BURGERBAAN
2
‘Als je een schip wilt bouwen, roep dan geen mannen bij elkaar
om hout te verzamelen, het werk te verdelen en orders te geven.
In plaats daarvan, leer hen te verlangen
naar de enorme eindeloze zee.’
Antoine de Saint-Exupéry
Frans schrijver 1900-1944
3
BURGERBAAN GEMEENSCHAPSWERK IN DE NIEUWE SAMENLEVING
AUTEUR: FRANS VRIJMOED
REDACTIE: FRANS VRIJMOED EN KEES VAN SEUREN
WWW.BURGERBAAN.NL
2016
4
COLOFON
© 2016 Ten Roles, Almere, www.burgerbaan.nl, Alle rechten voorbehouden.
Auteur: Frans Vrijmoed
Redactie: Marcelle de Vries, Kees van Seuren, Frans Vrijmoed
Beeld en Layout: Kees van Seuren
Omslagontwerp: Kees van Seuren
Uitgever: Platform Burgerbaan
Distributie: Lulu
Deze uitgave werd met zorg samengesteld. De juistheid van de gegevens is mede afhankelijk
van informatie die door derden is verstrekt.
Indien die informatie onjuistheden blijkt te bevatten aanvaarden Platform Burgerbaan en
medewerkers aan dit boekje daarvoor geen enkele aansprakelijkheid.
Niets van deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar worden gemaakt door
middel van druk, fotokopie, microfilm of andere wijze zonder voorafgaande schriftelijke
toestemming van Platform Burgerbaan.
Contact: [email protected].
Mocht de lezer dit boek op informele wijze hebben verkregen, dan nodigen wij hem of haar
van harte uit om een vrijwillige donatie van €5 te doen op http://www.burgerbaan.nl/word-
donateur/.
5
VOORWOORD
Dit boekje gaat over een andere manier van kijken. Kijken naar hoe de samenleving als een
gemeenschap van mensen zichzelf in stand kan houden in een tijd van ingrijpende
verandering. Het is een oproep om daarbij een antwoord te vinden op de volgende vraag en
deze uit te werken:
Hoe zou gemeenschapswerk in de samenleving kunnen worden uitgevoerd op een
structurele, professionele manier, die financieel beloond wordt?
Wie in dit boekje een volledig uitgewerkt model zoekt met wetenschappelijk verantwoorde
onderbouwing is te snel. Het boekje is een basis, een aanzet tot meer. Ik houd hier een stevig
doordacht pleidooi voor de introductie van de burgerbaan om de samenleving duurzaam
overeind te houden met ruime mogelijkheid voor burgers om individueel gelukkig te zijn.
Dit schrijven is een reis langs de weg van gemeenschapswerk op weg naar een model om dat
werk structureel betaald mogelijk te maken.
Het is een uitnodiging om anders te kijken naar gemeenschapswerk omdat andere tijden dit
noodzakelijk maken. Tot slot ben ik heel optimistisch. Wat ik beschrijf is zeer goed en snel te
realiseren als we de kijk met elkaar delen.
WELKOM IN DE WERELD VAN DE BURGERBAAN.
6
INHOUDSOPGAVE
COLOFON ................................................................................................................. 4
VOORWOORD ......................................................................................................... 5
INHOUDSOPGAVE ................................................................................................. 6
1. INTRODUCTIE .................................................................................................... 7
2. VAN VRIJWILLIGERSWERK NAAR BURGERWERK ................................ 11
3. WERK EN INKOMEN...................................................................................... 13
4. GEVOLGEN VOOR SAMENLEVING EN INDIVIDU ................................. 22
5. UITDAGING EN PROGNOSE ........................................................................ 26
6. MOGELIJKE OPLOSSINGEN ........................................................................ 27
7. BURGERBAAN EN BURGERLOON ............................................................. 32
8. ASPECTEN EN OPBRENGSTEN .................................................................. 36
9. BELANGHEBBENDEN .................................................................................... 43
10. BURGERWERKGEVER EN BURGERWERKNEMER ............................. 46
11. FINANCIERING EN FASERING.................................................................. 50
12. KANSEN EN BEDREIGINGEN .................................................................... 53
13. DRAAGVLAK .................................................................................................. 55
14. MENSENRECHTEN 25 en 23 .................................................................... 58
15. PLATFORM BURGERBAAN ...................................................................... 61
Bijlage A. Burgerbaanproces .......................................................................... 66
Bijlage B. Begrippen ......................................................................................... 68
Bijlage C. Politieke raakvlakken met Burgerbaan.................................... 70
7
1. INTRODUCTIE
VERANDERINGEN OP DE ARBEIDSMARKT
De wereld waarin we leven verandert ingrijpend en snel. Dit geeft veel
onzekerheid maar biedt ook mogelijkheden voor de ontwikkeling van een
betere samenleving voor iedereen.
Op de arbeidsmarkt vinden fundamentele, grootschalige en structurele
verschuivingen plaats. De grootste veranderingen zijn de vervanging van
mensenwerk door geautomatiseerd werk en de globalisering, mede
waardoor onze traditionele verhouding tussen werk en inkomen moet
worden herzien.
Er moet een fundamentele herziening van betaald werk plaatsvinden, ten
dienste van de hele samenleving. In het bijzonder spreken we in dit verband
over de realisering van betaald gemeenschapswerk. Benutten we de kans
dan kan gemeenschapswerk weer volop worden gedaan en tegelijk
werkloosheid sterk worden teruggedrongen. Doen we dat niet dan dreigt
verdere ontwrichting van de samenleving.
Scheuren zijn namelijk al te al te zien: afnemend vertrouwen van burgers in
de overheid en hun eigen toekomst; opkomst van extreme of
ondemocratische opvattingen; intolerantie tussen bevolkingsgroepen.
Tegelijk zien we aan de positieve kant een verandering van traditioneel
ondernemen naar maatschappelijk verantwoord ondernemen en vervolgens
naar maatschappelijk verbeterend ondernemen (‘the purpose economy’).
We gaan in dit boekje uit van het positieve maar sluiten onze ogen niet
voor het negatieve. Waar gaat het nu precies om?
8
DE VRAAG NAAR GEMEENSCHAPSWERK
In onze huidige samenleving neemt de vraag naar gemeenschapswerk toe.
Dit komt onder andere doordat het aantal mensen met behoefte aan
ondersteuning toeneemt en organisaties taken afstoten of omzetten in
vrijwilligerswerk (zij verschuiven hiermee de verantwoordelijkheid naar de
gemeenschap).
Er is weliswaar een overvloed aan mensen die zich graag voor de
gemeenschap wil inzetten maar men is beperkt in de mogelijkheden door
tijdgebrek of andere verplichtingen. Wij spreken in dit boekje over
werkloos, maar bedoelen dan baanloos, omdat naar ons inzicht mensen
zonder baan niet nietsdoen. Zij zijn vaak minstens zo druk bezig met het
dagelijkse (over)leven als mensen met een baan.
Er is verhoudingsgewijs steeds minder betaald werk, onder andere door
automatisering en verplaatsing van werk naar landen met lagere lonen. Ook
wordt werk steeds lager betaald als gevolg van het overschot aan
baanzoekenden. (Denk in dit verband ook aan de grootschalige toestroom
van stagiaires, jongeren met jeugdloon, gepensioneerden en buitenlandse
werknemers, die minder dan het minimumloon ontvangen en anderen
onbedoeld verdringen van de arbeidsmarkt.)
OPLOSSING
Platform Burgerbaan stelt een structurele oplossing voor om zoveel
mogelijk gemeenschapswerk uitgevoerd te krijgen, tegen een fatsoenlijke
beloning. Betaald gemeenschapswerk noemen wij burgerwerk.
Veel gemeenschapswerk wordt nu als vrijwilligerswerk gedaan of wordt
niet gedaan. Het Platform zou willen dat dat gemeenschapswerk structureel
wordt omgezet in burgerwerk. De beloning ervoor noemen we het
Burgerloon. Deze oplossing heeft vele positieve neveneffecten die weer
oplossingen zijn voor andere vraagstukken van sociaal-maatschappelijke en
politieke aard.
9
We starten dit boekje met een verkenning, vervolgen met de voorgestelde
oplossing en werken daarna de details verder uit. In de afsluiting
verduidelijken we hoe de oplossing praktisch en beheerst tot stand kan
worden gebracht. Platform Burgerbaan werkt aan een zo breed mogelijk
draagvlak en inbreng daaruit om waar nodig en mogelijk tot verbeteringen
te komen van het voorstel.
BEHOEFTEN
De samenleving, burgerwerkgevers en burgers hebben de behoefte om
gemeenschapswerk professioneel uitgevoerd te krijgen. Burgerwerkgevers
hebben echter niet genoeg middelen om deskundige medewerkers in dienst
te nemen. Veel burgers willen dit werk graag doen maar hebben natuurlijk
inkomen nodig uit werk of uitkering. Behoefte is er meer dan genoeg.
ROL VAN DE RIJKSOVERHEID
De Rijksoverheid kan via een Burgerwerk Compensatie Regeling (BCR) een
compensatieregeling voor burgerwerk instellen.
Een burger met bijvoorbeeld een bijstandsuitkering zou dan van de
burgerwerkgever een burgerloon ontvangen, waarna zijn bijstandsuitkering
kan vervallen omdat hij werk heeft.
De Rijksoverheid maakt met de BCR betaald gemeenschapswerk in het hele
land mogelijk en besteedt het toezicht op correcte naleving uit aan
gemeenten.
Voor dit toezicht ontwikkelt de Rijksoverheid een reglement waaraan door
gemeenten en burgerwerkgevers moet worden voldaan. Het reglement
beschrijft ook de voorwaarden die burgerwerkgevers moeten stellen aan
burgerwerknemers.
10
ROL VAN DE GEMEENTE
Het toezicht door de gemeente bestaat uit het informeren van de
Rijksoverheid over lokale burgerwerkgevers en burgerwerknemers, en over
de naleving van het regelement.
Uitgangspunt bij onze oplossing is dat de overheid zich zo min mogelijk
bemoeit met vraag en aanbod van burgerwerk, maar juist door slimme
financiering door het rijk en stevig toezicht door de gemeente een
sleutelrol vervult om het burgerwerk mogelijk te maken.
11
2. VAN VRIJWILLIGERSWERK NAAR BURGERWERK
VERANDERING
Vrijwilligerswerk is een vertrouwd begrip. Inhoudelijk is vrijwilligerswerk
aan ingrijpende verandering onderhevig. Er is een toename van werk dat
niet meer door betaalde krachten maar door vrijwilligers moet worden
gedaan. Niet zelden gaat het samen met een verschuiving van
verantwoordelijkheden naar particulieren. Een gevolg is dat steeds meer
onmisbaar werk helemaal niet meer wordt gedaan of vrijblijvend.
Om het onderscheid met vrijwilligerswerk duidelijk te maken voeren we in
dit boekje het begrip Burgerwerk in. Hieronder verstaan we
gemeenschapswerk uitgevoerd door burgerwerkgevers in de vorm van
burgerbanen. De burgerwerknemers die dit werk voor deze organisaties
doen krijgen daarvoor een burgerloon. De burgerwerkgevers krijgen dit
burgerloon vergoed door het Rijk. Deze vergoeding is namens de
samenleving die in zijn geheel baat heeft bij burgerwerk.
Voorbeelden van burgerwerk (zoals voor Algemeen Nut Beogende
Instellingen, afgekort ANBI’s, waarvan Nederland er ruim 52.000 heeft) zijn::
Begeleiding van allochtonen die tijdelijk of permanent instromen in
Nederland;
Werk (zorg) voor kwetsbare medeburgers, jonge kinderen,
bejaarden, zieken, gevangenen en eenzamen;
Hulp aan medeburgers met een maatschappelijke uitdaging zoals
een leerachterstand of moeite met de bureaucratie;
Werk (zorg) in inloophuis, ziekenhuis, huis van bewaring,
kerkcentrum en zo meer;
Werk voor organisaties zoals een buurtwacht, brandweer,
milieuorganisaties, artsen zonder grenzen, politieke partijen;
Gemeenschapswerk in organisaties zoals een geestelijk adviseur bij
de politie, EHBO bij evenementen en zo meer.
12
PROFESSIONALITEIT EN VERANTWOORDELIJKHEID
Let wel, de burgerwerknemer is in zijn Burgerbaan professioneel aan het
werk, en het werk wat hij/zij doet moet voldoen aan de kwaliteitseisen van
de burgerwerkgever. Volgens afspraak met de Rijksoverheid borgt de
burgerwerkgever de kwaliteit van burgerwerk naar haar clienten.
BURGERWERK ALS ECONOMISCHE MOTOR
Traditioneel is productiewerk de financiële motor geweest van onze
samenleving. Deze motor was lange tijd krachtig genoeg om het meeste
vrijwilligerswerk te kunnen bekostigen. In dit boek bespreken we hoe dat
verandert en waarom veel vrijwilligerswerk burgerwerk moet worden.
Vrijwilligerswerk, en straks ook burgerwerk, is altijd al nodig geweest voor
het goed functioneren van de samenleving. We durven te stellen dat
vrijwilligerswerk en burgerwerk zelfs voorkomen dat de samenleving
sociaal ontwricht raakt door de gevolgen van gemeenschapswerk dat blijft
liggen.
Burgerwerk is ook een duurzame en krachtige nieuwe motor voor de
economie met een eigen financieringsmodel voor het nodige
gemeenschapswerk. De motor ontstaat omdat burgerwerknemers kunnen
rekenen op een vast burgerloon en dit loon daardoor geruster kunnen
uitgeven.
