-1_
g]kfn ljB"t k|flws/)f
sd{rf/L ;]jf ljlgodfjnL, 2062
g]kfn ljB"t k|flws/)f P]g, 2041 sf] bkmf 35 n] lbPsf] clwsf/ k|of]u u/L k|flws/)fn] b]xfosf
ljlgodx? jgfPsf] % .
kl/R%]b−1
k|f/lDes
1= ;+lIfKt gfd / k|f/DeM -1_ oL ljlgodx?sf] gfd æg]kfn ljB"t k|flws/)f, sd{rf/L ;]jf
ljlgodfjnL, 2062Æ /x]sf] % .
-2_ of] ljlgodfjnL 2062 ;fn kmfNu")f 21 ut] b]lv k|f/De x"g]% .
2= kl/efiffM ljifo jf k|;+un] csf]{ cy{ gnfu]df o; ljlgodfjnLdf,
-s_ æP]gÆ eGgfn] g]kfn ljB"t k|flws/)f P]g, 2041 ;Demg" k%{ .
♣-v_ ædGqfnoÆ eGgfn] phf{ dGqfno ;Demg" k%{ .
-u_ æk|flws/)fÆ eGgfn] P]gsf] bkmf 3 cGtu{t :yfkgf ePsf] g]kfn ljB"t k|flws/)f ;Demg"
k%{ .
-#_ æ;ldltÆ eGgfn] P]gsf] bkmf 8 adf]lhd ul&t k|flws/)fsf] ;+rfns ;ldlt ;Demg"
k%{ .
-ª_ æd"Vo k|zf;sLo clws[tÆ eGgfn] P]gsf] bkmf 17 adf]lhd lgo"tm dxfk|aGws jf
;fwf/)f;ef geP;Ddsf nflu g]kfn ;/sf/af^ lgo"tm sfo{sf/L lgb]{zs ;Demg" k%{ .
-r_ æsd{rf/LÆ eGgfn] k|flws/)fsf] s"g} kbdf :yfoL ?kn] lgo"ltm ePsf] Joltm ;Demg" k%{ .
-%_ ækl/jf/Æ eGgfn] sd{rf/Lsf] cfkm";+u a:g] tyf lgh cfkm}n] kfng kf]if)f ug"{ kg]{ klt
jf kTgL, %f]/f, cljjflxtf %f]/L, wd{k"q jf cljjflxtf wd{k"qL, cfdf, afa" / ;f}t]gL
cfdfnfO{ ;Demg" k%{ / ;f] zAbn] k"?if tyf cljjflxt dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf
lghsf] afh], aHo} tyf ljjflxt dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf lghsf] ;f;", ;;"/f ;d]tnfO{
hgfp+% .
-h_ æxsjfnfÆ eGgfn] k|rlnt sfg'g adf]lhd ;j} eGbf glhssf] c+lzof/ ;Demg" k%{ .
-em_ ætnaÆ eGgfn] sd{rf/Ln] cfkm" lgo"tm ePsf] kb / tx cg";f/ kfpg] dfl;s kfl/>lds
;Demg" k%{ / ;f] zJbn] tna j[l$ ;d]tnfO{ hgfp+% .
-`_ æljefuLo k|d"vÆ eGgfn] cg";'rL-1 df tf]lsPsf] kbflwsf/L ;Demg" k%{ .
-^_ æsfof{no k|d"vÆ eGgfn] cg";'rL - 2 df pNn]lvt sfof{nosf] k|d"vnfO{ ;Demg" k%{ .
♣;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^^.%.! sf] %@# cf}+ a}7saf6 cf7f}+ ;+zf]wg .
-2_
-&_ æJoj;foÆ eGgfn] b]xfosf] Joj;fo ;Demg" k%{M
1_ pTkfbg Joj;fo -dxfk|jGws / dftxtsf ;Dk')f{ sfof{nox?_,
-2_ k|;f/)f tyf k|)ffnL ;+rfng Joj;fo -dxfk|jGws / dftxtsf ;Dk')f{ sfof{nox?_,
-3_ ljt/)f tyf u|fxs ;]jf Joj;fo -dxfk|jGws / dftxtsf ;Dk')f{ sfof{nox?_,
-4_ O{lGhgLol/é ;]jf Joj;fo -dxfk|jGws / dftxtsf ;Dk')f{ sfof{nox?_,
-5_ ;ldltn] ;do ;dodf tf]s]sf cGo Joj;fo .
-*_ ætf]lsPsf]æ jf ætf]lsP adf]lhdÆ eGgfn] ;ldltåf/f ;do ;dodf tf]lsPsf] jf tf]lsP
adf]lhd ;Demg" k%{ .
3= ljlgodfjnLdf ;+zf]wgM -1_ ljlgodfjnL Pj+ cg";'rLdf /x]sf] s"g} Joj:yfnfO{ ;+zf]wg ug{
cfjZos b]lvPdf d"Vo k|zf;sLo clws[tn] lgDgfg";f/sf] ljlgodfjnL ;+zf]wg ;ldlt u&g ug"{
kg]{% M
-s_ pksfo{sf/L lgb]{zs, k|zf;g - ;+of]hs
-v_ lgb]{zs, hg;fwg ljefu - ;b:o
#-u_ d'Vo k|zf;sLo clws[tn] tf]s]sf] k|fljlws ;]jf tkm{sf]
tx 11 sf] lgb]{zs - ;b:o
♣-#_ lgb]{zs, sfg"g tyf u"gf;f] Joj:yfkg ljefu - ;b:o
-2_ pkljlgod -1_ adf]lhdsf ljlgodfjnL ;+zf]wg ;ldltdf sd{rf/L k|zf;g dxfzfvf
k|d"vn] ;lrj eO{ sfo{ ug]{% .
-3_ pkljlgod -1_ adf]lhdsf] ljlgodfjnL ;+zf]wg ;ldltsf] j}&sdf ;+of]hsn]
cfjZostfg";f/ ljz]if!nfO{ cfdGq)f ug{ ;Sg]% .
-4_ pkljlgod -1_ adf]lhdsf] ljlgodfjnL ;+zf]wg ;ldltn] ;+zf]wgsf] d:of}bf d"Vo
k|zf;sLo clws[t dfkm{t ;ldltdf k]z ug"{ kg]{% .
4= clwsf/ k|Tofof]hgM -1_ o; ljlgodfjnL adf]lhd cfkm"nfO{ k|fKt ePsf] clwsf/ ;ldltn] cGo
s"g} ;ldlt jf pk;ldlt jf d"Vo k|zf;sLo clws[tnfO{ / d"Vo k|zf;sLo clws[tn] ljefuLo
k|d"v, sfof{no k|d"v tyf cGo clws[t sd{rf/LnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]% .
t/, ljefuLo sf/jfxL ug]{ / ph"/L ;"Gg] clwsf/ k|Tofof]hg ug{ kfOg] %}g .
-2_ of] ljlgodfjnLdf ePsf k|fjwfg sfof{Gjog ug]{ clwsf/L pNn]v ePsf]df ;f]xL cg";f/ /
pNn]v gePsf]df d"Vo k|zf;sLo clws[tn] sfof{Gjog ug]{% .
#;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg . ♣;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^^.%.! sf] %@# cf}+ a}7saf6 cf7f}+ ;+zf]wg .
-3_
5= k|zf;sLo cfb]z lbg] / afwf c*\rg k"msfpg]M -1_ k|flws/)fsf b}lgs Joj:yfkgsf sfo{nfO{
k|efjsf/L / ultzLn t"Nofpg, ;ldltsf] lgb]{zg Pa+ k|Tofof]lht clwsf/ leq /xL plrt
b]lvPsf cfb]z, lgb]{zg d"Vo k|zf;sLo clws[tn] ;do ;dodf hf/L ug{ ;Sg]% . o:tf cfb]z,
lgb]{zgsf] kfngf ug"{ sd{rf/Lsf] st{Jo x"g]% .
-2_ of] ljlgodfjnLsf] k|fjwfgnfO{ sfof{Gjog ubf{ afwf c*\rg cfPdf ljlgodfjnLsf] dd{sf]
ljkl/t gx"g] u/L d"Vo k|zf;sLo clws[tn] To:tf] afwf c*\rg k"msfpg ;Sg]% .
-3_ of] ljlgodfjnL k|of]u ubf{ sd{rf/LnfO{ dsf{ k/]df ;ldlt ;dIf ph"/L ug{ ;Sg]% .
6= ljlgodfjnLsf] JofVofM o; ljlgodfjnLsf] JofVof ug{] clwsf/ ;ldltnfO{ x"g]% . d"Vo
k|zf;sLo clws[tn] ljlgod 3 sf] pkljlgod -1_ adf]lhdsf] ljlgodfjnL ;+zf]wg ;ldltsf] /fo
;d]t lnO{ ;ldltdf JofVofsf] nflu k]z ug{ ;Sg]% .
-4_
kl/R%]b−2
;+u&g tyf kb ljj/)f
7= k|flws/)fsf] ;+u&g tflnsf tyf kb ljj/)fM -1_ k|flws/)fsf] ;+u&gfTds ;+/rgf tyf b/jGbL
;ldltn] :jLs[t u/] adf]lhd x"g]% .
-2_ k|flws/)fsf pksfo{sf/L lgb]{zs÷dxfk|jGwssf] sfof{non] cfkm\gf] jf cGtu{tsf] sfof{nosf]
nflu gof+ kb ;[hgf ug{ cfjZos b]v]df cg";'rL - 3 adf]lhdsf] (f+rfdf kb ;[hgf dfu
kmf/fd e/L hg;fwg ljefudf k&fpg" kg]{% .
-3_ pkljlgod -2_ adf]lhd k|fKt x"g cfPsf] kb ;[hgf dfu kmf/fd hg;fwg ljefun]]
;DjlGwt sfof{nosf] sfo{jf]em, kg{ cfpg] cfly{s bfloTj Pj+ cGo sd{rf/Laf^ ;f] sfd u/fpg
;Sg] jf g;Sg] cj:yf ;d]tnfO{ ljrf/ u/L kb ;[hgf ug"{ kg]{ nfu]df l;kmfl/; ;lxt d"Vo
k|zf;sLo clws[t dfkm{t ;ldltdf k]z ug"{ kg]{% .
8= kb btf{ / sfo{ ljj/)fM -1_ kb ;[hgf ug]{ lg)f{osf] hfgsf/L k|fKt eP kl% hg;fwg ljefun]
To:tf] kbsf] ;]jf, ;d'x,pk;d'x tyf tx ;d]t v"nfO{ b/jGbL lstfjdf kb btf{ u/fpg" kg]{% .
-2_ clws[t :t/sf kbsf] sfo{ ljj/)f ;ldltn] / ;xfos :t/sf kbsf] sfo{ ljj/)f d"Vo
k|zf;sLo clws[tn] :jLs[t ug]{% .
9= kb pkof]u tyf vf/]hLM -1_ Ps sfof{nosf] nflu ;[hgf ePsf] kb csf]{ sfof{nosf] nflu
k|of]u ul/g] %}g .
-2_ gof+ ;[hgf ePsf] kb jf ;fljsdf eO/x]sf] kb j("jfsf] sfo{jfxL rn]sf] cj:yfdf jfx]s
b"O{ jif{ b]lv k'lt{ gePdf hg;fwg ljefun] To:tf] kbsf] cf}lrTo ;d]tnfO{ cWoog ubf{
cfjZostf gePsf] nfu]df kb vf/]hLsf] nflu d"Vo k|zf;sLo clws[t dfkm{t ;ldltdf k]z ug"{
kg]{% .
10= ;]jfsf] juL{s/)fM k|flws/)fdf cg";'rL - 4 adf]lhd ;]jf, ;d'x tyf pk;d'x /xg]]%g\ .
11= txsf] juL{s/)fM k|flws/)fdf tx 1 b]lv tx 5 ;Dd ;xfos:t/ / tx 6 b]lv tx 12 ;Dd
clws[t:t/ u/L hDdf 12 tx x"g]% .
12= kb / tx juL{s/)fM -1_ kbsf] juL{s/)f, sfd, st{Jo / pQ/bfloTj clws[t :t/sf] nflu
;ldltn] / ;xfos :t/sf] nflu d"Vo k|zf;sLo clws[tn] lgwf{/)f u/L lbP jdf]lhd x"g]% .
-2_ k|flws/)fdf /xg] ljleGg k|sf/sf kbsf] kb gfd cg";'rL - 5 df pNn]v eP adf]lhd
x"g]% .
-5_
13= ;]jf, ;d'x, pk;d'x kl/jt{gM s"g} klg sd{rf/Lsf] ;]jf, ;d'x, pk;d'x kl/jt{g ul/g] %}g .
t/ ljlgod 44 sf] pkljlgod -4_ adf]lhd cfGtl/s k|ltof]lutfjf^ ;d'x pk;d'x kl/jt{g
x"gdf afwf k"u]sf] dflgg] %}g .
-6_
kl/R%]b−3
kbk'lt{
14= kbk'lt{M -1_ k|flws/)fsf] l/Qm kbsf] k'lt{ o; ljlgodfjnLdf tf]lsPsf] cfwf/df ul/g]% .
π-2_ =================================-x^fO{Psf]_
♣π15= ljj/)f k]z ug"{ kg]{M k|To]s jif{sf] c;f]h / r}q d;fGtleq l/Qm /x]sf kbsf] ljj/)f s|dzM
sflt{s d;fGt / j}zfv d;fGt ;Dd hg;fwg ljefun] kbk"lt{ dxfzfvf dfkm{t lgo"lQm
l;kmfl/; ;ldlt ;dIf k]z ug"{ kg]{% . o;/L k]z ePsf] l/Qm b/jGbL o;} ljlgodfjnLdf
Joj:yf eP jdf]lhd v"Nnf / a("jfsf] nflu k|ltzt lgwf{/)f u/L qmdzM d+l;/ d;fGt / h]i&
d;fGt leq lj!fkg k|sfzg u/L kbk"lt{ ug"{ kg]{% .
16= lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltM -1_ l/Qm kbdf gof+ lgo"lQmåf/f k'lt{sf] nflu l;kmfl/; ug{
lgDgfg";f/sf] Ps lgo"lQm l;kmfl/; ;ldlt /xg]%M
-s_ ;ldltn] tf]s]sf] ;+rfns - cWoIf
-v_ pksfo{sf/L lgb]{zs, k|zf;g - ;b:o
-u_ dGqfnosf] k|ltlglw
-/fhkqf+lst k|yd >])fLsf] clws[t_ - ;b:o
-#_ lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltsf] cWoIfn] tf]s]sf]
k|flws/)f aflx/sf] cg"ejL ljz]if! - ;b:o
-ª_ hg;fwg ljefusf] lgb]{zs - ;b:o ;lrj
∝dfly -1_ -s_ cg";f/ lgo'lQm x"g] cWoIfsf] kb h"g;"s} sf/)fn] l/Qm ePsf] cj:yfdf / jxfn /x]sf] cWoIfn] s]xL cjlwsf] nflu a}&sdf pkl:yt x"g g;Sg]
Joxf]/fsf] lnlvt hfgsf/L lbPdf To:tf] cjlwsf] nflu pk ljlgod -1_ sf]
dflyNnf] s|d cg";f/sf] ;b:on] a}&ssf] cWoIftf ug]{% .
-2_ lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltn] cfk\mgf] a}&sdf cfjZostfg";f/ ljz]if!nfO{ cfdGq)f ug{
;Sg]% .
-3_ lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltsf] a}&s cfjZostfg";f/ a:g]% .
-4_ cWoIf nufot tLg hgf ;b:o pkl:yt ePdf lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltsf] u)fk"/s
;+Vof k"u]sf] dflgg]% . π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg . ♣;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^^.%.! sf] %@# cf}+ a}7saf6 cf7f}+ ;+zf]wg .
∝;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^^.!!.@^ sf] %#( cf}+ a}7saf6 P3f/f}+ ;+zf]wg .
-7_
-5_ lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltsf] ;lrjfnosf] sfd kbk'lt{ dxfzfvfn] ug]{% .
-6_ lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltsf] a}&s ;DaGwL cGo sfo{ljlw lgo"lQm l;kmfl/; ;ldlt
cfkm}n] lgwf{/)f u/] adf]lhd x"g]% .
17= lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltsf] sfd st{JoM -1_ lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltsf] sfd st{Jo b]xfo
adf]lhd x"g]%M
-s_ ljlgod 14 / cg";'rL 6 sf] clwgdf /xL l/tm kbdWo] a("jf / v"Nnf
k|ltof]lutfåf/f k'lt{ ul/g] kbsf] ;+Vof lgwf{/)f ug]{ .
-v_ lgwf{l/t k|ltzt cg";f/ v"Nnf k|ltof]lutfåf/f k'lt{ ug"{ kg]{ kbsf nflu
lj!fkg ug]{, lnlvt k/LIff, k|of]ufTds k/LIff / cGtjf{tf{ lng] tyf
To;af^ %gf}̂ ePsf pDd]bjf/nfO{ lgo"ltmsf] nflu l;kmfl/; ug]{ .
-u_ v"Nnf k|ltof]lutfsf] nflu %gf}̂ k|lqmof to ug]{, kf&\oqmd tyf k|Zgkq
tof/ ug]{, k|Zgkq kl/dfh{g ug]{, b/vf:t kmf/fd tof/ ug]{, k/LIff
b:t"/ lgwf{/)f ug]{, lnlvt k/LIff / cGtjf{tf{sf nflu Go'gtd /
clwstd c+s sfod ug]{ .
-#_ s"g} of]Uotf ljifo;+u ;DjlGwt eP gePsf] osLg ug]{, tflndsf] dfGotf
:yflkt ug]{, of]Uotf lgwf{/)f ug]{ / of]Uotf ;DjGwL ljjfb lg?k)f
ug]{ .
-ª_ lgo"ltm ;DaGwL ;a} k|lqmof k"/f u/L of]UotfqmdFg";f/ pDd]bjf/nfO{
lgo"ltmsf] nflu l;kmfl/; ug]{ .
-r_ gof+ lgo"lQmåf/f ul/g] kbk'lt{ ;DaGwL sfo{ljlw tof/ u/L nfu' ug]{ .
-2_ lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltn] cfjZos k/]df sfo{ k|s[lt cg"?k pk;ldlt u&g u/L
sfd u/fpg / cfk\mgf] clVtof/L s"g} pk;ldlt jf clws[tnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]% .
18= a("jf l;kmfl/; ;ldltM -1_ l/Qm kbdf a("jfåf/f k'lt{sf] nflu l;kmfl/; ug{ lgDgfg";f/sf] Ps
a("jf l;kmfl/; ;ldlt /xg]%M
-s_ d"Vo k|zf;sLo clws[t - cWoIf
-v_ pksfo{sf/L lgb]{zs, k|zf;g - ;b:o
-u_ dGqfnosf] k|ltlglw -/fhkqf+lst k|yd >])fLsf] clws[t_ - ;b:o
-#_ d"Vo k|zf;sLo clws[tn] tf]s]sf] k|flws/)f
aflx/sf] cg"elj ljz]if! - ;b:o
-ª_ hg;fwg ljefusf lgb]{zs - ;b:o ;lrj
-8_
-2_ a("jf l;kmfl/; ;ldltn] cfk\mgf] a}&sdf cfjZostfg";f/ ljz]if!nfO{ cfdGq)f ug{
;Sg]% .
-3_ a("jf l;kmfl/; ;ldltsf] a}&s cfjZostfg";f/ a:g]% .
-4_ cWoIf nufot tLg hgf ;b:o pkl:yt ePdf a("jf l;kmfl/; ;ldltsf] u)fk"/s
;+Vof k"u]sf] dflgg]% .
-5_ a("jf l;kmfl/; ;ldltsf] ;lrjfnosf] sfd kbk'lt{ dxfzfvfn] ug]{% .
-6_ a("jf l;kmfl/; ;ldltsf] a}&s ;DaGwL cGo sfo{ljlw cfkm}n] lgwf{/)f u/] adf]lhd
x"g]% .
19= a("jf l;kmfl/; ;ldltsf] sfd st{JoM -1_ a("jf l;kmfl/; ;ldltsf] sfd st{Jo b]xfo adf]lhd
x"g]% M
-s_ lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltn] j("jfsf] nflu lgwf{/)f u/]sf] kb ;+VofnfO{
ljlgod 14 / cg";'rL 6 sf] clwgdf /xL cfGtl/s k|ltof]lutf / sfo{
Ifdtfsf] cfwf/df ul/g] j("jfsf] nflu ;+Vof lgwf{/)f ug]{ .
-v_ o; ljlgodfjnL adf]lhd a("jf ul/g] kbdf a("jf ug{ cfjZos Joj:yf
ug]{ .
-u_ cfGtl/s k|ltof]lutfsf] nflu %gf}̂ k|lqmof to ug]{, kf&\oqmd tyf
k|Zgkq tof/ ug]{, k|Zgkq kl/dfh{g ug]{, k/LIff b:t"/ lgwf{/)f ug]{,
lnlvt k/LIff / cGtjf{tf{sf nflu Go'gtd / clwstd c+s sfod
ug]{ .
-#_ s"g} of]Uotf ljifo;+u ;DjlGwt eP gePsf] osLg ug]{, tflndsf] dfGotf
:yflkt ug]{, of]Uotf lgwf{/)f ug]{ / of]Uotf ;DjGwL ljjfb lg?k)f
ug]{ .
-ª_ cfGtl/s k|ltof]lutf / sfo{ Ifdtfsf] cfwf/df ul/g] a("jfsf] nflu
b/vf:t kmf/fd tof/ ug]{ .
-r_ a("jf ;DaGwL ;a} k|lqmof k"/f u/L of]Uotfqmdfg";f/ pDd]bjf/nfO{
a("jfsf] nflu l;kmfl/; ug]{ .
-%_ sfo{ ;Dkfbg d'Nof°g ;DjGwL k|s[ofut sf/jfxL ubf{ ck|Toflzt s"g}
sl&gfO{ cfO{ k/]df ljlgodfjnLsf] k|lts"n gx"g] u/L cfjZos lg)f{o
ug]{ .
-h_ j("jf ;DaGwL sfo{ljlw tof/ u/L nfu" ug]{ .
-2_ a("jf l;kmfl/; ;ldltn] cfjZos k/]df sfo{ k|s[lt cg"?k pk;ldlt u&g u/L
sfd u/fpg / cfk\mgf] clVtof/L s"g} pk;ldlt jf clws[tnfO{ k|Tofof]hg ug{ ;Sg]% .
-9_
20= k|ltzt lgwf{/)fM -1_ lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltn] hDdf l/tm kb ;+VofnfO{ cg";'rL - 6 cg";f/
tf]lsPsf] k|ltztsf] cfwf/df a("jf / v"Nnf k|ltof]lutfsf] nflu kb;+Vof lgwf{/)f ug"{ kg]{% .
-2_ pkljlgod -1_ cg"?k j("jfsf] nflu lgwf{l/t kb ;+VofnfO{ j("jf l;kmfl/; ;ldltn]
cg";'rL - 6 cg";f/ tf]lsPsf] cfwf/df cfGtl/s k|ltof]lutf / sfo{Ifdtfsf] cfwf/df ul/g]
j("jfsf] nflu kb;+Vof lgsfNg" kg]{% .
-3_ lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltn] tf]lsPsf] k|ltzt cg";f/ kb;+Vof lgwf{/)f ubf{ Ps eGbf
#^L e} bzdnjdf kb ;+Vof sfod x"g cfPdf lgDgfg";f/sf] k|s[of cjnDjg ug"{ kg]{%M
-s_ bzdnj kl%sf] c+s h"g k|lqmofdf a(L % To;nfO{ Ps dfgL ;f]xL
k|lqmofdf /fVg],
#-v_ bzdnj kl%sf] c+s j/fj/ ePdf a("jfsf] nflu %"̂ \ofpg] .
∝-u_ l;ldt k|ltof]uLtf ;DjGwL ljz]if Joj:yf k|flws/)fdf l/Qm /x]sf] kbx? v'Nnf / a('jfåf/f k"tL{ ug]{ ;DjGwdf o;
ljgLodfjnLdf h] ;'s} pNn]v ePtfkgL 2061.10.19 eGbf c#L b]vL k|flws/)fdf
sfo{/t sd{rf/Lx?nfO{ l;ldt k|ltof]uLtfsf] dfWodaf^ :yfoL ug{ cj;/ k|bfg ug]{
k|of]hgfy{ lgDg Joj:yfsf] clwgdf /xL v'Nnf k|ltof]lutfsf nfuL %'§ofOPsf] tx 1
b]lv 5 tx ;Ddsf ;xfos :t/sf kbdf 60 k|ltzt l;ldt k|ltof]uLtfaf^ k"tL{
ul/g]% .
-1_ ;Lldt k|ltof]lutf 2067 ;fn r}q d;fGt ;Ddsf] l/Qm b/jGbLdf dfq u/fOg]%, To; kl% of] Joj:yf vf/]h x'g]% .
-2_ dfly pNn]v eP jdf]lhd k|ltzt lgwf{/)f ubf{ bzdnj kl% cfPsf] z]if c+snfO{ Ps dfgL ;f] c+s ;Lldt k|ltof]lutfsf] nflu sfod ul/g]% .
-3_ ;Lldt k|ltof]lutfsf] nflu %'̂ \ofOPsf] kbsf] b/jGbL eGbf DofbLdf sfo{/t sd{rf/Lsf] ;+Vof sd ePdf a(L ePsf] b/jGbL ;f]xL kbsf] v'Nnf k|ltof]lutfdf ;dfj]z ul/g]% .
-4_ ;Lldt k|ltof]lutfdf ;dfg txdf sfo{/t DofbL sd{rf/Ln] dfq efu lng kfpg]%g\ .
-5_ ;Lldt k|ltof]lutfdf tx 1 / 2 sf kbsf] nflu cGt/jftf{ dfq lnOg]% / tx 3, 4, 5 sf kbsf] nflu v'Nnf k|ltof]lutf ;/x lnlvt÷k|of]ufTds / cGt/jftf{df %gf}̂ ul/g]% .
-6_ ;Lldt k|ltof]lutfdf b/vf:t lbg] DofbL sd{rf/LnfO{ pd]/sf] xb nfUg] %}g .
#;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg .
∝;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^^.!!.@^ sf] %#( cf}+ a}7saf6 P3f/f}+ ;+zf]wg .
-10_
-4_ j("jf l;kmfl/; ;ldltn] tf]lsPsf] k|ltzt cg";f/ kb;+Vof lgwf{/)f ubf{ Ps eGbf #^L e}
bzdnjdf kb ;+Vof sfod x"g cfPdf lgDgfg";f/sf] k|s[of cjnDjg ug"{ kg]{%M
-s_ bzdnj kl%sf] c+s cfGtl/s k|ltof]lutf / sfo{Ifdtf d'Nof+°g dWo]
h"g k|lqmofdf a(L % To;nfO{ Ps dfgL ;f]xL k|lqmofdf /fVg],
#-v_ bzdnj kl%sf] c+s a/fj/ ePdf sfo{Ifdtf d'Nof+sg a("jfsf] nflu
%"̂ \ofpg] .
