Doelstelling van de standaard ‘Gehoor’ voor het CLB
Cécile GUERIN
Vlaamse Wetenschappelijke Vereniging voor Jeugdgezondheidszorg
28 februari 2013
Inhoud van de presentatie
• Begrippen
• Neonatale gehoorscreening in Vlaanderen
• Rationale voor gehoorscreening op schoolleeftijd
• Doelstellingen van gehooronderzoek in het CLB
• Het nieuwe CLB-programma voor opsporing van gehoorstoornissen bij jonge kinderen
BEGRIPPEN
1.Het uitwendige oor
2.Het middenoor
3.Het binnenoor
4.Het auditief zenuwstelsel a. perifeer deel b. centraal deel
Perceptief / neurosensorieel gehoorverlies
Conductief gehoorverlies (GV)
• Naar de oorzaak:
→ CONDUCTIEF vs PERCEPTIEF / NEUROSENSORIEEL
• Naar de aanvang:
→ CONGENITAAL vs PROGRESSIEF (+ VERWORVEN)
Verschillende types van gehoorstoornis
Syndromen, IU CMV-infectie,
ernstige perinatale complicaties
Bacteriële meningitis, ernstig hoofdtrauma,
lawaaischade (acuut/chronisch)
Syndromen, geen cochlea, IU-infecties
Oorstop, otitis media, afwijking/geen trommelvlies
Ototoxische medicatie, prematuriteit, syndromen
• Naar de graad van ernst:
→ Unilateraal vs bilateraal
→ / Mild / Matig / Ernstig / Diepe doofheid / Totale doofheid
Verschillende types van gehoorstoornis
dB: 26………40………70…………90 …………………………120
Verschillende types van gehoorstoornis
Audiogrammen type ‘Normaal’
• Naar de graad van ernst:
• Naar de aangetaste frequenties:
→ Alle / Hoge / Lage / Midden frequenties
Verschillende types van gehoorstoornis
Audiogram type ‘Flat loss’
Audiogram type ‘Ski-slope loss’
Audiogram type ‘Reverse-slope loss’
Audiogram type ‘Notch (noise) loss’
Meest frequente vormen van GV bij kinderen
(conductief GV)
Zeldzaam (begin OME)
Blootstelling aan lawaai
Audiogram type ‘Cookie-bite loss’
Genetisch GV
NEONATALE GEHOORSCREENING IN VLAANDEREN
Neonatale gehoorscreening in Vlaanderen
• 1997: introductie van Algo®-test door Kind & Gezin
• Programma volledig operationeel sinds 1999:
→ GRATIS VOOR ALLE PASGEBORENEN (mits toestemming ouders)
→ Volledig geautomatiseerde afname
→ CONGENITAAL GV ≥ 35dB (vooral PERCEPTIEF)
→ Diagnose vóór de leeftijd van 3m
→Verwijzing naar 1 van de 23 referentiecentra in Vlaanderen
Neonatale gehoorscreening in Vlaanderen
• Uitstekende evaluatieresultaten!
→Doelgroepbereik ~ 98%
→ Sensitiviteit ~ 94-98%
→ Specificiteit ~ 99%
• Prevalentiecijfers GV bij geboorte
→ Bilat GV ≥ 35dB: 0.8/1000
→ GV ≥ 35dB: 2-2.7/1000
→ Permanent GV: 1-5/1000
Is systematische gehoorscreening op schoolleeftijd nog nodig? Doelstellingen van gehooronderzoek in de CLB?