13
3. WERK EN INKOMEN
UITGANGSPUNTEN
Op dit moment van schrijven, in 2016, is het uitgangspunt dat burgers
direct of indirect een betaalde baan nodig hebben om in het
levensonderhoud te kunnen voorzien. Misschien komt er eens een
basisinkomen voor deze zekerheid, maar ook dan is de Burgerbaan nog
steeds nuttig om het gemeenschapswerk professioneel uitgevoerd te
krijgen.
Op dit moment is het nog zo dat vrijwilligers gemeenschapswerk uit eigen
zak moeten betalen.
VERANDERINGEN
De gemiddelde levensverwachting loopt verder op. Door de overheid
worden alvast drastische financiële maatregelen genomen om de door de
vergrijzing ontstane kosten te kunnen opvangen. Tegelijkertijd wordt
structureel de pensioengrens steeds verder opgeschoven.
Automatisering wordt gestimuleerd om de 24-uurs economie mogelijk te
maken, het tweeverdieners-model wordt praktisch als norm gehanteerd, en
buitenlandse werknemers worden verwelkomd. Tegelijk wordt veel betaald
werk wereldwijd verplaatst naar gebieden met lagere lonen en soepelere
arbeidsvoorwaarden.
De jeugd wordt grootschalig ingezet tegen betaling van het
minimumjeugdloon of stagevergoeding en werkgevers worden
gestimuleerd om gepensioneerden te laten doorwerken na hun pensioen.
NB. De verwachting van deskundigen is dat de komende jaren de
automatisering/robotisering van arbeid een steeds grotere vlucht zal nemen
en dat er alleen al in Nederland de komende 10 jaar 1 tot 2 miljoen
werkzoekenden bij komen. Volgens een studie uitgevoerd door Carl
Benedickt Frey en Michael A. Osborne, onderzoekers van Harvard, kan
14
binnen 20 jaar 47 procent van het werk worden vervangen door computers.
(www.oxfordmartin.ox.ac.uk/downloads/academic/The_Future_of_Employment.p
df)
Het is uit sociaal, economisch en moreel oogpunt onacceptabel wanneer
twee tot drie miljoen Nederlanders structureel geen toegang zullen hebben
tot betaald werk. Vergrijzing en nieuwe soorten van werk zullen vast wel
een dempend effect hebben, maar automatisering is structureel en
onbalans door oplopende levensverwachting is tijdelijk.
Het is aannemelijk dat onze samenleving binnen twintig jaar de werkweek
aanzienlijk zal verkorten om meer mensen toegang te geven tot betaald
werk. Ook is aannemelijk dat organisaties hun lonen steeds meer baseren
op de productiewaarde van de werknemer, en minder op de behoefte van
die persoon om een heel gezin te kunnen onderhouden. Het appèl aan
leidinggevenden om maatschappelijk verantwoordelijkheid te nemen is
terecht en mooi (Anselm Grün, Bezielend leidinggeven) maar jezelf
afhankelijk maken van het antwoord daarop is een risico over de rug van
degenen onder ons die het minder goed treffen.
In het algemeen is de verwachting dat de behoefte bij organisaties aan vast
personeel verder zal afnemen. Wellicht zal nog maar een op de drie
werknemers een vast contract krijgen. Van een dunne flexibele schil is bij
de meeste organisaties allang geen sprake meer. Werkzekerheid als
standaard heeft plaats gemaakt voor werkonzekerheid als standaard.
Organisaties worden flexibel met enkel een vaste kern. Mede daardoor
groeit het aantal ZZP’ers in hoog tempo tot nu al meer dan 1 miljoen, een
aantal dat de komende jaren waarschijnlijk nog fors zal oplopen. De
meesten onder hen zijn blij met hun zelfstandigheid, maar werkzekerheid is
er niet. Het aantal faillissementen onder ZZP’ers is hoog in verhouding tot
andere ondernemingsvormen. Enige zekerheid van werk en inkomen voor
deze groep is van groot belang en daarmee een belangrijk argument voor
de Burgerbaan.
Indien we de huidige koers voortzetten en geen Burgerbaan mogelijk
maken (of een alternatief zoals een basisinkomen of een participatie-
inkomen) schatten we de situatie over tien jaar als volgt in:
15
Twee tot drie miljoen burgers zijn op zoek naar een betaalde baan,
Anderhalf miljoen ZZP’ers kunnen niet of nauwelijks rondkomen,
Eén miljoen mensen hebben een burn-out,
Er is een historisch laag vertrouwen in de politiek die burgers niet
lijkt te vertegenwoordigen,
Een verdere terugloop van beschikbare vrijwilligers,
Een schrijnende tegenstelling tussen arm en rijk en
Een mensonwaardige discriminatie van vermeende zondebokken.
En dat is het milde scenario. Daar willen we niet heen…
GEVOLGEN VOOR DE WERKGELEGENHEID
Enkele gevolgen van de ingrijpende veranderingen rond werkgelegenheid
zijn:
Er zijn meer dan een miljoen mensen met een uitkering,
Er zijn meer dan een miljoen mensen met onvoldoende werk om
van rond te komen,
Er zijn meer dan een miljoen mensen zonder een uitkering en die
graag betaald werk willen.
16
KANSLOOS IN DE ARBEIDSMARKT
Voor mensen met een werkloosheidsuitkering is door de overheid een
omvangrijke en kostbare industrie opgetuigd om hen aan een betaalde baan
te helpen (trajecten van werk naar werk, reïntegratie, enzovoort).
Maar de betaalde banen worden steeds schaarser en voor het overgrote
deel via informele netwerken ingevuld. In de praktijk concurreren
baanzoekenden daarom met elkaar, en zijn vrijwel kansloos omdat zij niet
in het informele netwerk zitten; elke gelukkige die een betaalde baan vindt
verdringt de facto een ander die de baan niet krijgt. Onder de streep wordt
niets opgelost.
VERDEELDHEID IN DE SAMENLEVING
Door het enorme overschot aan arbeidskrachten zijn de lonen minimaal.
Sollicitanten die het meeste mee hebben, zoals een lage leeftijd en een
recente opleiding, zijn vaak het vaardigst in solliciteren en daarmee het
minst kansloos.
De kloof tussen mensen met een betaalde baan en relevante informele
netwerken, en mensen op zoek naar een betaalde baan zonder netwerken
neemt schrikbarend toe.
De ontevredenheid over deze situatie en over de verschraling van
gemeenschapswerk in de samenleving stijgt, waardoor mensen met een
betaalde baan onder grote druk komen te staan: het aantal mensen met een
burn-out of tegen een burn-out aan is nog nooit zo hoog geweest.
Deze veranderingen zaaien verdeeldheid in de samenleving.
Baanzoekenden komen tegenover elkaar te staan; mensen met een baan
verwijten mensen zonder baan lui te zijn en te parasiteren en mensen
zonder baan verwijten mensen met een baan dat zij egoïstisch zijn, elkaar
voortrekken en hen stigmatiseren.
17
CONCURRENTIESTRIJD ONDER WERKZOEKENDEN
De kostbare arbeidsbemiddelingsindustrie en vele daarvan profiterende
organisaties maken misbruik van gesubsidieerd en dus goedkoop personeel,
vaak noodgedwongen door de concurrent. Dit verschijnsel is ook een vorm
van werkverdringing. Menig ondernemer heeft van deze vrijwel zinloze
bemiddelingsinspanningen een verdienmodel gemaakt, op kosten van de
belastingbetaler.
Zo lost de samenleving structureel/op macroniveau niets op, integendeel.
Baanzoekenden van hoog tot laag worden gedrild tot professionele
sollicitanten om elkaar te verslaan in de strijd om een zwaar overvraagde
baan. Met gelikte Cv’s, YouTube-filmpjes en ‘elevator pitches’ moeten zij
elkaar te lijf gaan. Het leidt tot trieste onderlinge na-ijver en veel frustratie.
Op een ‘standaard’ vacature solliciteren honderden mensen die uiteindelijk
allemaal op één na worden afgewezen (met of zonder bericht).
Baanzoekenden die verplicht solliciteren worden honderden keren achter
elkaar afgewezen wat hen afstompt en frustreert (wat ook doorwerkt in de
persoonlijke omgeving).
Het UWV verplicht werkzoekenden, grof geschat, tot wel 80.000 sollicitaties
per dag. Daarvan worden er naar schatting maar zo’n 3000 ingevuld,
waarvan de meeste nog via ‘interne’ netwerken.
Dit betekent dat elke dag opnieuw het overgrote deel van die 80.000
sollicitanten wordt afgewezen, meestal zonder bericht. Anders zouden alle
werkgevers samen ook nog eens elke dag bijna 80.000 afwijzingen moeten
versturen. Een onwenselijk proces dat tijdrovend, kostbaar en frustrerend is.
NEGATIEVE GEVOLGEN VOOR WERKGEVERS
Voor werkgevers lijkt het hebben van zoveel sollicitanten op het eerste
gezicht gunstig omdat zij een overweldigend aanbod krijgen waaruit ze de
neusjes van de zalm kunnen selecteren en de lonen superlaag kunnen
houden.
18
Maar de vraag rijst of dit wel zo is. Het verplichte
karakter van solliciteren zorgt voor een overvloed aan
niet passende sollicitaties door burgers die
eenvoudigweg hun sollicitatie-quotum moeten halen
om te voorkomen dat ze worden gekort op hun uitkering. Werkgevers
hebben helemaal geen tijd om al die sollicitaties op hun waarde te
beoordelen en selecteren vervolgens op de criteria die het makkelijkst zijn
te hanteren.
Er zijn meerdere negatieve gevolgen van zoveel werklozen voor
werkgevers:
Het hoge verloop van tijdelijke werknemers beïnvloedt de kwaliteit
van het bedrijf nadelig doordat bijvoorbeeld kennis verloren gaat.
De bereidheid van vaste werknemers om van baan te veranderen
vermindert sterk.
De afzet van goederen en diensten neemt af omdat veel burgers
geen betaald werk hebben.
GEMEENSCHAPSWERK BLIJFT LIGGEN
De huidige situatie is dat miljoenen mensen in Nederland aan de zijlijn
staan terwijl gemeenschapswerk niet meer wordt gedaan. Professionele
burgers staan te trappelen om aan de slag te gaan, maar er is geen
betalende werkgever en geen Burgerbaan beschikbaar voor het werk. Denk
hierbij bijvoorbeeld aan de onderbezetting in de zorg en het opheffen van
veel ondersteunende instanties. Ook de bezuinigingen op educatie, kunst
en cultuur, natuur, sport, recreatie en media eisen een hoge tol.
Onder druk van politiek en financieringsmodellen dwingen steeds meer
gemeenten uitkeringsgerechtigden tot onbetaald werk. Deze gedwongen
arbeid wordt dan nog steeds ‘vrijwilligerswerk’ genoemd, terwijl het
welbeschouwd niet meer vrijwillig is. Sommige gemeenten korten
weigeraars van ongewenst werk op hun bijstandsuitkering waardoor zij
19
onder een bestaansminimum terecht komen, wat indruist tegen de
mensenrechten.
DOORWERKING IN HET PERSOONLIJKE LEVEN
De gevolgen van de structurele veranderingen in de arbeidsmarkt door
toedoen van automatisering en globalisering zijn enorm, ook voor de
omgeving van de baanzoekende. Werkloosheid kan tot zoveel stress en
zorgen leiden dat er problemen kunnen ontstaan in de huiselijke sfeer of
andere sociale relaties, naast de directe financiële problemen.
Depressies, angststoornissen en stress-gerelateerde aandoeningen komen
steeds vaker voor en worden ten onrechte gezien als iets wat nu eenmaal
hoort bij onze tijd. Iedereen heeft direct of indirect, bewust of onbewust te
lijden onder de hoge druk die op onze samenleving rust, ook zij met een
zekere baan of een veilig pensioen.
HET KAN ANDERS
In dit boekje laten we zien waarom en
hoe dit anders moet en kan. Onze analyse
van het hier en nu is hier en daar
gepassioneerd, maar we gaan zeker niet
uit van de onwil of onkunde van
betrokkenen.
Zij lijken vooral vast te zitten in een
systeem van regels en overmacht en
kunnen daar nauwelijks gelukkig mee zijn. Het denken moet om. Dit boek
laat zien hoe we dit systeem kunnen aanpassen en een oplossing kunnen
vinden voor de vraag: hoe krijgen we burgerwerk voor elkaar? We schetsen
hiermee een geweldige kans om ons gemeenschappelijke leven beter te
maken en een voorbeeld te zijn voor anderen.
Zonder al die fantastische burgers, die elke dag met hart en ziel
vrijwilligerswerk verrichten, zou Nederland imploderen. Vrijwilligers leveren
20
vaak zelfs financieel in om het werk te kunnen doen. We hebben niet in
kaart waar al deze vrijwilligers van leven. Hoeveel procent leeft van een
betaalde baan, van een pensioen of andere uitkering, van zijn of haar
partner, of van ‘ondernemerschap’?
De huidige situatie is dat ouderen langer moeten doorwerken terwijl
jongeren nauwelijks uitzicht hebben op werk en inkomen. We zetten eerst
in het volgende hoofdstuk wat symptomen in het huidige systeem even op
een rij.