۩-5_ pk ljlgod -1_ df h"g;"s} n]lvPsf] ePtfklg k|flws/)fsf] ;]jfnfO{ ;dfj]zL
agfpg v"Nnf k|ltof]lutfåf/f k"lt{ x"g] kb dWo] 45 k|ltzt kb %"§\ofO{ ;f] k|ltztnfO{
zt k|ltzt dfgL b]xfo adf]lhdsf pDd]bjf/ jLrdf dfq %"§f%"§} k|lt:kwf{ u/fO{ kbk"lt{
ul/g]% M
-s_ dlxnf – 33 k|ltzt
-v_ cflbjf;L÷hghftL – 27 k|ltzt
-u_ dw]zL – 22 k|ltzt
-#_ blnt – 9 k|ltzt
-ª_ ckfé – 5 k|ltzt
-r_ lk%l*Psf] If]q – 4 k|ltzt
:kli^s/)fM
-1_ o; pkljlgodsf] k|of]hgsf nflu ælk%l*Psf] If]qæ eGgfn] c%fd, sfnLsf]̂ ,
hfh/sf]̂ , h"Dnf, *]fNkf, jemfé, jfh"/f, d"u" / x"Dnf lhNnf ;Demg"k%{ .
-2_ o; pkljgodsf] v)* -s_, -v_ -u_ / -#_ sf] k|of]hgsf nflu dlxnf,
cflbjf;L÷hghflt, dw];L / blnt eGgfn] cfly{s / ;fdflhs ?kdf k%f*L k/]sf
dlxnf, cflbjf;L÷hghflt, dw];L / blntnfO{ ;Demg"k%{ .
cfly{s / ;fdflhs ?kdf k%f*L k/]sf dlxnf, cflbjf;L÷hghflt, dw];L /
blnt ;d"bfosf] ljj/)f g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;'rgf k|sfzg u/] adf]lhd
x"g]% .
۩ ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.@.@& sf] $(* cf}+ a}7saf6 5}7f}+ ;+zf]wg .
-11_
t/ g]kfn /fhkqdf ;'rgf k|sfzg u/L gtf]s] ;Ddsf] nflu ;Dk')f{ dlxnf, cflbjf;L÷
hghflt, dw];L / blntnfO{ cfly{s / ;fdflhs ?kdf k%fl* k/]sf] ;d"bfo dflgg]% .
-s_ cflbjf;L÷hghfltsf xsdf g]kfn cflbjf;L÷hghflt pTyfg /fli «̂o k|lti&fg
P]gdf ;'lrs[t ePsf] hfltsf] xsdf ;f]xL ;'rLsf] cfwf/df,
t/ g]kfn cflbjf;L÷hghflt pTyfg /fli «̂o k|lti&fg P]gdf ;'lrs[t ePsf]
hfltleq Ps eGbf a(L y/x? ePdf ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] k|d"vsf] l;kmfl/;df
k|d"v lhNnf clwsf/Laf^ ;"lrs[t ePsf] hfltleqsf] y/ egL k|dfl)ft u/fO{ b/vf:t;fy
k]z ug"{kg]{% .
-v_ blntsf xsdf /fli «̂o blnt cfof]uaf^ ;"lrs[t ePsf] hfltsf] xsdf ;f]xL
;"lrsf] cfwf/df,
t/ g]kfn /fli «̂o blnt cfof]uaf^ ;"lrs[t ePsf] hfltleq Ps eGbf j(L y/x?
ePdf ;DalGwt :yfgLo lgsfosf] k|d"sf] l;kmfl/;df k|d"v lhNnf clwsf/Laf^ ;"lrs[t
ePsf] hflt leqsf] y/ egL k|dfl)ft u/fO{ b/vf:t ;fy k]z ug"{kg]{% .
-u_ ckfª\usf xsdf :jLs[t lrlsT;ssf] l;kmfl/;df ;dfh sNof)f kl/ifb\af^
ckfª\utf k|dfl)ft u/]sf] cfwf/df .
-#_ dw];Lsf] xsdf g]kfn ;/sf/n] g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sflzt u/L tf]s]
adf]lhdsf] ;+:yfaf^ dw];L egL k|dfl)ft u/]sf] cfwf/df,
t/ g]kfn /fhkqdf ;"rgf k|sfzg u/L gtf]s];Dd ;DalGwt :yfgLo lgsfosf]
k|d"vsf] l;kmfl/;df k|d"v lhNnf clwsf/Laf^ dw];L egL k|dfl)ft u/fO{ b/vf:t;fy k]z
ug"{kg]{% .
-ª_ lk%l*Psf] If]qsf] xsdf :ki^Ls/)fsf] -1_ df pNn]v ePsf lhNNffdf :yfoL a;f]af;
pNNf]v u/L ;DalGwt lhNnfaf^ k|fKt ul/Psf] gful/stfsf] k|df)fkq tyf ;DalGwt ufp+
ljsf; ;ldlt jf gu/kflnsfaf^ xfn ;f]xL :yfgdf :yfoL a;f]af; ePsf] egL k|dfl)ft
u/]sf] cfwf/df .
۩-6_ o; ljlgoddf cGoq h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg pkljlgod -5_ sf] v)*
-ª_ adf]lhd lgwf{l/t k|ltztsf] kb s"g} vf; k|s[ltsf] sfdsf] nflu tf]lsP adf]lhdsf]
ckfª\ux?ljr dfq k|lt:kwf{ ug{ kfpg] u/L k|lt:kwf{Tds k/LIffåf/f k'lt{ ul/g]% .
۩ ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.@.@& sf] $(* cf}+ a}7saf6 5}7f}+ ;+zf]wg .
-12_
۩-7_ pkljlgod -5_ adf]lhd k|ltzt lgwf{/)f ubf{ Ps k|ltzt eGbf sd #tf+s
-km|\¥ofS;g_ cfPdf To:tf] #tf+s h"g ;d"xsf] xsdf #tf+s cfPsf] xf] ;f] eGbf nuQ}
kl%sf] ;d'xdf ;b}{ hfg]% .
۩-8_ pkljlgod -5_ adf]lhd %"§\ofO{Psf] kbdf h"g jif{sf] nflu lj!fkg ePsf] xf] ;f]
jif{ x"g] lj!fkgdf pko"Qm pDd]bjf/ pknAw x"g g;s]df To:tf] kb csf]{ jif{ x"g]
lj!fkgdf ;dfj]z ug"{kg]{% / To;/L lj!fkg ubf{ klg pko'Qm pDd]bjf/ pknAw x"g
g;s]df To:tf] kb ;f]xL jif{ v"Nnf k|ltof]lutfåf/f k'lt{ x"g] kbdf ;dfj]z ug"{kg]{% .
۩-9_ pkljlgod -5_ adf]lhd lgwf{/)f ul/Psf] k|ltztåf/f kbk'lt{ ug]{ Joj:yf k|To]s
bz jif{df k"g/fjnf]sg ul/g]% .
۩-10_ pkljlgod -5_ adf]lhdsf] k|ltzt adf]lhd kb;+Vof lgwf{/)f ubf{ s"g} ljjfb
cfPdf lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltsf] lg)f{o clGtd x"g]% .
۩-11_ o; ljlgoddf cGoq h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg s"g} vf; k|s[ltsf] sfo{ jf
kbsf nflu dlxnfn] dfq k|lt:kwf{ ug{ kfpg] u/L ;"rgf k|sflzt u/L kb tf]Sg ;Sg]% .
21= k/LIffsf] tl/sfM -1_ kbk'lt{ ubf{ lgDgdWo] s"g} Ps jf Ps eGbf j(L tl/sfaf^ k/LIff lng
;lsg]%M
-s_ lnlvt k/LIff,
-v_ k|of]ufTds k/LIff,
-u_ cGt{jftf{ .
-2_ ;]jf, ;d'x, pk;d'xsf] kbsf] nflu s"g tl/sfaf^ k/LIff lng] xf] ;f] sf] lg)f{o
kbsf] sfo{ k|s[lt, z}lIfs of]Uotf / ljj/)fsf cfwf/df lgo"lQm l;kmfl/; ;ldlt Pj+ j("jf
l;kmfl/; ;ldltn]] to ug]{% . t/,
-s_ ;fdfGotofM ;a} k|sf/sf kbdf cGtjf{tf{ lng" cl# lnlvt jf
k|of]ufTds jf b"a} k/LIff lng" kg]{% .
πt/, lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltn]] tx 1 / 2 sf kbdf cGtjf{tf{af^ dfq
%gf}̂ ug{ ;Sg]% .
π ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
-13_
-v_ bIftf k|dfl)ft u/L egf{ ug"{kg]{ kbx? h:t} ;jf/L rfns, sDKo'̂ /
ck|]̂ / cflb kbdf k|of]ufTds k/LIff lng"kg]{% .
-3_ clGtd %gf}̂ ubf{ lnlvt k/LIff, k|of]ufTds k/LIff / cGjf{tf{df lbO{g] c+ssf] ef/
lgo"lQm l;kmfl/; ;ldlt Pj+ j("jf l;kmfl/; ;ldltn]] lgwf{/)f u/] adf]lhd x"g]% . pQL{)ff+s
lgwf{/)f ubf{ k|To]s ljifodf sDtLdf rfln; k|ltzt eGbf sd x"g] %}g .
22= lj!fkgM -1_ l/Qm kb k'lt{ ubf{ /fli «̂o :t/sf] kqklqsfdf sDtLdf tL; lbgsf] cjlw tf]sL
lj!fkg k|sflzt ug"{ kg]{% .
-2_ lj!fkgdf k'lt{ ug"{ kg]{ kbsf] ;+Vof, sfo{ ug"{kg]{ :yfg, ;]jf, ;d'x, pk;d'x, tx,
cfjZos Go'gtd\ of]Uotf, sfdsf] lsl;d, k/LIffsf] lsl;d, pd]/sf] xb, gful/stf, b/vf:t lbg]
clGtd ldlt, k/LIff b:t"/ cflb s"/fx? :ki^ v"nfpg" kg]{% .
23= uf]Ko /xg]M k|flws/)faf^ ;+rfng ul/g] k/LIff;+u ;DalGwt ;a} clen]v uf]Ko /xg]% .
24= cfjZos Go"gtd of]UotfM -1_ k|flws/)fsf] kbdf lgo"Qm x"g cg";'rL - 7 df tf]lsPsf] Go"gtd
of]Uotf x"g" kg]{% .
-2_ v"Nnf k|ltof]lutfåf/f l/tm kb k'lt{ ug{ cfjZos x"g] sfof{g"ejsf] xsdf g]kfn
;/sf/ jf g]kfn ;/sf/sf] :jfldTj ePsf] ;+u&Lt ;+:yf jf g]kfn ;/sf/af^ dfGotf lbPsf]
;+:yf / ;+:yfg tyf cGt/f{li «̂o ;+:yf jf k|rlnt sfg'g adf]lhd :yfkgf ePsf] ;+:yfdf sfd
u/]sf] cg"ejnfO{ dfGotf lbOg]% .
-3_ v"Nnf k|ltof]lutfsf] nflu tflnd cfjZos ePsf]df g]kfn ;/sf/ jf g]kfn
;/sf/sf] :jfldTjdf /x]sf] jf g]kfn ;/sf/af^ dfGotf k|fKt tflnd ;DaGwL ;+:yf,
ljZjljBfno jf ltgsf lgsfo jf k|flws/)faf^ ;+rflnt jf k|flws/)fn] ;do ;dodf dfGotf
lbPsf] ;+:yfaf^ k|bfg ul/Psf] tflndnfO{ dfGotf lbOg]% .
-14_
25= lgo"lQmsf] nflu cof]UotfM -1_ k|flws/)fsf] s"g} kbdf b]xfosf Joltm z"? lgo"tm x"g ;Sg]
%}gg\ M
-s_ ;xfos :t/sf] kbsf] nflu 18 jif{ pd]/ k"/f gePsf],
-v_ clws[t :t/sf] kbsf] nflu 21 jif{ pd]/ k"/f gePsf],
∇-u_ v"Nnf k|ltof]lutfsf nflu b/vf:t lbg] clGtd ldlt;Dddf k"?if
pDd]b\jf/sf] xsdf 35 / dlxnf pDd]b\jf/sf] xsdf 40 jif{ pd]/ k"/f
eO;s]sf],
∗t/ k|flws/)fdf sfo{/tsf] xsdf sd{rf/LnfO{ pd]/sf] xb nfUg] %}g .
-#_ dfgl;s ;Gt"ng lju|]sf],
-ª_ u}/ g]kfnL gful/s,
-r_ g]kfn ;/sf/ jf g]kfn ;/sf/sf] :jfldTj k|fKt ;+ul&t ;+:yfsf] ;]jfsf]
lgldQ cof]Uo &xl/g] u/L ;]jfaf^ avf{:t ul/Psf],
-%_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf cbfntaf^ s;"/bf/ &x¥ofO{Psf] .
26= cGt{jftf{M lnlvt jf k|of]ufTds k/LIffsf] glthf k|sflzt ePkl% ;fwf/)ftof Ps dlxgf leq
cGtjf{tf{ ug"{ kg]{% . cGtjf{tf{ kmf/fd lgo"lQm l;kmfl/; ;ldlt Pj+ j("jf l;kmfl/; ;ldltn]
lgwf{/)f u/] adf]lhd x"g]% .
27= k|ltIff ;'rLM lgo"lQmsf] nflu of]Uotfqmd ;'rL k|sflzt ubf{ l/Qm kbsf] cg"kftdf oyf;Dej kGw|
k|ltzt / sDtLdf b"O{ hgf -h"g a(L x"G%_ pDd]bjf/sf] gfd of]Uotfqmdfg";f/ k|ltIff ;'rLdf
k|sfzg ug"{ k%{ . o:tf] k|ltIff ;'rL k|sflzt ul/Psf] ldltn] Ps jif{;Dd dfq sfod /xg]% .
∇;+rfns ;ldltsf] @)^@.!@.!$ sf] $$$ cf}+ a}7saf6 k|yd ;+zf]wg .
∗;+rfns ;ldltsf] @)^#.^.!@ sf] $%) cf}+ a}7saf6 t];|f] ;+zf]wg .
-15_
kl/R%]b−4
lgo"ltm
28= lgo"ltm ug]{ clwsf/LM lgo"lQm l;kmfl/; ;ldlt Pj+ a("jf l;kmfl/; ;ldltsf] l;kmfl/;df clws[t
:t/sf sd{rf/Lsf] xsdf ;ldltn] / ;xfos :t/sf sd{rf/Lsf] xsdf d"Vo k|zf;sLo clws[tn]
lgo"lQm ug]{% .
29= lgo"lQm kqM -1_ l/tm kbdf lgo"lQmsf nflu l;kmfl/; ePsf] pDd]bjf/nfO{ l;kmfl/; ePsf] ldltn]
;fwf/)ftof tL; lbgleq lgo"ltm ug]{ clwsf/Ln] lgo"ltm kq lbg" kg]{% .
-2_ l;kmfl/; ePsf] ;'rgf k|sflzt ePsf] k}+tfnL; lbg;Dd klg s"g} pDd]bjf/n] lgo"lQm
kq lng gcfPdf jf lgo"lQm kq lnPsf] ldltn] kGw| lbg leq sfof{nodf xflh/ gePdf To:tf]
pDd]bjf/sf] gfd of]Uotfqmd ;'rLaf^ x^fOg]% .
-3_ b]xfosf] cj:yfdf k|ltIff ;'rLdf /x]sf pDd]bjf/nfO{ lgo"ltm ug]{ clwsf/Ln] lgo"lQm
kq lbg ;Sg]% M
-s_ of]Uotfqmddf k/]sf pDd]bjf/n] pkljlgod -2_ df pNn]lvt Dofb leq
lgo"lQm kq lng gcfPdf jf sfof{nodf xflh/ gePdf,
-v_ l/Qm kbdf lgo"Qm JolQm k/LIf)fsfnsf] cjlw leq h"g;"s} sf/)faf^
;]jfdf g/x]df .
30= kb:yfkgM ljlgod 28 cGtu{t lgo"Qm ePsf sd{rf/LnfO{ of]Uotfs|dfg";f/ b]xfosf s"/f ;d]tnfO{
cfwf/ dfgL kb:yfkg ug{ ;lsg]%M
-s_ z}lIfs of]Uotf Pj+ tflnd,
-v_ k'j{ cg"ej,
-u_ ljz]if!tf,
-#_ ;ldltn] tf]s]sf cGo cfwf/ .
31= lg/f]lutfsf] k|df)fkqM k|flws/)fsf] l/Qm kbdf v"Nnf k|ltof]lutfjf^ lgo"lQmsf] nflu l;kmfl/;
ePsf] pDd]bjf/ nfO{ k|flws/)fn] ;'rLs[t u/]sf] :jLs[t lrlsT;s jf lrlsT;ssf] af]*{n]
l;kmfl/; u/]sf] lg/f]lutfsf] k|df)fkq k]z gu/];Dd lgo"Qm ul/g] %}g .
-16_
32= k/LIf)fsfnM ۩-1_ k|flws/)fsf] :yfoL kbdf gof+ lgo"lQm ubf{ dlxnf sd{rf/Lsf] xsdf % dlxgf
/ k"?if sd{rf/Lsf] xsdf Ps jif{sf] k/LIf)fsfndf /xg] u/L ul/g]% . k/LIf)fsfnsf] cjlwsf]
u)fgf xflh/ ePsf] ldltb]lv ul/g]% .
۩-2_ k/LIf)fsfndf /x]sf sd{rf/Lsf] ;]jf ;Gtf]ifhgs gePsf] elg k/LIf)fsfn cjlwdf
;DalGwt pksfo{sf/L lgb]{zs÷dxfk|jGwssf] sfof{no dfkm{t k|ltj]bg k|fKt ePdf lgo"lQm ug]{
clwsf/Ln] %fgljg u/L lghnfO{ ;]jfaf^ cjsfz lbg ;Sg]% .
-3_ k/LIf)fsfndf lgo"ltm ePsf sd{rf/Lsf xsdf ;Gtf]ifhgs ;]jf gePsf] elg k|ltj]bg
k|fKt ePdf afx]s ;j} sd{rf/L k/LIf)fsfn k"/f eP kl% :yfoL ;]jfdf :jtM sfod ePsf]
dflgg]% .
-4_ k/LIf)fsfndf /x]sf] cjlwnfO{ klg :yfoL ;]jf cjlwdf u)fgf ul/g]% .
33= gf]s/L tyf j}olQms ljj/)f kmf/fdM -1_ sd{rf/Ln] lgo"lQm kfPsf] ldltn] kGw| lbg leq
;DalGwt pksfo{sf/L lgb]{zs÷dxfk|jGwssf] sfof{no dfkm{t cg";'rL - 8 adf]lhdsf] gf]s/L tyf
j}olQms ljj/)f kmf/fd e/L clen]vsf] nflu hg;fwg ljefudf a"emfpg" kg]{% .
-2_ sd{RFF/L cfkm}n] jf sfof{non] s"g} sd{rf/Lsf] j}olQms ljj/)fdf s"g} s"/f kl/jt{g
eO{ ;dfj]z ug"{ k/]df ;DalGwt pksfo{sf/L lgb]{zs÷dxfk|jGwssf] sfof{no dfkm{t ;dfj]z
ugf{sf] sf/)f ;lxt hg;fwg ljefudf k&fpg" kg]{% .
-3_ pkljlgod -1_ adf]lhd ljj/)fsf] Ps k|lt hg;fwg ljefudf / Ps k|lt ;DalGwt
sd{rf/L axfn /x]sf] sfof{nodf lghsf] Joltmut kmfOndf /flvg]% .
-4_ k|To]s sd{rf/Lsf] lgo"ltm, ;?jf, a("jf, ljefuLo sf/jfxL tyf k|f]T;fxL k"/:sf/
cflbsf] ljj/)f s]Gb|Lo clen]vdf /flvg]% . ;f] adf]lhdsf] ljj/)f hg;fwg ljefudf k&fpg"
kg]{% .
34= kbk'lt{df aGb]hM s"g} klg kbdf o; ljlgodfjnLdf Joj:yf ePb]lv afx]s cGo s"g} tl/sfaf^
kbk'lt{ ul/g] %}g .
35= kb geO{ lgo"lQm ug{ gx"g]M kb geO{ s;}nfO{ s"g} klg kbdf lgo"Qm ug{ x"b}g . o;/L lgo"Qm
u/]sf] kfO{Pdf To:tf] JolQmn] vfPsf] tna eQf nufotsf cGo ;"ljwf lgo"tm ug]{ clwsf/Laf^
c;'n u/L ljefuLo sf/jfxL ul/g]% .
۩ ;+rfns ;ldltsf] @)^%.@.@& sf] $(* cf}+ a}7saf6 5}7f}+ ;+zf]wg .
-17_
36= s/f/df lgo"lQmM -1_ :jLs[t b/aGbL leq gk/]sf] s"g} vf; ljz]if!sf] ;]jf cfjZos ePdf
;ldltsf] k'j{ :jLs[lt lnO{ s/f/df lgo"ltm ug{ ;lsg]% . o;/L lgo"Qm Joltmn] ug"{ kg]{ sfd,
jxg ug"{ kg]{ lhDd]jf/L, kfpg] kfl/>lds tyf ;"ljwf / ;]jf cjlw s/f/df sfd nufpg
:jLs[lt lbg] clwsf/Ln] tf]s] adf]lhd x"g]% .
#-2_ ljz]if! jfx]ssf tx 7 / ;f] eGbf d"gLsf :jLs[t b/jGbL leqsf] l/tm kbdf k'lt{
gx"Gh]n;Ddsf nflu a(Ldf Ps jif{sf] nflu lgo"QmL l;kmfl/; ;ldltn] tf]s]sf] k|s[of k"¥ofO{
hg;fwg ljefu dfkm{t d"Vo k|zf;lso clws[tn] s/f/df lgo"QmL ug{ ;Sg]% .
-3_ pkljlgod -2_ adf]lhdsf] Dofb leq kbk'lt{ x"g g;s]df ;ldltn] j(Ldf % dlxgf
;Ddsf] nflu Dofb yk ug{ ;Sg]% . Dofb yk gePsf] v)*df :jtM x ]̂sf] dflgg]% .
Ψ-4_ k|flws/)fjf^ ;+rflnt cfjlws cfof]hgfsf nflu tx 1 b]lv b]lv tx 7 ;Ddsf]
:jLs[t c:yfoL b/jGbLdf lgo"lQm l;kmfl/; ;ldltn] tf]s]sf] k|s[of k"¥ofO{ cfjZostf cg";f/
a(Ldf cfof]hgf cjlwe/sf] nflu sd{rf/L s/f/df egf{ ug{ ;lsg]% .
# ;+rfns ;ldltsf] @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg . Ψ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^^÷*÷!% sf] %#@ cf}+ a}7saf6 bzf}+ ;+zf]wg .
-18_
kl/R%]b−5
;?jf, kbflwsf/, sfh, sfod d"sfod
37= kbflwsf/ sfod /xg]M -1_ k|flws/)fsf] :yfoL kbdf Ps ;dodf Ps Joltmsf] dfq kbflwsf/
/xg]% .
-2_ o; ljlgodfjnL adf]lhd k|flws/)fsf s"g} :yfoL kbdf /x]sf] s"g} sd{rf/Lsf]
kbflwsf/ b]xfosf cj:yf;Dd sfod /xg]% M
-s_ ;f] kbdf axfn /x+bf;Dd .
-v_ ;?jf ul/Psf] sfof{nodf xflh/ x"g lbOPsf] Dofb;Dd .
-u_ ljbfdf /x]sf] cjlw;Dd .
-#_ lgnDag /x]sf] cjlw;Dd .
-ª_ k|flws/)fn] s"g} sfddf sfh v^fPsf] cjlwe/ .
-r_ cGo s"g} kbdf sfod d"sfod eO{ sfd u/]sf] cjlwe/ .
38= ;?jfM π-1_ =============================== -x^fO{Psf]_
-2_ ;?jf ePsf sd{rf/L ;?jf ePsf] sfof{no jf kbdf axfn geP;Dd csf]{ sfof{no
jf kbdf ;?jf ul/g] %}g .
-3_ sd{rf/LnfO{ ;fdfGotof kb:yfkg ePsf] kbdf Go"gtd b"O{ jif{ gk"uL ;?jf ul/g]
%}g . Go"gtd cjlw gk"uL ;?jf ug{" k/]df oy]i^ sf/)f v"nfO{ ;?jf ug"{kg]{% .
-4_ ;?jf ePsf] sd{rf/LnfO{ ;fljs sfof{no k|d"vn] a/ a"emf/y ;DkGg u/fO{
;?jf kq k|fKt ePsf] ldltn] a(Ldf PSsfO{; lbg leq cg";'rL - 9 adf]lhd /dfgf kq lbg"
kg]{% .
-5_ pkljlgod -4_ sf] cj:yf eGbf j(L cjlw /fVg" kg]{ oy]i^ sf/)f ePdf ;?jf
ug]{ clwsf/Lsf] :jLs[lt lnO{ j(Ldf tLg dlxgf ;Dd sfddf nufO{ /dfgf kq lbg" kg]{% .
-6_ ;?jf ;DaGwL k|lqmofnfO{ Jojl:yt ug{ d"Vo k|zf;sLo clws[tn] sfo{ljlw agfO{
nfu' ug{ ;Sg]% .
#-7_ clgjfo{ cjsfz x"g"eGbf 3 -tLg_ dlxgf cuf*L sd{Rff/Ln] rfx]df ;Dej eP;Dd
lghsf] #/kfos jf lghn] rfx]sf] sfof{nodf ;?jf ug]{ Joj:yf ul/g]% .
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
# ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg . ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^&.)^.!* sf] %%* cf}+ a}7saf6 t]¥xf}+ ;+zf]wg .
-19_
39= sfhM -1_ d"Vo k|zf;sLo clws[t jf lghaf^ clwsf/ k|fKt clwsf/Ln] sfhsf] cjlw /
sfhdf /x+bf ug"{ kg]{ sfd tf]s]/ sd{rf/LnfO{ sfh v^fpg ;Sg]% .
-2_ ;ft lbg eGbf j(L cjlwsf] nflu sfhdf vl^Psf] sd{rf/Ln] sfhaf^ kmls{Psf]
kGw| lbg leq sfhdf /x+bf cfkm"n] u/]sf] sfo{sf] k|ltj]bg sfhdf v^fpg] clwsf/L ;dIf k]z
ug"{ kg]{% . o:tf] k|ltj]bg k]z geP;Dd k]ZsL /sd km%\of}{̂ jf /sd ;f]wegf{ x"g] %}g .
-3_ sfhdf hfg] sd{rf/LnfO{ k|flws/)fsf] ljlgod adf]lhd b}lgs tyf e|d)f eQf
lbOg]% .
-4_ s"g} klg sd{rf/LnfO{ Ps sfof{nodf b/jGbL sfod /flv cGo sfof{nodf Ps
cfly{s jif{df tLg dlxgf eGbf a(L cjlwsf] nflu sfhdf v^fO{g] %}g .
#--5_ o; ljlgoddf h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg cfof]hgfsf] :jLs[t c:yfoL
b/jGbLdf tLg dlxgf eGbf a(L cjlw sfhdf /fVg ;lsg]% .
