Môc lôc
Tran
g
Lêi më ®Çu 6
Ch¬ng I: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ xuÊt khÈu vµ
vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc trong
doanh nghiÖp
8
I. Kh¸i niÖm, c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu vµ vai
trß cña xuÊt khÈu
8
II. Vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc ®èi víi
ViÖt Nam.
14
III. ThÞ trêng cho hµng may mÆc vµ xu híng
nhËp khÈu hµng may mÆc trªn thÕ giíi.
16
Ch¬ng II: Thùc tr¹ng kinh doanh xuÊt khÈu hµng
may mÆc ë Tæng C«ng ty DÖt - May ViÖt Nam
giai ®o¹n 1995-1998.
29
I. Nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ Tæng C«ng ty DÖt-
May ViÖt Nam.
29
II. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng may mÆc cña
Tæng C«ng ty DÖt- May thêi kú 1995-1998.
42
III. ®¸nh gi¸ chung nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ
cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc ë Tæng
C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam.
61
Ch¬ng III: Ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy
m¹nh xuÊt khÈu hµng may mÆc ë Tæng C«ng ty
DÖt-May ViÖt Nam trong thêi gian tíi.
67
I. TriÓn väng xuÊt khÈu hµng may mÆc cña
Tæng C«ng ty trong thêi gian tíi.
67
II. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu vÒ phÝa Tæng
C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam.
73
2
III. Mét sè kiÕn nghÞ ChÝnh phñ. 80
KÕt luËn 86
Tµi liÖu tham kh¶o 88
3
Lêi më ®Çu
§Æc trng quan träng cña t×nh h×nh thÕ giíi ngµy nay lµ xu
híng quèc tÕ ho¸. NÒn kinh tÕ thÕ giíi ngµy cµng ph¸t triÓn,
mçi níc dï lín hay nhá ®Òu ph¶i tham gia vµo sù ph©n c«ng
lao ®éng khu vùc vµ quèc tÕ. Ngµy nay kh«ng mét d©n téc
nµo cã thÓ ph¸t triÓn ®Êt níc m×nh mµ chØ b»ng tù lùc c¸nh
sinh. §Æc biÖt ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh ViÖt Nam
th× viÖc nhËn thøc ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc trng quan träng nµy
vµ øng dông vµo t×nh h×nh thùc tÕ ®Êt níc cã tÇm quan
träng h¬n bao giê hÕt. ë níc ta, Khi x¸c ®Þnh nh÷ng quan
®iÓm lín vÒ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, héi nghÞ ®¹i
biÓu toµn quèc gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII cña §¶ng ®· kh¼ng
®Þnh “kiªn tr× chiÕn lîc híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu ®ång thêi
thay thÕ nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm trong níc s¶n xuÊt cã
hiÖu qu¶, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt níc còng nh cña
tõng vïng, tõng nghµnh, tõng lÜnh vùc trong tõng thêi kú,
kh«ng ngõng n©ng cao søc m¹nh c¹nh tranh trªn thÞ trêng
trong níc, thÞ trêng khu vùc vµ thÞ trêng thÕ giíi” .
Thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi do §¶ng khëi xíng vµ l·nh ®¹o,
trong nh÷ng n¨m qua th¬ng m¹i ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng
thµnh tùu bíc ®Çu quan träng, gãp phÇn t¹o nªn nh÷ng biÕn
®æi s©u s¾c nÒn kinh tÕ - x· héi níc ta vµ vÞ thÕ míi trªn thÞ
trêng quèc tÕ. ViÖt Nam ®· thiÕt lËp ®îc nhiÒu mèi quan hÖ
ngo¹i giao víi nhiÒu níc, tiÕp tôc më réng ho¹t ®éng ngo¹i th-
¬ng theo híng ®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸, tÝch cùc héi nhËp
vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, tham gia c¸c tæ chøc th¬ng m¹i
quèc tÕ nh ASEAN, AFTA, APEC . .. §iÒu nµy ®· ®¹c biÖt lµm
cho lÜnh vùc xuÊt nhËp khÈu ngay cµng trë nªn s«i ®éng.
Trong sè 10 mÆt hµng cã gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu lín
nhÊt cña ViÖt Nam, ph¶i kÓ ®Õn hµng dÖt may. Tuy ®øng ë
4
vÞ trÝ thø hai, nhng ®©y lµ mÆt hµng cã nhiÒu lîi thÕ so
s¸nh vµ cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cao. H¬n n÷a, víi ®iÒu kiÖn
t×nh h×nh níc ta hiÖn nay, tËp trung ph¸t triÓn hµng dÖt
may lµ hoµn toµn phï hîp.
Nh vËy, c¶ vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn, ®Ò tµi “ Mét sè
biÖn ph¸p ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng may mÆc ë Tæng
C«ng ty DÖt May ViÖt Nam” gãp phÇn gi¶i quyÕt nh÷ng
vÊn ®Ò ®Æt ra quan träng vµ cÇn thiÕt. Trong ®Ò tµi nµy,
t«i chØ tËp trung ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tÕ ho¹t ®éng
kinh doanh xuÊt khÈu hµng may mÆc cña Tæng C«ng ty DÖt
May ViÖt Nam giai ®o¹n 1995 - 1998, t×m ra nh÷ng thµnh
c«ng vµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn tån t¹i ë Tæng C«ng ty . Trªn c¬
së ®ã, ®a ra mét sè biÖn ph¸p kiÕn nghÞ nh»m më réng ho¹t
®éng vµ t¨ng cêng hiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu hµng may
mÆc cña Tæng C«ng ty trong thêi gian tíi.
§Ò tµi chia lµm ba ch¬ng :
Ch¬ng I : Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ xuÊt khÈu vµ vai
trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc ®èi víi nÒn kinh tÕ
ViÖt Nam.
Ch¬ng II : Thùc trang xuÊt khÈu hµng may mÆc ë
Tæng C«ng ty dÖt may ViÖt Nam giai ®o¹n 1995 -
1998.
Ch¬ng III : Ph¬ng híng vµ gi¶i phÊp chñ yÕu ®Èy
m¹nh xuÊt khÈu hµng may mÆc cña tæng C«ng ty
trong thêi gian tíi.
Trong qu¸ tr×ng t×m hiÓu vµ hoµn thµnh ®Ò tµi, T«i ®· ®-
îc sù chØ b¶o chi tiÕt cña thÇy gi¸o - MBA Bïi Anh TuÊn, sù
gióp tËn t×nh cña c¸c b¸c, c¸c c« ë Tæng C«ng ty DÖt may
ViÖt Nam. T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n vµ rÊt mong nhËn ®îc
5
ý kiÕn nhËn xÐt gióp t«i cã thÓ hoµn thiÖn kiÕn thøc chuyªn
m«n cña m×nh.
6
ch¬ng I
Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ xuÊt khÈu vµ vai trß cña xuÊt
khÈu hµng may mÆc trong
doanh nghiÖp
I. kh¸i niÖm, c¸c h×nh thøc xuÊt khÈu vµ vai trß cña
xuÊt khÈu
1. Kh¸i niÖm :
XuÊt khÈu hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n ë
ph¹m vi quèc tÕ. Nã kh«ng ph¶i lµ hµnh vi bu«n b¸n riªng lÎ
mµ lµ c¶ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ mua b¸n trong mét nÒn
th¬ng m¹i cã tæ chøc c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi nh»m b¸n s¶n
phÈm, hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc ra níc ngoµi thu ngo¹i tÖ,
qua ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, chuyÓn ®æi c¬
cÊu kinh tÕ oán ®Þnh tõng bíc n©ng cao møc sèng nh©n
d©n.
Kinh doanh xuÊt nhËp khÈu còng chÝnh lµ ho¹t ®éng kinh
doanh quèc tÕ ®Çu tiªn cña mét doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng
nµy ®îc tiÕp tôc ngay c¶ khi doanh nghiÖp ®· ®a d¹ng ho¸
ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh.
XuÊt khÈu hµng ho¸ n»m trong lÜnh vùc ph©n phèi vµ lu
th«ng hµng ho¸ cña mét qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng,
nh»m môc ®Ých liªn kÕt s¶n xuÊt víi tiªu dïng cña níc nµy víi
níc kh¸c. NÒn s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn nh thÕ nµo phô thuéc
rÊt nhiÒu vµo ho¹t ®éng kinh doanh nµy.
2. C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu th«ng dông ë ViÖt Nam
a/ XuÊt khÈu uû th¸c
Trong ph¬ng thøc nµy, ®¬n vÞ cã hµng xuÊt khÈu lµ bªn
7
uû th¸c giao cho ®¬n vÞ xuÊt khÈu gäi lµ bªn nhËn uû th¸c
tiÕn hµnh xuÊt khÈu mét hoÆc mét sè l« hµng nhÊt ®Þnh víi
danh nghÜa cña m×nh (bªn nhËn uû th¸c) nhng víi chi phÝ
cña bªn uû th¸c. VÒ b¶n chÊt, chi phÝ tr¶ cho bªn nhËn uû
th¸c chÝnh lµ tiÒn thu lao tr¶ cho ®¹i lý. Theo nghÞ ®Þnh 64-
H§BT, chi phÝ uû th¸c xuÊt khÈu kh«ng cao h¬n 1% cña tæng
sè doanh thu ngo¹i tÖ vÒ xuÊt khÈu theo ®iÒu kiÖn FOB t¹i
ViÖt Nam.
¦u nhîc ®iÓm cña xuÊt khÈu uû th¸c:
-¦u ®iÓm: C«ng ty uû th¸c xuÊt khÈu kh«ng ph¶i bá vèn
vµo kinh doanh, tr¸nh ®îc rñi ro trong kinh doanh mµ vÉn thu
®îc mét kho¶n lîi nhuËn lµ hoa hång cho xuÊt khÈu. Do chØ
thùc hiÖn hîp ®ång uû th¸c xuÊt khÈu nªn tÊt c¶ c¸c chi phÝ
tõ nghiªn cøu thÞ trêng, giao dÞch ®µm ph¸n ký kÕt hîp ®ång
vµ thùc hiÖn hîp ®ång kh«ng ph¶i chi, dÉn tíi gi¶m chi phÝ
trong ho¹t ®éng kinh doanh cña C«ng ty.
-Nhîc ®iÓm: do kh«ng ph¶i bá vèn vµo kinh doanh nªn hiÖu
qu¶ kinh doanh thÊp kh«ng b¶o ®¶m tÝnh chñ ®éng trong
kinh doanh. ThÞ trêng vµ kh¸ch hµng bÞ thu hÑp v× C«ng ty
kh«ng cã liªn quan tíi viÖc nghiªn cøu thÞ trêng vµ t×m kh¸ch
hµng.
b/ XuÊt khÈu trùc tiÕp:
Trong ph¬ng thøc nµy, ®¬n vÞ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu
trùc tiÕp ký kÕt hîp ®ång ngo¹i th¬ng, víi t c¸ch lµ mét bªn
ph¶i tæ chøc thùc hiÖn hîp ®ång ®ã. Hîp ®ång ký kÕt gi÷a
hai bªn ph¶i phï hîp víi luËt lÖ quèc gia vµ quèc tÕ, ®ång thêi
b¶o ®¶m ®îc lîi Ých quèc gia vµ ®¶m b¶o uy tÝn kinh doanh
cña doanh nghiÖp. §Ó thùc hiÖn hîp ®ång xuÊt khÈu, ®¬n vÞ
kinh doanh ph¶i tiÕn hµnh c¸c kh©u c«ng viÖc:
8
Giôc më L/C vµ kiÓm tra luËn chøng (nÕu hîp ®ång quy
®Þnh sö dông ph¬ng ph¸p tÝn dông chøng tõ), xin giÊy phÐp
xuÊt khÈu, chuÈn bÞ hµng ho¸ lµm thñ tôc h¶i quan, giao
hµng lªn tµu, mua b¶o hiÓm, lµm thñ tôc thanh to¸n vµ gi¶i
quyÕt khiÕu n¹i (nÕu cã).
¦u nhîc ®iÓm cña h×nh thøc xuÊt khÈu trùc tiÕp:
-¦u ®iÓm: Víi ph¬ng thøc nµy, ®¬n vÞ kinh doanh chñ
®éng trong kinh doanh, tù m×nh cã thÓ th©m nhËp thÞ tr-
êng vµ do vËy cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu thÞ trêng, gîi më, kÝch
thÝch nhu cÇu. NÕu ®¬n vÞ tæ chøc ho¹t ®éng kinh doanh
tèt sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ kinh doanh cao, tù kh¼ng ®Þnh
m×nh vÒ s¶n phÈm, nh·n hiÖu ... dÇn dÇn ®a ®îc uy tÝn vÒ
s¶n phÈm trªn thÕ giíi.
- Nhîc ®iÓm: Trong ®iÒu kiÖn ®¬n vÞ míi kinh doanh ®îc
mÊy n¨m th× ¸p dông h×nh thøc nµy rÊt khã do ®iÒu kiÖn
vèn s¶n xuÊt h¹n chÕ, am hiÓu th¬ng trêng quèc tÕ cßn mê
nh¹t, uy tÝn nh·n hiÖu s¶n phÈm cßn xa l¹ víi kh¸ch hµng
c/ Gia c«ng hµng xuÊt khÈu.
Gia c«ng hµng xuÊt khÈu lµ mét ph¬ng thøc kinh doanh
trong ®ã mét bªn (gäi lµ bªn nhËn gia c«ng) nhËp khÈu
nguyªn liÖu hoÆc b¸n thµnh phÈm cña mét bªn kh¸c (gäi lµ
bªn ®Æt gia c«ng) ®Ó chÕ biÕn ra thµnh phÈm giao l¹i cho
bªn ®Æt gia c«ng vµ nhËn thï lao ( gäi lµ chi phÝ gia c«ng).
Tãm l¹i, gia c«ng xuÊt khÈu lµ ®a c¸c yÕu tè s¶n xuÊt (chñ
yÕu lµ nguyªn vËt liÖu) tõ níc ngoµi vÒ ®Ó s¶n xuÊt hµng ho¸
theo yªu cÇu cña bªn ®Æt hµng, nhng kh«ng ph¶i ®Ó tiªu
dïng trong níc mµ ®Ó xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ chªnh lÖch do
ho¹t ®éng gia c«ng ®em l¹i. V× vËy, suy cho cïng, gia c«ng
xuÊt khÈu lµ h×nh thøc xuÊt khÈu lao ®éng, nhng lµ lo¹i lao
®éng díi d¹ng ®îc sö dông(®îc thÓ hiÖn trong hµng ho¸) chø
9
kh«ng ph¶i díi d¹ng xuÊt khÈu nh©n c«ng ra níc ngoµi.
Gia c«ng xuÊt khÈu lµ mét ph¬ng thøc phæ biÕn trong th-
¬ng m¹i quèc tÕ. Ho¹t ®éng nµy ph¸t triÓn sÏ khai th¸c ®îc
nhiÒu lîi thÕ cña hai bªn: bªn ®Æt gia c«ng vµ bªn nhËn gia
c«ng.
3.VÞ trÝ, vai trß cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
XuÊt khÈu hµng ho¸ lµ ho¹t ®éng kinh doanh bu«n b¸n ë
ph¹m vi quèc tÕ. Nã kh«ng ph¶i lµ hµnh vi mua b¸n riªng lÎ mµ
lµ c¶ mét hÖ thèng c¸c quan hÖ mua b¸n trong mét nÒn th-
¬ng m¹i cã tæ chøc c¶ bªn trong vµ bªn ngoµi nh»m b¸n s¶n
phÈm, hµng ho¸ s¶n xuÊt trong níc ra níc ngoµi thu ngo¹i tÖ,
qua ®ã cã thÓ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn,
chuyÓn ®æi c¬ cÊu kinh tÕ æn ®Þnh tõng bíc n©ng cao møc
sèng nh©n d©n. Do vËy, xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi
ngo¹i ®Ó ®em l¹i nh÷ng hiÖu qu¶ ®ét biÕn cao hoÆc cã thÓ
g©y thiÖt h¹i v× nã ph¶i ®èi ®Çu víi mét hÖ thèng kinh tÕ
kh¸c tõ bªn ngoµi mµ chñ thÓ trong níc tham gia xuÊt khÈu
kh«ng dÔ dµng khèng chÕ ®îc.
XuÊt khÈu hµng ho¸ n»m trong lÜnh vùc ph©n phèi vµ lu
th«ng hµng ho¸ cña mét qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt më réng,
nh»m môc ®Ých liªn kÕt s¶n xuÊt víi tiªu dïng cña níc nµy víi
níc kh¸c. NÒn s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn nh thÕ nµo phô thuéc
rÊt nhiÒu vµo ho¹t ®éng kinh doanh nµy.
§èi víi níc ta, nÒn kinh tÕ ®ang bíc ®Çu ph¸t triÓn, c¬ së
vËt chÊt kü thuËt cßn thÊp kÐm, kh«ng ®ång bé, d©n sè ph¸t
triÓn nhanh nªn viÖc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu thu ngo¹i tÖ c¶i
thiÖn ®êi sèng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ lµ cùc kú quan träng.
§¶ng vµ Nhµ níc ta chñ tr¬ng ph¸t triÓn quan hÖ ®èi ngo¹i vµ
kinh tÕ ®èi ngo¹i ®Æc biÖt híng m¹nh vµo xuÊt khÈu hµng
ho¸ lµ mét chñ ch¬ng ®óng ®¾n phï hîp víi quy luËt kinh tÕ
kh¸ch quan. H¬n bao giê hÕt, xuÊt khÈu hµng ho¸ thùc sù cã
10
vai trß quan träng, cô thÓ lµ:
Thø nhÊt: Ho¹t ®éng xuÊt khÈu t¹o nguån vèn ngo¹i tÖ
quan träng ®Ó ®¶m b¶o nhu cÇu nhËp khÈu.
Trong kinh doanh quèc tÕ, xuÊt khÈu kh«ng ph¶i lµ chØ
®Ó thu ngo¹i tÖ vÒ, mµ lµ víi môc ®Ých ®¶m b¶o cho nhu
cÇu nhËp khÈu hµng ho¸ dÞch vô kh¸c nh»m tho¶ m·n nhu
cÇu tiªu dïng, t¨ng trëng nÒn kinh tÕ vµ tiÕn tíi xuÊt siªu (xuÊt
khÈu > nhËp khÈu), tÝch luü ngo¹i tÖ (thùc chÊt lµ ®¶m b¶o
ch¾c ch¾n h¬n nhu cÇu nhËp khÈu trong t¬ng lai).
XuÊt khÈu vµ nhËp khÈu trong th¬ng m¹i quèc tÕ võa lµ
®iÒu kiÖn, võa lµ tiÒn ®Ò cña nhau xuÊt khÈu ®Ó nhËp
khÈu vµ nhËp khÈu ®Ó ph¸t triÓn xuÊt khÈu. §Æc biÖt trong
®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn nay, ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ,
tr¸nh ®îc nguy c¬ tôt hËu víi thÕ giíi, ®ång thêi cßn t×m c¸ch
®uæi kÞp thêi ®¹i, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· ®Ò ra c«ng cuéc
c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Trong ®ã nhËp
khÈu m¸y mãc, thiÕt bÞ, c«ng nghÖ hiÖn ®¹i lµ mét ®iÒu
kiÖn tiªn quyÕt. Muèn nhËp khÈu, chóng ta ph¶i cã ngo¹i tÖ,
cã c¸c nguån ngo¹i tÖ sau:
- XuÊt khÈu hµng ho¸. dÞch vô.
- ViÖn trî ®i vay, ®Çu t ....
- Liªn doanh ®Çu t níc ngoµi víi ta.
- C¸c dÞch vô thu ngo¹i tÖ: ng©n hµng, du lÞch ...
Cã thÓ thÊy r»ng, trong c¸c nguån trªn th× xuÊt khÈu hµng
ho¸, dÞch vô lµ nguån quan träng nhÊt v×: nã chiÕm tû träng
lín, ®ång thêi lµ kh¶ n¨ng b¶o ®¶m tr¶ ®îc c¸c kho¶n ®i vay,
viÖn trî ... trong t¬ng lai. Nh vËy c¶ vÒ dµi h¹n vµ ng¾n h¹n,
xuÊt khÈu lu«n lµ c©u hái quan träng cho nhËp khÈu.
11
Thø hai: Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ph¸t huy ®îc c¸c lîi thÕ
cña ®Êt níc.
§Ó xuÊt khÈu ®îc, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt khÈu
ph¶i lùa chän ®îc nh÷ng ngµnh nghÒ, mÆt hµng cã tæng chi
phÝ (chi phÝ s¶n xuÊt vµ chi phÝ xuÊt khÈu) nhá h¬n gi¸ trÞ
trung b×nh trªn thÞ trêng thÕ giíi. Hä ph¶i dùa vµo nh÷ng
ngµnh hµng, nh÷ng mÆt hµng khai th¸c ®îc c¸c lîi thÕ cña
®Êt níc c¶ vÒ t¬ng ®èi vµ tuyÖt ®èi. VÝ dô nh trong c¸c mÆt
hµng xuÊt khÈu mòi nhän cña ta th× dÇu má, thuû s¶n, g¹o,
than ®¸ lµ nh÷ng mÆt hµng khai th¸c lîi thÕ tuyÖt ®èi nhiÒu
h¬n (v× chØ mét sè níc cã ®iÒu kiÖn ®Ó s¶n xuÊt c¸c mÆt
hµng nµy). Cßn hµng may mÆc khai th¸c chñ yÕu lîi thÕ so
s¸nh vÒ gi¸ nh©n c«ng rÎ. Tuy nhiªn, ph©n biÖt lîi thÕ tuyÖt
®èi vµ lîi thÕ so s¸nh chØ mang ý nghÜa t¬ng ®èi.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu võa thóc ®Èy thai th¸c c¸c lîi thÕ cña
®Êt níc võa lµm cho viÖc khai th¸c ®ã cã hiÖu qu¶ h¬n v×
khi xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu cã ngo¹i tÖ
®Ó nhËp m¸y mãc, thiÕt bÞ tiªn tiÕn ®a n¨ng suÊt lao ®éng
lªn cao. C¸c lîi thÕ cÇn khai th¸c ë níc ta lµ nguån lao ®éng
dåi dµo, cÇn cï, gi¸ thuª rÎ, nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn phong
phó vµ ®Þa thÕ ®Þa lý ®Ñp.
Thø ba: Ho¹t ®éng xuÊt khÈu gãp phÇn lµm chuyÓn
dÞch c¬ cÊu s¶n xuÊt, ®Þnh híng s¶n xuÊt, thóc ®Èy t¨ng tr-
ëng kinh tÕ.
Chóng ta biÕt r»ng cã hai xu híng xuÊt khÈu: xuÊt khÈu ®a
d¹ng vµ xuÊt khÈu mòi nhän.
XuÊt khÈu ®a d¹ng lµ cã mÆt hµng nµo xuÊt khÈu ®îc th×
xuÊt khÈu nh»m thu ®îc nhiÒu ngo¹i tÖ nhÊt, nhng víi mçi
mÆt hµng th× l¹i nhá bÐ vÒ quy m«, chÊt lîng thÊp (v× kh«ng
®îc tËp trung ®Çu t) nªn kh«ng hiÖu qu¶.
12
XuÊt khÈu hµng mòi nhän: Tu©n theo quy luËt lîi thÕ so
s¸nh cña David Ricardo tøc lµ tËp trung vµo s¶n xuÊt vµ xuÊt
khÈu nh÷ng mÆt hµng mµ m×nh cã ®iÒu kiÖn nhÊt, cã lîi
thÕ so s¸nh hay chÝnh lµ viÖc thùc hiÖn chuyªn m«n ho¸ vµ
ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. Khi ®ã, níc ta cã kh¶ n¨ng
chiÕm lÜnh thÞ trêng, trë thµnh "®éc quyÒn" mÆt hµng ®ã
vµ thu lîi nhuËn siªu ng¹ch. XuÊt khÈu mòi nhän cã t¸c dông
nh ®Çu cña mét con tµu, tuy nhá bÐ nhng nã cã ®éng c¬, do
®ã nã cã thÓ kÐo c¶ ®oµn tµu tiÕn lªn. HiÖn nay, ®©y lµ h-
íng xuÊt khÈu chñ yÕu cña níc ta, cã kÕt hîp víi xuÊt khÈu ®a
d¹ng ®Ó t¨ng thu ngo¹i tÖ.
Vµ khi mÆt hµng xuÊt khÈu mòi nhän ®em l¹i hiÖu qu¶ cao
th× c¸c doanh nghiÖp sÏ tËp trung ®Çu t ®Ó ph¸t triÓn
ngµnh hµng ®ã, dÉn ®Õn ph¸t triÓn c¸c ngµnh hµng cã liªn
quan. VÝ dô: Khi ngµnh may xuÊt khÈu ph¸t triÓn lµm cho
ngµnh dÖt còng ph¸t triÓn ®Ó cung cÊp nguyªn vËt liÖu cho
ngµnh may dÉn ®Õn ngµnh trång b«ng, ®ay còng ph¸t triÓn
®Ó cung cÊp nguyªn vËt liÖu cho ngµnh dÖt.
H¬n n÷a, xu híng xuÊt khÈu lµ mòi nhän lµm thay ®æi c¬
cÊu c¸c ngµnh s¶n xuÊt trong nÒn kinh tÕ v× c¬ cÊu mét nÒn
kinh tÕ chÝnh lµ sè lîng c¸c ngµnh s¶n xuÊt vµ tû träng cña
chóng so víi tæng thÓ.
Râ rµng, tû träng ngµnh hµng mòi nhän lµ t¨ng lªn vµ t¨ng
m¹nh cßn trong néi bé ngµnh ®ã th× nh÷ng kh©u, nh÷ng
lo¹i s¶n phÈm a chuéng trªn thÞ trêng thÕ giíi còng sÏ ph¸t
triÓn h¬n. Tøc lµ xuÊt khÈu hµng mòi nhän lµm thay ®æi c¬
cÊu ngµnh vµ c¶ c¬ cÊu trong néi bé mét ngµnh theo híng
khai th¸c tèi u lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt níc.
MÆt kh¸c, trªn thÞ trêng thÕ giíi yªu cÇu vÒ hµng ho¸ dÞch
vô ë møc chÊt lîng cao, c¹nh tranh gay g¾t. ChØ cã c¸c doanh
nghiÖp ®ñ m¹nh ë mçi níc míi tham gia thÞ trêng thÕ giíi. Do
13
®ã, c¸c doanh nghiÖp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ph¶i n©ng
cao chÊt lîng s¶n phÈm, gi¶m chi phÝ ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
Toµn bé c¸c t¸c ®éng trªn lµm cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn
t¨ng trëng theo híng tÝch cùc. §ã lµ ý nghÜa kinh tÕ cña ho¹t
®éng xuÊt khÈu.
Thø t: Gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng,
t¹o thu nhËp vµ t¨ng møc sèng.
VÒ ng¾n h¹n, ®Ó tËp trung ph¸t triÓn c¸c ngµnh hµng xuÊt
khÈu th× ph¶i cÇn thªm lao ®éng, cßn ®Ó xuÊt khÈu cã hiÖu
qu¶ th× ph¶i tËn dông ®îc lîi thÕ lao ®éng nhiÒu, gi¸ rÎ ë níc
ta. ChÝnh v× thÕ mµ chóng ta chñ tr¬ng ph¸t triÓn ngµnh
nghÒ cÇn nhiÒu lao ®éng nh ngµnh may mÆc. Víi mét ®Êt n-
íc h¬n 70 triÖu d©n, tû lÖ thÊt nghiÖp t¬ng ®èi cao th×
®©y lµ mét vÊn ®Ò cã ý nghÜa rÊt lín trong ®iÒu kiÖn níc ta
hiÖn nay.
Thø n¨m: Ho¹t ®éng xuÊt khÈu n©ng cao uy tÝn níc ta
trªn thÞ trêng thÕ giíi t¨ng cêng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®em l¹i ngo¹i tÖ, gãp phÇn lµm c©n
b»ng c¸n c©n thanh to¸n, lµ mét trong bèn ®iÒu kiÖn ®¸nh
gi¸ nÒn kinh tÕ cña mét níc: GDP, l¹m ph¸p, thÊt nghiÖp vµ
c¸n c©n thanh to¸n. Cao h¬n n÷a lµ xuÊt siªu, t¨ng tÝch luü
ngo¹i tÖ, lu«n ®¶m b¶o kh¶ n¨ng thanh to¸n víi ®èi t¸c, t¨ng
®îc tÝn nhiÖm. Qua ho¹t ®éng xuÊt khÈu, hµng ho¸ ViÖt Nam
®îc bÇy b¸n trªn thÞ trêng thÕ giíi, khuyÕch tr¬ng ®îc tiÕng
vang vµ sù hiÓu biÕt.
Ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµm cho c¸c quan hÖ kinh tÕ chÆt chÏ
h¬n, lµm tiÒn ®Ò thóc ®Èy c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i
kh¸c nh dÞch vô du lÞch, ng©n hµng, ®Çu t, hîp t¸c, liªn
doanh ....
14
Tãm l¹i : ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ mét chiÕn lîc
®Ó ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ níc ta.
II. Vai trß cña xuÊt khÈu hµng may mÆc ®èi víi viÖt
nam.
Tríc khi t×m hiÓu vai trß cña xuÊt khÈu chóng ta ph¶i x¸c
®Þnh ®îc nhiÖm vô cña chóng ®ã lµ:
- Ph¶i biÕt khai th¸c cã hiÖu qu¶ lîi thÕ cña ®Êt níc, kÝch
thÝch c¸c ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn.
- Ph¶i gãp phÇn t¨ng tÝch luü, më réng s¶n xuÊt t¨ng thu
nhËp cho nÒn kinh tÕ quèc d©n.
- XuÊt khÈu lµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n th«ng qua
viÖc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o nguån thu nhËp.
- Ph¶i biÕt khai th¸c nh÷ng thÞ trêng hiÖn cã vµ quan t©m
tíi thÞ trêng cha ®îc khai th¸c.
- Lîi dông khèi lîng mua hµng lín lao cña níc ngoµi.
- T×m thÞ trêng cho s¶n phÈm khi lîng b¸n gi¶m sót.
- Më réng nÒn t¶ng b¸n hµng ®Ó tr¶i réng chi phÝ b¸n
hµng.
- Sö dông n¨ng lùc s¶n xuÊt thõa.
- BiÕt ®îc nh÷ng ph¬ng ph¸p kü thuËt tiªn tiÕn ®îc sö
dông ë níc ngoµi.
- Theo dâi sù c¹nh tranh cña c¸c ®èi thñ cã s¶n phÈm cïng
lo¹i trªn thÞ trêng.
Ngoµi ra ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu cßn ph¶i cã
nhiÖm vô gãp phÇn thùc hiÖn tèt chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i cña
§¶ng vµ Nhµ níc: “§a d¹ng ho¸ vµ ®a ph¬ng ho¸ quan hÖ
15
quèc tÕ, t¨ng cêng hîp t¸c khu vùc “.
§Ó thùc hiÖn tèt nhiÖm vô kÓ trªn th× c«ng t¸c xuÊt khÈu
ph¶i nhËn râ c¸c vai trß quan träng sau:
- Thu ngo¹i tÖ vÒ cho ®Êt níc, ®©y lµ nguån vèn quan
träng ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu nhËp khÈu vµ tÝch luü ph¸t triÓn
s¶n xuÊt. ThËt vËy, nhËp khÈu còng nh vèn ®Çu t cña mét níc
thêng dùa vµo ba nguån chñ yÕu lµ viÖn trî, ®i vay, xuÊt
khÈu.
Trong khi møc viÖn trî lµ bÞ ®äng vµ cã h¹n, cßn ®i vay sÏ
t¹o thªm g¸nh nÆng cho nÒn kinh tÕ th× xu híng ph¸t triÓn
xuÊt khÈu ®Ó tù ®¶m b¶o vµ ph¸t triÓn ®îc coi nh mét chiÕn
lîc quan träng mµ hÇu hÕt c¸c níc ®Òu øng dông.
- XuÊt khÈu lµ c«ng cô gi¶i quyÕt thÊt nghiÖp trong níc;
theo International Trade 1980-1990 ë Mü vµ c¸c níc c«ng
nghiÖp ph¸t triÓn cø xuÊt khÈu 1tû USD th× t¹o ®îc 40 ngh×n
viÖc lµm trong níc, cßn ë c¸c níc t b¶n ®ang ph¸t triÓn kh¸c
cã thÓ t¹o ra 45-50 ngh×n chç viÖc lµm. ë níc ta nÒn c«ng
nghiÖp cßn l¹c hËu, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp nªn xuÊt khÈu 1
tû USD th× sÏ t¹o ®îc trªn 50 ngh×n chç lµm viÖc trong níc.
- XuÊt khÈu lµm t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt trong níc vµ t¨ng
hiÖu qu¶ sö dông vèn th«ng qua t¸c ®éng ngîc chiÒu ®èi víi
viÖc ®æi míi trang thiÕt bÞ hiÖn ®¹i vµ ph¬ng thøc qu¶n lý
tiªn tiÕn.
- Khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng, ph¸t huy c¸c lîi thÕ cña ®Êt níc,
kÝch thÝch c¸c ngµnh lts ph¸t triÓn c¶ vÒ quy m« lÉn chiÒu
s©u. §Æc biÖt lµ sù t¸c ®éng ®Õn sù thay ®æi c¬ cÊu ngµnh
kinh tÕ theo híng ngµy cµng sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c lîi thÕ
®Êt níc. Ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, ¸p dông kü thuËt
tiªn tiÕn gióp cã thªm nguån løc c«ng nghiÖp míi, t¨ng n¨ng
16
suÊt lao ®éng, tiÕt kiÖm chi phÝ lao ®éng x· héi.
- T¹o ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng tiªu thô hµng ho¸ cña
quèc gia.
- §Èy m¹nh xuÊt khÈu cßn cã vai trß t¨ng cêng sù hîp t¸c
quèc tÕ gi÷a c¸c níc, n©ng cao ®Þa vÞ vµ uy tÝn cña ViÖt
Nam trªn th¬ng trêng quèc tÕ. Nhê cã nh÷ng hµng xuÊt khÈu
mµ nhiÒu C«ng ty níc ngoµi biÕt ®Õn n¨ng lùc cña ta vµ s½n
sµng thiÕt lËp quan hÖ bu«n b¸n vµ ®Çu t.
