MENTXU GANDARIAS IPIÑA
Denboraren lerroa
Hamahiru Koloniak. IraultzaAMERIKAKO IRAULTZA
KOKAPENA DENBORAN
KOKAPENA ESPAZIOAN
PROTAGONISTAK
ANTAGONISTAK
IRAULTZA SORTZEKOZERGATIAK/KAUSAK
IIRAULTZAREN HASIERAKOEKINTZA
INDEPENDENTZIAGERRAREN GERTAERA
NAGUSIAK
GERRAREN ONDORIOAK
PROZESUAREN ERAGINAMUNDUAN
Hamahiru Koloniak
INGALATERRA BERRIA
IPAR AMERIKAKO KOLONIA BRITAINIARRAK
EZAUGARRI EKONOMIKOAK EZAUGARRI POLITIKOAK
IRAULTZAREN URRUNEKO KAUSAK
EZAUGARRI SOZIALAK
Hamahiru Koloniak
Amerikako koloniek lehengai ugari eta merkesaltzen zioten metropoliari.
Metropoliak ez zuen kolonien garapenekonomikoan interes handirik
Britainia Handiko kanpo-politika garestiaordaintzeko kolonoen gaineko presio fiskalahanditu zen, batez ere Zazpi Urteko Gerrakolonialaren ostean (Frantzia eta BH-1756-1763)
Metropoliak monopolioen bidez kudeatzen zuenekonomia koloniala
Salgaiak itsatsontzi britainiarretanbesterik ezin ziren garraiatu
Amerikar identitatea garatuz joan zenbelaunaldiz-belaunaldi. Gehiengo protestantea
Ameriketako koloniek ez zuten ordezkaritzarikparlamentu britainiarrean, bazterturik sentitzenziren, “2.mailako herritarrak “
Ilustrazioaren hedapena etagobernu injustuen kontra aritzekoargudioak (John Locke)
Autonomia maila handiakolonietan (distantziak beharturik)
1770. TEA ACTS
IRAULTZAREN HURBILEKO KAUSAK
1773. BOSTONGO TEAREN MATXINADATEA PARTY
EJERTZITO BRITAINIARRARENERANTZUN BORTITZA: autoritatea, indarra
PORTUARENBLOKEOA
MASSACHUSSETTSeko ESKUBIDEENDEUSEUZTAPENA
1765. STAMP ACTS
Hamahiru Koloniak
1774. KOLONOEN BILTZARRA FILADELFIANGATAZKAREN HEDAPENA
Ekialdeko Indietako Konpainiak tea inportatzeko eta saltzeko monopolioa lortu zuen.
KOLONOEN HASERRALDIA ETA ERANTZUNABritainiar Parlamentuan horien gaineko zergak
onartzearen kontrako jarrera eta boikot komertziala
Hamahiru Koloniak
1773. BOSTONGO TEAREN MATXINADATEA PARTY
Hamahiru Koloniak. Iraultza
1774 1.KONGRESUA FILADELFIAN
•Britainiar erantzuna gogor kritikatu zuten.•Kolonoen jarreraren azalpena egin zen idatziz.•Kolonoen eskubideak, metropoliatik kanpo kudeatzeko/gobernatzeko eskubideaaldarrikatu zuten.•Lehendabiziko arma‐mugimenduak antolatu zituzten (miliziak)
Hamahiru Koloniak. Iraultza
Britainiarren ejertzito antolatua, prestatua eta hornituaVS
Nekazari, ehiztari eta merkatariz osaturikoa
•Kolonoen garaipen militarrak: LEXINGTON (1775)
Kasaka gorriak VS kolono amerikarrak
•Ejertzitoaren antolaketari ekin zioten.Buru nagusia: George Washington•Thomas Jefferson‐ek idatzitako Independentziaren Aldarrikapena (1776): AEBen jaiotza akta.
Hamahiru Koloniak. Iraultza
1775‐6 2.ta 3.KONGRESUAK FILADELFIAN
Hamahiru Koloniak. Iraultza
AEBen IndependentziarenAdierazpena
‐Gizaki guztiak berdinak dira
‐Gizaki guztiek eskubideak dituzte:
‐Bizia
‐Askatasuna
‐Zoriona
‐Gobernu injustuen kontra joatekoeskubidea dute
‐Eskubide horiek bermatzekogobernua antolatzen dute.
Hamahiru Koloniak. Iraultza
JOHN LOCKEren ERAGIN NABARMENA
Thomas Jefferson
Estatu Batuen independentzia-adierazpenaren hitzaurrea (1776)
Egia berez nabaritzat ditugu hauek: gizakiak jaiotzez berdinak direla; Sortzaileak berez-berezko eskubideak ematen dizkiela –esaterako, bizia, askatasuna eta zoriontsu izaten saiatzeko eskubidea–; eskubide horiek bermatzeko, gizakiek gobernuak eratzen dituztela eta gobernuen botere zilegia gobernatuen onarpenetik datorrela; gobernu batek, edonolakoa izanda ere, helburu horiek aintzat hartzen ez baditu, herriak gobernua aldatzeko edo abolitzeko eskubidea duela, edo beste bat eratzekoa, aipaturiko printzipioetan oinarritua. Gobernu horren botereak antolatu ahal izango ditu herriak, herriaren segurtasuna eta zoriona bermatzeko egokien usten duen eran […]
Kolonia hauek sekulako pazientzia izan dute luzaroan, baina egun sekulako beharra dute beren gobernu-sistema zaharra aldatzeko.
Hamahiru Koloniak. Iraultza
Hamahiru Koloniak. Iraultza
1. Que todos los hombres son por naturaleza igualmente libres e independientes, y tienen ciertos derechos inherentes, de los cuales, cuando entran en un estado de sociedad, no pueden ser privados o postergados; en esencia, el gozo de la vida y la libertad, junto a los medios de adquirir y poseer propiedades, y la búsqueda y obtención de la felicidad y la seguridad.
2. Que todo poder reside en el pueblo, y, en consecuencia, deriva de él; que los magistrados son sus administradores v sirvientes, en todo momento responsables ante el pueblo.
3. Que el gobierno es, o debiera ser, instituido para el bien común, la protección y seguridad del pueblo, nación o comunidad; de todos los modos y formas de gobierno, el mejor es el capaz de producir el máximo grado de felicidad y seguridad, y es el más eficazmente protegido contra el peligro de la mala administración; y que cuando cualquier gobierno sea considerado inadecuado, o contrario a estos propósitos, una mayoría de la comunidad tiene el derecho indudable, inalienable e irrevocable de reformarlo, alterarlo o abolirlo, de la manera que más satisfaga el bien común.
4. Que ningún hombre, o grupo de hombres, tienen derecho a emolumentos exclusivos o privilegiados de la comunidad, sino en consideración a servicios públicos, los cuales, al no ser hereditarios, se contraponen a que los cargos de magistrado, legislador o juez, lo sean.
