De burgemeester als hoeder van de democratieActuele tafel herfst 2010
Hein Albeda
Burgemeester als hoeder van de lokale democratie
•De noodzaak om democratie te vernieuwen•Terug naar burgerschap
•Rol van de burgemeester
•Kansen in college, apparaat en samenleving
Frustraties van burgers over beleidsparticipatie
• De politiek heeft al besloten;• Burgers worden te laat betrokken; • Inbreng wordt genegeerd; • Gemeente verstrekt geen, onjuiste of
onvolledige informatie; • Verwachtingen van burgers stroken niet met
de realiteit; • Gemeente handelt niet zorgvuldig; • Gemeente wil geen gesprek met haar burgers
Beleidsparticipatie en burgerinitiatieven
Ophalen kennisBeter aansluiten op
wensenBetere en belangen-
overstijgende oplossingen
Zorgvuldige uitvoering
• Wij als burgers gaan over de invulling van onze buurt
• Wij ouders nemen initiatieven rond onze school
• Wij als gemeenschap nemen initiatieven rond armoede binnen onze gemeenschap
Vertrouwen in democratie
Gebrek aan kennis en ervaring democratie maakt het systeem kwetsbaar
Mensen worden klant van de politiek in plaats van citoyen
‘Prima als er beslissingen worden genomen op basis van een debat, als die maar niet strijdig zijn met mijn belangen’
Naar eigen zeggen democratie
Vormen van democratie:
1.Onafhankelijke sterke instituties2.Democratische basis-pincipes3.Democratische ‘gezindheid’ burgers
Burgemeester als hoeder van de lokale democratie
•De noodzaak om democratie te vernieuwen
•Terug naar burgerschap•Rol van de burgemeester
•Kansen in college, apparaat en samenleving
Burgerschap tot in de 17e eeuw
Politieke ambt niet weggelegd voor gewone burgers, maar voor “gequalificeerden”
Van burgers werd goed gedrag verwacht. Voldeed een groep niet, dan werd de overheid gevraagd in te grijpen
Burger in Arnhem maar niet in ZutphenGoede burgerzeden werden bevorderd in het
familie- en buurtleven, op de lagere school, in de ambachtsgilden, tijdens de dienst in de schuttersgilden en in de kerken.
19e eeuw: bevorderen burgerzin
Burgerschap wordt verworven met de arbeid en bijdrage aan de gemeenschap
Thorbecke: bij Grondwet 1848 positie burger tegenover de staat versterken, algemeen kiesrecht kan pas wettelijk worden vastgelegd wanneer de bevolking daartoe is opgevoed
Staatsburgerschap belangrijker dan lokale verankering
Burgemeester lokale notabele, vaak de eerste notabele, ervaring als wethouder en raadslid
20e eeuw opkomst (en ondergang) politieke partijen
Algemeen kiesrechtPolitieke partijen een
brug tussen burgers en openbaar bestuur
Organisatiegraad daalt gestaag
Recrutering bestuurders wordt probleem 1948
19521956
19591963
19671971
19721977
19811982
19861989
19941998
20022003
2006
0
0.02
0.04
0.06
0.08
0.1
0.12
0.14
0.16
Kolom 1
Burgemeester als hoeder van de lokale democratie
•De noodzaak om democratie te vernieuwen
•Terug naar burgerschap
•Rol van de burgemeester•Kansen in college, apparaat en samenleving
Staatscommissie voor dualisme en lokale democratie
Partijpolitiek geen gelijke tred met algemene ontwikkelingen lokale democratie.