Nh vËy, xuÊt khÈu nã kh«ng chØ ®ãng vai trß xóc t¸c, hç trî
ph¸t triÓn mµ nã cã thÓ thµnh yÕu tè bªn trong cña sù ph¸t
triÓn; trùc tiÕp tham gia vµo viÖc gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò bªn
trong cña nÒn kinh tÕ quèc d©n nh vèn, kü thuËt, lao ®éng,
nguyªn liÖu, thÞ trêng...
III. thÞ trêng cho hµng may mÆc vµ xu híng nhËp khÈu
hµng may mÆc trªn thÕ giíi.
1. VÒ thÞ trêng may mÆc ViÖt Nam.
1.1. thÞ trêng EU:
ThÞ trêng EU víi d©n sè 340 triÖu lµ n¬i tiªu thô lín vµ ®a
d¹ng c¸c lo¹i quÇn ¸o. Møc tiªu thô thÞ trêng nµy lµ kh¸ cao: 17
kg / ngêi / n¨m. ë ®©y, ngêi ta cã thÊy ®ñ lo¹i hµng ho¸ tõ
c¸c níc nh Mü, Trung Quèc, NhËt, Hång K«ng, §µi Loan. Hµng
n¨m EU nhËp kho¶ng 63 tû USD quÇn ¸o võa qua h¹n ng¹ch
mµ EU dµnh cho c«ng nghÖ lµ 22 ngh×n tÊn hµng dÖt may
gi¸ trÞ kho¶ng 450 triÖu USD vµ hiÖp ®Þnh ký cho giai ®o¹n
tíi 1998-200 gi¸ trÞ sÏ t¨ng 40% vµ so víi gi¸ trÞ hiÖp ®Þnh cò
(chi giai ®o¹n 1993-1997). §©y lµ thÞ trêng xuÊt khÈu chñ
yÕu cña ViÖt Nam vµ EU ký hiÖp ®Þnh bu«n b¸n dÖt may tõ
n¨m 1992 trong ®ã cã h¹n ng¹ch gia c«ng thuÇn tuý (TPP). Cã
nghÜa lµ kh¸ch hµng göi nguyªn phô liÖu tõ mét níc thø ba
thuª gia c«ng t¹i ViÖt Nam, sau ®ã xuÊt sang EU. Cßn nÕu
17
kh¸ch hµng EU göi nguyªn phô liÖu tõ EU sang gia c«ng t¹i
ViÖt Nam, sau ®ã xuÊt ngîc l¹i sang EU th× kh«ng tÝnh vµo
h¹n ng¹ch. Qua 5 n¨m thùc hiÖn hiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng
dÖt may víi EU s¶n xuÊt hµng may mÆc cña ViÖt Nam sang
thÞ trêng nµy ®· cã bíc tiÕn v÷ng ch¾c. N¨m 1993 tæng kim
ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc ViÖt Nam vµo EU ®¹t ®îc
kho¶ng 250 triÖu USD, n¨m 1996 ®¹t 400 triÖu USD vµ dù
kiÕn n¨m 1998 sÏ ®¹t 650 triÖu USD.
B¶ng 5: Mét sè chñng lo¹i hµng ®¹t møc xuÊt khÈu cao
cña ViÖt Nam
vµo EU qua c¸c n¨m (§¬n vÞ: TriÖu chiÕc)
Tªn hµng Chñng
lo¹i
1995 1996 1997
Jacket Cat 21 8,9 9,4 11,7
T- Shirt Cat 4 2,9 3,71
¸o len Cat 5 1,65 1,81
QuÇn Cat 6 1,65 2,4
¸o s¬ mi n÷ Cat 7 0,91 1,49
¸o kho¸ch n÷ Cat 15 0,13 0,17
¸o dµi n÷ Cat 26 0,19 0,39
V¸y ng¾n Cat 27 0,14 0,23
(Nguån: Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam.)
Còng nh c¸c n¨m tríc ®©y mÆt hµng ¸o Jacket lu«n chiÕm
tû träng lín trong c¬ cÊu xuÊt khÈu may mÆc ®i EU vµ thêng
chiÕm 50% trong tæng kim ng¹ch. ChÊt lîng hµng may mÆc
ViÖt Nam ®· ®îc kh¸ch hµng chÊp nhËn, chØ tÝnh riªng n¨m
1996 hµng dÖt-may ViÖt Nam ®· xuÊt sang tÊt c¶ c¸c níc EU
víi gi¸ trÞ hµng tr¨m triÖu USD, ®øng ®Çu lµ §øc ( 150 triÖu
USD), Ph¸p (60 triÖu USD), T©y Ban Nha ( 16 triÖu USD), BØ (
10 triÖu USD), Thuþ §iÓn (7,5 triÖu USD), Bå §µo Nha ( 1,3
triÖu USD)...
18
ThÞ trêng may mÆc EU cã tiÒm n¨ng vµ triÓn väng rÊt lín
®èi víi c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. Tuy nhiªn, ®Ó cã ®îc
®iÒu ®ã, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i tu©n thñ nh÷ng
quy ®Þnh kh¸ nghiªm ngÆt khi xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy
nh:
- Kh«ng ®îc mua b¸n, chuyÓn nhîng h¹n ng¹ch ®Ó xuÊt
khÈu c¸c mÆt hµng cã xuÊt xø tõ c¸c níc kh¸c vµo EU.
- C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng ®îc lîi dông thuÕ u
®·i, gi¸ nh©n c«ng trong níc rÎ ®Ó b¸n hµng rÎ h¬n møc gi¸
hiÖn hµnh g©y bÊt lîi cho c¸c nhµ s¶n xuÊt cïng lo¹i hµng ®ã
hoÆc c¸c mÆt hµng trùc tiÕp bÞ c¹nh tranh cña EU. Cã thÓ sÏ
bÞ ¸p dông quy ®Þnh cô thÓ ®· ®îc hai bªn tho¶ thuËn.
- C¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam kh«ng ®îc phÐp b¸n hµng
cho níc thø ba ®Ó t¸i xuÊt vµo EU.
- §èi víi hµng gia c«ng t¹i ViÖt Nam khi xuÊt sang EU ph¶i
ghi râ phÝ gia c«ng, gi¸ trÞ nguyªn vËt liÖu mua t¹i ViÖt Nam
®Ó lµm c¨n cø gi¶m thuÕ nhËp khÈu vµo EU.
Trong hiÖp ®Þnh còng quy ®Þnh râ danh môc hµng ho¸ vµ
kim ng¹ch mµ ViÖt Nam ®a vµo EU ( tæng céng 151 nhãm
mÆt hµng víi 108 nhãm thoe h¹n ng¹ch vµ 43 nhãm tù do).
H¹n ng¹ch n¨m tríc kh«ng dïng hÕt cã thÓ chuyÓn sang n¨m
sau. §Æc biÖt trong hiÖp ®Þnh nµy cßn quy ®Þnh hµng n¨m
ViÖt Nam vµ EU sÏ xem xÐt kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam
®Ó níi láng h¹n ng¹ch cÊp cho ViÖt Nam. Bëi vËy, ®©y lµ thÞ
trêng tiÒm n¨ng lín, c¸c doanh nghiÖp cña ta cÇn tu©n thñ
tèt c¸c quy ®Þnh nµy, tr¸nh lµm tæn h¹i ®Õn quan hÖ bu«n
b¸n gi÷a níc ta vµ céng ®ång kinh tÕ Ch©u ¢u.
1.2. ThÞ trêng NhËt B¶n
NhËt B¶n lµ mét thÞ trêng nhËp khÈu may mÆc lín thø ba
19
thÕ giíi vµ ®©y lµ thÞ trêng phi h¹n ng¹ch. Nhng ®©y còng lµ
mét thÞ trêng khã tÝnh víi nh÷ng ®ßi hái kh¾t khe c¶ vÒ
chÊt lîng vµ gi¸ c¶, hä thêng yªu cÇu kiÓm tra chÊt lîng chi
tiÕt vµ quan t©m nhiÒu tíi mÉu mèt. VÝ dô nh:
- §å lãt, tÊt: mèt chiÕm 70,5%
- QuÇn ¸o n÷: 56,4%lµ mèt; 37,5% lµ gi¸ vµ cßn l¹i lµ phÈm
chÊt.
- Comple nam: 50% lµ phÈm chÊt; 43,7% lµ mèt vµ cßn l¹i
lµ gi¸ c¶.
Víi d©n sè kho¶ng 120 triÖu ngêi vµ møc thu nhËp b×nh
qu©n ®Çu ngêi 26 ngh×n USD/n¨m th× nhu cÇu vÒ may
mÆc lµ kh«ng nhá, hµng n¨m NhËt B¶n nhËp khÈu kho¶ng 7-
8 tû USD hµng may mÆc. N¨m 1994 hµng may ViÖt Nam xuÊt
sang NhËt xÊp xØ 130 triÖu USD, n¨m 1996 xuÊt sang NhËt
chiÕm 90% kim ng¹ch cña m¶ng thÞ trêng kh«ng h¹n ng¹ch vµ
®¹t 500 triÖu USD. MÆt kh¸c, xuÊt sang NhËt thêng lµ ¸o
Jacket, quÇn ¸o s¬ mi do c¸c ®¬n vÞ phÝa B¾c gia c«ng, ¸o
Kimono do c¸c ®¬n vÞ phÝa Nam thùc hiÖn.
§©y tuy lµ thÞ trêng ®ßi hái cao song còng ®Çy høa hÑn,
neus nh ®Çu t tèt, n©ng cao ®îc chÊt lîng, mÉu m· phong
phó, mµu s¾c ®a d¹ng, n¾m v÷ng thÞ hiÕu th× cã kh¶ n¨ng
hµng may mÆc cña ta sÐ ph¸t triÓn m¹nh ë thÞ trêng nµy.
1.3. ThÞ trêng Hoa Kú vµ B¾c Mü
Mü lµ thÞ trêng kh¸ hÊp dÉn, lý tëng cña ngµnh dÖt-may
v× d©n sè Mü kh¸ ®«ng, hiÖn cã 253 triÖu ngêi, ®a sè sèng
ë thµnh thÞ cã møc thu nhËp quèc d©n cao. Do ®ã ngêi Mü
cã søc mua lín vµ nhu cÇu ®a d¹ng. Riªng hµng dÖt may nhu
cÇu nhËp khÈu hµng n¨m lªn tíi 30-36 tû USD nh n¨m 1996 lµ
34 tû USD. Nguån nhËp chñ yÕu lµ tõ c¸c níc Ch©u ¸:
20
B¶ng 6: Mét sè nguån nhËp khÈu chÝnh vÒ hµng may
mÆc t¹i Ch©u ¸ cña Hoa Kú.
Níc Gi¸ trÞ ( tû USD)Trung Quèc 6,1Hång K«ng 5Hµn Quèc 1,8§µi Loan 2,3C¸c níc ASEAN kh¸c 4,5
(Nguån: Tæng C«ng ty dÖt may ViÖt Nam.)
Th¸ng 2/1994 Mü bá cÊm vËn víi ViÖt Nam, th¸ng 8/1994
Mü bá cÊm vËn viÖn trî vµ th¸ng 7/1995 Mü b×nh thêng ho¸
mèi quan hÖ víi ViÖt Nam. Tuy nhiªn, chóng ta ®ang mong
chê ®îc hëng quy chÕ tèi huÖ quèc (MFN-The Most Favourel
Nation) cho hµng nhËp khÈu tõ Mü vµo ViÖt Nam. §©y còng lµ
®iÒu kiÖn ch×a kho¸ ®Ó x©m nhËp thÞ trêng Mü.
Ph¶i nãi r»ng, thÞ trêng may mÆc B¾c Mü lµ mét miÕng
måi bÐo bë, hÊp dÉn ngay bëi møc cÇu l¬n, tÝnh thêi trang,
mÉu mèt vµ thÞ hiÕu thÓ hiÖn rÊt râ phong c¸ch cña ngêi Mü;
®ã lµ sù phong phó vµ kh¸c biÖt. Song víi ViÖt Nam sù l¹c
quan ®ã vÉn n»m trong nçi « ©u v× Mü cha dµnh cho ViÖt
Nam MFN vµ nh vËy hµng may ViÖt Nam qua Mü ph¶i chÞu
thuÕ nhËp khÈu cßn rÊt cao, tõ 40-49% gi¸ trÞ nhËp khÈu.
Trong khi Trung Quèc vµ mét sè níc kh¸c ®îc hëng quy chÕ
nµy chØ ph¶i chÞu thuÕ 25%. ¦u thÕ c¹nh tranh ®· kh«ng
tthuéc vÒ c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam. MÆt kh¸c, ng©n hµng
hai níc cha cã mèi quan hÖ b¹n hµng bang giao chÆt chÏ nªn
viÖc thanh to¸n cßn lµ mét vÊn ®Ò bÊt cËp. Trêng hîp nµy ®·
cã thùc tÕ khi cã mét C«ng ty Mü muèn tr¶ tiÒn cho C«ng ty
may Ph¬ng §«ng, hä kh«ng thÓ më L/C tõ Mü mµ ph¶i sang
tËn ViÖt Nam yªu cÇu Vietcombank Thµnh phè Hå ChÝ Minh
cho phÐp võa më võa nhËn tiÒn vµ hä ph¶i tr¶ b»ng tiÒn
mÆt.
21
Do nh÷ng h¹n chÕ nªu trªn, kim ng¹ch hµng dÖt may ViÖt
Nam xuÊt khÈu sang Mü míi chØ lµ møc t¬ng ®èi. N¨m 1994
®¹t 2 triÖu USD, n¨m 1995 ®¹t 5 triÖu, n¨m 1996 ®¹t 25
triÖu vµ n¨m 1997 ®¹t trªn 30 triÖu USD. §©y míi chØ lµ
nh÷ng con sè rÊt nhá bÐ so víi nhu cÇu cña thÞ trêng Mü vµ
kh¶ n¨ng xuÊt khÈu cña ta. VËy chóng ta ph¶i lµm g× ®Ó
tÝch cùc x©m nhËp ®îc vµo thÞ trêng ®Çy triÓn väng nµy
®ang lµ c©u hái ®Æt ra lµ hÕt søc cÊp b¸ch cho nhiÒu nhµ
qu¶n lý vµ c¶ phÝa doanh nghiÖp.
1.4. ThÞ trêng SNG vµ mét sè níc §«ng ¢u
Trong nh÷ng n¨m tríc khi c¸c níc x· héi chñ nghÜa §«ng ¢u
tan vì th× tû träng kim ng¹ch cña ta vµo thÞ trêng nµy chiÕm
vÞ trÝ kh¸ lín vµ ®ãng vai trß quan träng, xuÊt khÈu theo
nh÷ng hiÖp ®Þnh hµng ®æi hµng. Qua thêi gian dµi ®ã nhµ
xuÊt khÈu cña ta phÇn nµo n¾m b¾t ®îc thÞ hiÕu, nhu cÇu
cña ngêi tiªu dïng ë khu vùc nµy vµ ngêi tiªu dïng còng ®·
phÇn nµo quen víi hµng may mÆc cña ta. Tuy nhiªn, kÓ tõ khi
c¸c níc XHCN §«ng ¢u tan vì th× kim ng¹ch hµng may mÆc
cña ta vµo thÞ trêng nµy gi¶m m¹nh. HiÖn nay, hµng may
mÆc cña ta vµo thÞ trêng nµy chñ yÕu do c¸c th¬ng gia bu«n
theo tõng chuyÕn cßn vÒ phÝa doanh nghiÖp th× chØ møc
thÊp do cha t×m ®îc ph¬ng thøc thanh to¸n hîp lý th©y thÕ
cho ph¬ng thøc hµng ®æi hµng tríc ®©y.
Nh vËy cã thÓ nãi, víi ViÖt Nam ®©y lµ thÞ trêng truyÒn
thèng mµ mÊy n¨m võa qua chóng ta ®Ó vît khái tÇm tay.
CÇn nhanh chãng t×m ra gi¶i ph¸p cÇn thiÕt ®Ó nèi l¹i quan
hÖ víi thÞ trêng kh«ng kÐm phÇn hÊp dÉn nµy. C¸c doanh
nghiÖp cÇn m¹nh d¹n triÓn khai ph¬ng thøc thanh to¸n míi
ph¸t huy lîi thÕ vèn cã cña ta trong nhiÒu n¨m qua trªn thÞ tr-
êng nµy.
1.5. ThÞ trêng c¸c níc ASEAN
22
ViÖt Nam ®· lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña ASEAN vµ ®ang
trªn tiÕn tr×nh thùc hiÖn AFTA, bªn c¹nh nh÷ng c¬ héi lín më
ra còng cßn nhiÒu th¸ch thøc. Ph¶i tiÕn hµnh c¾t gi¶m thuÕ
quan vµ hµng ho¸ ®îc lu chuyÓn tù do gi÷a c¸c níc ASEAN t¹o
nªn sù c¹nh tranh gay g¾t ®èi víi hµng ho¸ ViÖt Nam, buéc
c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ph¶i nç lùc c¶i tiÕn c«ng nghÖ,
¸p dông ph¬ng thøc qu¶n lý hiÖn ®¹i vµ ph¶i t¹o ®îc cho
m×nh mét nÒn t¶ng v÷ng ch¾c vÒ mäi mÆt ®Ó trô v÷ng
trªn th¬ng trêng. S¶n phÈm cã ®îc thÞ trêng chÊp nhËn hay
kh«ng quyÕt ®Þnh ®Õn sù tèn t¹i cña C«ng ty. Díi søc Ðp ®ã
sÏ xo¸ bá ®i ®îc c¸c C«ng ty lµm ¨n tr× trÖ. Tuy nhiªn vÒ
phÝa ViÖt Nam ch¾c ch¾n sÏ cã nhiÒu C«ng ty cÇn ph¶i “lét
x¸c “.
Bï l¹i, thÞ trêng ASEAN víi 430 triÖu d©n, thu nhËp b×nh
qu©n ®Çu ngêi hµng n¨m 1.608 USD, tèc ®é ph¸t triÓn b×nh
qu©n 6-8%/ n¨m, th× ®©y qu¶ lµ mét thÞ trêng lín cho hµng
may mÆc. ASEAN cßn lµ mét thÞ trêng cã nÒn v¨n ho¸ t¬ng
®ång lÉn nhau. Do ®ã thÞ hiÕu, lèi sèng còng t¬ng ®èi gièng
nhau, ®iÒu nµy lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp
may mÆc ViÖt Nam x©m nhËp dÕ rµng h¬n.
1.6. ThÞ trêng trong níc
Chóng ta chñ yÕu chó träng ®Õn s¶n xuÊt hµng may xuÊt
khÈu vµ ®· cã nh÷ng ®ãng gãp ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ
quèc d©n. Song chóng ta ®· ®Ó l¹i kho¶ng trèng sau lng
m×nh ®ã lµ thÞ trêng néi ®Þa. HiÖn nay, d©n sè ViÖt Nam
trªn 75 triÖu ngêi, chØ tÝnh khiªm tèn søc mua còng vµo
kho¶ng 750 triÖu USD/n¨m (10 USD/ngêi/n¨m). §©y lµ con sè
kh«ng nhá cã søc hÊp dÉn ®èi víi bÊt kú nhµ ®Çu t nµo.
Thùc tÕ trªn thÞ trêng ViÖt Nam cßn nhiÒu mÆt hµng
second-hand cña níc ngoµi, chøng tá r»ng nhu cÇu ®· vît kh¶
n¨ng cung cÊp trong níc. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam
23
mét mÆt t¨ng cêng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, mét mÆt ph¶i
chó ý ®Õn s¶n xuÊt hµng phôc vô nhu cÇu néi ®Þa. Nhµ níc
chØ cã biÖn ph¸p nh giao chØ tiªu cho mét sè doanh nghiÖp
s¶n xuÊt hµng may mÆc ®¸p øng tiªu dïng trong níc. Tr¸nh bá
trèng thÞ trêng ngay trong tÇm tay.
Trªn ®©y lµ mét sè thÞ trêng lín mµ chóng ta ®· vµ ®ang
cã ®îc. CÇn ph¶i cã biÖn ph¸p vµ ®Þnh híng ®óng ®¾n ®Ó
khai th¸c nã mét c¸ch triÖt ®Ó. MÆt kh¸c ph¶i t¨ng cêng më
réng vµ t×m kiÕm nh÷ng thÞ trêng ®ang bÞ bá ngá, ®©y
còng lµ môc tiªu mµ chóng ta ®ang ®Æt ra. Ch¼ng h¹n sÏ
t×m c¸ch tiÕp cËn thÞ trêng Trung CËn §«ng vµ Mü La Tinh lµ
mét vÝ dô.
2. Xu híng nhËp khÈu hµng may mÆc trªn thÕ giíi.
ThÞ trêng thÕ giíi sau nhiÒu n¨m vËn hµnh ®éc lËp nay ®·
trë nªn cã tæ chøc vµ ®ang ho¹t ®éng trong sù rµng buéc
chÆt chÏ c¸c thÓ chÕ sau:
- C¸c ®Þnh chÕ kinh tÕ nh WTO. GSP. MFA, c¸c c«ng íc vÒ
lao ®éng, vÒ së h÷u trÝ tuÖ...
- C¸c thÓ chÕ vÒ khu vùc: EU, NAPTA, ASEAN...
- C¸c thÓ chÕ vÒ tµi chÝnh: WB,IMF, ADB vµ c¸c hiÖp ®Þnh
liªn ng©n hµng.
- C¸c hiÖp ®Þnh vÒ hµng ho¸ nh vÒ cao su thiªn nhiªn, cµ
phª, dÇu më , hµng dÖt may...
- C¸c trung t©m giao dÞch: Sá giao dÞch hµng ho¸ ë Lu©n
§«n, Paris, Singapore, Chicago...
- C¸c c«ng héi vËn t¶i biÓn, tæ chøc hµng kh«ng quèc tÕ
(ICAO), tæ chøc du lÞch quèc tÕ, c¸c tÝnh chÊt liªn l¹c viÔn
th«ng quèc tÕ, c¸c m¹ng líi vµ trung t©m dÞch vô tiªu thô...
24
Ho¹t ®éng cña c¸c thÓ chÕ quèc tÕ vµ khu vùc ®· ®a l¹i
hiÖu qu¶ gióp cho th¬ng m¹i quèc tÕ ®îc æn dÞnh vµ ph¸t
triÓn. Trong t¬ng lai c¸c ®Þnh chÕ nµy sÏ kh«ng thÓ kh«ng
tham gia mét c¸ch tÝch cùc vµo c¸c ®Þnh chÕ thÕ giíi vµ khu
vùc nãi trªn.
Víi c¬ chÕ ho¹t ®éng cña thÞ trêng thÕ giíi nh vËy ®· ¶nh
hëng tíi viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng dÖt may trªn thÕ giíi.
Nh khu vùc EU ®· cã c¸c møc thuÕ u ®·i ®èi víi hµng dÖt may
cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy.
HiÖp ®Þnh c¸c níc EU ®· cã hiÖp ®Þnh vÒ hµng may mÆc víi
tõng níc cô thÓ, díi c¸c quy ®Þnh c¸c s¶n phÈm DÖt may cña
Trung Quèc.
Víi c¸c ®Þnh chÕ nµy, nã t¹o ra sù c«ng b»ng gi÷a c¸c níc
cã nÒn c«ng nghiÖp may ph¸t triÓn vµ c¸c níc ®ang ph¸t
triÓn.
Trong bèi c¶nh chung cña thÞ trêng thÕ giíi nh hiÖn nay,
t×nh h×nh s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu hµng dÖt may ViÖt Nam
còng cã nhiÒu biÕn ®éng vµ næi lªn mét sè ®Æc ®iÓm sau:
+ N¨m 1997 ®· kÕt thóc hiÖp ®Þnh bu«n b¸n hµng dÖt
may víi EU h¹n ng¹ch 22 ngh×n tÊn dÖt may ®¹t gi¸ trÞ 450
triÖu. GÇn ®©y, ViÖt Nam ®· ký hiÖp ®Þnh trong lÜnh vùc
nµy cho giai ®o¹n 1998-2000, ®iÒu ®ã sÏ më ra mét triÓn
väng to lín vÒ xuÊt khÈu hµng dÖt may cña níc ta.
+ Quan hÖ ViÖt Nam - Hoa Kú ®îc c¶i thiÖn mét c¸ch c¬
b¶n, song quy chÕ tèi huÖ quèc cho ViÖt Nam vÉn cßn lµ mét
c©u hái cha chÝnh x¸c. NÕu chÕ ®é nµy ®îc ¸p dông th×
®©y sÏ lµ c¬ héi lín vÒ thÞ trêng hµng dÖt may cho ViÖt
Nam.
+ Kinh tÕ khu vùc ph¸t triÓn chËn l¹i : viÖc trao tr¶ Hång
25
K«ng cho Trung Quèc vµo 1/7/1997 võa qua cã thÓ ¶nh hëng
®Õn kinh tÕ thÞ trêng khu vùc. HiÖn nay mét sè kh¸ch hµng
Hång K«ng ®ang ®Æt gia c«ng hµng may mÆc t¹i ViÖt Nam
nh vËy sÏ Ýt nhiÒu bÞ biÕn ®éng. Bªn c¹nh ®ã cuéc khñng
ho¶ng kinh tÕ ë Ch©u ¸ võa qua lµm ¶nh hëng nÆng nÒ tíi
viÖc tiªu thô còng nh kh¶ n¨ng s¶n xuÊt trªn thÞ trêng c¸c
mÆt hµng nãi chung vµ hµng may mÆc nãi riªng.
+ Tríc ®©y kh¸ch hµng EU tËp trung vµo thuª gia c«ng ¸o
Jacket ba líp (cat 21) vµ s¬ mi (cat 8) t¹i ViÖt Nam. Thêi gian
tíi xu híng chung lµ gi¶m cat 21 vµ cat 8, ®i vµo mét sè cat
kh¸c nh quÇn (cat 78), ¸o (cat 161).
+ XÝ nghiÖp may kh«ng ngõng c¶i tiÕn trang thiÕt bÞ, m¸y
mãc n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Bªn c¹nh ®ã mét sè xÝ
nghiÖp liªn doanh s¶n xuÊt hµng may mÆc ®· ®i vµo ho¹t
®éng.
+ Mäi n¨m c¸c xÝ nghiÖp cã quota cat 21 th× b¾t buéc c¸c
kh¸ch hµng níc ngoµi ph¶i lµm gia c«ng ë xÝ nghiÖp ®ã ®Ó
tËn dông quota cat 21. Thêi gian tíi, nh÷ng xÝ nghiÖp nµo lµm
chÊt lîng tèt, ®¶m b¶o thêi gian giao hµng ®óng h¹n th×
kh¸ch hµng míi ®Æt hµng.
+ Gi¸ c¶ sîi ®Ó dÖt v¶i trªn thÕ giíi t¨ng cao ®· ¶nh hëng
tíi gi¸ thµnh s¶n phÈm quÇn ¸o vµ liªn quan tíi gia c«ng. Trong
khi ®ã, gi¸ c¶ s¶n phÈm b¸n ra l¹i h¹ mµ gi¸ gia c«ng cña ViÖt
Nam nãi chung th× ngµy cµng cao do yªu cÇu cña ®êi sèng
vµ lîng thu nhËp ngµy cµng t¨ng lªn cña nh©n d©n. Nã ®· t¹o
sù m©u thuÉn gi÷a phÝa ViÖt Nam vµ phÝ c¸c kh¸ch hµng níc
ngoµi.
+ Bé Th¬ng m¹i cã chñ tr¬ng s¾p tíi bá ho¹t ®éng cÊp
quota cho c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt mµ tæ chøc ®Êu thÇu
quota. Th«ng t liªn bé Th¬ng m¹i - C«ng nghiÖp ®iÒu chØnh
26
c¬ chÕ giao quyÒn sö dông h¹n ng¹ch hµng dÖt may xuÊt ®i
EU. Nhµ níc cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tù quyÕt ®Þnh gi¸
c¶.
+ §Æc biÖt, ViÖn Mèt cña ViÖt Nam ®· ®i vµo ho¹t ®éng
®ang tõng bíc nghiªn cøu c¸c kiÓu mèt ®îc thÞnh hµnh trªn
c¸c thÞ trêng thÕ giíi vµ trong níc.
+ Hµng may mÆc cña ViÖt Nam xuÊt ®i chñ yÕu díi h×nh
thøc gia c«ng, xuÊt khÈu trùc tiÕp cßn rÊt thÊp. Bªn c¹nh ®ã
lµ sù yÕu kÐm trong viÖc cung cÊp nguyªn liÖu dÇu vµo c¸c
ngµnh dÖt cho ngµnh may mÆc.
TÝnh theo kim ng¹ch xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng th× hµng
may mÆt ViÖt Nam cã tèc ®é t¨ng trëng lín nhÊt. N¨m 1995
t¨ng gÊp 5 lÇn so víi n¨m 1991. §©y lµ con sè kh¶ quan ®¸nh
gi¸ sù ph¸t triÓn ngµnh may mÆc xuÊt khÈu, song nh×n vµo
thùc tÕ th× gi¸ trÞ ngo¹i tÖ thùc thu tõ gia c«ng ®em l¹i lµ
150 triÖu USD trªn tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu lµ 874 triÖu USD,
cßn n¨m 1996 lµ 194 triÖu USD trªn tæng sè kim ng¹ch xuÊt
khÈu lµ 1,1 tû USD th× qu¶ lµ xuÊt khÈu kiÓu nµy kh«ng mÊy
hiÖu qu¶.
HiÖn nay n¨ng lùc s¶n xuÊt hµng may mÆc xuÊt khÈu cña
ViÖt Nam cã thÓ ®¹t 2,15 tû USD. §ã lµ kÕt qu¶ cña sù ®Çu t
kh«ng ngõng cña c¸c doanh nghiÖp, xÝ nghiÖp ViÖt Nam -
hÇu hÕt c¸c ®Þa ph¬ng ®Òu cã xÝ nghiÖp may ra ®êi, c¸c
xÝ nghiÖp may nh : C«ng ty may 10, C«ng ty may ViÖt TiÕn,
C«ng ty may §øc Giang, C«ng ty may Nhµ BÌ.. kh«ng ngõng c¶i
tiÕn trang thiÕt bÞ, ®µo t¹o ®éi ngò qu¶n lý, c«ng nh©n phôc
vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra s¶n phÈm chÊt lîng cao.
HiÖp héi c¸c xÝ nghiÖp may cña ViÖt Nam ho¹t ®éng tÝch
cùc, míi ®©y ®· thµnh lËp ViÖn mèt víi nhiÖm vô t¹o mèt,
mÉu m· kü thuËt phôc vô c¸c C«ng ty may s¶n xuÊt cã hiÖu
27
qu¶. Bªn c¹nh sù ®Çu t cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam c¸c
C«ng ty níc ngoµi còng ®· tham gia ®¸ng kÓ trong viÖc ®Çu
t vµo ngµnh may mÆc, nhiÒu liªn doanh trong lÜnh vùc may
mÆc ®· ®i vµo ho¹t ®éng thu kÕt qu¶ kh¶ quan. TÊt c¶ ®·
t¹o ra mét n¨ng lùc s¶n xuÊt míi cho ngµnh may mÆc ViÖt
Nam. Quy m« s¶n xuÊt ®îc më réng, tay nghÒ c«ng nh©n
kh«ng ngõng ®îc n©ng lªn, mÉu m· ®îc c¶i tiiÕn phong phó,
®a d¹ng. C¸c yÕu tè nµy g©y nªn sù hÊp dÉn ®èi víi c¸c
kh¸ch hµng cã ý ®Þnh hîp t¸c.
3. Mét sè kinh nghiÖm thùc tiÔn tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt
vµ kinh doanh xuÊt hµng may mÆc.
Ngµnh c«ng nghiÖp may mÆc xuÊt khÈu ViÖt Nam ®ang
trªn ®µ ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ ®îc nhiÒu ®¬n vÞ, thµnh phÇn
kinh tÕ tham gia. HÖ thèng c¸c C«ng ty , xÝ nghiÖp may tõ
Trung ¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng ®Òu trëng thµnh ®¸ng kÓ. N¨m
1997 cã trªn 400 doanh nghiÖp tham gia xuÊt khÈu dù kiÕn
1998 con sè nµy sÏ lµ gÇn 500 doanh nghiÖp. Kh«ng nh÷ng
®éi ngò may xuÊt khÈu t¨ng nhanh vÒ sè lîng doanh nghiÖp
mµ quy m« doanh nghiÖp c«ng nghÖ s¶n xuÊt, chÊt lîng, ®éi
ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ ®ang tõng bíc ®îc n©ng cao. TÊt
c¶ nh÷ng ®iÒu nµy ®ang lµ dÊu hiÖu tèt cho sù khëi s¾c
cña ngµnh may ViÖt Nam khi v¬n ra thÞ trêng thÕ giíi.
Tuy nhiªn, ®Ó lµm tèt h¬n n÷a chøng tõ xuÊt khÈu may
mÆc, ph¸t huy hÕt mäi søc m¹nh tiÒm tµng cña ®Êt níc th×
bªn c¹nh c¸c biÖn ph¸p chuyªn m«n c¸c nhµ xuÊt khÈu ViÖt
Nam cÇn ph¶i thêng xuyªn häc hái kinh nghiÖm tõ c¸c c¬ së
may xuÊt khÈu trong níc vµ ngoµi níc. Thêng xuyªn coi träng
c«ng t¸c tù ®¸nh gi¸ vµ rót ra nh÷ng bµi häc chÝnh m×nh ®Ó
kÞp thêi ®iÒu chØnh nh÷ng vÊn ®Ò cßn yÕu kÐm, tr¸nh thua
thiÖt trong c¹nh tranh, tr¸nh xu híng ®Çu t sai lÇm mµ trong
thêi gian ng¾n khã cã thÓ thay ®æi ®îc.. Cô thÓ trong thùc
28
tiÔn ho¹t ®éng cña chóng ta ®ang cßn næi cém lªn mét sè
vÊn ®Ò lín sau vµ cÇn ®îc nh×n nhËn l¹i mét c¸ch nghiªm tóc.