5. Que los poderes legislativo y ejecutivo del estado deben ser separados y distintos del judicial; que a los miembros de los dos primeros les sea evitado el ejercicio de la opresión a base de hacerles sentir las cargas del pueblo v de hacerles participar en ellas; para ello debieran, en períodos fijados, ser reducidos a un estado civil, devueltos a ese cuerpo del que originalmente fueronsacados; y que las vacantes se cubran por medio de elecciones frecuentes, fijas y periódicas, en las cuales, todos, o cualquier parte de los exmiembros, sean de vuelta elegibles, o inelegibles, según dicten las leyes.
8. Que en todo juicio capital o criminal, un hombre tiene derecho a exigir la causa y naturaleza de la acusación, a ser confrontado con los acusadores y testigos, a solicitar pruebas a su favor, y a un juicio rápido por un jurado imparcial de su vecindad, sin cuyo consentimiento unánime, no puede ser declarado culpable; ni tampoco se le puede obligar a presentar pruebas contra sí mismo; que ningún hombre sea privado de su libertad, salvo por la ley de la tierra o el juicio de sus pares.
12. Que la libertad de prensa es uno de los grandes baluartes de la llibertad, y que jamás puede restringirla un gobierno despótico.…..
•1776. Virginiako Giza‐Eskubideen Aldarrikapena
Hamahiru Koloniak. Iraultza
•Garaipen amerikarrak gerran oso garrantzitsuak izan ziren: •BOSTON• SARATOGA (1778)
Hamahiru Koloniak. Iraultza
Hamahiru Koloniak. Iraultza
•Benjamin Franklinek lortu zu Espainia, Frantzia eta Holandaren laguntza 1778an. Guztiak ziren britainiarren arerio nagusiak arlo kolonialean.
•Yorktownen garaipen militar amerikarrak (1781) izugarrizko kolpea izan zen britainiarrentzat.
•1783. Versaillesko Bakean gerrari •amaiera eman zitzaion eta BritainiaHandiak bere kolonia ohien Independentzia errekonozitu zuen.
Estatu berriaren politika-sistema. 1787. KONSTITUZIOA
1787ko KONSTITUZIO AMERIKARRA
(4 urtero)(2 urtero)
(2 estatuko)
(populazioaren arbera)
ERREPUBLIKA FEDERALA
Hamahiru Koloniak. IraultzaIRAULTZA AMERIKARRAREN
EKARPENAK
Kolonia baten independentzia 1.aldiz
Iraultza liberala FrantziakoIraultzarako eta Amerikakokolonietarako eredu bihurtu
zen
Historiako1.Konstituzio idatzia. Ilustrazioaren eragina
AEBen politika espantsionistahasi zen
Gizarte antolaketa berrianburgesiaren protagonismoa
handitu zen
AMERIKAKO IRAULTZAKOKAPENA DENBORAN
KOKAPENA ESPAZIOAN
PROTAGONISTAK
ANTAGONISTAK
IRAULTZA SORTZEKOZERGATIAK/KAUSAK
IIRAULTZAREN HASIERAKOEKINTZA
INDEPENDENTZIAGERRAREN GERTAERA
NAGUSIAK
GERRAREN ONDORIOAK
PROZESUAREN ERAGINAMUNDUAN
Hamahiru Koloniak. Iraultza
FRANTZIAKO IRAULTZA
IRAULTZA SORTZEKO KAUSAK
• URRUNAK (aspaldikoak)• HURBILAK (urtean gertatutakoak, eragile zuzen‐zuzenak)
Frantziako Iraultza. Kausak
IRAULTZA ULERTZEKO URRUNEKO KAUSAK
ARRAZOI IDEOLOGIKOAK
ARRAZOI POLITIKOAK
ARRAZOI SOZIALAK
ARRAZOI EKONOMIKOAK
Frantziako Iraultza. Kausak
1. Burgesiaren gorakada ekonomikoa merkataritzaren garapenari esker2. Herritarren parte‐hartze politiko eza3. Nekazaritzan oinarrituriko ekonomiaren krisia4. Pentsalari ilustratuen ideiak: berdintasuna, askatasuna, jabetza,…5. Absolutismoaren mugarik gabeko erabateko boterea6. Pribilegioetan onarrituriko gizarte estamentalari egindako kritikak7. Burgesiaren interes politikoak8. Estatu absolutistaren gastu erraldoiak (ejertzitoa, errege‐erreginaren luxuzko gortea)9. Zergak ezartzeko sistema desorekatua non nobleziak eta kleroak ez duten ordaintzen10. Lur‐jabetza desproportzionatua, nekazariak ez dira lurjabeak11. Amerikako Iraultza: eredu iraultzaile liberala12. Ilustrazioaren eta Liberalismoaren ideien hedapena13. Gremioek kontrolaturiko 2.sektorearen garapen urria.14. Jaun‐erregimenak sorturiko gehiegikeriak15. Despotismo ilustratuaren borondate falta benetako aldaketak onartzeko16. Burgesiaren nekea eta haserrea nobleziaren eta kleroaren oztopoen aurrean17. Biziraupeneko nekazaritzak noizbehinka eragindako goseteak
Frantziako Iraultza. Kausak
Ilustrazioaren ideien hedapenaURRUNEKO KAUSAK
Frantziako Iraultza. Kausak
Amerikako Iraultzaren eredu garailea
URRUNEKO KAUSAKFrantziako Iraultza. Kausak
Gizarte estamentalak sorturiko injustizia
URRUNEKO KAUSAKFrantziako Iraultza. Kausak
Burgesiaren hazkunde ekonomikoa eta sistema aldatzeko nahiaURRUNEKO KAUSAK
Frantziako Iraultza. Kausak
Monarkiaren gehiegizko gastuak eta erabateko botere politikoa
URRUNEKO KAUSAK
Frantziako Iraultza. Kausak
URRUNEKO KAUSAKFrantziako Iraultza. Kausak
Nekazaritza tradizionalak eragindako krisiak eta goseteak
Nekazaritzaren garapen urria eta jaun‐erregimenaren gehiegikeria
URRUNEKO KAUSAKFrantziako Iraultza. Kausak
Gastuen eta diru‐sarreren arteko desoreka. Haziendaren arazoaNobleziak eta Elizak ez zuten zerga zuzenik ordaindtzen
URRUNEKO KAUSAK
Frantziako Iraultza. Kausak
Hirugarren estatuaren egoera
Hiru galdera geure buruarentzat:1.a Zer da estatu xehea? Dena.2.a Zer izan da orain arte politikan? Ezer ez.3.a Zer eskatzen du? Zerbait izatea.
