odpadów stałych
stanowią zagrożenie dla środowiska naturalnego
w przypadku ich spalania
– wymienia przykłady polimerów
biodegradowalnych
– podaje warunki, w jakich może zachodzić
biodegradacja polimerów (tlenowe, beztlenowe)
– opisuje sposób odróżnienia włókna białkowego
(wełna) od celulozowego (bawełna)
– podaje nazwę włókna, które zawiera keratynę
– dokonuje podziału surowców do otrzymywania
włókien sztucznych (organiczne, nieorganiczne)
oraz wymienia nazwy surowców danego
rodzaju
Uczeń:
– omawia różnice we właściwościach kauczuku
przed i po wulkanizacji
– opisuje budowę wewnętrzną termoplastów
i duroplastów
– omawia zastosowania PVC
– wyjaśnia, dlaczego mimo użycia tych samych
merów, właściwości polimerów mogą się różnić
– wyjaśnia, dlaczego roztworu kwasu
fluorowodorowego nie przechowuje się
w opakowaniach ze szkła
– zapisuje równanie reakcji tlenku krzemu(IV)
z kwasem fluorowodorowym
– opisuje recykling szkła, papieru, metalu
i tworzyw sztucznych
– podaje zapis procesu biodegradacji polimerów
w warunkach tlenowych i beztlenowych
– opisuje zastosowania poznanych włókien
sztucznych oraz syntetycznych
– projektuje doświadczenie chemiczne
Odróżnianie włókien naturalnych pochodzenia
zwierzęcego od włókien naturalnych
pochodzenia roślinnego
– projektuje doświadczenie chemiczne
Odróżnianie jedwabiu sztucznego
od naturalnego – wymienia nazwy włókien do zadań specjalnych
i opisuje ich właściwości
Uczeń:
– zapisuje równanie reakcji wulkanizacji
kauczuku
– wyjaśnia, z uwzględnieniem budowy,
zachowanie się termoplastów i duroplastów
pod wpływem wysokich temperatur
– wyjaśnia, dlaczego stężony roztwór kwasu
azotowego(V) przechowuje się
w aluminiowych cysternach
– zapisuje równanie reakcji glinu z kwasem
azotowym(V)
– analizuje wady i zalety różnych sposobów
radzenia sobie z odpadami stałymi
– opisuje właściwości i zastosowania nylonu
oraz goreteksu
– opisuje zastosowania włókien aramidowych,
węglowych, biostatycznych i szklanych
– analizuje wady i zalety różnych włókien
i uzasadnia potrzebę ich stosowania
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
17
– podaje przykłady opakowań (celulozowych,
szklanych, metalowych, sztucznych)
stosowanych w życiu codziennym
– wymienia sposoby zagospodarowania
określonych odpadów stałych
– definiuje pojęcie polimery biodegradowalne
– definiuje pojęcia: włókna naturalne, włókna
sztuczne, włókna syntetyczne
– klasyfikuje włókna na naturalne, sztuczne
i syntetyczne
– wymienia najważniejsze zastosowania
włókien naturalnych, sztucznych
i syntetycznych
– wymienia właściwości wełny, jedwabiu
naturalnego, bawełny i lnu
– wymienia próbę ksantoproteinową jako sposób
na odróżnienie włókien jedwabiu naturalnego
od włókien jedwabiu sztucznego
– wymienia najbardziej popularne włókna
syntetyczne
– podaje niektóre zastosowania włókien
syntetycznych
Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej; ich spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń: – opisuje reakcje polikondensacji i poliaddycji oraz wymienia ich produkty
– opisuje metodę otrzymywania styropianu
– definiuje pojęcie kompozyty
– omawia proces merceryzacji bawełny
– definiuje pojęcie mikrofibra, wymienia jej właściwości i zastosowania
– wyjaśnia znaczenie symboli znajdujących się na opakowaniach i wyrobach tekstylnych
B. Poziom rozszerzony
Propozycje wymagań programowych na poszczególne oceny przygotowane na podstawie treści zawartych
w podstawie programowej, programie nauczania
Chemia nieorganiczna. Zakres rozszerzony
1. Budowa atomu. Układ okresowy pierwiastków chemicznych
Ocena dopuszczająca
[1]
Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra
[1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczeń:
wymienia nazwy szkła i sprzętu
Uczeń:
wyjaśnia przeznaczenie
Uczeń:
wyjaśnia, czym zajmuje się chemia
Uczeń:
wykonuje obliczenia z zastosowaniem
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
18
laboratoryjnego
zna i stosuje zasady BHP obowiązujące w pracowni chemicznej
wymienia nauki zaliczane do nauk przyrodniczych
definiuje pojęcia: atom, elektron, proton, neutron, nukleony, elektrony walencyjne
oblicza liczbę protonów, elektronów i neutronów w atomie danego
pierwiastka chemicznego na podstawie
zapisu 𝑬𝒁𝑨