40= tflnddf k&fpg]M -1_ s'g} sd{rf/LnfO{ k|flws/)fsf] nflu pko'tm / cfjZos ljifodf tflnd
xfl;n ug{ k&fp+bf sfhdf v^fOg]% . t/ s'g} klg z}lIfs pkflwsf nflu sfh v^fOg] %}g .
-2_ ;ldltn] tf]s]sf] dfkb)* adf]lhd sd{rf/LnfO{ tflndsf] nflu %gf}̂ ul/g]% .
41= sfod d"sfod d"s// M -1_ k|flws/)fsf pksfo{sf/L lgb]{zs÷dxfk|jGwssf] sfof{no, ljefu
tyf %"§} cl:tTj ePsf sfof{nosf] k|d"v kb s"g} sf/)faf^ tL; lbg eGbf a(L cjlwsf nflu
l/tm e} sfo{ ;+rfng ug{ csf]{ Joltm cfjZos ePdf Ps tx d"lgsf] kbdf sfo{/t sd{rf/L
dWo]af^ Ho]i& sd{rf/LnfO{ d"Vo k|zf;sLo clws[tn] jf lghn] clwsf/ k|Tofof]hg u/]sf]
clws[tn] sfod d"sfod d"s// ug{ ;Sg]% .
t/ lgb]{zs / ;f] eGbf dflysf kbdf Ps jif{ eGbf a(L sfod d"sfod d"s// ug"{ k/]df
;ldltsf] :jLs[lt lng" kg]{% .
-2_ sfod d"sfod d"s// ubf{ Ps kbdf Ps JoltmnfO{ dfq sfod d"sfod d"s// ug"{
kg]{% .
-3_ s"g} klg sd{rf/LnfO{ sfo{/t tx eGbf Ps tx dflysf] kbdf dfq sfod d"sfod
d"s// ul/g]% .
-4_ sfod d"sfod d"s// ul/Psf] sd{rf/Ln] sfod d"sfod u/]sf] ldltb]lv sfd u/]sf]
kbsf] z"? :s]nsf] tna / eQf jf lghn] vfO{kfO{ cfPsf] tna eQf h"g a(L x"g cfp+% ;f]xL
kfpg]% .
# ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg .
-20_
-5_ sfod d"sfodsf] cjlw a(Ldf Ps jif{ ;Dd x"g ;Sg]% . ;f] cjlw leq kbk'lt{sf]
Joj:yf u/L ;Sg" kg]{% .
t/ kbk'lt{ gx"g] cj:yfdf Ps jif{ eGbf a(L sfod d"sfod d"s// ug"{ k/]df ;ldltsf]
:jLs[lt lng" kg]{% .
42= lgldQ eO{ sfd ug]{ M -1_ ljefuLo k|d"v tyf sfof{no k|d"v s"g} sf/)fj; sfof{noaf^
cg"kl:yt x"g" kg]{ ePdf cfkm'eGbf d"lgsf txdf ;f]xL sfof{nodf sfo{/t jl/i& sd{rf/LnfO{
clgjfo{ ?kdf lgldQ lbO{ ;f] sf] hfgsf/L tfn"s sfof{nonfO{ u/fO{ sfo{ ;+rfng ug]{ Joj:yf
ldnfpg" kg]{% .
-2_ tL; lbg eGbf a(L ;dosf nflu cg"kl:yt /xg" kg]{ cj:yf kg{ cfPdf cg"kl:yt
x"g] k|d"v jf lgldQ e} sfd u/]sf] sd{rf/Ln] hg;fwg ljefudf ;'rgf ug"{ kg]{% / hg;fwg
ljefun] sfod d"sfodsf] Joj:yf ldnfpg" kg]{% .
-21_
kl/R%]b –6
a("jf
43= a("jfM -1_ tx 12 sf] l/tm kbdf a("jf ubf{ ;DjlGwt ;]jfdf tx 11 sf] kbdf rf/ jif{
:yfoL ;]jf k"/f u/]sf clws[t dWo]jf^ sfo{Ifdtf / g]t[Tj ug{ ;Sg] Ifdtf ;d]t x]/L pko"Qm
&x¥ofPsf] clws[tnfO{ ;ldltn] a("jf ug]{% .
-2_ tx 12 jfx]s cGo l/tm kbdf a("jf ubf{ a("jf l;kmfl/; ;ldltsf] l;kmfl/;sf]
cfwf/df ul/g]% .
-3_ sd{rf/LnfO{ sfo{ Ifdtfsf] cfwf/df a("jf ubf{ ljlgod 50 adf]lhd sfo{ Ifdtfsf]
d'Nof+sg u/L a(L c+s k|fKt u/]sf]] cfwf/df a("jf ul/g]% .
-4_ cfGtl/s k|ltof]lutfsf] cfwf/df a("jf ubf{ lnlvt k/LIff / cGtjf{tf{df k|fKt u/]sf]
c+s hf]]*L a(L c+s k|fKt ug]{ sd{rf/LnfO{ of]Uotfs|dsf] cfwf/df a("jf ul/g]% .
-5_ sfo{ Ifdtf d'Nof+sg jf cfGtl/s k|ltof]lutfdf ;dfg c+s k|fKt ug]{ sd{rf/Lsf]
a("jfsf] qm|d ;]jfsf] h]i&tfsf] cfwf/df ul/g]% .
-6_ pkljlgod -5_ adf]lhd sd{rf/Lsf] ;]jfsf] h]i&tf lgwf{/)f lgDg cfwf/df ul/g]% M
-s_ xfn axfn /x]sf] kbdf lgo"lQm jf a("jf ePsf] ldlt,
-v_ v)* -s_ adf]lhd h]i&tf lgwf{/)f x"g g;s]df xfn axfn /x]sf] kb
eGbf Ps tx d"lgsf] kbdf lgo"lQm jf a("jf ePsf] ldlt / ;f]af^ klg
h]i&tf lgwf{/)f x"g g;s]df qmdfg";f/ ;f] d"lgsf] kbdf lgo"lQm jf
a("jf ePsf] ldlt,
-u_ v)* -v_ adf]lhd klg h]i&tf lgwf{/)f x"g g;s]df z"? lgo"lQm x"+bf
l;kmfl/;sf] of]Uotfqmd,
-#_ v)* -u_ adf]lhd klg h]i&tf lgwf{/)f x"g g;s]df hGd ldlt cg";f/
h]i&tfs|d .
44= a("jfsf] nflu pDd]bjf/ x"g cfjZos kg]{ ;]jf cjlwM π-1_ sfo{ Ifdtf d"NofÍg / cfGt/Ls
k|ltof]lutfjf6 x'g] a9'jfsf] nflu pDd]bjf/ x'g a9'jfsf] kmf/fd eg]{ ;"rgf k|sfzg x'g' cufl8sf]
c;f]h jf r}q d;fGtleq b]xfo jdf]lhdsf] ;]jf cjlw k'u]sf] x'g' kg]{5 .
-s_ clws[t :t/ tx 11 sf] kbdf a("jf x"gsf] nflu k|fljlws ;]jfsf]
xsdf ;DjlGwt ;]jf leq tx 10 sf] kbdf Go'gtd rf/ jif{ :yfoL
;]jfjlw k"/f u/]sf] / k|zf;g ;]jfsf] xsdf ;DjlGwt ;d'xsf] tx 10
sf] kbdf rf/ jif{ :yfoL ;]jfjlw k"/f u/]sf] . π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
-22_
-v_ clws[t :t/ tx 10 sf] kbdf a("jf x"gsf] nflu ;DalGwt ;d'x leq
tx 9 sf] kbdf Go'gtd rf/ jif{ :yfoL ;]jf cjlw k"/f u/]sf] .
-u_ clws[t :t/ tx 6, 7, 8 / 9 sf] kbdf j("jf x"gsf] nflu h"g
kbsf] nflu pDd]bjf/ x"g] xf] ;f] kbeGbf Ps tx d"lgsf] ;DalGwt
;]jf÷;d'x÷pk;d'xsf] kbdf rf/ jif{ :yfoL ;]jf cjlw k"/f u/]sf] .
-#_ ;xfos :t/sf] xsdf h"g kbsf] nflu pDd]bjf/ x"g] xf] ;f] kbeGbf Ps
tx d"lgsf] ;DalGwt ;]jf÷;d'x÷pk;d'xsf] kbdf tLg jif{ :yfoL ;]jf
cjlw k"/f u/]sf] . ۩-2_ pkljlgod -1_ sf] -s_,-v_,-u_ / -#_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg dlxnf,
cflbjf;L÷hghftL, dw];L, blnt, ckfª\u / lk%l*Psf] If]qdf :yfoL a;f]af; ePsf sd{rf/Lsf]
plNnlvt ;]jf cjlwdf Ps jif{ sd ;]jf cjlw eP klg a("jfsf] nflu ;DefJo pDd]bjf/
x"g]%g\ .
π-3_ =============================== -x^fO{Psf]_
#-4_ cg";'rL - 7 adf]lhd a("jfsf] nflu tf]lsPsf] cfjZos z}lIfs of]Uotf / pkljlgod -1_ adf]lhdsf] ;]jf cjlw k"Ug] sd{rf/L ;DjlGwt ;]jfsf] Ps tx dflysf] kbdf cfGtl/s k|ltof]lutfdf ;DefJo pDd]bjf/ x"g kfpg]% / cfGtl/s k|ltof]lutfdf efu ln+bf ;d'x÷pk;d'x kl/jt{g x"g] ePdf h"g kbsf] nflu cfj]bg ug]{ xf] ;f] kbdf v"nf k|ltof]lutfjf^ lgo"Qm x"g cg";'rL - 7 df tf]lsPsf] z}lIfs of]Uotf / pkljlgod -1_ adf]lhdsf] ;]jf cjlw ;d]t k"u]sf] x"g" kg]{% .
t/ sDKo"̂ / pk ;d"xsf kbsf] cfGtl/s k|ltof]lutfdf cGo pk ;d"xsf sd{rf/L ;+efAo
pDd]bjf/ x"g kfpg] %}gg\ .
-5_ ;]jf, ;d'x / pk;d'x kl/jt{g ePsf sd{rf/Lsf] xsdf ;fljssf] ;]jf, ;d'x /
pk;d'xdf sfd u/]sf] ;]jf cjlw ;d]t u)fgf ul/g]% .
45= a("jf x"g txsf] aGb]hM tx gf#L s"g} klg kbdf a("jf ug{ ;lsg] %}g .
46= a("jf x"g cfjZos Go'gtd of]UotfM cfGtl/s k|ltof]lutf tyf sfo{ Ifdtfsf] cfwf/df a("jf x"g
pDd]bjf/n] cg";'rL - 7 adf]lhd a("jf x"g] kbsf] nflu tf]lsPsf] Go"gtd of]Uotf k|fKt u/]sf]
x"g" kg]{% .
47= a("jfsf] nflu pDd]bjf/ x"g aGb]hM b]xfosf] cj:yfdf sd{rf/L a("jfsf] nflu pDd]bjf/ x"g
kfpg] %}gM
۩;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.@.@& sf] $(* cf}+ a}7saf6 5}7f}+ ;+zf]wg .
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg . #;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg .
;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^&.)&.!& sf] %^! cf}+ a}7saf6 rf}wf}+ ;+zf]wg .
-23_
-s_ lgnDag ePsf]df lgnDag cjlwe/ ,
-v_ a("jf /f]Ssf ePsf]df /f]Ssf ePsf] cjlwe/,
π-u_ tnj j[l4 -u|]8_ /f]Ssf jf 36'jf ePsf]df ;f] tnj j[l4 -u|]8_ /f]Ssf jf 36'jf ug]{ lg0f{o
ePsf] ldltaf6 Ps jif{ ;Dd, -#_ tf]lsPsf] cjlw leq a("jfsf] nflu cfj]bg kmf/fd ge/]]df .
48= sfo{ Ifdtfsf] cfwf/df x"g] a("jfM -1_ sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd ljlgod 50 df Joj:yf
ul/P adf]lhd e/L cg";'rL – 10 sf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd eg]{ lgb]{lzsfdf tf]lsPsf]
cjlw leq kbk'lt{ dxfzfvfdf k|fKt ePsf] x"g"k%{ .
#-2_ a("jfsf] k|of]hgsf nflu htL jif{sf] ;]jf cjlw cfjZos kg]{ xf] kl%Nnf] Tolt jif{sf]
sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd cfjZos x"g]% . cfGtl/s k|ltof]lutfjf^ afx]s tf]lsPsf] cjlwsf]
sfo{ ;Dkfbg d"Nof+sg geO{ s"g} klg sd{rf/Lsf] a("jf x"g] %}g .
-3_ s"g} sd{rf/L Ps cfly{s jif{ leq hlt;"s} cjlw xflh/ eO{ sfo{ u/] klg pQm
cjlwnfO{ ;f] cfly{s jif{sf] k"/f cjlw u)fgf u/L sfo{ ;Dkfbg d'Nof°g ul/g]% .
-4_ cbfntaf^ k"gj{xfnL x"g] sd{rf/Lsf] cjsfz cjlwsf] / cWoog jf tflnddf uPsf
sd{rf/Lsf] cWoog jf tflnddf uPsf] cjlwsf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg jfkt s|dzM cjsfz
x"g" cl# / cWoog jf tflnddf hfg" eGbf tTsfn cl#sf] jif{df hlt c+s kfPsf] % TotL
g} c+s lbOg]% .
-5_ c;fwf/)f ljbfdf a;]sf] sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sgsf] c+s u)fgf ubf{ Ps
cfly{s jif{df hlt cjlw c;fwf/)f ljbfdf j;]sf] xf] ;f] cjlwsf] nflu lghn] pQm cfly{s
jif{df k|fKt k|fKtf°af^ bfdf;flxn] s§f u/L c+s u)fgf ul/g]% .
49= a("jfsf] cfwf/ M -1_ a("jf l;kmfl/; ;ldltn] sd{rf/LnfO{ j("jfsf] nflu l;kml/; ubf{ lghsf]
sfo{ Ifdtfsf] cfwf/df ug]{% .
-2_ sd{rf/Lsf] sfo{Ifdtfsf] d'Nof+sg ubf{ b]xfo adf]lhd c+s lbOg] % M
-s_ sfo{;Dkfbg d'Nof+sg jfktM clwstd\ 45 c+s
-v_ h]i&tf÷sfof{g"ej -;]jf jif{_ jfktM clwstd\ 25 c+s
-u_ z}lIfs of]Uotf jfktM clwstd\ 15 c+s
-#_ ef}uf]lns cfwf/df auL{s[t If]qdf sfd u/] jfktM clwstd\ 15 c+s
50= sfo{IFdtfsf] d'Nof+°gM sd{rf/Lsf] sfo{Ifdtfsf] d'Nof+sg b]xfo adf]lhd ul/g]% M
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg . #;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg .
-24_
-s_ sfo{ ;Dkfbgsf] d'Nof+sgM -1_ sd{rf/Lsf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sgsf] nflu k|of]u ug]{
sfo{;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd / ;f] ;DaGwL lgb]{lzsf cg";'rL - 10 df pNn]v eP adf]lhd
x"g]% .
-2_ sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg k|of]hgsf] nflu c+s u)fgf ubf{ a("jfsf] nflu ;DefJo
pDd]bjf/ x"g hlt jif{sf] ;]jf cjlw cfjZos kg]{ xf] kl%Nnf] Tolt jif{sf] sfo{;Dkfbg d'Nof+sg
c+ssf] cf}iftaf^ lx;fj ul/g]% .
-3_ sd{rf/Lsf] sfo{;Dkfbg d'Nof+sg sd{rf/Lsf] :t/ cg";f/ b]xfo adf]lhdsf] c+s
ljefhgsf] cfwf/df x"g]%M
-s_ clws[t:t/ tx 6, 7, 8, 9, 10 / 11 sf sd{rf/Lsf] xsdfM
-1_ ;"kl/j]Ifsn] lbg ;Sg] clwstd 20 c+s
-2_ d'Nof+°gstf{n] lbg ;Sg] clwstd 15 c+s
-3_ d'Nof+°g ;ldltn] lbg ;Sg] clwstd 10 c+s
-v_ ;xfos:t/ tx 3, 4 / 5 sf sd{rf/Lsf] xsdf M
-1_ ;"kl/j]Ifsn] lbg ;Sg] clwstd 25 c+s
-2_ d'Nof+°gstf{n] lbg ;Sg] clwstd 10 c+s
-3_ d'Nof+°g ;ldltn] lbg ;Sg] clwstd 10 c+s
-u_ ;xfos:t/ tx 1 / 2 sf sd{rf/Lsf] xsdf M
-1_ ;"kl/j]Ifsn] lbg ;Sg] clwstd 30 c+s
-2_ d'Nof+°gstf{n] lbg ;Sg] clwstd 15 c+s
-4_ d'Nof+°g ul/g] sd{rf/L eGbf sDtLdf Ps tx dflysf] sfd ;+u ;DjlGwt lgs^td
clws[t sd{rf/L ;"kl/j]Ifs x"g]% .
-5_ sfof{no k|d"vsf] xsdf ;f] sfof{nosf] lgs^td tfn"s sfof{nosf] k|d"v
-clws[t:t/_ ;"kl/j]Ifs x"g]% .
-6_ ;"kl/j]Ifs eGbf slDtdf Ps tx dflysf] lgs^td clws[t sd{rf/L d'Nof+°gstf{
x"g]% .
-7_ d"Vo k|zf;sLo clws[t ;"kl/j]Ifs ePsf] cj:yfdf d'Nof+°gstf{ klg lgh g}
x"g]% .
-8_ o; k|of]hgsf] nflu ;"kl/j]Ifsaf^ sd{rf/Lsf] sfo{;Dkfbg d'Nof+°g ;DkGg u/fpg]
lhDd]jf/L ;DalGwt ljefuLo k|d"vsf] x"g]% .
-9_ d'Nof+°g ;ldltsf] u&g b]xfo adf]lhd x"g]% M
-s_ tx 8, 9, 10 / 11 sf sd{rf/Lsf] nflu M
-c_ d"Vo k|zf;sLo clws[t - cWoIf
-25_
-cf_ ;DalGwt pksfo{sf/L lgb]{zs÷dxfk|jGws - ;b:o
-O_ pksfo{sf/L lgb]{zs, k|zf;g - ;b:o
#t/, ;f]em} d"Vo k|zf;lso clws[t dftxt /x]sf ljefu jf sfof{nosf
sd{Rff/L / pksfo{sf/L lgb]{zs k|zf;g dftxtsf sd{rf/Lsf] d'Nof+sg
ubf{ v)* -cf_ adf]lhdsf] ;b:osf] ?kdf d"Vo k|zf;sLo clws[tn]
tf]s]sf] tx 12 sf] clws[t ;b:o x"g]% .
-v_ tx 5, 6 / 7 sf sd{rf/Lsf] nflu M
-c_ ;DalGwt pksfo{sf/L lgb]{zs÷dxfk|jGws - cWoIf
#-cf_ ;DalGwt lgb]{zs÷If]qLo k|d'v -lgb]{zs geP ;DalGwt sfof{nosf]
al/i&td clws[t_ - ;b:o
-O_ hg;fwg ljefusf lgb]{zs - ;b:o
t/, lgDg cj:yfdf lgDgfg";f/ x"g]%,
#--1_ ;f]em} d"Vo k|zf;lso clws[t dftxt /x]sf ljefu jf sfof{nosf]
sd{Rff/Lsf] d"Nof+sg ug"{kbf{ pk sfo{sf/L lgb]{zs k|zf;g cWoIf /xg]% .
-2_ hg;fwg ljefusf sd{rf/Lsf] d'Nof+sg ubf{ v)* -cf_ adf]lhdsf] ;b:osf]
?kdf ;DjlGwt pksfo{sf/L lgb]{zsn]] tf]s]sf] tx 11 sf] clws[t ;b:o
x"g]% .
-3_ n]vf ;d"xsf] sd{rf/Lsf] xsdf cy{ tyf n]vf ljefusf] lgb]{zs ;d]t ;b:o
x"g]% .
-u_ tx 3 / 4 sf sd{rf/Lsf] nflu s]Gb|Lo :t/ (Corporate level )M
-c_ ;DalGwt pksfo{sf/L lgb]{zs - cWoIf
#-cf_ ;DalGwt lgb]{zs - ;b:o
-lgb]{zs geP ;DalGwt sfof{nosf] al/i&td clws[t_
-pksfo{sf/L lgb]{zssf] sfof{nosf] sd{rf/L eP cWoIfn] tf]s]sf] lgb]{zs,
lgb]{zs geP ;DalGwt sfof{nosf] al/i&td clws[t _
-O_ hg;fwg ljefusf] lgb]{zs - ;b:o
#;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg .
-26_
t/, ;f]em} d'Vo k|zf;lso dftxt /x]sf ljefu jf sfof{nosf sd{Rff/Lsf
d"Nof+sg ;ldltsf] cWoIfdf k|zf;gsf pksfo{sf/L lgb]{zs /xg]% .
-#_ dfly v)* -s_, -v_ / -u_ adf]lhd u&Lt d'Nof+°g ;ldltsf] ;lrjfnosf]
?kdf kbk'lt{ dxfzfvf /xg]% / ;lrjsf] sfo{ kbk'lt{ dxfzfvf k|d"vn]
ug]{% .
-ª_ tx 3 / 4 sf sd{rf/Lsf] nflu -dxfk|jGwssf] sfof{no, dftxtsf
sfof{no / cfof]hgfsf nflu_M
-c_ ;DalGwt dxfk|jGws - cWoIf
#-cf_ ;DalGwt lgb]{zs÷If]qLo k|d"v - ;b:o
-lgb]{zs geP ;DalGwt sfof{nosf] al/i&td clws[t_
-dxfk|jGwssf]] sfof{nosf] sfof{nosf] sd{rf/L eP cWoIfn] tf]s]sf] lgb]{zs,
lgb]{zs geP ;DalGwt sfof{nosf] al/i&td clws[t_
-O_ ;DalGwt dxfk|jGwssf]
sfof{nosf] k|zf;g k|d"v - ;b:o ;lrj
-r_ v)* -ª_ d'Nof+°g ;ldltsf] ;lrjfnosf] ?kdf ;DalGwt dxfk|jGwssf]
sfof{nosf] k|zf;g zfvf /xg]% .
-10_ ;dfg txsf] sd{rf/L ;"kl/j]Ifs, d'Nof°gstf{ Pj+ d'Nof°g ;ldltsf] cWoIf jf
;b:o x"g] %}g .
-11_ sfo{;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fdsf] c+s uf]Ko x"g]% .
-12_ sd{rf/Lsf] sfo{;Dkfbg d'Nof+l°t kmf/fd kbk'lt{ dxfzfvfdf /xg]% . ۩-13_ ljlgoddf tf]lsPsf] Dofbleq cfkm\gf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd e/L lgs^td
;"kl/j]Ifs ;dIf k]z gug]{ ;DalGwt sd{rf/Lsf] To; cfly{s jif{sf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sgaf^
k|fKt c+sdf 1 -Ps_ c+s #^fO{g]% / ;+zf]lwt Joj:yf cfly{s jif{ 063.064 sf]] sfo{ ;Dkfbg
d'Nof+sgb]lv nfu" ug]{ . t/ tf]lsPsf] cjlwdf s"g} sd{rf/L cWoog ljbf jf tflnd sfhdf
uPsf] eP lgh kms]{kl% e/]sf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg tf]lsPsf] ;dod} e/]sf] dflgg]% .
-14_ sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fdsf ljleGg v)*df d'Nof+sg ug]{ ;"kl/j]Ifs jf
d'Nof+sgstf{n] ljlgoddf tf]lsPsf] ;do d} k|fKt x"g cfPsf] sfo{ ;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd
;dod} d'Nof+sg gu/]df To:tf] ;"kl/j]Ifs / d'Nof+sgstf{nfO{ ;hfo lbg kfpg] clwsf/Ln]
gl;xt lbg ;Sg]]% .
۩;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.@.@& sf] $(* cf}+] a}7saf6 5}7f}+ ;+zf]wg .
-27_
-15_ s"g} sd{rf/Lsf] sfo{;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fddf d'Nof+sg ug{ %"̂ ePsf] eP o;}
ljlgodfjnL cg";f/sf ;"kl/j]Ifs, d'Nof+sgstf{ / d'Nof+sg ;ldltn] d'Nof+sg ug"{ kg]{% .
-v_ h]i&tf÷sfof{g"ej -;]jf jif{_ M -1_ sd{rf/LnfO{ xfn axfn /x]sf] txdf sfd u/]sf] k|To]s
jif{sf] lgldQ b"O{ c+ssf b/n] clwstd kRrL; c+s lbO{g]% .
-2_ xfn axfn /x]sf] tx eGbf Ps tx d"lgsf] kbdf sfd u/]sf] sd{rf/LnfO{ k|To]s
jif{sf] nflu cfwf c+s -0=5_ sf b/n] pkljlgod -1_ adf]lhdsf] c+sdf gj(\g] u/L a(Ldf
kf+r c+s lbOg]% .
-u_ z}lIfs of]Uotf M -1_ sfo{ Ifdtf d'Nof+sg a("jfsf] nflu z}lIfs of]Uotf jfkt lbO{g] c+s
b]xfo adf]lhd x"g]% M
z}lIfs of]Uotf -pkflw_ k|yd >])fL låtLo >])fL t[tLo >])fL
-s_ cg";'rL 7 adf]lhd
a("jfsf] nflu tf]lsPsf]
Go'gtd z}lIfs of]Uotf jfkt
12 11=5 11
-v_ Go'gtd z}lIfs of]Uotf
eGbf dflysf] ;DjlGwt
ljifosf] s"g} Ps cltl/Qm
z}lIfs of]Uotf jfkt
3 2=5 2
-2_ dfly v)* -1_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] eP tfklg lgDg ljifodf
lgDgfg";f/ g} x"g]%M
-s_ ljBfjfl/lw -lk=Pr=l*=_ sf] nflu k|yd >])fL ;/xsf] / >])fL
gv"n]sf] cGo z}lIfs pkflwsf] xsdf låtLo >])fL a/fa/sf] c+s
lbOg]% .
-v_ ljleGg lzIf)f ;+:yfdf k|df)fkq tx jf ;f] ;/xaf^ l;w}
:gftsf]Q/ tx - kf+r jif]{ Pd= P:;L= O{l~hlgol/é l*Knf]df,
y]l;; ;lxt _ sf] pkflw xfl;n u/]sf] z}lIfs of]UotfnfO{
sfo{Ifdtf d'Nof+sg a("jfdf z}lIfs of]Uotfsf] c+s lb+bf :gfts
txsf] Go'gtd z}lIfs of]Uotfn] kfpg] Go'gtd c+s cyf{t t[tLo
>])fLsf] c+s / Go'gtd of]Uotf eGbf dflysf] ;DalGwt ljifosf]
s"g} Ps z}lIfs pkflw jfkt :gftsf]Q/ txsf] k|df)fkqdf
pNn]v ePsf] >])fL cg";f/ c+s lbOg]% .