Nor ausartuko litzateke esatera estatu xeheak ez duela nazio oso bat eratzeko behar den guztia? Gizon indartsua eta sendoa da, oraindik besoa kateatuta badu ere. Ordena pribilegiatuak desagerrarazita ere, nazioa ez litzateke gutxiago izango, baizik eta gehiago. Eta zer da estatu xehea? Dena, baina kateatuta dago, eta zapalduta. Eta zer izango litzateke ordena pribilegiaturik gabe? Dena; aske eta oparoa, ordea. Estatu xeherik gabe, ezer ezin da behar bezala egin; besteak gabe, berriz, den‐dena hobeto egingo da. […]
E.‐J. SIEYÈS, Zer da hirugarren estatua?, 1789ko urtarrila
URRUNEKO KAUSAKAntzinako Erregimenari egindako kritikak
Frantziako Iraultza. Kausak
IRAULTZA SORTZEKO KAUSAK
• URRUNAK (aspaldikoak)• HURBILAK (urtean gertatutakoak, eragile zuzen‐zuzenak)
Frantziako Iraultza. Kausak
Gariaren prezioaren igoera eta GOSETEAK
HURBILEKO KAUSAK: 1789Frantziako Iraultza. Kausak
Frantziako Ogasun sistemaren porrota
Ogasun ministro ezberdinen aholkua
•Erreforma fiskal sakona•Pribilegiodunen ordaindeta
Erregearen beldurra neurria aplikatzeko
HURBILEKO KAUSAK: 1789Frantziako Iraultza. Kausak
HASIERAASANBLEA
KONSTITUZIOGILEAASANBLEA LEGEGILEA KONBENTZIOA DIREKTORIOA
Frantziako Iraultza. Hasiera
FRANTZIAKO IRAULTZA. ETAPAK
1. Luis XVI.ak Estatu Orokorrak inauguratu zituen Versallesen (1789-V-5)
2. Pilota-Jokalekuko zina (1789-VI-20)
3. Luis XVI.a gillotinan exekutatua (1793-I-21)
4. Robespierre, Terrore politikaren ordezkari nagusiena, exekutatua (1794-7-28)
5. Napoleonek gidatutako armada frantsesa Europan zehar hedatzen da (1796-1814)
6. Napoleonek bere burua
enperadore izendatzen du
(1804-V-18)
Frantziako Iraultza. Hasiera
IRAULTZAREN HASIERA: 1789ko matxinadak
1.‐ Udaberriko matxinada politikoa: IRAULTZA LEGALA•Luis XVI.ak Estatu Orokorrak deitzen ditu diru gehiago lortzeko (zergak handitu)•Botoa estamentuka:3.estamentuko ordezkarioek ez dute onartzen. • Asanblada Nazionalaren eraketa: konstituzioa zen helburua.”konstituziogilea”
2.‐ Uztaileko herriaren matxinada: HIRIKO IRAULTZA•Parisko herriak La Bastilla hartzen du. •Iraultza Frantzian zehar zabaltzen da.“Beldur izugarria”: nobleen erregistroak suntsitu. NEKAZAL IRAULTZA
Frantziako Iraultza. Hasiera
Iraultza Frantsesaren gertakizun nagusiak
Frantziako Iraultza. Hasiera
•1783tik 1788ra bitartean, Luis XVI.aren ogasun‐ministroak (Turgot, Necker, Calonee, Brienne) ekonomia‐krisia geldiarazten saiatu ziren, baina denek aitortu zuten erreforma sakona behar zela, pribilegiatuei zergak ordainarazteko.
•HANDIKIEN ASANBLEA bildu zen eta erregea saiatu zen pribilegiatuak konbentzitzen baina hauek uko egin zioten zergak ordaintzeari.
•Erregearen irtenbide bakarra: ESTATU OROKORRAK DEITZEA (1614tik elkartu gabe)
•Estatu Orokorren bilera egin aurretik, estamentu bakoitzak KEXA‐KOADERNOAKIdazteari ekin behar izan zion kexak eta proposamenak adierazteko.
Frantziako Iraultza. Hasiera
Frantziako Iraultza. Hasiera
Valençay-ko kexa-koadernoa
Valençay-ko (Berry) hiri parrokiako hirugarren estatuko biztanleek apaltasun handiz eskatzen diote Berorren Maiestateari. […]
Taila, kapitazioa eta bi hogeirenak ezabatu beharko liratekeela. Ezabaturiko zerga horien ordez, gobernuak eskubide (zerga) bakarra jarriko luke, probintzia bakoitzak askatasuna izango luke, zerga hori nola kobratu eta banatu erabakitzeko. Kleroak eta nobleek ere ordaindu beharko lukete, hirugarren estatuak bezalaxe […]
Estatuaren zorrak ordaintzeko konponbide bakarra hau izango litzateke: Jainkoaren zerbitzurako erabili ezin diren fraideen eta monjeen ondasun guztiak eskuratzea (nazionalizatzea)…
•Zer dira kexa‐koadernoak?•Egileen ustez, zer arazo daude Frantziako erresuman?•Zer konponbide proposatzen dute? Zergatik?•Zer estamentutakoak dira egileak? Arrazoitu zure iritzia
Frantziako Iraultza. Hasiera
Estatu Orokorren irekiera 1789ko udaberrian
Frantziako Iraultza. Hasiera
• BOZKETAREN ARAZOA Hirugarren Estamentuaren proposamena: boto nominala
EZ haserraldia
•Herritarrek eurek Frantzia ordezkatzen zutela aldarrikatu zuten•Pilotalekuko zina eta Asanblea Nazionalaren eraketa (1789ko uztaila)•Konstituzioa egitea helburua nagusia zenez: Asanblea Konstituziogilea
IRAULTZA LEGALA (uztailean)
Frantziako Iraultza. Hasiera
Bastilla mendean hartzea, Jean‐Pierre Houel
HIRIKO IRAULTZA1789ko uztaila. Parisko espetxe garrantzitsua (Bastilla) erasotua izan zen
Frantziako Iraultza. Hasiera
NEKAZAL IRAULTZA
• “Le Grand Peur”/”Beldur Izugarria”• Landa munduan pribilegiatuen ondasunen kontrako
erasoaldiak ugaritu ziren nekazarien amorruak bultzaturik.