definiuje pojęcia: masa atomowa, liczba atomowa, liczba masowa, jednostka masy
atomowej, masa cząsteczkowa
podaje masy atomowe i liczby atomowe
pierwiastków chemicznych, korzystając
z układu okresowego
oblicza masy cząsteczkowe prostych związków chemicznych, np. MgO, CO2
definiuje pojęcia dotyczące współczesnego modelu budowy atomu: orbital atomowy,
liczby kwantowe (n, l, m, ms), stan
energetyczny, stan kwantowy, elektrony
sparowane
wyjaśnia, co to są izotopy pierwiastków chemicznych na przykładzie atomu wodoru
omawia budowę współczesnego modelu atomu
definiuje pojęcie pierwiastek chemiczny
podaje treść prawa okresowości
omawia budowę układu okresowego pierwiastków chemicznych (podział na
grupy, okresy i bloki konfiguracyjne)
wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne należące do bloku
s, p, d oraz f
określa podstawowe właściwości pierwiastka chemicznego na podstawie
znajomości jego położenia w układzie
okresowym
podstawowego szkła
i sprzętu laboratoryjnego
bezpiecznie posługuje się podstawowym sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami
chemicznymi
wyjaśnia, dlaczego chemia należy do nauk przyrodniczych
wykonuje proste obliczenia związane z pojęciami: masa atomowa, masa
cząsteczkowa, liczba atomowa, liczba
masowa, jednostka masy atomowej
podaje treść zasady nieoznaczoności Heisenberga, reguły Hunda oraz zakazu
Pauliego
opisuje typy orbitali atomowych i rysuje ich kształty
zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków chemicznych o
liczbie atomowej
Z od 1 do 10
definiuje pojęcia: promieniotwórczość, okres półtrwania
wymienia zastosowania izotopów pierwiastków promieniotwórczych
przedstawia ewolucję poglądów na temat budowy materii od starożytności
do czasów współczesnych
wyjaśnia budowę współczesnego układu okresowego pierwiastków
chemicznych, uwzględniając podział
na bloki s, p, d oraz f
wyjaśnia, co stanowi podstawę budowy współczesnego układu
okresowego pierwiastków
chemicznych (konfiguracja
elektronowa wyznaczająca podział na
bloki s, p, d oraz f)
wyjaśnia, podając przykłady, jakich informacji na temat pierwiastka
chemicznego dostarcza znajomość
nieorganiczna i organiczna
wyjaśnia, od czego zależy ładunek jądra atomowego i dlaczego atom jest
elektrycznie obojętny
wykonuje obliczenia związane z pojęciami: masa atomowa, masa
cząsteczkowa, liczba atomowa, liczba
masowa, jednostka masy atomowej (o
większym stopniu trudności)
zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków chemicznych o
liczbach atomowych Z od 1 do 36 oraz
jonów
o podanym ładunku, za pomocą symboli
podpowłok elektronowych s, p, d, f (zapis
konfiguracji pełny i skrócony) lub
schematu klatkowego, korzystając z
reguły Hunda
i zakazu Pauliego
określa stan kwantowy elektronów w atomie za pomocą czterech liczb
kwantowych, korzystając z praw mechaniki
kwantowej
oblicza masę atomową pierwiastka chemicznego o znanym składzie
izotopowym
oblicza procentową zawartość izotopów w pierwiastku chemicznym
wymienia nazwiska uczonych, którzy w największym stopniu przyczynili się do
zmiany poglądów na budowę materii
wyjaśnia sposób klasyfikacji pierwiastków chemicznych w XIX w.
omawia kryterium klasyfikacji pierwiastków chemicznych zastosowane
przez Dmitrija I. Mendelejewa
analizuje zmienność charakteru chemicznego pierwiastków grup głównych
zależnie od ich położenia w układzie
okresowym
wykazuje zależność między położeniem
pojęć ładunek i masa
wyjaśnia, co to są siły jądrowe i jaki mają wpływ na stabilność jądra
wyjaśnia, na czym polega dualizm korpuskularno-falowy
zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków chemicznych o liczbach
atomowych Z od 1 do 36 oraz jonów
wybranych pierwiastków chemicznych, za
pomocą liczb kwantowych
wyjaśnia, dlaczego zwykle masa atomowa pierwiastka chemicznego nie jest liczbą
całkowitą
wyznacza masę izotopu promieniotwórczego na podstawie okresu
półtrwania
analizuje zmiany masy izotopu promieniotwórczego w zależności od czasu
porównuje układ okresowy pierwiastków chemicznych opracowany przez
Mendelejewa (XIX w.) ze współczesną
wersją
uzasadnia przynależność pierwiastków chemicznych do poszczególnych bloków
energetycznych
uzasadnia, dlaczego lantanowce znajdują się w grupie 3. i okresie 6., a aktynowce w
grupie 3. i okresie 7.
