Eğitim Bilimleri
ÖĞRETİM İLKEve
YÖNTEMLERİ
Öncebiz sorduk
80 Soruda
SORU
2 10 8
kpss
64
Konu Anlatımı
Pratik Bilgiler
Sınavlara En Yakın Özgün Sorular ve Açıklamaları
Çıkmış Sorular ve Açıklamaları
GüncellenmişYeni
Baskı
Komisyon
KPSS ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ
ISBN 978-605-318-853-7
Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.
© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayım ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti. ne aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.
“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”
21. Baskı: 2017, Ankara
Yayın-Proje: Ümit DilaverDizgi-Grafik Tasarım: Gülnur Öcalan
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı
Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş.İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105
Yenimahalle/ANKARA(0312 394 55 91)
Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 26687
İletişim
Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]
SUNU
Değerli Öğretmen Adayları,
Bu kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Eğitim Bilimleri Testinde önemli bir yer tutan “Öğretim İlke ve Yöntemleri” kapsamındaki yaklaşık 21 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.
Kitap, sorulmuş ve sorulması olası soruların titizlikle incelenmesiyle meydana getirilmiş olup;
Eğitimle İlgili Temel Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri,
Öğretme-Öğrenme Yaklaşımları (Modelleri-Kuramları),
Öğretim Yöntemleri,
Öğretim Teknikleri,
Kavram Öğretimi,
Öğrenme Stratejileri, Öğrenme Stilleri ve Üst Düzey Zihinsel Beceriler
bölümlerinden oluşmaktadır.
Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alın-masına ve bilgilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim ve şekillerle somut-laştırılmasına ve tablolarda akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir.
Her ünitenin sonunda,
özet, çözümlü test, cevaplı test ve çıkmış sorulara;
yer verilmiştir.
Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen meslektaşlarımıza, PEGEM AKADEMİ yayınevi ve dershanesi çalışanları ile öğrencilerine teşekkürü bir borç biliriz.
Bu kitap, uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerile-riniz bu ürünün niteliğini daha da arttıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle [email protected] aracılığıyla paylaşınız.
Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar.
1. BÖLÜMEğitimle İlgili Temel
Kavramlar, Öğretim İlkeleri ve Öğretim Stratejileri
ÖĞRETME - ÖĞRENME SÜRECİNDE TEMEL KAVRAMLAR ����������������������������������������������������������� 4
1� Yaklaşım/Model ������������������������������������������������ 42� Strateji �������������������������������������������������������������� 43� Yöntem ������������������������������������������������������������� 44� Teknik ��������������������������������������������������������������� 45� Taktik ���������������������������������������������������������������� 4
ÖĞRETİM İLKELERİ ����������������������������������������������� 4
1� Hedefe Görelik (Amaca uygunluk) ������������������� 5
2� Öğrenciye Görelik (Çocuğa uygunluk) ������������� 5
3� Yaşama Yakınlık (Hayatilik) ������������������������������ 5
4� Somuttan Soyuta���������������������������������������������� 5
5� Bilinenden Bilinmeyene ������������������������������������ 6
6� Kolaydan Zora (Basitten Karmaşığa) ��������������� 6
7� Yakından Uzağa ����������������������������������������������� 7
8� Açıklık (Alenilik) ������������������������������������������������ 7
9� Etkin Katılım (Aktivite/İş) ���������������������������������� 8
10� Güncellik (Aktüalite) ��������������������������������������� 8
11� Ekonomiklik �������������������������������������������������� 10
12� Bütünlük ������������������������������������������������������� 10
13� Sosyallik ������������������������������������������������������� 10
14� Bilgi Ve Becerilerin Güvence Altına Alınması ������������������������������������������������������� 10
ÖĞRETİM STRATEJİLERİ ������������������������������������ 10
A� Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisi ������������������� 11
B� Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisi ��������������������� 12
C� Araştırma - İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisi ��������������������������������������������������������� 13
“FARKI NASIL BULDUM ?” SORULARININ ÇÖZÜMLERİ ����������������������������������������������������������18ÇÖZÜMLÜ TEST ����������������������������������������������������19ÇÖZÜMLER �����������������������������������������������������������25CEVAPLI TEST ������������������������������������������������������28ÇIKMIŞ SORULAR �������������������������������������������������32ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ �����������������������34
2. BÖLÜMÖğretim Yaklaşımları ve
Modelleri
YAPILANDIRMACILIK ������������������������������������������� 40ÇOKLU ZEK �������������������������������������������������������� 43PROJE TABANLI ÖĞRENME ������������������������������� 46PROBLEME DAYALI ÖĞRENME (PDÖ) �������������� 48AKTİF ÖĞRENME ������������������������������������������������� 50OKULDA ÖĞRENME �������������������������������������������� 51TAM ÖĞRENME ���������������������������������������������������� 53ETKİLİ ÖĞRETİM MODELİ ����������������������������������� 56TEMEL ÖĞRETME MODELİ ��������������������������������� 57İŞBİRLİĞİNE DAYALI ÖĞRETİM MODELİ ����������������������������������������������������������������� 58ÖĞRETİM DURUMLARI MODELİ ������������������������� 60BASAMAKLI ÖĞRETİM ���������������������������������������� 63KUANTUM ÖĞRENME ����������������������������������������� 64BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME �������������������������������� 65İNTERNET TABANLI ÖĞRENME ������������������������� 66UZAKTAN EĞİTİM ������������������������������������������������� 66HARMANLANMIŞ (KARMA) EĞİTİM �������������������� 67YAŞAM BOYU ÖĞRENME ����������������������������������� 67
ÇÖZÜMLÜ TEST ����������������������������������������������������68ÇÖZÜMLER �����������������������������������������������������������73CEVAPLI TEST ������������������������������������������������������75ÇIKMIŞ SORULAR �������������������������������������������������79ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ �����������������������85
İÇİNDEKİLER
vi
3. BÖLÜMÖğretim Yöntemleri
ANLATIM YÖNTEMİ ���������������������������������������������� 92ÖRNEK OLAY YÖNTEMİ �������������������������������������� 93PROBLEM ÇÖZME ����������������������������������������������� 95GÖSTERİP-YAPTIRMA ����������������������������������������� 96TARTIŞMA YÖNTEMİ ������������������������������������������� 97
1� Büyük Grup Tartışması����������������������������������� 98
2� Vızıltı Grupları ������������������������������������������������ 98
3� Zıt Panel ��������������������������������������������������������� 99
4� Kollegyum ������������������������������������������������������ 99
5� Münazara ����������������������������������������������������� 100
6� Panel ������������������������������������������������������������ 101
7� Forum ����������������������������������������������������������� 102
8� Sempozyum (Bilgi Şöleni) ���������������������������� 103
9� Seminer �������������������������������������������������������� 103
10� Sokrat Semineri������������������������������������������ 104
11� Sokratik Tartışma ���������������������������������������� 105
12� Fikir Taraması��������������������������������������������� 106
13� Açık Oturum ����������������������������������������������� 106
14� Çember Tartışma���������������������������������������� 107
15� Çalıştay (Workshop) ����������������������������������� 107
ÇÖZÜMLÜ TEST ������������������������������������������������� 110
ÇÖZÜMLER �������������������������������������������������������� 114
CEVAPLI TEST ��������������������������������������������������� 116
ÇIKMIŞ SORULAR ���������������������������������������������� 118
ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ �������������������� 121
4. BÖLÜMÖğretim Teknikleri
A� GRUPLA ÖĞRETİM TEKNİKLERİ������������������ 126
1� Beyin Fırtınası ���������������������������������������������� 126