-28_
-u_ of] ljlgodfjnL nfu' x"g" k'j{ k|fljlws ;]jf ,
l;len ;d'x , ;j]{If)f pk;d'xsf] clws[t :t/sf] kbdf
s"g} ljifodf :gfts eO{ ;DalGwt ljifosf]
tflndsf] cfwf/df ;]jf k|j]z u/]sf sd{rf/Lsf] xsdf ;f]
of]Uotf / tflndnfO{ a("jf k|of]hgsf] nflu ;DalGwt ljifosf]
Go'gtd of]Uotf ;/x dflgg]% . of] ljlgodfjnL nfu" x"g" k'j{
sDKo"̂ / pk;d'xdf sfo{/t sd{rf/L s"g} OlGhgLol/é ljifodf
:gfts eO{ sDKo"̂ / ;DjGwL tflnd lnPsf] eP ;f] ;d'xsf]
lgldQ cfjZos of]Uotf k"u]sf] dflgg]% .
-#_ k|j]lzsf k/LIff jf ;f] ;/x pQL)f{ eGbf d"lgsf] z}lIfs
of]Uotfsf] xsdf z}lIfs of]Uotf afktsf] c+s k|bfg ul/g] %}g .
t/ a("jfsf] nflu k|j]lzsf k/LIff jf ;f] ;/x eGbf dl"gsf]
of]Uotf cfjZos kg]{ kbsf] xsdf k|j]lzsf k/LIff jf ;f] ;/x
pQL)f{ of]UotfnfO{ Ps tx dflysf] cltl/tm z}lIfs of]Uotf
dflgg]% / ;f]xL adf]lhd cltl/tm z}lIfs of]Uotf afkt dfq
c+s lbOg]% .
-ª_ cf+lzs k|j]lzsf k/LIff pQL)f{nfO{ t[tLo >])fL ;/x c+s
lbOg]% .
-r_ ldlt 2054÷10÷3 eGbf cl# k|zf;g ;]jf, n]vf ;d'xdf
sfo{/t :yfoL sd{rf/Lsf] xsdf lghn] pQm ldlt eGbf cl#
h"g;"s} ljifodf z}lIfs pkflw k|fKt u/]sf] eP klg o;}
ljlgodfjnL adf]lhdsf] Go'gtd / cltl/Qm z}lIfs of]Uotf dflg
c+s lbO{g]% .
t/ ldlt 2054÷10÷3 eGbf kl% lghn] k|fKt u/]sf] z}lIfs
pkflwsf] xsdf o; ljlgodfjnLdf Joj:yf eP adf]lhdsf]
;DalGwt ljifo g} x"g" kg]{% .
-%_ ;DalGwt ljifodf :gfts of]Uotf eO{ Jofkf/ k|zf;gdf
:gftsf]Q/ pkflw xfl;n u/]sf k|fljlws ;]jfsf sd{rf/LnfO{
tx 10 / ;f] eGbf dflysf] kbdf a("jf ubf{ pQm pkflwnfO{
Go"gtd of]Uotf eGbf dflysf] ;DalGwt ljifosf] cltl/Qm z}lIfs
of]Uotf dfgL c+s k|bfg ul/g]% .
-29_
-h_ z}lIfs of]Uotfsf] k|ltlnlk k]z gug]{ sd{rf/LnfO{ z}lIfs of]Uotf
jfkt s"g} c+s k|bfg ul/g] %}g .
-em_ ;DjlGwt ljifodf Go"gtd of]Uotf geO{ dflyNnf] of]Uotf
;DjlGwt ljifodf ePdf To;nfO{ Go"gtd of]Uotf k"u]sf]
dflgg]% . k|zf;g pk;d'xsf] nflu s"g} klg ljifosf] of]Uotf
;DjlGwt ljifo dflgg]% .
◊◊-`_ clws[t :t/ tx 7 sf kbdf sfo{Iftf d'Nof+sgåf/f a("jf x"gsf
nflu ;DalGwt ljifodf :gfts geO{ Go"gtd z}lIfs of]Uotfjfkt
s"g} c+s lbO{g]%}g .
-#_ ef}uf]lns cfwf/df juL{s[t If]qdf sfd u/]sf] d'Nof+sg M -1_ ef}uf]lns cfwf/df juL{s[t
If]qdf sfd u/] jfkt c+s lb+bf cg";'rL - 11 df pNn]v eP adf]lhd s, v, u, # / ª
;d'xdf jlu{s/)f u/L b]xfo adf]lhd c+s lbO{g]% M
æsÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu 3 c+s
ævÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu 2=75 c+s
æuÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu 2=50 c+s
æ#Æ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu 2=25 c+s
æªÆ ju{df sfd u/]sf] k|To]s jif{sf] nflu 2 c+s
-2_ juL{s[t If]qdf sfd u/] jfktsf] c+s xfn jxfn /x]sf] txdf k|fKt u/]sf] eP dfq
u)fgf ul/g]% .
-3_ juL{s[t If]qdf sfd u/]sf] cjlwsf] u)fgf ubf{ Ps ef}uf]lns If]qjf^ csf]{ ef}uf]lns
If]qdf sfd tf]ls jf ;?jf eP kl% lbO{g] /dfgf kqsf] cfwf/df ul/g]% . /dfgf kq k]z
gug]{ sd{rf/LnfO{ To; cjlwsf] Go"gtd c+s kfpg] jlu{s[t If]qsf] c+s lbO{g]% . gof+ lgo"lQm
x"g] sd{rf/LnfO{ lgo"lQm kqsf] cfwf/df xflh/ ePsf] ldlt b]lv jlu{s[t If]qsf] c+s lbO{g]% .
-4_ juL{s[t If]qdf hlt;"s} cjlw sfd u/]sf] eP tfklg bfdf;fxLsf] lx;fjn] c+s
u)fgf ul/g]% .
-5_ cbfntsf] lg)f{ojf^ k"gj{xfnL x"g] sd{rf/LnfO{ cjsfz cjlwsf] / tnaL cWoog
ljbfdf j;]sf] sd{rf/LnfO{ cWoog cjlwsf] ef}uf]lns If]q jfkt c+s lbg" kbf{ Go'gtd c+s
kfpg] ef}uf]lns If]qsf] c+s lbO{g]% .
-6_ ljlgod 62 sf] pkljlgod -7_ sf] cj:yf jfx]s c;fwf/)f ljbfdf a;]sf] cjlwsf]
juL{s[t If]q jfktsf] c+s lbO{g] %}g .
◊ ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^&.)@.)^ sf] %$% cf}+ a}7saf6 af¥xf}+ ;+zf]wg
-30_
-7_ pkNnf] c+s kfpg] juL{s[t If]qdf sfo{/t sd{rf/L tNnf] c+s kfpg] s"g} juL{s[t
If]qdf Ps jif{df k^s k^s jf nuftf/ gAa] lbg eGbf j(L sfhdf /x]sf] kfO{Pdf To; jif{sf]
pQm j(L cjlwsf] nflu h"g juL{s[t If]qdf sfhdf /x]sf] xf] ;f]xL juL{s[t If]qsf] c+s sfod
ul/g]% .
51= of]Uotfqmd ;'rL k|sfzgM -1_ ljlgod 50 adf]lhd a("jfsf] nflu ;DefJo pDd]bjf/sf]
sfo{Ifdtfsf] d'Nof+sg ePkl% a("jf x"g] pDd]bjf/sf] of]Uotfqmd ;'rL ;DalGwt ;a}sf]
hfgsf/Lsf] nflu k|sflzt ul/g]% . To:tf] gfdfjnLdf sd{rf/Lsf] k|fKtf° ;d]t pNn]v ug"{
kg]{% .
-2_ pkljlgod -1_ adf]lhd a("jf gfdfjnL k|sflzt ePkl% s"g} pDd]bjf/n] cfkm'n]
kfPsf] c+s x]g{ rfx]df lghsf] sfo{;Dkfbg d'Nof+sg afktsf] c+s afx]s cGo cfwf/x? afktsf]
c+s x]g{ lbOg]% .
52= a("jfsf] ph'/LM -1_ ljlgod 51 adf]lhd j("jf l;kmfl/; ;ldltn] k|sfzg u/]sf] gfdfjnLdf
:yfg gkfO{ lrQ ga"em\g] pDd]bjf/n] To:tf] ;'rL k|sflzt ePsf] kGw| lbg leq cfkm\gf] cfwf/
k|df)f v"nfO{ k"g/fjnf]sg ;ldltdf lgj]bg lbg ;Sg]% .
-2_ pkljlgod -1_ adf]lhd s"g} lgj]bg k/]df k"g/fjnf]sg ;ldltn] ;f] ;DjGwdf
hf+ra"em u/L lgj]bg lbg] Dofb ;lsPsf] ldltn] ;fdfGot tL; lbg leq klxn] k|sflzt gfdfjnL
jb/ ug]{, sfod /fVg] jf To;df ;+zf]wg ug]{ lg)f{o ug"{ kg]{% .
-3_ pkljlgod -2_ adf]lhd hf+ra"em ubf{ hfgL hfgL q"̂ Lk')f{ sfo{ ug]{ u/fpg]
sd{rf/LnfO{ k"g/fjnf]sg ;ldltn] r]tfjgL lbg ;Sg]% .
53= a("jf ldlt / a("jf lgo"lQmM -1_ ljlgod 51 adf]lhd a("jf gfdfjnL k|sfzg eP kl% ptm
a("jf l;kmfl/; dfly ph"/L gk/]df ph"/L ug]{ Dofb ;lsP kl% j("jf l;kmfl/; ;ldltn]
l;kmfl/; u/]sf] ldltaf^ a("jf x"g] txsf] h]i&tf sfod x"g] u/L lgo"ltm lbg" kg]{% .
-2_ a("jf l;kmfl/; dfly ljlgod 52 adf]lhd ph"/L k/]df b]xfo cg";f/ h]i&tf ldlt
sfod u/L lgo"ltm lbg" kg]{% M
-s_ k|sflzt a("jf gfdfjnLdf ;+zf]wg ePdf ;+zf]lwt gfdfjnL k|sflzt ug]{ lg)f{o
ePsf] ldlt b]lv, /
-v_ ph"/L vf/]h ePdf jf klxn]s} a("jf l;kmfl/; g} sfod ePdf pkljlgod -1_
cg";f/ g} x"g]% .
54= j("jf ;DjGwL ljz]if Joj:yf M -1_ o; ljlgodfjnLdf h"g;"s} s"/f n]lvPsf] ePtfklg sfo{Ifdtf
jf cfGtl/s k|ltof]lutfsf] cfwf/df lgoldt ?kn] afX jif{;Dd klg jxfn /x]sf] txaf^ dflyNnf]
txdf a("jf gePsf tx Ps b]lv tx 8 -cf&_ ;Ddsf pkljlgod -3_ adf]lhd of]Uotf k"u]sf]
-31_
sd{rf/LnfO{ Ps tx dflysf] kbdf a("jf ul/g]% . o:tf] a("jf k|To]s sd{rf/Lsf] tdfd gf]s/L
cjlwe/ Ps k^s dfq x"g]% .
-2_ pkljlgod -1_ adf]lhd a("jf x"g] sd{rf/Lsf] kbsf] b/jGbL :jtM dflyNnf] txdf
sfod ePsf] dflgg] % / ;fljssf] kbsf] b/jGbL :jtM vf/]h x"g]% .
t/ dflyNnf] kbdf j("jf ePsf sd{rf/Lsf] kb s"g} sf/)fjf^ l/Qm x"g cfPdf
;f] l/Qm kb vf/]h eO{ ;f] sf] ;§f ;fljss} kb :jtM ;[hgf ePsf] dflgg]% .
-3_ pkljlgod -1_ adf]lhd j("jf x"g lgDgfg";f/sf] of]Uotf k"u]sf] x"g"kg]{%M
-s_ sd{rf/Ln] kl%Nnf] tLg cfly{s jif{sf] sfo{;Dkfbg d'Nof+sg kmf/ddf
Go'gtd krf; k|ltzt cf}ift c+s k|fKt u/]sf], ۩ -v_ of]Uotfsf] xsdf cg";'lr - 7 cg";f/ a("jf x"g] txsf] nflu lgwf{l/t
Go'gtd of]Uotf k"u]sf,
-u_ ljlgod 47 sf] cj:yf g/x]sf] .
-4_ pkljlgod -3_ sf] -s_, -v_ / -u_ df plNnlvt cj:yf k"/f u/]sf sd{rf/LnfO{
j("jf l;kmfl/; ;ldltn] l;kmfl/; u/]sf] ldlt b]lv nfu" x"g] u/L a("jf ul/g]% .
#-5_ tdfd ;]jf cjlwdf Ps k^s klg a("jf gx"g] sd{Rff/LnfO{ cjsfz x"g"eGbf %
dlxgf cufl* Joj:yfkgn] Ps tx dflysf] kbdf ljz]if a("jf ug]{% .
# ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf]] ;+zf]wg . ۩ ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.@.@& sf] $(* cf}+ a}7sjf6 5}7f}+ ;+zf]wg .
-32_
kl/R%]b−7
sfof{no ;do, xflh/L / lgoldttf
55= sd{rf/Lsf] ;a} ;do k|flws/)fsf] clwgdf x"g]M o; ljlgodfjnLdf cGoyf n]lvPsf]df afx]s
sd{rf/Lsf] h"g;"s} ;do k|flws/)fsf] clwgdf x"g]% / k|flws/)fn] sd{rf/LnfO{ h"g;"s} ;dodf
klg k|flws/)fsf] sfddf nufpg ;Sg]% .
56= sfof{no ;doM -1_ k|flws/)fdf sfd ug]{ ;do kmfu"g b]lv sflt{s;Dd gf} dlxgf k|lt xKtf
rfln; #)^f / d+l;/ b]lv df#;Dd tLg dxLgf k|lt xKtf k}+lt; #)^f x"g]% .
-2_ ef}uf]lns cj:yf, :yfgLo cfjZostf Pj+ sfdsf] k|s[lt x]/L s"g} sfof{nosf]
sfof{no ;donfO{ d"Vo k|zf;sLo clws[tn] sfdsf] cfjZostfg";f/ ;do kl/jt{g ug{ ;Sg]% .
57= xflh/LM -1_ k|flws/)fn] Joj:yf u/] adf]lhd sd{rf/Ln] lgoldt ?kn] cfk\mgf] sfof{nodf cfPsf]
/ uPsf] ;do hgfO{ xflh/ ug"{ kg]{% .
-2_ sfof{nodf xflh/ ePsf] sd{rf/Ln] d"Vo k|zf;sLo clws[t jf lghn] clwsf/
k|Tofof]hg u/]sf] clws[tsf] :jLs[lt glnO{ sfof{no ;do leq sfof{no %f]*L hfg" x"b}g .
58= lgoldttfM -1_ sd{rf/L sfof{no ;dodf xflh/ eP gePsf] jf sfof{no ;do leq sd{rf/L
sfddf pkl:yt /x] g/x]sf] cfsl:ds hf+r d"Vo k|zf;sLo clws[t, pksfo{sf/L
lgb]{zs÷dxfk|jGws, ljefuLo k|d"v, ;DalGwt sfof{no k|d"v jf lghn] tf]s]sf] clws[tn] ug{
;Sg]% .
-2_ pkljlgod -1_ cg";f/ cfsl:ds hf+r ubf{ cg"kl:yt /x]sf] sd{rf/L;+u :ki^Ls/)f
lnOg]% / :ki^Ls/)f ;Gtf]ifhgs gePdf To:tf] sd{rf/LnfO{ uon ug"{sf] ;fy} ljefuLo sf/jfxL
;d]t ul/g]% .
-33_
kl/R%]b−8
ljbf
59= sd{rf/Ln] kfpg] ljbfsf] lsl;d M sd{rf/Ln] b]xfosf ljbf kfpg] %g\ M
-s_ ;fj{hlgs ljbf -v_ e}k/L cfpg] / kj{ ljbf
-u_ lj/fdL ljbf -#_ #/ ljbf
-ª_ c;fwf/)f ljbf -r_ cWoog ljbf
-%_ k|;"tL ljbf -h_ lsl/of ljbf
60= ;fj{hlgs ljbfM sd{rf/LnfO{ ;ldltn] ;do ;dodf lgwf{/)f ul/lbP adf]lhd ;fj{hlgs ljbf
lbO{g]% .
61= e}k/L cfpg] / kj{ ljbfM
π-!_ sd{rf/Ln] k|To]s jif{ ^ lbg e}k/L cfpg] / ^ lbg kj{ ljbf kfpg]5 . -2_ e}k/L cfpg] / kj{ ljbf cfwf lbg klg lng kfOg]% .
-3_ e}kl/ cfpg] / kj{ ljbf ljbf h"g;"s} ljbf;+u ldnfO{ lng kfOg]% .
-4_ e}k/L cfpg] / kj{ ljbf a;]sf] sd{rf/Ln] k"/f tna eQf kfpg]% .
-5_ e}k/L cfpg] / kj{ ljbf ;+lrt u/L csf]{ jif{df lng kfOg] %}g .
-6_ e}k/L cfpg] / kj{ ljbf a;]sf] calw leq kg]{ ;fj{hlgs ljbf e}k/L cfpg] / kj{
ljbfdf u)fgf ul/g] %}g .
-7_ c;fwf/)f ljbf / cWoog ljbfdf a;]sf] sd{rf/Ln] e}k/L cfpg] / kj{ ljbf kfpg]
%}g .
62= lj/fdL ljbfM -1_ sd{rf/Ln] dlxgfsf] Ps lbgsf b/n] Ps jif{df afx| lbg lj/fdL ljbf
kfpg]% .
-2_ lj/fdL ljbfdf a;]sf] sd{rf/Ln] k"/f tna eQf kfpg]% .
-3_ sd{rf/Ln] cfk"mn] ksfPsf] lj/fdL ljbf ;+lrt u/L /fVg kfpg]% .
-4_ s"g} sf/)faf^ sd{rf/L ;]jfaf^ cnu ePdf ;+lrt /x]sf] lj/fdL ljbf jfkt lghn]
vfO{kfO{ cfPsf] tnasf b/n] x"g cfpg] hlt /sd Psd"i^ kfpg]% .
-5_ Ps} k^s ;ft lbgeGbf a(L cjlwsf] lj/fdL ljbf dfu ubf{ lrlsT;ssf] k|df)fkq
;lxt lgj]bg lbg" kg]{% . ljbf :jLs[lt lbg] clwsf/LnfO{ ljZjf; nfu]df lrlsT;ssf] k|df)fkq
geP klg ljbf :jLs[t ug{ ;lsg]% .
π ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
-34_
-6_ s"g} &"nf] jf s*f /f]u nfuL pkrf/ ug{ lj/fdL ljbf / #/ ljbfjf^ gk"u x"g]
ePdf k|flws/)fn] lgo"Qm u/]sf] lrlsT;ssf] k|df)fkq k]z u/]df sd{rf/Ln] kl% kfpg] lj/fdL
ljbf / #/ ljbfjf^ s§f x"g] u/L gf]s/L cjlw e/df k}+tfln; lbg ;Dd yk lj/fdL ljbf
k]ZsLsf] ?kdf lng ;Sg]% . o;/L k]ZsL lj/fdL ljbf lnO{ j;]sf] sd{rf/Ln] k"/f tna
kfpg]% .
-7_ pkljlgod -6_ adf]lhd lnPsf] ljbfn] gk"u eO{ yk ljbf lng" k/]df ljlgod 96
sf] pkljlgod -1_ adf]lhd ul&t d]l*sn jf]*{sf] l;kmfl/;df c;fwf/)f ljbfaf^ s§f x"g] u/L
;]jf cjlwe/df a(Ldf Ps jif{ c;fwf/)f ljbf lbg ;lsg]]% .
-8_ pkljlgod -6_ adf]lhd lnPsf] k]ZsL lj/fdL ljbf lng] sd{rf/Lsf] d[To" ePdf
To;/L lnPsf] ljbf ldgfxf x"g]% .
-9_ sd{rf/Ln] c;fwf/)f ljbf lnO{ a;]sf] cjlwe/ lj/fdL ljbf kfpg] %}g .
63= #/ ljbfM -1_ sd{rf/Ln] sfd u/]sf] calwsf] afx| lbgsf] Ps lbgsf b/n] #/ ljbf kfpg]% .
o; k|of]hgsf] nflu æsfd u/]sf] cjlwÆ eGgfn] ;f] cjlw leq k/]sf] e}k/L cfpg] / kj{ ljbf,
;fj{hlgs ljbf, lj/fdL ljbf, k|;"lt ljbf / lsl/of ljbfnfO{ ;d]t hgfp+% .
t/ Ps jif{df tL; lbg eGbf a(L #/ ljbf kfpg] %}g .
-2_ #/ ljbfdf a;]sf] sd{rf/Ln] k"/f tna eQf kfpg]% .
-3_ #/ ljbf a(Ldf Ps ;o krf; lbg;Dd ;+lrt ug{ ;lsg]% . sd{rf/Lsf] #/ ljbf
;f&L lbg eGbf a(L ;+lrt /x]df a(L ;+lrt /x]sf] #/ ljbfsf] ;§f Ps cfly{s jif{df a(Ldf
tL; lbg ;Ddsf] vfO{kfO{ cfPsf] tna j/fj/sf] /sd lbO{g]% .
-4_ s"g} sf/)faf^ s"g} sd{rf/L ;]jfaf^ cnu ePdf lghsf] ;+lrt /x]sf] #/ ljbfsf]
lghn] vfO{kfO{ cfPsf] dfl;s tnasf] b/n] x"g cfpg] hlt /sd Psd"i^ kfpg]% .
-5_ jif{sf] Ps k^s nuftf/ kGw| lbg eGbf a(L #/ ljbf :jLs[t u/fO{ ljbfdf hfg]
sd{rf/Ln] #/ hfg cfpgsf nflu a; jf xjfO{hxfh k|of]u u/]sf] % eg] ;f]xL cg";f/ / k}bn
lx+*\g" kg]{ cj:yfdf a(Ldf t/fO{df tLg lbg / kxf*df kf+r lbg;Dd af^f]sf] Dofb kfpg]% .
-6_ sd{rf/Ln] c;fwf/)f ljbf, cWoog ljbf / #/ ljbf a;]sf] cjlwsf] #/ ljbf kfpg]
%}g .
64= c;fwf/)f ljbfM -1_ kf+r jif{ :yfoL ;]jf calw k"/f u/]sf sd{rf/Ln] ljz]if sf/)f jf
kl/l:yltdf ;]jfsf] tdfd cjlw e/df a(Ldf b"O{ jif{ c;fwf/)f ljbf kfpg ;Sg]% .
t/ ljlgod 62 sf] pkljlgod -7_ adf]lhdsf] c;fwf/)f ljbfsf] xsdf eg] kf+r jif{ :yfoL
;]jf cjlw k"/f ug{ cfjZos kg]{ %}g .
-2_ c;fwf/)f ljbfdf a:g] sd{rf/Ln] tna eQf tyf cGo ;"ljwf kfpg] %}g .
-35_
-3_ #/ ljbf ;+lrt gePsf] sd{rf/Ln] dfq c;fwf/)f ljbf kfpg]% .
-4_ c;fwf/)f ljbfdf a;]sf] cj:yfdf s"g} klg ljbf kfpg] %}g .
-5_ ljlgod 62 sf] pkljlgod -7_ adf]lhdsf] c;fwf/)f ljbf a:g] sd{rf/L afx]s
c;fwf/)f ljbfdf a:g] cGo sd{rf/Lsf] c;fwf/)f ljbf lnPsf] cjlw lghsf] ;]jf cjlwdf u)fgf
ul/g] %}g .
65= cWoog ljbfM
∝π-1_ kf+r jif{ :yfoL ;]jf cjlw k'/f u/]sf / $% jif{ pd]/ ggf3]sf sd{rf/LnfO{ ;]jfsf] tdfd ;]jf
cjlwe/df sf]if{sf] cjlw jdf]lhd a9Ldf rf/ aif{;Dd cWoog ljbf lbg ;lsg]5 . -2_ k|flws/)fnfO{ pko"tm / cfjZos kg]{ ljifodf z}lIfs of]Uotf k|fKt ug{sf nflu k|flws/)fn]
%fqj[lQsf] Joj:yf u/L :jb]z jf ljb]zdf cWoog ug{ k&fpg ;Sg] % . To:tf sd{rf/LnfO{ k"/f tna ;lxtsf] cWoog ljbf lbOg]% . cWoogdf k&fOg] sd{rf/Lsf] rog k|flws/)faf^ :jLs[t dfkb)*sf] cfwf/df ul/g]% .
-3_ tf]lsPsf] lzIf)f cjlw jf :jLs[t ljbf leq cWoog ;dfKt gug]{ sd{rf/LnfO{ ;f] calw
kl% pkljlgod -2_ adf]lhd kfpg] ;"lawf ;x"lnot lbOg] %}g .
∝π-4_ sd{rf/Ln] lglh k|of;df z}lIfs of]Uotf xfl;n ug]{ p@]Zon] cfkm'n] cWoog ug{ rfx]sf] ljifo ;d]t vf]nL ;DjlGwt lzIf)f ;+:yfdf cWoogsf] b/vf:t k]z ug'{ k'j{ d'Vo k|zf;lso clws[tsf] :jLs[lt lnO{ b/vf:t lbO{ cWoog ljbf dfu u/]df To:tf sd{rf/Ln] sf];{sf] cjlw jdf]lhd a(Ldf 4 aif{sf] nflu cWoog ljbf kfpg ;Sg]% . o:tf] ljbf 5 aif{ :yfoL ;]jf cjwL k'/f u/]sf / 45 jif{ pd]/ ggfu]sf sd{rf/Ln] dfq kfpg ;Sg]% . ;f] cWoog ljbf cjlwe/ sd{rf/Ln] tnj eQf / cGo ;'ljwf kfpg] %}g . t/ cWoog ljbf cjlw gf]s/Ldf u)fgf ul/g]% .
-5_ pk ljlgod -2_ / pk ljlgod -4_ adf]lhd cWoogdf hfg' cuf*L sd{rf/Ln] b]xfo adf]lhdsf] cjlw ;Dd clgjfo{ ?kn] k|flws/)fdf ;]jf ug'{kg]{ ul/ cg';'rL 12 adf]lhdsf] sa'lnot ug'{kg]{ % . sj'lnot c';f/ ;]jf gu/]df ;f] cWoog ljbf / ;f] kl%sf] cjlw gf]s/Ldf u)fgf ul/g] %}g
cWoog/tflndsf] cjlw ;]jf ug"{ kg]{ Go'gtd cjlw
k|flws/)fjf^ dgf]gog cfkm\g} k|of;af^
ePsf]df uPsf]df
% dlxgf ;Dd Ps jif{ % dlxgf
Ps jif{ ;Dd b"O{ jif{ Ps jif{
b"O{ jif{ ;Dd rf/ jif{ b"O{ jif{
ltg jif{ ;Dd kf+r jif{ ltg jif{
rf/ jif{ ;Dd ;ft jif{ rf/ jif{
π]] ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
∝;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^^.!!.@^ sf] %#( cf}+ a}7saf6 P3f/f}+ ;+zf]wg .