wymienia nazwy systematyczne superciężkich pierwiastków chemicznych o
liczbie atomowej większej od 100
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
19
wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne zaliczane do niemetali
i metali
jego położenia w układzie okresowym pierwiastka chemicznego w danej grupie
i bloku energetycznym a konfiguracją
elektronową powłoki walencyjnej
Wybrane wiadomości i umiejętności, wykraczające poza treść wymagań podstawy programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:
wyjaśnia, na czym polega zjawisko promieniotwórczości naturalnej i sztucznej,
określa rodzaje i właściwości promieniowania α, β, γ,
podaje przykłady naturalnych przemian jądrowych,
wyjaśnia pojęcie szereg promieniotwórczy,
wyjaśnia przebieg kontrolowanej i niekontrolowanej reakcji łańcuchowej,
zapisuje przykładowe równania reakcji jądrowych stosując regułę przesunięć Soddy'ego-Fajansa,
analizuje zasadę działania reaktora jądrowego i bomby atomowej,
podaje przykłady praktycznego wykorzystania zjawiska promieniotwórczości i ocenia związane z tym zagrożenia.
2. Wiązania chemiczne
Ocena dopuszczająca
[1]
Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra
[1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczeń:
definiuje pojęcie elektroujemność
wymienia nazwy pierwiastków elektrododatnich i elektroujemnych,
korzystając z tabeli elektroujemności
wymienia przykłady cząsteczek pierwiastków chemicznych (np. O2,
H2) i związków chemicznych (np.
H2O, HCl)
definiuje pojęcia: wiązanie chemiczne, wartościowość, polaryzacja wiązania,
dipol
wymienia i charakteryzuje rodzaje wiązań chemicznych (jonowe,
kowalencyjne, kowalencyjne
spolaryzowane)
podaje zależność między różnicą elektroujemności w cząsteczce
a rodzajem wiązania
wymienia przykłady cząsteczek, w których występuje wiązanie jonowe,
Uczeń:
omawia zmienność elektroujemności pierwiastków chemicznych w układzie
okresowym
wyjaśnia regułę dubletu elektronowego
i oktetu elektronowego
przewiduje na podstawie różnicy elektroujemności pierwiastków
chemicznych rodzaj wiązania
chemicznego
wyjaśnia sposób powstawania wiązań kowalencyjnych, kowalencyjnych
spolaryzowanych, jonowych i
metalicznych
wymienia przykłady i określa właściwości substancji, w których
występują wiązania metaliczne,
wodorowe, kowalencyjne, jonowe
wyjaśnia właściwości metali na podstawie znajomości natury
Uczeń:
analizuje zmienność elektroujemności
i charakteru chemicznego
pierwiastków chemicznych w
układzie okresowym
zapisuje wzory elektronowe (wzory kropkowe) i kreskowe cząsteczek, w
których występują wiązania
kowalencyjne, jonowe oraz
koordynacyjne
wyjaśnia, dlaczego wiązanie koordynacyjne nazywane jest też
wiązaniem donorowo-
-akceptorowym
wyjaśnia pojęcie energia jonizacji
omawia sposób w jaki atomy pierwiastków chemicznych bloku s i p
osiągają trwałe konfiguracje elektronowe
(tworzenie jonów)
charakteryzuje wiązanie metaliczne
Uczeń:
wyjaśnia zależność między długością wiązania a jego energią
porównuje wiązanie koordynacyjne
z wiązaniem kowalencyjnym
proponuje wzory elektronowe (wzory kropkowe) i kreskowe dla
cząsteczek lub jonów, w których
występują wiązania
koordynacyjne
określa typ wiązań (σ i π) w prostych cząsteczkach (np.