Frantziako Iraultza. Hasiera
IRAULTZAREN HASIERA: 1789ko matxinadak
1.‐ Udaberriko matxinada politikoa: IRAULTZA LEGALA•Luis XVI.ak Estatu Orokorrak deitzen ditu diru gehiago lortzeko (zergak handitu)•Botoa estamentuka:3.estamentuko ordezkarioek ez dute onartzen. • Asanblada Nazionalaren eraketa: konstituzioa zen helburua.”konstituziogilea”
2.‐ Uztaileko herriaren matxinada: HIRIKO IRAULTZA•Parisko herriak La Bastilla hartzen du. •Iraultza Frantzian zehar zabaltzen da.“Beldur izugarria”: nobleen erregistroak suntsitu. NEKAZAL IRAULTZA
Frantziako Iraultza. Hasiera
HASIERAASANBLEA
KONSTITUZIOGILEAASANBLEA LEGEGILEA KONBENTZIOA DIREKTORIOA
Frantziako Iraultza. Hasiera
FRANTZIAKO IRAULTZA. ETAPAK
ASANBLEA KONSTITUZIOGILEAREN HELBURUAK(1789‐1791)
1.ERREGIMEN ZAHARRA DEUSEZTATZEA
2.KONSTITUZIO BAT IDAZTEA
Frantziako Iraultza. Asanblea Konstituziogilea
1. ERREGIMEN ZAHARRA DEUSEZTATZEA
•Pribilegiatuen eskubide feudalak deuseztatu:•Elizaren eskubide ekonomikoak (hamarrena) •Sistema feudalaren abolizioa. Jaurerri jurisdikzionalendesagerpena.
•Giza Eskubideen Deklarazioa, 1789an. Printzipio nagusiakfinkatu: askatasuna, berdintasuna, subiranotasun nazionalaedota jabetza.
Frantziako Iraultza. Asanblea Konstituziogilea
Gizakiaren eta Herritarraren Eskubideen Adierazpena (1789)
1. artikulua. Gizakiak berdinak eta eskubide berberez jaiotzen dira, bizitza osoarako.Gizarteen artean bereizketarik izateko oinarri bakarra guztien onurada.
2. artikulua. Politika-elkarteen helburua gizakiaren eskubide naturalei eta preskribaezineieustea da. Eskubide horiek hauek dira: askatasuna, jabetza, segurtasuna etazapalkuntzaren aurkako erresistentzia.
3. artikulua. Subiranotasun ororen oinarria Nazioa da, eta inork, gizabanako zeinerakunde izan, ezin du aginterik eduki, Nazioak espresuki ematen ez badio. […]
6. artikulua. Legea nahi orokorraren adierazpena da. Herritar guztiek dute legeak egitenparte hartzeko eskubidea, zuzenean edo ordezkarien bidez. Legeak berdina izanbehar du denentzat, babesteko zein zigortzeko. Herritar guztiak legearen aurreanberdinak direnez, denek izan dezakete lanpostu eta kargu publikoetan jardutekohelburua, nork bere gaitasunen arabera. Bereizteko, bertuteak eta adimena baino ezdira kontuan hartu behar.
11. artikulua. Pentsamenduak eta iritziak adierazteko askatasuna izatea gizakiareneskubide preziatuenetako bat da. Beraz, herritar orok askatasuna du hitz egiteko,idazteko eta inprimatzeko. Legean xedatutakoaren arabera, askatasun horretazabusatuz gero, erantzule izango da.
Frantziako Iraultza. Asanblea Konstituziogilea
2. KONSTITUZIO BAT IDAZTEA
Frantziako Iraultza. Asanblea Konstituziogilea
MONARKIAKONSTITUZIONALA
1791eko KONSTITUZIOA
Frantziako Iraultza. Asanblea Konstituziogilea
HASIERAASANBLEA
KONSTITUZIOGILEAASANBLEALEGEGILEA KONBENTZIOA DIREKTORIOA
Frantziako Iraultza. Hasiera
FRANTZIAKO IRAULTZA. ETAPAK
Tulleries jauregiaren erasoa, Jean Duplessi‐Bertraux
ASANBLEA LEGEGILEA. 1791‐1792•Hauteskundeak: Asanblea berriaren eraketa. Moderatuen garaipena
•Interes ezberdinak: goi‐burgesia, nobleak eta kleroa, herritar xeheak, errege‐familia.•Errege‐familia Frantziatik ihes egiten saiatu zen eta preso Parisera eraman zuten.•Europako potentzia absolutistek (Prusia eta Austriak) Frantziako Iraultzari GERRA deklaratuZioten:• emigraturikoen presioagatik • iraultza euren herrialdeetara hedatuko zen beldurrez.•Aliatuak Paristik gertu egon ziren eta herriaren erantzuna errege‐familiaren jauregia erasotzea izan zen.
Frantziako Iraultza. Asanblea Legegilea
FRANTZIAKO IRAULTZAREN ERRADIKALIZAZIOA (kanpo‐mehatxuen ondorioz)
Frantziako Iraultza. Konbentzioa
HASIERAASANBLEA
KONSTITUZIOGILEAASANBLEALEGEGILEA KONBENTZIOA DIREKTORIOA
FRANTZIAKO IRAULTZA. ETAPAK
Protagonistak
Sans‐culotteMarat
Robespierre
ERRADIKALIZAZIOA. KONBENTZIOA
Frantziako Iraultza. Konbentzioa
(1792‐94)
• Hauteskundeetarako deialdia zabaldu zen .• Asanblea berrian, Konbentzioan:
– Girondinoak: errepublikar moderatuak (1792‐93)– Jakobinoak : errepublikar erradikalak (1793‐94)
• Luis XVI.a epaitua eta traizioa leporaturik, gillotinan exekutatuaizan zen. (1793). ONDORIOAK1. Atzerriko potentziek Frantziari gerra deklaratu zioten (Espainiak ere
bai). Frantziak armada handia behar zuen.2. Iraultza erradikalizatu egin zen: kontrairaultzaileen kontrako neurriak:
• Auzitegi Iraultzailea• Herri Salbazioko Batzordea
3. Matxinada erregezale eta ultrakatolika La Vendeé‐n.
FRANTZIAKO IRAULTZAREN ERRADIKALIZAZIOA. KONBENTZIOA (1792‐94)
Frantziako Iraultza. Konbentzioa
Frantziako Iraultza. Konbentzioa
•Luis XVI.a epaitua eta traizioa leporaturik, gillotinan exekutatua izan zen (1793).
Frantziako Iraultza. Konbentzioa
Frantziako Iraultza. Konbentzioa
Frantziako Iraultza. Konbentzioa
• 1793ko ekainean, jakobinoek, Robespierrek zuzenduta, boterea eskuratu zuten estatu‐kolpe baten bidez.
• 1793ko Konstituzio berria, demokratikoagoa.– Subiranotasun nazionala– Gizonezkoen sufragio unibertsala
• Izuaren diktadura zabaldu zen. Botere betearazlea indartu zen.
FRANTZIAKO IRAULTZAREN ERRADIKALIZAZIOA. KONBENTZIOA (1792‐94)
Frantziako Iraultza. Konbentzioa
• Izuaren diktadura zabaldu zen. Zergatik?
Iraultza mehatxaturik dago
Nola defendatu?– Ejertzito garaileak batailak lortu zituen Europan.– Konstituzioaren aplikapena bertan behera utzi zuten.– Susmagarrien kontrako legeak onartu zituzten.– Robespierre premia biziko gaien gehienezko prezioak mugatzen saiatu
zen ekonomia‐krisia geldiazten matxinadak ekiditeko eta herritarren babesa mantentzeko baina krisia gero eta sakonagoa zen. Sans‐culotteenaldeko jarrera aldenduz joan zen.
