T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI
İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
EVSEL KATI ATIK TOPLAMA VE TAŞIMA
İŞKOLUNDA ÇALIŞANLARIN İŞ SAĞLIĞI VE
GÜVENLİĞİ KOŞULLARININ İYİLEŞTİRİLMESİ
Cemal Burak YAŞAROĞLU
İSG Uzman Yardımcısı
05.05.2014
SUNUM İÇERİĞİ
Giriş ve Amaç
Genel Bilgiler
Bulgular
-Saha Araştırması
3T Risk Değerlendirmesi
Çalışanlara Yönelik Anket Çalışması
İş Kazası İstatistikleri
-İyi Uygulama Örnekleri
Öneriler
Sonuç ve Değerlendirme
Kaynaklar
2
GİRİŞ ve AMAÇ
Katı Atık:
Üreticisi tarafından atılmak istenen ve toplumun huzuru ile özellikle çevrenin korunması bakımından, düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken katı maddeler; katı atık olarak tanımlanmaktadır. Evsel katı atık (çöp) ise konutlardan atılan, tehlikeli ve zararlı katı atık kavramına girmeyen, bahçe, park ve piknik alanları gibi yerlerden gelen katı atıkları kapsamaktadır.
3
PEKİ GERÇEKTEN DURUM BÖYLE Mİ?
Dünya Bankasının 2005’de yayınladığı rapor; evsel katı atıkların içerisinde tehlikeli ve zararlı olarak nitelendirilecek atık türlerinin mevcut olduğunu göstermektedir.
4
Atık Kaynağı Tipik Atık Üreticisi Atık Türü
Evsel Müstakil ve Çok Aileli Konutlar
Yiyecek artığı, karton, plastik, tekstil, deri, bahçe artığı, ağaç, şişe, metal, kül, özel atık
(yığma atık, tüketici elektroniği, beyaz eşyalar, piller, yakıt, lastikler), evsel tehlikeli
atıklar
Endüstriyel Hafif ve Ağır İmalat, Fabrikasyon, İnşaat Alanı, Enerji Üretim Tesisleri, Kimya
Tesisleri
Temizlik atıkları, paketleme, yiyecek artığı, inşaat-yıkım malzemeleri, tehlikeli atıklar,
küller, özel atıklar
Ticari Mağazalar, Oteller, Restoranlar, Marketler, Ofis Binaları Kağıt, karton, plastik, tahta, yiyecek artığı, şişe, metal, özel atıklar, tehlikeli atıklar
Kurumsal Hastaneler, Okullar, Cezaevleri, Hükümet Binaları Kağıt, karton, plastik, tahta, yiyecek artığı, şişe, metal, özel atıklar, tehlikeli atıklar
Yapı-İnşaat-Yıkım Yeni İnşaat Alanları, Yol Bakım ve Onarımı, Restorasyon Alanları, Binaların Yıkımı Tahta, çelik, demir, beton, kum, çakıl vb.
Belediye Hizmetleri Sokak Temizleme, Çevre Düzenlemesi, Parklar, Plajlar, Diğer Rekreasyon Alanları,
Su ve Atık Su Arıtma Tesisleri
Yol süpürme, çevre düzenleme ve ağaç budama, park plaj ve diğer rekreasyon
alanlarından çıkan genel atıklar, su ve atık su arıtma tesislerinden çıkan çamur
Proses Ağır ve Hafif İmalat, Rafineriler, Kimyasal Tesisler, Enerji Üretim Tesisleri, Maden
Çıkarma ve İşleme Tesisleri
Endüstriyel proses atıkları, hurda malzemeleri, cüruf, proses atıkları, harman atığı,
üretim hatası ürünler
Kaynak: Dünya Bankası (2005)) 5
Dolayısıyla evsel katı atık toplama ve taşıma iş kolunda çalışanların karşılaşacağı risk ve tehlikeler artmaktadır.
6
AMAÇ:
Eldeki verileri değerlendirerek, mevcut riskleri ve ortaya çıkabilecek yeni riskleri belirleyerek, teknolojinin getirdiği imkanlardan da yararlanarak yeni bir yaklaşım ortaya koymaktır.