CO2, N2)
określa rodzaje oddziaływań między atomami a cząsteczkami
na podstawie wzoru chemicznego
lub informacji o oddziaływaniu
analizuje mechanizm przewodzenia prądu
elektrycznego przez metale i
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
20
kowalencyjne
i kowalencyjne spolaryzowane
definiuje pojęcia: orbital molekularny (cząsteczkowy), wiązanie σ, wiązanie
π, wiązanie metaliczne, wiązanie
wodorowe, wiązanie koordynacyjne,
donor pary elektronowej, akceptor
pary elektronowej
opisuje budowę wewnętrzną metali
definiuje pojęcie hybrydyzacja orbitali atomowych
podaje, od czego zależy kształt cząsteczki (rodzaj hybrydyzacji)
wiązania metalicznego
wyjaśnia różnicę miedzy orbitalem atomowym a orbitalem
cząsteczkowym (molekularnym)
wyjaśnia pojęcia: stan podstawowy atomu, stan wzbudzony atomu
podaje warunek wystąpienia hybrydyzacji orbitali atomowych
przedstawia przykład przestrzennego rozmieszczenia wiązań w
cząsteczkach
(np. CH4, BF3)
definiuje pojęcia: atom centralny, ligand, liczba koordynacyjna
i wodorowe oraz podaje przykłady ich
powstawania
zapisuje równania reakcji powstawania jonów i tworzenia wiązania jonowego
przedstawia graficznie tworzenie się wiązań typu σ i π
określa wpływ wiązania wodorowego na nietypowe właściwości wody
wyjaśnia pojęcie siły van der Waalsa
porównuje właściwości substancji jonowych, cząsteczkowych,
kowalencyjnych, metalicznych oraz
substancji o wiązaniach wodorowych
opisuje typy hybrydyzacji orbitali atomowych (sp, sp2, sp3)
stopione sole
wyjaśnia wpływ rodzaju wiązania na właściwości
fizyczne substancji
przewiduje typ hybrydyzacji w cząsteczkach (np. CH4, BF3)
udowadnia zależność między typem hybrydyzacji a kształtem
cząsteczki
określa wpływ wolnych par elektronowych
na geometrię cząsteczki
Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treść wymagań podstawy programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:
wyjaśnia, na czym polega hybrydyzacja w cząsteczkach węglowodorów nienasyconych,
oblicza liczbę przestrzenną i na podstawie jej wartości określa typ hybrydyzacji oraz możliwy kształt cząsteczek lub jonów.
3. Systematyka związków nieorganicznych
Ocena dopuszczająca
[1]
Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra
[1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczeń:
definiuje pojęcia zjawisko fizyczne i reakcja chemiczna
wymienia przykłady zjawisk fizycznych
i reakcji chemicznych znanych z życia
codziennego
definiuje pojęcia: równanie reakcji chemicznej, substraty, produkty,
reakcja syntezy, reakcja analizy,
reakcja wymiany
zapisuje równania prostych reakcji chemicznych (reakcji syntezy, analizy
i wymiany)
podaje treść prawa zachowania masy i
Uczeń:
wymienia różnice między zjawiskiem fizycznym a reakcją chemiczną
przeprowadza doświadczenie chemiczne mające na celu otrzymanie prostego
związku chemicznego (np. FeS), zapisuje
równanie przeprowadzonej reakcji chemicznej,
określa jej typ oraz wskazuje substraty i
produkty
zapisuje wzory i nazwy systematyczne tlenków
zapisuje równianie reakcji otrzymywania tlenków pierwiastków
chemicznych o liczbie atomowej Z od 1 do 30
opisuje budowę tlenków
Uczeń:
wskazuje zjawiska fizyczne i reakcje chemiczne wśród podanych przemian
określa typ reakcji chemicznej na podstawie jej przebiegu
stosuje prawo zachowania masy i prawo stałości składu związku chemicznego
podaje przykłady nadtlenków i ich wzory sumaryczne
wymienia kryteria podziału tlenków i na tej podstawie dokonuje ich klasyfikacji
dokonuje podziału tlenków na kwasowe, zasadowe, obojętne i amfoteryczne
oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji
chemicznych z kwasami i zasadami
Uczeń:
projektuje doświadczenie chemiczne Badanie charakteru chemicznego tlenków
metali i niemetali oraz zapisuje odpowiednie
równania reakcji chemicznych
projektuje doświadczenie chemiczne Badanie działania zasady i kwasu na tlenki
oraz zapisuje odpowiednie równania reakcji
chemicznych
przewiduje charakter chemiczny tlenków wybranych pierwiastków i zapisuje
odpowiednie równania reakcji chemicznych
określa charakter chemiczny tlenków pierwiastków chemicznych o liczbie
atomowej Z od 1 do 30 na podstawie ich
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
21
prawa stałości składu związku
chemicznego
interpretuje równania reakcji chemicznych w aspekcie
jakościowym i ilościowym
definiuje pojęcia tlenki i nadtlenki
zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych tlenków metali i niemetali
zapisuje równanie reakcji otrzymywania tlenków co najmniej
jednym sposobem
ustala doświadczalnie charakter chemiczny danego tlenku
definiuje pojęcia: tlenki kwasowe, tlenki zasadowe, tlenki obojętne
definiuje pojęcia wodorotlenki i zasady
zapisuje wzory i nazwy systematyczne wybranych wodorotlenków
wyjaśnia różnicę między zasadą a wodorotlenkiem
zapisuje równanie reakcji otrzymywania wybranej zasady
definiuje pojęcia: amfoteryczność, tlenki amfoteryczne, wodorotlenki
amfoteryczne
zapisuje wzory i nazwy wybranych tlenków
i wodorotlenków amfoterycznych
definiuje pojęcia: kwasy, moc kwasu