-36_
b"O{ jif{ eGbf j(L kf+r jif{ b"O{{ jif{ % dlxgf
∝-6_ pk ljlgod 5 adf]lhd sj'lnot ug]{ sd{rf/Ln] ;f] adf]lhd ;]jf cjlw k"/f gu/]df pkljlgod -2_ adf]lhdcWoog ubf{ nfu]sf] vr{, lghn] k|fKt u/]sf] ;'ljwf /sd /
cWoog cjlwsf] tna eQf lghaf^ bfdf;fxLn] c;'n pk/ ul/g]% . olb pQm /sd tf]lsPsf]
cjlw leq c;'npk/ x'g g;s]df ;f] sd{rf/Laf^ ;/sf/L af+sL ;/x c;'n pk/ ul/g]% .
-7_ pkljlgod -4_ adf]lhd cWoogdf hfg] sd{rf/Ln] pkljlgod -5_ adf]lhd ;]jf
cjlw k"/f gu/]df ;]jf gu/]sf] cjlw lghsf] s"n ;]jf cjlwjf^ #^fO{g]% .
-8_ cWoog ljbfdf a:g] sd{rf/Ln] #/ ljbf, lj/fdL ljbf Pj+ e}kl/ cfpg] / kj{ ljbf
kfpg] %}g .
π66= k|;"tL ljbf M
-1_ s"g} dlxnf sd{rf/L ue{jtL ePdf ;"Ts]/L x"g" cufl* / k%fl* u/L ;f&L lbg;Dd k|;"tL ljbf
kfpg]% .
-@_ pk ljlgod -!_ jdf]lhd k|;'lt ljbf lnPsf dlxnf sd{rf/Ln] rfx]df s'g}klg ljbfjf6 s§f gx'g] u/L yk ^ dlxgf ;Dd j]tnjL k|;'lt ljbf lng ;Sg]5g\ .
t/ o:tf] j]tnlj ljbf k|;'lt ljbf;+u nuftf/ ?kdf lng'kg]{5 . -#_ pk ljlgod -@_ jdf]lhd j]tnlj k|;'lt ljbfdf j;]sf] cjlw gf]s/L cjlwdf hf]l8g]5 . t/ tna,
eQf / cGo ;'ljwf kfpg] 5}g . -$_ o:tf] ljbf ;]jf cjlwe/ b'O{ k6s dfq lbOg] 5 . -%_ pk–ljlgod -!_ adf]lhdsf] ljbf a:g] sd{rf/Ln] k"/f tna eQf kfpg]5 . -^_ k|;'lt ljbf tyf k|;'lt :ofxf/ ljbf kfPsf sd{rf/LnfO{ aRrfsf] :ofxf/sf] lgldQ a9Ldf @ j6f
jRrfsf] nflu hgxL Psd'i6 kfFr xhf/ ?k}of lzz' :ofxf/ eQf lbOg]5 . :kli6s/0fM klt÷kTgL b'j} hgf sfo{/t /x]sf] eP Ps hgf sd{rf/Ln] dfq lzz' :ofxf/ eQf kfpg]5 . -&_ k|;'lt ljbf tyf k|;'lt :ofxf/ ljbf lnPsf] clen]v ;DjlGwt sfof{non] cWofjlws agfO k|To]s
rf]6L ;?jf eO{ /dfgf lnO{ hfFbf /dfgfsf] kqdf / sd{rf/L clen]v kmfOndf ;d]t /fVg' kg]{5 .
-*_ k|;'lt ljbf / k|;'lt :ofxf/ ljbf dfu ug]{ sd{rf/Ln] k|;'lt ;DjGwdf hfFr u/fPsf] c:ktfnsf] /
;'Ts]/L ePsf] ;DjlGwt c:ktfn jf gl;{Ë xf]dsf] l8:rfh{ ;d/L jf ay{ ;l6{lkms]6 jf hGd btf{
k|df0f kq k]z ug'{ kg]{5 .
π^^ -s_ k|;'lt :ofxf/ ljbfM
-!_ s'g} k'?if sd{rf/Lsf] kTgL ;'Ts]/L x'g] ePdf To:tf] sd{rf/Ln] ;'Ts]/Lsf] cl3 jf kl5 u/L !% lbg
k|;'lt :ofxf/ ljbf lng kfpg]5 .
-@_ k|;'lt :ofxf/ ljbf j:g] sd{rf/Ln] k"/f tnj kfpg]5 .
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
∝;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^^.!!.@^ sf] %#( cf}+ a}7saf6 P3f/f}+ ;+zf]wg .
-37_
-#_ k|;'lt :ofxf/ ljbf ;]jf cjlwe/ @ k6s dfq lbOg]5 .
-$_ k|;'lt :ofxf/ ljbf lnPsf] sd{rf/Ln] ljbf lnPsf] ldltn] # dlxgf leqdf aRrfsf] hGdbtf{ k|df0fkq
sfo{/t sfof{nodf k]z ug'{kg{]5 .
-%_ pkljlgod -$_ adf]lhdsf] cjlw leq To:tf] k|df0fkq k]z gug]{ sd{rf/Lsf] To:tf] ljbfsf] cjlw
lghn] kfpg] cGo ljbfaf6 s§f ul/g]5 .
-^_ k|;'lt :ofxf/ ljbf lnPsf] clen]v ;DjlGwt sfof{non] cWofjlws agfO k|To]s rf]6L ;?jf eO{
/dfgf lnO{ hfFbf /dfgfsf] kqdf / sd{rf/L clen]v kmfOndf ;d]t /fVg' kg]{5 .
π67= lsl/of ljbfM
-!_ s'g} sd{rf/Ln] s'n wd{ cg';f/ cfkm} lsl/of a:g' k/]df jf To:tf] sd{rf/Lsf] afa' cfdf, afh]aHo},
5f]/f5f]/L jf ;f;';;'/fsf] d[To' ePdf jf k'?if sd{rf/Lsf] xsdf lghsf] kTgLsf] d[To' ePdf kGw| lbg
lsl/of ljbf kfpg]5 . dlxnf sd{rf/Lsf] kltn] lsl/of a:g' k/]df lghnfO{ klg !% lbg lsl/of ljbf
lbOg]5 .
-@_ lsl/of ljbf a:bf sd{rf/Ln] k"/f tnj eQf kfpg]5 .
-#_ pkljlgod -!_ adf]lhd ljbf lng] sd{rf/Ln] ljbf kl5 sfof{nodf xflh/ ePsf] !% lbg leq d[t
JolQmsf] d[To' btf{ k|df0fkq jf d[t JolQm;+usf] gftf k|df0fkq k]; ug'{kg]{5 .
-$_ pk ljlgod -#_ adf]lhdsf] cjlw leq To:tf] k|df0f k]z gug]{ sd{rf/Lsf] To:tf] ljbfsf] cjlw lghn]
kfpg] cGo ljbfaf6 s§f ul/g]5 .
68= ;§f ljbf M -1_ ;fj{hlgs ljbfsf] lbgdf sfd ug]{ sd{rf/LnfO{ sfddf nufOPsf] cj:yfdf ;§f
ljbf lbOg]% .
-2_ ;§f ljbf ;ft lbg;Dd ;+lrt /fVg ;lsg]% . ;§f ljbf cfwf lbg lng kfOg] %}g
/ ;§f ljbf rfn' cfly{s jif{sf] cGt;Dddf lnO{ ;Sg" kg]{% .
-3_ ;§f ljbf lng] sd{rf/Ln] cf]e/^fOd eQf jf vfhf eQf kfpg] %}g .
69= ljbf glnO{ sfdaf^ cg"kl:yt x"g gx"g] M
#-1_ clu|d ljbf :jLs[t gu/fO{ s"g} sd{rf/L sfof{nodf cg"kl:yt x"g kfpg] %}g .
π-@_ ljbf l:js[t gu/fO{ nuftf/ () lbg ;Dd cg'kl:yt x'g] sd{rf/Lsf] ;f] cjlwsf] uon u/L tnj
eQf s§f ul/g]5 / ;f] cjlw ;]jf cjlwdf u0fgf ul/g] 5}g .
π]] ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg . #;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg .
-38_
π-#_ pkljlgod -@_ adf]lhd cg'kl:yt x'g] sd{rf/LnfO{ nuftf/ $% lbg k'u]kl5 !) lbg leq ;DjlGwt
sfof{no k|d'vn] () lbg k'Ug hlt cjlw af+sL /xG5 ;f] cjlw leq cg'kl:yt sd{rf/L :jo+
pkl:yt x'g cfpg] Joxf]/fsf] ;"rgf k|sflzt ug'{kg]{5 . pQm cjlwleq sd{rf/L :jo+ pkl:yt x'g
cfPdf lghnfO{ xfhL/ u/fO{ ljefuLo sf/jfxL ul/g]5 ;fy} pQm cg'kl:yt cjlw c;fwf/0f ljbfaf6
ldnfg ug{ sf/jfxL cuf8L a9fOg]5 .
π-$_ o; ljlgoddf cGoq h'g;'s} s'/f n]lvPsf] ePtfklg ljbf l:js[t gu/fO{ nuftf/ () lbg eGbf a9L
cjlw cg'kl:yt x'g] sd{rf/L :jtMcfˆgf] ;]jfaf6 x6]sf] dflgg]5 . lghnfO{ uon sl§ u/L xflh/
u/fpg ;lsg] 5}g . xflh/ u/fPdf To:tf] xflh/L :jtM /2 eO{ To;/L xfhL/ u/fpg] kbflwsf/LnfO{
ljlgod !@& adf]lhd ljefluo sf/jfxL x'g]5 / xfhL/ u/fPsf] sd{rf/Ln] vfPsf] tna eQf ;d]t
xfhL/ u/fpg] kbflwsf/Laf6 ;/sf/L jfFsL ;/x c;"npk/ ul/g]5 . :jtM cjsfz ;DjGwL sfo{jfxL
k|wfg sfof{noaf6 x'g]5 .
π-%_ pk ljlgod -#_ adf]lhd cg'kl:yt x'g] sd{rf/Lsf] ;"rgf k|sflzt gug]{ ;DjlGwt sfof{no
k|d'v÷ljefuLo k|d'vnfO{ ;d]t ljefuLo sf/jfxL ul/g]5 .
70= ljbf lbg] clwsf/LM -1_ c;fwf/)f ljbf / cWoog ljbf d"Vo k|zf;sLo clws[tn] :jLs[t ug{
;Sg]% .
-2_ pkljlgod -1_ df pNn]v ePsf] ljbf jfx]s cGo ljbf d"Vo k|zf;sLo clws[t jf
lghn] tf]s]sf] clws[tn] lbg ;Sg]% .
-3_ ljbf lbg] clwsf/Ln] sfof{nosf] sfddf afwf kg]{ gkg]{ x]/L ljbf :jLs[t jf
c:jLs[t ug{ ;Sg]% .
71= ljbf a;]sf] cjlwdf sfo{ Onfsf %f]*\g] hfgsf/L M ljbf a;]sf] cjlwdf cfk\mgf] sfo{ Onfsf
%f]*\g] ePdf ljbf :jLs[t ug]{ clwsf/LnfO{ / cfk\mgf] ljefuLo k|d"vnfO{ cfkm';+u ;Dks{ /fVg
;lsg] &]ufgfsf] ;'rgf lbg" kg]{% .
72= ljbf lng] ljlw M
-1_ ljbf clwsf/sf] s"/f] xf]Og ;x"lnot dfq xf] .
-2_ ljbf lngsf] nflu sd{rf/Ln] cg";'rL - 13 cg";f/ kmf/fd e/L ljbf lbg] clwsf/L ;dIf
lgj]bg lbg" kg]{% .
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
-39_
-3_ ljbf lbg] clwsf/Ln] ljbf :jLs[t eP gePsf] ;'rgf ;DalGwt sd{rf/LnfO{ lbg" kg]{% . ljbf
:jLs[t ubf{ ljbfdf a:g] sd{rf/Ln] u/L cfPsf] sfd ;'rf? ?kn] eO/xg] Joj:yf ldnfP/
dfq ljbf :jLs[t ug"{ kg]{% .
π-4_e}kl/ cfpg] ljbf, kj{ ljbf / lj/fdL ljbf jfx]s c? s'g} k|sf/sf] ljbf lnO{ j;]sf] sd{rf/Ln] ;f]
ljbf e'Qmfg x'Fbf ;fj{hlgs ljbf kg{ uPdf / ;fj{hlgs ljbf kl5 klg sfof{nodf xflh/ gePdf
;f] ;fj{hlgs ljbfsf] cjlw klg lgh sd{rf/Ln] lnP cg';f/sf] ljbf jf ;f] af+sL gePdf lng
kfpg] c? ljbf j;]sf] dflgg]5 . -5_ cWoog ljbf / c;fwf/)f ljbf jfx]s cGo ljbf j;]sf] cj:yfdf crfgs lsl/of ljbf a:g"
k/]df lnPsf] ljbfdf lsl/of jfkt kfpg] ljbf s§f u/L u)fgf ul/g]% .
73= ljbfsf] clen]v M -1_ ljbf :jLs[t ug]{ clwsf/Ln] ;DalGwt sd{rf/Lsf] ljbfsf] clen]v /fVg]
Joj:yf ldnfpg" kg]{% .
-2_ sd{rf/L k|zf;g ;DaGwL sfd ug]{ OsfO{ jf zfvfn] ;a} sd{rf/Lsf] ljbfsf]
clen]v /fVg" kg]{% .
-3_ s"g} sd{rf/Ln] cWoog ljbf / c;fwf/)f ljbf dfu]df ljbf l;kmfl/; ug]{ clwsf/Ln]
hg;fwg ljefu dfk{mt sf/jfxL u/L ljbf :jLs[t eP kl% To;sf] clen]v /fvL tna
v"jfpg] lhDd]jf/L ePsf] sfof{no / sd{rf/L clen]vnfO{ hfgsf/L lbg" kg]{% .
π] ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
-40_
kl/R%]b–9
tna, eQf / ;+ro sf]if
74= tna eQf M -1_ sd{rf/Ln] sfof{nodf xflh/ eO{ sfd u/]sf] ldlt b]lv tnadfg adf]lhd
tna / eQf kfpg]% .
-2_ sd{rf/Lsf] tnadfg ;ldltn] ;do ;dodf lgwf{/)f u/] adf]lhd x"g]% .
-3_ sd{rf/Ln] lgodfg";f/ sfd u/L ksfPsf] tna eQf lghn] h"g;"s} Joxf]/faf^
;]jfaf^ cjsfz kfPdf klg kfpg]% .
-4_ Ps dlxgf jf ;f] eGbf a(L cjlwsf] nflu k'j{ :jLs[t u/fO{ c;fwf/)f ljbf /
cWoog ljbf afx]ssf] ljbfdf a:g] sd{rf/LnfO{ :jLs[t ljbf cjlwsf] jf s"g} dlxgfsf] kRrL;
ut] %"g] u/L nuftf/ ljbfdf a:g] sd{rf/LnfO{ ;f] dlxgfsf] Psd"i^ tna eQf lbg ;lsg]% .
-5_ sd{rf/LnfO{ cfjZos k/]df ;DalGwt sfof{nosf k|d"vn] rfn' dlxgfsf] tna k]ZsL
lbg ;Sg]% . o:tf] ;"ljwf jif{df b"O{ k^s eGbf a(L lbOg] %}g .
-6_ sd{rf/Ln] ;]jfaf^ cnu ePsf] lbg b]lvsf] tna eQf kfpg] %}g .
π75= Rff8kj{ vr{M
-!_ sd{rf/LnfO{ lghn] vfO{kfO{ cfPsf] Ps dlxgfsf] tnj a/fj/sf] /sd k|To]s jif{ sd{rf/Lsf] lgj]bg
cg';f/ k|d'v rf8kj{sf] !% lbg cuf8L rf8kj{ vr{sf] ?kdf lbOg]5 .
-@_ o:tf] /sd Ps cfly{s jif{df Ps k6s dfq e'Qmflg lbOg]5 .
-#_ ;?jf ePsf] sd{rf/LnfO{ /dfgf lb+bf lghn] pkljlgod -@_ adf]lhd pQm cfly{s jif{ leq rf8kj{
vr{ lnPsf] glnPsf] ljj/0f v'nfO{ sd{rf/L clen]vsf] kmfOndf ;d]t /fVg'kg]{5 .
76= tnadfg M -1_ s"g} klg kbdf lgo"ltm x"g] sd{rf/Ln] z"? jif{df tnadfgsf] Go'gtd tna
kfpg]% .
-2_ j("jf ePsf] sd{rf/Ln] xfnsf] kbdf kfO{ /x]sf] tna a("jf ePsf] z"? tna
a/fa/ jf a(L ePdf a("jf ePsf] kbdf kfpg] tnadf vfO{kfO{ cfPsf] tna ;dfof]hg u/L
sDtLdf Ps u|]*n] a(L x"g] u/L tna kfpg]]% . k|flws/)fdf sfo{/t sd{rf/L tNnf] txjf^
dflyNnf] txdf v"Nnf k|ltof]lutfjf^ lgo"lQm ePdf lghn] vfO{kfO{ cfPsf] tna eGbf sd x"g]
%}g .
-3_ pkljlgod -1_ jf -2_ cg";f/ tna kfpg] u/L lgo"ltm jf a("jf ePsf] sd{rf/Lsf]
tna a[l$ gof+ tnadfgaf^ x"b} hfg]% .
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf]] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
-41_
#-4_ 2057 ;fn >fj)f 1 ut] kl% tx 4 / tx 5 df :yfoL lgo"ltm tyf a("jf x"g]
sd{rf/Ln] tLg u|]* kfO{;s]kl% rf}yf] u|]* kfpg] ;dodf lghn] vfO{kfO{ cfPsf] tna -u|]* ;d]t_
;dfof]hg u/L cltl/tmdfgsf] z"? tnadfg kfpg]% .
#-5_ pkljlgod -4_ adf]lhd cltl/Qmdfgsf] tna kfpg] u/L ;dfof]hg ePkl%
sd{rf/Lsf]] tna :s]n j[l$ cltl/Qmdfgsf] tnadfgaf^ x'+b} hfg]% t/, 2057 >fj)f 1 ut]
eGbf cl# tx 4 / 5 df :yfoL lgo'QmL ePsf sd{rf/Lsf] xsdf ;fljssf] Joj:yf adf]lhd
cltl/Qmdfg tna kfpg]% .
77= tna a[l$ -u|]*_ M -1_ sd{rf/Ln] lgo"ltm kfPsf] jf a("jf ePsf] ldltn] Ps jif{ k"/f u/L
;s]kl% cfpg] klxnf] dlxgf b]lv tnadf yk Ps tna a[l$ kfpg]% . ;hfo lbg kfpg]
clwsf/Ln] tna a[l$ /f]Ssf u/]df afx]s clGtd tna a[l$ gk"u];Dd k|To]s jif{ a[l$ kfpg]% .
-2_ /f]Ssf ePsf] tna j[l¢sf] ;dofjlw ;dfKt eP kl% cfb]zdf cGoyf n]lvPsf]df
jfx]s tna j[l¢ kfpg] dlxgf b]lv dfq tna j[l¢ kfpg]% .
78= ;?jf tyf a("jf x"+bf kfpg] tna eQf M -1_ ;?jf ePsf] sd{rf/Ln] ;?jf eO{ hfg] cl#Nnf]
lbg ;Ddsf] tna eQf ;fljs sfof{noaf^ / ;fljs sfof{no %f]*]sf] lbg b]lvsf] tna eQf
;?jf eO{ uPsf] sfof{noaf^ kfpg]% .
-2_ a("jf ePsf] sd{rf/Ln] a("jf ePsf] kbdf xflh/ ePsf ldlt b]lv a("jf ePsf]
kbsf] tna eQf kfpg]% .
79= lgnDag ePdf kfpg] tna M -1_ s"g} sd{rf/L k|flws/)fsf] sfdsf] l;nl;nfdf lgnDag ePdf
;f] lgnDagsf] cjlwe/ lghn] vfOkfO{ cfPsf] tnasf] cfwf dfq kfpg]% .
t/ nfu]sf] cleof]u k|dfl)ft geO{ lghn] ;kmfO{ kfPdf lgnDag /x]sf] cjlwdf cfwf
tna eQf kfPsf] eP ;f] s§f u/L af+sL cfwf tna eQf / gkfPsf] eP k'/} tna eQf
-tna a[l$ x"g] ePdf_ ;f] ;d]t kfpg] % . cleof]u k|dfl)ft ePdf lgnDag ePsf] ldlt b]lvsf]
af+sL tna eQf kfpg] %}g .
-2_ k|flws/)fsf] s"g} sd{rf/L pkljlgod -1_ df pNn]lvt sf/)f jfx]s cGo s"g}
sf/)faf^ lgnDag ePdf lghn] ;f] cjlwsf] tna eQf kfpg] %}g .
80= ;]jfaf^ x^fpg] cfb]z /@ e} k"gM ;]jfdf sfod /xg cfPdf kfpg] tna, eQf / ;]jf
cjlw M s"g} sd{rf/LnfO{ ;]jfaf^ x^fpg] cfb]z /@ e} lgh k"gM ;]jfdf sfod ePdf lghn]
#;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf]] ;+zf]wg .
-42_
sfof{nodf pkl:yt gePsf] cjlwsf] tna, eQf / tna a[l$ kfpg]% . ;f] cjlw lghsf] ;]jf
cjlwdf ;d]t u)fgf ul/g]% .
81= tnaL kmf/fd M -1_ k|To]s cfly{s jif{sf] z"? dlxgfdf cfk\mgf sfof{nodf sfo{/t sd{rf/Lsf]
tnaL kmf/fd tof/ ug{ nufO{ kfl/t ug"{ sfof{no k|d"vsf] st{Jo x"g]% . tnaL kmf/fd kfl/t
gu/fO{ tna v"jfpg" x"b}g .
-2_ tnaL kmf/fd kfl/t ubf{ b]xfosf s"/fx? osLg ug"{ kg]{% M
-s_ sfof{nosf] nflu :jLs[t b/jGbL,
-v_ sfo{/t sd{rf/Lsf] lgo"ltm kq÷/dfgf kqdf pNn]v ePsf] tna eQf /
jflif{s u|]* a[l$sf] ljj/)f .
-3_ o:tf] tnaL kmf/fd efb| d;fGt;Dddf hg;fwg ljefudf ;dy{gsf nflu k&fpg"
kg]{% . hg;fwg ljefun] sflt{s d;fGt leq %fglag u/L ;dy{g÷;"wf/ ug{ ;DalGwt
sfof{nonfO{ ;'lrt ug"{ kg]{% .
82= sd{rf/L ;+rosf]if M -1_ :yfoL sd{rf/Ln] vfO{kfO{ cfPsf] dfl;s tnasf] bz k|ltzt /sd
clgjfo{ ?kn] s§f u/L sd{rf/L ;+ro sf]ifdf hDdf ul/g]% .
-2_ pkljlgod -1_ adf]lhd s§f ePsf] /sddf ztk|ltzt k|flws/)fn] yk u/L
sd{rf/L ;+ro sf]ifdf hDdf u/L lbg]% .
-3_ ;+ro sf]ifdf /flvPsf] /sdsf] lx;fj, Aofh / ;fk^Lsf] Joj:yf ;DalGwt ;+ro
sf]if ljlgodfjnL cg";f/ x"g]% .
83= cf]e/^fod eQf / vfhf vr{ M -1_ sfof{nosf] lgwf{l/t b/jGbL k'lt{ gePsf] jf sd{rf/L ljbf
jf cg"kl:yt ePsf] cyjf yk sfo{ ;Dkfbg ug"{ kg]{ cj:yf kg{ cfPdf a(L cjlw sfd ug"{
kg]{ :ki^ ls^fg u/L d"Vo k|zf;sLo clws[t jf lghn] tf]s]sf] clws[tn] sfof{no ;doeGbf
a(L ;do sfd nufpg ;Sg]% .
-2_ sfof{no ;do eGbf cl# kl% jf ;fj{hlgs ljbfsf] lbgdf sfd u/] jfkt ;xfos
:t/sf sd{rf/Ln] b]xfo adf]lhd cf]e/^fOd eQf kfpg]% M
-s_ sfof{no v"n]sf] lbg lgoldt ;do eGbf a(L sfd u/] jfkt sfd u/]
hlt ;dosf] lgldQ vfO{kfO{ cfPsf] tna a/fa/sf] /sd .
-v_ zlgjf/ jf cGo ;fj{hlgs ljbfsf lbg sfd u/]sf] ;dosf] lgldQ
vfO{kfO{ cfPsf] dfl;s tnasf] Ps ;o krf; k|ltzt a/fa/sf] /sd.
-u_ bz} jf ltxf/ ljbfdf sfdsf] ;dosf] lgldQ vfO{kfO{ cfPsf] dfl;s
tnasf] b"O{ ;o k|ltzt a/fa/sf] /sd .
-43_
# -3_ clws[t :t/sf sd{rf/Ln] sfof{no ;doeGbf cl# kl% jf ;fj{hlgs ljbfsf] lbgdf
tLg #)^f jf a(L cltl/tm ;do sfd u/] jfkt ;fj{hlgs ljbfsf lbg z"? tnasf] Ps
lbgsf] tna a/fa/sf] /sd cGo lbg cfwf lbgsf] tna a/fa/sf] /sd vfhf vr{jfkt
kfpg]% .
t/, bz}+ jf ltxf/ ljbfdf sfd ug]{ clws[t sd{Rff/Ln] k|ltlbg z"? tnasf] Ps lbgsf]
tna a/f/asf] /sdsf] 200 -b"O{ ;o_ k|ltzt /sd vfhf vr{ jfkt kfpg]% .
-4_ cfsl:ds cj:yf afx]s dfly pkljlgod -1_ cg"?k sfd nufpg clwsf/ k|fKt
clwsf/Lsf] k'j{ :jLs[lt lng" kg]{% / :jLs[lt lb+bf ah]̂ sf] kl/lw leq /xg" kg]{% .
-5_ cltl/tm ;do sfddf nufp+bf ug"{ kg]{ sfo{ k|i^ sL^fg u/L ;DkGg ug"{ kg]{ cjlw
;d]t PsLg u/L sfddf nufpg" kg]{% / cltl/Qm ;do sfd u/]sf] eQf vr{ n]Vg" k'j{
ul/Psf] sfo{sf] k|ult ljj/)f clgjfo{ ?kn] k]z ug"{ kg]{% .
#;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg .
-44_
kl/R%]b–10
cjsfz, pkbfg / lgj[lQe/)f
84= cjsfzM -1_ sd{rf/Lsf] pd]/ cG&fpGg jif{ k"/f eP kl% k|flws/)fsf] ;]jfaf^ clgjfo{ cjsfz
kfpg]% . t/ tx 12 sf] kbdf kf+r jif{ ;]jf cjlw k"/f ePdf pd]/ cG&fpGg jif{ k"/f geP
klg clgjfo{ cjsfz kfpg]% .
