COHERENO renovatie van een rijwoning tot
feitelijk nulenergie
6de Energiecongres, 27 03 2014
Wouter Hilderson, Irati Artola, Passiefhuis-
Platform vzw
de samenwerking tussen bedrijven versterken en hen ondersteunen in
het ontwikkelen van een integraal aanbod voor “bijna energieneutrale“
renovaties van eengezinswoningen
coördinator:
partners:
wat is COHERENO?
Ambitious NZEB level (E≤30)
Ecobouwers renovation projects
E ≤ 40 Passive House certified (space heating demand ≤ 15 kWh/m2.a)
5% best EP-certificate
1% best EP-certificate
een BEN-definitie voor renovatie?
• oproep via:
ecobouwers
voorbeeldgebouwen Brussel
website van VCB, PHP, VEA
• Resultaat:
27 projecten via Batex
52 projecten via ecobouwers
17 projecten via oproep
onderzoeken van de vraagzijde
• oproep via:
ecobouwers
voorbeeldgebouwen Brussel
website van VCB, PHP, VEA
• Resultaat:
27 projecten via Batex
52 projecten via ecobouwers
17 projecten via oproep
• Vragenlijst:
38 verstuurd
13 NL en 4 FR antwoorden
• 10 Interviews
onderzoeken van de vraagzijde
• 6 interviews
3 uitvoerders, 3 adviserende
actoren
• Workshop "Ben je mee?"
11 uitvoerders, 4 adviserende
actoren, 2 andere
• Aandachtspunten voor
energiezuinige renovatie:
gebrek aan onafhankelijk advies als
uitgangspunt van de renovatie
gebrek aan kennis van de actoren
gebrek aan coördinatie tussen
actoren
onderzoeken van de aanbodzijde
• opstellen van een lijst met
erkende actoren
de volgende stappen
• opstellen van een lijst met
erkende actoren
• Quality assurance (Vito)
de volgende stappen
• opstellen van een lijst met
erkende actoren
• Quality assurance (Vito)
• Business Collaboration Events
12 September 2014, Brussel
Januari 2015, Antwerpen
Doel: stimuleren van
samenwerking tussen actoren
de volgende stappen
• opstellen van een lijst met
erkende actoren
• Quality assurance (Vito)
• Business Collaboration Events
12 September 2014, Brussel
Januari 2015, Antwerpen
Doel: stimuleren van
samenwerking tussen actoren
• Ondersteunen van concrete
samenwerkingsvormen
de volgende stappen
een voorbeeld: VL3000-03, Leuven 1935:
gebouw
d
19
83
: huid
ige e
igenaar
2010:
sta
rt r
enovatie
20
12
: ein
de r
enovatie
Segment name Sample
share
Description Population characteristics
Indifferent 31 % uninterested in
environmental issues, but
do not necessarily have a
negative attitude towards
sustainability
mostly younger homeowners,
living in relatively affordable
housing (mostly flats), low
education, modal income
Positive 45 % take a position between the
“indifferent” and the “fans”
as for attitude towards
sustainability
mostly middle-aged, living in
a terraced house
Fans 24 % positive attitude towards
sustainability
on average somewhat older
homeowners, high
education, high income,
living in larger and more
expensive homes
Source: Veltman and van Welzen (2012).
klanten en klanten-segment
“We wouden het goed doen
voor de komende 50 jaar.”
• "ouderdomskwaaltjes"
• milieu- en klimaat
• meer licht in huis
• meegenomen: overal aangename
temperatuur en verse lucht
motivatie om te verbouwen
• plat dak (37,5m²):
12 cm Resol, R= 5,36 m²K/W
• zoldervloer (35m²)
21cm houtwol, R = 3,63 m²K/W
• muren (103 m²)
14 cm EPS, R = 4,37 m²K/W
• zijmuur (31m²)
15cm combi, R = 5,36 m²K/W
• vloer (90m²):
achterhuis: 15 cm Resol, R = 7 m²K/W
centraal (32m²): 15cm combi, R = 5 m²K/W
maar: deel ook niet (in de gang)
• ramen: 3-dubbel glas en isolerend
raamwerk: R > 1
eerste stap: goed isoleren
• ventilatiesysteem D met WTW in leefruimtes
• zomercomfort op passieve manier:
zonwering
zonnepanelen beschaduwen het dak
natuurlijke ventilatie
• hoofdzakelijk LED-verlichting
• zuinige toestellen (AAA++)
• kleine diepvries
• sluimerverbruik verminderen
verder beperken van de vraag
• COP : bij de betere van de markt
(introductie en installatie in 2011)
A2/W35 3,86
A7/W35 4,35
• SPF geschat op 3,3 à 3,8 -> rond de 3,5
• afgifte via lage temperatuur vloer- en
muurverwarming
warmtepomp lucht/water
• Op pannedak:
20,2 m², paneelrendement 18,6 %
ligging Oostwaarts (27° richting Zuid),
helling 38°
3.760 Wpiek, 3.300 kWh eerste jaar
(kWh/kWp=87 %)
• Op plat dak
14,6m², paneelrendement 20,1 %
ligging Zuid (27° richting West), helling
slechts 7°
2.943 Wpiek, 2.400 kWh per jaar
(kWh/kWp=81 %)
PV-panelen
toestellen verbruiken 2.200
kWh groene electriciteit per
jaar, geleverd door EcoPower
voor verwarming en sanitair warm
water verbruikten we 31.000 kWh gas
per jaar
voor renovatie
33200
12400
5100
-600
-5000
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
met matige isolatie na grondige isolatie na plaatsing warmtepomp na plaatsing zonnecellen
energieverbruik per jaar = energielevering door leveranciers (gas, electriciteit,
stookolie...)