• Robespierrek babesa galdu zuen.– Thermidorreko estatu‐kolpe moderatua (uztailean)– Epaiketa eta exekuzioa.
FRANTZIAKO IRAULTZAREN ERRADIKALIZAZIOA. KONBENTZIOA (1792‐94)
Frantziako Iraultza. Konbentzioa
• Nazioarteko presio belikoa• Barneko mugimendu kontrairaultzailea
Jakobinoak arazteko marmita (1793)
Frantziako Iraultza. Konbentzioa
Susmagarriei buruzko dekretua
1. artikulua. Dekretu hau argitaratu eta berehala, Errepublikaren lurraldeetan oraindik aske dauden susmagarri guztiak atxilotu behar dira.
2. artikulua. Hauek dira susmagarri:• 1.‐ Beren ekintza, harreman, helburu edo idatzietan tiraniaren edo federalismoaren alde
eta askatasunaren kontra ageri direnak; […]
• 5.‐ Orain arte noble zirenak (senarrak, emazteak, aitak, amak, semeak eta alabak barne) eta emigratuen administratzaileak, baldin eta iraultzarekiko atxikimendua etengabe adierazi ez badute;
• 6.‐ 1789ko uztailaren 1etik 1792komartxoaren 30era (hau da, dekretuaren argitaratze‐data) bitartean emigratu dutenak, baita Frantziara dekretuak zehaztutako epean edo lehenago itzuli badira ere […]
1793ko irailak 17
Izuaren diktadura
FRANTZIAKO IRAULTZAREN ERRADIKALIZAZIOA. KONBENTZIOA
Egutegi iraultzailea: erlijioaren eragina ezabatzeko ahalegina, egutegi laikoa
FRANTZIAKO IRAULTZAREN ERRADIKALIZAZIOA. KONBENTZIOA
Frantziako Iraultza. Konbentzioa
FRANTZIAKO IRAULTZAREN ERRADIKALIZAZIOA (kanpo‐mehatxuen ondorioz)
Frantziako Iraultza. Konbentzioa
HASIERAASANBLEA
KONSTITUZIOGILEAASANBLEALEGEGILEA KONBENTZIOA DIREKTORIOA
FRANTZIAKO IRAULTZA. ETAPAK
• Errepublika moderatua aurreko etapa erradikalari erantzuteko.• Burgesiaren kontrol politikoa.• Konstituzio berria (1795)• Botere banaketan eta subiranotasun nazionalean oinarrituriko
sistema moderatu eta liberala ezarri zen.– Botere legegilea: Bi ganbarako sistema moderatua (500eko Kontseilua
eta Senatua). Sufragio zentsitarioa ezarri zen.– Botere betearazlea: Bost kidez osaturiko Direktorioa (legegintza taldeak
aukeraturikoak). – Botere judiziala: Epaileak
DIREKTORIOA (erantzun moderatua)(1795‐1799)
Frantziako Iraultza. Direktorioa
• Gobernuaren ahultasuna nabarmena izan zen:• Arerio politikoek aprobetxatu zuten matxinatzeko :
– Monarkikoek aukera ikusi zuten euren indarra erakusteko eta Borboitarren berrezarkuntzaren aldeko matxinada burutu zuten. Porrota.
– Errepublikar erradikalek ere errebuelta prestatu zuten. Buruzaginagusia, Babeuf gillotinatua izan zen.
• Prezioen inflazioa geldiezina zirudien. Gariaren prezioakezkatzekoa zen. Espekulazioa.
• Funtzionarioen bizimodu erlaxatua zen oso kritikatua etengabe.• Bitartean, Napoleon Bonapartek garaipen militar garrantzitsuak
eskuratzen zituen Europan. Bere protagonismoa bizitza frantsesan gero eta handiagoa zen.
DIREKTORIOA (erantzun moderatua)(1795‐1799)
Frantziako Iraultza. Direktorioa
FRANTZIAKOIRAULTZA
ETAPAK
HASIERA(1789)
Estatu Orokorrakbiltzeko deialdia
Bozketa era tradizionala
aldatzeko ezetza
AsanbleaNazionalaren
eraketa
Bastillarenkontrako erasoa
Iraultzarenhedapena landan
ASANBLEAKONSTITUZIOGILEA
(1789‐91)
AntzinakoErregimenarendeuseztapena
HerritarrenEskubideenAdierazpena
Jaun‐erregimenarenkontrako neuriak
1791eko Konstituzioa
ASANBLEALEGEGILEA(1791‐92)
Politikamoderatuarengaraipena
Nobleen emigrazioa eta iraultzaren kontrako
konspirazioa
Varennesen, Luis XVI.aren ihesaldiakporrot egin zuen
Kanpoko potentzienpresio militarra: GERRA
Iraultzaileen amorrazioa: Tuileriesen kontrako
erasoa
KONBENTZIOA(1792‐1794)
ETAPA GIRONDINOA
Luis XVI.arenepaiketa eta exekuzioa
Erregezaleenekintzak: La Vendée
Potentzia gehiagogerran
Frantziarenkontra
Iraultzarenerradikalizazioa
Sans‐culotteenestatu‐kolpea
ETAPA JAKOBINOA
1793ko konstituzioa
Robespierrerendiktadura
Izualdia
Moderatuenestatu‐kolpea
DIREKTORIOA(1795‐1799)
Erreakziomoderatuburgesa
1795eko konstituzioa
5 kideko boterebetearazle ahula
Etengabekomatxinadak
Inflazioa
Politikariendesprestigioa
Napoleonenestatu‐kolpea
Frantziako Iraultza. Konbentzioa
HASIERAASANBLEA
KONSTITUZIOGILEAASANBLEALEGEGILEA KONBENTZIOA DIREKTORIOA
FRANTZIAKO IRAULTZA. ETAPAK
NAPOLEONEN KONTROLA. ETAPAK
KONTSULATUA INPERIOA
• Napoleonek estatu‐kolpea eman zuen batailetan lorturiko ospeak lagunduta (1799).
• Gobernua hiru kontsulen esku geratu zen (Sieyès, Ducos, Bonaparte). Napoleon lehenengo kontsula zen. KONTSULATUA
• Napoleonen protagonismo politiko argia• 1800an, biziarteko kontsul izendatzea lortu zuen, beste biak
agintetik bazterturik gelditu ziren.• Erreforma ugari:
– Kode Zibila– Administrazioaren zentralizazioa– Hezkuntza sistemaren berrikuntza eta eredu publikoaren bultzada.– Finantza kudeaketa eta zerga berrikuntza– Ordena publikoa ezarri– Erlijio katolikoaren errekonozimendua eta Konkordatuaren sinadura
Napoleonen interes politikoakFrantziako Iraultza. Kontsulatua
Napoleonen koroatzea, Jacques‐Louis David
1804. Napoleonek Errepublika Inperio bihurtu zuen.POLITIKA ESPANTSIONISTA
Frantziako Iraultza. Inperioa
NAPOLEON BONAPARTE: jeneraletik enperadorera
Frantziako Iraultza. Inperioa
Napoleonen inperioaren mapa
•Zeintzuk izan ziren Frantziaren arerio nagusiak? Eta aliatuak?