wymienia sposoby klasyfikacji kwasów
(ze względu na ich skład, moc i
właściwości utleniające)
zapisuje wzory i nazwy systematyczne kwasów
zapisuje równania reakcji otrzymywania kwasów
definiuje pojęcie sole
dokonuje podziału tlenków na kwasowe, zasadowe, obojętne i amfoteryczne
zapisuje równania reakcji chemicznych tlenków kwasowych i zasadowych
z wodą
wymienia przykłady zastosowania tlenków
zapisuje wzory i nazwy systematyczne wodorotlenków
opisuje budowę wodorotlenków
zapisuje równania reakcji otrzymywania zasad
wyjaśnia pojęcia: amfoteryczność, tlenki amfoteryczne, wodorotlenki
amfoteryczne
zapisuje równania reakcji chemicznych wybranych tlenków i
wodorotlenków z kwasami i zasadami
wymienia przykłady zastosowania wodorotlenków
wymienia przykłady tlenków kwasowych, zasadowych, obojętnych i
amfoterycznych
opisuje budowę kwasów
dokonuje podziału podanych kwasów na tlenowe i beztlenowe
wymienia metody otrzymywania kwasów
i zapisuje odpowiednie równania reakcji
chemicznych
wymienia przykłady zastosowania kwasów
opisuje budowę soli
zapisuje wzory i nazwy systematyczne soli
wyjaśnia pojęcia wodorosole i hydroksosole
zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranej soli trzema sposobami
odszukuje informacje na temat
wskazuje w układzie okresowym pierwiastki chemiczne, które mogą tworzyć
tlenki
i wodorotlenki amfoteryczne
projektuje doświadczenie chemiczne Badanie zachowania tlenku glinu wobec
zasady i kwasu oraz zapisuje odpowiednie
równania reakcji chemicznych, w postaci
cząsteczkowej i jonowej
wymienia metody otrzymywania tlenków, wodorotlenków i kwasów oraz
zapisuje odpowiednie równania reakcji
chemicznych
projektuje doświadczenie Reakcja tlenku fosforu(V) z wodą i zapisuje
odpowiednie równanie reakcji chemicznej
omawia typowe właściwości chemiczne kwasów (zachowanie wobec
metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli
kwasów
o mniejszej mocy) oraz zapisuje odpowiednie
równania reakcji chemicznych
podaje nazwy kwasów nieorganicznych na podstawie ich wzorów
chemicznych
zapisuje równania reakcji chemicznych ilustrujące utleniające
właściwości wybranych kwasów
wymienia metody otrzymywania soli
zapisuje równania reakcji otrzymywania wybranej soli co najmniej
pięcioma sposobami
podaje nazwy i zapisuje wzory sumaryczne wybranych wodorosoli i
hydroksosoli
odszukuje informacje na temat występowania w przyrodzie tlenków i
wodorotlenków, podaje ich wzory i nazwy
systematyczne oraz zastosowania
opisuje budowę, właściwości oraz
zachowania wobec wody, kwasu i zasady;
zapisuje odpowiednie równania reakcji
chemicznych
określa różnice w budowie cząsteczek tlenków i nadtlenków
projektuje doświadczenie chemiczne Otrzymywanie wodorotlenku żelaza(III) oraz
zapisuje odpowiednie równanie reakcji
chemicznej
projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne, w których wyniku
można otrzymać różnymi metodami
wodorotlenki trudno rozpuszczalne w wodzie;
zapisuje odpowiednie równanania reakcji
chemicznych
przewiduje wzór oraz charakter chemiczny tlenku, znając produkty reakcji
chemicznej tego tlenku z wodorotlenkiem sodu i
kwasem chlorowodorowym
analizuje właściwości pierwiastków chemicznych pod względem możliwości
tworzenia tlenków i wodorotlenków
amfoterycznych
projektuje doświadczenie chemiczne Porównanie aktywności chemicznej metali oraz
zapisuje odpowiednie równania reakcji
chemicznych
określa różnice w budowie cząsteczek soli obojętnych, hydroksosoli i wodorosoli oraz
podaje przykłady tych związków chemicznych
określa różnice w budowie cząsteczek soli obojętnych, prostych, podwójnych
i uwodnionych
projektuje doświadczenie chemiczne Ogrzewanie siarczanu(VI)
miedzi(II)woda(1/5) oraz zapisuje odpowiednie równanie reakcji chemicznej
ustala nazwy różnych soli na podstawie ich wzorów chemicznych
ustala wzory soli na podstawie ich
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
22
wymienia rodzaje soli
zapisuje wzory i nazwy systematyczne prostych soli
przeprowadza doświadczenie chemiczne mające na celu otrzymanie
wybranej soli
w reakcji zobojętniania oraz zapisuje
odpowiednie równanie reakcji chemicznej
wymienia przykłady soli występujących
w przyrodzie, określa ich właściwości
i zastosowania
definiuje pojęcia: wodorki, azotki, węgliki
występowania soli w przyrodzie
wymienia zastosowania soli w przemyśle
i życiu codziennym
zastosowania wodorków, węglików i azotków nazw
proponuje metody, którymi można otrzymać wybraną sól i zapisuje odpowiednie
równania reakcji chemicznych
ocenia, które z poznanych związków chemicznych mają istotne znaczenie
w przemyśle i gospodarce
określa typ wiązania chemicznego występującego w azotkach
zapisuje równania reakcji chemicznych,
w których wodorki, węgliki i azotki występują
jako substraty
Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treść wymagań podstawy programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:
przygotowuje i prezentuje prace projektowe oraz zadania testowe z systematyki związków nieorganicznych, z uwzględnieniem ich właściwości oraz wykorzystaniem wiadomości z zakresu podstawowego chemii.