kWh per jaar
Stap 1: verbruik veel minder
energie
Goed isoleren +
ventilatie met
warmterecuperati
e
door de renovatie
33200
12400
5100
-600
-5000
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
met matige isolatie na grondige isolatie na plaatsing warmtepomp na plaatsing zonnecellen
energieverbruik per jaar = energielevering door leveranciers (gas, electriciteit,
stookolie...)
kWh per jaar
Stap 2: verlaag je
energieverbruik nog eens en
schakel alles over op
hernieuwbare energie (bv.
groene stroom)
Plaats warmtepomp en vloer- en muurverwarming
door de renovatie
33200
12400
5100
-600
-5000
0
5000
10000
15000
20000
25000
30000
35000
met matige isolatie na grondige isolatie na plaatsing warmtepomp na plaatsing zonnecellen
energieverbruik per jaar = energielevering door leveranciers (gas, electriciteit,
stookolie...)
kWh per jaar
Stap 3: produceer minstens
evenveel hernieuwbare
energie (bv. groene stroom)
als je zelf verbruikt
Plaats zonnepanelen
door de renovatie
zonnepanelen leveren 5.700
kWh electriciteit per jaar
toestellen verbruiken
2.200 kWh electriciteit per
jaar
warmtepomp verbruikt 2.900 kWh electriciteit per
jaar
door warmtepomp
3,5 x meer warmte dan
verbruikte electriciteit
warmtepomp levert 10.200 kWh warmte
per jaar voor verwarming en sanitair water
warmtepomp haalt 7.300 kWh warmte per
jaar voor verwarming en warm water uit de
lucht
Ecopower ontvangt netto 600 kWh groene electriciteit per
jaar
= overschot zonnepanelen gratis aan het net geleverd
--> dit overschot zal na 10 à 20 jaar verdwijnen
na renovatie
relatieve impact op 33.200 kWh
energiebesparing door bijkomende isolatie
dak; 8300; 25%
energiebesparing door isolatie muren; 5000;
15%
energiebesparing door isolatie vloer; 2300;
7%
energiebesparing door isolatie ramen; 2200;
7%
energiebesparing door warmterecuperatie van ventilatie; 3000;
9%
energiebesparing door gebruik warmtepomp
voor warm water; 200; 0%
energiebesparing door gebruik warmtepomp voor verwarming huis;
5100; 15%
energiebesparing door lage
temperatuurverwarming (vloer/muur); 2000;
6%
resterende electriciteit nodig voor
huishoudtoestellen; 2200; 7%
resterende electriciteit nodig voor
warmtepomp; 2900; 9%
Energieverbruik : evolutie
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
1
9
8
7
1
9
8
8
1
9
8
9
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
Electriciteitsverbruik (netto) per jaar
kWh
per jaar
0
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
30.000
35.000
40.000
1
9
8
7
1
9
8
8
1
9
8
9
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
Gasverbruik per jaar
kWh
per jaar
nul-energiewoning
2 ouders
2 ouders + 2 kinderen 2 ouders + 4 kinderen
2 ouders + 4 kinderen
2 ouders + 2 kinderen
2 ouders
nul-energiewoning
• 6000 liter
• afzonderlijke leidingen
• WC-spoeling, buitenkraan
regenwater recuperatie
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
1
9
8
8
1
9
8
9
1
9
9
0
1
9
9
1
1
9
9
2
1
9
9
3
1
9
9
4
1
9
9
5
1
9
9
6
1
9
9
7
1
9
9
8
1
9
9
9
2
0
0
0
2
0
0
1
2
0
0
2
2
0
0
3
2
0
0
4
2
0
0
5
2
0
0
6
2
0
0
7
2
0
0
8
2
0
0
9
2
0
1
0
2
0
1
1
2
0
1
2
Waterverbruik per jaar
kubieke
meter
per jaar
6 personen
2 personen
• Het verminderen van de energievraag is de eerste stap (van
33.200kWh naar 12.400kWh)
• Hernieuwbare energie toevoegen is de tweede stap (7.300kWh voor
de WP en 5.700kWh voor de PV)
• renovatie naar nul-energie kan
• dit is een inspirerend voorbeeld om te streven naar BEN in renovatie
• hou allemaal www.cohereno.eu in het oog
• 12 september is het eerste Business Collaboration Event te Brussel
(Tour&Taxis)
besluit
Dank voor uw aandacht.
www.cohereno.eu
www.passiefhuisplatform.be/onderzoek/cohereno
Contact: Wouter Hilderson
03 235 02 81
Disclaimer: “The sole responsibility for the content of this [webpage, publication etc.] lies with the authors. It does not necessarily reflect the opinion of the European Union. Neither the EACI nor the European Commission are responsible for any use that may be made of the information contained therein.”
Top Related