GEVOLGEN SAMENLEVING EN INDIVIDUEEL
Onderstaande gegevens zijn belangrijke indicaties die wij hebben gevonden
in de media en niet door ons zijn onderzocht op wetenschappelijke
verantwoorde onderbouwing:
1 op de 2 allochtonen vindt geen baan
6.000 banen zijn wegbezuinigd bij inloophuizen waarvan velen
moesten sluiten (85 over)
31.000 burgers zijn dak- en thuisloos
46.000 asielzoekers verblijven in AZC’s
125.000 garantiebanen moeten worden gerealiseerd door
werkgevers voor mensen met een beperking
160.000 (afgestudeerde) jongeren zoeken betaald werk
180.000 gepensioneerden doen zakelijk werk (6% in 2006)
300.000 burgers hebben geen zorgverzekering
380.00 burgers hebben een bijstandsuitkering
430.000 burgers hebben een WW-uitkering
500.000 burgers staan niet geregistreerd als werkloos en zijn wel
zonder werk en op zoek naar een baan
21
800.000 burgers zijn arbeidsongeschikt
800.000 burgers hebben een depressie
1.200.000 burgers zijn ZZPer
1.000.000+ burgers hebben een burn-out of zitten daar tegen aan
(1 op de 6 werknemers); 1.150.000 burgers slikken dagelijks anti-
depressiva
1.000.000 burgers (deeltijd-werkers en ZZP-ers) zoeken méér uren
werk om rond te kunnen komen (circa 8% van de ZZPers gaat
failliet)
1.200.00 burgers (schatting) stemmen op basis van protest (komt
overeen met ongeveer 20 zetels)
2.600.000 mantelzorgers verlenen 8 uur of langer per week
mantelzorg
2.800.000 burgers leven onder de armoedegrens
3.000.000 burgers doen gemiddeld 4 uur/week vrijwiligerswerk,
schattingen lopen sterk uiteen
3.650.000 burgers zijn allochtoon, waarvan 2.000.000 niet westers
(mannen/vrouwen 50/50). Een deel van hen kan gebaat zijn met
begeleiding
4.000.000+ burgers gebruiken elke twee weken een of meer dagen
een slaapmiddel tegen slaaploosheid, vooral veroorzaakt door
stress
Nederland heeft in Europa het hoogste percentage werkloze 50-
plussers met een uitkering.
22
4. GEVOLGEN VOOR SAMENLEVING EN INDIVIDU
OVERZICHT VAN SYMPTOMEN
Het onderstaande overzicht bevat slechts een gedeelte van de symptomen
die kenmerkend zijn voor de uitdagingen die we als samenleving hebben
met werk en inkomen in het algemeen en met gemeenschapswerk in het
bijzonder.
GEVOLGEN VOOR DEELGEBIEDEN IN DE SAMENLEVING
De gevolgen van het niet professionaliseren en financieren van burgerwerk
is dat steeds minder mensen dat werk doen, kunnen doen, goed kunnen
doen of graag doen. Burgers kunnen onvoldoende participeren en zich
doorontwikkelen. Bovendien hapert de economie. Enkele voorbeelden:
In de zorg blijven veel mensen verstoken van goede hulp met als
gevolg dat hun levensomstandigheden verslechteren. Ze lopen
daardoor zelfs een grotere kans eerder te sterven. Wie kan hiervoor
verantwoordelijk worden gehouden?
In schoolklassen ontbreken klassenassistenten en kunnen veel
docenten de werkbelasting niet meer aan. Dit verhoogt hun risico
op een burn-out, en door ziekte van onderwijzend personeel
kunnen kinderen achterblijven in hun ontwikkeling. Daarnaast
ontbreekt het ook vaak aan conciërges en voldoende
schoonmaakuren.
Veel orkesten en muziekscholen worden opgeheven waardoor
talent minder kans heeft om zich te ontplooien. Veel journalisten
worden ontslagen waardoor minder onderzoek kan plaatsvinden;
dit leidt tot minder of minder diepgaande artikelen, en meer focus
op ‘scoren’ dan op kwaliteit.
We nodigen je van harte uit om bovenstaande aan te vullen met een of
meer voorbeelden uit de eigen omgeving.
23
ONTWRICHTING
Bovenstaande lijkt veel over privaat werk te gaan, maar veel van dat werk
wordt wegbezuinigd. afgeschaft of veranderd in vrijwilligerswerk. Algemene
gevolgen van het afschaffen van betaalde banen kunnen zijn:
Het werk wordt niet meer gedaan,
De traditionele motor trekt de economie niet meer,
Tweedeling in de samenleving,
De samenleving wordt instabiel.
Aan de bovenkant van de samenleving groeit het aantal miljonairs en aan
de onderkant het aantal mensen dat onder de armoedegrens leeft.
Specifieke gevolgen voor de armen zijn dat zij vaker:
Ziek en onverzekerd zijn,
Schuldhulpverlening nodig hebben,
Zijn aangewezen op de voedselbank,
Minder mogelijkheden hebben om hun kinderen te laten sporten,
bijlessen, musiceren.
Voor problemen worden zondebokken gezocht:
‘Werklozen zijn lui en profiteurs’
‘Asielzoekers zijn gelukszoekers en profiteurs’
‘Brussel is de schuld van de strenge regels’
‘Grieken zijn klapklopers’
‘Bankiers zijn graaiers’
‘Oost-europeanen pikken onze banen in’
‘Moslims hebben hier niets te zoeken.’
24
Kortom, zorgwekkende geluiden…
Bestaat hiervoor een redelijk alternatief, een oplossing voor veel van de
geschetste problemen? In dit boekje beargumenteren wij met stelligheid
van wel. Wanneer we gemeenschapswerk voor een deel vervangen door
betaald werk kunnen we de samenleving enorm verbeteren met
economische bloei en gerustheid in de samenleving. Maar dat ligt
genuanceerd en we lopen op de zaken vooruit. Eerst het volgende.
DOORWERKING IN DE POLITIEK
Het gevolg van veranderingen in de arbeidsmarkt en het blijven liggen van
veel gemeenschapswerk is dat we in een tijd zitten van grote bezorgdheid
en ontevredenheid onder burgers. Het doet denken aan een gevaarlijk
rokende vulkaan.
Dat is ook te zien aan de historisch ongekend grote
schommelingen in de aanhang van politieke partijen
en de populariteit van protestpartijen. Een politieke
partij die op de goede pijnplekken drukt hoeft niet
met goede oplossingen te komen, proteststemmers
zwermen die kant uit omdat ze zich eindelijk
begrepen voelen. De partij die de lijdende burger
‘hoort en ziet’ mag zelfs uitwassen hebben,
verwerpelijke opvattingen, het maakt niet uit.
Zij lijkt in elk geval deze burgers te begrijpen en daarvoor op te willen
komen en daar gaat het hen om. Veel boze burgers lijken te zeggen: ‘een
omwenteling hebben we nodig, als het moet dan zelfs kwaadschiks. De
goeden moeten lijden onder de kwaden. ‘Eigen schuld dikke bult’. Maar als
zo’n geest uit de fles gaat, gaat hij moeilijk terug.
25
ANDERS KIJKEN
Gemeenschapswerk omzetten in burgerbanen kan zorgen voor economische
bloei en maatschappelijke rust in de samenleving.
In dit boekje geven we een fundamentele en structurele oplossing: de
Burgerbaan. We zijn ervan overtuigd dat de Burgerbaan een grote
verbetering van het systeem van werk en inkomen kan inluiden. Burgerwerk
vraagt van burgers een andere manier van kijken, naar buiten (samenleving,
organisatie) en naar binnen (jezelf).
Voordat we naar de opties en onze oplossing gaan wagen we ons in de
volgende paragraaf aan een blik in de toekomst.
26
5. UITDAGING EN PROGNOSE
UITDAGING
Hoe formuleren we nu precies de uitdaging waarvoor we een oplossing
zoeken? Hoe formuleren we nu precies het werk-en-inkomenprobleem dat
we in dit boek adresseren? Waar het op neer komt is een toespitsing op het
volgende:
Hoe zorgen we ervoor dat organisaties voor gemeenschapswerk
burgerbanen scheppen en deze succesvol invullen met
professionele burgerwerknemers voor tien uur per week.
Hoe zorgen we ervoor dat burgerwerk goed te doen is in
combinatie met privaat werk? Burgerwerknemers kunnen zich
bijvoorbeeld dankzij de Burgerbaan verder ontplooien om
aanvullend privaat werk te doen.
Hoe zorgen we ervoor dat burgerwerknemers hiervoor een
fatsoenlijk burgerloon krijgen en dat burgerwerkgevers hiervoor
worden gecompenseerd door een controlerende overheid?
Hoe dringend en/of belangrijk is het om een oplossing te vinden voor deze
uitdaging? Is het een kwestie van: ‘zou leuk zijn’ of is het meer dan dat?
Naar onze vaste overtuiging is dat het laatste het geval en met een
weloverwogen vooruitblik zullen we proberen dat verder te onderbouwen.
27
6. MOGELIJKE OPLOSSINGEN
De door ons bestudeerde oplossingen voor het werk-en-inkomensprobleem
in het algemeen en gemeenschapswerk in het bijzonder zijn:
1. Nieuwe private banen scheppen,
2. Arbeidstijd verkorten naar 30 uur per week,
3. Invoering van een deeltijdpensioen,
4. Invoering van een negatieve inkomstenbelasting,
5. Invoering van de burgerbaan,
6. Uitbreiding van het PGB
7. Invoering van reactieplicht.
Banen scheppen in de traditionele markt van werkgevers zoals
bedrijven, overheid en stichtingen is een goede optie, maar met
een grote tegenkracht: dankzij automatisering zal percentueel
steeds minder menselijke arbeid nodig zijn voor organisaties om hun
producten/diensten te realiseren.
Daarnaast laten commerciële organisaties zich nauwelijks sturen inzake
werkgelegenheid, hooguit verleiden met subsidies. In dat geval betaalt de
overheid mee aan de winst van deze organisaties. Toch kan het scheppen
van private banen zeker ook een bijdrage leveren aan het geschetste
probleem, zij het relatief gering.
De arbeidstijd, ‘de werkweek’, verkorten naar bijvoorbeeld 30 uur per
week. De meeste werkgevers staan daar echter afwijzend
tegenover omdat zij juist een groeiende behoefte hebben aan een
langere werkweek. Want hun automatisering werkt 7x24, hun netwerken
zitten in diverse tijdzones, hun klanten en andere relaties verwachten
1 1
2 2
28
steeds meer beschikbaarheid, en hun productiemiddelen moeten optimaal
worden benut.
Voor de groeiende behoefte van werkgevers aan een langere werkweek is
een ‘job team’ een goede oplossing: dit is een ‘superbaan’ van bijvoorbeeld
60 uur per week die door een team van 2 werknemers wordt verricht. Dit is
zeker een goede optie omdat het veel voordelen geeft voor werkgevers
(meer kennis, continuïteit en productiviteit) en voor de burgers omdat er
meer banen beschikbaar komen. Ook schept het gelegenheid voor burgers
om naast 30 uur zakelijk werk 10 uur burgerwerk te doen.
Dat we op deze job team-optie in dit boek niet dieper ingaan is omdat we
ons in dit boek willen richten op zekerheid van betaald werk (Mensenrecht
artikel 23), met zo min mogelijk bemoeienis door de overheid. Maar de job
team is zeker een publicatie op zichzelf waard omdat het een belangrijke
bijdrage kan leveren aan de werkgelegenheid en omdat het vooral ook
voorziet in de optimalisatiebehoefte van werkgevers, hun relaties en hun
investeerders.
Voor iedere burger een deeltijdpensioen invoeren, bijvoorbeeld vanaf
het 55e levensjaar, dat vooraf gaat aan het voltijdpensioen. Dan
krijgt iedere burger vanaf het 55e levensjaar een deeltijdpensioen
en mag daarnaast een private baan van ten hoogste 50% van de standaard
werkweek.
In de vrijkomende tijd kan de deeltijd gepensioneerde veel
gemeenschapswerk doen op vrijwilligersbasis, incidenteel of structureel. Dit
wordt dan feitelijk mogelijk gemaakt (‘gefinancierd)’ met het
deeltijdpensioen. Het private werk dat de deeltijd gepensioneerde niet
meer doet kan dan worden uitgevoerd door een baanzoekende zoals een
‘werkloze’ en/of een (afgestudeerde) jongere.
De besparing op een uitkering voor werkloosheid en baanbemiddeling kan
dan worden gebruikt voor de financiering van de deeltijd AOW.
De werkgever kan de deeltijdbaan van de gepensioneerde combineren met
een deeltijdbaan voor een instromer, zodat de functie voltijd kan doorgaan
en de instromer alle kneepjes van het vak kan leren...
2 3
29
Dit is ook een prima optie. Toch bespreken we ook deze niet verder in het
boek omdat we ons vooral willen richten op georganiseerd
gemeenschapswerk.
Negatieve inkomstenbelasting is een systeem voor
inkomstenbelasting waarbij mensen beneden een bepaald
inkomensniveau belastinggeld ontvangen in plaats van betalen,
zodat zij voldoende leefgeld hebben. (Kijk voor een uitleg van deze
maatregel naar een YouTube video van Milton Friedman - The Negative
Income Tax)
Dit is een goede oplossing om burgers bestaanszekerheid te bieden én te
belonen voor werk, ook gemeenschapswerk. Onder de grens van
bijvoorbeeld €2000 krijgt de burger 50% van het tekort aan inkomsten
terug van de belanstingdienst en boven de grens betaalt hij 50% belasting.
Het is daarmee een interessante oplossing om burgerwerk aantrekkelijk te
maken. Het grootste nadeel is dat er veel weerstand is tegen de
mogelijkheid voor burgers om inkomenszekerheid te krijgen zonder een
werkplicht. Het gevolg van deze weerstand is ook dat er weerstand is tegen
het (voor)financieren van de negatieve inkomstenbelasting, ondanks
pleidooien van economen die in de negatieve inkomstenbelasting een
vitale stimulans zien voor de economie in dit derde millennium.
De invoering van de Burgerbaan. Hierbij mag elke organisatie
burgerbanen aanbieden voor gemeenschapswerk van tien uur per
week tegen betaling van een burgerloon. Deze burgerwerkgever
krijgt de werkgeverskosten gecompenseerd door de Rijksoverheid.