4. Stechiometria
Ocena dopuszczająca
[1]
Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra
[1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczeń:
definiuje pojęcia mol i masa molowa
wykonuje bardzo proste obliczenia związane
z pojęciami mol i masa molowa
podaje treść prawa Avogadra
wykonuje proste obliczenia stechiometryczne związane z pojęciem masy
molowej
(z zachowaniem stechiometrycznych ilości
substratów i produktów reakcji chemicznej)
Uczeń:
wyjaśnia pojęcie objętość molowa gazów
wykonuje proste obliczenia związane z pojęciami: mol, masa molowa, objętość molowa
gazów w warunkach normalnych
interpretuje równania reakcji chemicznych na sposób cząsteczkowy,
molowy, ilościowo
w masach molowych, ilościowo
w objętościach molowych (gazy) oraz
ilościowo w liczbach cząsteczek
wyjaśnia, na czym polegają obliczenia stechiometryczne
wykonuje proste obliczenia stechiometryczne związane z masą molową oraz
Uczeń:
wyjaśnia pojęcia liczba Avogadra i stała Avogadra
wykonuje obliczenia związane z pojęciami: mol, masa molowa, objętość
molowa gazów, liczba Avogadra (o większym
stopniu trudności)
wyjaśnia pojęcie wydajność reakcji chemicznej
oblicza skład procentowy związków chemicznych
wyjaśnia różnicę między wzorem elementarnym (empirycznym) a wzorem
rzeczywistym związku chemicznego
rozwiązuje proste zadania związane z ustaleniem wzorów elementarnych
Uczeń:
porównuje gęstości różnych gazów na podstawie znajomości ich mas molowych
wykonuje obliczenia stechiometryczne dotyczące mas molowych,
objętości molowych, liczby cząsteczek oraz
niestechiometrycznych ilości substratów
i produktów (o znacznym stopniu trudności)
wykonuje obliczenia związane z wydajnością reakcji chemicznych
wykonuje obliczenia umożliwiające określenie wzorów elementarnych
i rzeczywistych związków chemicznych
(o znacznym stopniu trudności)
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
23
objętością molową substratów i produktów
reakcji chemicznej
i rzeczywistych związków chemicznych
Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treść wymagań podstawy programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:
wyjaśnia różnicę między gazem doskonałym a gazem rzeczywistym,
stosuje równanie Clapeyrona do obliczenia objętości lub liczby moli gazu w dowolnych warunkach ciśnienia i temperatury,
wykonuje obliczenia stechiometryczne z zastosowaniem równania Clapeyrona.