Opkomsten bij verkiezingen en animo in partijpolitiek verband actief te zijn, dalen. Belangstelling van burgers om invloed uit te oefenen op de gemeentelijke besluitvorming stijgt
Rol Burgemeester
Handhaven eigenstandige rol: “de goede behartiging van de zaken van de gemeente”
Versterking rol als verbinder tussen burger en bestuur: “dient de burgemeester (…) de kwaliteit te bevorderen van de procedures inzake burgerparticipatie en behandeling van klachten en bezwaarschriften”
Rollen burgemeester
In het college: procesbewakerIn de raad: proces volgen (+ educatie
bevorderen)In het apparaat: integraal werken, procesgerichtIn de samenleving: verantwoordelijk
burgerschap en kijken naar unieke kwaliteiten
Schering en inslag
Inhoud (politiek, keuzen, belangen-tegenstellingen) vormt de schering, (wethouders)
Proces (participatie, transparantie, voorspelbaarheid) vormt de inslag, (burgemeester)
Samen weven ze het kleed
Bij goed participatieproces
1.Duidelijkheid wat de politiek al heeft besloten2.Welke verwachtingen mogen burgers hebben3.Burgers in een vroeg stadium betrekken4.Daadwerkelijke interesse ipv draagvlak
winnen5.Goede informatie tijdens het proces
College
Aandacht voor het bestuurlijk proces en de zorgvuldige processen voor participatie
Verbinden college en raad
Afstand tot de inhoud, betrokkenheid bij het proces
Raad
Terughoudend, bestuurlijke ervaring en afstand
Gezag door bestuurlijke ervaring en verbinding
Apparaat
3 generaties participatie: Inspraak, Samen met burgers, Initiatieven van burgers
Integraal werken en kijken naar wat burgers zelf kunnen
Doelen centraal, voorkomen dat regels centraal staan, loopgraven voorkomen, verschillende situaties verschillend behandelen
Burgemeester als hoeder van de lokale democratie
•De noodzaak om democratie te vernieuwen
•Terug naar burgerschap
•Rol van de burgemeester
•Kansen in college, apparaat en samenleving
•Bevorderen van de democratie
In de samenleving
Regie nemen voor verantwoordelijk burgerschap (indien nodig)
Tips:1. breng verantwoordelijken bij elkaar en spreek
af wie wat doet (“eigen kracht” centrales)2. ken de krachten en vergeet niet goed
burgerschap te belonen3. wijkbudgetten, ondernemersbudgetten,
wijkcontracten
Terug naar De Tocqueville
Boven de mens strekt zich een soort immense, betuttelende macht uit … Ze zou op paternalisme lijken, als zij de bedoeling had om de mens op de volwassenheid voor te bereiden, maar ze wil integendeel de mens onherroepelijk in de kindsheid vasthouden.
Eigen verantwoordelijkheid nemen is moeilijk: De Kersentuin
Collectief opdrachtgeverschapMinder ruimte voor auto's bovengronds → meer
ruimte voor groenHeuvels, bankjes, vuurplaatsje, sociale
duurzaamheid Burgers willen eigen verantwoordelijkheid
nemen
In de samenleving: alledaagse democratie
Wij kunnen en doen veel zelf: – eigen beheer openbaar groen– eigen verzekeringsmaatschappij– voedselbank Leidsche Rijn– eigen glasvezelnet– inkoopcooperaties– .... good citizensMaar verantwoordelijkheid wordt ons
afgenomen
2010: Gun ons onze schommel
Teamleider speeltoestellen in de gemeente Utrecht: Per schommel is 175 cm nodig, de beschikbare ruimte is 3,33 m. 17 cm te weinig.
Verende ondergrond is rond, dat maakt het maaien duurder
Alledaagse democratie is een moeilijke opdracht aan teamleider speeltoestellenen andere ambtenaren: hoe kunnen ze verschil maken?
Verschillende buurten verschillend behandelen
Zwakke structuur gemiddeld sterke structuur
Initiërende en adaptieveoverheid
Faciliterende overheid
Regisserend of adaptief
Inhoud procesRegels en wetten samenlevingVraaggericht vraaggestuurdVerticaal horizontaalZonder aanzien uitgaand van
des persoons de persoonBeoordelingsgesprek visitatie, buurtgesprekKlant / adviseur citoyen
Goede rolverdeling
Raad
•Kaders voor instrumentarium en doelen participatie
•Op goede momenten sturing geven
•Afweging doelen en middelen
College
•Inzicht in kwaliteit (BM)
•Participatie op te nemen in P&C (bevordert door BM)
Organisatie• Uitvoerder is
verantwoordelijk• Kwaliteit participatie in
functioneringsgesprekken• Aansluiten bij wat kan
Burgers• Democratische gezindheid• Eigenaar van buurt en wijk• Eigen Kracht-centrales• Burgers beoordelen
Tien Tips
1)Vertrouw op de kracht van burgers
2)Geef complimenten3)Ken de kwaliteiten en
maak ruimte voor verschil
4)Werk integraalKies nieuwe
instrumenten:
1)Burgerjuries2)Burgervisitaties3)Wijkbudgetten4)Buurtbeheercontracten5)Regiebijeenkomsten
eigen kracht6)Maak gebruik van de
kennis van burgers van hun buurten (en laat wat terughoren)
Bedankt!
Hein Albeda www.heinalbeda.nl
U vindt meer informatie op:
www.publiek-politiek.nl
www.vng.nl/burgerparticipatie
www.verantwoording.nl
Lees: de burgemeester als hoeder van de democratie hier
Top Related