Frantziako Iraultza. Inperioa
Napoleonen inperioaren mapa
•Nondik zabaltzen zen Napoleonen inperioa?
Frantziako Iraultza. Inperioa
Egungo Europa
ETA ESPANIAN, ZER?
Frantziako Iraultza. Inperioa
Borboitarrak Espainian XVIII.mendean
Frantziako Iraultza. Inperioa
1788
Karlos IV.a
• Iraultzaren aurrean zalantzan oinarrituriko politika. • Famili Itunak• Errege frantsaren egoera• Hurbiltasun geografikoa• Ilustrazioaren hedapena
• Zuhurtziaz jokatzeko beharra.
Frantziako Iraultza. Inperioa
• Karlos IV.a = nortasun gutxiko erregea.• Mugaz alde bietako Borboitarren arteko harremanak.• XVIII.mendeko Frantziaren eta Espainiaren arteko
politika adiskidetsua.• Espainiako krisi ekonomikoa.
• 1793ra arte, Luis XVI.a exekutatua izan arte, ez zen Espainia Franziaren kontrako gerran sartu.
HASIERAASANBLEA
KONSTITUZIOGILEAASANBLEA LEGEGILEA
KONBENTZIOA DIREKTORIOA
•Borboitarren arteko itunak•Espainiaren eta Frantziaren artekoadiskidetasun politika XVIII.mendean
•Luis XVI.a exekutatu zuten Frantzian eta EspainiakFrantziari gerra deklaratu zion (1793).• San Ildefonsoko Itunak gerrari bukaera emanzion (1795).•Espainia Frantziaren aliatu bihurtu zen, BritainiaHandia arerio komuna zen eta.
Frantziako Iraultza. Inperioa
FRANTZIAKO IRAULTZA. ETAPAK ETA ESPAINIAKO JARRERA
•Diplomazioa indartu zen•Neutraltasuna
• 1805. TRAFALGAR BATAILAren porrotanumiliazio frantses‐espainiarra ikaragarrihandia izan zen. Garaipen britainiarra.
Frantziako Iraultza. Inperioa
• Frantziako KONBENTZIAREN KONTRAKOGERRA (1793‐95)
• BASILEAKO BAKEA (1795)• SAN ILDEFONSOko Itunaren bidez (1796),
Frantziarekiko hurbilketa erabaki zuenEspainiak. ZERGATIK? Arerio komuna zuten: Britainia Handia.
TRAFALGAR BATAILA (1805)
Frantziako Iraultza. Inperioa
• Napoleonek kanpo‐politika aldatu zuen (ezintasuna itsas flota britainarraren indarragatik)
• BLOKEO KONTINENTALA: Britainia Handia isolatzea ekonomikoki
Frantziako Iraultza. Inperioa
•Trasfalgarreko porrotaren ostean, itsas konkista baztertu zen. •Britainia Handiari ezarritako blokeo ekonomikoa Portugalek ez zuen onartu.•Napoleonek Portugal inbaditzea erabaki zuen. •FONTAINEBLEAU‐ko Ituna (1807) sinatu zuen Espainiarekin lurraldea zeharkatzeko.• Karlos IV.a zen Espainiako erregea eta Godoy bulegoko idazkari nagusia.
•1808an, frantsesek Espainia inbaditu zuten inolako oztoporik gabe.•Espainiarrak Godoy eta erregearekin haserre, matxinatu ziren Aranjuezen. •Egoeraren aurrean beldurtuta, Karlos IV.ak bere semearen alde abdikatu zuen.
Maiatzaren 3ko fusilamenduak Madrilen
Frantziako Iraultza. Inperioa
•Egoera lasaitzean, Karlos IV.a damutu egin zen eta bere koroa berreskuratzensaiatu zen. Errege berriak, Fernando VII.ak, ezetza argia adierazi zion.
•Napoleonek monarkia espainiarraren ahultasuna ikusirik, bere ejertzitoa jada Espainia kontrolpean zuenez, aita eta semea Baionara joanarazi zituen eta hanbahituta eta mehatxuen bidez, Espainiako koroa eskuratu zuen BAIONAKO ABDIKAZIOETAN (1808).
•Napoleonek, bere anaia Espainiako errege bihurtu zuen, José I.a.
Frantziako Iraultza. Inperioa
Frantziako Iraultza. Inperioa
BAIONAKO ABDIKAZIOAK (1808)
•Erret familiaren bahiketa dela‐eta, Madrilen 1808ko maiatzaren 2an, herritarrak ejertzito frantsesaren kontra altxatu ziren.
•Errepresio frantsesa bortitza izan zen eta ondorioz, altxamendua geografikoki zabaldu zen eta Independentzia Gerra (1808‐1814) bihurtu zen. Gerra luzea, desgaste handikoa, konplikatua frantsesentzat.
Maiatzaren 3ko fusilamenduak Madrilen (Goya)
Frantziako Iraultza. Inperioa
Gerrillari espainiarra.
Soldadu frantsesa.
Frantziako Iraultza. Inperioa
•Espainiarren erreakzio arinak frantsesak ustekabean harrapatu zituenere, gerraren 2.etapan Napoleonek zuzendu zuen ejertzitoa eta ia lurralde osoa kontrolatu zuen.
• 1810eko OTSAILEKO DEKRETUAren bidez, Ebroren iparraldean zeuden lurraldeak Espainiatik banandu ziren. Era horretan, euskallurralde guztiak Frantziaren barnean geratuko ziren, zuzeneanNapoleonen zuzendaritzapean.
Baionako abdikazioen ondorioz, hutsune handia zabaldu zen agintean etaEspainiako lurraldea hautsi egin zen.
a)‐Frantsesek kontrolaturiko eremua.
b)‐Frantziako armadak hartuta ez zituen eskualdeetako egoerakontrolatzeko, herritarrik ospetsuenek (klero, ejerzito edonobleziakoek) aginte erakunde berriak ezarri zituzten: PROBINTZIBATZARRAK/JUNTAK. Batzarretako partaideek era askotako ideologiakzituzten, aristokratek eta elizgizonek, militarrek eta legegizonek osatuzituzten.
Laster somatu zen probintzi banaketa gainditu eta gobernu nazionalbakarra ezartzeko premia. Hartara, Probintzi Batzarretako ordezkariek,(1808ko irailean) GORENEKO BATZAR ZENTRALA osatu zuten,Floridablancako konde buru zela. Batzarrak bere egin zuensubiranotasuna eta goreneko gobernu erakunde bihurtu zen.