In het volgende hoofdstuk laten we zien waarom en hoe we dat doen. We
gaan in op hoe je de onder deze optie levende bedreigingen ook als kansen
kunt zien.
N.B. Er wordt in de samenleving ook weleens gesproken over een
basisbaan. Dit is fundamenteel iets anders dan de Burgerbaan. De basisbaan
is per definitie een voltijdbaan voor een zeer laag loon en vooral gericht op
mensen met een bijstandsuitkering, om hen te activeren en stimuleren naar
1 4
1 5
30
regulier werk. De basisbaan richt zich derhalve niet op gemeenschapswerk
maar op welk werk dan ook, en biedt weinig perspectief voor burgers om
naast de lange werktijden voor zeer laag loon nog tijd en energie te vinden
om iets anders op te bouwen en inkomsten te verbeteren. Het is
onwenselijk om met basisbanen commerciële organisaties indirect te
subsidiëren. Belastinggeld hoort ten goede te komen aan de gemeenschap
en niet aan aandeelhouders.
Uitbreiding van het PGB. Gemeenschapswerk kan ook worden
gedaan door burgers een persoonsgebonden budget (PGB) te
geven om zelf burgerdiensten te kunnen inkopen. Dit is een aardig
idee maar met als mogelijk nadeel dat de ene burger veel meer of minder
nodig heeft dan de ander. Een PGB dat hoog genoeg is om van te kunnen
leven kun je een soort van basisinkomen noemen en heeft daarnaast
wellicht ook een model nodig voor gemeenschapswerk.
Je kunt bij de invoering van een collectief PGB, mede voor een minimaal
levensonderhoud, (een soort van een basisinkomen) het burgerwerk lager
belonen omdat een burgerwerknemer het burgerloon ontvangt in
aanvulling op het PGB.
N.B: een collectief PGB voor een minimaal levensonderhoud (basisinkomen)
kan worden gezien als een compensatie aan de moderne mens van het
gemis aan de vroeger vrije beschikking over natuurlijke 'grondstoffen', zoals
fruit, vissen, vee, vogels en hout. De mens kon zich ooit in leven houden
met wat de natuur aanbood, nu moet hij dat inkopen en heeft daarvoor een
inkomen of PGB nodig. Mijns inziens is dit een fundamenteel recht oftewel
mensenrecht 25 voor elke burger.
Geef baanzoekenden met een bijstandsuitkering een reactieplicht in
plaats van een sollicitatieplicht en de vrijheid om zonder gevolgen
voor de uitkering gemeenschapswerk uit te voeren naar eigen vrije
keuze. Dit vormt dan een alternatief voor burgerwerk, maar zonder vast
dienstverband en met slechts een beperkte borging van de kwaliteit. Het
indirecte gevolg van deze maatregel is dat bijstand niet meer als straf hoeft
te worden uitgevoerd of gezien, maar als een stimulans om
1 6
1 7
31
gemeenschapswerk te doen. Het kan ook dat de gemeente
verantwoordelijkheid neemt voor het gemeenschapswerk en toeziet op de
kwaliteit. Bij deze optie moet worden opgepast dat de gemeente geen
directe of indirecte druk mag uitoefenen op de burger om
gemeenschapswerk te verrichten, zoals sommige gemeenten nu doen. Dat
conflicteert met de rechten van de mens.
COMBINATIES
Bovenstaande opties zijn trouwens prima te combineren. In onze oplossing
richten wij ons vooral op optie 5 vanuit de maatschappelijke behoefte aan
gestructureerd en gecontroleerd gemeenschapswerk.
32
7. BURGERBAAN EN BURGERLOON
Een Burgerbaan kan het best als volgt worden omschreven:
Toelichting:
Een gemeenschapsbaan betreft burgerwerk waarin burgers zich
inspannen voor de gemeenschap haar leefomgeving (de ‘purpose
economy’). De burger kiest zelf en zonder dwang de Burgerbaan en
de burgerwerkgever die bij hem of haar passen.
De Burgerbaan is voor tien uur per week. Een burger mag maar één
Burgerbaan tegelijk hebben.
De burgerwerkgever dient zich in te spannen om ook daadwerkelijk
voor tien uur werkaanbod te hebben voor de burgerwerknemer. De
taak van de Gemeente is om dit te controleren.
Méér dan 10 uur per week burgerwerk door een burger is niet
toegestaan. Extra uren gemeenschapswerk in dezelfde functie
moeten worden betaald als een private baan (dan wordt de baan
een hybride baan: deels Burgerbaan, deels private baan). Naast de
Burgerbaan kan de burger, in een andere functie, gewoon
vrijwilligerswerk blijven doen.
DE BURGERBAAN IS EEN DOOR DE SAMENLEVING GEWENSTE GEMEENSCHAPSBAAN
(GEMEENSCHAPSWERK) VOOR TIEN UUR PER WEEK BIJ EEN NON-PROFIT ORGANISATIE
DIE DAARVOOR EEN BURGERWERKNEMER IN DIENST NEEMT.
DE BURGERWERKNEMER ONTVANGT VAN DE ORGANISATIE EEN STANDAARD
BURGERLOON DAT ZIJN BASIS-LEVENSBEHOEFTE DEKT EN WAARVAN DE HOOGTE WORDT
VASTGESTELD DOOR DE RIJKSOVERHEID.
DE ORGANISATIE KRIJGT DIT BURGERLOON VERGOED DOOR DE RIJKSOVERHEID
VIA DE BURGERWERK COMPENSATIE REGELING
33
Het aantal van tien uur per week is gekozen omdat
burgerwerknemers bij een dergelijke tijdsinspanning zich daarnaast
kunnen ontplooien zoals in een traditioneel betaalde baan of in
een ander eigen initiatief. De tien uur is inclusief 50% van de
reistijd; het ligt daarom voor de hand dat het meeste burgerwerk
voor een burgerwerknemer dicht bij de eigen woonplek is.
De burgerwerkgever als organisatie kan al bestaan of kan een start-
up zijn van een groep burgers die zich richt op burgerwerk. Zij moet
professioneel zijn en dient hierop te worden gecontroleerd door de
Gemeente. De organisatie borgt het werk, de kwaliteit en verzekert
de burgerwerknemer (en indirect cliënten) tegen risico’s.
N.B Op termijn kan ook een ZZP-er als organisatie worden aangemerkt voor
burgerwerk wanneer hij persoonlijk alle verantwoordelijkheden en taken
hiervoor op zich neemt.
Burgerwerknemers hebben met de Burgerbaan een normale baan en
kunnen niet tegelijkertijd aanspraak maken op een bijstandsuitkering. Wel
kan sprake zijn van een tijdelijke aanvulling uit de WW.
N.B. de Burgerbaan is een recht voor elke burger en op basis van vrije wil.
Het sociale stelsel blijft belangrijk ter borging van de vrije keuze voor
burgerwerk. Een burger mag op geen enkele wijze onder druk worden gezet
door organisaties of overheden om een bepaalde Burgerbaan te accepteren
of onder de voorwaarde om ook onbetaald overwerk daarin te verrichten.
Het burgerloon wordt vastgesteld door de Rijksoverheid en is net genoeg
om er sober van te kunnen leven. Het ligt ter indicatie op hetzelfde niveau
als de bijstandsuitkering.
Vergoeding en compensatie: iedere burgerwerkgever die burgerbanen
schept moet daarvoor burgerlonen betalen en krijgt op aanvraag de
werkgeverskosten vergoed door het Rijk.
34
TWEE CREATIEVE VOORBEELDEN VAN EEN BURGERBAAN
Instroombegeleider
De zorg voor en rond buitenlanders die tijdelijk of permanent zich vestigen
in Nederland is groot *).
Hoe kan dit proces nu zo worden verbeterd dat instromers optimaal worden
begeleid en door de omgeving optimaal positief worden ervaren?
Dat is mogelijk door hiervoor een Burgerbaan in te zetten. Burgers die
speciaal worden geïnstrueerd kunnen instromers begeleiden om hun weg te
vinden in Nederland. Zo kunnen zij specialistische hulpverleners
inschakelen, denk aan docenten voor taal, en problemen signaleren
waarvoor een extra toegeruste instroombegeleider nodig is of een andere
professional.
Basis Instroombegeleiders zijn voor instromers met relatief goede
aansluiting op de Nederlandse samenleving. Deze begeleiders
hebben verstand van de multiculturele samenleving met
christendom als basis, van de rechten van de mens en van
praktische zaken zoals hoe om te gaan met burgeradministratie en
andere gewoonten en gebruiken.
Gevorderde Instroombegeleider zijn voor voor complexere
instromers zoals voor mensen met een grote taalbarrière, met een
ziekte of beperking, een verslaving, trauma's of onderdrukking. Het
Burgerloon kan voor deze functie worden aangevuld als daar
bijvoorbeeld een subsidie voor bestaat.
*) Zie als klein aspect hierin een artikel over 33.000 asielzoekers:
http://www.volkskrant.nl/binnenland/vluchteling-moet-op-kamers-gemeenten-plaatsen-
statushouders-samen-in-woning~a4346756/
35
Volkstuinier
Een Burgerbaan kan ook te maken hebben met de inzet van
burgerwerknemers voor natuurbehoud of voor het werken met de natuur,
zoals in volkstuinen in opdracht van een ANBI. De ANBI controleert de
producten uit de volkstuinen voordat zij vrijwel of geheel kosteloos ter
beschikking worden gesteld aan burgers die deze het hardst nodig hebben.
Dat kan via voedselloketten of voedselbanken.
36
8. ASPECTEN EN OPBRENGSTEN
Opsomming
De Burgerbaan kent veel directe en nog veel meer indirecte opbrengsten.
Hieronder een aantal voorbeelden:
Werk in en voor de gemeenschap, dat nu blijft liggen, wordt weer
volop gedaan, zoals in de zorg, onderwijs, politiek, kerk,
buurthuizen en buurtpreventie, sportverenigingen en initiatieven
voor de natuur.
Burgers kunnen kiezen voor een Burgerbaan of zelfs voor het
opzetten van een organisatie die als burgerwerkgever burgerbanen
schept. Indien burgers met een bijstands- of ww-uitkering massaal
zouden overgaan op een Burgerbaan dan zou het aantal
baanzoekenden dalen met bijvoorbeeld een half miljoen en wordt
er wekelijks voor vijf miljoen uur (!) aan extra gemeenschaps
verricht. Dit kun je ‘Dutch Labour’ noemen en kan een voorbeeld
zijn voor andere landen.
De zakelijke sector kan voor haar gemeenschapsactiviteiten deels
burgerbanen inzetten en daarnaast private uren aanvullend
belonen. Voorbeelden zijn een arbodienst en fitness. De zakelijk
sector kan makkelijker personeel krijgen voor deeltijd en flexibel
werk omdat de Burgerbaan zekerheid biedt van werk en inkomen.
ZZPers kunnen de Burgerbaan gebruiken voor een basis in hun
inkomsten of zekerheid daarvoor. Het aantal ZZPers in Nederland
groeit al jaren explosief en gaat richting anderhalf miljoen met dan
wellicht nog maar zes miljoen ‘traditionele’werknemers. 85% van
de ZZPers wil graag hun ZZP-status houden maar hun werk wordt
minder en de onderlinge concurrentie wordt meer, waardoor
uurtarieven onder druk staan en er soms (te) weinig wordt
verdiend.
37
‘Nederland wordt wijzer en blijer’. Studenten kunnen in de
toekomst hun opleiding (deels) financieren met inkomsten uit een
Burgerbaan. Dit betekent dat zij minder studiegeld hoeven te lenen
bij de overheid en zelfs mogelijk zonder studieschuld kunnen
afstuderen.
Spanning en stress in de samenleving omtrent onzekerheid over
werk en inkomen kan door de invoering van burgerbanen fors
worden verminderd. Frustratie over uitsluiting en stigmatisering in
de samenleving is een belangrijke factor bij stressvorming onder
werkloze burgers. Hele gezinnen worden soms meegesleept in de
problematiek van een bedreigde of baanloze kostwinner.
Met een Burgerbaan kunnen burgers ervoor kiezen om minder lang
te werken in bijvoorbeeld een hardere sector of om ander werk te
gaan doen. Dit kan het hoge aantal (dreigende) burn-out gevallen
fors verlagen.
Wat betreft de werkgelegenheid zal de invoering van burgerbanen
een meer ontspannen houding van burgers bevorderen t.a.v. open
grenzen en immigranten; de politieke arena wordt op dit punt
stabieler. Een belangrijk gevolg van onzekerheid over werk en
inkomen is namelijk dat burgers vrezen te worden verdrongen op
de arbeidsmarkt door buitenlanders. Omdat de Burgerbaan is
voorbehouden aan burgers met een BSN-nummer verbetert in dit
opzicht de positie en onafhankelijkheid van Nederlanders.
De economie krijgt een stevige groei-impuls omdat burgers met
meer inkomenszekerheid ook meer kunnen besteden en zelfs
lenen. Dit punt is van wezenlijk belang voor de stimulering van de
economie: met inkomenszekerheid wordt er minder gespaard en
makkelijker uitgegeven.
