Wybrane choroby zawodowe w różnych
gałęziach przemysłu w ostatnich latach w Polsce
Agata ZabraniakNatalia GołębiewskaJulia Skuza
Definicja choroby zawodowej
• Za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących w środowisku pracy lub w związku ze sposobem wykonywania pracy
Podstawy prawne
• Rozporządzenie Rady Ministrów z 25 listopada 2013 r w sprawie wykazu chorób zawodowych, szczegółowych zasad postępowania w sprawach zgłaszania podejrzenia, rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych oraz podmiotów właściwych w tych sprawach.
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 29 lipca 2013 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób.
Wykaz chorób zawodowychChoroby zawodowe
Okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych
upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego
zakończenia pracy w narażeniu zawodowym
1. Zatrucia ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne
w przypadku zatruć ostrych - 3 dni,w przypadku zatruć przewlekłych
- w zależności od rodzaju substancji
2. Gorączka metaliczna 3 dni
3. Pylice płuc: W zależności od rodzaju
4.Choroby opłucnej lub osierdzia wywołane
pyłem azbestu:W zależności od rodzaju
5.Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli, które spowodowało trwałe upośledzenie sprawności
wentylacyjnej płuc z obniżeniem natężonej objętości wydechowej pierwszosekundowej (FEV1) poniżej 60 % wartości należnej, wywołane narażeniem na pyły lub
gazy drażniące, jeżeli w ostatnich 10 latach pracy zawodowej co najmniej w 30 % przypadków
stwierdzono na stanowisku pracy przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń
1 rok
Wykaz chorób zawodowych6. Astma oskrzelowa 1 rok
7.Zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie
pęcherzyków płucnych:8. Ostre uogólnione reakcje alergiczne 1 dzień
9. Byssinoza 7 dni
10. Beryloza nie można określić
11.Choroby płuc wywołane pyłem metali twardych
nie można określić12. Alergiczny nieżyt nosa 1 rok
13.Zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym
1 rok
14. Przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu żrącym lub drażniącym
2 lata
15.Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co
najmniej 15 lat:
W zależności od rodzaju
16.Choroby wywołane działaniem promieniowania jonizującego:
W zależności od rodzaju
17.Nowotwory złośliwe powstałe w następstwie
działania czynników występujących w środowisku pracy, uznanych za rakotwórcze u
ludzi:
W zależności od rodzaju
Dominujące choroby zawodowe w Polsce w 2013 r
Co grozi pracownikom biurowym?
• Według danych Centralnego Instytutu Ochrony Pracy, na bóle w obrębie rąk, ramion, barków i szyi skarży się nawet 44% pracowników biurowych. Obok dolegliwości związanych z obciążeniem układu mięśniowo-szkieletowego, problemem są zaburzenia funkcjonowania narządu wzroku. Częstotliwość i stopień ich dokuczliwości zależy od ilości czasu spędzanego dziennie przed komputerem.
Co grozi pracownikom biurowym?
• Zgodnie z prawem, każdy pracownik, którego obowiązki wiążą się z obsługą komputera, powinien co godzinę skorzystać z trwającej co najmniej 5 minut przerwy od patrzenia w ekran. Według danych zaprezentowanych w raporcie Ergotest 2009, regularnie robi to 60% respondentów. 33% pozwala odpocząć oczom, jeśli dysponują chwilą wolnego czasu. 7% badanych nie robi tego nigdy. Prócz długotrwałego skupiania wzroku na nieoddalonych obiektach, komfort pracy obniża również szereg czynników związanych z nieodpowiednim oświetleniem. – Na stan oczu pracowników biurowych negatywnie wpływają takie zjawiska, jak: przykry efekt olśnienia spowodowany zastosowaniem opraw oświetleniowych nieprzystosowanych do pomieszczeń z ekranami monitorów oraz zbyt niskie natężenie światła na stanowisku pracy.
Profilaktyka problemów stanu zdrowia pracowników biurowych
• Pracodawcy mogą przeciwdziałać tego typu problemom (i wynikającym z nich dodatkowym kosztom związanym z pogorszeniem stanu zdrowia i absencją pracowników), zapewniając odpowiednie wyposażenia stanowiska pracy. Według Rozporządzenia Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, zalecane są takie sprzęty, jak: monitor regulowany w dwóch płaszczyznach (5° do przodu, 20° do tyłu i po 60° na boki wokół własnej osi), stół pozwalający na swobodne umieszczenie klawiatury 100 mm od jego przedniej krawędzi oraz krzesło, dzięki któremu zachowany będzie kąt minimum 90° między ramieniem a przedramieniem. Dodatkowo, wysokość siedziska powinna umożliwić obserwację monitora w zakresie 20°-50° poniżej linii oczu pracownika.