1810ean, garaipen frantsesen ondorioz, Batzar Gorenak dimititu zueneta ERREGEORDETZA TALDEAk hartu zuen aginte betearazlea.
Frantziako Iraultza. Inperioa BILAKAERA POLITIKOA ESPAINIARREK KONTROLATURIKO EREMUAN
• Gorteak konbokatzeko erabakia orduan hartu zen Cádizen. Hiria zen kosmopolita, burgesa (merkataritzaren garapenariesker) eta aberatsa.
•1810eko irailean hasi ziren saioak. Diputatuak 100 bainogehiago izan ziren baina probintzietako ordezkari gehienak ezinizan ziren joan gerrako oztopoengatik (euren probintziafrantsesen esku zegoen eta) eta ordezkoak jarri zizkieten garaihartan Cadizen bizi zirenen artean.
•Gorteak gutxiengo hiritar eta ilustratu baten ordezkari bihurtuziren eta hura ez zen agian Espainia osoko benetako irudia.
•Biltzar konstituziogile modura eratzean eta subiranotasunnazionala eskuratzean, Cádizeko diputatuek iraultza liberalaipini zuten abian.
Frantziako Iraultza. Inperioa
Frantziako Iraultza. Inperioa
1812ko KONSTITUZIOA
•Bitartean, Errusiak ere bizkarra eman zion Frantziari eta Britainia Handiarekin merkatal harremanak mantendu zituen.
•Napoleonek Errusia inbaditzea erabaki zuen (1812) eta Horretarako soldadu asko Espainiatik erretiratu zituen kanpainiaerraldoiarik ekiteko.
•Errusiako kanpainia izugarrizko porrota izan zen.
Frantziako Iraultza. Inperioa
•Espainiako herritarrek, frantsesen ahultasunaz jabeturik eta ingelesen laguntzaz, kontraerasoari ekin zioten eta ejertzito frantsesa garaitu zuten.
•1813ko abenduan, VALENCAYko Ituna sinatu zen. Napoleonek bakea eskaini zuen eta Fernando VII.a Espainiako erregea zela errekonozituzuen.
Frantziako Iraultza. Inperioa
•Porrot militarren eraginez, Napoleonek herritarren konfidantzagaldu zuen eta abdikatu egin behar izan zuen eta 1814an erbestera joan zen Elbako Uhartera.•Handik gutxira boterera itzuli zen 100 egunez baina behin betikogaraitu zuten WATERLOO batailean (1815).•Santa Helenara uhartxora deportatu zuten eta hantxe hil zen.
Wellintong eta Bonaparte jeneralak
Frantziako Iraultza. Inperioa
NAPOLEONEN AGINTEA FRANTZIAN (1799‐1814)
KONTSULATUA (estatu‐kolpe baten eraginez)
ERREFORMA UGARI
Kode ZibilaHezkuntzaPublikoa Administrazio
zentralizatua
ElizarekikoKonkordatua
INPERIOA(Napoleonek bere burua koroaturik)
GARAIPEN MILITARRAKINPERIO ZABALA
Arazoak
BritainiaHandia
Trafalgarrekoporrota Blokeo kontinentala
Portugalen ezetza Fointainebleauko Ituna Espainiako konkista Independentzia Gerra
Errusia
Herritarrenkritikak
Waterloo
Inperioarenbehin‐betikoamaiera
ALDAKETA POLITIKOAK
Frantziako Iraultza. Inperioa
BERREZARKUNTZA
BERREZARKUNTZAZER DA?
ANTZINAKO ERREGIMENA BERRESKURATZEKO AHALEGINA•Monarkia absolutuaren eta erregimen estamentalaren itzulera. •Frantziako Iraultza gertatu izan ez balitz bezala.
VIENAKO BATZARRA (1815)•Napoleon garaitu ondoren, Vienan elkartu ziren garai hartako potentzianagusien ordezkariak.
•ZERTARAKO?Bake iraunkorra ziurtatzekoIraultzak eragoztekoEuropan oreka lortzekoAntzinako Erregimena berreskuratzeko
Berrezarkuntza
•Potentzia europarrak Europakobanaketa berria antolatzen saiatu ziren.
BILTZARREN SISTEMA bultzatu zuten nazioarteko gatazkak konpontzeko. Erantzukizuna Europako potentzia guztiena zen.
Helburua bake iraunkorra bermatzea eta iraultza eragoztea zen.
VIENAKO BATZARRA (1815)Berrezarkuntza
•EUROPAKO MAPA BERRIA DISEINATU ZUTEN•Estatuen kopurua murriztu zen eta nazionalismoak bazterturik gelditu ziren•Austriak, Prusiak eta Errusiak lurraldeak eskuratu zituzten.•Frantziaren espantsionismoa geldiaraztea helburu nagusi bat izan zen
•Frantzia iraultza aurreko mugetara bueltatu zen.•Bi estatu tapoi sortu ziren.
Europako mapa 1815ean
Berrezarkuntza
VIENAKO BATZARRA (1815)1
•BILTZARREN SISTEMA bultzatu zuten nazioarteko gatazkak konpontzeko.
•Helburua bake iraunkorra bermatzea eta iraultza eragoztea zen.
Berrezarkuntza
VIENAKO BATZARRA (1815)2
•Europako potentziak Berrezarkuntza sendotzen saiatu ziren, ALIANTZA‐MILITAR SISTEMA baten bitartez. Bi bloke sortu ziren.
Prusia ErrusiaAustria
Britainia Handia Prusia Austria Errusia
TRONUAREN ETA ALDAREAREN ARTEKO
ALIANTZA
VIENAKO ORDENA DEFENDATZEKO HELBURUA
Berrezarkuntza
VIENAKO BATZARRA (1815)3
Aliantza Santuaren Ituna
Hirutasun Guztiz Santu eta Banaezinaren izenean. Berorien Maiestateek Austriako Enperadoreak, Prusiako Erregeak eta Errusiako Enperadoreak, […] honako artikuluok adostu dituzte:
[…]
II. artikulua […] Indarrean dagoen printzipio bakarra, […] elkarri laguntzea izango da […], eta guztiok nazio kristau bereko kide garela intzat hartzea […]
III. Artikulua. Aliantza Santu honek prest eta estimu handiz hartuko ditu potentzia guztiak, baldin eta akta hau gidatu duten printzipio sakratuak ospe handiz berretsi nahi badituzte, eta onartzen badute luzaroegi asaldaturik ibili diren nazioen zoriona lortzeko oso garrantzitsua dela aurrerantzean egia horiek gizakien zorian dagokien eragina izatea.
Parisen egina eta sinatua, hiru aletan, 1815eko grazia-urtean.
Frantzisko, Frederiko Gilen eta Alexandro
Berrezarkuntza
BERREZARKUNTZA
NOIZ?
ZER DA?