Trong ®Çu t mua s¾c, chuyÓn giao m¸y mãc c«ng nghÖ
mét sè ®¬n vÞ do nguån vèn h¹n hÑp ph¶i mua thiÕt bÞ
Second-hand ®· ®Ó kh¸ch hµng níc ngoµi lîi dông ®a thiÕt bÞ
qu¸ cò, t©n trang l¹i nªn hiÖu qu¶ sö dông rÊt h¹n chÕ ; nguy
c¬ lµ b·i th¶i c«ng nghiÖp víi nh÷ng cç m¸y l¹c hËu tíi hµng
thÕ kû. Bªn c¹nh ®ã c«ng t¸c lËp luËn chøng ®Çu t cßn phiÕn
diÖn, thiÕu ®ång bé. Cã trêng hîp khi mua thiÕt bÞ sîi vÒ
thÊy thiÕu thiÕt bÞ l¹nh l¹i ph¶i chê lËp luËn chøng mua thiÕt
bÞ l¹nh nªn ph¶i mÊt thªm 2 n¨m míi sö dông ®îc, hoÆc thiÕu
sù phèi hîp gi÷a c¸c kh©u trong ®Çu t dÉn ®Õn m¸y mãc
thiÕt bÞ nhËp vÒ råi míi tÝnh chÊt ®µo t¹o c«ng nh©n. T×nh
tr¹ng ®· dÉn tíi thêi gian vay nî kÐo dµi nhiÒu khi ¶nh hëng lín
tíi uy tÝn C«ng ty v× nguån vèn vay ®Çu t kh«ng ®îc tr¶
®óng h¹n thËm chÝ cã trêng hîp mÊt kh¶ n¨ng chi tr¶.
Khi giao nhËn nguyªn vËt liÖu vµ thµnh phÈm cã trêng hîp
C«ng tylµm hµng gia c«ng trong níc do s¬ xuÊt trong viÖc cô
thÓ ho¸ c¸c chØ tiªu nh : ®Þnh møc tiªu hao vËt liÖu, kiÓu
c¸ch kÕt hî gam mµu thêi gian vµ ®Þa ®iÓm giao nhËn, ph-
¬ng thøc thanh to¸n nªn khi thùc hiÖn hîp ®ång ®· ®Ó x¶y
ra nh÷ng kÕt côc tranh chÊp ®¸ng tiÕc.
Nh chóng ta ®· biÕt, hµng may mÆc lu«n ®i kÌm víi yÕu tè
thêi trang, khi tham gia thÞ trêng trªn thÕ giíi th× c¸c yÕu tè
®ã l¹i cµng phøc t¹p. Do ®ã t¨ng cêng thùc hiÖn chiÕn lîc s¶n
phÈm lµ con ®êng thiÕt thùc nhÊt, thêng xuyªn c¸ch t©n,
thay ®æi mÉu mèt, kiÓu d¸ng vµ n©ng cao chÊt lîng s¶n
phÈm. H·y ®Ó chÝnh s¶n phÈm lªn tiiÕng lµ viÖc lµm hiÖu
qu¶ h¬n bÊt cø nç lùc nµo. §©y còng lµ bÝ quyÕt tÊt c¶ c¸c
doanh nghiÖp thµnh c«ng nhÊt trªn trêng quèc tÕ.
Häc hái kinh nghiÖm trong ®µm ph¸n, ký kÕt hîp ®ång víi
29
níc ngoµi còng ®ang ®îc coi lµ viÖc lµm cÇn thiÕt. C«ng t¸c
®µm ph¸n cÇn ®îc chuÈn chu ®¸o bëi ®©y sÏ lµ thêi ®iÓm
x¸c ®Þnh lîi Ých kinh tÕ cña c¸c bªn. Muèn ®¹t ®îc lîi Ých lín
tríc hÕt ph¶i cã nghÖ thuËt ®µm ph¸n kh«n khÐo, nhiÒu khi
kh¸ch hµng ®ang cã rÊt nhiÒu mèi hµng nhng do nghÖ thuËt
thuyÕt phôc cña ta mµ hä vÉn chÊp nhËn ®Æt hµng víi
nh÷ng ®iÒu kiÖn cã lîi cho chóng ta. Trong ®µm ph¸n rÊt cÇn
thiÕt ph¶i hiÓu râ ®èi ph¬ng (vÒ v¨n ho¸, tµi chÝnh, th¸i ®é,
phong tôc..); tuú theo tõng ®èi tîng mµ sö dông c¸c chiÕn lîc
®µm ph¸p kiÓu cøng, chiÕn lîc ®µm ph¸n kiÓu mÒm hay
chiÕn lîc ®µm ph¸n kiÓu hîp t¸c. Ngoµi ra cßn ph¶i chñ ý tíi
viÖc nªn ¸p dông chiÕn thuËt ®µm ph¸n g× ? chiÕn thuËt tri
thøc hay chiÕn thuËt t©m lý.
Kinh nghiÖm t¹o uy tÝn vµ t¹o kh¶ n¨ng x©m nhËp vµo thÞ
trêng níc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp thµnh ®¹t cho thÊy cÇn
ph¶i thùc hiÖn song song hai chiÕn lîc ®ã lµ : chiÕn lîc
marketing vµ chiÕn lîc s¶n phÈm mét c¸ch tèt nhÊt. Thùc hiÖn
chiÕn lîc marketing hîp lý sÏ cho phÐp s¶n phÈm cña C«ng ty
®îc mäi ngêi quan t©m, chó ý. Khi s¶n phÈm ®· ®îc nhiÒu
ngêi biÕt ®Õn cÇn tiÕp tôc cñng cè lßng tin vµ uy tÝn víi
kh¸ch hµng b»ng chÝnh víi yÕu tè néi t¹i s¶n phÈm, nhÊt lµ víi
hµng may mÆc cÇn lu«n lu«n t¹o ra tÝnh ®Æc thï, cã nh vËy
míi mong duy tr× ®îc trªn thÞ trêng mét c¸ch bÒn v÷ng. Cã
c©u nãi thÊy triÕt lý mµ bao hµm toµn bé néi dung trªn, ®ã lµ
: “H·y t¹o dùng uy tÝn so cho kh¸ch hµng sÏ mua s¶n phÈm
cña C«ng ty nh mét thãi quen”.
Ngoµi ra kinh nghiÖm xuÊt khÈu mét sè níc còng cho thÊy:
trong thêi gian míi ®Çu c¸c ®¬n vÞ tham gia xuÊt khÈu may
mÆc cßn gÆp nhiÒu h¹n chÕ vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ trêng..
do ®ã cÇn ph¶i t¨ng cêng chÝnh s¸ch hç trî xuÊt khÈu tõ phÝa
Nhµ níc. C¸c níc ®· ®i lªn tõng bíc, tõ chç nhËn hµng gia c«ng
®Õn xuÊt khÈu trùc tiÕp, tõ chç chØ xuÊt ®îc mét sè lîng nhá
30
víi nh÷ng mÆt hµng may mÆc thÊp cÊp tíi viÖc xuÊt ®i
nh÷ng s¶n phÈm cao cÊp nhÊt ®¹t gi¸ trÞ cao mµ cô thÓ lµ
c¸c níc ch©u ¸ ®· lµm ®îc ®iÒu ®ã nh: Hång K«ng, §µi Loan,
NhËt B¶n, Th¸i Lan.. víi ViÖt Nam hiÖn nay s¶n phÈm may
mÆc xuÊt khÈu chñ yÕu díi d¹ng nhËn gia c«ng do ®ã thÞ tr-
êng xuÊt khÈu cña ngµnh may ViÖt Nam thùc chÊt lµ cña ngêi
®Æt ra c«ng. ViÖc ph©n phèi s¶n phÈm hoµn chØnh ®i thÞ
trêng nµo lµ quyÒn cña hä. Nh vËy díi h×nh thøc nµy ViÖt
Nam sÏ bÞ tíc ®i rÊt nhiÒu quyÒn lîi, võa h¹n chÕ sö dông
nguyªn liÖu trong níc võa mÊt ®i kh¶ n¨ng x©m nhËp thÞ tr-
êng cha kÓ ®Õn gi¸ trÞ lîi nhuËn xuÊt khÈu thu vÒ lµ rÊt nhá.
Do ®ã Nhµ níc cÇn cã chÝnh s¸ch tËp trung ®Èy m¹nh xuÊt
khÈu trùc tiÕp lµ viÖc lµm thiÕt thùc vµ cÊp b¸ch.
Cã nhiÒu níc ®· thùc hiÖn thµnh c«ng bíc nh¶y nµy b»ng
con ®êng liªn doanh liªn kÕt, thu hót ®Çu t níc ngoµi vµo
lÜnh vùc may mÆc bíc ®Çu t¹o søc m¹nh bøt ph¸ vÒ c«ng
nghÖ, kiÓu c¸ch, Ên tîng s¶n phÈm. Ph¬ng ph¸p ph¸t huy néi
lùc kÕt hîp víi sö dông ngo¹i lùc cÇn ®îc chóng ta xem xÐt vËn
dông ®Ó sím t×m ra híng ®i vµ chç ®øng v÷ng ch¾c cho
hµng may ViÖt Nam trong thÞ trêng may thÕ giíi.
31
Ch¬ng II
Thùc tr¹ng kinh doanh xuÊt khÈu hµng may
mÆc ë Tæng C«ng ty dÖt - may VIÖT NAM
giai ®o¹n 1995-1998.
I. Nh÷ng nÐt kh¸i qu¸t vÒ Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖT
Nam.
1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña Tæng C«ng
ty DÖt-may ViÖt Nam:
Ngµnh DÖt - May xuÊt khÈu ViÖt Nam ra ®êi tõ nh÷ng n¨m
58 ë miÒn B¾c vµ nh÷ng n¨m 70 ë miÒn Nam, nhng m·i tíi
n¨m 1975 sau khi thèng nhÊt ®Êt níc th× ngµnh míi cã sù
ph¸t triÓn ®¸ng kÓ.
N¨m 1978, Liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp dÖt toµn quèc ®îc
thµnh lËp trªn c¬ së thèng nhÊt Liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp DÖt
phÝa B¾c vµ Tæng C«ng ty DÖt phÝa Nam, ®· ph¸t huy vai
trß tÝch cùc trong c«ng t¸c qu¶n lÝ ngµnh kinh tÕ kÜ thuËt,
t¹o ra nh÷ng kh¶ n¨ng liªn kÕt s¶n xuÊt gi÷a hai miÒn.
N¨m 1987-1989, tõ tæ chøc Liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp DÖt
chuyÓn thµnh Liªn hiÖp s¶n xuÊt - xuÊt nhËp khÈu DÖt ®Ó
kÕt hîp s¶n xuÊt vµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. §Õn ngµy
5/3/1993 Liªn hiÖp s¶n xuÊt, xuÊt nhËp khÈu DÖt ®îc chuyÓn
thµnh Tæng C«ng ty DÖt ViÖt Nam víi chøc n¨ng nhiÖm vô lµ:
- Trung t©m th¬ng m¹i cña ngµnh dÖt, lÊy xuÊt nhËp khÈu
lµ trung t©m ho¹t ®éng ®Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña
ngµnh.
- Lµm ®Çu mèi cña ngµnh kinh tÕ kÜ thuËt vµ lµ h¹t nh©n
cña hiÖp héi DÖt ViÖt Nam.
32
Víi m« h×nh nµy, kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu cñng cè vµ
ph¸t triÓn ngµnh DÖt, kh«ng ph¸t huy ®îc søc m¹nh tæng hîp,
kh«ng t¹o ®îc thÕ vµ lùc ®Ó thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh.
MÆt kh¸c, NghÞ ®Þnh 388/H§BT ra ®êi t¹o cho c¸c c¬ së ph¸t
huy lîi thÕ chñ ®éng nhng l¹i thiÕu sù liªn kÕt víi nhau thµnh
søc m¹nh, xuÊt hiÖn viÖc tranh mua tranh b¸n côc bé b¶n vÞ
trong s¶n xuÊt kinh doanh, dÉn ®Õn kh«ng cã mét sù chØ
huy thèng nhÊt trong ngµnh. Do qu¶n lÝ ph©n t¸n nªn kh«ng
®ñ søc cã ®¹i diÖn ë níc ngoµi, mét cuéc triÓn l·m ë níc ngoµi
cã nhiÒu ®¬n vÞ tham gia mÆt hµng trïng lÆp, gi¸ c¶ chµo
hµng kh«ng gièng nhau. NhiÒu C«ng ty níc ngoµi ®· lîi dông
s¬ hë vÒ mÆt tæ chøc vµ qu¶n lÝ cña ta chÌn Ðp, thñ ®o¹n
dÉn ®Õn thua thiÖt cho nÒn kinh tÕ nãi chung vµ cho tõng
c¬ së ngµnh dÖt nãi riªng.
TiÕn gÇn ®Õn thÕ kû 21, c«ng nghiÖp dÖt may ®· vµ
®ang cã thªm nh÷ng thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn s«i ®éng víi tèc
®é ngµy cµng cao. Song song cïng ph¸t triÓn c¸c nguån lùc
trong níc, c¸c doanh nghiÖp quèc doanh còng ®ang trong qu¸
tr×nh tÝch cùc thay ®æi vÒ tæ chøc qu¶n lÝ, s¾p xÕp l¹i s¶n
xuÊt theo híng liªn kÕt nhiÒu ®¬n vÞ cïng ngµnh nghÒ hoÆc
cïng cÊp qu¶n lÝ thµnh nh÷ng Tæng C«ng ty, C«ng ty lín :
®æi míi thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ, t¨ng cêng ®µo t¹o c¸n bé
qu¶n lÝ kü thuËt, tiÕp thÞ, thiÕt kÕ mÉu m· nh»m n©ng cao
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, n©ng cao chÊt lîng s¶n phÈm,
më réng thÞ trêng tiªu thô trong vµ ngoµi níc. Trªn tinh thÇn
nµy, ngµy 29 th¸ng 4 n¨m 1995 ChÝnh Phñ ViÖt Nam ®·
quyÕt ®Þnh thµnh lËp Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam
(VINATEX) trªn c¬ së thèng nhÊt Tæng C«ng ty DÖt ViÖt Nam
vµ Liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt-xuÊt nhËp khÈu May
nh»m t¹o søc m¹nh tæng hîp, t¹o ®îc thÕ vµ lùc ®Ó thóc ®Èy
s¶n xuÊt-kinh doanh hµng DÖt-May ph¸t triÓn.
Tæng C«ng ty DÖt May ViÖt Nam cã tªn giao dÞch quèc tÕ
33
lµ Vietnam National Textile and Garment Corporation, viÕt t¾t
lµ VINATEX. Trô së chÝnh cña Tæng C«ng ty ®Æt t¹i 25 Bµ
TriÖu Hµ Néi. Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam lµ mét trong
18 C«ng ty quèc gia ho¹t ®éng theo híng tËp ®oµn, chÞu sù
qu¶n lÝ trùc tiÕp cña ChÝnh phñ vµ Bé c«ng nghiÖp. Tæng
C«ng ty cã t c¸ch ph¸p nh©n, cã c¸c quyÒn vµ nghÜa vô d©n
sù theo luËt ®Þnh, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ toµn bé ho¹t ®éng
kinh doanh trong tæng sè vèn do Tæng C«ng ty qu¶n lý, cã
con dÊu, cã tµi s¶n vµ c¸c quÜ tËp trung, ®îc më tµi kho¶n t¹i
ng©n hµng trong níc vµ níc ngoµi theo luËt ®Þnh cña Nhµ níc,
®îc tæ chøc vµ ho¹t ®éng theo ®iÒu lÖ Tæng C«ng ty.
Tæng C«ng ty DÖt May ViÖt Nam thùc hiÖn nhiÖm vô kinh
doanh hµng dÖt, hµng may mÆc (tõ ®Çu t, s¶n xuÊt, cung
øng, tiªu thô, xuÊt khÈu, nhËp khÈu), tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng
kinh doanh ngµnh nghÒ kh¸c nhau theo qui ®Þnh cña ph¸p
luËt. Liªn doanh liªn kÕt víi c¸c tæ chøc kinh tÕ trong vµ ngoµi
níc. Lùa chän, khai th¸c më réng thÞ trêng trong vµ ngoµi níc,
híng dÉn vµ ph©n c«ng thÞ trêng cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn.
Nghiªn cøu øng dông c«ng nghÖ vµ kü thuËt tiªn tiÕn, ®æi
míi c«ng nghÖ, thiÕt bÞ theo chiÕn lîc chung. Tæ chøc ®µo
t¹o, båi dìng c¸n bé qu¶n lÝ, kÜ thuËt vµ c«ng nh©n lµnh
nghÒ.
C¸c ngµnh nghÒ kinh doanh cô thÓ lµ : C«ng nghiÖp
dÖt may : s¶n xuÊt kinh doanh tõ nguyªn liÖu vËt t, thiÕt bÞ
phô tïng, phô liÖu ho¸ chÊt, thuèc nhuém vµ c¸c s¶n phÈm
cuèi cïng cña ngµnh dÖt may, xuÊt nhËp khÈu hµng dÖt may
gåm c¸c chñng lo¹i t¬, sîi v¶i hµng may mÆc, dÖt kim, chØ
kh©u, kh¨n b«ng, len th¶m ®ay t¬, t¬ t»m, nguyªn liÖu,
thiÕt bÞ phô tïng, phô liÖu ho¸ chÊt, thuèc nhuém, hµng c«ng
nghÖ thùc phÈm, n«ng l©m h¶i s¶n, thñ c«ng mÜ nghÖ, « t«
xe m¸y, c¸c mÆt hµng c«ng nghiÖp tiªu dïng kh¸c, kinh doanh
kho vËn, khu ngo¹i quan. ThiÕt kÕ, thi c«ng x©y l¾p phôc vô
34
ngµnh dÖt may vµ x©y dùng d©n dông. DÞch vô khoa häc
c«ng nghÖ, du lÞch kh¸ch s¹n, nhµ hµng v¨n phßng, vËn t¶i,
du lÞch l÷ hµnh trong níc, xuÊt nhËp khÈu thiÕt bÞ, phô tïng
ngµnh dÖt may, trang thiÕt bÞ v¨n phßng, thiÕt bÞ t¹o mÉu
thêi trang, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, vËt liÖu ®iÖn, ®iÖn tö cao su.
Víi tæng sè vèn khi thµnh lËp lµ 1.562.500 triÖu ®ång,
trong ®ã:
-Vèn lu ®éng: 547.140 triÖu ®ång
-Vèn cè ®Þnh : 1.015.360 triÖu ®ång
HiÖn t¹i, Tæng C«ng ty cã 40 doanh nghiÖp thµnh viªn
tham gia s¶n xuÊt tõ kÐo sîi dÖt v¶i, hoµn tÊt vµ may mÆc,
mét C«ng ty tµi chÝnh, ba xÝ nghiÖp söa ch÷a vµ s¶n xuÊt
phô tïng, mét viÖn thiÕt kÕ kÜ thuËt dÖt may, mét viÖn mÉu
vµ thêi trang, ba trêng ®µo t¹o c«ng nh©n. Cã c¸c chi nh¸nh ë
thµnh phè H¶i Phßng vµ §µ N½ng vµ hai C«ng ty du lÞch vµ
dÞch vô th¬ng m¹i ë Hµ néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh. Mét sè
®¹i diÖn ë níc ngoµi. Bªn c¹nh ®ã, Tæng C«ng ty cßn cã C«ng
ty tµi chÝnh TFC lµ tæ chøc t¹o nguån vèn cho ho¹t ®éng ®Çu
t s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp. Sù ®æi míi tæ
chøc nh trªn cã ý nghÜa kÕt hîp hai ngµnh dÖt vµ may tríc
®©y vèn ho¹t ®éng riªng lÎ thµnh mét tæ chøc chung ®Ó
gi¶m dÇn sù c¹nh tranh ph©n t¸n, manh món trong ®Çu t s¶n
xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, ®ång thêi cã thÓ tÝch
tô, tËp trung vèn cho sù ph¸t triÓn l©u dµi võa chuyªn m«n
ho¸ võa ®a d¹ng ho¸ mét c¸ch c©n ®èi, hµi hoµ. Trong t¬ng
lai kh«ng xa, víi sù ra ®êi cña hiÖp héi DÖt May ViÖt Nam ®·
t¹o m¸i nhµ chung cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam thuéc mäi
thµnh phÇn kinh tÕ cã thÓ liªn kÕt vµ hç trî nhau tèt h¬n
trong s¶n xuÊt kinh doanh.
35
2.Chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt
Nam.
Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam cã quyÒn qu¶n lÝ, sö
dông vèn, ®Êt ®ai vµ c¸c nguån lùc ®· ®îc giao theo qui
®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó thùc hiÖn c¸c môc tiªu nhiÖm vô do
Nhµ níc giao. MÆt kh¸c, Tæng C«ng ty cã quyÒn giao l¹i cho
c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn qu¶n lÝ, sö dông c¸c nguån lùc mµ
Tæng C«ng ty ®· nhËn cña Nhµ níc, ®iÒu chØnh c¸c nguån
lùc ®· giao cho c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong trêng hîp cÇn
thiÕt, phï hîp víi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn chung cña toµn Tæng
C«ng ty. Ngoµi nh÷ng quyÒn h¹n trªn, Tæng C«ng ty cßn cã
nh÷ng nhiÖm vô sau ®©y:
- Thùc hiÖn nhiÖm vô kinh doanh hµng dÖt vµ hµng may
theo qui ho¹ch vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ngµnh dÖt vµ ngµnh
may cña Nhµ níc vµ theo yªu cÇu cña thÞ trêng, bao gåm :
x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn, ®Çu t, t¹o nguån vèn ®Çu t
s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm, cung øng nguyªn vËt liÖu, xuÊt
nhËp khÈu phô liÖu, thiÕt bÞ phô tïng, liªn doanh liªn kÕt víi
c¸c tæ chøc trong vµ ngoµi níc, phï hîp víi ph¸p luËt vµ chÝnh
s¸ch cña Nhµ níc.
- NhËn vµ sö dông cã hiÖu qu¶, b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn
cña Nhµ níc giao, gåm c¶ phÇn vèn ®Çu t vµo doanh nghiÖp
kh¸c, nhËn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ tµi nguyªn ®Êt ®ai vµ c¸c
nguån lùc kh¸c do Nhµ níc giao ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô kinh
doanh vµ nh÷ng nhiÖm vô kh¸c ®îc giao.
- Tæ chøc qu¶n lÝ c«ng t¸c nghiªn cøu øng dông tiÕn bé
khoa häc kÜ thuËt, khoa häc c«ng nghÖ vµ c«ng t¸c ®µo t¹o
c¸n bé, båi dìng c¸n bé vµ c«ng nh©n trong Tæng C«ng ty.Tæ
chøc c¸c ho¹t ®éng dÞch vô th«ng tin, t vÊn ®Çu t, ®µo t¹o
trong vµ ngoµi Tæng C«ng ty.
36
- X¸c ®Þnh chiÕn lîc ®Çu t, thÈm ®Þnh c¸c luËn chøng hîp
t¸c, ®Çu t, liªn doanh víi níc ngoµi cña c¸c doanh nghiÖp
thµnh viªn tr×nh Nhµ níc xÐt duyÖt, lµm chñ c¸c c«ng tr×nh
®Çu t míi.
- §iÒu tra nghiªn cøu, më réng thÞ trêng trong vµ ngoµi níc
vÒ cung cÊp vËt t, nguyªn liÖu chÝnh, thùc hiÖn hîp t¸c quèc
tÕ, kinh doanh ®èi ngo¹i, thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu.
3. HÖ thèng c¬ cÊu tæ chøc, chøc n¨ng c¸c phßng ban
cña Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam
HÖ thèng tæ chøc cña Tæng C«ng ty gåm cã:
- Héi ®ång qu¶n trÞ, ban kiÓm so¸t
- Tæng gi¸m ®èc vµ bé m¸y gióp viÖc
- C¸c ®¬n vÞ thµnh viªn Tæng C«ng ty
Héi ®ång qu¶n trÞ thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lÝ c¸c ho¹t
®éng cña Tæng C«ng ty, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ sù ph¸t triÓn
cña Tæng C«ng ty theo nhiÖm vô cña Nhµ níc giao.
Ban kiÓm so¸t thùc hiÖn nhiÖm vô do Héi ®ång qu¶n trÞ
giao vÒ viÖc kiÓm tra gi¸m s¸t ho¹t ®éng ®iÒu hµnh cña
Tæng gi¸m ®èc, bé m¸y gióp viÖc vµ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn
Tæng C«ng ty trong ho¹t ®éng tµi chÝnh, chÊp hµnh ph¸p
luËt, ®iÒu lÖ Tæng C«ng ty, c¸c nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh
cña Héi ®ång qu¶n trÞ.
Tæng gi¸m ®èc do Thñ Tíng ChÝnh phñ bæ nhiÖm, miÔn
nhiÖm khen thëng, kØ luËt theo ®Ò nghÞ cña Héi ®ång qu¶n
trÞ. Tæng gi¸m ®èc lµ ®¹i diÖn ph¸p nh©n cña Tæng C«ng ty
vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc Héi ®ång qu¶n trÞ, tríc Thñ Tíng
ChÝnh phñ vµ tríc ph¸p luËt vÒ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña
Tæng C«ng ty, Tæng gi¸m ®èc lµ ngêi cã quyÒn ®iÒu hµnh
37
cao nhÊt trong Tæng C«ng ty.
Phã Tæng gi¸m ®èc lµ ngêi gióp Tæng gi¸m ®èc ®iÒu
hµnh mét hoÆc mét sè lÜnh vùc ho¹t ®éng cña Tæng C«ng ty
theo ph©n c«ng cña Tæng gi¸m ®èc vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr-
íc Tæng gi¸m ®èc vµ ph¸p luËt vÒ nhiÖm vô ®îc Tæng gi¸m
®èc ph©n c«ng thùc hiÖn.
KÕ to¸n trëng Tæng C«ng ty gióp Tæng gi¸m ®èc chØ
®¹o thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n, thèng kª cña Tæng C«ng ty,
cã c¸c quyÒn vµ nhiÖm vô theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt.
V¨n phßng Tæng C«ng ty, c¸c ban chuyªn m«n, nghiÖp vô
cã c¸c chøc n¨ng tham mu, gióp viÖc Héi ®ång qu¶n trÞ vµ
Tæng gi¸m ®èc trong qu¶n lÝ ®iÒu hµnh c«ng viÖc.
§¬n vÞ thµnh viªn lµ doanh nghiÖp h¹ch to¸n ®éc lËp vµ
Tæng C«ng ty cã quyÒn tù chñ kinh doanh vµ tù chñ tµi
chÝnh, chÞu sù rµng buéc vÒ quyÒn lîi vµ nghÜa vô ®èi víi
Tæng C«ng ty theo luËt ®Þnh t¹i ®iÒu lÖ cña Tæng C«ng ty.
Thµnh viªn lµ c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc: cã quyÒn tù
chñ kinh doanh theo ph©n cÊp cña Tæng C«ng ty chÞu sù
rµng buéc vÒ nghÜa vô vµ quyÒn lîi ®èi víi Tæng C«ng ty. §îc
kÝ kÕt c¸c hîp ®ång kinh tÕ, ®îc chñ ®éng thùc hiÖn c¸c ho¹t
®éng kinh doanh, ho¹t ®éng tµi chÝnh, tæ chøc vµ nh©n sù
theo ph©n cÊp cña Tæng C«ng ty. QuyÒn h¹n nhiÖm vô cña
c¸c ®¬n vÞ h¹ch to¸n phô thuéc ®îc cô thÓ ho¸ trong ®iÒu lÖ
tæ chøc cña ®¬n vÞ nµy.
Tæng C«ng ty cã 8 ban, bao gåm c¸c ban sau ®©y:
- Ban tæ chøc c¸n bé lao ®éng
- Ban kÕ ho¹ch ®Çu t
- Ban tµi chÝnh kÕ to¸n
38
- Ban hîp t¸c quèc tÕ
- Ban trung t©m th«ng tin
- V¨n phßng Tæng C«ng ty
- Ban khoa häc c«ng nghÖ vµ m«i trêng
- Ban xuÊt nhËp khÈu
Ban tæ chøc c¸n bé lao ®éng: cã chøc n¨ng tham mu
gióp viÖc cho Tæng gi¸m ®èc vµ héi ®ång qu¶n trÞ trong c¸c
lÜnh vùc tæ chøc c¸n bé, ®µo t¹o c«ng t¸c lao ®éng tiÒn l¬ng
vµ c«ng t¸c thanh tra, gãp phÇn b¶o ®¶m cho c«ng t¸c qu¶n
lÝ cña Tæng C«ng ty ho¹t ®éng th«ng suèt vµ cã hiÖu qu¶.
Ban kÕ ho¹ch tµi chÝnh: Lµ bé m«n nghiÖp vô cã chøc
n¨ng tham mu gióp Tæng gi¸m ®èc vµ Héi ®ång qu¶n trÞ
trong c¸c lÜnh vùc kÕ ho¹ch, kÕ ho¹ch dµi h¹n, kÕ ho¹ch hµng
n¨m trong lÜnh vùc ®Çu t, x©y dùng toµn Tæng C«ng ty.
Ban tµi chÝnh kÕ to¸n: Lµ c¬ quan chuyªn m«n cña
Tæng C«ng ty tham mu gióp ban l·nh ®¹o Tæng C«ng ty thùc
hiÖn hai chøc n¨ng chñ yÕu sau:
- Qu¶n lÝ c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn cña Tæng C«ng ty vÒ
tµi chÝnh, kÕ to¸n, gi¸ c¶ trong mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh, x©y dùng c¬ b¶n, hµnh chÝnh sù nghiÖp.
-Tæ chøc thùc hiÖn c«ng t¸c tµi chÝnh kÕ to¸n, gi¸ c¶ vµ
tÝn dông trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®Çu t x©y
dùng c¬ b¶n cña c¬ quan Tæng C«ng ty.
V¨n phßng Tæng C«ng ty: Lµ bé m«n chøc n¨ng tham mu
gióp viÖc Tæng gi¸m ®èc vµ héi ®ång qu¶n trÞ trong lÜnh
vùc hµnh chÝnh qu¶n trÞ, tæng hîp, lµm cÇu nèi gi÷a Nhµ níc
víi Tæng C«ng ty vµ kinh doanh trong lÜnh vùc ®èi néi ®èi
39
ngo¹i, b¶o ®¶m cho ho¹t ®éng cña Tæng C«ng ty ®îc tiÕn
hµnh cã hiÖu qu¶.
Ban kü thuËt ®Çu t: Cã chøc n¨ng tham mu gióp Tæng
gi¸m ®èc vµ héi ®ång qu¶n trÞ trong lÜnh vùc qu¶n lÝ khoa
häc c«ng nghÖ-m«i trêng vµ c«ng t¸c chÊt lîng s¶n phÈm cña
Tæng C«ng ty.
Ban xuÊt nhËp khÈu: Lµ bé m«n chøc n¨ng tham mu gióp
viÖc cho Tæng gi¸m ®èc vµ Héi ®ång qu¶n trÞ trong lÜnh
vùc qu¶n lÝ ngµnh. Gióp ®ì c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn trong lÜnh
vùc kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Trùc tiÕp kinh doanh xuÊt
nhËp khÈu nh»m t¹o nguån thu vµ thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña
Tæng C«ng ty.
NhiÖm vô cña ban lµ:
-X©y dùng chiÕn lîc ph¸t triÓn vµ môc tiªu ph¸t triÓn
kinh doanh xuÊt nhËp khÈu cña Tæng C«ng ty trong tõng giai
®o¹n.
-Nghiªn cøu t×nh h×nh thÞ trêng, gi¸ c¶, kh¸ch hµng, sù
biÕn ®æi, xu híng ph¸t triÓn cña ngµnh DÖt-May thÕ giíi.
-Nghiªn cøu hÖ thèng qu¶n lÝ, c¸c chÝnh s¸ch vµ c«ng cô
cña nã nh quota (gi¸ tèi thiÓu, gi¸ nhËp tèi ®a) ®èi víi nh÷ng
s¶n phÈm chÝnh ®Ó Tæng gi¸m ®èc vµ héi ®ång qu¶n trÞ
duyÖt.
-Híng dÉn c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn thùc hiÖn khung gi¸,
gi¸ ®· duyÖt, theo dâi t×nh h×nh gi¸ c¶ thÞ trêng ®Ó ®Ò
xuÊt Tæng gi¸m ®èc vµ héi ®ång qu¶n trÞ thay ®æi kÞp
thêi, ®¸p øng yªu cÇu kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ trêng.
-X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch cña Tæng C«ng ty ®èi víi th-
¬ng nh©n, kh¸ch hµng, chÝnh s¸ch ®èi víi tõng khu vùc ®Ó
40
Tæng gi¸m ®èc duyÖt phôc vô cho c«ng t¸c kinh doanh xuÊt
nhËp khÈu.
-Phèi hîp víi ban kÕ ho¹ch ®Çu t x©y dùng kÕ ho¹ch kinh
doanh xuÊt nhËp khÈu cña c¬ quan Tæng C«ng ty.
-Trùc tiÕp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu t×m mäi kh¶ n¨ng
khai th¸c nguån hµng xuÊt nhËp khÈu b»ng c¸c h×nh thøc tù
doanh, ®æi hµng xuÊt nhËp khÈu uû th¸c... b¶o ®¶m kÕ
ho¹ch kinh doanh cña Tæng C«ng ty.
-Tæng hîp dù kiÕn nhu cÇu b«ng x¬, nguyªn liÖu chÝnh
hµng n¨m, cã kÕ ho¹ch nhËp b«ng dù tr÷ chiÕn lîc ®ång thêi
®¶m b¶o kinh doanh cã hiÖu qu¶.
-Thùc hiÖn tèt luËt còng nh chÕ ®é chÝnh s¸ch trong
kinh doanh xuÊt nhËp khÈu.
-Theo dâi tæng hîp, kiÓm tra t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng
t¸c ph¸p chÕ trong xuÊt nhËp khÈu cña Tæng C«ng ty.
( S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam -
Xem trang sau)
B¶ng 1: S¬ ®å c¬ cÊu tæ chøc Tæng C«ng ty DÖt
May ViÖt Nam
4. §Æc ®iÓm vµ xu thÕ ngµnh may ViÖt Nam.
4.1. §Æc ®iÓm.