Ustawienie komputera w biurze
Choroby zawodowe nauczycieli – problem społeczny
• Według danych Instytutu Medycyny Pracy, przewlekłe choroby narządu głosu od lat są najczęściej rozpoznawaną chorobą zawodową i stanowią ponad 20% wszystkich chorób zawodowych stwierdzanych każdego roku w Polsce, np. w 2006 r. – 24,4%. Zdaniem Centralnego Instytutu Ochrony Pracy „obserwuje się brak równowagi pomiędzy skutkami społecznymi związanymi z chorobami narządu głosu wśród nauczycieli, a działaniami podejmowanymi w celu przeciwdziałania tym skutkom”.
Choroby zawodowe nauczycieli
• Przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat:
• 1/ guzki głosowe twarde• 2/ wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych• 3/ niedowład mięśni przywodzących i
napinających fałdy głosowe z niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią
Przyczyny chorób narządu głosu
• nieprawidłowa emisja głosu
• brak „higieny głosowej”• napięcie, głównie mięśni
szyi i krtani towarzyszące fonacji
• stany chorobowe krtani• hipotonia mięśniowa i
niewydolność narządu głosowego
• złe warunki akustyczne sal wykładowych
• brak wyposażenia sal w aparaturę nagłaśniającą
• nieprawidłowy mikroklimat sal (niska wilgotność, podwyższona temperatura, zapylenie)
• duże szkoły, liczne klasy• brak konsultacji
foniatrycznych• brak zajęć z emisji głosu
Profilaktyka chorób zawodowych nauczycieli
- zapewnienie obowiązkowego kształcenia w zakresie emisji głosu (na studiach i cyklicznie w trakcie kariery zawodowej)
- zapewnienie regularnych konsultacji foniatrycznych
- ograniczenie liczebności klas- zapewnienie prawidłowej organizacji
pracy, uwzględniającej przerwy w wysiłku głosowym
Profilaktyka chorób c.d.
- wyposażenie klas w mikrofony i sprzęt nagłaśniający
- zapewnienie komfortu pracy głosem (prawidłowy mikroklimat i jakość powietrza)
- wczesna identyfikacja wśród kandydatów na studentów wydziałów pedagogicznych osób z predyspozycjami do chorób narządu głosu
- zwiększenie świadomości wśród nauczycieli o innych zachowaniach prozdrowotnych (np. niepalenie papierosów)
Okres upoważniający do rozpoznania choroby zawodowej
• Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej oraz jej rozpoznanie może nastąpić u pracownika lub byłego pracownika w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym lub po zakończeniu pracy w takim narażeniu, nie później jednak niż w okresie określonym w wykazie chorób zawodowych.
Upoważnieni do przeprowadzenia oceny narażenia zawodowego
• lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikiem
• lekarz zatrudniony w jednostce orzeczniczej I lub II stopnia w toku ustalania rozpoznania choroby zawodowej
• państwowy powiatowy inspektor sanitarny (właściwy terytorialnie) w toku podejmowania decyzji o stwierdzeniu bądź braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej
Obowiązki pracodawcy w zakresie profilaktyki chorób zawodowych
• ocenianie i dokumentowanie ryzyka zawodowego
• informowanie pracowników o ryzyku zawodowym
• stosowanie środków zapobiegających chorobom zawodowym
• zgłaszanie PIS i inspektorowi pracy podejrzenia lub wystąpienia choroby zawodowej
• analizowanie przyczyn choroby zawodowej
Obowiązki pracodawcy w razie podejrzenia o wystąpieniu choroby zawodowej
• ustalić przyczyny powstania choroby zawodowej, rozmiar i charakter zagrożenia
• przystąpić do usuwania czynników powodujących powstanie choroby zawodowej
• zapewnić realizację zaleceń lekarskich
• przenieść pracownika do innej pracy
Zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej dokonuje:
• pracodawca zatrudniający pracownika
• lekarz, który podejrzewa chorobę zawodową
• sam pracownik za pośrednictwem lekarza sprawującego nad nim profilaktyczną opiekę zdrowotną
• lekarz stomatolog
Podejrzenie choroby zawodowej zgłaszamy:
• właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu
• właściwemu inspektorowi pracy
Zgłoszenia dokonuje się na formularzu określonym w rozporządzeniu Ministerstwa Zdrowia z 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób
Postępowanie w sprawie podejrzenia choroby zawodowej
• Państwowy inspektor sanitarny
- kieruje pracownika na badanie do jednostki orzeczniczej I stopnia
- powiadamia pracodawcę
- powiadamia jednostkę podstawową służby medycyny pracy
Orzekanie o rozpoznaniu choroby zawodowej
• O rozpoznaniu lub braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej może orzekać lekarz spełniający określone wymagania kwalifikacyjne, zatrudniony w jednostce orzeczniczej I lub II stopnia
Jednostki orzecznicze I stopnia
1/Poradnie i oddziały chorób zawodowych wojewódzkich ośrodków medycyny pracy
2/Katedry, poradnie i kliniki chorób zawodowych akademii medycznych
3/Przychodnie i oddziały chorób zakaźnych poziomu wojewódzkiego
4/Jednostki organizacyjne zakładów opieki zdrowotnej, w których nastąpiła hospitalizacja
Jednostki orzecznicze II stopnia
• Są to jednostki odwoławcze od orzeczeń wydanych przez lekarzy zatrudnionych w jednostkach orzeczniczych I stopnia
- dla wymienionych w punktach 1,2,4 – przychodnie, oddziały i kliniki chorób zawodowych jednostek badawczo-rozwojowych w dziedzinie medycyny pracy
- dla wymienionych w punkcie 3 – katedry, poradnie i kliniki chorób zakaźnych i inwazyjnych akademii medycznych
Orzeczenie lekarskie przesyłane jest:
• właściwemu państwowemu inspektorowi sanitarnemu
• zainteresowanemu pracownikowi
• osobie zgłaszającej podejrzenie choroby zawodowej
• jednostce orzeczniczej I stopnia, jeżeli orzeczenie wydał lekarz zatrudniony w jednostce orzeczniczej I stopnia
Odwołanie od orzeczenia
• Pracownik, który nie zgadza się z treścią orzeczenia, może wystąpić z wnioskiem o ponowne badanie przez jednostkę orzeczniczą II stopnia w ciągu 14 dni od dnia otrzymania orzeczenia za pośrednictwem jednostki, zatrudniającej lekarza, który wydał to orzeczenie.
• Orzeczenie wydane w wyniku ponownego badania jest ostateczne.
Decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej
• Decyzję o stwierdzeniu bądź braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej wydaje państwowy inspektor sanitarny.
• Od decyzji tej przysługuje odwołanie do państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego. Kolejnym organem odwoławczym jest Naczelny Sąd Administracyjny.
Roszczenia z tytułu choroby zawodowej
• Decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej jest dla pracownika podstawą do zgłoszenia roszczenia o świadczenia z tytułu chorób zawodowych.
• Roszczenia określa ustawa o ubezpieczeniu społecznym w z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Świadczenia z tytułu choroby zawodowej
• zasiłek chorobowy• świadczenie rehabilitacyjne• zasiłek wyrównawczy• jednorazowe odszkodowanie• jednorazowe odszkodowanie dla członków rodziny
zmarłego ubezpieczonego• renta z tytułu niezdolności do pracy• renta szkoleniowa• renta rodzinna• dodatek pielęgnacyjny• pokrycie kosztów leczenia (stomatologia, szczepienia
ochronne, zaopatrzenie w przedmioty ortopedyczne)
Jednorazowe odszkodowanie
• Wniosek o jednorazowe odszkodowanie ubezpieczony składa do płatnika, a płatnik po skompletowaniu dokumentacji – do ZUS.
• ZUS w ciągu 7 dni wyznacza termin badania przez lekarza orzecznika. Decyzja o stwierdzeniu choroby zawodowej jest wiążąca dla orzecznika.
Wysokość odszkodowania
• Kwota jednorazowego odszkodowania zależy od ustalonego przez orzecznika procentu uszczerbku na zdrowiu.
• Wysokość odszkodowania za jeden procent uszczerbku na zdrowiu wynosi 20% przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim roku.
Renta z tytułu niezdolności do pracy
• Prawo do renty reguluje art. 17ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
• Przy zbiegu prawa do renty z prawem do emerytury – uprawnionemu przysługuje renta powiększona o połowę emerytury albo emerytura powiększona o połowę renty. W przypadku osiągania jakichkolwiek przychodów, prawo do jednego świadczenia ulega zawieszeniu.
Dziękujemyza uwagę
Top Related