Ook zullen lenende instanties meer bereid zijn (kleine) leningen te
verstrekken aan burgers met een Burgerbaan omdat er meer
zekerheid is dat deze leningen kunnen worden terugbetaald. In de
praktijk zullen leningen vooral aantrekkelijk zijn voor burgers die
burgerwerk combineren met privaat werk: de combinatie van een
Burgerbaan met een private baan geeft meer zekerheid voor de
38
geldlener dan alleen de private baan. Als voorbeeld: een burger
heeft een Burgerbaan voor €1000 plus een private baan van 20 uur
per week voor € 1000. In totaal verdient zij of hij dan voor 30 uur
werk per week bruto €2000 per maand, waarvan €1000 is
gegarandeerd;
Innovatie wordt gestimuleerd omdat burgers ruimte krijgen voor
nieuwe initiatieven. Nederlanders zijn innovatief. Maar elke dag je
zorgen maken over werk en inkomen is fnuikend voor het vrij
kunnen denken over innovatie. Dankzij de Burgerbaan ontstaat de
nodige ruimte voor werken aan vernieuwing. Zo blijft de prikkel
bestaan om naast de Burgerbaan bij te verdienen met nieuwe
initiatieven.
Burgerwerkgevers kunnen burgerbanen scheppen in krimpgebieden
en zo het aantrekkelijk maken voor burgers om zich daar te
vestigen. Vergrijzing en problemen op de arbeidsmarkt veroorzaken
een trek van burgers naar de grote steden en hun directe
omgeving.
Enerzijds geeft dit een hoge druk op de grote stedelijke gebieden
waarin ruimte onbetaalbaar wordt en anderzijds schept het
problemen in kleinere gemeenten, vooral buiten de Randstad, waar
steeds meer algemene voorzieningen, scholen, supermarkten
enzovoort, worden gesloten en dorpen verworden tot
spookplaatsen.
Met de Burgerbaan worden de landelijke gebieden weer
aantrekkelijk om te gaan bewonen. De huizenprijzen zijn er ook
vaak een stuk lager dan in en om de grote stad. Er is lokaal
gegarandeerd werk en inkomen, voorzieningen worden weer actief
en de Burgerbaanwerknemers ontplooien initiatieven om een extra
inkomen te verwerven.
De buitenlucht is gezonder voor alle burgers waardoor de
zorgkosten dalen. De filedruk in Nederland neemt af, wat grote
voordelen oplevert voor randstedelijke forensen en het
bedrijfsverkeer. Ook wordt de ecologische footprint kleiner (minder
39
asfalt nodig enzovoort), zodat de overheid de milieudoelstellingen
eerder kan halen.
Burgerbanen kunnen ook seizoensgebonden zijn. Dat betekent dat
een burgerwerkgever burgerwerknemers kan aannemen in en om
de zomer voor vier maanden van 30 uur per week. De burger kan
zich dan gespreid laten belonen in 12 maanden van 10 uur per
week. Burgerwerkgever en burgerwerknemer bepalen bij
seizoenswerk vooraf contractueel in welke termijnen het loon
wordt uitbetaald.
Burgerbanen kunnen ervoor zorgen dat de integratie van
allochtonen beter wordt. Burgerwerknemers kunnen persoonlijke
begeleiding geven, problemen detecteren en helpen oplossen en
zo de gemeenschap hechter maken.
De Burgerbaan versterkt het sociale vangnet, en vervangt dit niet.
De Burgerbaan kan sommige andere uitkeringen minder nodig
maken, maar omdat de Burgerbaan volledig vrijwillig is en weer
kan stoppen, moet elke burger ook weer volledig gebruik kunnen
maken van het traditionele sociale vangnet.
Ook andere uitkeringen en subsidies zoals voor
arbeidsongeschiktheid, lichamelijke en geestelijke beperkingen,
woninghuur, kinderen en studie moeten blijven bestaan omdat
enkel een burgerinkomen voor velen ontoereikend kan zijn onder
de persoonlijke bijzondere omstandigheden (overmacht). Uiteraard
houden uitkeringen hun kenmerkende aspecten zoals voorwaarden
en toezicht op naleving van regels, waardoor impliciet de
Burgerbaan extra aantrekkelijk kan worden.
40
In onderstaande tabel herhalen we de gevolgen van de problemen rond
werk en inkomen uit hoofdstuk 4 en tonen rechts daarvan de ombuiging
naar nieuwe mogelijkheden met de Burgerbaan.
1 op de 2 allochtonen vindt geen baan Allochtonen kunnen bijvoorbeeld
professionele buddies zijn voor nieuwe
Nederlanders
6.000 banen zijn wegbezuinigd bij
inloophuizen waarvan velen moesten sluiten
(85 huizen over)
Inloophuizen kunnen zich vestigen of
uitbreiden voor meer, andere of betere zorg in
de buurt
31.000 burgers zijn dak- en thuisloos Dak en thuislozen krijgen meer en/of betere
ondersteuning
46.000 asielzoekers verblijven in AZC’s Asielzoekers kunnen meer/betere begeleiding
krijgen in de AZC’s
125.000 garantiebanen moeten worden
gerealiseerd door werkgevers voor mensen met
een beperking
Garantiebanen kunnen voor een (groot) deel
worden omgezet in burgerbanen
160.000 afgestudeerde jongeren zoeken
betaald werk
Elke jongere kan een Burgerbaan nemen en
zich daarnaast verder ontwikkelen in zijn/haar
vak
180.000 gepensioneerden doen privaat werk
(6% in 2006)
Het verlies aan beschikbare private banen
hierdoor kan worden gecompenseerd met
burgerbanen.
300.000 burgers hebben geen zorgverzekering Door extra inkomsten uit of naast burgerwerk
kunnen meer burgers zich verzekeren
380.000 burgers hebben een bijstandsuitkering Elke burger met een bijstandsuitkering kan
deze verruilen voor een Burgerbaan
430.000 burgers hebben een WW uitkering Elke burger met een ww-uitkering kan kiezen
voor een Burgerbaan eventueel met
aanvulling uit de ww-regeling
41
500.000 burgers staan niet geregistreerd als
werkloos maar zijn wel zonder baan en op zoek
naar een baan
Deze burgers kunnen ook een Burgerbaan
nemen
800.000 burgers zijn arbeidsongeschikt Afhankelijk van de lichamelijke of fysieke
klacht is er mogelijk geschikt burgerwerk te
vinden, zoals een voorleesdienst
800.000 burgers hebben een depressie Door werkdrukverlichting en zekerheid van
werk en inkomen kunnen minder burgers last
hebben van depressies
1.200.000 burgers zijn ZZPer, per jaar gaat
hiervan 8% failliet
Dankzij de Burgerbaan kunnen meer burgers
starten als ZZP-er of als ZZP-er rondkomen
1.000.000+ burgers hebben een burn-out of
zitten daar tegen aan (1 op de 6 werknemers);
1.150.000 burgers slikken dagelijks anti-
depressiva
Door de Burgerbaan kan de werkdruk worden
verlicht en kunnen werknemers makkelijker
kiezen om korter te werken of ander werk te
vinden
1.000.000 burgers, waaronder veel deeltijd-
werkers, zoeken méér uren betaald werk
Door een Burgerbaan te nemen kunnen meer
mensen deeltijd werken
1.200.000 burgers zijn proteststemmers. Dat
komt overeen met ongeveer 20 zetels
Zekerheid van werk en inkomen dankzij de
overheid herstelt het vertrouwen in de
politiek
2.600.000 burgers verlenen 8 uur of langer per
week mantelzorg
Werkgevers kunnen burgers onbetaald verlof
geven voor mantelzorg die de burgers kunnen
invullen met een Burgerbaan
2.800.000 burgers leven onder de
armoedegrens
Het burgerloon kan als aanvulling op ander
inkomen burgers boven de armoedegrens
tillen
3.000.000 burgers doen gemiddeld 4 uur per
week vrijwilligerswerk
Veel vrijwilligerswerk is gemeenschapswerk
en kan worden uitgevoerd met een
Burgerbaan
3.650.000 burgers zijn allochtonen, waarvan
2.000.000 niet westers (mannen/vrouwen
50/50). Een deel van hen kan gebaat zijn met
begeleiding
Allochtonen, vluchtelingen enzovoort, kunnen
tot 10 uur per week worden ondersteund door
burgers met een Burgerbaan als
Instroombegeleider
42
4.000.000+ burgers gebruiken elke twee weken
een of meer dagen een slaapmiddel tegen
slapeloosheid, vooral veroorzaakt door stress
Door de Burgerbaan kunnen burgers vrijer
kiezen voor een leven dat bij hen past,
waardoor minder stress ontstaat
Nederland heeft in Europa het hoogste
percentage werkloze 50+ers met een uitkering
Ouderen kunnen zichzelf organiseren voor
burgerwerk en loskomen van discriminatie op
leeftijd
43
9. BELANGHEBBENDEN
Vier belanghebbenden
Wie hebben er onder andere een belang bij de Burgerbaan? Zijn er ook
groepen belanghebbenden die fel gekant kunnen zijn tegen de Burgerbaan?
Volgens ons wordt vrijwel iedereen beter van de Burgerbaan. Op financiële
bezwaren komen we terug in hoofdstuk 14.
Belanghebbenden kunnen we onderverdelen in vier groepen:
De samenleving, burgers en hun
leefomgeving die worden geholpen
door het burgerwerk dat vrijwillig en
professioneel wordt gedaan. Wanneer
in een eerste fase van de Burgerbaan
uitrol alle werkzoekenden met een
uitkering zouden overstappen naar
een Burgerbaan (met een
voorrangsregeling voor hen) wordt wekelijks voor bijvoorbeeld vijf
miljoen uur aan (extra) gemeenschapswerk professioneel verricht,
zonder extra kosten voor de overheid/samenleving omdat de
uitkering plaats maakt voor het burgerloon. En het betekent dat
vele burgers hulp krijgen die zij nu missen.
Burgerwerknemers die voldoening
krijgen van het werk dat zij doen en
de beloning die zij daarvoor
ontvangen. We noemen enkele
voorbeelden: burgers kunnen hun
uitkering stopzetten en naast hun
Burgerbaan nieuwe (betaalde)
activiteiten ontplooien, mantelzorgers
44
kunnen korter gaan werken en in Burgerbaan de mantelzorg
verrichten, ZZPers kunnen met een Burgerbaan een basis leggen
voor hun onderneming (vooral in slappe periodes), burgers met
minder kans op een baan dan anderen kunnen met de Burgerbaan
toch betaald participeren en ervaring opbouwen, studenten kunnen
met een Burgerbaan hun kosten (deels) afdekken voor studie en
basis-levensonderhoud, enzovoort.
De overheid die op gestructureerde en
gecontroleerde wijze de samenleving
kan verbeteren, werkloosheid drastisch
kan verlagen, meer belasting kan
ontvangen, betere spreiding kan
stimuleren van de bevolking zoals naar
krimpgebieden, waar de lokale
economie kan floreren, files kan verminderen door minder
forensen, enzovoort. Ook ontstaat de mogelijkheid voor burgers om
met een Burgerbaan politiek aktief te worden en kan
maatschappelijke onrust fors afnemen door zekerheid van werk en
inkomen.
Burgerwerkgevers die burgerwerk-
nemers kunnen aannemen voor
burgerwerk en de burgerlonen krijgen
gecompenseerd door het Rijk. Het
ontslagrecht kan eventueel verder
worden versoepeld door de
Burgerbaangarantie. De overheid kan
desgewenst extra sturen met regionale stimulering voor de
spreiding van burgerwerknemers over het land.
45
Kortom, de Burgerbaan heeft vele voordelen voor vele belanghebbenden.
De kwaliteit van het gemeenschapswerk gaat omhoog (het werk wordt
professioneel gedaan) en de Rijksoverheid borgt de continuïteit van de
Burgerbaan Compensatie Regeling.
In bovenstaande spreken we niet apart over de rol van vakbonden voor en bij de
Burgerbaan. Dit belang is groot en hun directe betrokkenheid bij de Burgerbaan
is meer dan gewenst. We beschouwen hen als actoren die opkomen voor de
belangen van burgerwerkgevers en burgerwerknemers.
46
10. BURGERWERKGEVER EN BURGERWERKNEMER
BURGERWERKGEVER EN BURGERWERKNEMER
Het belang van de burgerwerkgever-burgerwerknemer relatie bestaat hierin
dat de burgerwerkgever zich inspant om:
Ervoor te zorgen dat de burgerwerknemer ook daadwerkelijk aan
werk is,
De burgerwerknemer en klanten te beschermen bijvoorbeeld tegen
ongevallen en calamiteiten,
De burgerwerknemer te ondersteunen met bijvoorbeeld educatie
en faciliteiten,
Om toe te zien op de kwaliteit van werk.
De burgerwerknemer gedraagt zich van zijn
kant als een professionele werknemer en kan
worden ontslagen als dat niet het geval is.
Dit systeem stelt de samenleving in staat om
via burgerwerkgevers het burgerwerk ordelijk
en geslaagd uitgevoerd te krijgen met
minimale overheidsbemoeienis (de Gemeente
informeert en controleert slechts) en tegen
minimale kosten (het Rijk vergoedt de
werkgeverskosten).
De Rijksoverheid kan met
stimuleringsmaatregelen de geografische
spreiding van burgerbanen over het land
bevorderen. Zij kan bepaalde burgerbanen
(zoals geestelijk verzorgers) extra
aantrekkelijk maken door het tijdelijk bieden
47
van burgerloon-premies aan burgerwerkgevers. Deze burgerwerkgevers
moeten dan bijvoorbeeld de helft van de premie ook doorgeven aan de
burgerwerknemers, of educatietrajecten van hen subsidiëren.
De burgerwerkgever is verantwoordelijk voor het functioneren van de
burgerwerknemer. De Gemeente houdt toezicht en kan voor dit toezicht ook
burgerbanen inzetten. De burgerwerkgever verhoudt zich tot de
burgerwerknemer zoals een private werkgever dat doet tot een werknemer
met als enig verschil dat de Rijksoverheid het burgerloon vergoedt en de
gemeente toezicht houdt.