Ngµnh may ViÖt nam cã truyÒn thèng l©u ®êi g¾n bã víi
truyÒn thèng nh©n d©n tõ n«ng th«n ®Õn thµnh thÞ, ®ãng
mét vai trß quan träng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n nh»m
®¶m b¶o hµng ho¸ cho tiªu dïng trong níc, cã ®iÒu kiÖn më
réng th¬ng m¹i quèc tÕ, thu hót nhiÒu lao ®éng t¹o ra u thÕ
41
c¹nh tranh cho s¶n phÈm xuÊt khÈu, hµng n¨m mang vÒ cho
Nhµ níc mét lîng ngo¹i tÖ ®¸ng kÓ, kim ng¹ch xuÊt khÈu chØ
®øng sau dÇu khÝ vµ ®· trë thµnh mét ngµnh c«ng nghiÖp
then chèt cña níc ta. §©y lµ mét ngµnh phï hîp víi ®iÒu kiÖn
nÒn kinh tÕ níc ta, v×:
Mét lµ: S¶n xuÊt hµng may mÆc cÇn nhiÒu lao ®éng,
kh«ng ®ßi hái tr×nh ®é tay nghÒ cao. Trong khi lao ®éng
gi¶n ®¬n ë níc ta thõa rÊt nhiÒu. H¬n n÷a, ®Ó ®µo t¹o mét
lao ®éng trong ngµnh may mÆc chØ cÇn tõ hai ®Õn hai
th¸ng rìi vµ lao ®éng trong ngµnh may mÆc thêng sö dông
nhiÒu n÷.
Hai lµ: Vèn ®Çu t cho mét chç lµm viÖc Ýt, ®ång thêi
ngµnh may mÆc cã thÓ t¹o nhiÒu c«ng ¨n viÖc lµm so víi c¸c
ngµnh kh¸c víi cïng mét lîng vèn ®Çu t, thêi gian thu håi vèn
nhanh. ChØ cÇn kho¶ng 700-800 USD lµ cã thÓ t¹o ra mét chç
lµm trong ngµnh may, so víi 1500-1700 USD ®Ó cho mét
n«ng d©n cã thÓ cÊy ë vïng §ång Th¸p Mêi. Thêi h¹n thu håi
vèn chØ 3-3,5 n¨m.
Ba lµ: ThÞ trêng réng lín ë c¶ trong vµ ngoµi níc. ë trong
níc th× ®êi sèng nh©n d©n ®îc n©ng lªn, nhu cÇu vÒ mÆc
chuyÓn tõ “Êm” sang “®Ñp”, “mèt” tøc lµ nhu cÇu hµng may
mÆc ngµy cµng t¨ng vµ nhanh biÕn ®æi. Cßn trªn thÕ giíi
th× xu thÕ ngµnh may mÆc phæ th«ng ®ang chuyÓn dÇn
sang c¸c níc ®ang ph¸t triÓn do ë nh÷ng níc nµy cã lîi thÕ vÒ
lao ®éng rÎ h¬n nh÷ng níc ph¸t triÓn.
Bèn lµ: Níc ta cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn trång b«ng,
®ay, thóc ®Èy ngµnh dÖt may ph¸t triÓn v× nguyªn liÖu
cung cÊp trong níc thêng rÎ h¬n nhËp khÈu.
Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn mµ ngµnh may ViÖt Nam ®·
ngµy cµng ph¸t triÓn, thu hót ®îc nhiÒu lao ®éng x· héi - gÇn
42
50 v¹n ngêi, chiÕm 22,7% lao ®éng c«ng nghiÖp toµn quèc,
gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, t¹o sù æn ®Þnh chÝnh
trÞ-kinh tÕ-x· héi, do ®ã ®îc §¶ng vµ Nhµ níc quan t©m. HiÖn
nay ngµnh may vÉn ®ang chiÕm mét vÞ trÝ quan träng vÒ ¨n
mÆc cña nh©n d©n, quèc phßng vµ tiªu dïng trong c¸c ngµnh
c«ng nghiÖp kh¸c.
4.2. Thùc tr¹ng ngµnh may ViÖt Nam.
Do cã nh÷ng ®Æc ®iÓm phï hîp víi ®iÒu kiÖn níc ta, nªn
ngµnh may ViÖt nam vµ may xuÊt khÈu ph¸t triÓn rÊt cao
trong thêi gian qua c¶ vÒ mÆt s¶n lîng vµ kim ng¹ch xuÊt
khÈu. HiÖn nay, kim ng¹ch xuÊt khÈu chØ ®øng sau dÇu th«
vµ liªn tôc t¨ng, cã thÓ thÊy râ qua b¶ng díi ®©y:
B¶ng 2: Tèc ®é t¨ng trëng qua c¸c n¨m
N¨m 1994 1995 1996 1997 1998
Kim ng¹ch xuÊt
khÈu(tr.USD)
550 750 1150 1250 1350
Tèc ®é t¨ng trëng(%) 36 53 8,7 14,0
§ång thêi còng lµ ngµnh mang tÝnh x· héi cao, sö dông mäi
lao ®éng trªn kh¾p mäi miÒn ®Êt níc, ®Æc biÖt lµ lao ®éng
n÷. Sè lao ®éng c«ng nghiÖp cña ngµnh vµo lo¹i ®øng ®Çu
trong c¶ níc: kho¶ng 300 lao ®éng chÝnh vµ nhiÒu lao ®éng
phô kh¸c.
VÒ mÆt hµng: S¶n phÈm ngµnh may rÊt ®a d¹ng, cã tÝnh
chÊt thêi trang võa cã tÝnh quèc tÕ võa cã tÝnh d©n téc. Kinh
tÕ ph¸t triÓn, ®êi sèng nh©n d©n ®îc n©ng cao, nhu cÇu
hµng may mÆc l¹i cµng phong phó vµ chÊt lîng cao h¬n. Bªn
c¹nh nh÷ng mÆt hµng truyÒn thèng, th«ng qua gia c«ng cho
c¸c níc, c¸c doanh nghiÖp may ViÖt Nam cã ®iÒu kiÖn lµm
quen víi c«ng nghÖ may c¸c mÆt hµng phøc t¹p, thêi trang
43
cña thÕ giíi. C«ng nghiÖp may ViÖt Nam tiÕn bé nhanh, tõ
chç may quÇn ¸o lao ®éng xuÊt khÈu, c¸c lo¹i quÇn ¸o ®¬n
gi¶n nh vá ch¨n, ¸o gèi, quÇn ¸o ngñ, quÇn ¸o häc sinh... ®Õn
nay ®· may ®îc nhiÒu mÆt hµng cao cÊp ®îc nguêi tiªu dïng
chÊp nhËn, kh¸ch níc ngoµi tÝn nhiÖm ®Æt hµng ®i tiªu thô
t¹i c¸c thÞ trêng khã tÝnh trªn thÕ giíi.
TÝnh ®Õn n¨m 1995, s¶n phÈm may ViÖt Nam ®· xuÊt
khÈu sang 46 níc, riªng thÞ trêng EU chiÕm 40%, tiÕp sau lµ
NhËt B¶n 16%, §µi Loan 11%, Hµn Quèc 9%, c¸c níc SNG 6%,
c¸c níc kh¸c 8%. Ngoµi ra cßn cã Nauy vµ Canada cÊp h¹n
ng¹ch xuÊt khÈu hµng may cho ta. ViÖc cã ®îc h¹n ng¹ch may
lµ rÊt cã ý nghÜa, ®Æc biÖt lµ hiÖp ®Þnh may víi EC
(European community), nay ®æi lµ EU (European Union) bëi
v×:
Thø nhÊt: EU lµ thÞ trêng rÊt réng lín, kh¶ n¨ng tµi
chÝnh, tiªu thô còng rÊt lín. Mét thÞ trêng víi h¬n 350 triÖu
d©n cã møc sèng cao, nhu cÇu vÒ hµng may mÆc hµng n¨m
lªn tíi 22-23 ngµn tÊn v¶i, qu¶ lµ mét thÞ trêng lý tëng cho
ngµnh may ViÖt Nam.
Thø hai: lµ hiÖp ®Þnh may t¹o ra thÞ trêng æn ®Þnh
®Ó ph¸t triÓn ngµnh may, trÞ gi¸ h¹n ng¹ch lªn tíi 300-400
triÖu USD/n¨m. §ång thêi thÞ trêng h¹n ng¹ch thêng hiÖu qu¶
h¬n v× cã gi¸ æn ®Þnh vµ cao h¬n. VÝ dô: gi¸ gia c«ng mét
chiÕc JackÐt ( cat 21) ë thÞ trêng EC lµ 4,2-4,6 USD th× ë thÞ
trêng kh¸c chØ 2,5-2,8 USD.
Thø ba: lµ phÇn nµo kh¼ng ®Þnh uy tÝn chÊt lîng cña
hµng may mÆc ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi. Cã h¹n ng¹ch
tøc lµ kh¸ch hµng sÏ t×m ®Õn chø kh«ng chØ ngêi s¶n xuÊt
ViÖt Nam ®i t×m kh¸ch nh tríc n÷a.
Ngµnh may ViÖt nam còng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu theo h×nh
44
thøc gia c«ng hoÆc ph¬ng thøc th¬ng m¹i th«ng thêng víi mét
sè níc cã nÒn c«ng nghiÖp ph¸t triÓn nh NhËt B¶n, Canada,
c¸c níc c«ng nghiÖp míi nh §µi Loan, Hång K«ng, Hµn Quèc,
Singapo vµ gÇn ®©y khi Mü bá cÊm vËn vµ b×nh thêng ho¸
quan hÖ ®èi víi ViÖt Nam, hµng may cña ta cã thªm thÞ trêng
Mü. Tuy cã nh÷ng thuËn lîi trong viÖc më réng thÞ trêng nhng
thö th¸ch ®èi víi hµng may cña ta víi thÞ trêng thÕ giíi cßn rÊt
lín. §ã lµ kh¶ n¨ng thÝch øng vÒ mÉu mèt, chÊt lîng, gi¸ c¶,
thêi h¹n giao hµng theo thêi vô vµ tËp qu¸n bu«n b¸n cßn rÊt
h¹n chÕ. Sè lîng s¶n phÈm cã chÊt lîng cao ®¸p øng ®îc nhu
cÇu nguêi tiªu dïng ë c¸c níc ph¸t triÓn cha nhiÒu. ThÞ trêng
truyÒn thèng cã dung lîng lín nh Liªn X« vµ c¸c níc §«ng ¢u cha
t×m ®îc ph¬ng thøc lµm ¨n thÝch hîp, nhÊt lµ ph¬ng thøc
thanh to¸n.
Cho ®Õn nay, ngµnh may ViÖt Nam ®· cã quan hÖ bu«n
b¸n víi h¬n 200 C«ng ty thuéc h¬n 40 níc trªn thÕ giíi vµ khu
vùc. Tuy vËy, thÞ trêng xuÊt khÈu vÉn kh«ng æn ®Þnh, ®Æc
biÖt lµ ®èi víi thÞ trêng phi h¹n ng¹ch.
5. Môc tiªu vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn.
Theo quy luËt cña s¶n xuÊt hµng ho¸, thÞ trêng lµ yÕu tè
quyÕt ®Þnh cña s¶n xuÊt. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu chiÕn lîc ph¸t
triÓn, hoµ nhËp ®îc vµo thÞ trêng may cña khu vùc vµ thÕ
giíi, trong nh÷ng n¨m tíi ngµnh may ViÖt Nam coi träng ph-
¬ng ch©m “híng ra xuÊt khÈu-coi träng thÞ trêng néi ®Þa”
®Ó tæ chøc s¶n xuÊt.
Sau khi mÊt thÞ trêng truyÒn thèng lµ Liªn X« vµ §«ng ¢u
cò, ngµnh may ®· cè g¾ng khai th¸c thÞ trêng míi lµ NhËt
B¶n, §µi Loan, Hµn Quèc, EU... song cßn nhiÒu h¹n chÕ. §Ó
duy tr× vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt-xuÊt nhËp khÈu, Tæng C«ng ty
ph¶i tæ chøc t×m kiÕm thÞ trêng mét c¸ch chñ ®éng, kh¾c
phôc tÝnh thô ®éng ngåi chê, gi÷ v÷ng, khai th¸c, më réng
45
c¸c thÞ trêng hiÖn cã, nhanh chãng t×m kiÕm, khai th¸c thÞ
trêng míi, ®Æc biÖt lµ thÞ trêng Mü vµ thÞ trêng truyÒn
thèng cò. Tríc m¾t cã thÓ lµm gia c«ng, nhng ph¶i chuÈn bÞ
c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó chuyÓn dÇn tõng bé phËn, tõng doanh
nghiÖp khi ®ñ kh¶ n¨ng sang ph¬ng thøc xuÊt FOB.
Trong hai thËp kû tíi, ngµnh may ViÖt Nam vÉn híng ra xuÊt
khÈu ®Ó thu hót ngo¹i tÖ, tù c©n ®èi ®Ó tån t¹i vµ ph¸t
triÓn, ®ång thêi coi träng thÞ trêng néi ®Þa ®Ó lµm c¬ së
cho sù ph¸t triÓn.
Trªn thùc tÕ hiÖn nay, cã thÓ t¹m chia thÞ trêng may ViÖt
Nam thµnh hai khu vùc.
5.1. ThÞ trêng néi ®Þa.
Trªn lÜnh vùc nµy, ngµnh may ViÖt nam còng gÆp ph¶i
kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n khi ph¶i thi ®Êu víi nh÷ng ®èi thñ
trªn søc m×nh. V× ViÖt Nam ®· trë thµnh thµnh viªn chÝnh
thøc vµ thùc hiÖn c¸c ®iÒu kho¶n cña hiÖp ®Þnh AFTA, thÞ
trêng néi ®Þa lµ “s©n ch¬i” cña c¸c níc trong khu vùc. Trong
khi ngµnh dÖt ViÖt Nam ®ang ë møc thÊp h¬n so víi c¸c níc
trong khu vùc: vÒ phÇn cøng ta sau b¹n tõ 7-8 n¨m, vÒ phÇn
mÒm th× sau 15-20 n¨m. Nh vËy, ®Ó gi÷ ®îc thÞ trêng trong
níc, kh«ng ®Ó hµng c¸c níc trong khu vùc trµn vµo c¹nh tranh,
ngµnh dÖt may ph¶i cã nh÷ng bíc ®i vµ gi¶i ph¸p thÝch hîp
trong thêi gian tíi.
5.2.ThÞ trêng xuÊt khÈu.
§©y lµ thÞ trêng cã nhu cÇu lín nhng l¹i cã yªu cÊu rÊt cao
vÒ chÊt lîng vµ mÉu m·, ®Æc biÖt lµ thÞ trêng Mü, NhËt B¶n
vµ EU. §Ó vµo ®îc thÞ trêng nµy, ngµnh may ph¶i ®i tõng bíc
tõ dÔ ®Õn khã, tõ gia c«ng ®Õn xuÊt hµng FOB ( n¨m 2010
hµng vµo EU lµ 70% FOB ) vµ th¬ng m¹i. Víi t×nh h×nh thùc
46
tÕ ngµnh may cña ta hiÖn nay, chØ cã thÓ ®i vµo c¸c chñng
lo¹i mÆt hµng chÊt lîng thÊp vµ trung b×nh, mét sè Ýt mÆt
hµng ®¹t ®Õn kh¸. C¸c lo¹i mÆt hµng cao cÊp cña thÞ trêng
nµy ta cha thÓ lµm ®îc vµ rÊt khã c¹nh tranh. §Æc biÖt vµo
n¨m 2005, thÞ trêng Mü sÏ kh«ng cßn h¹n ng¹ch, víi lîi thÕ
nh©n c«ng rÎ, ngµnh may ViÖt Nam sÏ cã nhiÒu c¬ héi th©m
nhËp vµo thÞ trêng nµy.
Th©m nhËp vµ t×m kiÕm thÞ trêng lµ nhiÖm vô hµng ®Çu,
lµ c«ng viÖc khã kh¨n phøc t¹p nªn ph¶i ph¸t huy kh¶ n¨ng
cña mäi doanh nghiÖp ®Ó më réng vµ ph¸t triÓn thÞ trêng.
§ång thêi ngµnh may ViÖt nam còng ph¶i tõng bíc ®Çu t hîp
lý, tæ chøc l¹i qu¶n lý s¶n xuÊt ®Ó t¹o ra c¸c s¶n phÈm cã søc
c¹nh tranh vµ uy tÝn trªn thÞ trêng.
Trong nh÷ng n¨m tíi, ngµnh may ViÖt Nam ph¶i ®Çu t ph¸t
triÓn ®Ó ®¹t ®îc tèc ®é t¨ng trëng b×nh qu©n 1996-2000 lµ
15%/n¨m. §Õn n¨m 2000 xuÊt khÈu hµng may mÆc ®¹t 1,2-
1,3 triÖu USD, t¨ng ba lÇn so víi n¨m 1995. S¶n phÈm xuÊt
khÈu b»ng v¶i do ViÖt Nam s¶n xuÊt chiÕm kho¶ng 40-50%.
T¹o viÖc lµm cho kho¶ng mét triÖu lao ®éng.
§Õn n¨m 2010 xuÊt khÈu hµng may mÆc ®¹t 3 tû USD,
t¨ng gÊp hai lÇn so víi n¨m 2000. S¶n phÈm xuÊt khÈu b»ng
v¶i do ViÖt nam s¶n xuÊt chiÕm 60-70%. T¹o ra c«ng ¨n viÖc
lµm cho gÇn hai triÖu lao ®éng víi møc thu nhËp b×nh qu©n
trªn 100 USD/1th¸ng/1ngêi.
47
II. Thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng may mÆc cña Tæng C«ng
ty DÖt- May thêi kú 1995-1998.
MÆt hµng may mÆc ViÖt nam trong nhiÒu n¨m qua chiÕm
mét vÞ trÝ quan träng trong ®ãng gãp cho xuÊt khÈu vµ
n©ng cao gi¸ trÞ s¶n lîng cña toµn bé ngµnh c«ng nghiÖp
ViÖt nam. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc t¨ng vät tõ
n¨m 1993, lµ n¨m b¾t ®Çu thùc hiÖn HiÖp ®Þnh may mÆc
gi÷a ViÖt nam víi EC (Europed Community). HiÖp ®Þnh nµy
®· ®¸nh dÊu sù tiÕn bé vît bËc c¶ vÒ sè lîng, chÊt lîng vµ thÞ
trêng cña s¶n phÈm may mÆc "Made in Vietnam" trªn thÞ tr-
êng thÕ giíi.
NÕu nh n¨m 93 kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc ®¹t
350 triÖu USD th× n¨m 94 t¨ng lªn 554 triÖu USD, chiÕm 85%
kim ng¹ch hµng c«ng nghiÖp nhÑ vµ tiÓu thñ c«ng nghiÖp,
chiÕm kho¶ng 13-14% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu cña c¶ níc.
N¨m 95 vÉn gi÷ tØ träng nµy nhng vÒ mÆt gi¸ trÞ ®· t¨ng lªn
750 triÖu USD. Víi sù ra ®êi cña Tæng C«ng ty DÖt- May ViÖt
nam trªn c¬ së thèng nhÊt Tæng C«ng ty DÖt ViÖt nam vµ
Liªn hiÖp c¸c xÝ nghiÖp s¶n xuÊt- xuÊt nhËp khÈu hµng may
mÆc ®· ph¸t huy ®îc søc m¹nh tæng hîp, t¹o ®îc thÕ vµ lùc.
Tõ n¨m 95 tíi nay, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc kh«ng
ngõng t¨ng lªn vµ ®· ®øng hµng thø hai trong danh môc hµng
xuÊt khÈu chñ lùc cña ViÖt nam. Cô thÓ qua b¶ng sau:
B¶ng 3: Gi¸ trÞ xuÊt khÈu hµng may ViÖt nam 1991-
1998.
(§¬n vÞ: triÖu
USD) 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998
Gi¸ trÞ XK
toµn quèc
2.087,1 2.580,
7
2.985,
0
4.054,
3
5.200,
0
7.255,
8
8.850,0 8.910,
0
Gi¸ trÞ XK
ngµnh may 116,0 180,0 350,0 550,0 750,0 1.150, 1.250,0 1.310,
48
ViÖt nam 0 0
Tû lÖ so víi
XK toµn quèc
(%)
5,6 7 11,7 13,6 14,4 15,8 14,1 14,7
(Nguån: Dù ¸n qui ho¹ch tæng thÓ ngµnh c«ng nghiÖp DÖt- May ®Õn
n¨m 2010, tr. 17.)
Trong sè 10 mÆt hµng cã gi¸ trÞ kim ng¹ch xuÊt khÈu lín
nhÊt cña ViÖt Nam ph¶i kÓ ®Õn hµng DÖt-May. Tuy ®øng ë
vÞ trÝ thø hai sau dÇu th«, nhng ®©y lµ mÆt hµng cã nhiÒu
lîi thÕ so s¸nh vµ cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn cao. N¨m 1997 tû lÖ
xuÊt khÈu hµng DÖt-May chiÕm 14,1% so víi toµn quèc ®Õn
n¨m 1998 tû lÖ nµy t¨ng lªn 14,7% mÆc dï bÞ ¶nh hëng
kh«ng Ýt bëi c¬n khñng ho¶ng tµi chÝnh ë §«ng Nam ¸. §ßi hái
sù nç lùc cè g¾ng cña toµn Tæng C«ng thuèc thó y, ®Èy
m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc. §iÒu nµy
gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm, tÝch cùc ®æi míi c«ng nghÖ,
chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, n©ng cao søc c¹nh tranh cña
hµng ho¸ ViÖt Nam.
1. T×nh h×nh xuÊt khÈu hµng may mÆc theo mÆt
hµng.
Trong nh÷ng n¨m qua, Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt nam
thùc hiÖn kinh doanh ®· ®¹t ®îc mét sè kÕt qu¶ ®¸ng khÝch
lÖ, kh¸ch hµng cã xu híng t¨ng lªn. Tæng C«ng ty cã kh¶ n¨ng
t¹o nguån hµng víi khèi lîng lín vµ ®ang më ra mét híng kinh
doanh míi phï hîp víi sù thay ®æi cña nÒn kinh tÕ trong níc vµ
thÕ giíi.
C¸c h×nh thøc xuÊt khÈu hµng may mÆc cña Tæng C«ng
ty chñ yÕu lµ xuÊt khÈu trùc tiÕp, xuÊt khÈu tr¶ nî, liªn doanh
víi c¸c ®¬n vÞ ®Ó xuÊt, giao hµng ®æi thiÕt bÞ, mua b¸n
®øt ®o¹n. C¸c nhãm mÆt hµng chñ yÕu bao gåm:
- Nhãm mÆt hµng mÆc thêng ngµy: s¬ mi, quÇn ©u, ¸o
49
v¸y...
- Nhãm mÆt hµng lãt nam, n÷
- Nhãm mÆt hµng thêng dïng ë nhµ: c¸c lo¹i bé ngñ nam,
n÷; vá ch¨n, ga, gèi.
- Nhãm quÇn thÓ thao: quÇn ¸o v¶i thun, quÇn ¸o bß (Jean)
- Nhãm thêi trang hiÖn ®¹i (quÇn ¸o mode)
- Nhãm trang phôc ®Æc biÖt: qu©n ®éi, b¶o hé lao ®éng
cho c¸c lo¹i ngµnh nghÒ.
C¸c nhãm hµng trªn víi nhiÒu chÊt liÖu v¶i vµ phô liÖu, víi
tay nghÒ tèt, khÐo lÐo nªn s¶n phÈm xuÊt khÈu ra ®¹t yªu
cÇu vÒ chÊt lîng cña kh¸ch hµng.
50
B¶ng 4: C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu qua c¸c n¨m
MÆt hµng 1996 1997 1998
Tr.
USD
% TKN Tr.
USD
% TKN Tr. USD % TKN
1. S¬ mi 108,87
1
14,25 236,0
28
20,52 257,04
3
20,56
2.Jacket vµ ¸o kho¸c
c¸c lo¹i
118,45
9
15,79 225,7
42
19,63 241,97
8
19,36
3. QuÇn c¸c lo¹i 58,630 7,82 110,4
83
9,61 157,14
2
12,57
4. DÖt kim c¸c lo¹i 57,799 7,71 92,42
1
8,03 107,66
4
8,6
Sau mçi ®îi xuÊt hµng, Tæng C«ng ty ®Òu tæ chøc h¹ch
to¸n kiÓm tra viÖc thùc hiÖn nhiÖm vô ë c¸c c«ng ®o¹n xem
cã ®óng, ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c kh«ng ®Ó kÞp thêi ph¸t hiÖn,
bæ sung thiÕu sãt. Do vËy, ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may
mÆc liªn tôc hoµn thiÖn vµ ph¸t triÓn. Cã thÓ thÊy râ h¬n sù
biÕn ®éng t¨ng gi¶m cña tõng s¶n phÈm qua c¸c n¨m qua
(B¶ng 4).
Qua b¶ng trªn cho thÊy, t×nh h×nh xuÊt khÈu c¸c mÆt
hµng may mÆc nãi chung cã triÓn väng tèt, ch¼ng h¹n ®èi
víi mÆt hµng s¬ mi n¨m 1996 gi¸ trÞ ®¹t h¬n 100 triÖu USD,
chiÕm 14,52% tæng kim ng¹ch th× n¨m 1997 ®· t¨ng lªn h¬n
200 triÖu USD, chiÕm 20,52% vµ n¨m 1997 lµ 20,56%. Trong
c¬ cÊu hµng may mÆc xuÊt khÈu trªn th× xu híng hµng may
mÆc s½n cã xu híng t¨ng lªn nhiÒu bëi Tæng C«ng ty ngoµi
viÖc thùc hiÖn xuÊt khÈu cßn thùc hiÖn lµm hµng tr¶ nî cho
c¸c níc SNG vµ §«ng ¢u. B»ng sù tranh thñ mäi nguån vèn vµ
sù hç trî cña c¸c ®èi t¸c, Tæng C«ng ty kh«ng ngõng ®Çu t
®æi míi trang thiÕt bÞ, d©y truyÒn c«ng nghÖ, thay thÕ c¸c
51
thiÕt bÞ cò, l¹c hËu, l¾p ®Æt c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i. ChÝnh v×
vËy mµ chÊt lîng s¶n phÈm ®îc n©ng cao, s¶n phÈm ®a d¹ng
(s¬ mi, jacket, ®å thÓ thao...) tõng bíc ®¸p øng nhu cÇu thÞ
trêng. §Æc biÖt ®èi víi mÆt hµng s¬ mi nam cao cÊp ®· cã
mÆt vµ ®øng v÷ng trªn thÞ trêng EU, NhËt B¶n, Hµn Quèc,
vµ B¾c Mü.
§èi víi mÆt hµng dÖt kim, nh÷ng n¨m tríc kia cã gi¸ trÞ
xuÊt khÈu rÊt lín, do khi ®ã cha ®ßi hái kü thuËt cao cÊp vµ
nhu cÇu ë c¸c níc b¹n hµng rÊt lín. Cßn hiÖn nay, hµng dÖt
kim ®ßi hái kü thuËt tiªn tiÕn, hiÖn ®¹i, trªn thÞ trêng l¹i cã
nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh gay g¾t. Do ®ã mÆt hµng nµy hiÖn
nay xuÊt khÈu chñ yÕu lµ ®Ó tr¶ nî . Bªn c¹nh ®ã, mÆt hµng
nµy phÇn lín lµ ®îc xuÊt sang c¸c níc SNG, v× vËy khi c¸c níc
nµy tan r·, th× thÞ trêng cho mÆt hµng nµy bÞ thu hÑp nhanh
chãng. NÕu nh n¨m 1993 xuÊt khÈu chiÕm 39,1% th× tõ n¨m
1995 ®Õn nay chØ ®¹t tõ 7 ®Õn 8%.
Trªn ®©y lµ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu chñ yÕu cña Tæng
C«ng ty. HiÖn nay Tæng C«ng ty ®ang tiÕp tôc cñng cè vµ
tiÕn tíi n©ng cao tØ träng hµng dÖt kim, hoµn thiÖnvµ ph¸t
triÓn hµng may mÆc, ®¶m b¶o chÊt lîng cao, chñng lo¹i ®a
d¹ng phong phó, gi¸ thµnh gi¶m dÇn.
Bªn c¹nh nh÷ng thµnh c«ng ®¹t ®îc, vÉn cßn mét sè h¹n
chÕ, tån t¹i cÇn gi¶i quyÕt. Tuy kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng
may mÆc cao nhng h×nh thøc xuÊt khÈu hµng gia c«ng lµ
chñ yÕu, do ®ã hiÖu qu¶ cha cao (75-80% lµ gia c«ng xuÊt
khÈu). So víi c¸c níc nãi chung, mÆt hµng may mÆc cña ta ch-
a c¹nh tranh ®îc (trong ®ã cã Trung Quèc, Th¸i Lan). Mét
trong nh÷ng môc tiªu phÊn ®Êu cña Tæng C«ng ty lµ tõng bíc
gi¶m gia c«ng, t¨ng b¸n s¶n phÈm hoµn chØnh. §Ó thùc hiÖn
®îc môc tiªu nµy, Tæng C«ng ty híng u tiªn ®Çu t cho kh©u
kÐo sîi, dÖt v¶i, in, nhuém ®Ó t¹o ra nhiÒu lo¹i v¶i cã chÊt lîng
52
cao (hiÖn nay, v¶i ®ñ tiªu chuÈn chØ cã 10-15% nhu cÇu
chñng lo¹i) vµ ®Çu t vµo s¶n xuÊt phô liÖu, kh©u thiÕt kÕ
mÉu m·, nh·n m¸c vµ ph¶i ®Èy m¹nh c«ng t¸c t×m kiÕm thÞ
trêng, t×m kiÕm kh¸ch hµng mua s¶n phÈm hoµn chØnh cña
ViÖt Nam. N¨m 1996 toµn Tæng C«ng ty xuÊt khÈu s¶n phÈm
theo ®iÒu kiÖn FOB ®îc kho¶ng 30%, n¨m 1997 ®· t¨ng lªn
40%. §©y lµ mét cè g¾ng lín cña Tæng C«ng ty.
2. T×nh h×nh xuÊt khÈu hµng may mÆc theo thÞ trêng
.
Th©m nhËp t×m kiÕm thÞ trêng lµ nhiÖm vô quan träng
hµng ®Çu cña Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt nam. Trong
nh÷ng n¨m qua, ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt khÈu hµng may
mÆc lu«n ®îc Tæng C«ng ty chó träng nh»m më réng thÞ tr-
êng trong níc vµ níc ngoµi. §Õn nay Tæng C«ng ty ®· cã quan
hÖ bu«n b¸n víi trªn 40 níc. Tæng C«ng ty ®ang cñng cè vÞ
thÕ vµ më réng thÞ trêng h¬n n÷a. Gi¸ trÞ hµng may mÆc
kh«ng ngõng t¨ng lªn qua c¸c n¨m.
Bªn c¹nh ®ã, nhu cÇu hµng may mÆc kh«ng ngõng t¨ng lªn
ë c¸c níc trªn thÕ giíi v× sau nhu cÇu ¨n lµ nhu cÇu vÒ mÆc.
Tæng khèi lîng lu chuyÓn hµng ho¸ nµy chiÕm tØ träng lín
trong c¸n c©n th¬ng m¹i quèc tÕ, chØ ®øng sau kho¸ng s¶n
tµi nguyªn vµ chÕ t¹o m¸y, ®iÖn tö. Khi tr×nh ®é khoa häc kü
thuËt cña con ngêi ngµy cµng ph¸t triÓn ë møc ®é cao sÏ dÉn
tíi sù ph©n ho¸ thÕ giíi vÒ s¶n xuÊt. C¸c níc ph¸t triÓn sÏ
chuyÓn sang c¸c ngµnh c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i, nhêng chç cho
c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trong c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng
may mÆc. Nhu cÇu may mÆc còng ngµy cµng ®ßi hái nhiÒu
h¬n, mÉu m·, chÊt liÖu phong phó h¬n, ®Æc biÖt x· héi cµng
v¨n minh lÞch sù bao nhiªu th× yªu cÇu vÒ mÆc l¹i cµng ®îc
chó ý cÇu kú bÊy nhiªu. NhËn biÕt ®îc c¸c yÕu tè ®ã ®· gióp
cho Tæng C«ng ty trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®¹t ®îc nh÷ng
53
kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. §Ó hiÓu râ h¬n ho¹t ®éng xuÊt khÈu
hµng may mÆc cña Tæng C«ng ty sang c¸c thÞ trêng trong
thêi gian qua, ta hay xem xÐt qua b¶ng 5 díi ®©y:
B¶ng 5: C¬ cÊu xuÊt khÈu hµng may mÆc theo thÞ
trêng chñ yÕu 1995-1998ThÞ trêng 1995 1996 1997
Tr. USD % TKN Tr. USD % TKN Tr. USD % TKN
TT cã h¹n
ng¹ch
Trong ®ã:
- EU 310 41,3 420 36,52 650 52
- Canada 17,85 2,38 15,97 1,39 12,89 1,03
- Nauy 9,53 1,27 5,82 0,51 4,93 0,39
TT Phi h¹n
ng¹ch
Trong ®ã:
- Thuþ SÜ 27,6 3,68 8,64 0,75 8,51 0,68
- Hungary 57,5 7,70 102,59 8,93 105,58 8,44
- Ucraina 37,21 4,97 119,12 10,35 121,3 9,7
- SÐc 39,87 5,32 189,22 16,45 69,07 5,53
- Nga 50,53 6,74 43,75 3,8 39,87 3,19
- NhËt 59,28 7,90 79,85 6,94 29,54 2,36
- Hµn quèc 36,71 4,89 9,87 0,9 8,75 0,7
- §µi loan 47,66 6,35 25,69 2,23 30,42 2,43
- Hång K«ng 29,21 3,89 97,54 8,48 112,37 9,04
- Mü 5,48 0,73 9,74 0,85 14,28 1,14
- C¸c níc kh¸c 21,57 2,88 22,2 1,90 42,49 3,41
Tæng 750 100 1150 100 1250 100
Qua b¶ng sè liÖu trªn cho thÊy, hµng may mÆc xuÊt khÈu
cña Tæng C«ng ty chiÕm tØ träng lín ë c¸c thÞ trêng Nga,
NhËt, EU, SÐc, Ucraina, Hungary. Tuy nhiªn ho¹t ®éng kinh
doanh xuÊt khÈu hµng may mÆc ë c¸c thÞ trêng trªn vÉn cha
thËt æn ®Þnh.