5. Reakcje utleniania-redukcji
Ocena dopuszczająca
[1]
Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra
[1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczeń:
definiuje pojęcie stopień utlenienia pierwiastka chemicznego
wymienia reguły obliczania stopni utlenienia pierwiastków w związkach
chemicznych
określa stopnie utlenienia pierwiastków
w cząsteczkach prostych związków
chemicznych
definiuje pojęcia: reakcja utleniania-redukcji (redoks), utleniacz, reduktor,
utlenianie, redukcja
zapisuje proste schematy bilansu elektronowego
wskazuje w prostych reakcjach
redoks utleniacz, reduktor, proces utleniania i
proces redukcji
wymienia najważniejsze reduktory stosowane w przemyśle
Uczeń:
oblicza zgodnie z regułami stopnie utlenienia pierwiastków w cząsteczkach
związków nieorganicznych, organicznych
oraz jonowych
wymienia przykłady reakcji redoks oraz wskazuje w nich utleniacz, reduktor,
proces utleniania i proces redukcji
dobiera współczynniki stechiometryczne metodą bilansu
elektronowego w prostych równaniach reakcji
redoks
wyjaśnia, na czym polega otrzymywanie metali z rud z zastosowaniem
reakcji redoks
wyjaśnia pojęcia szereg aktywności metali
i reakcja dysproporcjonowania
Uczeń:
przewiduje typowe stopnie utlenienia pierwiastków chemicznych na
podstawie konfiguracji elektronowej ich
atomów
analizuje równania reakcji chemicznych
i określa, które z nich są reakcjami redoks
projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja magnezu z chlorkiem żelaza(III) oraz
zapisuje odpowiednie równanie reakcji
chemicznej
i podaje jego interpretację elektronową
dobiera współczynniki stechiometryczne metodą bilansu
elektronowego w równaniach reakcji redoks,
w tym w reakcjach dysproporcjonowania
określa, które pierwiastki chemiczne w stanie wolnym lub w związkach chemicznych
mogą być utleniaczami, a które reduktorami
wymienia zastosowania reakcji redoks w przemyśle i w procesach biochemicznych
Uczeń:
określa stopnie utlenienia pierwiastków chemicznych w cząsteczkach i
jonach złożonych
projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja miedzi z azotanem(V) srebra(I)
projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja miedzi ze stężonym roztworem kwasu
azotowego(V)
zapisuje równania reakcji miedzi z azotanem(V) srebra(I) oraz stężonym
roztworem kwasu azotowego(V) i metodą
bilansu elektronowego dobiera współczynniki
stechiometryczne w obydwu reakcjach
chemicznych
analizuje szereg aktywności metali i przewiduje przebieg reakcji chemicznych
różnych metali z wodą, kwasami i solami
Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treść wymagań podstawy programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
24
wyjaśnia pojęcie ogniwo galwaniczne i podaje zasadę jego działania,
opisuje budowę i zasadę działania ogniwa Daniella,
zapisuje równania reakcji chemicznych zachodzących w ogniwie Daniella,
wyjaśnia pojęcie półogniwo,
wyjaśnia pojęcie siła elektromotoryczna ogniwa (SEM)
6. Roztwory
Ocena dopuszczająca
[1]
Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra
[1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
25
Uczeń:
definiuje pojęcia: roztwór, mieszanina jednorodna, mieszanina niejednorodna,
rozpuszczalnik, substancja rozpuszczana,
roztwór właściwy, zawiesina, roztwór nasycony,
roztwór nienasycony, roztwór przesycony,
rozpuszczanie, rozpuszczalność, krystalizacja
wymienia metody rozdzielania na składniki mieszanin niejednorodnych i
jednorodnych
sporządza wodne roztwory substancji
wymienia czynniki przyspieszające rozpuszczanie substancji w wodzie
wymienia przykłady roztworów znanych
z życia codziennego
definiuje pojęcia: koloid (zol), żel, koagulacja, peptyzacja, denaturacja
wymienia różnice we właściwościach roztworów właściwych, koloidów i zawiesin
odczytuje informacje z wykresu rozpuszczalności na temat wybranej substancji
definiuje pojęcia stężenie procentowe i stężenie molowe
wykonuje proste obliczenia związane z pojęciami stężenie procentowe i stężenie
molowe
Uczeń:
wyjaśnia pojęcia: koloid (zol), żel, koagulacja, peptyzacja, denaturacja, koloid
liofobowy, koloid liofilowy, efekt Tyndalla
wymienia przykłady roztworów o różnym stanie skupienia rozpuszczalnika i
substancji rozpuszczanej
omawia sposoby rozdzielania roztworów właściwych (substancji stałych w
cieczach, cieczy w cieczach) na składniki
wymienia zastosowania koloidów
wyjaśnia mechanizm rozpuszczania substancji w wodzie
wyjaśnia różnice między rozpuszczaniem
a roztwarzaniem