7
GENEL BİLGİLER
Türkiye’de ne yazık ki “atık bilinci” pek fazla gelişmiş değil.
Atık ve çevre bilincinin geliştirilerek, çöpe atılmasının önlenmesi yani kaynağında ayırma işlemi, öncelikle katı atıkları taşımak ve bertaraf etmek için yapılan masrafları azaltmakta ve bu bertaraf etme işleminin temininden önce çöplüklerde veya atık toplama işlerinde çalışan insanların sağlığı açısından çok büyük önem taşımaktadır.
8
İnsanlarımız çöpü kaynağında ayırmadığı gibi, evsel katı atık sınıfına girmeyen maddeleri de çöplerle birlikte depolamaktadır. Bu da çöplerin toplanması ve taşınmasında görevli çalışanlar için sağlık açısından çok büyük riskler ortaya çıkarmaktadır.
9
BULGULAR
SAHA ARAŞTIRMASI
3T Risk Değerlendirmesi:
3T RD Yöntemi modüler bir yapıya sahiptir. Her risk değerlendirmesinde kullanılması gereken 5 temel modülden oluşur.
10
3T Risk Değerlendirmesi:
Temel modüller şu şekildedir:
A. Kaza tehlikeleri
B. Çalışma ortamındaki fiziksel faktörler
C. Kimyasal ve biyolojik faktörler
D. İşin kas-iskelet sistemini zorlayıcı faktörleri
E. İşin psiko-sosyal faktörleri
11
3T Risk Değerlendirmesi:
Özel modüller şu şekildedir:
F. Genel trafikte araç kullanma
G. Makineler
H. İşyerinde güvenlik ve davranış kültürü
I. İş sağlığı hizmetleri
12
3T Risk Matrisi:
13
3T Risk Değerlendirmesi:
Her modülde belirlenen her bir risk için bir risk puanlaması yapılmalıdır. Risk Değerlendirmesi Matrisine göre her bir tehlike veya sorun için 1 ila 5 arası risk puanları belirlenmiştir. Risk puanı potansiyel şiddet ile kontrol önlemlerinin düzeyinin bir bileşkesidir.
14
3T Risk Değerlendirmesi:
15
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
4
4,5
5
A B C D E F G H I Tavan
Değer
4,4
3,3 3,7
4
2
4 3,6
3 3
5 Risk Modülleri Puan Grafiği
A. Kaza Tehlikeleri: (Risk Skoru: 4,4/5)
16
17
18
B. Çalışma Ortamındaki Fiziksel Tehlikeler:
(Risk Skoru: 3,3/5)
Titreşim
Termal konfor şartları
Gürültü
Aydınlatma
Kesici ve Delici Cisimler
Soğuk ve Sıcak Nesneler
20
C. Çalışma Ortamındaki Kimyasal ve Biyolojik Tehlikeler: (Risk Skoru: 3,7/5)
Hava kirliliği (toz, toprak, gaz, duman vs.)
Tehlikeli kimyasallar
Bulaşıcı hastalık tehlikesi
21
D. Kas İskelet Sistemine Baskı Faktörü:
(Risk Skoru: 4/5)
Ağır yük kaldırma, indirme
El ve kol ile tekrarlayan işler
Aracın arkasında durma pozisyonu
22
23
24
25
Yük kaldırma, indirme
NIOSH: Bir çöp toplayıcısı genellikle günde 4,7-11,2 ton aralığında bir çöpü elle kaldırır . 7 kg’lık bir çöp poşetini tutmak veya poşetle yürümek, omurganın L5/S1 kısmına 3240 ile 5200 N arasında bir kuvvet binmesine neden olmaktadır. 22 kg ile 60 kg arasında bir çöp bulunan konteyneri çekmek veya itmek, omurganın L5/S1 kısmına 1510 ile 2650 N arasında bir kuvvet binmesine neden olmaktadır. NIOSH, omurganın L5/S1 kısmına uygulanacak kuvvetin 3400 N’u geçmemesini tavsiye etmektedir.