Trong sè c¸c thÞ trêng cã h¹n ng¹ch, th× EU lµ thÞ trêng lín
nhÊt cña Tæng C«ng ty. §©y lµ mét thÞ trêng ®«ng d©n (350
54
triÖu ngêi) l¹i cã søc tiªu dïng v¶i cao (17 kg/ 1 ngêi). Yªu cÇu
vÒ hµng may mÆc ®Æc biÖt cao. Nhu cÇu tiªu dïng ®Ó b¶o
vÖ th©n thÓ chØ chiÕm 10- 15% gi¸ trÞ s¶n phÈm, cßn 80-
90% lµ theo mèt, nªn hµm lîng chÊt x¸m trong s¶n phÈm may
lµ chÝnh.
Trong ba n¨m 1995, 1996, 1997, quota xuÊt khÈu hµng
may mÆc ViÖt nam vµo EU kh«ng ngõng t¨ng lªn. §iÒu ®ã
chøng tá chÊt lîng hµng may mÆc ®· ngµy mét cao h¬n. Nh-
ng so víi c¸c níc cã quota vµo EU th× sè lîng cña ta cßn rÊt
nhá bÐ (míi chØ chiÕm 0,7% tæng kim ng¹ch nhËp hµng may
mÆc vµo EU) vµ chØ b»ng 5% ®èi víi Trung Quèc, 10- 20% so
víi c¸c níc ASEAN. Tuy nhiªn, ta còng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n
nh nhiÒu mÆt hµng lín th× bÞ h¹n chÕ vÒ sè lîng nh Jacket, ¸o
s¬ mi míi chØ ®¹t 50% c«ng suÊt cña ngµnh. Sè h¹n ng¹ch
cßn h¹n chÕ: HiÖp ®Þnh ViÖt nam- EU 1993- 1995 qui ®Þnh
151 cat. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu n¨m 1995 ®¹t 310 triÖu USD, n¨m
1996 ký l¹i cßn 54 cat (nhãm hµng xuÊt khÈu) ®· n©ng kim
ng¹ch xuÊt khÈu lªn 410 triÖu USD. N¨m 1997 HiÖp ®Þnh nµy
ký l¹i rót xuèng cßn 29 cat, n©ng tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu
sang EU lªn 650 triÖu USD chiÕm 52% tæng kim ng¹ch xuÊt
khÈu. Sè nhãm hµng xuÊt khÈu (cat) mµ EU dµnh cho hµng
may mÆc ViÖt Nam cµng gi¶m th× sè chñng lo¹i mÆt hµng
may ViÖt Nam cµng cã c¬ héi th©m nhËp vµo thÞ trêng EU
nhiÒu h¬n.
Ngoµi ra, EU cßn dµnh mét sè u ®·i vÒ thuÕ quan (GSP)
®èi víi mÆt hµng may mÆc do ViÖt Nam s¶n xuÊt. Song do
nguyªn liÖu, phô liÖu s¶n xuÊt trong níc cßn yÕu kÐm, cha cã
mÉu m· phï hîp víi thÞ hiÕu vµ cha cã b¹n hµng mua b¸n trùc
tiÕp ë c¸c níc trong khèi EU... nªn hÇu hÕt ph¶i th«ng qua gia
c«ng cho c¸c níc nh Hµn Quèc, §µi Loan, Hång K«ng... Gia
c«ng ®¬n thuÇn lµm cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may
mÆc kh«ng hiÖu qu¶, bÞ thua thiÖt nhiÒu mÆt, kh«ng tËn
55
dông ®îc u ®·i quota mµ EU dµnh cho ta. §èi víi thÞ trêng EU,
kim ng¹ch xuÊt khÈu cã t¨ng lªn, xong kh«ng ®¸ng kÓ. C¸c
thÞ trêng Canada, Nauy bÞ thu hÑp do hµng cña Tæng C«ng
ty kh«ng c¹nh tranh ®îc víi hµng cña c¸c níc kh¸c. Ch¼ng h¹n
nh mÆt hµng s¬ mi, Trung Quèc ph¸t triÓn h¬n ta rÊt nhiÒu.
§èi víi nhãm thÞ trêng phi h¹n ng¹ch, nh×n tæng thÓ th×
kim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng ®Òu trªn c¸c thÞ trêng Hungary,
Ucraina, Hång K«ng, Mü nhng trªn mét sè thÞ trêng kh¸c th×
xuÊt khÈu l¹i gi¶m, ch¼ng h¹n nh: Nga, §µi loan, Thuþ sÜ,
®Æc biÖt lµ thÞ trêng NhËt gi¶m rÊt nhanh trong n¨m1997.
Së dÜ v× cã t×nh tr¹ng trªn lµ v× ë c¸c thÞ trêng SÐc,
Hungary phÇn lín lµ hµng tr¶ nî. Trªn thÞ trêng Ucraina, Tæng
C«ng ty xuÊt khÈu ®æi hµng thuû ®iÖn Yaly, thuû ®iÖn Yaly
nî Ucraina, Tæng C«ng ty xuÊt khÈu hµng may mÆc sang
Ucraina, Yaly tr¶ tiÒn cho Tæng C«ng ty, do ®ã khèi lîng tiªu
thô sang nh÷ng thÞ trêng nµy lµ t¬ng ®èi lín.
MÆt kh¸c, ®©y lµ c¸c thÞ trêng dÔ tÝnh, phï hîp víi tr×nh
®é vµ quen thuéc cña Tæng C«ng ty nªn dÔ thùc hiÖn, tuy
nhîc ®iÓm ®ång tiÒn trªn thÞ trêng SNG vµ mét sè níc §«ng
¢u cßn biÕn ®éng lín.
Trªn thÞ trêng Nga, mÆc dï gi¸ trÞ hµng xuÊt khÈu n¨m
1996, 1997 cã gi¶m ®i nhng kh«ng ®¸ng kÓ v× trªn thÞ tr-
êng nµy xuÊt khÈu chñ yÕu lµ hµng ®æi hµng vµ ®Ó tr¶ nî. ë
§µi Loan, NhËt B¶n th× con sè nµy chØ ë møc khiªm tèn,
chiÕm kho¶ng 1,7%. §©y lµ thÞ trêng to lín vµ hÊp dÉn mµ
Tæng C«ng ty cÇn khai th¸c hiÖu qu¶ h¬n n÷a.
Ngoµi c¸c thÞ trêng trªn, Mü lµ thÞ trêng míi mÎ ®èi víi
Tæng C«ng ty. Qua ba n¨m tõ 1995-1997 thÞ trêng Mü ®· liªn
tôc ®îc më réng vµ t¨ng lªn tuy nhiªn cha lín l¾m. §©y lµ mét
thÞ trêng ®Çy triÓn väng ®èi víi Tæng C«ng ty. Mü-mét thÞ
trêng s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng may mÆc lín nhÊt thÕ giíi,
56
d©n sè ®«ng (h¬n 360 triÖu ngêi), møc tiªu thô hµng may
mÆc gÊp rìi EU (27kg/ 1 ngêi). Tõ sau khi quan hÖ ViÖt-My
b×nh thêng ho¸, hai níc ®· ®Æt quan hÖ §¹i sø, b·i bá cÊm
vËn, tuy cha ®îc hëng u ®·i thuÕ quan phæ cËp (GSP) vµ tèi
huÖ quèc MFN, ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc gi÷a
Tæng C«ng ty víi Mü lu«n tiÕn triÓn tèt ®Ñp.
Trong khu«n khæ ®µm ph¸n WTO tõ 1/1/1995 th× trong
vßng 10 n¨m n÷a hµng rµo h¹n ng¹ch hµng dÖt may bÞ b·i bá
vµ thuÕ sÏ gi¶m trung b×nh 9%. C¸c níc cã xu híng s¶n xuÊt
hµng dÖt may ®ang ®iÒu chØnh l¹i chiÕn lîc ph¸t triÓn
ngµnh dÖt may níc hä, chuÈn bÞ ®ä søc quyÕt liÖt t¹i thÞ tr-
êng Mü kh«ng h¹n ng¹ch vµo n¨m 2005, ®Æc biÖt lµ ®èi víi
nh÷ng níc cã lîi thÕ nh©n c«ng rÎ sÏ å ¹t xuÊt hµng may mÆc
vµo Mü. Tæng C«ng ty DÖt May ViÖt nam do xuÊt khÈu hµng
dÖt may vµo Mü cßn qu¸ nhá bÐ (0,037% tæng kim ng¹ch
nhËp n¨m 1995) nªn cÇn cã chiÕn lîc tiÕp thÞ, ph¸t triÓn c¸c
mÆt hµng may mÆc phï hîp víi tiªu chuÈn chÊt lîng, vµ thÞ
hiÕu cña thÞ trêng Mü, ®Çu t ®ãn tríc thêi c¬ ®Ó cã thÓ
th©m nhËp m¹nh mÏ vµo ®îc thÞ trêng khæng lå nµy.
Cã thÓ nãi r»ng nh÷ng thµnh c«ng cña Tæng C«ng ty trong
thêi gian qua kh«ng chØ thÓ hiÖn b»ng nh÷ng con sè, mµ
cßn ph¶i kÓ ®Õn thÞ trêng më réng, mÆt hµng ®a d¹ng,
phong phó, t¹o ra uy tÝn ®èi víi c¸c ®¬n vÞ kinh doanh trong
vµ ngoµi níc, ®©y míi lµ tµi s¶n v« h×nh quÝ gi¸ kh«ng dÔ g×
®¹t ®îc.
3. HiÖu qu¶ kinh doanh xuÊt khÈu hµng may mÆc ë
Tæng C«ng ty DÖt - May ViÖt Nam.
§¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh doanh cña Tæng C«ng ty lµ mét ®ßi
hái bøc thiÕt ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý còng nh ®èi víi Tæng
C«ng ty nh»m híng Tæng C«ng ty quan t©m khai th¸c tiÒm
n¨ng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Trªn c¬ së
57
®ã, t¨ng cêng tÝch luü ®Ó ®Çu t t¸i kinh doanh c¶ chiÒu
réng lÉn chiÒu s©u, gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ cña
toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Cã rÊt nhiÒu chØ tiªu ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
kinh doanh cña Tæng C«ng ty. Song ®èi víi ho¹t ®éng kinh
doanh xuÊt khÈu hµng may mÆc th× chØ tiªu lîi nhuËn vµ tØ
suÊt lîi nhuËn, chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ sö dông vèn lu
®éng lµ hai chØ tiªu quan träng nhÊt.
3.1. C¬ së h×nh thµnh lîi nhuËn cña Tæng C«ng ty
tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu.
§Ó cã thÓ ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t
®éng kinh doanh xuÊt khÈu mét c¸ch râ rµng, chÝnh x¸c cÇn
thiÕt ph¶i xem xÐt nh÷ng kho¶n môc nµo t¹o nªn chi phÝ, lîi
nhuËn tríc vµ sau thuÕ ®îc h×nh thµnh nh thÕ nµo. C¬ së
h×nh thµnh lîi nhuËn cña tæng C«ng ty cã thÓ ®îc tãm t¾t
nh sau:
58
P = [( R - C ) - T ] + B
Trong ®ã:
R: Tæng doanh thu tõ hîp ®ång xuÊt khÈu: Gi¸ trÞ
hîp ®ång
C: Tæng chi phÝ hîp lý, hîp lÖ bao gåm:
- Gi¸ vèn hµng ho¸: gi¸ mua vµ chi phÝ thu mua
- Tiªu hao nguyªn vËt liÖu s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu
- KhÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
- TiÒn c«ng, tiÒn l¬ng
- LÖ phÝ h¶i quan, thuª tµu, b¶o hiÓm hµng ho¸
- Chi phÝ qu¶n lý, tiÒn l·i ng©n hµng
- Chi phÝ liªn quan trùc tiÕp ®Õn lu th«ng hµng ho¸
xuÊt khÈu ë trong níc:
+ Bèc xÕp, vËn chuyÓn
+ Chi phÝ b¶o qu¶n, ®ãng gãi bao b×
+ Chi phÝ giao dÞch, ®µm ph¸n, ký kÕt hîp
®ång
- C¸c chi phÝ ®îc coi lµ hîp lÖ
T: ThuÕ c¸c lo¹i, bao gåm:
- ThuÕ doanh thu
- ThuÕ sö dông vèn ng©n s¸ch cÊp (gäi t¾t lµ thuÕ
vèn)
59
- ThuÕ lîi tøc tÝnh theo c«ng thøc sau:
Tríc n¨m 96:
ThuÕ lîi tøc = (Lîi nhuËn tríc thuÕ - thuÕ doanh thu- thuÕ vèn
+ Lîi tøc kh¸c) * thuÕ suÊt lîi tøc
N¨m 97 ®Õn nay:
ThuÕ lîi tøc = (Lîi nhuËn tríc thuÕ - thuÕ doanh thu- lîi tøc
kh¸c) * thuÕ suÊt lîi tøc
B: C¸c kho¶n lîi tøc kh¸c:
Bao gåm:
- C¸c kho¶n lîi tøc kh¸c ph¶i nép thuÕ:
+ L·i tiÒn göi ng©n hµng
+ L·i tõ ho¹t ®éng kinh doanh cho thuª ®éng
s¶n, bÊt ®éng s¶n
+ L·i tõ ho¹t ®éng kinh doanh phô kh¸c
+ L·i tõ c¸c ho¹t ®éng tµi chÝnh kh¸c
+ Chªnh lÖch thanh lý , chuyÓn nhîng tµi s¶n
cè ®Þnh
- C¸c kho¶n lîi tøc kh¸c kh«ng ph¶i nép thuÕ
+ L·i tõ gãp vèn liªn doanh
+ Lîi nhuËn gãp hoÆc mua cæ phiÕu, cæ phÇn
P: Thùc l·i cña Tæng C«ng ty tõ ho¹t ®éng xuÊt
khÈu
PhÇn l·i nµy ®îc chia lµm 3 quÜ theo qui ®Þnh cña Nhµ níc
60
vµ thuéc quyÒn sö dông cña Tæng C«ng ty trong ph¹m vi 3
quÜ ®ã lµ: quÜ ph¸t triÓn s¶n xuÊt, quÜ khen thëng, quÜ
phóc lîi.
Trong thùc tÕ khi tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt
khÈu, ngêi ta ph¶i chó ý ®Õn t¬ng quan gi÷a tØ gi¸ hèi ®o¸i
chÝnh thøc ®îc c«ng bè trªn thÞ trêng vµ tØ gi¸ hµng xuÊt
khÈu.
TØ gi¸ hµng xuÊt khÈu lµ sè néi tÖ ph¶i bá ra ®Ó thu ®îc
mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ vÝ dô lµ (Mx)
Khi nhµ s¶n xuÊt hoµn thµnh thñ tôc giao hµng, sÏ thùc
hiÖn thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ. Sè lîng ngo¹i tÖ thu vÒ lµ gi¸
trÞ cña hîp ®ång xuÊt khÈu gäi lµ doanh thu ho¹t ®éng xuÊt
khÈu (Rx). Nh vËy, ®Ó thu ®îc Mx ®¬n vÞ ngo¹i tÖ th× Tæng
C«ng ty ph¶i chi phÝ (Mx*Rx) ®ång néi tÖ, ®ã chÝnh lµ c¸c
kho¶n chi phÝ ë môc b.
Sè lîng ngo¹i tÖ Mx thu vÒ ®îc ®æi thµnh ®ång néi tÖ
theo tØ gi¸ hèi ®o¸i trªn thÞ trêng lµ Mtt vµ (Mtt*Mx) ®ång
néi tÖ. V× vËy lîi nhuËn ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ:
LNx = Mtt*Rx - Mx*Rx = (Mtt - Mx)* Rx
Lîi nhuËn xuÊt khÈu chØ d¬ng hay nhµ xuÊt khÈu chØ cã lîi
khi tØ gi¸ hèi ®o¸i cña thÞ trêng Mtt lín h¬n tØ gi¸ hµng xuÊt
khÈu Mx. Khi Mtt = Mx th× nhµ xuÊt khÈu hoµ vèn.
3.2. Tæng lîi nhuËn.
Tæng lîi nhuËn thêng ®îc biÕt ®Õn lµ lîi nhuËn tríc thuÕ
hay l·i gép tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ®îc tÝnh b»ng
doanh thu trõ ®i chi phÝ.
Tæng lîi nhuËn cã thÓ ®îc xem xÐt dùa vµo b¶ng sau:
61
B¶ng 6: T×nh h×nh tµi chÝnh cña Tæng C«ng ty n¨m
1995-1998.
(§¬n vÞ: TriÖu VND)
N¨m
ChØ tiªu
1995 1996 1997 1998
- Doanh thu
- Chi phÝ
- Lîi nhuËn tríc thuÕ
- Nép thuÕ
- Lîi nhuËn sau thuÕ
- Lîi nhuËn kh¸c
83.905
81.119
2.786
1.253
1.533
161583
155.926
5.657
2.340
3.317
465
198770
192327
6.443
245.302
237.807
Thùc l·i 1.533 3.782 3.866 4.623
Qua b¶ng trªn cho thÊy, tû träng chi phÝ trªn tæng doanh
thu lÇn lît qua c¸c n¨m lµ: 96,7%; 96,5%; 96,8%. Tû träng tríc
thuÕ t¬ng øng víi 3 n¨m ®ã lµ: 3,32%; 3,5%; 3,24%.
Nh vËy tû träng cña lîi nhuËn tríc thuÕ trong tæng doanh
thu lµ t¬ng ®èi æn ®Þnh ®¹t møc trung b×nh lµ 3,35% trong
thêi kú 1995-1997. Doanh thu qua c¸c n¨m kh«ng ngõng t¨ng
lªn. N¨m 1996 so víi n¨m 1995 ®· t¨ng thªm ®îc 77678 triÖu
®ång, n¨m 1998 t¨ng thªm so víi n¨m 1997 lµ 31187 triÖu
®ång.
Nh ®· ®Ò cËp ë trªn, lîi nhuËn tríc thuÕ sau khi trõ ®i c¸c
kho¶n nép ng©n s¸ch thu ®îc kho¶n lîi nhuËn sau thuÕ. Lîi
nhuËn sau thuÕ céng thªm c¸c kho¶n lîi tøc kh¸c cña Tæng
C«ng ty thu ®îc thùc l·i, mµ thùc l·i sau ®ã sÏ ®îc trÝch lËp
thµnh ba quÜ theo qui ®Þnh cña Nhµ níc. V× vËy, sÏ lµ kh«ng
®Çy ®ñ khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ theo lîi nhuËn nãi
chung mµ chØ ph©n tÝch lîi nhuËn tríc thuÕ.
Tû träng nép ng©n s¸ch trong tæng l·i gép qua c¸c n¨m
1995,1996, 1997,1998 t¬ng øng lµ: 45%; 41,4%; 40%, 42%
trung b×nh lµ 42,1%. Tû träng cña lîi nhuËn sau thuÕ trong
62
tæng lîi nhuËn t¬ng øng lµ: 51,1%; 58,6%; vµ 60%, 61% trung
b×nh lµ 57,9%. Nh÷ng con sè trªn ®©y cho thÊy møc ®é
nghiªm chØnh chÊp hµnh nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ níc
cña Tæng C«ng ty. PhÇn lîi nhuËn sau thuÕ cã tû träng trung
b×nh trong tæng l·i gép tõ ho¹t ®éng kinh doanh lµ: 57,9%,
trong ®ã tæng chi phÝ lµ 2,01%, trong tæng doanh thu nãi
chung lµ 1,94%. Nh vËy trong thêi kú 1995-1998 võa qua, ho¹t
®éng kinh doanh cña Tæng C«ng ty t¬ng ®èi æn ®Þnh, lu«n
®¶m b¶o nghÜa vô ®Çy ®ñ ®èi víi Nhµ níc.
Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n cña lîi nhuËn tríc thuÕ thêi kú
1995-1998 lµ 58,47% so víi tèc ®é t¨ng trëng trung b×nh cña
tæng doanh thu cïng kú lµ 57,8%. Tèc ®é t¨ng b×nh qu©n
cña lîi nhuËn sau thuÕ trong thêi gian nµy lµ 66,46%, cña nép
ng©n s¸ch lµ 48,44%.
XÐt vÒ sè tuyÖt ®èi th× tæng l·i gép cha lín, hay phÇn nép
ng©n s¸ch vµ lîi nhuËn sau thuÕ cßn nhá bÐ nhng râ rµng lîi
nhuËn tríc vµ sau thuÕ t¨ng ®Òu ®Æn vµ ®¹t tõ 58- 66%,
cïng víi møc t¨ng trëng doanh thu lµ 57,8%. §ã lµ mét dÊu
hiÖu tÝch cùc, ph¶n ¸nh qu¸ tr×nh tÝch cùc cña Tæng C«ng ty
trong suèt thêi kú 1995-1998 ®· ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ
cao, kh«ng nh÷ng mang l¹i lîi nhuËn ngµy cµng cao cho Tæng
C«ng ty mµ cßn t¨ng thu ng©n s¸ch cho Nhµ níc.
3.3. Tû suÊt lîi nhuËn theo chi phÝ, doanh thu, vµ
vèn kinh doanh.
3.1.1. Tû suÊt lîi nhuËn theo chi phÝ.
Tû suÊt lîi nhuËn theo chi phÝ (Dc) ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
Tæng lîi nhuËn
Tæng chi phÝ
63
Dc =
* 100%
Trong ®ã tæng lîi nhuËn ®îc tÝnh lµ tæng lîi nhuËn tríc
thuÕ hay l·i gép, lµ phÇn cßn l¹i cña doanh thu sau khi ®· bï
®i c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý, hîp lÖ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng kinh doanh.
Tuy nhiªn, nÕu tÝnh doanh lîi theo chi phÝ dùa trªn ba
nh©n tè lµ l·i gép, lîi nhuËn tríc thuÕ, thùc l·i cña Tæng C«ng
ty th× kh«ng nh÷ng biÕt ®îc r»ng mét ®ång chi phÝ bá ra
®em l¹i bao nhiªu ®ång l·i gép mµ cßn cho biÕt trong phÇn l·i
gép ®ã bao nhiªu ®ång trë vÒ ng©n s¸ch Nhµ níc, bao nhiªu
lµ phÇn l·i thùc tÕ cña Tæng C«ng ty. Ph©n tÝch nh vËy sÏ cã
gi¸ trÞ so s¸nh h¬n rÊt nhiÒu.
B¶ng 7: Doanh lîi theo chi phÝ thêi kú 1995-1998
N¨m
ChØ tiªu
1995 1996 1997 1998
Tæng chi phÝ 81.119 155.926 192.327 237.807
Lîi nhuËn tríc thuÕ 2.786 5.657 6.443 7.495
Lîi nhuËn sau thuÕ 1.533 3.317 3.866 4.623
Thùc l·i 1.533 3.782 3.866 4.623
Dc (theo lîi nhuËn tríc
thuÕ)
3.4 3,6 3.4 3,5
Dc (theo lîi nhuËn sau
thuÕ)
1.9 2,1 2,0 2,0
Dc (theo thùc l·i) 1.9 2.4 2,0 2,0
VÒ néi dung, c¸c sè liÖu ë c¸c cét t¬ng øng víi c¸c n¨m cã ý
nghÜa nh nhau v× thÕ chØ cÇn chó gi¶i mét cét, vÝ dô nh
n¨m 1996. Trong n¨m 1996:
Mét ®ång chi phÝ bá ra cã thÓ thu vÒ 0,036 (3,6%) ®ång
l·i gép.
0,036 ®ång l·i gép ®ã cã 0,024 ®ång thùc l·i cña Tæng
C«ng ty.
64
0,036 ®ång ®ã cã 0,015 ®ång quay l¹i ng©n s¸ch Nhµ níc
Nh vËy tõ mét ®ång chi phÝ bá ra n¨m 1996, Tæng C«ng ty
thu vÒ ®îc 0,036 ®ång lîi nhuËn tríc thuÕ, nép 0,015 ®ång
cho ng©n s¸ch Nhµ níc, thu vÒ lµ 0,021 ®ång lîi nhuËn sau
thuÕ vµ 0,024 ®ång thùc l·i cña Tæng C«ng ty. Së dÜ sè thùc
l·i vµ lîi nhuËn sau thuÕ kh«ng thèng nhÊt víi nhau v× Tæng
C«ng ty cßn cã c¸c kho¶n lîi tøc kh¸c céng thªm vµo lîi nhuËn
sau thuÕ míi cã ®îc thùc l·i. 뮩y, c¸c kho¶n lîi tøc kh¸c ®îc
tÝnh vµo thùc l·i cña Tæng C«ng ty kh«ng ph¶i lµ lîi tøc tõ ho¹t
®éng kinh doanh nhng chØ tån t¹i khi Tæng C«ng ty tiÕn
hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. §ã kh«ng ph¶i lµ c¸c kho¶n lîi
nhuËn thu vÒ tõ chªnh lÖch doanh thu vµ chi phÝ, nhng l¹i cã
nguån gèc tõ chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Do vËy,
c¸c kho¶n lîi nhuËn nµy ®îc ®a vµo tÝnh tû suÊt lîi nhuËn ®Ó
cã gi¸ trÞ ph©n tÝch cao h¬n.
Qua b¶ng trªn cã thÓ thÊy r»ng c¸c kho¶n chi phÝ cña
Tæng C«ng ty ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng xuÊt khÈu nh×n
chung lµ tiÕt kiÖm. TØ lÖ lîi nhuËn tríc vµ sau thuÕ thu vÒ tõ
mäi ho¹t ®éng chi phÝ lµ t¬ng ®èi cao. B¶n th©n doanh lîi
theo chi phÝ nµy ph¶n ¸nh møc ®é tiÕt kiÖm c¸c kho¶n chi
phÝ vµ còng lµ mét khi¸ c¹nh quan träng ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶
kinh doanh. Trªn gãc ®é cña chØ tiªu nµy nhËn thÊy hiÖu qu¶
kinh tÕ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu trong thêi kú 1995-1998 lµ t-
¬ng ®èi cao. KÕt qu¶ tÝch cùc ®ã t¹o nªn nÒn t¶ng v÷ng
ch¾c ®Ó Tæng C«ng ty cã thÓ më réng c¶ vÒ chiÒu s©u
chiÒu réng trong kinh doanh xuÊt khÈu hµng may mÆc trong
t¬ng lai.
3.3.2. Tû suÊt lîi nhuËn theo doanh thu.
Tû suÊt lîi nhuËn theo doanh thu (Dr) ®îc tÝnh theo c«ng
thøc:
65
Lîi nhuËn
Dr = * 100%
Doanh thu
XÐt lîi nhuËn cña n¨m 1996:
Trong mét ®ång doanh thu cã 0.035 ®ång lîi nhuËn. Trong
0.035 ®ång ®ã cã 0.015 ®ång quay l¹i ng©n s¸ch Nhµ níc,
0.02 ®ång lµ l·i sau thuÕ cña Tæng C«ng ty. PhÇn l·i sau thuÕ
nµy céng thªm víi phÇn gãp thªm cña c¸c lîi tøc. Cßn l¹i 0.023
®ång lîi nhuËn thùc tÕ.
B¶ng 8: Doanh lîi theo doanh thu thêi kú 1995-1998.
N¨m ChØ tiªu 1995 1996 1997 1998
Tæng doanh thu 83.905 161.583 198.790 245.302
Lîi nhuËn tríc thuÕ 2.786 5.657 6.443 7.495
Lîi nhuËn sau thuÕ 1.533 3.317 3.866 4.623
Thùc l·i 1.533 3.782 3.866 4.63
Dr (TÝnh theo lîi nhuËn tríc
thuÕ) (%)
3,3 3,5 3,2 3,24
Dr (TÝnh theo lîi nhuËn sau
thuÕ) (%)
1.8 2,0 1,9 1,97
Dr (Theo thùc l·i) 1,8 2,3 1,9 1,97
Nh vËy, tõ mét ®ång doanh thu Tæng C«ng ty cã 0.035
®ång lîi nhuËn tríc thuÕ, 0.02 ®ång lîi nhuËn sau thuÕvµ
0.023 ®ång lîi nhuËn thùc tÕ. Thùc tÕ cho thÊy, doanh lîi theo
doanh thu cho biÕt kh¶ n¨ng sinh lêi tõ mét ®ång doanh thu,
tû suÊt lîi nhuËn theo chi phÝ ph¶n ¸nh møc ®é tiÕt kiÖm chi
66
phÝ, kh¶ n¨ng sinh lîi cña mét ®ång chi phÝ. Tuy nhiªn, nÕu
chØ cã doanh lîi theo chi phÝ vµ doanh thu cao th× cha ®ñ
®Ó kÕt luËn vÒ hiÖu qña kinh doanh, mµ cÇn thiÕt ph¶i xem
xÐt lîi nhuËn trong mèi quan hÖ víi c¸c nguån lùc cña doanh
nghiÖp, ®Æc biÖt lµ vèn kinh doanh.
3.3. Doanh lîi tÝnh theo vèn kinh doanh.
Vèn lu ®éng thêng chiÕm h¬n 80% tæng vèn cña mét
doanh nghiÖp th¬ng m¹i. ViÖc sö dông lu©n chuyÓn vèn lu
®éng cã quan hÖ nh©n qña, chÆt chÏ ¶nh hëng ®Õn lîi
nhuËn, doanh thu tõ ho¹t ®éng kinh doanh.
Doanh lîi theo vèn lu ®éng (Dv) ®îc tÝnh theo c«ng thøc
sau:
Lîi nhuËn
Dv = * 100%
Obq
Obq: Lµ sè d b×nh qu©n cña vèn lu ®éng trong thêi
gian tÝnh lîi nhuËn.
Obq ®îc tÝnh nh sau:
-Trong mét th¸ng:
Odk + Ock
Obq =
2
Odk: D ®Çu kú vèn lu ®éng
Ock: D cuèi kú vèn lu ®éng
- Trong mét quÝ:
Obq: Lµ tæng b×nh qu©n sè d vèn lu ®éng cña c¸c
th¸ng trong kú.
- Trong mét n¨m:
Obq: Lµ tæng b×nh qu©n cña 12 th¸ng hay bèn quÝ.
X¸c ®Þnh sè d vèn lu ®éng ®Çu kú vµ cuèi kú c¨n cø vµo
67
sè d ®Çu kú vµ d nép cuèi kú trªn c¸c tµi kho¶n theo dâi tµi
s¶n lu ®éng vµ vèn lu th«ng thÓ hiÖn b»ng tiÒn vµ hµng ho¸
trªn sæ s¸ch b¸o c¸o kÕt qu¶ cña phßng kÕ to¸n cña Tæng
C«ng ty.
XÐt n¨m 1996 ( B¶ng 9 ):
Doanh lîi theo vèn lu ®éng b×nh qu©n lµ 0.25 cho biÕt tõ
mét ®ång vèn lu ®éng bá ra trong n¨m cã thÓ thu vÒ b×nh
qu©n 0.25 ®ång lîi nhuËn tríc thuÕ. Sau khi hoµn thµnh
nghÜa vô ®èi víi ng©n s¸ch Nhµ níc, Tæng C«ng ty cã thÓ thu
vÒ b×nh qu©n lµ 0.25 ®ång lîi nhuËn sau thuÕ.
Doanh lîi tÝnh theo vèn lu ®éng b×nh qu©n lµ kh¸ æn
®Þnh trong ba n¨m 1995-1997, víi møc trung b×nh lµ 19.3 %
nÕu lµ lîi nhuËn cha trõ thuÕ vµ 11.3% víi lîi nhuËn sau thuÕ.
Nh vËy, chóng ta cã thÓ thÊy hiÖu qu¶ sinh lîi tõ vèn lu ®éng
lµ rÊt cao. §©y lµ mét chØ tiªu cho thÊy hiÖu qu¶ sö dông vèn
lu ®éng cña Tæng C«ng ty.
B¶ng 9: Doanh lîi theo vèn lu ®éng n¨m 1995-1998.
(§¬n vÞ:
TriÖu VN§ vµ %) N
¨m
ChØ tiªu
1995 1996 1997 1998
Sè d b×nh qu©n vèn lu
®éng
26.310 25.267 25.755 28.602
Lîi nhuËn tríc thuÕ 2.786 5.657 6.443 7.495
Lîi nhuËn sau thuÕ 1.533 3.317 3.866 4.623
Dv theo lîi nhuËn tríc thuÕ
(%)
10,6 22,4 25,0 25,3
Dv theo lîi nhuËn sau thuÕ
(%)
5,8 13,1 15,0 15,2
68
3.4. Tèc ®é lu©n chuyÓn vèn lu ®éng.
Vèn lu ®éng lµ mét nguån lîi quan träng nhÊt vµ ®¸ng kÓ
nhÊt bªn c¹nh vèn nh©n lùc cña c¸c doanh nghiÖp th¬ng m¹i
nãi chung, cña Tæng C«ng ty xuÊt khÈu DÖt-May ViÖt Nam
nãi riªng. HiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng v× thÕ lµ mét dÊu
hiÖu quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ kinh tÕ cña ho¹t ®éng kinh
doanh.
B¶ng 10: Chu chuyÓn vèn lu ®éng n¨m 1995-1998.
N¨m 1995 1996 1997 1998
Tæng doanh thu (Tr.VN§) 83.905 161.583 198.770 245.302
Sè d b×nh qu©n vèn lu ®éng
(Tr.VN§)
26.310 25.267 25.755 28.602
Tèc ®é chu chuyÓn (vßng) 3,2 6,4 7,7 7,9
Thêi gian chu chuyÓn (ngµy) 112,5 56,3 46,8 49,0
XÐt n¨m 1996:
Tæng møc lu©n chuyÓn vèn lu ®éng (doanh sè) ®¹t
161.583 triÖu ®ång. Sè d b×nh qu©n vèn lu ®éng trong n¨m
lµ 25.267 triÖu ®ång, tèc ®ä chu chuyÓn ®¹t 6,4 vßng, thêi
gian mçi lÇn chu chuyÓn lµ 56,3 ngµy.
XÐt c¶ thêi kú 1995-1998, tèc ®é chu chuyÓn vèn lu ®éng
b×nh qu©n lµ 5,8 vßng, thêi gian chu chuyÓn trung b×nh lµ
62,1 ngµy, cã thÓ nhËn thÊy c¸c hîp ®ång xuÊt khÈu hµng
may mÆc cña Tæng C«ng ty thùc hiÖn kh¸ nhanh, vèn lu
®éng thùc hiÖn cã hiÖu qu¶, lu©n chuyÓn liªn tôc trong thêi
gian trung b×nh cha ®Çy ba th¸ng.