RATIONALE VOOR GEHOORSCREENING OP SCHOOLLEEFTIJD
Algo-screening
Kinderen die niet zijn bereikt GEEN Algo
Kinderen met een congenitaal
gehoorverlies > 35 dB met vals NEG Algo
Kinderen met een congenitaal
gehoorverlies > 35 dB Correct POS Algo
Kinderen met een congenitaal letsel < 35dB dat PROGRESSIEF naar permanent NS GV zal evolueren Correct NEG Algo maar (nog) niet opgespoord GV
Kinderen met een normaal gehoor
Correct NEG Algo
~ 2%
~ 0.01% ~ 0.2%
Prevalentie van permanent GV
Prevalentie van permanent GV naargelang de leeftijd *
* Bron: Davis A, Bamford J, Wilson I. A critical review of the role of neonatal hearing screening in the detection of congenital hearing impairment. Health Technology Assessment 1997;1:1-190.
Algo-screening
Kinderen die niet zijn bereikt GEEN Algo
Kinderen met een congenitaal
gehoorverlies > 35 dB met vals NEG Algo
Kinderen met een congenitaal
gehoorverlies > 35 dB Correct POS Algo
Kinderen met een congenitaal letsel < 35dB dat PROGRESSIEF naar permanent NS GV zal evolueren Correct NEG Algo maar (nog) niet opgespoord GV
Kinderen met een normaal gehoor
Correct NEG Algo
~ 2%
~ 0.01%
Voor elke 10 neonataal opgespoorde kinderen met permanent GV,
5 à 9 bijkomende gevallen vóór de leeftijd van 9j
~ 0.2%
~ 0.2%
CMV = Meest frequente oorzaak van progressief GV in geïndustrialiseerde landen
Congenitale CMV-infectie
1 à 2% van de levend geborenen
10% symptomatisch 90% asymptomatisch
30% mortaliteit
70% overlevenden
90% sequelen 10% late sequelen
~ 0.1-0.2% ~ 0.1-0.2%
~ 0.2-0.4%
Rationale voor gehoorscreening op schoolleeftijd
• Argumenten Pro: →Vroege detectie van GV maakt vroege behandeling en/of
remediëring mogelijk
→Tijdige behandeling van GV heeft gunstig effect o.v.v. taal- en spraakontwikkeling, alg. ontwikkeling en schoolloopbaan
→Bij mild, matig, unilateraal GV: • Vroegtijdige signalen zijn subtiel en moeilijk herkenbaar
• Laattijdige signalen = secundaire ontwikkelingsproblemen!
→Naast neonatale gehoorscreening is een algemene gehoorscreening tussen de leeftijd van 4 en 7 jaar aanbevolen, voornamelijk om progressief permanent GV op te sporen
(European Consensus Statement on hearing screening for pre-school and school-age children, 2012)
Rationale voor gehoorscreening op schoolleeftijd
• Overwegingen:
→Duur en moeilijkheidsgraad van klassieke toonaudiometrie bij kleuters wegens beperkte aandachtspanne & begripsvermogen
→Andere screeningsmethodieken (OAE, tympanometrie…) niet haalbaar
→Algemene gehoorscreening: zo jong mogelijk vs niet te jong • Hoe jonger, hoe meer onbetrouwbare resultaten op audiometrie
• Zeer hoge prevalentie van OME t.o.v. van permanent GV (cf. piek OME tot de leeftijd van 4 jaar)
• Prevalentie van permanent GV stijgt met de leeftijd: toename tot 5 à 6j om dan stabiel te blijven
→Ten laatste in 1e leerjaar wegens impact op leren & studeren
Otitis Media met Effusie
• Prevalentie: → Bij 0- tot 5-jarigen: varieert tussen 15 en 40% !
→ Hoogste incidentie tussen de leeftijd van 6 maanden en 4 jaar
• Gevolgen voor het kind:
→Bij 40-50% van de kinderen: spontane genezing zonder klacht
→In 25% van de gevallen: GV ≥ 25dB
→ Kortdurend GV: geen gevolgen voor taalspraakontwikkeling (na eventuele vertraging treedt een inhaalbeweging op)
Uitzondering hierop = kinderen met ontwikkelingsrisico!