2� Fikir Taraması����������������������������������������������� 128
3� Beyin Eseri ��������������������������������������������������� 128
4� Soru Cevap �������������������������������������������������� 1285� Mikro Öğretim����������������������������������������������� 1296� Ekiple Öğretim���������������������������������������������� 1307� Benzetim ����������������������������������������������������� 1308� Analoji ve Metafor ���������������������������������������� 1319� Sinektik �������������������������������������������������������� 13210� Argümantasyon ����������������������������������������� 13211� Kartopu ������������������������������������������������������� 13312� Altı Düşünce Şapkası ��������������������������������� 13313� Altı Uygulama Ayakkabısı �������������������������� 13414� Eğitsel Oyunlar ������������������������������������������� 13515� İstasyon ������������������������������������������������������ 13616� Gösteri (Demonstrasyon) ��������������������������� 136
17� Görüş Geliştirme ���������������������������������������� 137
18� Köşelenme ������������������������������������������������� 138
19� Konuşma Halkası ��������������������������������������� 138
20� Rol Oynama ����������������������������������������������� 139
21� Drama �������������������������������������������������������� 141
22� Tahmin Gözlem Açıklama (TGA Diyagramı) ����142
23� 5N 1K ��������������������������������������������������������� 142
24� Tarihsel Empati������������������������������������������� 143
25� Akrostiş ������������������������������������������������������ 143
26� Öykü Oluşturma/Tamamlama��������������������� 144
27� Arkası Yarın ������������������������������������������������ 144
28� Dedikodu ���������������������������������������������������� 144
29� Pazaryeri ���������������������������������������������������� 145
30� Akvaryum ��������������������������������������������������� 145
31� Philips 66���������������������������������������������������� 145B� BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ ��������������� 146
I� Programlı Öğretim ����������������������������������������� 146
II� Bilgisayar Destekli Öğretim �������������������������� 147
III� Bireyselleştirilmiş Öğretim (Keller Planı) ����� 149
Bireyselleştirilmiş Öğretim Teknikleri ���������� 149
IV� Bilişsel Çıraklık �������������������������������������������� 149
V� Tutor Destekli Eğitim ������������������������������������ 150
VI� Akran eğitimi ����������������������������������������������� 151
vii
C� SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ ��������������� 152
I� Gezi ��������������������������������������������������������������� 152
II� Gözlem ��������������������������������������������������������� 153
III� Görüşme ���������������������������������������������������� 153
IV� Sergi ������������������������������������������������������������ 154
V� Ev ödevi ������������������������������������������������������� 154ÖĞRETİM TEKNİKLERİNE YÖNELİK İPUÇLARI 156FARKI NASIL BULDUM SORULARININ ÇÖZÜMLERİ ��������������������������������������������������������162ÇÖZÜMLÜ TEST ��������������������������������������������������163ÇÖZÜMLER ���������������������������������������������������������168CEVAPLI TEST ����������������������������������������������������170ÇIKMIŞ SORULAR �����������������������������������������������177ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ ���������������������183
5. BÖLÜMKavram Öğretimi
OLGU KAVRAM VE İLKE İLİŞKİSİ ���������������������� 190KAVRAM ÖĞRETİMİ TEKNİKLERİ ��������������������� 191
I� KAVRAM HARİTALARI ��������������������������������� 191
Kavram Haritası Türleri ������������������������������� 192
1� Örümcek Ağı Harita ������������������������������� 192
2� Olaylar Zinciri ������������������������������������������ 192