INRICHTING, CHECKS & BALANCES
De burgerwerknemer werkt voor een burgerwerkgever, maakt daarmee
gewone werkgever/werknemer-afspraken voor 10 uur per week, inclusief
het burgerloon en eventuele extra vergoedingen en faciliteiten zoals een
mobiele telefoon.
Een burger kan solliciteren bij een burgerwerkgever nadat hij/zij van de
Rijksoverheid toestemming heeft gekregen om burgerwerk te doen. De
Rijksoverheid kan bijvoorbeeld in de eerste fase alleen gemeenten
compenseren voor burgers met een uitkering voor werkloosheid of bijstand.
Het Werkbedrijf van UWV kan operationele aspecten van de Rijksoverheid
invullen.
Nadat de burger met succes heeft gesolliciteerd vraagt de burgerwerkgever
bij het Rijk de compensatie aan voor de werkgeverskosten. Het Rijk kan in
een landelijke database de toestemming registreren voor burgerwerk aan
burgerwerkgevers en burgerwerknemers, na bevestigende informatie van de
gemeente. Na akkoord door het Rijk is de betrekking definitief en starten
dienstverband en compensatie.
De centrale registratie voorkomt dubbele tellingen en misbruik. De
Gemeente controleert de burgerwerkgever op het daadwerkelijk inzetten
van burgerwerknemers voor burgerwerk en op de kwaliteit van de
burgerwerkgever en uitvoering.
48
Indien burgerwerkgevers en/of burgerwerknemers misbruik maken van de
burgerwerkvergoeding kan dat leiden tot een boete of zelfs vervolging, en
kan een burgerwerkgever (tijdelijk) worden uitgesloten van nieuwe
vergoedingen.
KANDIDAAT BURGERWERKGEVERS
In Nederland bestaat al een uitgebreide lijst
van direct mogelijke burgerwerkgevers. Dit zijn
namelijk alle Algemeen Nut Beogende
Instellingen (ANBI) in Nederland. Elke
organisatie met een ANBI-status (bijna 53.000!)
van ‘de belastingdienst’ heeft naar onze
inschatting al de juiste ‘papieren’ om de ANBI-
status zonder veel moeite te kunnen veranderen in de status van
Burgerwerkgever. De organisatie verliest dan de belastingvoordelen die de
ANBI-status met zich meebrengen maar daartegenover kan zij met
burgerbanen vrijwel kosteloos professionals inhuren. Hieronder staan de
kenmerken van de ANBI-status (Bron: www.belastingdienst.nl):
Om aangewezen te worden als ANBI moet uw instelling voldoen aan alle
volgende 11 voorwaarden:
1. Uw instelling zet zich voor minstens 90% in voor het algemeen
belang. Dit is de 90%-eis.
2. De instelling heeft met het geheel van haar algemeen nuttige
activiteiten geen winstoogmerk.
3. Uw instelling en de mensen die rechtstreeks bij uw instelling
betrokken zijn, voldoen aan de integriteitseisen.
4. De bestuurders of beleidsbepalers van uw instelling mogen niet
over het vermogen van de instelling beschikken, alsof het hun
eigen vermogen is. Er moet sprake zijn van gescheiden vermogen.
49
5. Uw instelling mag niet meer vermogen aanhouden dan
redelijkerwijs nodig is voor het werk van de instelling. Daarom
moet het eigen vermogen beperkt blijven.
6. De beloning voor bestuurders is beperkt tot een
onkostenvergoeding of minimale vacatiegelden.
7. Uw instelling heeft een actueel beleidsplan.
8. Uw instelling heeft een redelijke verhouding tussen kosten en
bestedingen.
9. Geld dat overblijft na opheffing van uw instelling wordt besteed
aan een ANBI met een soortgelijk doel.
10. Uw instelling voldoet aan de administratieve verplichtingen.
11. Uw instelling publiceert bepaalde gegevens op een internetsite.
Omdat met de Burgerbaan aan voorwaarde 6 niet meer wordt voldaan,
verliest de organisatie bij de inzet van Burgerbanen haar ANBI-status. De
overheid kan met de hieruit voortvloeiende extra belastinginkomsten, zoals
uit giften aan de organisaties, haar financiering van de Burgerbanen verder
verstevigen.
Op de volgende website van ‘de belastingdienst’ staat een lijst met alle
53.000 organisaties met een ANBI-status en die daarmee kandidaat
burgerwerkgever zijn:
http://www.belastingdienst.nl/wps/wcm/connect/bldcontentnl/themaoverst
ijgend/brochures_en_publicaties/overzicht_anbis
In het verlengde van voorwaarde 8 kan de overheid ook kijken naar de
redelijkheid van Burgerbanen. Om een overdreven voorbeeld te geven: Een
organisatie met één burgerwerknemer voor 10 uur per week kan in alle
redelijkheid niet twéé burgerwerknemers inhuren om hem 20 uur per week
aan te sturen.
50
11. FINANCIERING EN FASERING
ALGEMEEN
Op hoofdlijnen is de constructie dat de Rijksoverheid voor
burgerwerkgevers een Burgerwerk Compensatie Regeling (BCR) invoert die
even gegarandeerd is als bijvoorbeeld de AOW-regeling. De BCR
compenseert de burgerwerkgever voor twee zaken:
Voor het burgerloon dat het Rijk vergoedt aan de burgerwerkgever
die de burgerwerknemer in dienst heeft,
Voor extra werkgeverskosten zoals verzekeringen en faciliteiten
(minimaal 20%).
Voor wat betreft de hoogte van het Burgerloon dat door de Rijksoverheid
wordt gecompenseerd lijkt dat vergelijkbaar te moeten zijn met het niveau
van de AOW of bijstandsuitkering voor alleenstaanden en voor partners.
De Rijksoverheid kan gemeenten ook een vergoeding geven voor het geven
van voorlichting en houden van toezicht. Deze vergoeding kan ook (deels)
bestaan uit een toestemming voor de inzet van Burgerbanen.
FINANCIERING EN FASERING
Financiering en fasering hangen nauw samen.
In de eerste fase van de uitrol van de Burgerbaan kan deze alleen
toegankelijk worden gemaakt voor burgers in de bijstand of met een
werkloosheidsuitkering. Dit maakt het mogelijk om een pad te bewandelen
van beheerste groei.
De financiering van de Burgerbaan in deze fase levert voor de overheid
weinig extra kosten op door de Burgerbaan alleen open te stellen voor
burgers met een uitkering voor werkloosheid of bijstand. Wat betreft de
financiering door de overheid eindigt met een Burgerbaan een uitkering
voor werkloosheid en start de vergoeding voor het burgerloon. Net zoals dit
1 1
51
opgaat voor de bijstand geldt voor de vergoeding voor het burgerloon dat
deze kan doorlopen tot de pensioengerechtigde leeftijd (en in de verdere
toekomst mogelijk ook daarna nog).
In de tweede fase, wanneer de Burgerbaan ook wordt opengesteld
voor burgers zonder uitkering, kan de overheid voor de
financiering overwegen om de belasting van burgers met een
Burgerbaan anders in te richten. Zij kunnen voor alle inkomsten vallen in
belastingschijf 4 (52%) met een belastingvrije voet ter hoogte van het
burgerloon. Omdat de meeste burgers aanvullende inkomsten willen en
zullen hebben, kunnen de opbrengsten hiervan (deels) de Burgerwerk
Compensatie Regeling financieren. Daarnaast zal extra economische
activiteit ook extra omzetbelasting opleveren.
LEGALISATIE ZWART WERK
De Burgerbaan kan zwartwerken tegengaan en daardoor extra
belastinginkomsten opleveren.
Zwart werk, bijvoorbeeld schoonmaakwerk dat illegaal wordt verricht ten
behoeve van ouderen, kan worden georganiseerd als burgerwerk en zo
basisinkomsten opleveren voor de schoonmakers. De huidige regeling voor
legalisatie is voor veel ‘ZZP’ schoonmakers te complex omdat het de
juridische verantwoordelijkheid voor het werk bij hen neerlegt.
Extra belastinginkomsten ontstaan doordat het werk wordt gelegaliseerd en
in dit voorbeeld wordt uitgevoerd door de schoonmakers in
(burger)loondienst. Al het werk boven de burgerloongrens wordt dan belast
in de hoogste schijf (52%).
1 2
52
ECONOMISCHE WAARDE
Bezwaren tegen de Burgerbaan kunnen komen uit de financiële hoek, maar
onder de streep is de Burgerbaan ook economisch aantrekkelijk, en dat gaat
veel verder dan alleen boekhoudkundige afwegingen. De Burgerbaan
stimileert de hele economie: er wordt meer geconsumeerd waardoor meer
omzetbelasting wordt ontvangen en alle burgerwerknemers vallen onder de
hoogste belastingschijf (52%) voor al hun inkomsten benevens de
belastingvrije voet ter hoogte van het burgerloon.
Daarnaast kan de Rijksoverheid ervoor kiezen om landelijk een Belasting
voor Burgerwerk (BvB) te heffen bij alle burgers en bedrijven omdat allen
direct of indirect baat hebben bij burgerwerk.
Uiteindelijk zorgt de Burgerbaan er niet alleen voor dat ‘in de wijk’ meer
burgerwerk wordt gedaan en betaald, maar ook dat de hele samenleving en
haar natuurlijke omgeving, de hele overheid, alle private - en
burgerwerkgevers en alle burgerwerknemers hier direct of indirect baat bij
hebben met een positieve doorwerking naar internationale betrekkingen en
handel met het buitenland.
53
12. KANSEN EN BEDREIGINGEN
MOGELIJKE SPANNINGSVELDEN EN KRITIEK
Het is altijd verstandig kansen en bedreigingen in te schatten om tijdig
hierop te kunnen participeren. Denk bijvoorbeeld aan spanningsvelden
tussen bijvoorbeeld politici, werkgevers, vrijwilligers, asielzoekers en
immigranten.
Het gevaar bestaat bijvoorbeeld dat commerciële organisaties privaat werk
oneigenlijk omzetten in burgerwerk om hun winstmarges te verhogen.
Hoe zit het met het grijze gebied tussen privaat werk en burgerwerk, zoals
schoonmaakwerk in een bedrijf of in een publieke ruimte?
Hoe ontwikkelen zich hybride banen, die deels bestaan uit burgerwerk en
deels uit een private baan? Vormen in de beginfase van de invoering van de
Burgerbaan hybride werknemers een bedreiging voor private werknemers
wanneer het gaat over gemeenschapswerk? Hoe goed wordt het verschil
tussen een private werknemer en burgerwerknemer gecompenseerd door de
hoogste belastingschijf voor burgerwerknemers voor alle inkomsten?
Een ander risico is dat burgerwerkgevers werkzaamheden oprekken tot 10
uur per week om er een Burgerbaan van te kunnen maken. Dan kunnen zij
zo burgerwerknemers mogelijk voortrekken ten koste van vrijwilligers die
minder dan 10 uur per week willen of kunnen werken. Burgerwerkgevers
kunnen echter ook meerdere burgers één Burgerbaan laten doen met
duobanen.
NOODZAAK
Je hoeft niet alles volledig te kunnen overzien om toch te kunnen besluiten
tot de invoering van de Burgerbaan. De noodzaak daarvan is zo hoog dat
het volgende al genoeg kan zijn. Het is belangrijk:
Voor de economie: meer groei
54
Voor de volksgezondheid: minder ziekte door stress,
Tegen discriminatie: minder angst voor werkverdringing van buiten,
Voor de politiek: meer stabiliteit,
Voor kunst en cultuur, innovatie, de sport, educatie: instroom van
oudere studenten
Voor bevolkingsspreiding: naar krimpregio’s
Voor natuur & milieu: minder files
ACCEPTATIE VAN ONZEKERHEID
Sceptici kunnen zeggen: we starten pas met invoering van de Burgerbaan
als we alle mogelijke gevolgen volledig overzien. Maar dat zou ook een
vertragingstactiek kunnen zijn van tegenstanders.
Het invoeren van de Burgerwerk Compensatie Regeling en de vergoeding
door het Rijk lijkt minder complex dan het verhogen van de
pensioengerechtigde leeftijd en de verschuiving in de zorg van landelijk
naar gemeentelijk.
En zelfs van deze veranderingen waren ten tijde van de invoering veel
gevolgen niet bekend, direct en indirect, op korte tot lange termijn. En zo
ook voor burgers, bedrijfsleven en overheden in het internationale
krachtenveld van open grenzen. De belangrijkste drijfveer om toch met die
veranderingen door te gaan was de overtuiging onder politici van nut en
noodzaak.
Er blijven onbekendheden voor de Burgerbaan omdat de toekomst onzeker
is en omdat we ons op nieuwe terreinen begeven en niet beschikken over
voldoende vergelijkbare historische gegevens. De ervaring evenwel leert
dat je begint omdat de noodzaak hoog is, en begint op het moment dat het
meeste is te overzien. Dan is het verantwoord erop te vertrouwen dat
gaandeweg mensen samen oplossingen vinden indien die nodig zijn.
55
13. DRAAGVLAK
De Burgerbaan dient op de kortst mogelijke termijn te worden ingevoerd,
dat is onze stelling. Argumenten waarom, lopend van aanleidingen tot
gevolgen, hebben we genoemd.
We bespreken in dit hoofdstuk de onderbouwing voor de invoering en
evaluatie:
Hoe krijg je voldoende draagvlak om de Burgerbaan gefaseerd
open te stellen, bij te sturen en uit te bouwen?
Hoe meet je het succes van de Burgerbaan. Is het een product dat
je als Nederland kunt exporteren: ‘Dutch Labour’, als model om de
samenleving werkbaar te houden in een nieuw tijdperk? De
gevolgen van automatisering zijn in de hele wereld merkbaar. De
win-win aanpak van de Burgerbaan lijkt dus toekomstbestendig.