→Langdurige OME (> 6maanden) kan negatieve invloed op taalspraakontwikkeling hebben
• Argumenten voor een selectief verwijsbeleid bij OME:
→OME (al dan niet met GV) bij een gezond, zich normaal ontwikkelend kind behoeft geen bijzonder beleid door CLB
→OME dat langer dan 3 à 6 maanden duurt en geassocieerd is met gehoorverlies, vraagt bijzonder toezicht door de curatieve sector
→OME met GV bij een kind met een ontwikkelingsrisico vraagt meteen de nodige aandacht, opvolging en behandeling door de curatieve sector
Otitis Media met Effusie
Rationale voor gehoorscreening op schoolleeftijd
• Gevolgen voor CLB-gehoorscreeningsprogramma:
→Bij jonge kleuters: gerichte screening bij kinderen at risk voor permanent GV beter dan algemene screening
(cf. lijst risicofactoren)
Rationale voor gehoorscreening op schoolleeftijd
• Risicofactoren voor permanent GV bij kleuters:
→ Geen neonatale gehoorscreening gehad (1ste screening)
→CMV-infectie tijdens de zwangerschap (progressief GV)
→Prematuriteit (zwangerschapsduur ≤ 32 weken) (progr. GV)
→Familiaal erfelijk voorkomen van gehoorverlies (progr. GV)
→Bacteriële meningitis in de voorgeschiedenis (verworven GV)
→Ernstig hoofdtrauma in de voorgeschiedenis (verworven GV)
Bij deze kinderen: gerichte gehoorscreening bij de start van de schoolloopbaan
Rationale voor gehoorscreening op schoolleeftijd
• Gevolgen voor CLB-gehoorscreeningsprogramma:
→Bij jonge kleuters: gerichte screening bij kinderen at risk voor permanent GV beter dan algemene screening
(cf. lijst risicofactoren)
→Algemene screening buiten leeftijd van hoge incidentie OME (> 4 jaar) 3de KK of 1ste LJ
→Bij OME met GV: selectief verwijsbeleid ngl risicofactoren voor ontwikkelingsvertraging of –verstoring
(cf. lijst risicofactoren) • Kinderen met ontwikkelingsrisico: snelle verwijzing
• Kinderen zonder ontwikkelingsrisico: ‘watchful waiting’ (controle) en verwijzing enkel bij langdurige OME (> 6maanden)
Rationale voor gehoorscreening op schoolleeftijd
• Risicofactoren voor ontwikkelingsvertraging /-verstoring
→Permanent gehoorverlies onafhankelijk van OME
→Vermoeden of diagnose van vertraagde/verstoorde taal- en spraakontwikkeling
→ASS of andere pervasieve ontwikkelingsstoornis
→Syndromen (vb. Down) of craniofaciale aandoeningen van invloed op de cognitieve, taal en spraakontwikkeling
→Blindheid of oncorrigeerbare visuele stoornis
→Schisis, al dan niet in het kader van syndromen
→Ontwikkelingsachterstand
Bij deze kinderen: meteen verwijzing bij OME
Rationale voor gehoorscreening op schoolleeftijd
• Gehoorschade door overmatige blootstelling aan lawaai:
→T.g.v. acute en/of chronische blootstelling aan lawaai
→Zeer gevoelige trilhaarcellen in binnenoor worden beschadigd • Selectief gehoorverlies op bepaalde frequenties
→Van tijdelijke gehoordaling naar irreversibele gehoorschade
→Gehoorverlies • in gesprek met meerdere personen: verstaanbaarheid daalt • Vervroegde intrede slechthorendheid door ouderdom
→Oorsuizen (tinnitus) • Vaak permanent • Daling van levenskwaliteit / depressie
→Hyperacusis • Overgevoelig aan geluid / sociale isolatie
Rationale voor gehoorscreening op schoolleeftijd
• Gehoorschade door overmatige blootstelling aan lawaai: →Wat telt is de totale geluidsblootstelling
• Vrije tijd + Werk • Zowel geluidsintensiteit als duur van de blootstelling
– Logaritmische schaal: + 3dB = 2x intenser geluid duur halveren! – ‘Veilige’ duur: 85dB ~ 8u/d 95dB ~ 30mn/d 100dB ~ enkele minuten!