3� Hiyerarşik Harita (Akış Şeması) ������������� 193II� ZİHİN HARİTALARI �������������������������������������� 194III� BİLGİ HARİTALARI ������������������������������������� 195IV� V- DİYAGRAMI �������������������������������������������� 197V� KAVRAM KARİKATÜRLERİ ������������������������� 197VI� KAVRAM KARGAŞASI YARATMA TEKNİĞİ 199VII� KAVRAM AĞI (Semantik Ağ) ��������������������� 199VIII� BALIK KILÇIĞI ������������������������������������������ 200IX� ANLAM ÇÖZÜMLEME TABLOSU �������������� 202X� YAPILANDIRILMIŞ GRİD ���������������������������� 204XI� KAVRAMSAL DEĞİŞİM METİNLERİ ���������� 205XII� İKİ AŞAMALI TEŞHİS TESTLERİ�������������� 206XIII� TEKZİP (ÇÜRÜTME) METİNLERİ ������������ 207XIV� KELİME İLİŞKİLENDİRME TESTLERİ (KİT) 208XV� TANILAYICI DALLANMIŞ AĞAÇ (TDA) ���� 208XVI� ÇALIŞMA YAPRAKLARI �������������������������� 209XVII� ÖĞRETİM YAPRAKLARI ������������������������ 211
KAVRAM ÖĞRETİM TEKNİKLERİNE YÖNELİK İPUÇLARI �������������������������������������������������������������212
FARKI NASIL BULDUM SORULARININ ÇÖZÜMLERİ ��������������������������������������������������������216
ÇÖZÜMLÜ TEST ��������������������������������������������������217
ÇÖZÜMLER ���������������������������������������������������������220
CEVAPLI TEST ����������������������������������������������������222
ÇIKMIŞ SORULAR �����������������������������������������������225
ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ ���������������������227
6. BÖLÜMÖğrenme Stilleri ve Üst
Düzey Düşünme Becerileri
A� ÖĞRENME STRATEJİLERİ ���������������������������� 232B� ÖĞRENME STİLLERİ ������������������������������������� 233
I� Yaşantı Temelli Öğrenme Modeli (Kolb) �������� 235
II� Dunn Ve Dunn Öğrenme Stilleri Modeli ������� 237
III� Gregorc Öğrenme Stilleri Modeli ���������������� 238C� ÜST DÜZEY DÜŞÜNME BECERİLERİ ���������� 239
IV� Eleştirel Düşünme ��������������������������������������� 239
V� Yaratıcı Düşünme���������������������������������������� 240
VI� Yansıtıcı düşünme ������������������������������������� 242
VII� Metabilişsel Düşünme�������������������������������� 243
VIII� Bilimsel Düşünme Becerileri ��������������������� 244
IX� Yakınsak ve Iraksak Düşünme Becerileri ��� 247
X� Yanal Düşünme ������������������������������������������� 247
XI� Analitik Düşünme ���������������������������������������� 247
BÖLÜME YÖNELİK İPUÇLARI ����������������������������248
FARKI NASIL BULDUM SORULARININ ÇÖZÜMLERİ ��������������������������������������������������������251ÇÖZÜMLÜ TEST ��������������������������������������������������252ÇÖZÜMLER ���������������������������������������������������������255CEVAPLI TEST ����������������������������������������������������257ÇIKMIŞ SORULAR �����������������������������������������������259ÇIKMIŞ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ ���������������������260
KAYNAKÇA ����������������������������������������������������������261
EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR, ÖĞRETİM İLKELERİ VE ÖĞRETİM STRATEJİLERİ
➢ EĞİTİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR
➢ ÖĞRETİM İLKELERİ
➢ ÖĞRETİM STRATEJİLERİ
“Ne kadar bilirsen bil, anlatabildiklerin karşındakinin anlayabileceği kadardır.”MEVLÂNÂ
20152016
2017
2012
2011
2010
2010-2
2009
2008
2007
2006
20052
2
3
2
1
1
2
2
2
22
2
4
32013
2014
KAVRAM HARİTASI
Strateji
Taktik
Yöntem
Teknik
Yaklaşım/Model
Temel Kavramlar
Öğrenciye Görelik
Bilinenden Bilinmeyene
Bilgi ve Becerinin Güvence
Altına Alınması
Somuttan Soyuta
Yakından Uzağa
Kolaydan Zora
Açıklık
EkonomiklikGüncellik (Aktüalite)
Bütünlük
Etkin Katılım
Sosyallik
Hedefe Uygunluk
Hayatilik (Yaşama Yakınlık)
Öğretim İlkeleri
Sunuş (Ausubel)
Buluş (Bruner)
Araştırma-İnceleme(John Dewey)
Öğretim Stratejileri
Bölüm Öncesi
Bu bölümde öğrenme-öğretme sürecinde kullanılan
yaklaşım, strateji, yöntem, teknik ve taktik gibi temel
kavramların, öğretim ilkeleri ve öğretim stratejileri-
nin öğretimi amaçlanmıştır. Öğretim ilkeleri “hedef
ve kazanımlara ulaştıran, doğruluğu bilimsel olarak
kanıtlanmış, her yaş ve düzey için genel kabul görmüş
öğretim sürecini düzenleme uygulamaları” olarak
tanımlanmaktadır. Bu özellikleri açısından hemen
hemen her yıl bu konudan soru gelmektedir. Öğretim
ilkeleri ile ilgili sorular genellikle öğrenme-öğretme
sürecinde yapılan uygulama örneklerinden sorulmak-
tadır. Öğretim stratejileri hedef ve kazanımlara ulaş-
mada kullanılan en genel yol alarak açıklanmaktadır.