POLITIEK DRAAGVLAK
Om voldoende politiek draagvlak te krijgen
voor de Burgerbaan Compensatie Regeling
is het van belang om feiten, voor en -
nadelen, kansen en bedreigingen goed te
bespreken. Onbekend maakt onbemind,
luidt een gezegde.
Omdat de Burgerbaan een gemeenschappelijk belang dient en winst
oplevert voor alle partijen, valt zij als politiek eigendom niet echt te
claimen, het is een win-win voor iedereen. Ongeacht politieke voorkeur,
maatschappelijke positie of belang en sociale status, eenieder kan
voldoende argumenten vinden voor het omarmen van de Burgerbaan.
56
GEEN POLITIEKE CLAIM, MAAR GEMEENSCHAPPELIJK BELANG
Het besluit tot de invoering van de Burgerwerk Compensatie Regeling moet
in de 2e Kamer worden genomen. Dat besluit is niet gediend bij voor- en
tegenstanders in een politiek krachtenspel, maar juist door het gezamenlijk
dragen van de noodzaak ervan. Alle politieke partijen kunnen dit uitdragen
door het aangeven van het belang vanuit hun eigen partijvisie. Hierbij
enkele voorbeelden:
CDA: benadrukt het belang van de Burgerbaan voor gezin en
samenleving in christelijk perspectief (zoals meer pastorale werkers
in een Burgerbaan)
PvdA: benadrukt het belang voor werklozen en
bijstandsgerechtigden om aan het werk te kunnen
VVD: benadrukt het belang voor overheid, bedrijfsleven en
economie
SP: benadrukt het belang van gelijke kansen en voor mensen die
zorg nodig hebben
D66 benadrukt het belang van meer ‘hoofd en handen’ in de
politiek en het onderwijs
GroenLinks: benadrukt het belang voor milieuverbetering en
onderhoud van de leefomgeving
PVV: benadrukt het belang van een beter Nederland.
Politieke partijen kunnen op de invulling verschillende visies
hebben. Een coalitie van woordvoerders in de tweede kamer over
werk en inkomen kan zich buigen over de praktische uitvoering van
de Burgerbaan, bijvoorbeeld:
Wat valt er onder burgerwerk?
Hoe hoog moet het burgerloon zijn om fatsoenlijk van te
kunnen leven?
Hoe wordt het toezicht geregeld?
57
Hoe kan de invoering gefaseerd plaatsvinden i.v.m. de
financiering? etc.
BURGERWERK ALS EXPORTPRODUCT
Net zoals Nederland de wereld heeft laten zien hoe je je kunt verdedigen
tegen de dreiging van het water, en beroemd is geworden met het
exporteren van haar kennis hierover, zo kan Nederland nu laten zien hoe je
met burgerwerk op een succesvolle wijze de dreiging van een
verpauperende maatschappij kunt keren.
We kunnen het concept uitwerken en onze kennis erover exporteren. Het is
een klassiek voorbeeld van hoe je een bedreiging omkeert in een kans.
‘Going dutch’ betekent gierigheid en ieder voor zich, ‘Dutch labour’ betekent
betaalde participatie en zorg voor elkaar.
58
14. MENSENRECHTEN 25 en 23
Aan de Burgerbaan zitten twee
fundamentele aspecten
waarover ook twee formele
mensenrechten gaan:
mensenrecht 25 en mensenrecht 23. De samenleving heeft moeite om deze
twee mensenrechten goed in te vullen. Omdat de Nederlandse Overheid de
rechten van de mens heeft erkend en ondertekend is het zinvol om de
belangrijke bijdrage van de Burgerbaan hieraan uit te leggen. Dat doen we
in dit hoofdstuk.
RECHT OP ONDERSTEUNENDE DIENSTVERLENGING
Mensenrecht 25 gaat onder andere over het fundamentele recht van
burgers op zo nodige ondersteunende dienstverlenging. Dit recht is niet
alleen van belang voor de burger, maar ook voor heel de gemeenschap. De
burger die hiervan verstoken blijft komt niet zelden zodanig in de
problemen dat de gevolgen negatief doorwerken in heel de samenleving.
Het is dus een win-win om deze problemen zoveel mogelijk te voorkomen
of op te lossen met de Burgerbaan.
Hieronder melden we de twee punten van mensenrecht 25 over recht op
ondersteuning zoals deze staan in de universele verklaring van de rechten
van de mens*).
1. Eenieder heeft recht op een levensstandaard, die hoog genoeg is
voor de gezondheid en het welzijn van zichzelf en zijn gezin,
waaronder inbegrepen voeding, kleding, huisvesting en
geneeskundige verzorging en de noodzakelijke sociale diensten,
alsmede het recht op voorziening in geval van werkloosheid, ziekte,
invaliditeit, overlijden van de echtgenoot, ouderdom of een ander
*) https://www.amnesty.nl/mensenrechten/encyclopedie/universele-verklaring-de-rechten-de-
mens-uvrm-volledige-tekst.
59
gemis aan bestaansmiddelen, ontstaan ten gevolge van
omstandigheden onafhankelijk van zijn wil.
2. Moeder en kind hebben recht op bijzondere zorg en bijstand. Alle
kinderen, al dan niet wettig, zullen dezelfde sociale bescherming
genieten.
Dit mensenrecht 25 wordt soms teveel financieel verstaan. Met de
Burgerbaan willen we de levensstandaard mede borgen door het recht op
dienstverlening door de gemeenschap verstandig in te vullen.
Niet burgers krijgen budget om dienstverlening als gemeenschapswerk in te
kopen (zoals met een persoonsgebonden budget/PGB), maar organisaties
ten behoeve van de gemeenschap, zoals ANBI’s, krijgen budget (met de
burgerwerk-compensatie-regeling/BCR) om het gemeenschapswerk te
leveren aan burgers die dat nodig hebben.
RECHT OP WERK EN INKOMEN
Een ijzersterk argument voor de Burgerbaan betreft het ‘neveneffect’ van de
Burgerbaan voor mensenrecht 23.
Hieronder melden we de vier punten van dit mensenrecht over werk en
inkomen zoals deze staan in de universele verklaring van de rechten van de
mens. Deze verklaring is ondertekend door de Nederlandse regering.
slecht in orde: enigszins in orde: goed in orde:
Artikel Status nu in Nederland Status met Burgerbaan
Een ieder heeft recht op
arbeid, op vrije keuze
van beroep, op rechtvaardige
en gunstige arbeidsvoor-
waarden en op bescherming
tegen werkloosheid
Recht op arbeid
Vrije keuze
Arbeidsvoorwaarden
Bescherming
Recht op arbeid
Vrije keuze
Arbeidsvoorwaarden
Bescherming
60
Een ieder, zonder enige
achterstelling, heeft
recht op gelijk loon voor
gelijke arbeid
Zonder enige
achterstelling
Gelijk loon
Zonder enige
achterstelling
Gelijk loon
Artikel Status nu in Nederland Status met Burgerbaan
Een ieder die arbeid
verricht, heeft recht op
een rechtvaardige en
gunstige beloning, die hem
en zijn gezin van een
menswaardig bestaan
verzekert, welke beloning zo
nodig met andere middelen
van sociale bescherming zal
worden aangevuld.
Rechtvaardige en
gunstige beloning genoeg om
fatsoenlijk van te leven
Verzekerd
Rechtvaardige en
gunstige beloning genoeg
om fatsoenlijk van te leven.
Verzekerd
Een ieder heeft het
recht om vakvereni-
gingen op te richten en zich
daarbij aan te sluiten ter
bescherming van zijn
belangen.
Bescherming belangen
(Er is geen vakvereniging
voor burgers die zonder baan
zitten.)
Bescherming belangen.
(De Burgerbaan garantie (in
ultieme fase) beschermt
allen.)
Zoals hierboven indicatief wordt aangegeven zijn momenteel zijn 8 bullets
oranje en 1 bullet rood en worden in de nieuwe situatie alle bullets groen.
61
15. PLATFORM BURGERBAAN
DRAAGVLAK
Platform Burgerbaan werkt aan een
draagvlak in de samenleving voor de
invoering van de Burgerbaan. In dat proces
zal op een gegeven moment Platform
Burgerbaan 40.000 handtekeningen
verzamelen voor een burgerinitiatief om
de Burgerbaan voor te leggen aan de
Tweede Kamer. Hiermee agendeert Platform Burgerbaan het verzoek tot het
mogelijk maken van de Burgerbaan door het instellen van een Burgerwerk
Compensatie Regeling.
Platform Burgerbaan is een politiek neutrale organisatie die de Burgerbaan
kan promoten. Platform Burgerbaan streeft ernaar om door te gaan met
acties tot de Burgerbaan of een goed alternatief daarvoor wordt ingevoerd.
Na invoering kan het Platform doorgaan als de belangenbehartiger voor de
betrokken partijen bij burgerwerk: samenleving, overheid, burgerwerkgevers
en burgerwerknemers.
Om de Burgerbaan te realiseren is voor het goedkeuren van het initiatief
een meerderheid nodig in de tweede kamer. Hiervoor mobiliseert Platform
Burgerbaan kiezers, politici en betrokkenen bij organisaties zoals
vakbonden voor de invoering van de Burgerbaan. Zij verzamelt op haar
website acties en reacties van politieke partijen inzake de Burgerbaan. Het
mobiliseren van draagvlak voor de Burgerbaan kan ook op andere wijzen
zoals met interviews en bijeenkomsten met paneldiscussies.
62
KOOP EN GEEF DOOR
Om het promoten van de Burgerbaan te financieren, inclusief het
verzamelen van 40.000 handtekeningen voor het burgerinitiatief
‘Burgerbaan, Ja of Nee’, kan via http://www.burgerbaan.nl/wie-steunt-ons/
dit boekje worden gekocht voor € 5 per stuk. Het boekje kan worden
gedeeld of doorgegeven ter promotie.
De initiatiefnemers van Platform Burgerbaan (PB) zijn Frans Vrijmoed en
Kees van Seuren. Hieronder lichten zij zichzelf toe.
KORTE BIOGRAFIE FRANS VRIJMOED
Frans Vrijmoed heeft veertig jaar in het bedrijfsleven
gewerkt, overwegend voor grote Amerikaanse
ondernemingen in Nederland en tussendoor zeven jaar
als succesvol zelfstandige. Op zijn 56ste is hij begonnen
met HBO Toegepaste Theologie en verwacht deze af te
ronden in 2017. Hij gelooft in mogelijkheden en meent
dat zorgen rond werk en inkomen de grootste voedingsbodem zijn van
bedreigingen voor de samenleving. Hij heeft veel ervaring op het gebied
van vrijwilligerswerk en de arbeidsmarkt, en ziet de Burgerbaan als een
hoge prioriteit.
KORTE BIOGRAFIE KEES VAN SEUREN
Kees heeft een groot deel van zijn loopbaan als ICT
deskundige gewerkt in een aantal functies bij ING, tot
2014. Zijn interesse gaat uit naar de invloed van
automatisering op de werkgelegenheid en hoe we daarop
moeten inspelen. Als vrijwilliger heeft hij gemerkt dat
belangrijk gemeenschapswerk vaak niet wordt gezien en
erkend. De introductie van een Burgerbaan ziet hij als een oplossing om
zowel werk te creëren als het gemeenschapswerk de status te geven die het
63
verdient: als een gewaardeerde en beloonde inspanning voor de
totstandkoming van een gezonde maatschappij.
MISSIE, VISIE EN AMBITIE VAN PLATFORM BURGERBAAN
Missie
Platform Burgerbaan (PB) stelt zich ten doel gemeenschapswerk
professioneel te laten uitvoeren door burgers en hen daarvoor geldelijk te
laten belonen. Zij ziet dit als de oplossing voor een groot aantal problemen
in de hedendaagse samenleving waarvan de belangrijkste zijn: verschraling
van het gemeenschapswerk en hoge werkloosheid. Betaald en professioneel
uitgevoerd gemeenschapswerk door burgers zorgt niet alleen voor het
welzijn van de individuele burger maar van de gehele maatschappij.
Visie
Elke burger moet de mogelijkheid krijgen burgerwerk te doen in de vorm
van een Burgerbaan voor 10 uur per week tegen een gunstige beloning,
welke de burger en zijn of haar gezin van een menswaardig bestaan
verzekert.
Ambitie
PB streeft ernaar dat vóór 2020 in elk geval alle burgers met WW- of
bijstandsuitkering toegang krijgen tot een burgerbaan naar eigen vrije
keuze.
Een half miljoen burgerwerknemers kunnen iedere week vijf miljoen uur (!)
aan gemeenschapswerk professioneel uitvoeren.
64
MEEDOEN
Sympathisanten
Sympathisanten van Platform Burgerbaan kunnen een verklaring
ondertekenen voor het aannemen in de Tweede Kamer van een motie voor
de invoering van de Burgerwerk Compensatie Regeling..
Participanten
Participanten zullen Platform Burgerbaan jaarlijks 10 euro contributie
betalen en worden uitgenodigd voor lokale Burgerbaan bijeenkomsten. (Dit
is in een later stadium gepland.).
Sponsoren
Sponsoren kunnen Platform Burgerbaan financieel ondersteunen met een
donatie of de aankoop van het boekje ‘Burgerbaan, voor betaald
gemeenschapswerk’.
Doelgroepen
Platform Burgerbaan is een platform van en voor burgers (en daarmee voor
de vier groepen: samenleving, overheid, burgerwerkgevers en
burgerwerknemers) en gaat door met actie voeren tot de missie is
volbracht.