→Hoogrisico groep: algemene verschuiving merkbaar • van volwassenen door industriële geluidsbelasting • naar jongeren door vrijetijdsgeluidsbelasting
– Mp3, IPod: 80 à 115dB! - Oortjes: + 7 à 9dB – Reeds op zeer jonge leeftijd (peuters/ kleuters): hogere gevoeligheid
Grote impact op volksgezondheid bij volgende volwassene generatie!
• Advies Hoge Gezondheidsraad (HGR nr. 8187; 2007): →Nood aan dringende preventieve maatregelen!
• Draagbare muziekspelers begrenzen: – 90dB ipv 100dB ! Nog niet verplicht – Lagere grens voor kindermateriaal hanteren
• Wettelijke normen voor muziekevenementen – In Vlaanderen, vanaf 1 januari 2013: nieuwe regelgeving
rond geluidsnormen voor muziekactiviteiten
• Preventiecampagnes om bevolking te sensibiliseren – 2012:
• Vroegtijdige opsporing van lawaaischade bij jongeren
Gehoorverlies door lawaaischade
• Hoe lawaaischade vroegtijdig opsporen bij jongeren ?
→Audiometrie • Laat geen vroegtijdige detectie toe
• Reeds aanzienlijke schade aan trilhaarcellen eer detecteerbaar
Besluit: audiometrie is niet geschikt voor vroegdetectie
→OAE (oto-acoustische emissies) • Detecteert schade vanaf verlies 30-35 dB
• Onderzoekt functie van slakkenhuis en trilhaarcellen
• Detecteert schade vroeger in het beschadigingsproces dan audiometrie
• Maar dure en omslachtige procedure
Besluit: OAE is niet geschikt voor CLB
Rationale voor gehoorscreening op schoolleeftijd
• Hoe lawaaischade vroegtijdig opsporen bij jongeren ?
→Spraak-in-ruis-test (SPIN = SPeech In Noise)
• Test het spraakverstaan in achtergrondgeluid: herkennen van woorden in zachte en harde ruis
• Bij volwassenen: detecteert beginnende lawaaischade (en NS GV) met goede sensitiviteit (90%) en specificiteit (93%)
(onderzoek ExpORL Kuleuven in bedrijfsgeneeskunde)
• Automatische screeningsversie via computer
• vereist minder logistiek dan audiometrie: geen geluidsarme cabine, afname in een gewoon lokaal mits goede koptelefoon, eenvoudige en zelfstandige (computergestuurde) afname
Besluit: SPIN is veelbelovend voor CLB-context MAAR…
… validatiestudie bij adolescentenpopulatie vereist
Rationale voor gehoorscreening op schoolleeftijd
• Hoe lawaaischade vroegtijdig opsporen bij jongeren ? →Spraak-in-ruis-test (SPIN = SPeech In Noise)
• Piloot- en validatiestudie bij adolescentenpopulatie in het CLB – Opgezet door VWVJ ism ExpORL Kuleuven KU Leuven (Prof Wouters)
– In 2 centra: VCLB St Antonius-Zoersel en CLB GO! Leuven-Landen-Tienen (september 2012 tem januari 2013)
– bij 200 leerlingen: 5e leerjaar (100) en 1e SO (100)
– Gouden standaard audiometrie door audioloog bij alle ‘fails’ en subgroep met ‘Pass’
– Data-analyse loopt:
» Interne betrouwbaarheid van de test
» Specificiteit
» Sensitiviteit
» Adequate verwijscriteria voor het CLB
Rationale voor gehoorscreening op schoolleeftijd
Beleid: in afwachting van resultaten van validatiestudie SPIN (2013),
voorlopig geen vroegdetectie van lawaaischade door CLB
DOELSTELLINGEN VAN GEHOORONDERZOEK IN HET CLB