4. VÊn ®Ò ®èi t¸c vµ møc ®é c¹nh tranh cña Tæng
C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam trªn thÞ trêng thÕ giíi hiÖn
nay.
69
Trong 15 níc ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc lín
nhÊt thÕ giíi trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y chóng ta xem xÐt tíi
mét sè ®èi t¸c ®ang ph¸t triÓn ë gÇn ViÖt Nam nh Trung
Quèc, Th¸i lan, Ên §é, Mailaixia, Bawngladet...Tèc ®é t¨ng
ViÖt Nam nh Trung Quèc, Th¸i Lan, Ên §é, Mailaixia,
Bawngladet... Tèc ®é t¨ng trëng xuÊt khÈu hµng may mÆc
cña c¸c níc nµy nh÷ng n¨m qua rÊt cao. Indonexia nhiÒu n¨m
t¨ng trªn 40%, B¨ngladet 40%, Trung Quèc 35%, Th¸i Lan
27%, Mailaixia 20%.
ThÞ trêng hµng may mÆc ë c¸c níc ph¸t triÓn ®ßi hái chÊt
lîng s¶n phÈm rÊt cao. §Ó chiÕm lÜnh thÞ trêng nµy, c¸c nhµ
s¶n xuÊt ph¶i tu©n theo c¸c tiªu chuÈn chÊt lîng ®ã. Hä cã
nh÷ng c¬ quan kiÓm nghiÖm vµ phßng thÝ nghiÖm hiÖn ®¹i
®Ó kiÓm tra chÊt lîng tríc khi xuÊt. ë nh÷ng níc nµy, thêng ¸p
dông tiªu chuÈn ISO 9000 vµ nh·n hiÖu CE ®èi víi hµng may
mÆc xuÊt khÈu (CE lµ nh·n hiÖu cña céng ®ång Ch©u ¢u,
b¶o ®¶m phÈm chÊt hµng ho¸ phï hîp víi yªu cÇu ph¸p lý cña
Ch©u ¢u). Nh÷ng ®iÒu nµy, ViÖt Nam cha cã kh¶ n¨ng thùc
hiÖn mét c¸ch ®ång lo¹t ë c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt do h¹n chÕ
vÒ kh¶ n¨ng tµi chÝnh, tr×nh ®é c«ng nghÖ ...Tuy nhiªn trong
quy tr×nh c«ng nghÖ cña tæng C«ng ty, c¸c nhµ s¶n xuÊt ®·
¸p dông hai biÖn ph¸p qu¶n lý:
- KiÓm tra “on line” (kiÓm tra trªn d©y chuyÒn) nh»m ng¨n
ngõa tËn lçi ë s¶n phÈm may ngay tõ khi chóng ®îc coi lµ b¸n
thµnh phÈm.
- TriÖt ®Ó gi÷ vÖ sinh c«ng nghiÖp ë kh©u s¶n xuÊt.
Víi c¸c níc nh Th¸i Lan, Indonexia lu«n tÝch cùc t×m kiÕm
nh÷ng thÞ trêng kh«ng h¹n ng¹ch. NhiÒu khi thÞ trêng Mü,
Ch©u ¢u bÞ ®×nh trÖ hoÆc kh«ng c¹nh tranh næi víi Trung
Quèc ë thÞ trêng nµy, C«ng ty may Th¸i Lan, Indonexia ®·
t×m nh÷ng níc kh«ng h¹n ng¹ch ®Ó xuÊt khÈu nh NhËt B¶n,
70
Hµ Lan, §µi Loan, Trung §«ng, c¸c níc Ch©u Phi vµ thËt trí trªu
c¶ ViÖt Nam. Chóng ta kh«ng ngõng t×m kiÕm thÞ trêng
ngoµi níc nhng chÝnh t¹i thÞ trêng néi ®Þa hµng may mÆc
ViÖt Nam ®· kh«ng c¹nh tranh næi víi hµng ngo¹i nhËp lËu vµ
trèn thuÕ mÆc dï chÊt lîng hµng may mÆc ViÖt Nam kh«ng
kÐm g× hµng ngo¹i nhËp. Võa qua do c¬n lèc khñng ho¶ng
tµi chÝnh trong khu vùe hµng may mÆc xuÊt khÈu cña Tæng
C«ng ty vµo thÞ trêng NhËt, §µi Loan gi¶m ®¸ng kÓ do ®ång
ViÖt Nam bÞ mÊt gi¸, kh«ng c¹nh tranh næi víi c¸c ®ång tiÒn
kh¸c trong khu vùc.
HiÖn nay, Ên ®é vµ Indonexia ®· lËp kho hµng xuÊt khÈu
cña m×nh ngay t¹i c¶ng Ch©u ¢u ( nh c¶ng Rotterdam) ®Ó
b¸m s¸t lÞch giao hµng. §ã lµ vÊn ®Ò tèi cÇn thiÕt ®Ó cã thÓ
c¹nh tranh ®îc víi nh÷ng nhµ giao hµng kh¸c. Indonexia còng
thµnh lËp trung t©m mËu dÞch vµ ph©n phèi cña m×nh ë
Rotterdam, trung t©m cã quan hÖ chÆt chÏ víi c¸c c¶ng biÓn,
s©n bay vµ gi÷ vai trß “cöa më” vµo Ch©u ¢u, ®a hµng may
mÆc xuÊt khÈu vµo thÞ trêng nµy. trung t©m còng ®øng ra
lo ®Þa ®iÓm cho c¸c cuéc trng bµy triÓn l·m vµ c¸c môc
®Ých th¬ng m¹i kh¸c. Indonexia cßn lËp thªm nh÷ng trung
t©m t¬ng tùu ë nh÷ng ®Þa ®iÓm quan träng kh¸c ë Ch©u
©u. HiÖn nay Tæng C«ng ty míi cã c¸c kho hµng t¹i mét sè níc
lµ b¹n hµng truyÒn thèng nh §øc, Nga...hµng may mÆc xuÊt
khÈu cña tæng C«ng ty chñ yÕu lµ hµng gia c«ng dÖt may
ViÖt Nam ®· tæ chøc héi th¶o vÒ thÞ trêng Mü vµ NhËt B¶n
®©y lµ hai thÞ trêng chiÕn lîc cña Tæng C«ng ty trong thêi
gian tíi, ®ång thêi Tæng C«ng ty còng cö nhiÒu ®oµn c¸n bé
tham gia häi th¶o triÓn l·m, tham quan, kh¶o s¸t t¹i c¸c níc
NhËt b¶n, trung quèc, EU, Mü ... ®Ó t×m hiÓu thÞ trêng vµ
kiÕm thªm kh¸ch hµng.
C¸c níc ë khu vùc Ch©u ¸ ®· xóc tiÕn mËu dÞch trong néi
bé khu vùc. §ã lµ mét bé phËn cña chiÕn lîc ®èi träng víi sù
71
xuÊt hiÖn cña c¸c khèi mËu dÞch ë c¸c khu vùc kh¸c. Kinh
nghiÖm râ nhÊt vÒ mÆt nµy thuéc c¸c níc ASEAN. Hä thùc
hiÖn ®îc mét ®iÒu lµ: PhÇn lín khèi lîng hµng may cña néi bé
ASEAN lµ cña c¸c níc ASEAN chuyÓn khÈu qua Singapore.
C¸c níc ASEAN ®· th«ng qua “chÕ ®é u ®·i thuÕ quan cã
hiÖu lùc chung” (CEPT). Tõ th¸ng 1/1993 ®· gi¶m dÇn thuÕ
quan cña 15 nhãm hµng c«ng nghÖ vµ n«ng s¶n chÕ biÕn
(trong ®ã cã hµng may mÆc) trong néi bé c¸c níc ASEAN. Môc
tiªu sÏ gi¶m thuÕ u ®·i xuèng cßn tõ 0-5%. §©y lµ mét ®éng
lùc thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng dÖt may cña Tæng C«ng ty
trong thêi gian tíi. NhËn thøc râ nh÷ng u ®iÓm vµ h¹n chÕ
cña Tæng C«ng ty ®Öt may ViÖt Nam ®ang ®Æt ra cho
m×nh nh÷ng môc tiªu lín, dù b¸o tèc ®é t¨ng trëng > 10%
trong giai ®o¹n 2000-2010. §ã lµ tû lÖ t¨ng trëng cao so víi
nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c ®ång thêi còng ®Æt ra cho
tæng C«ng ty nhiÒu th¸ch thøc lín.
Iii. ®¸nh gi¸ chung nh÷ng thµnh tùu vµ h¹n chÕ cña
ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc ë Tæng C«ng ty
DÖt-May ViÖt Nam.
1. VÒ mÆt kh¸ch quan
Nh÷ng n¨m qua, ho¹t ®éng kinh doanh cña Tæng C«ng ty
®· cã nh÷ng thuËn lîi nhÊt ®Þnh. Víi thùc t¹i nÒn kinh tÕ níc
ta trong xu thÕ më cöa, héi nh¹p víi khu vùc vµ quèc tÕ ®· t¹o
®· ph¸t triÓn cho Tæng C«ng ty. Víi mét lo¹t c¸c sù kiÖn nh
viÖc Mü bá cÊm vËn vµ b×nh thêng ho¸ quan hÖ ®èi víi ViÖt
Nam, viÖc ký kÕt víi liªn minh Ch©u ¢u, gia nhËp ASEAN,
AFTA... ®· gãp phÇn tÝch cùc trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu
hµng may mÆc cña Tæng C«ng ty ®èi víi c¸c níc Ch©u ¸. Bªn
c¹nh ®ã, viÖc Mü bá cÊm vËn ®èi víi ViÖt Nam vµ xu thÕ
trong mét vµi n¨m tíi ViÖt Nam sÏ ®îc hëng quy chÕ tèi huÖ
quèc. H¬n n÷a, theo hiÖp ®Þnh hµng dÖt (ATC) ký t¹i vßng
72
®µm ph¸n th¬ng m¹i ®a biªn th¸ng 4/1994 ë Maraket ghi
nhËn r»ng ATC sÏ thay cho hiÖp ®Þnh ®a sîi (MFA) ®Õn ngµy
1-1-2005, tÊt c¶ hµng dÖt may ph¶i ®îc hoµ nhËp trë l¹i theo
nh÷ng nguyªn t¾c th¬ng m¹i th«ng thêng cña WTO vµ nh vËy
hµng rµo h¹n ng¹ch hµng may mÆc vµo Mü sÏ ®îc lo¹i bá vµ
thuÕ trung b×nh sÏ gi¶m 9%. §©y lµ mét thêi c¬ ®Ó cã thÓ
®i vµo thÞ trêng ®Çy tiÒm n¨ng nµy. Nhê nh÷ng c¬ héi trªn
mµ trong suèt thêi kú 1995-1998 hµng may mÆc xuÊt khÈu
kh«ng ngõng t¨ng lªn, ®Æc biÖt lµ h¹n ng¹ch xuÊt khÈu vµo
EU lu«n t¨ng t¹o ra mét thÞ trêng v÷ng ch¾c cho Tæng C«ng
ty. Do biÕt vËn dông nh÷ng c¬ héi vÒ chÝnh s¸ch më cöa cña
ChÝnh Phñ v× vËy c¬n b·o khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ
trong khu vùc võa qua kh«ng lµm ¶nh hëng lín ®Õn s¶n lîng
xuÊt khÈu hµng may mÆc cña Tæng C«ng ty so víi n¨m 1997,
1998 s¶n lîng xuÊt khÈu hµng may mÆc vÉn t¨ng kho¶ng 8%
nhng kim ng¹ch xuÊt khÈu vÉn kh«ng ®¹t ®îc møc kÕ ho¹ch
do nguyªn nh©n chÝnh lµ do t¸c ®éng cña khñng ho¶ng tµi
chÝnh khu vùc lµm søc mua cña c¸c b¹n hµng lín nh NhËt, §µi
Loan, Hµn Quèc... gi¶m m¹nh.
Ngoµi ra, nguån hµng may mÆc chñ yÕu ph¶i thu mua, gia
c«ng ë c¸c c¬ së s¶n xuÊt dÉn tíi gi¸ thµnh cao, kh«ng chñ
®éng, h¹h chÕ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, viÖc thu gom
khèi lîng hµng xuÊt khÈu thêng gÆp nhiÒu khã kh¨n.
Ngµnh may chñ yÕu lµ may gia c«ng cho níc ngoµi nªn kim
ng¹ch xuÊt khÈu l¬n nhng thùc thu ngo¹i tÖ thÊp, chØ chiÕm
kho¶ng 20% tæng kim ng¹ch. ThÞ trêng xuÊt khÈu kh«ng æn
®Þnh, bÞ ®éng, bÞ Ðp gi¸... Cã tíi 85% s¶n phÈm may lµ lµm
gia c«ng, chØ cßn 10-15% sö dông v¶i trong níc. ThÞ trêng néi
®Þa cßn ®Ó cho s¶n phÈm ngo¹i chiÕm phÇn lín.
§Æc biÖt, ®èi víi thÞ trêng phi h¹n ng¹ch, ho¹t ®éng xuÊt
khÈu hµng may mÆc vÉn cha æn ®Þnh chñ yÕu lµ do:
73
+ Hµng ho¸ cña ta s¶n xuÊt cha phï hîp víi nhu cÇu thÞ
hiÕu cña kh¸ch hµng.
+ Ph¬ng thøc ho¹t ®éng chñ yÕu lµ gia c«ng xuÊt khÈu.
+ ViÖc tæ chøc m¹ng líi th«ng tin, tiÕp thÞ ë níc ngoµi cha
®îc triÓn khai thèng nhÊt.
+ Mét sè thÞ trêng cha ®îc hëng c¸c quy chÕ u ®·i.
+ Cßn thiÕu hiÓu biÕt vÒ thñ tôc, tËp qu¸n vµ luËt lÖ cña
c¸c níc vµ khu vùc trªn toµn thÕ giíi.
Do xu híng tù do ho¸ th¬ng m¹i, nªn hµng may mÆc bªn
ngoµi trµn vµo níc ta tõ nhiÒu nguån: Hµng nhËp lËu, trån
thuÕ, hµng SIDA... gi¸ rÊt rÎ, trµn ngËp thÞ trêng trong níc lµm
cho s¶n xuÊt hµng may mÆc trong níc bÞ thu hÑp. H¬n n÷a,
ngµnh may cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n ë c¶ ®Çu vµo vµ ®Çu ra.
ë ®Çu vµo, nguyªn kiÖu trong níc ( ngµnh DÖt) cha ®¸p øng
®îc do chÊt lîng v¶i thÊp nªn ph¶i nhËp khÈu, v× vËy rÊt bÞ
®éng thêng kh«ng ®ång bé vµ bÞ h¹n chÕ nhiÒu mÆt vÒ thêi
gian (nÕu xuÊt s¶n phÈm qu¸ 90 ngµy th× ph¶i chÞu thuÕ
nhËp khÈu). Gi¸ gia c«ng nh÷ng n¨m gÇn ®©y kh«ng t¨ng,
thËm chÝ cßn gi¶m. Ch¼ng h¹n nh gi¸ gia c«ng mét ¸o s¬ mi
n¨m 1992 lµ 10 ngh×n ®ång th× gi¶m xuèng cßn 5 ngh×n
®ång n¨m 1994; ¸o Jaket tõ 80 ngh×n ®ång xuèng cßn 30
ngh×n ®ång, thËm chÝ gia c«ng l¹i chØ cßn 20 ngh×n ...N¨ng
suÊt ngµnh may cßn thÊp (mét c«ng lao ®éng ë ta chØ lµm
®îc 10 ¸o s¬ mi thÊp h¬n 27 ¸o ë níc ngoµi). ë ®Çu ra, ®èi
víi EU cã ®Õn mét nöa thÞ trêng tiªu thô bÞ khèng chÕ b»ng
h¹n ngahch. H¹n ng¹ch 1998-2000 víi s¬ lo¹i s¶n phÈm lªn tíi
54 nhãm so víi 20 nhãm cña c¸c níc ASEAN kh¸c. ThÞ trêng
kh«ng h¹n ng¹ch gÇn ®©y gi¶m nh NhËt, thÞ trêng Mü cha sö
dông quy chÕ tèi huÖ quèc nªn vÉn chÞu thuÕ suÊt cao. §èi víi
thÞ trêng trong níc còng ®ang bÞ hµng nhËp lËu trèn thuÕ
74
c¹nh tranh gay g¾t.
VÒ mÆt qu¶n lý vÜ m«, mét sè chÝnh s¸ch hiÖn hµnh vÉn
cha thùc sù t¹o ®iÒu kiÖn cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may
mÆc, nh hiÖn tîng thuÕ trïng thuÕ, kh«ng c¹nh tranh ®îc víi
gi¸ thµnh, gi¸ b¸n trªn thÞ trêng. ChÝnh phñ cha cã u ®·i vÒ
vèn vay hoÆc miÔn gi¶m thuÕ cho ®Çu t ph¸t triÓn ngµnh
DÖt-May nªn c¸c dù ¸n ®Çu t míi, vèn lín kh«ng d¸m triÓn
khai v× kh«ng tÝnh to¸n tr¶ ®îc l·i vay vµ vèn.
VÊn ®Ò tû lÖ xuÊt khÈu quy ®Þnh t¹i giÊy phÐp còng cÇn
cã sù nhÊt trÝ chØ ®¹o trong c¸c c¬ qu¶n lý Nhµ níc sao cho
c«ng b»ng vµ hîp lý.
Bªn c¹nh nh÷ng khã kh¨n tån t¹i, Tæng C«ng ty DÖt - May
ViÖt Nam còng ph¶i ®¬ng ®Çu víi kh«ng Ýt nh÷ng th¸ch thøc
míi.
Cïng víi tiÕn tr×nh héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi, thùc
hiÖn viÑc c¾t gi¶m thuÕ quan CEPT cña khèi mËu dÞch
ASEAN (AFTA), ®µm ph¸n ®Ó gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i
quèc tÕ (WTO) ®Æt ra nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc lín ®èi víi
c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, trong ®ã nh÷ng cè g¾ng nç lùc
trong viÖc ®iÒu hµnh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu nãi chung,
xuÊt khÈu may nãi riªng.
HiÖn nay, hiÖp ®Þnh míi ®îc ký kÕt víi EU cho giai ®o¹n
1998-2000 cã t¨ng lªn nhng thùc tÕ ngµnh may ViÖt Nam vÉn
d thõa tõ 20-25% n¨ng lùc. Trong khi t×nh h×nh kinh tÕ NhËt
B¶n vµ Hµn Quèc ®ang cã nh÷ng diÔn biÕn phøc t¹p víi
nh÷ng ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ vµ tµi chÝnh,
do vËy søc mua trong níc sÏ tr× trÖ, thËm chÝ gi¶m. Theo
nguån tin th¬ng m¹i NhËt B¶n, nhËp khÈu quÇn ¸o n¨m 1997
®· gi¶m 13% vÒ s¶n lîng vµ 5% vÒ gi¸ trÞ so víi n¨m 1996.
N¨m 1998, nhËp khÈu quÇn ¸o tiÕp tôc gi¶m xuèng cßn 20%
75
vÒ sè lîng. Trong sè c¸c thÞ trêng xuÊt khÈu lín nhÊt phi h¹n
ng¹ch cña Tæng C«ng ty th× NhËt b¶n lµ thÞ trêng lín nhÊt.
HiÖn tîng thÞ trêng xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty bÞ tr× trÖ,
c¬ cÊu cung cÇu kh«ng c©n ®èi nµy sÏ ¶nh hëng ®Õn ho¹t
®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc cña Tæng C«ng ty, ®ßi hái
Tæng C«ng ty ph¶i cã biÖn ph¸p kÞp thêi ®Ó æn ®Þnh vµ
thøc ®Èy sù ph¸t triÓn ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc
cña m×nh.
MÆt kh¸c, do c¬n b·o tµi chÝnh tiÒn tÖ ë khu vùc §«ng
Nam ¸ ®· lµm mét sè níc ph¶i ph¸ g¸i hoÆc th¶ næi ®ång
tiÒn níc hä, do vËy c¹nh tranh xuÊt khÈu hµng may mÆc vµo
EU, Mü sÏ rÊt ¸c liÖt. Khi ®Çu t, më réng s¶n xuÊt Tæng C«ng
ty cÇn thÊy râ ®Ó tÝnh to¸n ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè rñi ro nh»m
®¹t hiÖu qu¶ cao nhÊt.
H¬n n÷a, níc ta ®· lµ thµnh viªn ®Çy ®ñ cña ASEAN vµ
thùc hiÖn c¸c ®iÒu kho¶n cña hiÖp ®Þnh AFTA, tiÕn tr×nh
gi¶m thuÕ nhËp khÈu lµ kh«ng thÓ ®¶o ngîc. Xu thÕ héi nhËp
thÕ giíi ngµy cµng cao nªn viÖc lùa chän vµ ®Þnh híng ®Çu t
®óng, cã hiÖu qu¶ ®ang ®Æt ra rÊt bøc thiÕt. §ãn nh¹n thêi
c¬ ®ång thêi d¸m chÊp nhËn thö th¸ch, Tæng C«ng ty DÖt-
May ViÖt Nam cÇn ph¶i cã nh÷ng bíc ®i vµ gi¶i ph¸p phï hîp
trong ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc. C¹nh tranh gay
g¾t song kh«ng cã nghÜa lµ kh«ng d¸m c¹nh tranh, ®©y lµ
mét bµi to¸n khã ®èi víi Tæng C«ng ty. §Æc biÖt Tæng C«ng
ty ®ang ph¶i ®¬ng ®Çu víi nh÷ng ®èi thñ trªn søc m×nh
trong lÜnh vùc hµng may mÆc c¶ vÒ thÞ trêng trong vµ ngoµi
níc. Ch¼ng h¹n nh Trung Quèc, mét níc l¸ng giÒng cña ta cã
ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc rÊt ph¸t triÓn. Hµng
may mÆc Trung Quèc trµn ngËp trªn thÞ trêng ViÖt Nam víi
nh÷ng u thÕ h¬n h¼n c¶ vÒ chÊt lîng vµ gi¸ c¶. N¨m 1997,
hµng may mÆc xuÊt khÈu chiÕm h¬n 1/4 tæng xuÊt khÈu
cña Trung Quèc. Trung Quèc ®· më réng xuÊt khÈu sang c¸c
76
thÞ trêng Liªn X« cò vµ c¸c níc Ch©u Phi-®©y vèn lµ nh÷ng
thÞ trêng dÔ tÝnh ®èi víi hµng may mÆc xuÊt khÈu cña ViÖt
Nam. LiÖu Tæng C«ng ty sÏ ®èi phã ra sao ®Ó c¹nh tranh víi
mét ®èi thñ tÇm cì nh v¹y ®Ó cã thÓ duy tr× vµ ph¸t triÓn
thÞ trêng xuÊt khÈu cña m×nh.
Víi nh÷ng th¸ch thøc ®ã, Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam
cÇn ph¶i c©n nh¾c vµ chuÈn bÞ thÞ trêng xuÊt khÈu thËt chu
®¸o míi cã thÓ cã c¬ héi th¾ng lîi trong c¹nh tranh quèc tÕ.
77
2. VÒ mÆt chñ quan
Tuy míi ®îc thµnh lËp, nhng Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt
Nam ®· kh«ng ngõng v¬n lªn, kh¼ng ®Þnh chç ®øng cña
m×nh ë c¶ thÞ trêng trong níc vµ ngoµi níc. Víi mét ®éi ngò
c¸n bé tinh th«ng nghiÖp vô, am hiÓu thÞ trêng ®ång bé vµ
phèi hîp chÆt chÏ gi÷a kh©u ë c«ng ®o¹n tõ giao dÞch ®µm
ph¸n víi kh¸ch hµng ®Õn ký kÕt c¸c ®iÒu kho¶n trong hîp
®ång, b¶o ®¶m ®îc chÊt lîng vµ tiÕn bé giao hµng g¾n víi
thêi gian nhËp khÈu nguyªn phô liÖu. Tæng C«ng ty l¹i cã u
thÕ vÒ nguån vèn, c¬ së vËt chÊt kü thuËt ®Çy ®ñ, tiªn tiÕn,
qua ®ã t¹o ®îc thÕ æn ®Þnh trong kinh doanh. Tæng C«ng ty
rÊt cã uy tÝn, ®îc Nhµ níc vµ Bé th¬ng m¹i tin cËy nªn Tæng
C«ng ty lu«n ®îc u ®·i trong viÖc ký kÕt hîp ®ång xuÊt khÈu
hµng may mÆc. MÆt kh¸c, do Tæng C«ng ty ®îc Bé gia cho
lµm hµng tr¶ nî vµ ký kÕt ®îc hîp ®ång gia c«ng nªn kim
ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc lu«n æn ®Þnh vµ ë møc cao.
HiÖn nay, Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam lµ Tæng C«ng ty
cã gi¸ trÞ xuÊt khÈu trong c¸c Tæng C«ng ty trùc thuéc Bé
c«ng nghiÖp (56%) vµ còng lµ mét trong nh÷ng Tæng C«ng ty
cã xuÊt siªu lín nhÊt cña ngµnh c«ng nghiÖp.
Tæng C«ng ty còng nhËn biÕt thÕ m¹nh cña tõng ®¬n vÞ
trùc thuéc, c¸c phßng ban, ph©n c«ng nhiÖm vô cô thÓ,
nguån hµng may mÆc chÊt lîng cao, ®¶m b¶o hîp lý vÒ s¶n l-
îng vµ gi¸ c¶. Víi nh÷ng ®ãng gãp cña ngµnh may trong thêi
gian qua ®· chøng minh cho kh¶ n¨ng ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña
ngµnh.
§Õn nay, Tæng C«ng ty ®· kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ thÕ cña
m×nh b»ng viÖc ph¸t triÓn víi tèc ®é nhanh, gi¶i quyÕt c«ng
¨n viÖc lµm cho hµng tr¨m ngµn lao ®éng, t¹o nguån ngo¹i tÖ
cho ®Êt níc, tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng vµ hîp t¸c
quèc tÕ, nhanh chãng héi nhËp vµo quèc tÕ vµ khu vùc, tõng
78
bíc thiÕt lËp nÒn c«ng nghiÖp chuyªn ngµnh trªn ph¹m vi toµn
quèc. Nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc ®ã gãp phÇn kh«ng nhá vµo
c«ng viÖc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
79
Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®· ®¹t ®îc, Tæng C«ng ty còng
cßn cã nh÷ng h¹n chÕ nh:
- Cha cã sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c doanh nghiÖp dÖt víi
dÖt, may víi may trong viÖc khai th¸c n¨ng lùc thiÕt bÞ vµ
trong tiªu thô s¶n phÈm (cßn cã t×nh tr¹ng c¹nh tranh néi bé ,
thiÕu hç trî nhau, ch¹y theo lîi Ých riªng).
- ThÞ trêng xuÊt khÈu cßn dùa nhiÒu vµo quato vµ h¹n
ng¹ch Nhµ níc, søc c¹nh tranh hµng may mÆc cßn yÕu nªn thÞ
trêng néi ®Þa kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh víi hµng nhËp ngo¹i,
hµng cña c¸c C«ng ty 100% vèn níc ngoµi.
HiÖu qu¶ sö dông vèn ®Çu t cha cao, cßn nhiÒu ®¬n vÞ
lµm ¨n thua lç, mét sè ®¬n vÞ cha m¹nh d¹n ®Çu t. ViÖc
qu¶n lý s¶n xuÊt, qu¶n lý thiÕt bÞ. Qu¶n lý lldj, vÖ sinh m«i tr-
êng...cßn nhiÒu viÖc ph¶i cñng cè l¹i. Cha cã sù liªn kÕt gi÷a
c¸c ®¬n vÞ thuéc Tæng C«ng ty víi c¸c ngµnh kh¸c, víi ®Þa
ph¬ng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nhiÒu s¶n phÈm trong níc s¶n
xuÊt ra ®¶m b¶o chÊt lîng nhng vÉn cßn nhËp, qu¸ tr×nh cæ
phÇn ho¸ triÓn khai cßn chËm cha ®¹t ®îc tiÕn ®é nh mong
muèn...
Nh×n l¹i nh÷ng n¨m qua, mÆc dï ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh trong ®iÒu kiÖn v« cïng khã kh¨n do ¶nh hëng cßn
thiªn tai, h¹n h¸n, b·o lôt...®Æc biÖt gÇn ®©y do ¶nh hëng
nÆng nÒ cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc,
Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam vÉn ®¶m b¶o ®îc nhÞp ®é
t¨ng trëng kh¸, æn ®Þnh s¶n xuÊt, kh«ng ngõng ®Çu t ph¸t
triÓn...tuy vËy vÉn cßn tån t¹i mét sè h¹n chÕ kh«ng thÓ tr¸nh
khái nhng ®ay còng lµ mét thµnh tùu ®¸ng ghi nhËn cña toµn
Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam.
80
Ch¬ng III
Ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p chñ yÕu ®Èy m¹nh
xuÊt khÈu hµng may mÆc ë Tæng C«ng ty DÖt
- May ViÖt Nam trong thêi gian tíi.
I. TriÓn väng xuÊt khÈu hµng may mÆc cña Tæng C«ng
ty trong thêi gian tíi.
1. Môc tiªu vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn cña Tæng C«ng
ty:
1.1. Mét sè quan ®iÓm c¬ b¶n ph¸t triÓn
ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may ViÖt Nam.
a/ C«ng nghiÖp DÖt-May ph¶i ®îc u tiªn ph¸t triÓn vµ ®îc
coi lµ mét trong nh÷ng ngµnh träng ®iÓm trong qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë níc ta nh÷ng n¨m tiÕp theo:
Trong bèn n¨m qua kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt-may
®Òu t¨ng vµ ®· v¬n tíi ®øng thø hai (sau dÇu khÝ) trong 10
mÆt hµng xuÊt khÈu chñ lùc cña ®Êt níc. Dù b¸o tèc ®é t¨ng
trëng sÏ vµo kho¶ng 10% trong giai ®o¹n 1996-2000 vµ trªn
10% giai ®o¹n 2000-2010. §ã lµ tû lÖ t¨ng trëng cao so víi
nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c. Nh vËy, trong nh÷ng n¨m
tiÕp theo c¶u qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸,
ngµnh dÖt may ph¶i ®îc u tiªn ph¸t triÓn.
b/ Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp DÖt-May theo híng hiÖn ®¹i vµ
®a d¹ng vÒ s¶n phÈm.
C«ng nghiÖp hiÖn ®¹i ngµy nay ®· trë thµnh yÕu tè quyÕt
®Þnh cho sù phån vinh cña mét quèc gia, hay søc m¹nh c¹nh
tranh kinh tÕ c¶u mét s¶n phÈm. Chóng ta chØ cã thÓ thu
hÑp kho¶ng c¸ch so víi c¸c níc ph¸t triÓn vµ tham gia vµo qu¸
81
tr×nh ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ th«ng qua viÖc t¨ng cêng
n¨ng lùc c«ng nghÖ quèc gia, tiÕp cËn vµ lµm chñ c«ng nghÖ
tiÕn tiÕn vµ c«ng nghÖ cao.
Tõ nhËn thøc ®ã, c«ng nghiÖp DÖt-May ph¶u ®îc u tiªn
ph¸t triÓn theo híng hiÖn ®¹i vµ ®a d¹ng vÒ s¶n phÈm.
Trong thêi gian tíi, cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¶ níc
nhu cÇu hµng tiªu dïng sÏ t¨ng lªn nhng kh«ng ®¬n gi¶n t¨ng
vÒ sè lîng c¸c mÆt hµng cao cÊp còng t¨ng lªn. Theo quy luËt
tiªu dïng th× khi thu hËp t¨ng lªn, tû lÖ chi cho ¨n uèng sÏ
gi¶m t¬ng ®èi, cßn tû lÖ tiªu dïng cho c¸c nh cÇu kh¸c còng sÏ
t¨ng lªn trong ®ã cã nhu cÇu vÒ may mÆc. Nh vËy, còng víi
viÖc t¨ng dan sè vµ t¨ng thu nhËp, trong nh÷ng n¨m tíi thÞ tr-
êng trong níc sÏ lµ tiÒn ®Ò ph¸t triÓn cho c«ng nghiÖp s¶n
xuÊt tiªu dïng nãi chung vµ c«ng nghiÖp DÖt-May nãi riªng.
§èi víi thÞ trêng níc ngoµi, ®Ó tiÕp nh¹n thµnh c«ng cã sù
dÞch chuyÓn kinh tÕ tõ c¸c níc ph¸t triÓn h¬n vµ nhanh
chãng thay thÕ hä x©m nhËp vµo c¸c thÞ trêng quèc tÕ míi,
ngµnh DÖt-May cµng cÇn ph¶i ®îc trang bÞ l¹i theo híng hiÖn
®¹i. Cã nh vËy míi cã thÓ ®¸p øng ®îc ®ßi hái ngµy cµng
cao, cµng ®a d¹ng cña thÞ trêng trong vµ ngoµi níc
TÊt c¶ c¸c yÕu tè ®ã ®ßi hái bøc xóc ngµnh ph¶i cã kÕ
ho¹ch hiÖn ®¹i ho¸ tõng bíc, kÕt hîp gi÷a thay thÕ vµ hiÖn
®¹i ho¸, ®ång thêi nhanh chãng tiÕp thu c«ng nghÖ míi ®Ó
gi¶m bít kho¶ng c¸ch tôt hËu.
c/ Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp DÖt-May theo híng kÕt hîp híng
vÒ xuÊt khÈu víi thay thÕ nhËp khÈu.
Híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu cã
hiÖu qu¶, ®ã lµ kinh nghiÖm cu¶ nhiÒu níc c«ng nghiÖp míi
(NICs) vµ ë níc ta còng ®· ®îc x¸c nhËn. §ã lµ mét chiÕn lîc c¬
82
b¶n cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ trong
nh÷ng ®iÒu kiÖn cña thÕ giíi ngµy nay. Chóng ta ph¶i tËn
dông c¸c lîi thÕ so s¸nh vÒ lao ®éng vµ tµi nguyªn ®Ó ®Èy
m¹nh nhÞp ®é ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh vµ s¶n phÈm c«ng
nghiÖp xuÊt khÈu, xem ®©y lµ môc tiªu hµng ®Çu. XuÊt
khÈu cµng nhiÒu, kinh tÕ ph¸t triÓn cµng nhanh, cã hiÖu qu¶
vµ bÒn v÷ng, ®ång thêi cµng cã thªm kh¶ n¨ng thay thÕ
hiÖu qu¶, kh«ng m©u thuÉn víi híng vÒ xuÊt khÈu.