Ayrıca öğretim stratejisi, seçilecek öğretim yöntem
ve tekniklerin belirlenmesinde etkili rol oynayan genel
bir belirleyicidir. Bu konudan da hemen hemen her yıl
soru gelmektedir. Öğretim stratejileriyle ilgili sorular
ağırlıklı olarak stratejilerin uygulanış adımlarından
gelmektedir. Bu yüzden öğretim stratejilerinin nasıl
uygulandığını bilmek önemlidir.
Abaküsle öğrenir bizim ülkenin çocukları sayma sayılarını, basit toplama ve çıkarma işlem-
lerini. Köylük yerde çocukların abaküsü olmaz sanmayın. Nohut, fasulye, fındık. Yapılan
tarıma göre değişse de buralarda organik abaküs kullanılır anlayacağınız. Çünkü ilkokul
birinci sınıf çocukları somut işlemler dönemindedir. Önce somut, sonra soyut öğrenme-
yi tercih ederler; ki eğitimde çocukların düzeyi, ilgisi, yeteneği ve ihtiyaçlarıdır asıl olan.
Bildiklerinden başlarsanız öğretmeye güven kazanıp bilmediklerini daha rahat öğrenirler.
Yakından başlarsın gezmeye, görmeye, öğrenmeye ve sevmeye. Sonra sıra uzaklara gelir.
Uzakları bilmek için önce yakını görmek gerekir neticede. Her insan kolay işleri yapar ve
yapmak başarma duygusu oluşturur. Bu yüzden zordan öğretmeye başlamaz öğretmenler.
Hiç bilgisi olmayana bir şeyleri buldurmak zordur aslında. Şarkıda dediği gibi “öğretmen
öğretir alfabeyi” ve birçok başka bilgiyi. Bunu yaparken örnekler verir, anlaşılır dilde konu-
şur. Bir bilgiyi sunarken açık ve anlaşılır olmak önemlidir. Yoksa senin anlattığın değildir
mühim olan, karşındakinin ne anladığıdır. Eğitimde bazen sezgisel yollarla ulaşır çocuklar
neticeye kimi zaman da bilimsel yollarla. Yani bazen sezerek bulurlar bazen de araştırarak.
Buluş yoluyla öğrenmede sezgisel yolla çözülecek problemler vardır, araştırma inceleme
de bilimsel yolla çözülecek problemler. Sunuş yolunda ise “no problem.” Ama nasıl öğre-
tirse öğretsin öğretmen, öğrencileri dersin işlenişine dâhil etmelidir. Planlı çalışmayı ve en
kısa zamanda az para harcayarak hedefe ulaşma becerisi kazandırılmalıdır çocuklara. Sa-
dece zihne değil, çocukların tüm yönlerinin gelişimine odaklanmalıdır öğretmenler. Güncel
bilgilerle olup bitenin farkına vardırılmalıdır çocuklar. Bihaber yaşamak iyi değildir çünkü
eğitim hayatın ta kendisidir. Gerçek yaşamda ne kadar işe yararsa öğrenilenler o kadar
işlevsel olur.
YAŞAMDAN
TEMEL KAVRAMLAR, ÖĞRETİM İLKELERİ ve
ÖĞRETİM STRATEJİLERİ
1. BÖLÜM
4
ÖĞRETME-ÖĞRENME SÜRECİNDE
TEMEL KAVRAMLAR
1. Yaklaşım/Model: Öğretimin temelini oluşturan temel felsefeyi açıklayan genel bir bakış açısıdır. Yaklaşım/model öğretimin nasıl olması gerektiği hakkında öğrenme kuramlarını temele alarak ge-nel görüş bildirir. Öğretim yaklaşımlarının sayısı oldukça fazladır. Örneğin; yapılandırmacılık, tam öğrenme, işbirliğine dayalı öğrenme ve yaşam boyu öğrenme birer yaklaşımdır.
2. Strateji: Amaçlara ulaşmayı sağlayan ve öğren-me ve öğretim yönteminin seçimine yön veren genel bir plan ve tasarımdır. Öğretim stratejisi bir yandan işlenecek dersin genel bir çerçevesini çi-zerken bir yandan da ders esnasında öğretmen ve öğrencilerin rollerini belirler. Öğretim stratejileri üç tanedir; Sunuş yoluyla öğretim, buluş yoluyla öğretim ve araştırma-inceleme yoluyla öğretim.