26
27
E. Psiko-Sosyal Faktörler:
(Risk Skoru: 2/5)
Genel olarak gece geç saatlerde çalışılmaktadır.
Belirli süre zarfında işin tamamlanması gerekmektedir.
28
F. Genel Trafikte Araç Kullanma: (Risk Skoru: 4/5)
29
Çalışanlara Yönelik Anket Çalışması:
30
18
82
Satışlar
Şoför
Çöp Toplayıcı
Meslek Grubuna Göre Dağılım
31
57 29
14
Satışlar
İlkokul
Ortaokul
Lise
32
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
Evet Hayır
81
19
Seri 1
İşe Başlamadan Öce Tetanoz Aşısı Oldunuz
Mu?
33
11
7
11
4
Satışlar
İncinme/Burkulma
Kırık/Çatlak
Ezilme/Zedelenme
Kesilme/Delinme
Son 1 Yıl İçerisinde Geçirilen Yaralanma Çeşitlerine Göre
Dağılım
34
1
2
6
1
2
Satışlar
Cilt Rahatsızlıkları
Solunum SistemiRahatsızlıkları
Alerjiler
Sindirim SistemiRahatsızlıkları
Kas İskelet SistemiRahatsızlıkları
Son 1 Yıl İçerisinde Geçirilen Hastalık Çeşitlerine
Göre Dağılım
35
100%
9,80%
0%
96,30% 100%
0%
20%
40%
60%
80%
100%
120%
Eldiven SolunumKoruyucu
KulakKoruyucu
GüvenlikAyakkabısı
ReflektörYelek
Seri 1
Çöp Toplayıcılarında KKD Kullanım Oranları (82)
36
Lütfen aşağıdaki tehlike etmenleriyle karşılaşma sıklığınıza 0 ile 5 arası puan veriniz.
0 Hiç
1 Çok az
2 Az
3 Orta düzeyde
4 Oldukça
5 Büyük ölçüde
0 1 2 3 4 5
İş Esnasında Karşılaşılan Tehlike Etmenleri
Gürültüye maruz kalma sıklığı: O O O O O O
Titreşime maruz kalma sıklığı: O O O O O O
Yetersiz aydınlatma koşullarında çalışma sıklığı: O O O O O O
Sıcağa ve soğuğa maruz kalma sıklığı: O O O O O O
Ağır yük kaldırma işlerine maruz kalma sıklığı: O O O O O O
Egzoz gazı ve diğer gazlara maruz kalma sıklığı: O O O O O O
Toza maruz kalma sıklığı: O O O O O O
Kesici ve delici cisimlere maruz kalma sıklığı: O O O O O O
Hijyen atıklarından etkilenme sıklığı: O O O O O O
Yabani hayvan, haşerelerle karşılaşma sıklığı: O O O O O O
37
0
1
2
3
4
5
2,4 1,9
2,2
3,4 3,3
2,6
3,6 3,2
2,4 2
5 Seri 1
İş Esnasında Karşılaşılan Tehlike Etmenleri
38
0
1
2
3
4
5
2,5 2
2,3
3,6 3,9
2,9
4 3,9
2,8 2,4
5 Seri 1
İş Esnasında Karşılaşılan Tehlike Etmenleri (Çöp Toplayıcıları)
39
0
1
2
3
4
5
1,8 1,3
1,8 2,2
0,4
1,4 1,7
0,4 0,6
0,4
5 Seri 1
İş Esnasında Karşılaşılan Tehlike Etmenleri (Şoförler)
İş Kazası İstatistikleri:
40
GENEL VUCÜT
TRAVMASI
22%
KIRKLI ve / veya ÇIKIKLI TRAVMA
41%
KESİĞE BAĞLI TRAVMA
16%
EKLEM AĞRILARI 5%
YABANCI CİSİM GİRMESİ
7%
KİMYASAL
ZEHİRLENME
1%
SICAĞA BAĞLI
YANIKLAR -
FİZİKSEL
3%
KİMYASAL
YANIKLAR
5%
2013 yılı iş kazası verileri (Toplam iş kazası sayısı: 76)
İyi Uygulama Örnekleri:
Vakum Teknolojisi
Vakum teknolojili çöp toplama sistemi 41
İyi Uygulama Örnekleri:
Vakum Teknolojisi
Yeraltı depolama sistemi 42
İyi Uygulama Örnekleri:
Vakum Teknolojisi
Mobil çöp toplama sistemi 43
İyi Uygulama Örnekleri:
Otomatik Çöp Toplama Teknolojisi
Otomatik çöp toplama sistemi 44
İyi Uygulama Örnekleri:
Otomatik Çöp Toplama Teknolojisi
Daldırmalı çöp konteyneri sistemi 45
İyi Uygulama Örnekleri:
Çok Amaçlı Çöp Aracı (ÇAÇA)
Daldırmalı çöp konteyneri sistemi 46
Çok Amaçlı Çöp Aracı (ÇAÇA)
Daldırmalı çöp konteyneri sistemi 47
ÖNERİLER
İSG Açısından Getirilen Öneriler:
Elle kaldırma/taşıma
Çöp toplama araçları ve trafik
Gürültü ve titreşim
Aydınlatma
Termal konfor şartları
48
İSG Açısından Getirilen Öneriler:
Atık pil toplama kutuları
Atık pil toplama kutusu ve aracı
49
Bilinçlendirme Daha fazla atık kutusu
İSG Açısından Getirilen Öneriler:
Evsel tehlikeli kimyasallar
Toz ve hava kirleticileri
Kesici ve delici cisimler
Hayvanlar ve haşereler
50
İSG Açısından Getirilen Öneriler:
Tıbbi enjektörler
Güvenlik kilidi aktifleştirilmiş ucu kapalı enjektör
51
SONUÇ ve DEĞERLENDİRME
İyi uygulama örneklerinde gördüğümüz yeni teknolojilerin, çöp toplayıcıları için iş sağlığı ve güvenliği koşullarının iyileştirilmesi adına birçok risk etmenini ortadan kaldırması sebebiyle uygulanmasında çok büyük yararlar vardır.
52
SONUÇ ve DEĞERLENDİRME
Evsel katı atık toplama ve taşıma işkolunda çalışanların iş sağlığı ve güvenliği koşullarının iyileştirilmesi, teknolojideki ilerlemelerin, yeniliklerin getirdiği avantajlarla sağlanacağı gibi, vatandaşlarımızın kazanacağı atık bilinci ile de sağlanacaktır. Atık bilinci, öncelikli olarak, atık üretiminin azaltılması ve geri dönüşümün yaygınlaşması ile başlamalıdır.
53
SONUÇ ve DEĞERLENDİRME
Atık bilincinin bir diğer argümanı ise, atıkların türlerine göre depolanmasıdır. Her türlü atığı evsel atıklarla birlikte depolamamız, çöp toplayıcıları açısında ciddi problemler ortaya çıkarmaktadır.
Merkezi ve mahalli otoriteler, atık bilincinin yerleştirilmesi için çok daha fazla kampanya üretmeli, daha çok sayıda vatandaşımıza ulaşılmalıdır. Atık bilinci için ulusal kanallarda, özellikle akşam kuşağında bilgilendirme amaçlı yayınlar yapılmalıdır.
54
KAYNAKLAR • Katı Atıkların Kontrolü Yönetmeliği, Resmi Gazete: 14.03.1991 tarih ve 20814 sayı
• Solid Waste Management Health and Safety Risks: Epidemiology and Assessment to Support Risk Reduction, March 2000
• http://www.envac.us/BinaryLoader.axd?OwnerID=ac1a5922-55f7-483c-a22c-c58a30ab9dad&OwnerType=0&PropertyName=Files&FileName=Vacuum+technology.pdf&Attachment=True
• http://www.envacgroup.com/products_and_services/our_products/movac-the-3rd-generation-mobile-vacuum-system/technical_facts_movac
• http://www.envacgroup.com/references/search_references
• http://www.yenimahalle.bel.tr/Haber/yenimahalle-temizlikte-oncu/19655
55
TEŞEKKÜRLER…
56
Top Related