wyjaśnia różnicę między rozpuszczalnością
a szybkością rozpuszczania substancji
sprawdza doświadczalnie wpływ różnych czynników na szybkość rozpuszczania
substancji
odczytuje informacje z wykresów rozpuszczalności na temat różnych substancji
wyjaśnia mechanizm procesu krystalizacji
projektuje doświadczenie chemiczne mające na celu wyhodowanie kryształów
wybranej substancji
wykonuje obliczenia związane z pojęciami stężenie procentowe i stężenie
molowe
Uczeń:
projektuje doświadczenie chemiczne Rozpuszczanie różnych substancji w wodzie oraz
dokonuje podziału roztworów, ze względu na
rozmiary cząstek substancji rozpuszczonej, na
roztwory właściwe, zawiesiny i koloidy
projektuje doświadczenie chemiczne pozwalające rozdzielić mieszaninę
niejednorodną (substancji stałych w cieczach)
na składniki
projektuje doświadczenie chemiczne Badanie wpływu temperatury na
rozpuszczalność gazów w wodzie oraz formułuje
wniosek
analizuje wykresy rozpuszczalności różnych substancji
wyjaśnia, w jaki sposób można otrzymać układy koloidalne (kondensacja,
dyspersja)
projektuje doświadczenie chemiczne Koagulacja białka oraz określa właściwości
roztworu białka jaja
sporządza roztwór nasycony i nienasycony wybranej substancji w określonej
temperaturze, korzystając z wykresu
rozpuszczalności tej substancji
wymienia zasady postępowania podczas sporządzania roztworów o określonym
stężeniu procentowym lub molowym
wykonuje obliczenia związane z pojęciami stężenie procentowe i stężenie
molowe,
z uwzględnieniem gęstości roztworu
Uczeń:
projektuje doświadczenie chemiczne Badanie rozpuszczalności chlorku sodu w
wodzie
i benzynie oraz określa, od czego zależy
rozpuszczalność substancji
wymienia przykłady substancji tworzących układy koloidalne przez
kondensację lub dyspersję
projektuje i przeprowadza doświadczenie chemiczne Obserwacja wiązki
światła przechodzącej przez roztwór właściwy i
zol oraz formułuje wniosek
wymienia sposoby otrzymywania roztworów nasyconych z roztworów
nienasyconych
i odwrotnie, korzystając z wykresów
rozpuszczalności substancji
wykonuje odpowiednie obliczenia chemiczne, a następnie sporządza roztwory
o określonym stężeniu procentowym
i molowym, zachowując poprawną kolejność
wykonywanych czynności
oblicza stężenie procentowe lub molowe roztworu otrzymanego przez
zmieszanie dwóch roztworów o różnych
stężeniach
wykonuje obliczenia dotyczące przeliczania stężeń procentowych i molowych
roztworów
Wybrane wiadomości i umiejętności wykraczające poza treści wymagań podstawy programowej, których spełnienie może być warunkiem wystawienia oceny celującej. Uczeń:
przelicza zawartość substancji w roztworze wyrażoną za pomocą stężenia procentowego na stężenia w ppm i ppb oraz podaje zastosowania tych jednostek
wyjaśnia pojęcie stężenie masowe roztworu,
wykonuje obliczenia związane z pojęciami stężenie procentowe, stężenie molowe i stężenie masowe, z uwzględnieniem gęstości roztworów oraz ich mieszania, zatężania i rozcieńczania.
wykonuje obliczenia związane z rozpuszczaniem hydratów.
KRYTERIA OCENIANIA I WYMAGANIA EDUKACYJNE NA POSZCZEGÓLNE OCENY ŚRÓDROCZNE I ROCZNE Z CHEMII
26
7. Kinetyka chemiczna
Ocena dopuszczająca
[1]
Ocena dostateczna
[1 + 2]
Ocena dobra
[1 + 2 + 3]
Ocena bardzo dobra
[1 + 2 + 3 + 4]
Uczeń:
definiuje pojęcia: układ, otoczenie, układ otwarty, układ zamknięty, układ izolowany,
energia wewnętrzna układu, efekt cieplny
reakcji, reakcja egzotermiczna, reakcja
endotermiczna, proces endoenergetyczny,
proces egzoenergetyczny
definiuje pojęcia: szybkość reakcji chemicznej, energia aktywacji, kataliza,
katalizator
wymienia rodzaje katalizy
wymienia czynniki wpływające na szybkość reakcji chemicznej
Uczeń:
wyjaśnia pojęcia: układ, otoczenie, układ otwarty, układ zamknięty, układ izolowany,
energia wewnętrzna układu, efekt cieplny
reakcji, reakcja egzotermiczna, reakcja
endotermiczna, proces egzoenergetyczny, proces
endoenergetyczny, praca, ciepło, energia
całkowita układu
wyjaśnia pojęcia: teoria zderzeń aktywnych, kompleks aktywny, równanie
kinetyczne reakcji chemicznej
omawia wpływ różnych czynników na szybkość reakcji chemicznej
Uczeń:
przeprowadza reakcje będące przykładami procesów egzoenergetycznych
i endoenergetycznych oraz wyjaśnia istotę
zachodzących procesów
projektuje doświadczenie chemiczne Rozpuszczanie azotanu(V) amonu w wodzie
projektuje doświadczenie chemiczne Reakcja wodorowęglanu sodu z kwasem
etanowym
projektuje doświadczenie chemiczne Rozpuszczanie wodorotlenku sodu w
Top Related