3. Yöntem: Amaçlara ulaşmak için bilinçli olarak se-çilen ve izlenen düzenli yoldur. Öğrenme ünitesi-nin hedeflerini gerçekleştirmek amacıyla öğretim stratejisine uygun şekilde kullanılan bir öğretme yoludur. Öğretim yöntemleri beş tanedir: Anlatım, tartışma, örnek olay, problem çözme ve gösterip-yaptırma.
4. Teknik: Bir öğretme yöntemini uygulamaya koy-ma biçimi ya da sınıf içinde yapılan işlemlerin bütünüdür. Teknikler, öğretme biçimini ve yönte-mini uygulamaktır. Öğretim tekniklerinin sayısı çok fazladır. Çünkü dersi farklı tekniklerle işlemek önemlidir. Örneğin; istasyon, soru-cevap, görüş geliştirme, drama, benzetim ve beyin fırtınası bi-rer tekniktir.
5. Taktik: Sınıfta belirli bir konu işlenirken geçen bir kavram ya da ilkenin ne olduğuna ilişkin sorulan soruyu yanıtlarken seçilen kısa yoldur. Çevre ko-şulları üzerine kurulmuş planlı, ayrıntılı ve özel bir eylem planıdır. Örneğin, öğrencilerinin düşünme becerilerini geliştirmek isteyen bir öğretmenin be-yin fırtınası, görüş geliştirme ve altı şapkalı düşün-me gibi teknikleri kullanmaya karar vermesi birer taktiktir. Seçilen taktikler öğretmenden öğretmene farklılık gösterebilir.
KPSS’de Çıkmış SoruBir dersin;• genel çerçevesinin çizilmesinde,
• öğrenci ve öğretmen rollerinin belirlenmesinde
• amacın gerçekleştirilmesine yönelik işlemlerin belir-lenmesinde
aşağıdakilerden hangisi temel belirleyicidir?A) Değerlendirmenin amacıB) Dersin gün içindeki saatiC) Okulun sosyoekonomik şartlarıD) Öğretim stratejisiE) Yıllık çalışma planı
Çözüm: Öğretim stratejisi, dersin kazanımlarına ulaşmak için izlenen genel yoldur. Yani o günkü ders ya da ders saatlerinin işlenişindeki genel çerçeveyi belirler. Ayrıca öğ-retim stratejisi, öğretmen ve öğrencilerin dersteki rollerini belirler. Örneğin sunuş yolu stratejisinde öğretmen aktif, or-ganize edici ve aktarıcı, öğrenciler alıcı rolündeyken, buluş yolu stratejisinde öğretmen rehber, öğrenciler aktif öğrenici rolündedir. Tüm bunlarla birlikte öğretim stratejisi, amacın gerçekleştirilmesine yönelik yöntem, teknik ve araç-gereç-lerin belirlenmesine yön verir. Örneğin sunuş yolu stratejisi kullanılacaksa beraberinde anlatım yöntemi, soru-cevap tekniği ve kavram haritası kullanılabilir. Cevap D
ÖĞRETİM İLKELERİ
Öğretim ilkeleri “hedef ve kazanımlara ulaştıran, doğ-ruluğu bilimsel olarak kanıtlanmış, her yaş ve düzey için genel kabul görmüş öğretim sürecini düzenleme uygulamalarıdır.” Öğretim ilkeleri içeriğin ve ders kitaplarının düzenlenmesinde, öğrenme-öğretme sürecinin planlanması, uygulanması ve değerlendi-rilmesinde önemli rol oynar. Başlıca öğretim ilkeleri şunlardır;
Hedefe görelik (Amaca uygunluk) Öğrenciye görelik (Çocuğa uygunluk) Yaşama yakınlık (Hayatilik) Somuttan soyuta Bilinenden bilinmeyene Kolaydan zora (Basitten karmaşığa) Yakından uzağa Açıklık (Alenilik) Etkin katılım (Aktivite/İş) Güncellik (Aktüalite) Ekonomiklik Bütünlük Sosyallik Bilgi ve becerinin güvence altına alınması
5
1. Hedefe Görelik (Amaca uygunluk)
Eğitimin temel gayesi bireyde istendik davranış değişiklikleri oluşturarak hedeflere ulaşmaktır. Hedeflere ulaşmak için amaca hizmet eden ve hedefe ulaşmayı kolaylaştıran uygulamalar dü-zenlenmelidir. Derste ulaşılacak kazanımlar doğ-rultusunda öğrenme-öğretme sürecinin yapılandı-rılmasına hedefe görelik denir. Bu yüzden hedefe uygun düzenlemeler yapmak için öğretmenler ön-celikle hedefin hangi alanda olduğunu (bilişsel, duyuşsal, devinişsel) belirlemeli sonrasında ise hedefin hangi düzeyde olduğunu saptamalı ve buna uygun yöntem/teknikler seçmelidir.