ORGANISATIE-UITBREIDING (ZODRA DAT NODIG IS)
Platform Burgerbaan kan zich organiseren door Nederland onder te
verdelen in 90 regio’s en voor elke regio een coördinator te werven. Elke
coördinator mobiliseert, organiseert en informeert burgers in het eigen
postcodegebied over en voor de Burgerbaan.
65
Organisatorisch bestaat PB dan feitelijk uit de coördinatoren; de
initiatiefnemers coördineren zelf ook en participeren in het dagelijks
bestuur. Coördinatoren kunnen zich in een gebied met veel leden (zoals de
gemeente Amsterdam) laten ondersteunen door adjunct-coördinatoren.
Coördinatoren kiezen uit hun midden vertegenwoordigers die plaats nemen
in een klankbordgroep. Deze klankbordgroep bestaat uit maximaal 9 leden
die het dagelijks bestuur met raad en daad bijstaan en regelmatig in
persoon of via Internet bijeenkomen. Coördinatoren hoeven geen
contributie te betalen.
ERKENNING
Zodra organisaties daadwerkelijk aan de slag gaan met burgerwerk, en
Burgerwerknemers aanstellen voor Burgerbanen, kan PB voor haar
participanten lijsten bijhouden (uitgesplitst over de regio’s) en beschikbaar
stellen aan alle Burgerwerkgevers. Er zou jaarlijks een prijs kunnen worden
uitgereikt aan de burgerwerkgever(s) met de hoogste waardering. Elke
participant zou via de website www.burgerbaan.nl elke organisatie kunnen
voordragen en waarderen.
INFORMERING
PB kan de lijst van burgerwerkgevers online ter beschikking stellen aan
participanten met aanvullende informatie zoals een korte presentatie,
contactgegevens, website URL (met daarop mogelijke vacatures),
ervaringen en mogelijke vragen en antwoorden..
66
Bijlage A. Burgerbaanproces
Nadat de Burgerwerk Compensatie Regeling (BCR) is aangenomen door de
Tweede Kamer en in werking treedt maakt zij het volgende mogelijk:
1. De Rijksoverheid richt een landelijke organisatie in (dat kan ook het
UWV zijn) om de BCR technisch en financieel mogelijk te maken en
om door burgerwerkgevers aangevraagde burgerbanen goed te
keuren (ondersteund door de gemeente).
2. Een burgerwerkgever (dit kan ook een startup zijn) vraagt
toestemming aan de Rijksoverheid om een
specifieke burger voor een specifieke
Burgerbaan aan te mogen stellen en daarna
een compensatie te krijgen voor de
burgerwerkgeverskosten (120% van het
burgerloon).
3. De Rijksoverheid vraagt de gemeente om
advies. De gemeente toets de
burgerwerkgever en de burger op correcte
navolging van de regels en brengt ja/nee
advies uit aan de Rijksoverheid.
4. Na bevestiging door de gemeente bevestigt
de Rijksoverheid aan de burgerwerkgever dat zij kan doorgaan met
het inhuren van de burgerwerknemer en dat zij de maandelijkse
compensatie tegemoet kan zien.
5. De burgerwerkgever huurt de burgerwerknemer in, betaalt het
burgerloon en ontvangt van de Rijksoverheid de gepaste
compensatie hiervoor. Veranderingen geeft de burgerwerkgever
direct door aan de gemeente die op basis hiervan haar advies aan
de Rijksoverheid kan herzien.
67
Klachten over deze procedure kunnen door eenieder worden ingediend bij
de landelijke ombudsman die daar onafhankelijk onderzoek naar doet en
transparant over adviseert aan de Rijksoverheid.
VOORTIJDIGE BAANBEËINDIGING
Burgerwerkgever en burgerwerknemer kunnen ieder voor zich en elk
moment een Burgerbaan stopzetten. Stopzetting moet direct worden
doorgegeven aan de Gemeente. De Gemeente geeft herzien advies aan de
Rijksoverheid die daarna stopt met het uitbetalen van de compensatie.
Indien de Burgerbaan stopt heeft de burger het gangbare recht op een
uitkering en met bijbehorende sollicitatieplicht. De burger kan elk moment
weer een nieuwe Burgerbaan aannemen, tenzij de Rijksoverheid de burger
tijdelijk het recht hierop ontzegt, bijvoorbeeld als gevolg van persoonlijke
malversaties.
Redenen voor het beëindigen van de Burgerbaan kunnen zijn:
Voor de burgerwerknemer:
De burger wil een andere Burgerbaan of burgerwerkgever
De burger wil naar een andere gemeente,
De burger wil meer tijd steken in ander werk of de burger wil
stoppen als burgerwerknemer. Hij kan dit doen zonder opgave van
redenen.
Voor de burgerwerkgever:
De vraag naar het burgerwerk stopt of verandert,
De burgerwerkgever houdt op te bestaan,
De burgerwerknemer functioneert niet goed en er is geen uitzicht
op verbetering.
68
Bijlage B. Begrippen
Baan: betrekking in loondienst bij een werkgever.
Burger: iemand met een Nederlandse verblijfsvergunning.
Burgerbaan: een baan om voor 10 uur per week tegen betaling
gemeenschapswerk te verrichten.
Burgerloon: loon dat een burgerwerknemer ontvangt van de
burgerwerkgever voor de afgesproken baan. Dit wordt aangevuld met
secundaire arbeidsvoorwaarden, zoals een 13e maand of mobiele telefoon
en reiskosten.
Burgerwerk: Gemeenschapswerk in de vorm van een Burgerbaan.
Burgerwerkgever: Een organisatie met een Nederlandse vestiging waar een
of meer burgerwerknemers werken. In theorie kan ook een ZZP’er
burgerwerkgever zijn.
Burgerwerknemer: een burger die een Burgerbaan invult bij een
burgerwerkgever.
Burgerwerk Compensatie Regeling: Regeling van de Rijksoverheid om
burgerwerkkosten te compenseren aan Gemeenten voor hun vergoedingen
aan burgerwerkgevers. Deze compensatie is in beginsel 120% van het
burgerloon.
Gemeenschapswerk: Gemeenschapswerk is werk ter bevordering van het
welzijn van de gemeenschap in allesbehalve financiële zin. Het werk kan
betaald (burgerwerk of privaat werk) of onbetaald (vrijwiligerswerk) worden
verricht ten behoeve van de gemeenschap. Bijvoorbeeld mantelzorg,
inloophuiswerk, buurtwacht, schoolondersteuning, activiteiten voor de
groenvoorziening, werk bij de brandweer, hulp in ziekenhuizen enzovoort.
Instroombegeleiders: Voorbeeld van een Burgerbaan waarbij burgers
instromende buitenlanders hun weg helpen vinden.
Privaat (werk): betreft privaat belang versus het belang van de
gemeenschap. Zoals werk primair gericht op winst maken.
69
Purpose economy: economie waarin het oplossen van maatschappelijke
problemen of het verbeteren van de maatschappij uitgangspunt is voor het
verdienmodel van organisaties.
Reactieplicht of reactieve sollicitatieplicht: De plicht voor burgers om als
sollicitant te reageren op een persoonlijk verzoek door een potentiële
werkgever. Dit als vervanging van de sollicitatieplicht.
Vergoeding: de vergoeding die een Gemeente verstrekt aan een
burgerwerkgever voor een burgerloon plus 20% werkgeverskosten.
Vrijwilligerswerk: werk zonder een financiële beloning.
Werkloos(heid): geen baan hebben en daarnaar op zoek zijn.
Seizoensregeling: Regeling waarbij een burgerwerkgever seizoenswerk
gespreid over het jaar vergoed kan krijgen.
70
Bijlage C. Politieke raakvlakken met Burgerbaan
Bron: www.kamerbreed.info en wel webpagina:
http://www.kamerbreed.info/home/?page_id=607
Past prima bij een Burgerbaan
Minder of niet meer nodig bij een Burgerbaan
Staat op gespannen voet met Burgerbaan
Staat haaks op de Burgerbaan
Inkomensafhankelijke regelingen aanpassen, zodat mensen er niet op
achteruit gaan als ze gaan werken.
WW-uitkering eerste drie maanden verhogen, duur verkorten; werkgevers betalen niet
eerste zes maanden WW.
Ontslagrecht versoepelen, vaste wettelijke ontslagvergoeding van een week per gewerkt
jaar, met een maximum van een half jaarsalaris.
Arbeidsrechtelijke positie van ambtenaren gelijkstellen aan die van andere werknemers.
Cao’s niet verplicht opleggen aan ondernemingen die niet bij totstandkoming betrokken
waren.
AOW naar 67 jaar in 2018, daarna koppelen aan levensverwachting. Aanvullende
pensioenen harmoniseren met de AOW.
71
Budget voor individuele ondersteuning om langdurig
werklozen aan het werk te helpen.
Wettelijk leeftijdsontslag op 65-jarige leeftijd wordt afgeschaft.
Werkgevers betalen de eerste zes maanden van de WW het loon door; hoogte en duur
van WW blijven gelijk.
AOW in drie stappen omhoog tot 67 jaar in 2025.
Grote en middelgrote bedrijven hebben verplicht 5% arbeidsgehandicapten of (voorheen)
langdurig werklozen in dienst.
Kinderbijslag wordt inkomensafhankelijk.
Minimumtarieven voor ZZP’ers.
Hoogte en duur van de WW blijven ongewijzigd.
Kinderbijslag en kindgebonden budget voor maximaal twee kinderen; geen verdere
bezuinigingen op kinderopvang.
Werkgevers betalen de eerste zes maanden van de WW het loon door; hoogte en duur
van WW blijven gelijk.
AOW-leeftijd blijft 65.
Er wordt niet getornd aan ontslagbescherming en ontslagvergoeding.
Er komt een werkplicht voor bijstandsjongeren.
Geen bezuinigingen op sociale werkplaatsen.
Wajong blijft toegankelijk voor volledig duurzaam arbeidsongeschikten.
72
Lastenverlichting voor gezinnen met kinderen
AOW geleidelijk omhoog met levensverwachting; AOW kan tussen 65 en 70 flexibel
worden opgenomen.
Werknemers krijgen persoonlijk budget voor scholing en werk-naar-werktrajecten.
Werkgevers betalen eerste half jaar kosten van WW aan het UWV; deze plicht op termijn
vervangen door afspraken over loondoorbetaling.
Wsw, Wajong, Wet werk en bijstand en Wet investeren in jongeren worden
samengevoegd; Wajong blijft bestaan voor duurzaam en volledig arbeidsongeschikte
jongeren.
Loondoorbetaling bij ziekte wordt na zes maanden overgenomen door
collectieve verzekering.
Ontslagbescherming handhaven, duur WW niet korten.
Werkgevers betalen niet de eerste zes maanden WW.
AOW in ieder geval tot 2020 op 65 jaar, geen automatisch ontslag bij 65 jaar.
Flexibiliteit op arbeidsmarkt beperken, werknemers krijgen eerder recht op vast contract.
Kinderbijslag wordt inkomensafhankelijk en vervalt voor hoogste inkomens.
Loonkostensubsidies en andere voorzieningen voor werkgevers die mensen met
beperking in dienst nemen.
73
Regels omtrent ziektewet, arbeidsongeschiktheid en Arbowet voor
het MKB aanpassen, zodat zij, zonder veel risico, sneller en vaker
mensen aan zullen nemen.
Modernisering en vereenvoudiging ontslagrecht om vaste contracten weer aantrekkelijk
te maken.
Werkgevers betalen eerste zes maanden WW; WW wordt korter maar hoger.
AOW-leeftijd naar 67 in 2021, daarna koppelen aan levensverwachting; eerder opnemen
AOW leidt tot korting.
Toegang ZZP’ers tot sociale zekerheid vereenvoudigen.
Wajong, Wsw en Wet werk en bijstand samenvoegen, uitvoering bij gemeenten.
Maximale WW-duur één jaar, eerste half jaar 90%
laatstverdiende loon, tweede half jaar 80%.
Verplichte quota werkgevers voor aantal arbeidsgehandicapten, uitgezonderd kleine
bedrijfjes; overheid stimuleert en faciliteert.
Top van beursgenoteerde bedrijven en (semi)publieke instellingen bestaat voor minstens
30% uit vrouwen.
Kinderbijslag inkomensafhankelijk.
AOW versneld omhoog met één maand per jaar tot 67 in 2023; ouderen met goed inkomen
betalen mee aan AOW.
Toegang zelfstandigen tot sociale zekerheid verbeteren.
74
Kinderbijslag verhogen en gelijktrekken voor alle
leeftijdsgroepen, kindgebonden budget verhogen.
Scholingsplicht, in plaats van sollicitatieplicht, voor bijstandsmoeders.
AOW-leeftijd naar 67 jaar in 2023.
ZZP’ers kunnen zich inkopen in een arbeidspool met werkgarantie en toegang tot sociale
zekerheid.
Ontslagvergoedingen verhogen, uitbetaling in termijnen.
Opbouw WW, driekwart maand per gewerkt jaar, bij werk naast de WW wordt verrekend
op basis van verdiend loon, niet uren.
Steun voor werkgevers die arbeidsgehandicapten in dienst nemen; werkgevers die dat
niet doen betalen meer premie.
Ontslagbescherming blijft, vergoeding koppelen aan door
werknemer reëel geleden schade.
Duur WW omlaag, hoogte WW in eerste maanden omhoog.
Langdurig werklozen worden financieel gestimuleerd om maatschappelijke taken te
vervullen.
ZZP’ers en flexwerkers krijgen toegang tot arbeidsongeschiktheid- en
pensioenverzekeringen.
Vanaf 2018 AOW-leeftijd stapsgewijs verhogen naar 67 jaar in 2030.
Bijstandsuitkering blijft gebaseerd op het individu.
Wajong en Wsw blijven vangnet voor mensen met een beperking.
Top Related