-2_ sd{rf/L k|flws/)fsf] sfd sfhsf] l;nl;nfdf b"#{̂ gfdf k/L c;tm ePdf lgh
k|flws/)fsf] axfn /x]sf] kbsf] nflu cztm % %}g lg?k)f ug{ ljlgod 96 pkljlgod -1_ sf]
d]l*sn jf]*{n] sd{rf/Lsf] cztmtfsf] dfqf x]/L ;]jfaf^ cjsfz lbg" kg]{ cj:yf % %}g v"nfO{
l;kmfl/; ug]{% . ;f] d]l*sn jf]*{sf] l;kmfl/;sf] cfwf/df o; ljlgodfjnL cg";f/ kfpg] ;"ljwf
lbO{ clws[t :t/sf] sd{rf/Lsf] xsdf ;ldltn] / ;xfos :t/sf] sd{rf/Lsf] xsdf d"Vo
k|zf;sLo clws[tn] ;]jfaf^ cjsfz lbg ;Sg]% .
-3_ b]xfosf s"g} cj:yfdf ;ldltn] k|flws/)fsf sd{rf/LnfO{ ;]jfaf^ cjsfz lbg
;Sg]%M
-s_ ;DalGwt sd{rf/L h"g kbdf axfn /x]sf] % ;f] kb g} k|flws/)fnfO{
cfjZos gePdf / ;f]xL ;]jf ;d'xsf] ;dfg:t/sf] kb k|flws/)f leq
l/tm gePdf,
-v_ ;DalGwt sd{rf/LnfO{ k|flws/)fsf] ;]jfdf /fvL /x+bf k|flws/)fsf] sfd
ug]{ jftfj/)fdf cjfl~%t jf k|lts'n c;/ kg{ ;Sg] :ki^ sf/)f v"nfO{
lg)f{o ePdf .
-4_ pkljlgod -3_ cg";f/ cjsfz ;ldltn] dfq lbg ;Sg]% / ;ldltsf] lg)f{o clGtd
x"g]% .
-5_ pkljlgod -3_ sf] v)* -s_ adf]lhd cjsfz lb+bf ;DalGwt sd{rf/LnfO{ ;f] sf]
sf/)f v"nfO{ yk Ps dlxgfsf] tna lbOg]% .
85= /flhgfdf M -1_ sd{rf/Ln] /flhgfdf ug{ rfx]df ;DalGwt sfof{no k|d"v dfk{mt lgo"ltm lbg]
clwsf/L ;dIF /flhgfdf k]z ug"{ kg]{% . /flhgfdf :jLs[t ug]{ clwsf/ lgo"ltm lbg] clwsf/L
jf clwsf/ k|fKt clwsf/LnfO{ x"g]% .
-2_ sd{rf/Ln] ljlgod 65 sf] pkljlgod -5_ adf]lhd k"/f ug"{ kg]{ ;]jf cjlw ;dfKt
x"g" cufj} /flhgfdf ug{ rfx]df pQm pkljlgod adf]lhdsf] /sd a"emfpg" kg]{% . To;/L
a"emfpg" kg]{ /sd ga"emfPdf lghsf] /flhgfdf :jLs[t gu/L ljefluo sf/jfxL ul/g]% .
-45_
86= :j]lR%s cjsfz M -1_ jL; jif{ jf ;f] eGbf a(L ;]jf cjlw k"/f u/]sf / clgjfo{ cjsfz
kfpg cfj]bg u/]sf] ldltaf^ Ps jif{ eGbf a(L ;]jfjlw af+sL /x]sf sd{rf/Ln] :j]lR%s
cjsfz lng rfx]df k|flws/)fn] :j]lR%s cjsfz lbg ;Sg]% .
-2_ :j]lR%s cjsfz kfpg] sd{rf/Ln] krf; xhf/ ?k}+of jf Ps jif{sf] vfO{kfO{ cfPsf]
tna h"g a(L x"G% ;f] a/fa/sf] /sd Psd"i^ yk kfpg]% .
-3_ k|flws/)fnfO{ :j]lR%s cjsfz lng rfxg] sd{rf/Lsf] ;]jfsf] cfjZostfnfO{ Wofgdf
/fvL ;xfos :t/sf sd{rf/Lsf] :j]lR%s cjsfz d"Vo k|zf;sLo clws[tn] / clws[t :t/sf
sd{rf/Lsf] :j]lR%s cjsfz ;ldltn] :jLs[t ug{ ;Sg]% .
87= lgj[Qe/)f M
#-1_ ldlt 2063÷4÷1 eGbf cuf*L :yfoL lgo"lQm eO{ aL; jif{ jf ;f] eGbf a(L :yfoL
;]jf k"/f ul/;s]sf sd{rf/Ln] ;]jf lgj[Q ePkl% b]xfo adf]lhdsf] lx;fjn] dfl;s
lgj[Qe/)f cfhLjg kfpg]% M
hDdf gf]s/L jif{ x vfO{kfO{ cfPsf] dfl;s tna
dfl;s lgj[Qe/)f = ------------------------------------------------------------------
40
t/ lgj[t x"g] sd{rf/Lsf] lgj[Q x"+bfsf] ;dosf] dfl;s lgj[Qe/)f vfO{kfO{ cfPsf] tna
eGbf j(L x"g] %}g .
-2_ sd{rf/Lsf] tnadfgdf a[l$ x"+bf tnasf] z"? c+sdf hlt a[l$ ePsf] % To;sf] b"O{
ltxfO{ /sd ;dfg txsf lgj[Q sd{rf/Lsf] lgj[Qe/)f /sddf klg a[l$ ul/g]% .
-3_ ldlt 2049÷8÷12 cuf*L b]lv axfn /x]sf :yfoL sd{rf/L cG&fpGg jif{ pd]/ k"/f
eO{ jf ;]jf cjlwsf] sf/)fn] clgjfo{ cjsfz kfp+bf lghsf] pd]/ ;f&L jif{ k"/f x"g
hlt cjlw af+sL % ;f] cjlw ;d]t lghn] u/]sf] hDdf gf]s/L cjlwdf yk u/L
lgj[Qe/)fsf] lx;fj ul/g]% .
π-4_ lgj[t sd{Rff/LnfO{ lghsf] lgj]bg cg';f/ k|d'v rf8kj{ eGbf cuf8L lghn] vfO{kfO{ cfPsf]
Ps dlxgfsf] lgj[lQe/0f a/fa/sf] /sd rf8kj{ vr{ jfkt lbO{g]5 . lgj[lQe/0fsf] k§fdf g}
lghn] rf8kj{ vr{ lnP glnPsf] pNn]v ug'{kb{5 .
#;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg . π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
-46_
π-%_ !% aif{ jf ;f] eGbf a9L ;]jf cjlw k'u]sf] s'g} sd{rf/Lsf] d[To' ePdf lghsf] ;]jf cjlwdf
@) jif{ k'Ug hlt cjlw af+ls 5 Tolt cjlw yk u/L lghsf] kl/jf/sf] OR5f cg';f/
lgj[lQe/0f jf pkbfg dWo] s'g} Ps /f]h]/ lng kfpg]5 .
t/, of] pkljlgod k|f/De x'g'eGbf cuf8L d[To' eO;s]sf sd{rf/Lsf kl/jf/ / ldlt
@)^#.$.! b]lv lgo'Qm ePsf sd{rf/Lsf xsdf of] Joj:yf nfu' x'g] 5}g .
88= pkbfg M kf+r jif{ jf ;f] eGbf a(L :yfoL ;]jf u/]sf] / lgj[Qe/)f kfpg] cjlw gk"u]sf] :yfoL
sd{rf/Ln] cjsfz kfPdf jf /flhgfdf :jLs[t u/fO{ ;]jfaf^ cnu ePdf b]xfosf b/n] pkbfg
kfpg]% M
-s_ kf+r jif{ b]lv bz jif{;Dd ;]jf u/]sf] sd{rf/Ln] cfkm'n] sfd u/]sf] k|To]s
jif{sf] nflu Ps dlxgfsf b/n] vfO{kfO{ cfPsf] tna cg";f/ x"g cfpg] /sd .
-v_ bz jif{ eGbf a(L kGw jif{ ;Dd ;]jf u/]sf] sd{rf/Ln] cfk'mn] sfd u/]sf]
k|To]s jif{sf] *]( dlxgfsf] b/n] vfO{kfO{ cfPsf] tna cg";f/ x"g cfpg]
/sd .
-u_ kGw| jif{ eGbf a(L aL; jif{ eGbf sd ;]jf u/]sf] sd{rf/Ln] cfk'mn] sfd
u/]sf] k|To]s jif{sf] b"O{ dlxgfsf] b/n] vfO{kfO{ cfPsf] tna cg";f/ x"g cfpg]
/sd .
#89= pkbfg ;DaGwL ljz]if Joj:yfM -1_ o; ljlgodfjnLsf] ljlgod 87 / ljlgod 88 df h"g;"s}
s"/f n]lvPsf] eP tfklg ldlt 2063÷4÷1 b]lv lgo"lQm ePsf] sd{rf/Ln] ;f] cg";f/ pkbfg
tyf lgj[Qe/)f kfpg] %}gg\ . o:tf sd{rf/LnfO{ pkbfg lbg] k|of]hgsf] nflu pkbfg sf]if v*f
ul/g]% .
-2_ ldlt 2063÷4÷1 b]lv lgo"lQm ePsf :yfoL sd{rf/Ln] vfO{kfO{ cfPsf] tnasf] bz
k|ltzt /sd clgjfo{ ?kn] s§L u/L Tolt g} /sd k|flws/)fn] yk u/L x"g cfpg] /sd
pkbfg sf]ifdf hDdf ul/g]% .
-3_ o; pkljlgod adf]lhd v*f ePsf] pkbfg sf]ifdf hDdf x"g] /sdsf] Joj:yfkg,
;~rfng, sf]if s§L ug]{ k|lqmof, pkbfg k|of]hgsf] nflu sf]if s§L /sdsf] e"QmfgL tyf sf]if
s§L ;DaGwL cGo Joj:yf ;ldltn] lgwf{/)f u/] adf]lhd x"g]% .
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg . #;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg .
-47_
90= kfl/jfl/s j[lQ / pkbfg M
-1_ sd{rf/Lsf] ljwjf kTgL jf ljw"/ kltn] lghsf] klt jf kTgL ;]jfdf %+b} jf lgj[Qe/)f
kfpg yfn]sf] ;ft jif{ gk"Ub} d[To" ePdf lgj[Qe/)f kfPsf] lbg b]lv ;ft jif{ cjlw k"Ug
af+sL cjlw;Ddsf] nflu ljlgod 87 sf] pkljlgod -2_ adf]lhd lghn] kfpg] lgj[Qe/)f
a/fa/sf] kfl/jfl/s lgj[Qe/)f kfpg]% / ;f] ;ft jif{sf] cjlw JotLt ePsf] ldlt b]lv
hLjge/;Dd ljlgod 87 sf] pkljlgod -2_ adf]lhds} lghn] kfpg] lgj[Qe/)fsf] cfwf
/sd kfpg]% .
t/ ljw"/ klt jf ljwjf kTgLn] k"glj{jfx u/]sf] v)*df To:tf] lgj[Qe/)f kfpg] %}g .
-2_ d[t sd{rf/Lsf] gfafns ;Gtfg ePdf / ljwjf kTgL jf ljw"/ kltsf] klxn] g} d[To"
eO{;s]sf] /x]% eg] sfG%f] ;Gtfgsf] pd]/ c&f/ jif{ gk"u];Dd d[t sd{rf/Ln] kfpg] dfl;s
lgj[Qe/)fsf] b"O{ ltxfO{ a/fa/sf] /sd ;Gtlt j[lQsf] ?kdf ;Gtfgsf] sfg'gL ;+/Ifsn] lng
kfpg]% .
-3_ s"g} :yfoL sd{rf/L k|flws/)fsf] sfdsf] l;nl;nfdf b"#{̂ gfdf k/L ;f] sf] sf/)faf^ d[To"
ePdf lghsf] ljwjf kTgL jf ljw"/ kltnfO{ b]xfo adf]lhdsf] %"§} cfhLjg dfl;s kfl/jfl/s
j[lQ ;d]t lbOg]% M
:t/ j[lQsf] dfl;s b/ -?=_
π;xfos :t/ 1,200÷
πclws[t :t/ 1,500÷
-4_ e"QmfgL lbg] sfof{no ePsf] lhNnf aflx/ :yfoL &]ufgf ePsf] d[ts sd{rf/Lsf] kl/jf/n]
lgj[Qe/)f jf pkbfgsf] /sd lng cfp+bf Ps k^ssf] nflu z"? :s]nsf] Ps dlxgfsf]
tna a/fa/sf] yk /sd kfpg]% .
#-5_ k|flws/)fsf] sfdsf] l;nl;nfdf s"g} sd{rf/L b"#{̂ gfdf k/L ;f] sf] sf/)faf^ lghsf] d[To"
ePdf lsl/of vr{jfkt lghsf] xsjfnfn] klRr; xhf/ ?k}+of kfpg]% .
♣π-6_ k|flws/0fsf] sfdsf] l;nl;nfdf sd{rf/L -:yfoL, s/f/, DofbL, Hofnfbf/L_ sf] d[To' ePdf
To:tf sd{rf/Lsf glhssf] xsjfnfnfO{ d[t sd{rf/Ln] vfO{kfO{ cfPsf] tLg jif{sf] tna
a/fa/sf] /sd jf ?= kf+r nfv h'g j9L x'G5 ;f] /sd cfly{s ;xfotf lbg] jf d[ts sd{rf/Lsf]
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg . #;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg . ♣;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^^.%.! sf] %@# cf}+ a}7saf6 cf7f}+ ;+zf]wg .
-48_
ljwjf kTgL jf ljw'/ kltnfO{ ljlgod cg';f/ pd]/ / z}lIfs of]Uotf k'u]df Ps txsf] kbdf
Hofnfbf/L lgo'lQm lbOg]5 .
t/ ljw'/ klt jf ljwjf kTgLn] lgj[lQe/0f jf lgj[lQe/0fsf] ;§f pkbfg kfpg] cj:yf ePdf o;
k|sf/sf] lgo'lQm ul/g] 5}g .
91= cztm j[lQ M ljlgod 84 sf] pkljlgod -2_ cg";f/ cjsfz ePsf] sd{rf/Ln] lhljsfsf]
lgldQ lghsf] txn] kfpg] k|rlnt tnadfgsf] z"? :s]nsf] c;L k|ltzt /sd dfl;s ?kdf
cfhLjg cztm j[lQ kfpg]% .
92= lgj[Qe/)f jf pkbfgsf] lgj]bg M -1_ pd]/sf] jf ;]jf cjlwsf] sf/)faf^ clgjfo{ cjsfz
kfpg] sd{rf/LnfO{ cjsfz ;DaGwL ;'rgf % dlxgf cufj} lbOg]% . cfk\mgf] cjsfzsf] lgwf{l/t
ldltsf] hfgsf/L lng" ;DalGwt sd{rf/Lsf] klg st{Jo x"g]% .
-2_ pkljlgod -1_ adf]lhd ;'rgf k|fKt ug]{ sd{rf/Ln] cfkm' clgjfo{ cjsfz x"g" eGbf
b"O{ dlxgf cufj} cfkm' axfn /x]sf] sfof{no dfk{mt hg;fwg ljefudf lgj[Qe/)fsf] nflu lgj]bg
lbg" kg]{% .
-3_ s"g} klg sf/)faf^ ;]jfaf^ cnu ePsf] sd{rf/Ln] To;/L ;]jfaf^ cnu ePsf]
sfof{no dfkm{t hg;fwg ljefudf lgj[Qe/)f jf pkbfgsf] nflu pkljlgod -2_ adf]lhdsf]
lgj]bg glbPsf] eP %"§} lgj]bg lbg" kg]{% .
-4_ pkljlgod -2_ jf -3_ adf]lhd lgj]bg ug{ gkfp+b} s"g} sd{rf/Lsf] d[To" ePdf
To:tf] d[ts sd{rf/Lsf] glhssf] xsjfnfn] lgj]bg lbg" kg]{% .
♣93= pd]/ lx;fj M sd{rf/Lsf] pd]/sf] lx;fj b]xfo adf]lhd ul/g]% M
-1_ sd{rf/Ln] ;]jfdf k|j]z ubf{ k]z u/]sf] z}lIfs ;+:yfsf] k|df)fkqdf lsl^Psf] hGd
ldltjf^ x"g cfPsf] pd]/ jf g]kfnL gful/stfsf] k|df)fkqdf lsl^Psf] hGd ldltjf^
x"g cfPsf] pd]/ jf lghn] e/]sf] j}olQms gf]s/L ljj/)f -l;^/f]n_ df n]lv lbPsf]
hGd ldltjf^ x"g cfPsf] pd]/ dWo] h"g pd]/jf^ u)fgf ubf{ 58 jif{ klxn] cfp+%
;f]xLnfO{ cfwf/ dflg pd]/sf] lx;fj ul/g]% .
-2_ pk ljlgod 1 -Ps_ cg";f/ hGd ldlt gv"nL jif{ jf ;+jtdfq pNn]v ePsf]
k|df)fkqsf] cfwf/df hGd ldlt sfod ubf{ b]xfo jdf]lhd sfod ul/g]% .
-s_ z}lIfs ;+:yfsf] k|df)fkqsf] xsdf k|df)fkq hf/L ePsf] ldltsf] cfwf/df,
-v_ gful/stfsf] k|df)fkqsf] xsdf k|df)fkq k|fKt u/]sf] ldltsf] cfwf/df,
-u_ j}olQms gf]s/L ljj/)f -l;^/f]n_ sf] xsdf z"? egf{ ePsf] ldltsf] cfwf/df . ♣] ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^^.%.! sf] %@# cf}+ a}7saf6 cf7f}+ ;+zf]wg .
-49_
♣-3_ s"g} k|df)fkqdf jif{ jf ;fn dfq pNn]v ePsf] / csf]{ k|df)fkqdf k"/f hGd ldlt
v"n]sf] /x]% / To:tf] k|df)fkqdf pNn]lvt hGd ;fn Pp }̂ /x]% eg] k"/f hGd ldlt
v"n]sf] k|df)fkqnfO{ cfwf/ dfGg" kg]{% .
t/ o;/L %"§f %"§} k|df)fkqdf pNn]v ePsf] hGd ;fn km/s ePdf h"g k|df)fkqjf^
hGd ;fn klxn] cfp+% ;f]xL k|df)fkqsf] cfwf/df pk ljlgod -2_ jdf]lhd hGd ldlt
sfod ul/g]% .
zv)* -s_ adf]lhd lx;fa ubf{ hGd jif{ dfq v"nL dlxgf / ut] gv"n]sf] cj:yfdf jf jif{ /
dlxgf v"nL ut] gv"n]df jif{ v"nL dlxgf gv"n]sf]df j}zfv 1 ut] / dlxgf dfq v"nL
ut] gv"n]sf]df pNn]lvt dlxgfsf] 1 ut] sfod u/L pd]/sf] lx;fj ul/g]% .
94= lgj[Qe/)f jf pkbfg /f]Ssf ug]{ tyf gkfpg] cj:yf M -1_ ljlgod 87 / 88 df h"g;"s}
s"/f n]lvPsf] eP tfklg a/a"emf/y ug"{ kg]{ sd{rf/Ln] a/a"emf/y gu/];Dd To:tf] sd{rf/Lsf]
lgj[Qe/)f jf pkbfg /f]Ssf ul/g]% .
-2_ b]xfosf cj:yfdf sd{rf/Ln] pkbfg jf lgj[Qe/)f kfpg] %}gM
-s_ eljiodf k|flws/)fsf] ;]jfsf] lgldQ cof]Uo &xl/g] u/L jvf{:t
ul/Psf] .
-v_ k|flws/)fdf ;]jf kfpg] jf ;]jfdf axfn /xg] p@]Zon] gful/stf jf
pd]/ jf of]Uotf (+f ]̂sf] k|dfl)ft x"g cfPdf .
#t/ b]xfo adf]lhdsf] /sd kfpg jfwf k'Ug] %}g .
-s_ o;} ljlgodfnL cg';f/ sd{rf/Ln] ;+lrt u/]sf] ljbf, cf}ifwf]krf/
jfktsf] /sd / ;fjlws lhjg ljdfjfktsf] /sd,
-v_ ljlgod 89 adf]lhd pkbfg kfpg] sd{rf/Ln] pQm sf]ifdf lghsf]
tnaaf^ s§L ul/Psf] s"n /sd / ;f] jfkt kfs]s]f Jofh ;d]tsf]
/sd .
♣;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^^.%.! sf] %@# cf}+ a}7saf6 cf7f}+ ;+zf]wg .
#;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg . ♣] ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^^.%.! sf] %@# cf}+ a}7saf6 cf7f}+ ;+zf]wg .
-50_
kl/R%]b–11
pkrf/ vr{ / cGo ;"ljwf
#95= pkrf/ vr{ M -1_ k|flws/)fsf sd{rf/L jf lghsf] kl/jf/sf] pkrf/sf] nflu k|To]s cfly{s
jif{df Ps dlxgfsf] tna a/fa/sf] /sd pkrf/ vr{ jfkt lbO{g]% .
t/ k/LIf)fsfndf /x]sf sd{rf/Lsf] xsdf k/LIf)fsfn ;dfKt ePkl% dfq k/LIf)fsfn
cjlwsf] ;d]t pkrf/ vr{ lbO{g]% .
-2_ pkljlgod -1_ adf]lhdsf] pkrf/ vr{ lng lan ekf{O{ cyjf vr{sf] ljj/)f k]z
ug"{ kg]{ %}g / o:tf] pkrf/ vr{ ;+lrt x"g] %}g .
-3_ pkljlgod -1_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] eP tfklg ldlt 2054÷10÷3 eGbf cufj}
k|flws/)fsf] ;]jfdf sfo{/t :yfoL sd{rf/L Pj+ lghsf] kl/jf/sf] pkrf/sf] nflu gf]s/L cjlwe/
lgDgfg";f/sf] pkrf/ vr{ lbO{g]% M
tx 8 / ;f] eGbf dflynfO{ 15 dlxgfsf] tna a/fa/ .
tx 6 / 7 nfO{ 17 dlxgfsf] tna a/fa/ .
tx 5 nfO{ 19 dlxgfsf] tna a/fa/ .
tx 1 b]lv 4 ;DdnfO{ 21 dlxgfsf] tna a/fa/ .
#-4_ pkljlgod -3_ adf]lhdsf] pkrf/ vr{sf] nflu lgj]bg lbg] sd{rf/LnfO{ k|To]s
cfly{s jif{df Ps dlxgfsf] vfO{kfO{ cfPsf] tna a/fa/sf] /sd dfq lbOg]% .
t/ b]xfosf] cj:yfdf b]xfo adf]lhdsf] /sd k]ZsL lbg ;lsg]% .
-s_ pkrf/ vr{ j(L nfUg] eO{ sd{rf/Ln] Ps jif{df Ps dlxgfsf] tnj eGbf j(L
/sd k]ZsLsf] ?kdf dfu u/]df sf/)f dgfl;a b]lvP lghn] ;+lrt u/]sf] cf}ifwL pkrf/ /sd
dWo]af^ a(Ldf 75 k|ltzt ;Ddsf] /sd k]ZsL :j?k kfpg ;Sg]% .
-v_ cf}ifwL pkrf/ vr{ ;+lrt gx"g] sd{rf/Lsf] xsdf lghn] kfpg] tna eQfaf^ s§f
ug]{ u/L a(Ldf tLg dlxgf;Ddsf] tna a/fa/sf] /sd k]ZsL :j?k lbg ;lsg]% .
-5_ eljiodf ;]jfsf] lgldQ cof]Uo &xl/g] u/L jvf{:t ePsf] cj:yfdf jfx]s c?
h"g;"s} sf/)fjf^ bz jif{ gf]s/L cjlw k"u]sf sd{rf/Ln] gf]s/Ljf^ cnu x"+bf pkljlgod -3_
adf]lhdsf] pkrf/ vr{ ;+lrt /fVg] sd{rf/Ln] ;]jfdf /x+bf lnPsf] pkrf/ vr{ s§f u/L jf+sL
/sd kfpg]% . k|flws/)fsf] s"g} sd{rf/L bz jif{sf] ;]jf cjlw gk"Ub} eljiodf ;]jfsf] lgldQ
cof]Uo &xl/g] u/L jvf{:t ePsf] cj:yfdf jfx]s c? h"g;"s} sf/)fjf^ bz jif{ gf]s/L cjlw
k"u]sf sd{rf/Ln] gf]s/Ljf^ cnu ePdf klg bz jif{sf] gf]s/L cjlw dfgL To;sf] bfdf;fxLn]
#;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf]] ;+zf]wg .
-51_
x"g] cf}iflw pkrf/ vr{ kfpg]% . aL; jif{ ;]jf cjlw k"/f u/L cjsfz kfPsf sd{rf/LnfO{
o:tf] kfpg af+sL /xg cfPsf] /sddf kf+r k|ltzt yk / kRrL; jif{ k"/f u/]sf] eP bz
k|ltzt yk u/L x"g cfpg] /sd lbO{g]% .
-6_ k|flws/)fsf] s"g} klg sd{rf/L ;]jfjf^ cnu x"+bf lghn] pkrf/ vr{ lnO{ ;s]sf]
/x]% eg] lgh k"gM k|flws/)fsf] ;]jfdf lgo"lQm ePdf pkrf/ vr{ kfpg] %}g .
-7_ :jf:Yo pkrf/sf] b[li^sf])fn] Hofb} g} lk%l*Psf] elg tf]lsPsf] lhNnfsf sd{rf/LnfO{
nfu]sf] /f]u :yfgLo :jf:Yo ;"ljwfaf^ pkrf/ x"g g;Sg] / lghsf] HofgnfO{ g} hf]lvd x"g]
cj:yf k/]sf] % elg ;f] lhNnfsf] :jf:Yo s]Gb|sf]÷c:ktfnsf] k|d"vn] l;kmfl/; u/]df pkrf/sf]
nflu To; &fp+af^ ;aeGbf glhssf] g]kfn clw/fHoleqsf] c? s"g} c:ktfndf n}hf+bf nfUg]
vr{ k|flws/)fn] Joxf]g]{ % .
-8_ ldlt 2054÷10÷3 eGbf cl# c:yfoLaf^ :yfoL lgo"Qm ePsf sd{rf/Ln] c:yfoL
x"+bf lnPsf] cf}ifwf]krf/ /sd k'/} u)fgf ul/g]% .
π96= s*f /f]u nfuL :jb]z jf ljb]zdf pkrf/ u/fpg" kbf{ M
-1_ s'g} :yfoL sd{rf/LnfO{ v08 -c_ df pNn]v ePsf] /f]u nflu :jb]z jf ljb]zdf uO{ pkrf/ ug'{kg]{
ePdf v08 -cf_ df Joj:yf ePsf] d]l8sn af]8{sf] l;kmfl/;df ljlgod (% jdf]lhd kfpg] pkrf/
vr{sf] cltl/Qm yk cfly{s ;xfotf :j?k ;+rfns ;ldltn] j9Ldf # nfv ?k}of;Dd k]ZsL lbg ;Sg]5 .