Ngµnh DÖt-May ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng ngµnh cã
kh¶ n¨ng lµm ®uîc ®iÒu ®ã. Thùc tÕ nh÷ng n¨m qua cho
thÊy, chiÕn lîc híng vÒ xuÊt khÈu ®· thu ®îc nh÷ng kÕt qu¶
®¸ng khÝch lÖ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng dÖt may kh«ng
ngõng t¨ng lªn. Nhê nguån ngo¹i tÖ thu ®îc, ngµnh cã ®iÒu
kiÖn ph¸t triÓn t¸i ®Çu t ®Ó hiÖn ®¹i ho¸, ®Èy m¹nh s¶n
xuÊt.
Song song víi xu híng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, cÇn kÕt hîp s¶n
xuÊt c¸c mÆt hµng thay thÕ nhËp khÈu. ThÞ trêng trong níc
víi sè d©n ®«ng vµ søc mua ngµy cµng lín lµ ®èi tîng rÊt
quan träng mµ c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng nãi chung
vµ c«ng nghiÖp DÖt-May nãi riªng ph¶i ®¸p øng cho ®îc c¸c
nhu cÇu c¬ b¶n, tõ nh÷ng s¶n phÈm dÖt may b×nh thêng,
phï hîp víi ®a sè ngêi d©n lao ®éng ®Õn c¸c s¶n phÈm cao
cÊp h¬n phôc vô nh÷ng nhãm ngêi cã thu nhËp cao. §Ó lµm
®îc ®iÒu nµy, vÊn ®Ò quyÕt ®Þnh lµ ph¶i n©ng cao søc
c¹nh tranh cña s¶n phÈm dÖt may trªn thÞ trêng trong níc, thÞ
trêng khu vùc vµ thÕ giíi, trªn c¬ së n©ng cao n¨ng suÊt, chÊt
lîng vµ hiÖu qña.
Tríc m¾t cÇn cã sù phèi hîp gi÷a c¸c nhµ s¶n xuÊt, nh÷ng
ngêi lµm c«ng t¸c nghiªn cøu, lùa chän ra nh÷ng mÆt hµng
thÝch hîp ®ang ®îc nhËp khÈu nhiÒu mµ n¨ng lùc s¶n xuÊt
vµ tr×nh ®é kü thuËt, c«ng nghÖ cña c¸c doanh nghiÖp trong
83
níc cã kh¶ n¨ng ®¸p øng. Sau ®ã, c¸c doanh nghiÖp trong níc
phèi hîp víi nhau tËp trung vµo s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng nµy.
HiÖn t¹i, c¸c s¶n phÈm dÖt may cña ta bÞ c¹nh tranh gay
g¾t bëi c¸c s¶n phÈm nhËp khÈu chñ yÕu ë gi¸ c¶. MÆc dï
chÊt lîng cã kÐm h¬n song do th¾ng ¸p ®¶o vÒ gi¸ nªn hä
chiÕm lÜnh ®îc thÞ trêng réng lín ë khu vùc n«ng th«n.
§ã lµ ®iÓm yÕu quan träng buéc c¸c nhµ s¶n xuÊt b»ng
nhiÒu c¸ch ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ, gi¶m gi¸ thµnh s¶n phÈm
th× míi cã thÓ c¹nh tranh ®îc.
d/ Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp DÖt-May ph¶i g¾n liÒn víi sù
ph¸t triÓn cña ngµnh n«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c,
®ång thêi gãp phÇn ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ níc ta.
Trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi tõ nay ®Õn n¨m
2000 vµ 2010 §¶ng ta chØ râ, cÇn ph¶i ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i hãa nÒn kinh tÕ mµ tríc hÕt lµ
c«ng nghiÖp hãa n«ng th«n.
Nh vËy, ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp, ®Æc biÖt lµ
ngµnh c«ng nghiÖp DÖt-May lµ ngµnh sö dông nhiÒu nguån
nguyªn liÖu tõ n«ng nghiÖp nh b«ng, t¬ t»m, trong chiÕn lîc
ph¸t triÓn cña m×nh cÇn x¸c ®Þnh ®îc híng ph¸t triÓn lµ
g¾n víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh n«ng nghiÖp.
Trong suèt qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña m×nh, ngµnh c«ng
nghiÖp DÖt-May ViÖt Nam lu«n ë trong t×nh tr¹ng bÞ ®éng
vÒ nguyªn liÖu. HÇu hÕt tÊt c¶ c¸c lo¹i nguyªn liÖu ®Òu ph¶i
nhËp khÈu. KÓ c¶ b«ng x¬ lµ lo¹i nguyªn liÖu mµ ta cã thÓ
cung cÊp mét phÇn. T¬ t»m tuy kh«ng ph¶i nhËp khÈu, nhng
nguån t¬ s¶n xuÊt bÞ h¹n chÕ c¶ vÒ chÊt lîng lÉn sè lîng nªn
gi¸ trÞ xuÊt khÈu thÊp.
84
Do vËy, muèn tõng bíc tiÕn tíi sù ph¸t triÓn æn ®Þnh, bÒn
v÷ng, ngµnh DÖt-May ph¶i t¹o ®îc cho m×nh mét mét c¬ së
nguyªn liÖu thÝch hîp vµ æn ®Þnh.
Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp DÖt-May cßn g¾n liÒn víi sù ph¸t
triÓn cña mét lo¹t c¸c ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c nh ho¸ chÊt,
ho¸ dÇu ®Ó t¹o ra c¸c d¹ng nguyªn liÖu tæng hîp, nh©n t¹o,
c¸c lo¹i ho¸ chÊt, thuèc nhuém... C«ng nghiÖp c¬ khÝ chÕ t¹o
®Ó s¶n xuÊt ra c¸c lo¹i m¸y mãc tõ ®¬n gi¶n ®Õn phøc t¹p
cho ngµnh. Ngoµi ra cßn kÐo theo sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh
s¶n xuÊt phô liÖu, bao b×.
§Ó lµm ®îc nh÷ng vÊn ®Ò trªn,®iÒu ®Æc biÖt cã ý nghÜa
quan träng lµ ph¶i x©y dùng ®îc hÖ thèng c¸c qui ho¹ch ph¸t
triÓn ngµnh vµ liªn ngµnh, t¹o ra sù liªn kÕt ngang chÆt chÏ
gi÷a ngµnh c«ng nghiÖp DÖt-May víi c¸c ngµnh c«ng nghiÖp
kh¸c vµ n«ng nghiÖp. C¸c qui ho¹ch nµy cÇn ®îc phèi hîp, b¶o
®¶m tÝnh c©n ®èi, ¨n khíp gi÷a chóng víi nhau. §Æc biÖt
®èi víi n«ng nghiÖp, th× ph¶i cã qui ho¹ch tõ kh©u s¶n xuÊt
nguyªn liÖu, s¬ chÕ ®Õn tiªu thô s¶n phÈm.
Lµm ®îc nh vËy, ta sÏ ®¸p øng ®îc yªu cÇu ph¸t triÓn cña
b¶n th©n ngµnh c«ng nghiÖp DÖt-May, ®ång thêi cßn gãp
phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
nhiÒu ngµnh kh¸c.
1.2. Môc tiªu vµ ®Þnh híng ph¸t triÓn cña Tæng
C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam.
Ngµnh c«ng nghiÖp dÖt may lµ ngµnh truyÒn thèng l©u
®êi cña nh©n d©n ta, tõ trång b«ng, nu«i t»m ®Õn ¬m t¬
dÖt v¶i ®· cã nh÷ng lµng nghÒ tõ xa ®Õn nay. NhiÒu mÆt
hµng dÖt may ®· cã uy tÝn trªn thÞ trêng trong vµ ngoµi níc.
Kinh nghiÖm cña nhiÒu níc, thêi kú ®Çu ph¸t triÓn ngµnh
85
dÖt may lµm tiÒn ®Ò ph¸t triÓn c¸c ngµnh kinh tÕ kh¸c phï
hîp víi kh¶ n¨ng vèn ®Çu t võa ph¶i, vßng quay vèn nhanh,
gi¶i quyÕt nhiÒu lao ®éng, gãp phÇn t¨ng tÝch luü. Víi nÒn
kinh tÕ ViÖt Nam, thêi gian tríc m¾t vµ vµi ba thËp kû tíi ®Èy
nhanh ph¸t triÓn ngµnh dÖt may lµ ®óng híng vµ cÇn thiÕt.
NhËn thøc râ ®îc vai trß cña m×nh Tæng C«ng ty dÖt-May
ViÖt Nam ®ang ®Æt ra cho m×nh nh÷ng môc tiªu phÊn ®Êu
lín nh: ®¶m b¶o nhu cÇu cña h¬n 100 triÖu d©n vµo n¨m
2010 víi møc tiªu thô 3,6 kg v¶i/ ngêi vµ nhu cÇu an ninh quèc
phßng; phÊn ®Êu ®¹t møc t¨ng trëng b×nh qu©n 13% n¨m,
sau n¨m 2005 cã møc t¨ng trëng trªn møc tiªn tiÕn trong khu
vùc, t¬ng ®¬ng víi Hongkong, Th¸i Lan hiÖn nay...
§Ó thùc hiÖn ®îc nh÷ng môc tiªu trªn Tæng C«ng ty DÖt-
May ViÖt Nam ®ang tõng bíc ®Þnh híng ph¸t triÓn trong ho¹t
®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh mµ ®Æc biÖt lµ hµng
may mÆc. C¸c xÝ nghiÖp may ®îc ph©n bè réng r·i trªn c¸c
®Þa ph¬ng t¹i c¸c thÞ trÊn, thÞ x·, thµnh phè ®Ó phôc vô
nh©n d©n ®Þa ph¬ng, ®¸p øng yªu cÇu phong tôc tËp qu¸n
®Þa ph¬ng. C¸c c«ng tr×nh may xuÊt khÈu th× träng t©m
vµo 3 vïng ph¸t triÓn ngµnh DÖt, u tiªn thuËn tiÖn giao th«ng
®Õn c¸c c¶ng. §Çu t nh÷ng n¨m tíi tËp trung vµo nh÷ng mÆt
hµng cao cÊp nh: mÆt hµng sîi b«ng 100% cho thÞ trêng Mü,
EU...vµ néi ®Þa; hµng len vµ gi¶ len cho thÞ trêng EU, Mü,
§«ng ©u...
§Çu t chiÒu s©u lµ ®Çu t bæ sung ®Ó c©n ®èi l¹i d©y
chuyÒn cho ®ång bé, bæ sung thiÕt bÞ lÎ hoÆc lo¹i trõ c¸c
m¸y cò trong d©y chuyÒn ®· qu¸ l¹c hËu, c¶i t¹o n©ng cÊp
mét sè trang bÞ, ®æi míi c«ng nghÖ nh»m t¨ng chÊt lîng, më
réng mÆt hµng, kh¾c phôc « nhiÔm m«i trêng ®ång thêi t¨ng
s¶n lîng gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt.
Thêi kú 200-2005 lµ thêi kú n¨ng cao chÊt lîng vµ gi¸ trÞ
86
s¶n phÈm, phong phó mÆt hµng, t¨ng s¶n lîng, ®Æc biÖt t¨ng
s¶n lîng v¶i may cho xuÊt khÈu, gi¶m gia c«ng, t¨ng hµng
may b¸n ®øt (FOB). MÆt kh¸c, Tæng C«ng ty còng lùa chän,
tõng bíc më réng thªm c¸c mÆt hµng mµ ta cã kh¶ n¨ng v¬n
lªn ®Ønh cao vµ chiÕm u thÕ trªn thÞ trêng nh: v¶i t¬ t»m,
t¬ phÕ, tissulen, v¶i PE, PE Microfilament, dÖt kim t¬ t»m,
dÖt kim cotton OE, chØ kh©u cotton, PE/Co, bÝt tÊt...
Thêi kú 2005-2010 lµ giai ®o¹n ®Çu t chiÒu s©u tæng thÓ,
tËp trung ®Çu t phÇn mÒm, träng t©m lµ tæ chøc theo I S O
9000 n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, më réng mÆt
hµng míi, ®a d¹ng ho¸ mÆt hµng. ChuÈn bÞ tèt tríc khi héi
nhËp hoµn toµn vµo AFTA vµ WTO ,t¹o c¬ héi cho hµng may
mÆc cña tæng c«ng thuèc thó y cã c¬ héi ®øng v÷ng vµ
ph¸t triÓn kh«ng bÞ níc ngoµi lÊn ¸t.
2. Nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc ®ang ®Æt ra.
N¨m 1998 lµ n¨m cã nhiÒu khã kh¨n, nhng dù b¸o n¨m
1999 vÉn cha cã dÊu hiÖu tèt h¬n. Cuéc khñng ho¶ng tµi
chÝnh trong khu vùc ®ang tiÕp tôc lan réng ®Õn c¸c khu vùc
kh¸c nh NhËt B¶n, ®Æc biÖt cuéc khñng ho¶ng ®· lµm cho
tÝnh c¹nh tranh vèn cã trong c¬ chÕ thÞ trêng cµng thªm
quyÕt liÖt, søc mua gi¶m sót, gi¸ gia c«ng vµ gi¸ b¸n s¶n
phÈm gi¶m. ThÞ trêng hµng free quota trong n¨m 1999 tiÕp
tôc thu hÑp, trong khi ®ã kh¶ n¨ng c¸c thÞ trêng Nga vµ Mü
vÉn cha ®îc khaiong. ThÞ trêng trong níc do thêi tiÕt ma b·o
lanm cho ngêi d©n c¸c vïng miÒn Trung vµ miÒn Nam bÞ
thiÖt h¹i nhiÒu nªn søc mua còng sÏ gi¶m sót. C¸c biÖn ph¸p
chèng hµng nhËp lËu, hµng trèn thuÕ, hµng gi¶ cha cã dÊu
hiÖu sÏ ®¹t ®îc kÕt qu¶ kh¶ quan...
Bªn c¹nh nh÷ng th¸ch thøc trªn Tæng C«ng ty còng ®ang
®øng tríc nhiÒu thêi c¬ lín nh: ViÖt Nam ®· ®îc trá thµnh
thµnh viªn chÝnh thøc cña c¸c bníc ASEAN, AFTA... ViÖt Nam
87
cã quyÒn ký hiÖp ®Þnh song ph¬ng ®èi víi c¸c níc kh¸c trong
khu vùc, ®Æc biÖt c¸c níc ASSEAN ®ang cã xu híng gi¶m
thuÕ xuÊt khÈu hµng DÖt-May ®èi víi c¸c níc ASEAN xuèng
cßn tõ 0-5%. H¬n n÷a, theo hiÖp ®Þnh hµng dÖt (ATC) ký t¹i
vßng ®µm ph¸n th¬ng m¹i ®a biªn th¸ng 4-1994 ë Maraket
ghi nhËn r»ng ATC sÏ thay cho hiÖp ®Þnh ®a sîi (MFA) ®Õn
ngµy 1-1-2005 tÊt c¶ hµng dÖt may ph¶i ®îc hoµ nhËp trë l¹i
theo nguyªn t¾c th¬ng m¹i th«ng thêng cña WTO vµ nh vËy
hµng rµo h¹n ng¹ch hµng may vµo Mü sÏ ®îc lo¹i bá vµ thuÕ
trung b×nh sÏ gi¶m 9%. §©y lµ mét thêi c¬ l¬n mµ Tæng
C«ng ty DÖt-May cÇn ph¶i chuÈn bÞ ®Çu t ®ãn tríc thêi c¬
®Ó cã thÓ ®i vµo thÞ trêng ®Çy tiÒm n¨ng nµy.
II. Nh÷ng gi¶i ph¸p chñ yÕu vÒ phÝa tæng C«ng ty
DÖt-May ViÖt Nam.
Qua ph©n tÝch thùc tr¹ng xuÊt khÈu hµng may mÆc ë
Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam, ®ång thêi cã tham kh¶o
bµi häc kinh nghiÖm cña mét sè níc, cã thÓ thÊy r»ng ®Èy
m¹nh xuÊt khÈu hµng may mÆc ë T«ng C«ng ty lµ mét vÊn
®Ò rÊt quan träng gãp phÇn thùc hiÖn thµnh c«ng qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.
Ph¸t triÓn xuÊt khÈu ë ®©y cã nghÜa lµ lµm sao ®Ó thay
®æi c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu theo híng tËn dông ®îc nhiÒu
nhÊt c¸c lîi thÕ so s¸nh cña ®Êt níc, t¨ng sè lîng vµ chÊt lîng
tõng mÆt hµng xuÊt khÈu nh»m thu ngo¹i tÖ vµ n©ng cao
hiÖu qu¶ xuÊt khÈu.
XÐt trªn gãc ®é th¬ng m¹i, thóc ®Èy xuÊt khÈu lµ thóc
®Èy b¸n hµng nªn nguyªn lý chung lµ më réng thÞ trêng xuÊt
khÈu vµ thùc hiÖn tèt viÖc t¹o nguån hµng, gi¶m chi phÝ. Trªn
c¬ së thùc tr¹ng kinh doanh xuÊt khÈu hµng may mÆc ë
Tæng C«ng ty vµ còng theo híng trªn, t«i xin ®a ra mét sè
biÖn ph¸p sau:
88
1. §a d¹ng ho¸ mÆt hµng vµ thÞ trêng
1.1. Më réng thÞ trêng xuÊt khÈu hµng ho¸.
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸, thÞ trêng cã ý nghÜa cùc k×
quan träng. §ã lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn vµ tån t¹i
cña doanh nghiÖp. Më réng thÞ trêng xuÊt khÈu, kh¸ch hµng
cña hµng xuÊt khÈu cßn lµm t¨ng tÝnh c¹nh tranh cña kh¸ch
hµng, t¨ng kh¶ n¨ng lùa chän cña doanh nghiÖp, tõ ®ã t¨ng
®îc hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Bëi v×, më réng thÞ
trêng, kh¸ch hµng, tøc lµ t¨ng cÇu, mµ cÇu t¨ng sÏ kÐo theo
cung t¨ng lªn vµ gi¸ còng t¨ng lªn.
Theo qui luËt cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸, kh«ng cßn tån t¹i
kh¸i niÖm tÝnh to¸n ¸p ®Æt mét nhu cÇu ®Ó bè trÝ s¶n xuÊt,
mµ cÇn n¾m b¾t ®îc diÔn biÕn cña thÞ trêng ®Ót ph¸t triÓn
s¶n xuÊt theo qui luËt kh¸ch quan cña nã. Ph¬ng ch©m cña
Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam lµ: Híng ra xuÊt khÈu vµ coi
träng thÞ trêng néi ®Þa-nªn ph¶i hoµ m×nh vµo thÞ trêng
may mÆc thÕ giíi vµ khu vùc ®Ó ®Æt ra môc tiªu chiÕn lîc
ph¸t triÓn vµ khi hiÖp ®Þnh AFTA cã hiÖu lùc th× hµng may
mÆc vÉn ®ñ søc c¹nh tranh ngay t¹i thÞ trêng trong níc vµ cã
søc v¬n lªn h¬n n÷a.
Do ®ã, ph¸t triÓn thÞ trêng may mÆc thùc sù lµ mét yªu
cÇu cÊp thiÕt hiÖn nay c¶ vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn. §Ó
gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy Tæng C«ng ty cÇn thùc hiÖn mét sè
gi¶i ph¸p sau:
Mét lµ: Uy tÝn s¶n phÈm.
ViÖc t¹o ®îc uy tÝn cho mét lo¹i s¶n phÈm tiªu thô trªn thÞ
trêng quèc tÕ lµ cùc kú khã kh¨n. Nã bao gåm tõ mÉu m·,
chñng lo¹i, kiÓu c¸ch ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm.
§èi víi Tæng C«ng ty DÖt-May, hiÖn t¹i viÖc thùc hiÖn xuÊt
89
khÈu s¶n phÈm ®îc thùc hiÖn díi hai h×nh thøc: gia c«ng xuÊt
khÈu vµ mua nguyªn liÖu b¸n s¶n phÈm. ViÖc xuÊt khÈu theo
h×nh thøc gia c«ng ®· gãp phÇn quan träng vµo gi¶i quyÕt
c«ng ¨n viÖc lµm cho ngêi lao ®éng, song hiÖu qu¶ thÊp. Tuy
vËy, ë giai ®o¹n ®Çu cña sù ph¸t triÓn, hÇu hÕt c¸c níc ®Òu
ph¶i tr¶i qua h×nh thøc nµy. §©y còng lµ c¬ héi ®Ó Tæng
C«ng ty tËp dît, lµm quen víi c¸ch thøc lµm ¨n trªn thÞ trêng
quèc tÕ, tõ viÖc tiÕp nhËn nguyªn phô liÖu gia c«ng s¶n xuÊt
®Õn tiÕn ®é giao hµng ... ®Ó tiÕn ®Õn h×nh thøc xuÊt khÈu
s¶n phÈm cao h¬n: mua nguyªn liÖu, b¸n s¶n phÈm.
§Ó ®¹t ®îc viÖc xuÊt khÈu s¶n phÈm theo h×nh thøc nµy,
Tæng C«ng ty cÇn ph¶i huy ®éng mét lùc lîng tæng lùc tõ
®iÒu tra nhu cÇu thÞ trêng níc ngoµi ®Ó t¹o ra c¸c mÉu mèt
¨n kh¸ch, hîp thÞ hiÕu, ®Õn tæ chøc s¶n xuÊt ®óng víi tiÕn
®é tiªu dïng cña thÞ trêng mµ s¶n phÈm cÇn tíi. Lµm ®îc
®iÒu nµy, ngoµi viÖc gi¶i quyÕt lao ®éng nh h×nh thøc trªn,
nã cßn gßp phÇn thóc ®Èy b¶n th©n ngµnh DÖt (cung cÊp
c¸c lo¹i v¶i cho may mÆc) vµ nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp kh¸c
ph¸t triÓn. §ång thêi hiÖu qu¶ vÒ thu ngo¹i tÖ còng t¨ng lªn
nhiÒu.
Hai lµ: Quan hÖ víi c¸c nhµ ph©n phèi lín, cã uy tÝn ®Ó lîi
dông uy tÝn cña hä n©ng uy tÝn hµng may mÆc ViÖt Nam,
®ång thêi ®a hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam vµo c¸c kªnh tiªu thô
hîp lý (trªn c¬ së kinh nghiÖm tõ kiÕn thøc cña nhµ ph©n
phèi ) qua ®ã x©m nhËp vµ chiÕm lÜnh ®îc thÞ trêng.
Ba lµ: §Æt nh÷ng ®¹i diÖn, c¸c cöa hµng chµo b¸n c¸c s¶n
phÈm may mÆc cña Tæng C«ng ty t¹i c¸c thÞ trêng lín ë níc
ngoµi. LËp kho hµng ë c¸c c¶ng lín ®Ó giao nhËn hµng kÞp
thêi.
Bèn lµ: Liªn doanh, liªn kÕt víi c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi
hoÆc ViÖt kiÒu ®Ó lµm c¬ së ®Èy m¹nh hµng xuÊt khÈu may
90
mÆc ra thÞ trêng thÕ giíi. Mét ®iÒu ®¸ng chó ý ë ®©y lµ
tiÒm n¨ng cña ViÖt kiÒu vµ ngêi ViÖt Nam ®Þnh c ë níc
ngoµi: cã nhiÒu ngêi lµ c¸c «ng chñ lín víi c¸c doanh nghiÖp së
t¹i, nh ë Nga vµ mét sè níc Trung §«ng. §©y lµ mét thÞ trêng
kh«ng nhá cho hµng may mÆc cña Tæng C«ng ty.
N¨m lµ: §Èy m¹nh ho¹t ®éng mèt, ®µo t¹o ®éi ngò tiÕp
thÞ, t¨ng cêng c¸c ho¹t ®éng qu¶ng c¸o, khuyÕn m·i, tuyªn
truyÒn nh»m b¸n tríc s¶n phÈm. C¸c ho¹t ®éng dÞch vô tríc,
trong vµ sau khi b¸n hµng t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ngêi
mua nh»m th¾ng ®îc ®èi thñ c¹nh tranh, chiÕm lÜnh thÞ tr-
êng. Sím hoµ nhËp vµo thÞ trêng quèc tÕ vµ khu vùc b»ng
®Çu t ph¸t triÓn vµ tæ chøc l¹i ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng
may mÆc theo c¬ chÕ thÞ trêng, theo hÖ thèng qu¶n lý chÊt
lîng quèc tÕ ISO 9000, b»ng tiÕp thÞ, héi th¶o, héi trî, triÓn
l·m, gia nhËp c¸c hiÖp héi DÖt-May quèc tÕ vµ khu vùc, giao l-
u víi thêi trang thÕ giíi.
§Ó hç trî ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng trªn ®em l¹i kÕt qu¶
mong muèn th× tríc tiªn doanh nghiÖp ph¶i tù b¶o ®¶m ®îc
chÊt lîng, qui c¸ch chñng lo¹i cña s¶n phÈm, phï hîp víi "thîng
®Õ ngo¹i".
Mét thÞ trêng võa hÐ më nhng rÊt cã triÓn väng ®èi víi
Tæng C«ng ty ®ã lµ thÞ trêng Mü vµ ®»ng sau ®ã lµ khèi
mËu dÞch tù do B¾c Mü (NAFTA: Mü-Canada-Mehico). Trong
ba n¨m gÇn ®©y, kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc cña
Tæng C«ng ty sang Mü kh«ng ngõng t¨ng lªn. Tuy hiÖn t¹i gi¸
trÞ xuÊt khÈu cã nhá h¬n EU, song ®©y lµ mét thÞ trêng rÊt
hÊp dÉn nÕu biÕt khai th¸c sÏ ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. Bªn c¹nh
®ã, Tæng C«ng ty cÇn chó träng h¬n n÷a tíi mét sè thÞ
truêng truyÒn thèng nh NhËt B¶n, SNG vµ mét sè níc §«ng
¢u...
T¨ng cêng t×m kiÕm c¸c thÞ trêng kh«ng h¹n ng¹ch vµ cã
91
chÝnh s¸ch s¶n phÈm ®èi víi tõng thÞ trêng. ViÖc ®Ò ra
chÝnh s¸ch s¶n phÈm ®óng ®¾n ®èi víi tõng thÞ trêng cã ý
nghÜa hÕt søc to lín ®èi víi viÖc tiªu thô s¶n phÈm, ®Õn chi
phÝ, gi¸ thµnh vµ lîi nhuËn cña Tæng C«ng ty.
ChÝnh s¸ch s¶n phÈm ®óng ®¾n sÏ lµm t¨ng kh¶ n¨ng
x©m nhËp, chiÕm lÜnh thÞ trêng vµ t¨ng lîi nhuËn cña Tæng
C«ng ty.
1.2. Më réng n¨ng lùc s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu vµ
gi¶m chi phÝ.
DÔ thÊy r»ng viÖc më réng thÞ trêng xuÊt khÈu sÏ kh«ng cã
ý nghÜa nÕu nh kh«ng t¨ng n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. V×
theo mét nguyªn lý trong kinh doanh th¬ng m¹i lµ nÕu nh khi
kh¸ch hµng tíi mµ kh«ng cã hµng cho kh¸ch th× ta sÏ mÊt
kh¸ch vÜnh viÔn. §©y lµ hai mÆt cña mét vÊn ®Ò: nÕu nh
kh«ng cã ®ñ hµng ho¸ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch hµng th×
sÏ kh«ng cÇn vµ kh«ng thÓ më réng ®îc thÞ trêng xuÊt khÈu,
cho nªn më réng thÞ trêng xuÊt khÈu ph¶i g¾n víi viÖc t¨ng
n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc, cßn ®Ó xuÊt khÈu cã hiÖu qu¶
th× ph¶i gi¶m ®îc chi phÝ cña hµng xuÊt khÈu.
H¬n n÷a, s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu ë níc ta cßn mang tÝnh
chÊt manh món cho nªn ph¶i chÊp nhËn gi¸ thÞ trêng quèc tÕ.
Trong ®iÒu kiÖn ®ã, ®Ó t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu yªu cÇu
tríc tiªn lµ ph¶i t¨ng ®îc lîng hµng xuÊt khÈu, tøc lµ ph¶i t¨ng
n¨ng lùc s¶n xuÊt, cã nh vËy Tæng C«ng ty míi cã thÓ v¬n lªn
chiÕm lÜnh, chi phèi mét thÞ trêng nµo ®ã.
Tãm l¹i, t¨ng n¨ng lùc, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu
lµ ®iÒu kh«ng thÓ thiÕu ®îc khi muèn më réng thÞ trêng,
t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu. §Ó lµm ®îc ®iÒu nµy, Tæng C«ng
ty cÇn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p sau:
*. ChuyÓn tõ h×nh thøc gia c«ng xuÊt khÈu sang h×nh thøc
92
mua nguyªn liÖu b¸n thµnh phÈm.
H×nh thøc xuÊt khÈu nµy cã hiÖu qu¶ h¬n tõ 4-5 lÇn.
Ch¼ng h¹n, tÝnh theo ®¬n vÞ qui chuÈn ¸o s¬ mi th× víi 840
triÖu s¶n phÈm xuÊt khÈu theo h×nh thøc gia c«ng sÏ thu
kho¶ng 600 triÖu USD, cßn theo gi¸ b¸n 3.4 USD/1SP th× kim
ng¹ch xuÊt khÈu sÏ lµ 3 tû USD, tøc lµ t¨ng 5 lÇn. Chó ý r»ng,
®Ó chuyÓn ®æi h×nh thøc nµy ®ßi hái ngêi qu¶n lý ph¶i am
hiÓu, tr¸nh t×nh tr¹ng mua nguyªn liÖu lóc ®¾t b¸n thµnh
phÈm lóc rÎ.
2. Gi¶i ph¸p ®Çu t hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ - mÉu m·
hµng may.
Thùc tr¹ng râ nÐt ®èi víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may
mÆc ë Tæng C«ng ty lµ chñ yÕu xuÊt khÈu díi h×nh thøc gia
c«ng (chiÕm 80%). Do vËy, hiÖu qu¶ ®em l¹i kh«ng cao.
Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do ngµnh DÖt ë níc ta cha ph¸t
triÓn, c«ng nghÖ l¹c hËu vµ kh«ng ®ång bé, thiÕt bÞ kÜ thuËt
chËm so víi Trung Quèc, Th¸i Lan kho¶ng 5-7 n¨m, hµng n¨m
s¶n xuÊt míi ®¹t 50-60% n¨ng lùc. Do vËy, chÊt lîng vµ sè lîng
v¶i trong nuíc kÐm, kh«ng ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ.
Nh trªn ®· ph©n tÝch, ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ cña ho¹t
®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc, Tæng C«ng ty cÇn gi¶m dÇn
h×nh thøc gia c«ng xuÊt khÈu vµ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt
khÈu theo ph¬ng thøc FOB.
Do vËy, gi¶i ph¸p cÇn thiÕt ë ®©y lµ ph¶i ®Çu t ph¸t triÓn
ngµnh dÖt ®Ó ph¸t triÓn ngµnh may, bao gåm c¶ ®©ï t
chiÒu s©u vµ ®Çu t c¸c c«ng tr×nh míi, n©ng cao tr×nh ®é
c«ng nghÖ ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®ång bé.
§Çu t chiÒu s©u bao gåm c¶ ®Çu t më réng lµ mét yªu cÇu
cÊp thiÕt ®Ó cã nhiÒu mÆt hµng thÞ trêng trong vµ ngoµi níc
93
cã nhu cÇu, mÆt hµng ®¹t chÊt lîng cao, gi¸ thµnh h¹, cã v¶i
cho ngµnh may xuÊt khÈu theo ph¬ng thøc FOB, chiÕm lÜnh
l¹i thÞ trêng néi ®Þa vµ hoµ nhËp vµo thÞ trêng may ASEAN
khi hiÖp ®Þnh AFTA cã hiÖu lùc.
Tæng C«ng ty cÇn t¨ng vèn cho c¸c ho¹t ®éng nghiªn cøu
khoa häc vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, ®Æc biÖt u
tiªn c¸c c«ng nghÖ tiªn tiÕn cho ngµnh dÖt nh»m t¨ng nhanh
c¸c lo¹i v¶i ®ñ tiªu chuÈn cho ngµnh may xuÊt khÈu. §Çu t
chiÒu s©u nh»m kh¾c phôc c¸c mÊt c©n ®èi, ®ång bé ho¸
c¸c d©y chuyÒn thiÕt bÞ, bæ sung míi, c¶i t¹o n©ng cÊp thiÕt
bÞ cò, ®Çu t c«ng nghÖ míi, ®µo t¹o n©ng cao kü thuËt qu¶n
lý tiÕp thÞ, tæ chøc l¹i s¶n xuÊt... ®Ó t¨ng mét sè mÆt hµng
chñ lùc, cã uy tÝn vÒ nh·n hiÖu hµng ho¸, cã gi¸ c¹nh tranh ë
c¶ thÞ trêng trong vµ ngoµi níc.
C¸c dù ¸n ®Çu t chiÒu s©u ph¶i cã bíc ®i phï hîp víi t×nh
h×nh kinh tÕ, kü thuËt, víi chiÕn lîc ph¸t triÓn cña Tæng C«ng
ty. Dï lµ bæ sung mét m¸y, mét d©y chuyÒn c«ng nghÖ...