Doelstellingen van gehooronderzoek in CLB
Kleuter- en lager onderwijs:
• Doel 1: een vangnet aanbieden voor kinderen die geen Algo®-test hebben gekregen Detectie van aangeboren GV ≥ 35dB
• Doel 2: opsporen van progressief (perceptief) GV dat nog niet kon worden opgespoord werd met de Algo®-test
• Doel 3: opsporen van (conductief) GV t.g.v. OME bij kinderen met een ontwikkelingsrisico
Secundair onderwijs:
• Doel 4: vroegtijdige detectie van gehoorverlies door lawaaischade
Doel 1: vangnet voor ALGO-test
• Te bevragen in de 1e KK: →Status Algo-test
→Bij voorkeur elektronische overdracht van de Algo-resultaten van Kind&Gezin naar CLB
• Geen Algo-test gehad → dan audiometrie in 1e KK →Selectief onderzoek op het centrum
→Bij afwijkend of onbetrouwbaar resultaat → verwijzen
• Doel van de verwijzing: →Bevestiging van gehoordaling
→Oorzaak? Perceptief/Conductief GV, al dan niet congenitaal
→Instellen van behandeling
Doel 2: progressief (perceptief) GV nog niet opgespoord met Algo-test
• Te bevragen in de 1e KK: →Lijst van risicofactoren voor progressief (perceptief) GV
op kleuterleeftijd • CMV-infectie tijdens de zwangerschap
• Prematuriteit (zwangerschapsduur ≤ 32 weken)
• Familiaal erfelijk voorkomen van gehoorverlies
• Bacteriële meningitis in de voorgeschiedenis
• Ernstig hoofdtrauma in de voorgeschiedenis
• Risicofactor(en) aanwezig → dan audiometrie in 1e KK → Selectief onderzoek op het centrum
Doel 2: progressief (perceptief) GV nog niet opgespoord met Algo-test
• In 3e KK of 1ste LJ: audiometrie bij ALLE kinderen
• Bij afwijkend resultaat op audiometrie Otoscopie
→ Doel van de otoscopie is detectie van OME
• OME bij een kind zonder ontwikkelingsrisico
→ Wettigt een afwachtende houding
→ Selectieve controle van het gehoor na 3 maanden want langdurige gehoordaling is wel nefast op de ontwikkeling
• OME bij een kind met ontwikkelingsrisico (cf. doel 3) vraagt extra zorg = verwijzing
Doel 3: (conductief) gehoorverlies door OME bij kinderen met een ontwikkelingsrisico
• Hoort bij het aanbod op maat
• Bij aanmelding voor zorg over:
→ Taal/spraakontwikkeling
→ ASS of een andere pervasieve ontwikkelingsstoornis
→ Signalen van globale of cognitieve ontwikkelingsproblemen
→ Leren & studeren
→ Gedragsproblemen
• Audiometrie & otoscopie
• In geval van OME met gehoorverlies verwijzing
AANBOD IN HET KLEUTER- EN LAGER ONDERWIJS
Het nieuwe CLB-programma voor opsporing van gehoorstoornissen bij jonge kinderen
Aanbod jonge kleuters (1ste KK)
CONSULT EERSTE KLEUTERKLAS
Anamnese: 1. familiaal (erfelijk) voorkomen van gehoorverlies op jonge leeftijd
2. Oorzaken van progressief sensorieel gehoorverlies: congenitale CMV-infectie, prematuriteit (<32w), bacteriële meningitis, ernstig hoofdtrauma
3. ALGO-testresultaat
AUDIOMETRIE
Geen ALGO-test gehad
en/of
risicofactor(en) aanwezig
GEEN AUDIOMETRIE
ALGO-test gehad
én
geen risicofactor aanwezig
Aanbod oudere kinderen (3de KK of 1ste LJ)
Top Related