-c_ /f]usf k|sf/ M
-s_ Kidney Failure (chronic renal failure) eO{ 8fOnfl;; ug'{k/]df jf d[uf}nf k|Tof/f]k0f ug'{k/]df,
-v_ cj'{b /f]u ePdf (Malignent cancer) jf Brain Tumor eO{ zNolqmof ug'{k/]df,
-u_ d'6'sf] /f]u nflu zNolqmof ug'{k/]df jf Sofyn/ k|ljlwaf6 pkrf/ ug'{k/]df
-cf_ d]l8sn af]8{sf] Aoj:yf M
s_ pk sfo{sf/L lgb]{zs, k|zf;g –cWoIf
v_ d'Vo k|zf;lso clws[tn] tf]s]sf] lrlsT;s –;b:o
u_ d'Vo k|zf;lso clws[tn] tf]s]sf] ;DjlGwt /f]usf] ljz]if1 –;b:o
-@_ pkljlgod -!_ adf]lhd yk cfly{s ;xfotf kfpgsf] nflu lj/fdL sd{rf/Ln] cfkm'nfO{ nfu]sf] /f]usf]
hfg];Ddsf] ljj/0f vf]nL lrlsT;ssf] l;kmfl/; ;fy cfkm\gf] sfof{no dfkm{t ljefuLo k|d'v ;dIf
lgj]bg lbg' kg]{5 .
-#_ pkljlgod -@_ adf]lhd k/]sf] lgj]bg pkljlgod -!_ sf] v08 -cf_ adf]lhdsf] d]l8sn af]8{df k]z
ug{ ;DalGwt ljefuLo k|d'vn] cfkm\gf] l;kmfl/; ;lxt hg;fwg ljefudf k7fpg'kg]{5 .
-$_ pkljlgod -!_ adf]lhd lbOg] cfly{s ;xfotf k]ZsLsf] ?kdf lbOg]5 / pkrf/ u/fO{ kmsL{ cfPkl5
sfof{nodf xflh/ ePsf] k}+lt; lbg leq lan ekf{O / af+sL /sd ;d]t a'emfO{ km5\of}{6 ug'{kg]{5 .
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
-52_
To;/L cfly{s ;xfotf k]ZsL lng] sd{rf/Lsf] pkrf/ x'Fbf x'Fb} d[To' ePdf pQm k]ZsL /sd ldgfxf
x'g]5 .
-%_ yk cfly{s ;xfotfsf] l;df M
-s_ pkljlgod ! sf] v08 -c_ df pNn]v ePsf] /f]u nflu pkrf/ u/fpg] sd{rf/Ln] pkrf/ u/fpFbf vr{
ePsf] lan -/sd_ / k|]l:qmK;gsf] cfwf/df z'?df ladfaf6 bfjL ug'{kg]{ / bfjL cg';f/ ladfaf6 k|fKt
/sd s6fP/ gk'u ePdf d]l8sn af]8{sf] l;kmfl/;df yk cfly{s ;xfotf jfktsf] ?= #,)),))).–
dWo] lghn] lnPsf] k]ZsL /sd s§f ug'{ kg]{5 .
-v_ dfyL v08 -s_ df pNn]v eP cg';f/ ljdf bfjL u/L k|fKt /sd / yk cfly{s ;xfotfjfkt lnPsf]
k]ZsL /sdn] klg pkrf/ vr{ gk'u ePdf lrlsT;ssf] k|]:qmLK;g / ljnsf] cfwf/df d]l8sn af]8{sf]
l;kmfl/;df a9Ldf ?= b'Onfv ;Dd k|flws/0fn] yk e'QmfgL lbg ;Sg]5 .
97= af^f] vr{ / lj/fdL s"?jf vr{M s"g} sd{rf/Ln] ljlgod 99 df pNn]v eP adf]lhdsf]
cj:yfdf cfk\mgf] #/ jf *]/f %f*L csf]{ lhNnfdf jf ljb]zdf uO{ cf}iflw pkrf/ u/fp+g" k/]df
To:tf] :yfg;Dd k"Ubfsf] / kms{bfsf] lj/fdLsf] / s"?jf rflxg] cj:yf eP Ps hgf
s"?jf;Ddsf] oftfoft vr{sf] k"/} /sd / vfgf vr{ jfkt lgh lj/fdL sd{rf/Ln] lgodfg";f/
kfpg] b}lgs eQfsf] krxQ/ k|ltzt /sd yk kfpg]% .
98= aLdf M
-s_ ;fd'lxs b"#{̂ gf aLdf M b"#{̂ gfdf k/L d[To" jf c+ue+u ePsf] cj:yfdf ;j}
sd{rf/Lx?sf] lgDg /sd a/fa/sf] ;fd'lxs b"#{̂ gf aLdf ul/g]% .
-c_ clws[t :t/ ?=2,25,000.00
-cf_ ;xfos :t/ ?=1,50,000.00
o:tf] aLdf ubf{ pQm ;Ldfdf ga(\g] u/L sd{rf/L tyf lghsf] kl/jf/ la/fdL eO{
c:ktfn÷gl;{ª xf]d egf{ ePdf ?=55,000. ;Ddsf] cf}ifwL pkrf/ ;"ljwfnfO{ ;d]t
;dfj]z ug{ ;lsg]% .
-v_ ;fjlws hLjg aLdf M
-c_ k|flws/)fsf sd{rf/Lx?sf] tLg jif{sf] z"? tna a/fa/sf] /sdsf] ;fjlws
hLjg aLdf ul/g]% .
#-cf_ :yfoL ;]jf 20 jif{ k"/f u/L lgj[Qe/)f kfpg] u/L ;]jfjf^ cnu x"g], ;]jf
cjlwjf^ clgjfo{ cjsf; kfpg] sd{rf/L / ;fjlws lhjg jLdf e};s]sf] s"g}
sd{rf/Lsf] d[To" ePdf jLdf jfkt k|fKt x"g] jf]g; ;lxtsf] ;j} /sd pknJw
#;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf]] ;+zf]wg .
-53_
u/fOg] % . aLdfjf^ k|fKt x"g] jf]g; jfx]ssf] /sd tLg jif{sf] vfO{kfO{ cfPsf]
tna j/fj/ x"g] /sd eGbf sd ePdf gk"u /sd k|flws/)fn] yk u/L e"QmfgL
lbg]% . t/ lgj[Qe/)f geO{ pd]/sf] xbn] clgjfo{ cjsfz x"g] sd{rf/L /
ljlgod 94 -2_ cg";f/ ;]jf d"Qm x"g] sd{Rff/Lsf] xsdf eg] ljdfaf^
k|fKt x"g] /sd dfq lbO{g]% .
-O_ s"g} sd{rf/L lgj[Qe/)f gx"+b} / aLdf cjlw klg ;dfKt gx"+b} ;]jfjf^ :j]R%fn]
cnu ePdf aLdfjf^ k|fKt ;dk{)f d'No j/fj/sf] /sd dfq pknJw u/fO{g]% .
k|flws/)fjf^ yk /sd pknJw u/fO{g] %}g . t/ lghn] cfkm} aLdf lg/Gt/ ug{
rfx]df ;f] cj;/ lbO{g]% .
-O{_ :yfoL lgo"lQm ePsf s"g} sd{rf/Lsf] hLjg aLdf gx"+b} d[To" ePdf tLg jif{sf]
z"? tna j/fj/sf] /sd k|flw/)fjf^ lbO{g]% .
#-p_ :yfoL lgo"QmL x"g] 5 -kf+r_ jif{ eGbf sd ;]jf cjlw jf+sL /x]sf sdR{ff/Lsf]
;fjlws hLjg ljdf ul/g] %}g .
o:tf sd{Rff/LnfO{ ;]jfaf^ cnu x"g] ;dodf lghn] sfd u/]sf] Ps jif{ ;]jfsf]
Ps dlxgfsf] vfO{kfO{ cfPsf] tnasf] b/n] x"g cfpg] /sd ;fjlws hLjg
ljdfjfktsf] ;"ljwf k|flws/)fn] e"QmfgL lbg]% .
π-pm_ ladf cjlw k'/f eO{ ladf jfktsf] ;Dk')f{ /sd k|flws/)fdf lkmtf{ x'g]
sd{rf/Lsf] ladfaf^ k|fKt /sd ;DalGwt sd{rf/LnfO{ tTsfn pknAw u/fO{g]%
π-P_ k|flws/0faf6 ;fjlws lhjg ljdf ul/Psf] sd{rf/Lx?nfO{ lhjg ljdf ug]{
sDkgLaf6 pknAw u/fpg] C0fdf sd{rf/Lsf] gfddf hDdf ePsf] af]g; ;d]tsf]
/sd;Ddsf] C0f lng] k|of]hgsf nflu k|flws/0faf6 ljdf sDkgLnfO{ hdfgt
pknAw u/fpg ;lsg]5 .
π-P]_ ========vf/]h ul/Psf] .
99= sfdsf] l;nl;nfdf b"#{̂ gf k/]df kfpg] ;"ljwf M
π-1_ sfof{nosf] sfdsf] l;nl;nfdf sd{rf/LnfO{ rf]6k6s nfUg uO{ ;]jfaf6 cjsfz lng'kg]{ gePtfklg
;f] rf]6 k6ssf] sf/0faf6 lghsf] Ifdtf pkof]udf afwf kg]{ ePdf To:tf] sd{rf/LnfO{ nfu]sf]
rf]6k6ssf] cj:yfsf] ljrf/ u/L lghn] vfO{kfO{ cfPsf] tnasf] clGtd :s]n;Ddsf] tna a[l4 lbg
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^&.)&.!& sf] %^! cf}+ a}7saf6 rf}wf}+ ;+zf]wg .
-54_
jf d]l8sn af]8{sf] l;kmfl/zdf tLg b]vL 5 dlxgf;Ddsf] z'? :s]nsf] tnj a/fj/sf] Psd'i6 /sd
cfly{s ;xfotf lbg ;lsg]5 .
-2_ pkljlgod -1_ adf]lhdsf] rf]̂ k^ssf] pkrf/ u/fpg cfjZos kg]{ cjlwe/sf] lgldQ sd{rf/Ln]
s"g} klg ;+lrt ljbfaf^ ljbf s§f gx"g] u/L k"/f tna ;lxtsf] a(Ldf % dlxgf yk lj/fdL
ljbf kfpg]% .
-3_ pkljlgod -2_ adf]lhd pkrf/ u/fp+bf nfu]sf] pkrf/ vr{sf] zt k|ltzt /sd k|flws/)fn]
Joxf]g]{% . o;/L ul/Psf] pkrf/ vr{ ljlgod 95 sf] pkljlgod -1_ / -3_ adf]lhd kfpg
;Sg] pkrf/ vr{df s§f x"g] %}g .
-4_ s"g} sd{rf/LnfO{ hfgfhfg cfk\mg} uDeL/ nfk/jfxLaf^ rf]̂ k^s nfu]sf] sf/)fn] c+ue+u ePsf]df o; ljlgod adf]lhd ;"ljwf kfpg] %}g .
π-%_ s'g} sd{rf/L b'3{6gfdf k/]df ;DjlGwt sfof{non] cj:yf x]/L pkrf/fy{ cfjZos /sd sfof{no
k|d'vsf] clwsf/ leq /x]/ tTsfn k]lZs :j?k pknAw u/fpg' kg]{5 .
100= :yfgLo eQf, cfjf; ;"ljwf / cGo eQf M
-1_ :yfgLo eQfM
-s_ dfl;s :yfgLo eQfsf] k|of]hgsf] nflu cg";'rL – 14 cg";f/ If]q jlu{s/)f
ul/Psf]% .
-v_ v)* -s_ sf] k|of]hgsf] nflu cg";'rL– 15 cg";f/ :yfgLo eQf sfod ul/Psf]% .
-2_ cfjf; ;"ljwf / cGo eQfM
:yfoL sd{rf/LnfO{ cg";'rL – 16 adf]lhdsf] cfjf; ;"ljwf / cGo eQf lbOg]% .
k|flws/)fsf] cfjf; pkef]u ul//x]sf sd{rf/LnfO{ cfjf; ;"ljwf lbOg] %}g .
101= /fqL lzk\m^ eQf M ljB"t pTkfbg s]Gb|, lu|*, ;j: ]̂zg tyf u|fxs ;]jf ;DaGwL sfdsf] nflu
lgoldt ?kaf^ b}lgs lzk\m^df a;L sfd ug{ tf]lsPsf tx 1 b]lv tx 6 ;Ddsf
sd{rf/Lx?nfO{ /ftL 10 ah] b]lv laxfg 6 ah]sf] cjlw leqdf dfl;s sDtLdf ;ft lbg sfd
u/] jfkt k|lt lzk\m^sf] d"Vo k|zf;sLo clws[tn] tf]s] adf]lhd lzk\m^ eQf lbOg]% .
102= s&Lg sfo{ eQf M b]xfosf] cj:yfdf sfd ug]{ sd{rf/LnfO{ kfpg] tnadf lgDgfg";f/ yk /sd
s&Lg sfo{ eQf lbOg]% M
-s_ tfkLo ljB"t pTkfbg s]Gb|sf] O{lGhg jf h]g]/]̂ / sIf leq pRr tfk jf pRr
WjgLsf] jftfj/)fdf /xL l;k\m^ jf d]lG^g]G;df sfd ug]{ k|fljlws sd{rf/LnfO{
tnjsf] krf; k|ltzt .
-55_
-v_ hnljB"t s]Gb|sf] ^jf{Og , d]lzg sIf jf sG «̂f]n?d jf OG ]̂s jf l/he{Ejfo/
If]qdf l;k\m^ jf d]lG^g]G;df sfd ug]{ k|fljlws sd{rf/LnfO{ tnjsf] tL;
k|ltzt .
-u_ dfly -s_ / -v_ df pNn]lvt tfkLo ljB"t pTkfbg s]Gb| / hnljB"t s]Gb|sf]
sfof{nodf sfd ug]{ cGo sd{rf/LnfO{ tnasf] qmdzM klRr; k|ltzt / kGw|
k|ltzt .
-#_ bz xhf/ lkm^ eGbf dflysf] prfO{df sfd ug"{ kg]{ sd{rf/LnfO{ lghn] kfpg]
tnasf] kRrL; k|ltzt .
-ª_ pbok"/ l;d])^ pBf]usf] w"jf+af^ k|efljt eO{ sfd ug"{ kg]{ ;j: ]̂zgsf
sd{rf/LnfO{ lghn] kfpg] tnasf] kRrL; k|ltzt .
φ-r_ k|zf/)f u|L* dWo dxfzfvf, x]̂ f}*f / x]̂ f}*f ;j: ]̂zgsf sd{rf/Lx? x]̂ f}*f
l*h]n s]Gb|sf] tfk / WjgLsf sf/)f k|efljt e} sfd ug{" kg]{ ePsf]n] tnasf]
25 k|ltzt .
-%_ pkljlgod -s_ / -v_ adf]lhdsf] ;"lawf ;DalGwt sfof{no k|d"vn] sfd
tf]s]sf] cfwf/df sfo{ ug]{ sd{rf/LnfO{ dfq lbOg]% .
φ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.%.% sf] $$& cf}+ a}7saf6 bf];|f] ;+zf]wg .
-56_
103= cgsn eQf M -1_ ljB"t pTkfbg, k|;f/)f Pj+ ljt/)f / k|)ffnL lgoGq)f sfo{df sfdsfh ug{
tf]lsPsf sd{rf/Lx?nfO{ lgDgfg";f/sf] cgsn eQf lbOg]% M
tx cgsn eQf
πclws[t :t/ tx 9 / 8 ?= 1000.00 k|lt dlxgf
πclws[t :t/ tx 7 / 6 ?= 700.00 k|lt dlxgf
-2_ cgsn ;]jfsf] nflu sd{rf/Lx?nfO{ lgDgfg";f/ sfdsfh tf]lsg]% M
-s_ ljB"t pTkfbg s]Gb| / ;j: ]̂zg ;+rfng -ck/]zg_ sf] sfo{ ug]{ tx 6 b]lv 9
;Ddsf] s"g} Ps txsf] s"g} Ps k|fljlws sd{rf/L .
-v_ 33 s]=eL= / 11 s]=eL= ;j: ]̂zgsf] ;dGjo / lgoGq)fsf] ;fy} ;+rfng ;Def/
sfd ug]{ elg tf]lsPsf] jf ljB"t ljt/)f ;]jfsf] nflu cgsn *\o"̂ L ug{
tf]lsPsf] tx 6 b]lv 9 ;Ddsf] s"g} Ps k|fljlws sd{rf/L .
t/ of] pkljlgodsf] k|of]hgsf] nflu Ps &fp+df Ps eGbf a(L sd{rf/LnfO{ sfdsfh
tf]Sg kfO{g] %}g .
#104= gub eQf M sfp)^/df a;L u|fxsaf^ ljB't dxz"n j"em\g] cfo tk{msf sd{rf/Lx?nfO{ dfl;s
?=300.00 gub eQf lbOg]% .
105= ljB"t pkof]u ;"ljwf M :yfoL sd{rf/L -k|flws/)fsf] cfjf; k|of]u ug]{ :yfoL sd{rf/L ;d]t_
nfO{ ;"Vvfofd -d+l;/-j}zfv_ df 75 o"lg^ / jiff{ofd -h]i&-sflt{s_ df 125 o"lg^ k|lt dlxgf
lgMz"Ns ljB"t pkof]u ;"ljwf lbO{g]% . #106= kf]zfs eQf M
-1_ sd{rf/Lx?nfO{ b]xfo adf]lhd k|To]s cfly{s jif{df Ps k^s kf]zfs eQf lbOg]% M clws[t :t/ tx 6 b]lv 12 nfO{ ?=5500.00 ;xfos :t/ tx 1 b]lv 5 nfO{ ?=5000.00 -2_ sd{Rff/Lsf] :t/, sfdsf] k|s[lt x]/L /ª, l*hfO{g / kf]zfssf] :t/ d'Vo k|zf;lso clws[tn] tf]Sg]% . -3_ kf]zfs ;"lawf kfpg] sd{rf/Ln] cfkm' sfd ug]{ sfof{no ;dodf clgjfo{ ?kdf tf]lsPsf] kf]zfs nufpg" kg]{% . π$_ kf]zfs ;'ljwf kfpg] sd{rf/Ln] sfof{no ;dodf tf]lsPsf] kf]zfs nufP gnufPsf] cg'udgsf]
Joj:yf ;DjlGwt ljefluo k|d'v÷sfof{no k|d'vn] ug'{ kg]{5 .
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg . # ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg .
-57_
107= ]̂lnkmf]g ;"ljwf M -1_ b]xfosf sd{rf/LnfO{ lgh sfo{/t /x]sf] &fp+sf] cfjf;df Pp^f ]̂lnkmf]g
h*fg ug{ nfUg] w/f}̂ L / cGo vr{ tyf ]̂lnkmf]g dx;"n jfkt dfl;s b]xfo adf]lhdsf] /sd
;f]wegf{ lbO{g]% M
kbflwsf/L :yfgLo sn cGt/b]zLo
-P;=l^=l*=_
cGt/f{li «̂o «̂+sn
-cfO{=P;=l^=l*=_
d"Vo k|zf;sLo clws[t lan cg";f/ lan cg";f/ sfof{nosf] sfddf k|of]u ePsf]
lan cg';f/
pksfo{sf/L lgb]{zs÷ dxfk|aGws lan cg";f/ lan cg";f/ sfof{nosf] sfddf k|of]u ePsf]
lan cg';f/
lgb]{zs÷If]qLo lgb]{zs÷cfof]hgf
lgb]{zs
450 sn ?= 5,00.00 –
k|aGws÷;xlgb]{zs 300 sn ?= 400.00 –
tx 10 eGbf d"lgsf] sfof{no
k|d"v / sfo{ k|s[ltsf] cfwf/df
d"Vo k|zf;sLo clws[tn] pko"Qm
&fg]sf] clws[t
Go'gtd sn – –
-2_ ]̂lnkmf]g h*fg jfkt k|flws/)fn] a"emfPsf] w/f}̂ L /sd sd{rf/Ln] h"g;"s} sf/)faf^
k|flws/)faf^ cjsfz kfP klg k|flws/)fnfO{ a"emfPdf ;f] ]̂lnkmf]gsf] :jfldTj k|flws/)fn] lgh
sd{rf/Ldf gfd;f/L u/L lbg]% .
108= ;jf/L ;"ljwf M -1_ tx 10 / ;f] eGbf dflysf kbflwsf/Lx?nfO{ sfof{no cfpg hfg /
sfof{nosf] sfdsf] k|of]hgsf] nflu ;jf/L ;"ljwf lbO{g]% .
-2_ sfof{nosf] sfdsf] k|s[lt x]/L d"Vo k|zf;sLo clws[tn] cGo sd{rf/LnfO{ ;jf/L
;"ljwf lbg ;Sg]% .
109= k|f]T;fxg eQf / k|f]T;fxL k"/:sf/ M -1_ cfof]hgf tyf sfof{nodf xfl;n ug"{ kg]{ k|ultsf] nIo
k|fKtL, lgwf{l/t cjlw leq ePsf] sfo{ ;Dkfbg / sfd sf/jfxLsf] u")f:t/ ;d]tsf] d'Nof+sg
u/L ;ldltn] th"{df u/]sf] gLlt tyf k|lqmof cg";f/ sd{rf/LnfO{ k|f]T;fxg eQf lbg ;Sg]% .
-2_ pTs[i^ sfd ug]{ a(Ldf kGw| hgf sd{rf/LnfO{ k|flws/)fsf] jflif{sf]T;jsf] pknIodf
k|f]T;fxL k"/:sf/ k|bfg ug{ ;lsg]% . cg";'rL – 17 df lgwf{l/t (f+rfdf sfof{no k|d"vn] pTs[i^
Pj+ cg"s/)fLo sfd ug]{ sd{rf/LnfO{ k"/:s[t ug{ cfk\mgf pksfo{sf/L lgb]{zs÷dxfk|aGwssf]
sfof{no dfk{mt l;kmfl/; k&fpg" kg]{% .
-3_ k|f]T;fxL k"/:sf/ l;kmfl/; ug{sf nflu b]xfo adf]lhdsf] k|f]T;fxL k"/:sf/ l;kmfl/;
-58_
;ldlt /xg]% M
d"Vo k|zf;sLo clws[t - cWoIF
pksfo{sf/L lgb]{zs÷dxfk|aGwsx? -;a}_ - ;b:o
hg;fwg ljefusf lgb]{zs - ;b:o ;lrj
-4_ k|f]T;fxL k"/:sf/ l;kmfl/; ;ldltsf] l;kmfl/;sf] cfwf/df d"Vo k|zf;sLo clws[tn]
k|z+;fkq / ?=25,000÷00 ;Dd gub k"/:sf/ lbg ;Sg]% .
-59_
kl/R%]b–12
cfr/)f
110= bfg, pkxf/, rGbf jf cfly{s ;xfotf lng gx"g] M k|flws/)fsf] sfddf s"g} k|sf/sf] k|lts'n
c;/ kg]{ u/L jf s"g} kIfkftk')f{ sfd ug]{ u/L sd{rf/Ln] ;ldltsf] k'j{ :jLs[lt lagf cfk'mn]
jf cfk\mgf kl/jf/sf] s"g} ;b:on] s;}af^ s"g} k|sf/sf] bfg bftJo, sf];]nL jf pkxf/ :jLsf/
ug{ jf rGbf jf cfly{s ;xfotf lng" x"b}g .
π111= Jofkf/ Joj;fo jf gf]s/L ug{ gx"g]M sd{rf/Ln] ;ldltsf] k'j{ :jLs[lt j]u/ s'g} Jofkf/ Joj;fo ug{ jf
kmd{sf] lx:;]bf/ aGg jf cGoq s'g} k|sf/sf] gf]s/L :jLsf/ ug{ x'+b}g . k|flws/0fsf] sfo{If]q tyf ;DalGwt
sd{rf/Lsf] lhDd]jf/Ldf k|lts'n c;/ gkg]{ ePdf % aif{ :yfoL ;]jf cjlw k"/f ePsf sd{rf/L dWo] ;xfos
:t/sf sd{rf/Lsf] xsdf pksfo{sf/L lgb]{zs÷dxfk|jGwsn] / clws[t:t/ tx ^ b]lv tx ( ;DdnfO{ d'Vo
k|zf;sLo clws[tn] / ;f] eGbf dfly ;ldltn] :jLs[lt lbg ;Sg]5 .
t/ hnljB't sDkgLsf] ;+:yfks z]o/ wgL x'g ljefuLo :jLs[lt lbOg] 5}g .
112= lnlvt jf ;dfrf/ k|sfzg ug{df k|ltaGw M -1_ sd{rf/LnfO{ cfk\mgf] k]zfut ljifodf cWoog,
cg";Gwfg ug{ k|flws/)fn] k|f]T;fxg ug]{% . o; l;nl;nfdf sd{rf/Ln] ;+sng u/]sf]
k|flws/)f;+u ;DalGwt tYof+° ljj/)f cflb d"Vo k|zf;sLo clws[tsf] :jLs[lt lnO{ k|sfzgdf
Nofpg ;Sg]% .
-2_ s"g} klg sd{rf/Ln] d"Vo k|zf;sLo clws[t jf cfk\mgf lgs^td ;"kl/j]Ifssf]
:jLs[lt glnO{ cfk\mg]f st{Jo kfng ubf{ cfkm'n] n]v]sf] jf ;+sng u/]sf] s"g} lnlvt jf ;dfrf/
k|flws/)fsf] lxtdf k|lts'n x"g] u/L k|ToIf jf ck|ToIf ?kn] cglws[t Joltm jf k|];nfO{ lbg"
x"b}g .
-3_ pkljlgod -2_ sf] s"/f sd{rf/Ln] h"g;"s} sf/)faf^ k|flws/)fsf] ;]jfaf^ cjsf;
kl% klg kfngf ug"{ kg]{% .
113= cfd ;+rf/ dfWod jf cbfnt;+u ;DaGw M -1_ sd{rf/Ln] cfk\mgf] af:tljs jf sfNklgs gfddf
k|flws/)fnfO{ cf/f]k cfpg] u/L jf k|flws/)fn] ckgfPsf] gLltsf] lj?$ x"g] u/L kqklqsfdf s"g}
n]v, l^sf l^Kk)fL jf ;dfrf/ k|sfzg ug{ jf s"g} ;+rf/sf] dfWodaf^ To:tf] k|;f/)f ug"{,
u/fpg" x+"b}g .
-2_ sd{rf/Ln] cfk\mgf] kbLo sfdsf] ;DaGwdf s"g} Joltmåf/f nufOPsf] em"§f cf/f]ksf]
;kmfO{sf] lgldQ k|]; jf cbfntsf] ;xf/f lng" kbf{ d"Vo k|zf;sLo clws[tsf] :jLs[lt lng"
kg]{% . d"Vo k|zf;sLo clws[tn] :jLs[lt lbPdf cbfnt hf+bf cfp+bfsf] vr{ k|flws/)fn]
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
-60_
Joxf]g]{% . t/ sd{rf/Lsf] cfk\mgf] Joltmut sfd cyjf rl/qsf] ;DaGwdf ;kmfO{ lbg :jLs[lt
lng" kg]{ %}g .
114= ;do kfng / lgoldttf M sd{rf/Ln] cfkm'nfO{ kb:yfkgf jf ;?jf ul/Psf] jf sfh v^fOPsf]
sfof{no jf :yfgdf lgwf{l/t ;dodf lgoldt ?kn] xflh/ eO{ sfdsfh ug"{ kg]{% .