®Òu ph¶i ®¶m b¶o ®ång bé víi c«ng nghÖ phô trî, ®µo t¹o,
qu¶n lý ... nh»m ph¸t huy hiÖu qu¶ kinh tÕ sím nhÊt. Song
t×m gi¶i ph¸p ®Ó t¹o nguån vèn cho ®Çu t ph¸t triÓn lµ mét
vÊn ®Ò quan träng vµ cÊp thiÕt, cã tÝnh quyÕt ®Þnh tíi tèc
®é ph¸t triÓn. Ng©n s¸ch Nhµ níc th× h¹n chÕ, nhiÒu c«ng
tr×nh h¹ tÇng y tÕ vµ gi¸o dôc Nhµ níc ph¶i u tiªn. Bíc ®Çu
c«ng nghiÖp ho¸ cña c¸c níc nghÌo Ch©u ¸ vÉn ph¶i dùa vµo
vèn ®Çu t níc ngoµi ®Ó ph¸t triÓn. Do vËy, víi ph¬ng ch©m
thùc tÕ trong hoµn c¶nh ViÖt Nam hiÖn nay, Tæng C«ng ty
cÇn nhanh chãng ®a C«ng ty tµi chÝnh ®i vµo ho¹t ®éng.
NhiÖm vô cña C«ng ty tµi chÝnh lµ huy ®éng vèn (ph¸t hµnh
tr¸i phiÕu vay tõ c¸c nguån tÝn dông trong vµ ngoµi níc ...)
®Ó cho vay (c¸c dù ¸n ®Çu t) vµ thùc hiÖn mét sè dÞch vô tµi
chÝnh kh¸c.
94
Bªn c¹nh ®ã, Tæng C«ng ty cÇn ®Çu t ph¸t triÓn s¶n xuÊt
phô liÖu, nguyªn liÖu mµ trong nuíc cã ®iÒu kiÖn. §©y lµ
chÊt xóc t¸c ®Ó chuyÓn ®æi h×nh thøc gia c«ng xuÊt khÈu
sang h×nh thøc mua nguyªn liÖu b¸n thµnh phÈm. V× theo
h×nh thøc mua nguyªn liÖu b¸n thµnh phÈm, Tæng C«ng ty
cã thÓ tËn dông ®îc nh÷ng nguyªn liÖu, phô liÖu s¶n xuÊt
trong níc, gi¸ c¶ rÎ h¬n lµm t¨ng thªm lîi nhuËn. §ång thêi thu
hót thªm lao ®éng, t¹o thu nhËp gãp phÇn gi¶i quyÕt thÊt
nghiÖp. MÆt kh¸c, h×nh thøc xuÊt khÈu nµy cßn võa t¹o ®Çu
ra cho ngµnh dÖt võa t¹o ®Çu vµo cho ngµnh may.
§Æc biÖt trong lÜnh vùc mèt, Tæng C«ng ty cßn cã nhiÒu bì
ngì, cha cã ®ñ hiÓu biÕt vÒ yªu cÇu thÞ hiÕu cña tõng thÞ tr-
êng EU, Mü, NhËt... nªn sím ®Çu t thÝch ®¸ng vÒ c¬ së t¹o
mèt vµ n©ng cao nghiÖp vô t¹o mèt, sö dông c¸c thiÕt bÞ
chuyªn dïng computer, ®iÖn tö trong thiÕt kÕ c¾t may, cã kÕ
ho¹ch hîp t¸c víi viÖn Mèt, hoÆc thuª chuyªn gia thiÕt kÕ mèt
ngêi níc ngoµi ®Ó rót ng¾n qu¸ tr×nh th©m nhËp vµ ®Èy
nhanh s¶n phÈm cña ta tíi c¸c thÞ trêng réng lín ®ã.
* N©ng cao chÊt lîng mÆt hµng.
Víi môc tiªu s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng cã chÊt lîng, mÉu m·
phong phó ®Ñp, hîp thêi trang, h¹ gi¸ thµnh, t¨ng dÇn v¶i dÖt
cho ngµnh may xuÊt khÈu theo FOB ®¹t 70% vµo n¨m 2010.
Tæng C«ng ty cÇn x©y dùng ®îc qui chÕ qu¶n lý chÊt lîng
mÆt hµng, x©y dùng c¸c ho¹t ®éng b¶o ®¶m chÊt lîng vµ
ho¹t ®éng qu¶n lý, ho¹ch ®Þnh chÊt lîng.
Ngoµi ra, Tæng C«ng ty còng cÇn x©y dùng chiÕn lîc n©ng
cao chÊt lîng kh«ng ngõng vµ t¨ng cêng tr¸ch nhiÖm xÐt
duyÖt chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý chÝnh s¸ch chÊt lîng. TriÓn khai
x©y dùng hÖ thèng chÊt lîng ISO 9000 vµ TMQ. §iÒu nµy ®ßi
hái c«ng søc trÝ tuÖ, thêi gian ®Çu t ®æi míi m¹nh mÏ, vµ
quyÕt t©m cña l·nh ®¹o Tæng C«ng ty míi cã thÓ ®¹t ®îc.
95
3. N©ng cao tr×nh ®é nghiÖp vô xuÊt khÈu.sö dông cã
hiÖu qu¶ nguån lùc.
ThÞ trêng may thÕ giíi phøc t¹p, nhu cÇu vÒ hµng may
mÆc biÕn ®éng theo mïa. H¬n n÷a, tËp qu¸n th¬ng m¹i,
ng«n ng÷ giao dÞch víi c¸c níc ë c¸c thÞ trêng kh¸c nhau cã sù
kh¸c nhau. Do vËy, ®ßi hái ngêi lµm c«ng t¸c xuÊt nhËp khÈu
ph¶i hÕt søc linh ho¹t tinh th«ng nghiÖp vô ngo¹i th¬ng, giái
ngo¹i ng÷ vµ ph¶i hiÓu biÕt chuyªn m«n vÒ ngµnh may.
Tæng C«ng ty cÇn cã chiÕn lîc ®µo t¹o l¹i c¶ c¸n bé qu¶n lý
vµ nh©n viªn mét c¸ch thêng xuyªn, cã hÖ thèng vÒ tr×nh
®é chuyªn m«n, nghiÖp vô, ngo¹i ng÷... ph¶i ®îc n©ng lªn
nhanh chãng vµ t¬ng xøng. Qui m« ®µo t¹o vµ lo¹i h×nh ®µo
t¹o cÇn ®îc më réng ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu ®a d¹ng cña
ho¹t ®«ng xuÊt nhËp khÈu. MÆt kh¸c, hµng n¨m Tæng C«ng
ty nªn tæ chøc c¸c ®ît häc n©ng cao båi dìng chuyªn m«n
nghiÖp vô xuÊt nhËp khÈu cho nh©n viªn. §©y lµ mét m¾t
xÝch quan träng trong c«ng t¸c ®µo t¹o. NÕu kh«ng ®îc chó ý
thÝch ®¸ng sÏ lµm hao mßn v« h×nh ®éi ngò ®· ®îc ®µo t¹o.
CÇn tæ chøc theo c¸c h×nh thøc: theo chuyªn ®Ò, ch¬ng
tr×nh n©ng cao, tu nghiÖp ë níc ngoµi... theo mét ch¬ng
tr×nh kÕ ho¹ch thêng niªn.
Bªn c¹nh ®ã, Tæng C«ng ty còng cÇn cã nh÷ng khuyÕn
khÝch vÒ mÆt lîi Ých tho¶ ®¸ng cho ngêi theo häc c¸c ch¬ng
tr×nh trªn, ®Ó hä yªn t©m, dèc lßng, dèc søc cho c«ng viÖc.
Qua ®ã, gióp cho hä hiÓu râ, n¾m ch¾c, s©u s¾c c¸c
nghiÖp vô xuÊt nhËp khÈu kh¬i dËy tÝnh tÝch cùc s¸ng t¹o
cña mçi c¸n bé c«ng nh©n viªn. §©y thùc sù lµ c¸ch ®Çu t
l©u dµi t¹o ra ®éng lùc m¹nh thóc ®Èy m¹nh mÏ ho¹t ®éng
xuÊt khÈu cña Tæng C«ng ty.
96
4. Gi¶i ph¸p vÒ hîp t¸c quèc tÕ.
Hoµ nhËp víi khu vùc vµ quèc tÕ lµ mét nhu cÇu kh¸ch
quan, lµ lîi Ých sèng cßn cña Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt
Nam, buéc Tæng C«ng ty ph¶i tù th©n ph¸t triÓn, n©ng cao
v¬n cao lªn t¬ng xøng, ®ång thêi sù héi nhËp cßn t¹o sù hiÓu
biÕt lÉn nhau vµ t¹o c¬ héi thu hót vèn ®Çu t cao h¬n.
Víi ®êng lèi më cöa vµ hoµ nhËp vµo thÞ trêng thÕ giíi nãi
chung vµ c¸c níc khu vùc nãi riªng, cïng víi sù chuyÓn dÞch
c«ng nghÖ ®ang s«i ®éng, Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam
cÇn nhanh chãng ®Èy m¹nh c«ng t¸c ®Çu t, tù tæ chøc l¹i s¶n
xuÊt cho phï hîp nh÷ng yªu cÇu cña c¬ chÕ thÞ trêng, phï hîp
víi tiªu chuÈn chÊt lîng quèc tÕ ISO 9000 va nh·n hiÖu hµng
ho¸ CE. Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam, hiÖn ®· lµ héi viªn
chÝnh thøc cña hiÖp héi DÖt-May §«ng Nam ¸ (AFTEX) cÇn
nhanh chãng gia nhËp vµo hiÖp héi DÖt-May thÕ giíi, trùc
tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n c«ng hîp t¸c chung vÒ
lÜnh vùc lao ®éng, mËu dÞch vµ c¸c chÝnh s¸ch b¶o hé quèc
tÕ vµ khu vùc, tham gia c¸c ho¹t ®éng quèc tÕ vÒ mÉu mèt
thêi trang, vÒ héi th¶o, triÓn l·m, tiÕp thÞ... nh»m kh«ng
ngõng më réng uy tÝn cña m×nh trªn thÞ trêng quèc tÕ.
MÆt kh¸c, xu híng thÕ giíi ®ang chuyÓn biÕn m¹nh mÏ víi
ba lµn sãng tù do ho¸, t nh©n ho¸ vµ phi tËp trung ho¸. Tæng
C«ng ty còng cÇn n¾m b¾t ®îc vËn héi thêi c¬ ®Ó cã thÓ cã
sù chuyÓn m×nh theo trµo lu chung.
III. mét sè kiÕn nghÞ ChÝnh phñ .
1. Ph¸t triÓn quan hÖ chÝnh trÞ lµm tiÒn ®Ò ph¸t triÓn
kinh tÕ.
Quan hÖ chÝnh trÞ vµ quan hÖ kinh tÕ lµ hai mÆt g¾n bã
h÷u c¬ víi nhau. Chóng võa lµ tiÒn ®Ò võa lµ ®iÒu kiÖn ph¸t
triÓn cña nhau. Quan hÖ chÝnh trÞ më ®êng cho quan hÖ
97
kinh tÕ ph¸t triÓn, ngîc l¹i quan hÖ kinh tÕ lµm cho quan hÖ
chÝnh trÞ trë nªn g¾n bã chÆt chÏ h¬n.
T¸c ®éng cña quan hÖ chÝnh trÞ lªn quan hÖ kinh tÕ thÓ
hiÖn trªn c¸c mÆt:
- Quan hÖ chÝnh trÞ tèt t¹o ®µ cho viÖc hîp t¸c, t-
¬ng trî lÉn nhau vÒ ®Çu t, viÖn trî, chuyÓn giao c«ng
nghÖ.
- Quan hÖ chÝnh trÞ lµ tiÒn ®Ò cho Nhµ níc kÝ kÕt
c¸c hiÖp ®Þnh vÒ th¬ng m¹i, vÒ th«ng tin, vÒ ®Çu t, vÒ
cÊp ph¸t h¹n ng¹ch (quota).
- Quan hÖ chÝnh trÞ lµ c¬ së ph¸p lý ®¶m b¶o cho
c¸c doanh nghiÖp hai bªn tiÕn hµnh lµm ¨n víi nhau. T¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi trong viÖc thanh to¸n, gi¶i quyÕt
th«ng tin tranh chÊp.
- Quan hÖ chÝnh trÞ lµm t¨ng lîi thÕ c¹nh tranh cña
c¸c doanh nghiÖp trong níc.
Nh vËy, vÒ mÆt më réng thÞ trêng, quan hÖ chÝnh trÞ tèt
sÏ t¹o ®îc thÞ trêng æn ®Þnh, thÞ trêng míi cho ph¸t triÓn s¶n
xuÊt vµ xuÊt khÈu. §iÓn h×nh lµ viÖc Mü xo¸ bá cÊm vËn ®èi
víi ViÖt Nam th¸ng 2/1994 th× ngay sau ®ã, c¸c quan hÖ kinh
tÕ ®èi ngo¹i ViÖt nam s«i ®éng h¼n lªn. NhiÒu h·ng, C«ng
ty... t×m kiÕm c¬ héi kinh doanh ë ViÖt Nam, trong ®ã cã
C«ng ty Mü sang ViÖt Nam, kÝ mét hîp ®ång ®¸ng ghi nhí víi
Confechnex trÞ gi¸ 350 triÖu USD ( kinh tÕ ®èi ngo¹i - Vâ
Thanh Thu - tr 306).
Quan hÖ th¬ng m¹i nh chóng ta ®Òu biÕt, chØ lµ mét bé
phËn cña kinh tÕ ®èi ngo¹i. Song nã lµ mét trong c¸c bé phËn
thu ngo¹i tÖ vÒ cho ®Êt níc. §èi víi c¸c níc míi ë giai ®o¹n
®Çu cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, vèn lµ yªu cÇu ®Çu tiªn
vµ tÊt yÕu. Do vËy, th«ng qua ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng, nhiÒu
98
níc ®· tham gia ®îc vµo sù ph©n c«ng lao ®«ng quèc tÕ trªn
ph¹m vi toµn cÇu vµ trong khu vùc. Vµ chÝnh sù tham gia ®ã
®· b¶o ®¶m cho sù ph¸t triÓn c©n ®èi cña nÒn kinh tÕ quèc
d©n vµ thu ®îc ngo¹i tÖ vÒ cho ®Êt níc.
Sù ph¸t triÓn ngo¹i th¬ng cña ngµnh DÖt-May còng kh«ng
tho¸t khái ¶nh hëng cña quan hÖ chÝnh trÞ .
Tõ sù ph©n tÝch trªn, c¸c chÝnh s¸ch cÇn cã lµ:
+ Nhµ níc tÝch cùc tham gia vµo c¸c diÔn ®µn quèc
tÕ vµ khu vùc ®Ó ViÖt Nam nhanh chãng trë thµnh thµnh
viªn WTO.
+ Quan hÖ tèt víi c¸c thÞ trêng lín nh EU, B¾c Mü,
t¹o ®îc khu«n khæ ph¸p lý tèt víi c¸c thÞ trêng nµy ®Ó
s¶n xuÊt hµng may mÆc ®îc hëng c¸c u ®·i ®Æc biÖt nh
h¹n ng¹ch, tèi huÖ quèc... vµ cã ®iÒu kiÖn xuÊt khÈu víi
sè lîng lín vµo c¸c thÞ trêng nµy.
+ Thùc hiÖn nghiªm tóc c¸c c«ng íc quèc tÕ vÒ b¶o
hé quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vÒ c«ng nghiÖp ®Ó c¸c s¶n
phÈm cã chÊt lîng cao cña ViÖt Nam gi÷ ®îc uy tÝn trªn
thÞ trêng.
+ Cã qui chÕ phï hîp (bao gåm c¶ tr¸ch nhiÖm vµ
quyÒn lîi) vÒ ho¹t ®éng cña c¸c nh©n viªn th¬ng vô cña
c¸c ®¹i sø qu¸n ViÖt Nam ë c¸c níc, trong viÑc cung cÊp
c¸c th«ng tin vÒ lÜnh vùc may mÆc vµ gióp Tæng C«ng ty
më réng thÞ trêng ë c¸c khu vùc nµy. §iÒu nµy sÏ tiÕt
kiÖm cho Tæng C«ng ty nh÷ng chi phÝ vÒ thu thËp th«ng
tin, nh÷ng chi phÝ kh«ng cÇn thiÕt kh¸c do cha hiÓu kÜ
thÞ trêng, qui ®Þnh, gi¶m rñi ro cho Tæng C«ng ty ...Suy
cho cïng, ®©y lµ mét h×nh thøc trî gióp xuÊt khÈu,
khuyÕn khÝch b¶o ®¶m cho ho¹t ®éng xuÊt khÈu, mÆt
kh¸c c¸c c¬ quan th¬ng vô nµy còng ®ãng vai trß lµ
99
®iÓm tùa cho hµng xuÊt khÈu ViÖt Nam x©m nhËp vµ
chiÕm lÜnh thÞ trêng.
2. ChÝnh s¸ch ®Çu t ph¸t triÓn.
Nhµ níc cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a c¸c h×nh thøc ®Çu t trùc
tiÕp cña níc ngoµi vµo ngµnh DÖt-May. §èi víi ngµnh DÖt lµ
ngµnh ®ßi hái vèn ®Çu t lín, ®Æc biÖt lµ c¸c c«ng tr×nh
nhuém, hoµn tÊt. V× vËy cÇn chó träng khuyÕn khÝch gäi vèn
®Çu t níc ngoµi cho nh÷ng c«ng tr×nh nµy. Cã nh÷ng u ®·i
®Æc biÖt cho nh÷ng c«ng tr×nh níc ngoµi ®Çu t 100%.
Ngîc l¹i ®èi víi ngµnh May vµ ngµnh s¶n xuÊt c¸c lo¹i phô
liÖu, vèn ®Çu t kh«ng lín, cÇn chó träng h×nh thøc liªn
doanh, h¹n chÕ xÝ nghiÖp 100% vèn níc ngoµi.
Tõ khi cã luËt ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam, tÝnh ®Õn
th¸ng 12/1996 ®· cã 58 dù ¸n DÖt-May ®îc cÊp giÊy phÐp
ho¹t ®éng, víi sè vèn gÇn mét tû USD. §Ó cã ®îc 1,5 tû USD
vèn ®Çu t níc ngoµi vµo ngµnh DÖt-May vµo n¨m 2000, trong
vßng 10 n¨m tíi Nhµ níc cÇn bæ sung ®iÒu chØnh luËt ®Çu t
níc ngoµi cho phï hîp víi t×nh h×nh míi, c¶i c¸ch ®iÒu chØnh
nh»m ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc xin giÊy phÐp ®Çu t, cã c¸c
®iÒu kiÖn u ®·i ®èi víi c¸c c«ng tr×nh ®Çu t vµo ngµnh dÖt.
3. ChÝnh s¸ch u ®·i vÒ xuÊt khÈu.
Nhµ níc cÇn cã c¸c chÝnh s¸ch t¹o ®iÒu kiÖn cho Tæng
C«ng ty ®ñ søc c¹nh tranh trong bèi c¶nh cña sù toµn cÇu
ho¸:
- Cho tiÕp tôc ¸p dông thuÕ suÊt hµng dÖt may b»ng
0% ®Ó thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu hµng may mÆc.
- Víi môc tiªu thóc ®Èy xuÊt khÈu trªn c¬ së khai
th¸c, ph¸t huy hiÖu qu¶, néi lùc cña ®Êt níc, Bé tµi chÝnh
cÇn xem xÐt l¹i møc thuÕ nhËp khÈu cña c¸c mÆt hµng
100
trong níc ®· b¾t ®Çu s¶n xuÊt ®îc, trong ®ã cã sîi, v¶i
®Ó ®¶m b¶o s¶n xuÊt ttrong níc tr¸nh t×nh tr¹ng gi¸
thµnh s¶n xuÊt cña s¶n phÈm l¹i lín h¬n gi¸ nhËp khÈu,
lµm gi¶m søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ ta trªn thÞ trêng n-
íc ngoµi. Nhµ níc cÇn miÔn thuÕ nhËp khÈu nguyªn liÖu
s¶n xuÊt c¸c chñng lo¹i s¶n phÈm (mÆt hµng dÖt, phô
liÖu may...) thay thÕ nhËp khÈu ®Ó lµm hµng phôc vô
xuÊt khÈu, t¹o ®iÒu kiÖn cho Tæng C«ng ty cã thÓ b¸n
ngang hoÆc thÊp h¬n gi¸ nhËp s¶n phÈm cïng chñng lo¹i
vµ t¹o cho hµng may mÆc xuÊt khÈu ®îc theo ph¬ng thøc
FOB.
- Bªn c¹nh ®ã, Nhµ níc cã thÓ ¸p dông mét sè biÖn
ph¸p kh¸c nh cÊp tÝn dông xuÊt khÈu, trî cÊp xuÊt khÈu....
nh»m gióp Tæng C«ng ty gi¶m chi phÝ, t¨ng kh¶ n¨ng
c¹nh tranh, t¨ng thu nhËp, lîi nhuËn ®Èy m¹nh ®îc ho¹t
®éng xuÊt khÈu. Thùc tÕ mÊy n¨m qua, Nhµ níc vÉn cha
thùc sù chó träng tíi ho¹t ®éng hµng may mÆc. Mét thùc
tr¹ng trong ngµnh may xuÊt khÈu ®ã lµ: dï biÕt r»ng gia
c«ng may kh«ng hiÖu qu¶ b»ng h×nh thøc mua nguyªn
liÖu b¸n thµnh phÈm, Tæng C«ng ty ph¶i vay vèn mua
nguyªn liÖu ®Çu vµo, råi sau mét chu k× s¶n xuÊt (3-4
th¸ng) míi b¸n s¶n phÈm thu tiÒn l·i tr¶ ng©n hµng. Do
kh«ng cã u ®·i vÒ l·i suÊt nªn sau khi trõ ®i chi phÝ s¶n
xuÊt vµ l·i ng©n hµng, hiÖu qu¶ thu ®îc kh«ng cao h¬n
h×nh thøc gia c«ng lµ bao nhiªu, l¹i chÞu nhiÒu rñi ro.
Trong khi ®ã, h×nh thøc gia c«ng tuy hiÖu qu¶ thÊp nhng
ch¾c ch¾n. Nh vËy Nhµ níc vµ x· héi bÞ thiÖt v× ®¬n cö
mét vÝ dô lµ: theo h×nh thøc gia c«ng th× gi¸ gia c«ng
mét ¸o s¬ mi kho¶ng 0,7-0,8 USD, gÊp gÇn 5 lÇn. Do vËy,
®ßi hái Nhµ níc ph¶i nhanh chãng ¸p dông mét c¸ch hîp lý
c¸c biÖn ph¸p trªn ®Ó khuyÕn khÝch ho¹t ®éng xuÊt
khÈu hµng may mÆc ®em l¹i hiÖu qu¶ cao.
101
4. ChÝnh s¸ch vÒ vèn.
Nhµ níc cÇn b¶o ®¶m cÊp vèn ®Çu t ban ®Çu vµ vèn lu
®éng cho c¸c doanh nghiÖp cña ngµnh dÖt may mét c¸ch hîp
lý. Cã c¬ chÕ vay vµ b¶o l·nh vèn vay mét c¸ch hîp lý.
Cho ngµnh dÖt ®îc sö dông hoÆc vay vèn ODA, vèn tÝn
dông cña ChÝnh phñ víi l·i suÊt u ®·i (kho¶ng 5%), thêi gian
vay dµi (trªn 10 n¨m ®èi víi ngµnh dÖt vµ 7 n¨m ®èi víi
ngµnh may).
MiÔn c¸c lo¹i thuÕ doanh thu, lîi tøc cho c¸c c«ng tr×nh
®Çu t ngµnh dÖt may trong thêi gian cha tr¶ nî xong.
Ngoµi ra, Nhµ níc cÇn cã c¸c biÖn ph¸p hç trî cïng víi Tæng
C«ng ty ®a C«ng ty Tµi chÝnh dÖt may sím ®i vµo ho¹t ®éng
®Ó huy ®éng vèn tõ c¸c nguån vay trong níc, ngoµi níc, tr¸i
phiÕu, cæ phiÕu... nh»m cho vay ®Çu t ph¸t triÓn.
5. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i.
ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i hiÖn nay ®îc sö dông nh mét
c«ng cô lîi h¹i trong cuéc chiÕn tranh th¬ng m¹i gay g¾t gi÷a
c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn vµ lµ mét trong nh÷ng c«ng cô
khuyÕn khÝch xuÊt khÈu, h¹n chÕ nhËp khÈu, b¶o hé mËu
dÞch cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn.
§èi víi ViÖt Nam trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ thÕ giíi kh«ng
ngõng ph¸t triÓn vµ thÞ trêng tiÒn tÖ thÕ giíi ®Çy biÕn ®éng
th× viÖc lùa chän mét chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i hîp lý ®¶m
b¶o sù æn ®Þnh trong nÒn kinh tÕ ®èi néi vµ t¨ng trëng
trong kinh tÕ ®èi ngo¹i lµ hÕt søc cÇn thiÕt.
§èi víi ngµnh DÖt-May, viÖc ®iÒu hµnh tû gi¸ ngo¹i tÖ cã ý
nghÜa ®Æc biÖt quan träng. Nhµ níc cÇn ¸p dông tû gi¸ hèi
®o¸i hîp lý ®Ó ®¶m b¶o xuÊt khÈu cã l·i vµ khuyÕn khÝch
xuÊt khÈu. TÊt nhiªn tû gi¸ ®ã kh«ng ®îc tho¸t ly qu¸ nhiÒu
102
so víi t¬ng quan cung cÇu vÒ ngo¹i tÖ. §ång thêi Nhµ níc ph¶i
lu«n chó träng ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè kÝch thÝch xuÊt khÈu khi
Ên ®Þnh tû gi¸. §©y lµ nh÷ng quyÕt ®Þnh chñ quan nhng rÊt
cÇn thiÕt v× kh«ng ®Èy m¹nh ®îc xuÊt khÈu ®Ó t¹o nguån
ngo¹i tÖ tù cã, chóng ta sÏ kh«ng ®ñ ngo¹i tÖ ®Ó c©n ®èi c¸n
c©n thanh to¸n quèc tÕ.
6. Tæ chøc vµ qu¶n lý c¸c kh©u nghiÖp vô xuÊt khÈu.
Tæ chøc vµ qu¶n lý hîp lý c¸c kh©u thuéc nghiÖp vô xuÊt
khÈu nh cÊp giÊy phÐp, ph©n bæ quota, thñ tôc h¶i quan...
còng cã t¸c dông thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu nãi chung vµ
xuÊt khÈu hµng may mÆc nãi rتng. Thùc tÕ viÖc ph©n bæ
h¹n ng¹ch trong xuÊt khÈu hµng may mÆc kh«ng hîp lý, thñ
tôc h¶i quan cßn nhiÒu phøc t¹p... lµm h¹n chÕ kh¶ n¨ng xuÊt
khÈu mÆt hµng nµy.
§Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, Nhµ níc cÇn sím ban hµnh luËt
h¶i quan cho phï hîp víi qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ
theo c¬ chÕ thÞ trêng. C¸c ngµnh h÷u quan nghiªn cøu ®Ó
ban hµnh biÓu ph©n lo¹i m· sè hµng xuÊt khÈu (biÓu m· sè
HS) phï hîp víi tiÕn tr×nh ®æi míi nÒn kinh tÕ ®Êt níc trong
xu thÕ hîp t¸c vµ héi nhËp vµo céng ®ång quèc tÕ. Nªn cã sù
thèng nhÊt tõ c¬ quan qu¶n lý trong viÖc ghi m· sè HS tríc tªn
hµng trong c¸c hå s¬ chøng tõ cã liªn quan ®Ó t¹o ra mét sù
®ång nhÊt trong viÖc x¸c ®Þnh lo¹i hµng ho¸ lµm c¬ së cho
viÖc khai b¸o, tÝnh vµ nép thuÕ, viÖc qu¶n lý gia c«ng cho níc
ngoµi...
VÒ qu¶n lý xuÊt khÈu tiÓu ng¹ch: §¸nh thuÕ, phÝ xuÊt khÈu
tiÓu ng¹ch sao cho gi¸ xuÊt khÈu tiÓu ng¹ch t¬ng ®¬ng víi gi¸
xuÊt khÈu chÝnh ng¹ch võa qu¶n lý chÆt chÏ ®îc xuÊt khÈu
tiÓu ng¹ch, võa t¨ng thu cho ng©n s¸ch Nhµ níc.
Thùc hiÖn c¸c vÊn ®Ò trªn sÏ gióp cho Tæng C«ng ty chñ
103
®éng trong giao dÞch, kinh doanh xuÊt khÈu, t¹o thÕ c¹nh
tranh c«ng b»ng vµ ®Èy m¹nh ®îc ho¹t ®éng kinh doanh xuÊt
khÈu, ®a kim ng¹ch xuÊt khÈu hµng may mÆc lªn vÞ trÝ hµng
®Çu, t¨ng thu ngo¹i tÖ cho ®Êt níc. Gi÷ v÷ng vµ ph¸t huy
truyÒn thèng cña Tæng C«ng ty trong nh÷ng n¨m qua.
104
KÕt luËn
ChiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ híng m¹nh vµo
xuÊt khÈu lµ mét chiÕn lîc ®óng ®¾n cña §¶ng vµ Nhµ níc ta,
t¹o ®µ cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ ®uæi kÞp thêi ®¹i.
Trong ®ã xuÊt khÈu hµng mòi nhän lµ mét bíc ®i tiªn phong,
khai th¸c triÖt ®Ó lîi thÕ cña ®Êt níc. §ång thêi viÖc híng ra
thÞ trêng níc ngoµi, ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt khÈu trªn c¬
së khai th¸c lîi thÕ so s¸nh, võa xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ph¸t
triÓn néi t¹i cña níc ta, võa cã thÓ nhËn ®îc sù “hëng øng vµ
ñng hé” cña c¸c níc ph¸t triÓn trong khu«n khæ kh«ng ¶nh h-
ëng tíi sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh kinh tÕ ë c¸c níc nµy.
C¨n cø vµo tiÒm n¨ng vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, x· héi, d©n
sè, truyÒn thèng d©n téc ViÖt Nam, trong v¨n kiÖn ®¹i héi
VIII cña §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh híng chó träng ph¸t triÓn mét sè
ngµnh, trong ®ã cã c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng dÖt may. Víi
nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ-kü thuËt riªng cã cña ngµnh, c«ng
nghiÖp dÖt may ®îc ®¸nh gi¸ lµ ngµnh cã nhiÒu u ®iÓm ®Ó
s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu, rÊt phï hîp víi ®iÒu kiÖn s½n cã cña n-
íc ta hiÖn nay.
Tuy nhiªn, trong bèi c¶nh chung t×nh h×nh thÕ giíi hiÖn
nay, bªn c¹nh nh÷ng thuËn lîi nhÊt ®Þnh viÖc ®Èy m¹nh xuÊt
khÈu hµng may mÆc còng gÆp ph¶i nhiÒu khã kh¨n th¸ch
thøc c¶ ë trong vµ ngoµi níc. Ch¼ng h¹n nh tr×nh ®é s¶n
xuÊt thÊp kÐm nªn hµng ho¸ khã ®¸p øng ®îc yªu cÇu cña
thÞ trêng quèc tÕ, kh¶ n¨ng vµ tr×nh ®é tiÕp thÞ quèc tÕ
kÐm cái, thiÕu kü n¨ng vµ kinh nghiÖm trong thùc hiÖn ho¹t
®éng th¬ng m¹i quèc tÕ, sù c¹nh tranh gi÷a c¸c níc ®ang
ph¸t triÓn vÒ cïng mét mÆt hµng trªn cïng mét thÞ trêng...
Do ®ã, ®Ó cã thÓ ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng may mÆc ë
105
Tæng C«ng ty DÖt-May ViÖt Nam kh«ng chØ ®ßi hái sù nç lùc
cè g¾ng cña Tæng C«ng ty trong viÖc t×m híng ®i, biÖn
ph¸p phï hîp mµ cßn cÇn ph¶i cã sù t¸c ®éng tÝch cùc cña c¸c
c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc. Thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt khÈu
hµng may mÆc ngµy cµng ph¸t triÓn, t¨ng nhanh kim ng¹ch
vµ ngo¹i tÖ cho ®Êt níc, cñng cè uy tÝn vµ vÞ thÕ cña Tæng
C«ng ty kh«ng chØ ë thÞ trêng trong níc mµ trªn toµn thÕ giíi.
Víi tr×nh ®é vµ thêi gian nhÊt ®Þnh, bµi viÕt ch¾c ch¾n
kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt. T«i rÊt mong nhËn ®îc sù
®ãng gãp ý kiÕn ®Ó ®Ò tµi ®îc hoµn thiÖn h¬n n÷a./.
Hµ Néi,
30/5/1998.
106
tµi liÖu tham kh¶o
1. Gi¸o tr×nh Th¬ng m¹i quèc tÕ
(PGS. PTS NguyÔn Duy Bét)
2. Gi¸o tr×nh nghiÖp vô qu¶n trÞ kinh doanh th¬ng m¹i
quèc tÕ
(PGS. PTS TrÇn ChÝ Thµnh)
3. CÈm nang th¬ng m¹i dÞch vô
(PTS §Æng §×nh §µo - Hoµng Minh §-
êng)
4. Kinh tÕ ®èi ngo¹i ViÖt Nam-Néi dung-Gi¶i ph¸p-HiÖu
qu¶.
(NXB Thèng kª-1993 )
5. Mu lîc c¹nh tranh th¬ng m¹i
(NXB TP Hå ChÝ Minh)
6. Hái ®¸p vÒ kü thuËt thùc hµnh kinh doanh xuÊt nhËp
khÈu.
(PTS. Vâ Thanh Th - NXB TP Hå ChÝ
Minh)
7. T×m hiÓu nh÷ng quy ®Þnh vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp
khÈu
(NXB TP Hå ChÝ Minh)
8. Tù do hãa th¬ng m¹i, nh÷ng xu híng vµ chÝnh s¸ch
(NXB Thèng kª 1995)
9. Híng ph¸t triÓn thÞ trêng xuÊt nhËp khÈu 1996-2000
(NXB Thèng kª. 1995)
10. C¹nh tranh b»ng gi¶m phÝ tæn th¬ng m¹i
(NXB Thèng kª. 1995)
11.Basic Marketing - J. Mc Carthy
12. Th¬ng m¹i dÞch vô trong s nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸,
107
hiÖn ®¹i ho¸
(NXB Thèng kª. 1997)
13. HiÖu qu¶ kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
(NXB Thèng kª. 1995)
14. Niªn gi¸m thèng kª 1995,1997
15. Mét sè t¹p chÝ th¬ng m¹i; Thêi b¸o kinh tÕ; T¹p chÝ DÖt
may ViÖt Nam
108
Top Related