ZER LORTU NAHI DU?
KONGRESUNAGUSIA
NOLA LORTU HORI?
EUROPAKO MAPAREN ALDAKETA
BERREZARKUNTZARENPRINTZIPIOAK
Karlos IV.aren seme nagusia: Fernando VII.a
eta Espainian?Berrezarkuntza
Erregealdiaren aldiak (1814-1833)
Berrezarkuntza
EUROPA OSOAN BOLADA IRAULTZAILEAKIraultza Liberal Burgesak: 1820‐1830‐1848
LIBERALISMOAETA
NAZIONALISMOA
Iraultza Liberal Burgesak
Iraultza Liberal Burgesak: 1820‐1830‐1848
LIBERALISMOA
Iraultza Liberal Burgesak
Subiranotasun nazionala Lege aurreko berdintasunaMonarkia konstituzionala Botere banaketa Herritarren parte‐hartze politikoa Herritarren eskubideen aitorpena Pribilegioen desagerpena …
Iraultza Liberal Burgesak: 1820‐1830‐1848Iraultza Liberal Burgesak
NAZIONALISMOA Estatua (unitate politiko independientea) ≠ herria=nazioa (ezaugarri komunak dituzten herritarrak) Nazio guztiek estatu independientea eratzeko eskubidea dute Vienako mapan nazioen aldarrikapenak ez ziren entzun Inperio zabalen asmoak nagusitu ziren
Europako mapa 1815ean
PROZESU IRAULTZAILEAK (1820-1848)
IDEOLOGIA NAGUSIAK
LIBERALISMOANAZIONALISMOA
1820 1830 1848
HELBURUAK SISTEMA LIBERALA NAZIONALISMOA
ERREGIMEN LIBERALAK NAZIONALISMOA
ERREGIMEN DEMOKRATIKOAK INDUSTRIA IRAULTZAK ERAGINDAKO GEHIEGIKERIEN AURREAN ALDAKETA SOZIAL ETA EKONOMIKOAK (LANGILEEN IRAULTZA)
ESTATUAK ESPAINIA GREZIA
FRANTZIA BELGIKA POLONIA ITALIA
FRANTZIA ITALIA AUSTRIA-HUNGARIAKO INPERIOA ESTATU ALEMANIAR BATZUK
ONDORIOAK
ALIANTZA SANTUAREN ESKU-HARTZE ZUZENA ESPAINIANFDO VII.aren ALDE.
GREZIAREN INDEPENDENTZIA
MONARKIA LIBERALA FRANTZIAN.
BELGIKAREN INDEPENDENTZIA.
ZAPALKUNTZAK ETA PORROTA GAINERAKO HERRIALDEETAN
LIBERALISMOAREN HEDAPENA
LANGILE MUGIMENDUAREN ANTOLAMENDUA
Iraultza Liberal Burgesak
Iraultza Liberal Burgesak: 1820‐1830‐1848
ESPAINIAN: Riego komandantearen pronuntziamendu liberalaren garaipena 1812ko Konstituzioaren berreskurapena eta sistema liberalaren ezarpena Hiru urteko iraupena (1820‐1823)
Berrezarkuntza
Torrijos liberalaren fusilamendua
Prusia ErrusiaAustria
Berrezarkuntza
Berrezarkuntza
•Fernando VII.aren hirugarren emaztea hildakoan erregeak bi aukerazituen: Bere anaiari, Karlosi koroa utzi edo berriro ezkondu etaoinordeko zuzena bilatu. Bigarrena hautatu zuen. Ezkondu zen(laugarren aldiz) Maria Kristinarekin.
•Maria Kristinak erregeari oinordekoa eman zion, Isabel printzesa.
•Jaio aurretik, erregeak BERRESPEN EDO SANTZIO PRAGMATIKOAargitararazi zuen, tradizio frantsesean oinarrituriko Lege Salikoabertan behera utziz (Felipe V.a tronora heltzean onartu zuena) , etahispaniar monarkiaren betidaniko ondorengotza tradizioa berriro ereindarrean jarriz, hau da, emakumeei erregetza oinordetzan jasotzekoeskubidea aitortuz.
• Honek erregearen anaiari, Karlos María Isidrori, koroa eskuratzekobidea ixten zion.
Espainiako koroaren arazo dinastikoak
Berrezarkuntza
1.GERRA KARLISTA
ARAZO POLITIKO-IDEOLOGIKOA ARAZO MILITARRA
ONDORENGOTZA GERRA?
BASERRI MUNDUA
HIRIKO BURGESIA LIBERALA
•Zorroztasun erlijiosoa•Monarkia absolutua•Foruen defensa•Bizimodu tradizionala
•Sistema liberala•Bizimodu hiritarra
“Jainkoa, Aberria eta Erregea”
PROTAGONISTAK
KARLISTAK(Karlos V.a)
ISABELINOAK(Isabel II.a)
GERRA
BERGARAKO HITZARMENA(1839. Espartero eta Maroto)
euskal foruak errespetatzeko konpromisoa
Isabel II.a erreginatzat onartu zuten
KARLISTAK ISABELINOAK
•Alabaren eskubideak defendatzeko laguntzaileen beharra•Politika liberalaren lehen urratsak Espainian•Estatu liberalaren sorrera
Fernando VII.aren heriotza
Isabel printzesa adin txikikoa (3 urte)
M Kristinaren erregeordetza (1833‐1843)
PROZESU IRAULTZAILEAK (1820-1848)
IDEOLOGIA NAGUSIAK
LIBERALISMOANAZIONALISMOA
1820 1830 1848
HELBURUAK SISTEMA LIBERALA NAZIONALISMOA
ERREGIMEN LIBERALAK NAZIONALISMOA
ERREGIMEN DEMOKRATIKOAK INDUSTRIA IRAULTZAK ERAGINDAKO GEHIEGIKERIEN AURREAN ALDAKETA SOZIAL ETA EKONOMIKOAK (LANGILEEN IRAULTZA)
ESTATUAK ESPAINIA GREZIA
FRANTZIA BELGIKA POLONIA ITALIA
FRANTZIA ITALIA AUSTRIA-HUNGARIAKO INPERIOA ESTATU ALEMANIAR BATZUK
ONDORIOAK
ALIANTZA SANTUAREN ESKU-HARTZE ZUZENA ESPAINIANFDO VII.aren ALDE.
GREZIAREN INDEPENDENTZIA
MONARKIA LIBERALA FRANTZIAN.
BELGIKAREN INDEPENDENTZIA.
ZAPALKUNTZAK ETA PORROTA GAINERAKO HERRIALDEETAN
LIBERALISMOAREN HEDAPENA
LANGILE MUGIMENDUAREN ANTOLAMENDUA
Iraultza Liberal Burgesak
1848ko iraultzak
Iraultza Liberal Burgesak
MENTXU GANDARIAS IPIÑA
Top Related