“Denge hareketleri yapar” kazanımı deviniş-sel alanda bir kazanımdır. Dolayısıyla daha çok bilişsel alanda etkili olan anlatım yönte-mi ve hem bilişsel hem de duyuşsal alanda etkili olan tartışma yöntemi bu kazanım için uygun değildir. Öğretmen bu kazanım için devinişsel alanda etkili olan gösterip-yaptır-ma yöntemini seçmelidir.
Görüldüğü gibi hedefe görelik sorularında dikkat edilmesi gereken hedefle, öğretim süreci arasın-daki uyumluluk düzeyidir.
2. Öğrenciye Görelik (Çocuğa uygunluk)Öğretmenlerin öğrenme-öğretme sürecini düzen-lerken öğrencilerin gelişim düzeyi, hazırbulunuş-luğu, ihtiyaç, ilgi, yetenek, beklenti ve bireysel farklılıklarını dikkate alması, öğrenciye görelik il-kesidir. Bu yüzden farklı eğitim düzeylerinde farklı süreçler düzenlenir. Çağdaş eğitim kuramlarına ve programlarına göre öğrenci öğrenme-öğretme sürecinin merkezinde yer almalı, öğretmen öğren-cilere rehberlik etmelidir.
Okul öncesi eğitim çocukları “işlem önce-si dönemde” oldukları için programda dört işlem becerisi ile çözülebilen problemlere yer verilmemesi öğrenciye görelik ilkesi ile ilgilidir ya da okul öncesi dönemde anlatım yöntemi kullanmak yerine oyuna dayalı et-kinliklerle sürecin işlenmesi öğrenci görelik ilkesinin gereğidir. Çünkü bu dönemdeki ço-cuklar dinleyerek öğrenmek yerine yaparak-yaşayarak öğrenme eğilimindedir.
UNUTMA
3. Yaşama Yakınlık (Hayatilik)
Yaşama yakınlık ilkesi, okulda verilen eğitimin gerçek hayatla ilişkilendirilmesi veya gerçek ya-şamda işlevsel olması, işe yaraması anlamına gelmektedir. Bireye ihtiyaç duyduğu gerekli bilgi-lerin öğretilmesi hayatilik ilkesi ile ilgilidir.
Toplama ve çıkarma işlemini öğrenen ço-cuklara performans görevi olarak ebeveyn-leri ile birlikte gittikleri bir markette alışverişi yapma, alınanları hesaplama, ödeme yap-ma ve para üstü alıp-verme ödevinin veril-mesi okulda öğrenilenlerin gerçek yaşamla ilişkilendirilmesine yönelik uygulamalardır.
UNUTMA
4. Somuttan Soyuta
Somuttan soyuta ilkesi, bilgilerin öncelikle çok sa-yıda (özellikle de dokunma duyusu) duyu organı-nı harekete geçirecek şekilde somut, sonrasında soyut olarak öğretilmesidir. Piaget’in zihinsel ge-lişim dönemleri dikkate alındığında işlem öncesi dönem (okul öncesi) ve somut işlemler dönemi (il-kokul) öğrencileri için soyut kavramlar çok anlamlı değildir. Yine Edgar Dale’nin yaşantı konisi dik-kate alındığında çok sayıda duyu organına hitap eden somut öğrenmeler daha kalıcıdır. Dale’ye göre öğrenme somuttan soyuta ve basitten kar-maşığa doğru düzenlenmelidir. Öğrenme-öğret-me sürecini somutlaştırmak için gerçek nesneler, numuneler, modeller, maketler, eşyalar ve nesne-ler kullanılabilir.
Top Related