115= /fhgLltdf efu lng gx"g] M sd{rf/Ln] /fhgLlts bnsf] ;b:otf lng" x+"b}g . /fhgLlts bnx?n]
;+rfng u/]sf] /fhg}lts lqmofsnfkdf ;xefuL aGg" x"b}g .
116= lgjf{rgdf efu lng gx"g] M sd{rf/Ln] s"g} klg /fhg}lts kbsf] nflu x"g] lgjf{rgdf efu lng
/ s;}sf] lgldQ dt dfUg jf s"g} k|sf/af^ k|efj kg]{ u/L /fhgLlts k|rf/ k|;f/ ug{" u/fpg"
x"b}g . t/ k|rlng sfg'g adf]lhd cfkm'n] kfPsf] dtbfgsf]] clwsf/ k|of]u ug{ afwf kg]{ %}g .
117= k|bz{g / x*tfn ug{ gx"g] M sd{rf/Ln] g]kfn clw/fHosf] ;fj{ef}d;Qf, cv)*tf, zflGt ;"/Iff
jf j}b]lzs ;DaGwdf vnn kg]{ u/L, ;fj{hlgs dof{bfsf] ljkl/t x"g] u/L, cbfntsf] lg)f{osf]
ckx]ngf x"g] u/L, ljleGg hfthflt, wd{, ju{, If]q / ;Dk|bfosf dflg;x? aLr j}dgio pTkGg
u/fpg] jf ;fDk|bflos b"ef{jgf k}mnfpg] u/L jf s"g} ck/fwnfO{ k|>o x"g] u/L k|bz{g ug{,
x*tfn ug{ jf x*tfndf efu lng jf ;f] p@]Zon] c?nfO{ pS;fpg" x"b}g .
118= x*tfn, y"g%]s tyf #]/fp ug{df k|ltaGw M sd{rf/Ln] cfk\mgf] / cGo s"g} klg sfof{no jf
sd{rf/LnfO{ sfg'gåf/f lgwf{l/t st{Jo k"/f ug{df afwf lj/f]w x"g] u/L x*tfn, snd aGb,
y"g%]s jf #]/fp ug{" jf zf/Ll/s jf dfgl;s pTkL*g x"g] u/L bjfa lbg jf ;f] ug]{ p@]Zon]
c?nfO{ pS;fpg" ;d]t x"b}g .
119= k|ltlglwTj ug{df k|ltaGw M k|flws/)fsf] sfo{sf] l;nl;nfdf sd{rf/Ln] cfkm'nfO{ dsf{ k/]sf]
ljifodf cfk}mn] jf jf/];åf/f ;DalGwt lgsfo jf clwsf/L ;dIf lgj]bg lbg afx]s c? Joltm
jf ;d'xsf] tk{maf^ k|ltlglwTj ug"{ x"b}g .
t/ g]kfn ;/sf/af^ dfGotf k|fKt sd{rf/Lsf] ;+:yfsf] tk{maf^ ul/g] k|ltlglwTj /
sd{rf/Lx?sf] kbLo bfloTjsf] cfwf/df ug"{ kg]{ s"g} sfo{ ug{ afwf kg]{ %}g .
120= aflx/L k|efj kfg{ gx"g] M sd{rf/Ln] cfk\mgf] ;]jf ;DaGwL sfo{df cfk\mgf] :jfy{ ;fWo ug{ cGo
sd{rf/L dfly cjf~%gLo k|efj kfg{ cyjf kfg]{ k|oTg ug"{ x"b}g .
121= ;fk^LM sd{rf/Ln] k|flws/)fsf] sfd;+u ;DaGw ePsf] s"g} jfx\o Joltm;+u ;fk^L lng jf lghsf]
cfly{s s[t!tfdf kg]{ sfo{ ug"{ x"b}g . t/ a}+s tyf o:t} cGo ljQLo ;+:yf;+u n]gb]g ug{
afwf kg]{ %}g .
-61_
122= ax" ljjfx, afn ljjfx / cgd]n ljjfxdf k|ltaGwM sd{rf/Ln] d"n"sL P]gsf] lax]jf/Lsf] dxnsf]
ljkl/t x"g] u/L ax" ljjfx, afn ljjfx jf cgd]n ljjfx ug"{, u/fpg" x"b}g .
123= ;+:yfsf] ;b:otf M sd{rf/Ln] k|flws/)fsf] k'j{ :jLs[lt j]u/ k|rlnt sfg'g adf]lhd btf{ ePsf]
cfk\mgf] k]zfut xs lxt jf sfo{l;t ;DalGwt ;+:yf / ;fdflhs ;+# ;+:yf afx]s cGo ;+#
;+:yfsf] ;b:otf k|fKt ug"{ x"b}g .
124= cg"zf;g / cf!fkfng M
-1_ sd{rf/Ln] cfk\mgf] sfd st{Jo OdfGbf/L / tTk/tf ;fy kfngf ug"{ kg]{% .
-2_ sd{rf/Ln] cfk\mgf] sfof{nosf] sfd ;DaGwL s"/fdf cfkm' eGbf dflysf clws[tn]
lbPsf] cfb]z, lgb]{zg cg"zfl;t eO{ kfngf ug"{ kg]{% .
π-3_ sd{rf/Ln] ;a} sd{rf/Lx? k|lt lzi6 Jojxf/ ug'{ kg]{5 .
-4_ k|flws/)fsf sd{rf/Ln] sfof{nodf dfbs jf nfu"kbfy{ ;]jg ug{ jf ;]jg u/L
sfof{nodf cfpg x+"b}g .
125= k|flws/)fsf] clxt x"g] sfo{ ug{ gx"g] M k|flws/)fsf] lxt lj?$ x"g] s"g} sfo{ ug"{ x"b}g /
k|flws/)fsf ;a} u|fxs jf ;DalGwt cGo Joltm;+u sfd sf/jfxL jf s"/fsfgL ubf{ lzi^
Jojxf/ ug"{ kg]{% .
#126= ;DklQ ljj/)f k]z ug"{ kg]{ M k|flws/)fdf sfo{/t sd{rf/Ln] k|To]s cfly{s jif{ ;dfKt ePsf]
ldltn] b"O{ dlxgf leq / gof+ lgo"Qm x"g] sd{rf/Ln] lgo"lQm kfPsf] b"O{ dlxgf leq ;DjlGwt
pksfo{sf/Llgb]{zs÷dxfk|jGwssf] sfof{no dfkm{t sfo{sf/L lgb]{zs ;dIf cg";'rL–18 adf]lhdsf]
;DklQsf] ljj/)f k]z ug"{ kg]{% .
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg . # ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg .
-62_
kl/R%]b–13
ljefuLo sf/jfxL
127= ;hfo M -1_ plrt %fgljg / hf+ra"em gu/L s"g} sd{rf/LnfO{ ;hfo lbO{g] %}g .
-2_ s"g} sd{rf/LnfO{ lghsf] v/fj cfr/)fsf] uDeL/tf ;d]tnfO{ Wofgdf /fvL ;hfo
lbg] clwsf/Ln] b]xfo cg";f/sf] ;hfo lbg ;Sg]% M
;hfo cj:yf
-c_ gl;xt lbg] M -s_ cfkm'n] ug"{kg]{ sfd k|lt x]nrqmofO{+ u/]df .
-v_ sfd ;Gtf]ifhgs gu/]df .
-u_ ;?jf÷a("jf ePsf] sd{rf/LnfO{ k}tL; lbgleq /dfgf
glbPdf .
-#_ ;dodf a/a"emf/y gu/]df÷gu/fPdf .
-ª_ sd{rf/L jf lghsf] ;"kl/j]Ifs jf k"g/fjnf]sgstf{n]
tf]lsPsf] cjlw leq sfo{;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd
ge/]df .
-r_ cfkm"eGbf dflyNnf] kbflwsf/Ln] lbPsf] lnlvt cfb]z jf
lgb]{zg pn+#g u/]df .
-%_ kbLo bfloTj lhDd]jf/Lk'j{s k"/f gu/]df .
π-h_ ljlgod ^( -#_ adf]lhd sfof{nodf cg'kl:yt x'g]
sd{Rff/Lsf] ;"rgf k|sflzt ug]{ sf/jfxL gu/]df .
π-cf_ al9df kfFr tnj j[l4 -u|]8_ /f]Ssf jf 36'jf ug]{ .
-s_ cg"zf;gxLg sfo{ u/]df .
-v_ v)* -c_ adf]lhdsf] ;hfo kfO{ ;s] klg k"gM ;f]xL
;hfo kfpg] sfd u/]df .
-u_ c;"n ug"{kg]{ &xl/Psf] a]?h" /sd Dofbleq km%\of}{̂
gu/]df .
-#_ ;?jf÷a("jf ePsf] sd{rf/L /dfgf lnPsf] ldltn] k}tL;
lbgleq ;?jf÷a("jf ePsf] sfof{nodf xflh/ gePdf .
-ª_ sfof{non] hf/L u/]sf sfuhftx? ;DalGwt sd{rf/Ln]
ga"e]m jf a"e\mg gdfg]df .
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
-63_
π -r_ ljbf l:js[t gu/fO{ nuftf/ () lbg;Dd sfof{nodf cg'kl:yt ePdf .
#-%_ of] ljlgodfjnLn] ug{ gx"g] elg aGb]h nufPsf] sfo{
u/]df .
#-O_ kf+r jif{;Dd
a("jf /f]Ssf ug]{M
-s_ v)* -cf_ adf]lhdsf] ;hfo kfO{;s] klg k"gM ;f]xL
;hfo kfpg] sfd u/]df .
-v_ sfof{nodf dfbs kbfy{ ;]jg u/]df jf ;]jg u/L
c;fdfGo cj:yfdf sfof{no cfPdf .
-u_ ld^/ l/l*é ug]{ sd{rf/Ln] ljB"t vkt 250 o"lg^
;Dd :^s /fv]sf] &x/ ePdf .
-#_ k|flws/)fsf] ;+sng ePsf] /sd lgodfg";f/ a}+s bflvnf
gu/]df .
-ª_ o; ljlgodfjnLdf Jojl:yt cfr/)f ;DaGwL Joj:yfsf]
pNn+ég u/]df .
-r_ k|Tofof]lht clwsf/ cg"?ksf] sfd gu/]df jf
k|Tofof]lht clwsf/ b"?kof]u u/]df .
#-O{_ eljiodf k|flws/)fsf] ;]jfsf] lgldQ cof]Uo
g&xg]{ u/L ;]jfaf^ x^fpg] M -s_ hfgfhfgL jf nfk/jfxL u/L k|flws/)fnfO{ xfgL
gf]S;fgL k"¥ofPdf .
-v_ cof]Uotfsf] sf/)fn] cfk\mgf] kbsf] sfd / lhDd]jf/L k"/f
ug{ g;s]df .
-u_ ljlgod 69 sf] pkljlgod -3_ adf]lhdsf] k|lqmofaf^
klg sfof{nodf xflh/ x"g gcfPdf .
-#_ k|flws/)fsf] ;+sng ePsf] /sd lxgfldgf u/]sf]
k|dfl)ft ePdf .
π;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg . # ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg .
-64_
-ª_ s"g} lsl;daf^ s;}nfO{ ljB"tsf] cgflwsf/ pkef]u ug]{
sfo{df ;#fp k"¥ofPdf jf ljB"tsf] cgflwsf/ pkef]u
u/]df .
-r_ ld^/ l/l*é ug]{ sd{rf/Lsf] sf/)fn] ljB"t vkt 250
o"lg^ eGbf j(L :^s /fv]sf] &x/ ePdf .
-%_ cfk\mgf] lhDdfdf /x]sf] jf cGo s"g} k|flws/)fsf] ;DklQ
lxgfldgf u/]sf] k|dfl)ft ePdf .
#-h_ of] ljlgodsf] v)* -O_ adf]lhdsf] ;hfo kfO{ ;s] klg
k"gM ;f]xL ;hfo kfpg] sfd u/]df .
-em_ ljb]zL d"n"ssf] :yfoL cfjf;Lo cg"dlt lnPsf] k|dfl)ft
ePdf .
t/ of] v)* k|f/De x"g" cufj} s"g} sd{rf/Ln]
To:tf] cg"dlt k|fKt u/]sf] /x]% eg] of] v)* k|f/De
ePsf] ldltn] ;f&L lbgleq cfkm"n] k|fKt u/]sf] :yfoL
cfjf;Lo cg"dlt TofUg] jf sfod /fVg] s"/fsf] k|df)f
;lxtsf] hfgsf/L cfkm" sfo{/t /x]sf] sfof{nodf k]z
ug"{ kg]{% .
-p_ eljiodf k|flws/)fsf] ;]jfsf] lgldQ cof]Uo &xl/g] u/L
;]jfaf^ avf{:t ug]{M -s_ g}lts ktg b]lvg] kmf}hbf/L cleof]udf cbfntaf^
ck/fwL k|dfl)ft ePdf .
-v_ e|i^frf/ u/]df .
≈128= ;hfo lbg] clwsf/L M -1_ ljlgod 127 -2_ sf] -c_ -cf_ / -O_ sf] ;hfo clws[t:t/sf]
sd{rf/LnfO{ ;DalGwt pksfo{sf/L lgb]{zs÷dxfk|aGwsn], pksfo{sf/L lgb]{zs÷dxfk|aGws
dftxtdf g/x]sf sfof{nosf clws[t:t/sf] sd{rf/LnfO{ d"Vo k|zf;sLo clws[tn] /
;xfos:t/sf sd{rf/LnfO{ ;DalGwt ljefuLo k|d"vn] ug{ ;Sg]% . pksfo{sf/L
lgb]{zs÷dxfk|aGwsnfO{ ;f] ;hfo d"Vo k|zf;sLo clws[tsf] l;kmfl/;df ;ldltn] ug{ ;Sg]% .
-2_ ljlgod 127 -2_ sf] -O{_ / -p_ sf] ;hfo clws[t:t/sf] sd{rf/LnfO{ ;ldltn] /
;xfos:t/sf] sd{rf/LnfO{ d"Vo k|zf;sLo clws[tn] ug{ ;Sg]% .
≈ ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^$.#.#! sf] $&$ cf}+ a}7saf6 kf+rf} ;+zf]wg . #;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg .
-65_
129= lgnDag M -1_ b]xfosf] cj:yfdf ;hfo lbg] clwsf/Ln] sd{rf/LnfO{ lgnDag u/L sf/jfxL ug{
;Sg]% / lgnDag ul/Psf] cfb]zsf] Ps k|lt ;DalGwt sd{rf/LnfO{ lbg" kg]{% M
-s_ lgnDag gu/L sfd ug{ lb+bf e"m&f ;a"t k|df)f ;+sng ug{ ;lsg] jf
cfk\mgf] lj?$sf] ;a"t k|df)F nf]k ug{ jf laufg{ ;Sg] ;+efjgf
b]lvPdf .
-v_ lgnDag gu/L sfd ug{ lb+bf k|flws/)fnfO{ xfgL gf]S;fgL x"g] ;+efjgf
b]lvPdf .
-2_ pkljlgod -1_ adf]lhd s"g} sd{rf/LnfO{ lgnDag ubf{ ;fwf/)ftof gAa] lbg eGbf
a(L lgnDag ug{ x"b}g / ;f] cjlw leq sd{rf/LnfO{ nfu]sf] cleof]usf] sf/jfxL lsgf/f
nufpg" kg]{% . c;fdfGo cj:yf k/L ptm cjlw leq sf/jfxL lsgf/f nufpg g;lsg] eO{
lgnDagsf] cjlw a(fpg" k/]df ;xfos :t/sf] sd{rf/L eP d"Vo k|zf;sLo clws[tsf] /
clws[t :t/sf] sd{rf/L eP ;ldltsf] k'j{ :jLs[lt lnO{ tL; lbg ;Dd lgnDagsf] cjlw a(fpg
;lsg]% .
-3_ k|flws/)fsf] s"g} sd{rf/L s"g} sf/)faf^ lx/f;tdf /x]df ;f] cjlwsf nflu :jtM
lgnDag x"g]% .
130= :kli^s/)fsf] df}sf / sf/jfxL M -1_ ljlgod 127 adf]lhd s"g} ;hfo lbg" cl# kGw| lbgsf]
Dofb lbO{ ;"k/Lj]Ifsn] sd{rf/LnfO{ cfk\mgf] :kli^s/)f k]z ug]{ df}sf lbg" kg]{% .
-2_ pkljlgod -1_ cg";f/ sd{rf/Ln] k]z u/]sf] :kli^s/)fsf ;DaGwdf lghsf
;DalGwt ;"k/Lj]Ifsn] %fglag u/L cfk\mgf] k|ltlqmof ;lxt ;hfo lbg] clwsf/L ;dIf t"?Gt k]z
ug"{ kg]{% .
131= ;hfo ug]{ M ljlgod 130 adf]lhd lbO{Psf] Dofb leq sd{rf/Ln] cfk\mgf] ;kmfO{ k]z gu/]df jf
k]z u/]sf] ;kmfO{ ;Gtf]ifhgs gePdf ;hfo lbg] clwsf/Ln] To:tf] sd{rf/LnfO{ ;hfo ug]{ lg)f{o
u/L lghnfO{ To;sf] ;'rgf lbg]% .
132= k"g/fjnf]sgsf] lgj]bgM -1_ ljlgod 128 adf]lhdsf] ;hfo lbg] clwsf/Ln] lbPsf] ;hfodf lrQ
ga"e\mg] sd{rf/Ln] To;sf] ;'rgf kfPsf] ldltn] kGw| lbg leq k"g/fjnf]sg ;ldlt ;dIf lgj]bg
lbg ;Sg]% .
-2_ pkljlgod -1_ adf]lhd s"g} lgj]bg k/]df ;f] ;DaGwdf k"g/fjnf]sg ;ldltn]
cfjZos hf+ra"em u/L To:tf] lgj]bg k/]sf] ldltn] ;f&L lbg leq lg)f{o ug]{% .
-66_
133= k"g/fjnf]sg ;ldlt M -1_ ljlgod 52 / 132 sf] k|of]hgsf] nflu b]xfo adf]lhdsf] k"g/fjnf]sg
;ldlt /xg]% M
-s_ ;+rfns ;ldltn] tf]s]sf] ;+rfns cWoIf
-v_ ;+rfns ;ldltn] tf]s]sf] k|flws/)f aflx/sf] sfg'g
ljz]if! ;b:o
-u_ dGqfnon] dgf]lgt u/]sf] sDtLdf /f=k= lålto
>])fLsf] clws[t ;b:o
-2_ k"g/fjnf]sg ;ldltdf hg;fwg ljefusf lgb]{zsn] ;lrjsf] sfd ug]{% .
-3_ k"g/fjnf]sg ;ldltn] j}&sdf cfjZostfg";f/ ljz]if! cfdGq)f ug{ ;Sg]]% .
-4_ k"g/fjnf]sg ;ldltsf] sfo{ljlw k"g/fjnf]sg ;ldlt cfk}mn] lgwf{/)f u/] adf]lhd
x"g]% .
-5_ k"g/fjnf]sg ;ldltsf] lg)f{o clGtd x"g]% .
-67_
kl/R%]b–14
ljljw
134= uf]klgotfsf] zky u|x)f ug]{ M k|flws/)fdf klxnf] k^s :yfoL lgo"ltm x"g] sd{rf/Ln] cfk\mgf]
sfo{ef/ ;DxfNg" cl# P]gsf] bkmf 33 adf]lhd uf]klgotfsf] zky u|x)f ug"{ kg]{% .
135= sfo{;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd clgjfo{ ?kn] eg"{ kg]{ M -1_ sd{rf/Ln] cg";'rL - 10 adf]lhd
sfo{;Dkfbg d'Nof+sg kmf/fd k|To]s jif{ clgjfo{ ?kn] eg"{ kg]{% .
-2_ sd{rf/Ln] pkljlgod -1_ adf]lhd e/]sf] kmf/fddf k|fKt u/]sf] c+snfO{ a("jfsf]
cltl/tm lghn] k|fKt ug]{ ;]jf ;"ljwfsf ;fy} ;du| ?kdf lghsf] d'Nof+sgsf] cfwf/ dflgg]% .
136= ;]jf cjlwsf] u)fgf M -1_ a("jf, cjsfz, pkbfg tyf lgj[lQe/)f cflb k|of]hgsf nflu
sd{rf/Lsf] ;]jf cjlw b]xfo adf]lhd u)fgf ul/g]% M
-s_ k|flws/)fsf] ;]jfdf :yfoL lgo"ltm eO{ ;]jf u/]sf] hDdf cjlw -aLrdf
"̂̂ ]sf] eP "̂̂ ]sf] cjlw s^fO{_ zt k|ltzt .
-v_ k|flws/)fdf ldnfg jf ;?jf eO{ cfPsf sd{rf/Lsf] xsdf k'j{ zt{
adf]lhd .
-2_ k|flws/)fdf ldlt 2054÷10÷3 cl# c:yfoL ;]jfdf c "̂̂ sfo{/t /xL :yfoL
ePsf]df ptm c:yfoL cjlwsf] u)fgf b]xfo adf]lhd ul/g]%M
-s_ a("jfsf] k|of]hgsf] nflu ;f&L k|ltzt .
-v_ cjsfz, lgj[Qe/)f / pkbfg k|of]hgsf] nflu krf; k|ltzt .
π-3_ k|flws/0fdf c:yfoL ;]jf u/]sf] cjlwsf] u0fgfsf] nflu sd{rf/Ln] cfkm';+u ePsf]
k|dfl0ft cfwf/ ;lxt hg;fwg ljefudf lgj]bg lbg' kg]{5 . hg;fwg ljefun] lgodfg';f/ c:yfoL
;]jfcjlw hf]8L ;DalGwtnfO{ hfgsf/L lbg'kg]{5 .
137= sj"lnot u/fpg] jf ;"/If)f lng] M s"g} sd{rf/Lsf] kb;+u ;DalGwt sfd cg";f/ s"g} sj"lnot
u/fpg" kg]{ jf ;"/If)f lng" kg]{ ePdf k|flws/)fn] To:tf] sj"lnot u/fpg jf ;"/If)f jfkt
hdfgL lng ;Sg]% .
138= a/a"emf/y M -1_ ;?jf jf a("jf ePsf n]vf tyf lhG;Ldf sfd ug]{ sd{rf/Ln] cf-cfk\mgf]
lhDdfsf] lhG;L, sfuhkq cflb ;?jf jf a("jf ePsf] ldltn] PSsfO; lbg leq / cGo
sd{rf/Ln] ;ft lbg leq a/a"emf/y u/L ;Sg" kg]{% .
π] ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^%.!@.#) sf] %!* cf}+ a}7saf6 ;ftf} ;+zf]wg .
-68_
-2_ sfof{non] a"emfpg NofPsf ;?jf, a("jf jf cGo lrl&kqx? ;DalGwt sd{rf/Ln]
ga"emL cfk'mn] ug"{ kg]{ a/a"emf/y gu/]df sfof{no k|d"vn] lghsf] xflh/ /f]Ssf u/L xflh/
/f]Ssf cjlwe/ uon s§L ug{ ;Sg]% .
139= axfnL Dofb M -1_ sf&df*F} pkTosfdf afx]s cGo :yfgdf Ps lhNnfaf^ csf]{ lhNnfdf ;?jf
eO{ hfg] sd{rf/Ln] tof/Lsf] lgldQ af^f]sf] Dofb afx]s a(Ldf tLg lbg;Dd axfnL Dofb
kfpg]% . ;?jf x"+bf sfof{no gab\lng] ePdf axfnL Dofb kfpg] %}g . Ps &fp+af^ s]jn
sfof{nosf] dfq abnL eO{ ;?jf ePdf Ps lbgsf] dfq axfnL Dofb kfpg]% .
-2_ Ps :yfgaf^ csf]{ :yfgdf ;?jf eP/ uPsf] sd{rf/L axfn /x]sf] ;fljs
sfof{nosf] k|d"vn] sd{rf/Lsf] tna, ljbf / cf}ifwf]krf/ cflbsf] clen]v ;?jf ePsf] sfof{nodf
k&fpg" kg]{% .
# 140= OR%fPsf] Joltm jf xsjfnfn] kfpg] M
-1_ o; ljlgodfjnL adf]lhd kfpg] /sd lng gkfp+b} s"g} sd{rf/Lsf] d[To" ePdf jf j]kQf
ePdf To:tf] /sd lghn] OR%fPsf] Joltmn] jf ;f] gePdf lghsf] xsjfnfn] kfpg]% .
-2_ j]kQf ePsf] sd{Rff/Lsf] OR%fPsf] JolQm jf xsjfnfn] o; ljlgodfjnL adf]lhd kfpg]
/} /sd kfpm+ egL k|df)f ;lxt -;DalGwt sfof{nosf] l;kmfl/;, ;DalGwt
uf=lj=;=÷gu/kflnsfsf] l;kmfl/;, gftf k|dfl)ftsf] k|df)fkq_ lgj]bg lbPdf sd{Rff/L j]kQf ePsf]
b"O{ jif{ Joltt ePkl% ;f] Joxf]/f pNn]v u/L k}tL; lbgsf] ;fj{hlgs ;"rgf k|sflzt ul/g]% .
;f] adf]lhd ;"rgf k|sflzt ubf{ klg ;DalGwt sd{rf/Ln] /}/sdsf] bfjL ug{ gcfPdf pNn]lvt
k|df)fsf] cfwf/df OR%fPsf] JolQm jf xsjfnfnfO{ lgodfg";f/ kfpg] /}/sd lbO{g]% .
141= sd{rf/L sNof)f sf]ifsf] :yfkgf / ;~rfng M
-1_ k|flws/)fn] sd{rf/Lsf] lxtnfO{ Wofgdf /fvL ;fk^L tyf ;"ljwf k|bfg ug]{ p@]Zon]] Ps
sd{rf/L sNof)f sf]if :yfkgf ug]{% .
-2_ pkljlgod -1_ adf]lhdsf] sf]ifdf ;ldltn] lg)f{o u/] adf]lhd Psd"i^ /sd ;f]
sf]if vftf ;+rfngsf] nflu pknJw u/fO{g]% .
-3_ sf]ifsf] /sdaf^ p&]sf] ;fjf+ Aofh k"gM sd{rf/L sNof)f sf]ifdf hDdf u/L ;+rfng
ul/g]% .
# ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg .
-69_
-4_ sd{rf/L sNof)f sf]ifsf] Joj:yfkg / ;+rfng sd{rf/L sNof)f sf]if sfo{ljlw
adf]lhd x"g]% .
#141-s_ k|df)fLs/)f u/fpg"kg]{
-1_ v"Nnf k|ltof]lutfaf^ gof+ lgo"QmL kfPaf^ gof+ lgo"QmL kfPsf sd{Rff/Lx?sf] Ps jif{ leq
z}lIfs k|df)fkqsf] k|df)fLs/)f b]xfo adf]lhd u/fO{;Sg" kg]{% M
-c_ g]kfn leqsf lzIf)f ;+:yfaf^ k|fKt z}lIfs of]Uotf ePdf l;w} ;DalGwt z}lIfs
;+:yf, ljZj ljBfno jf jf]*{df ;Dks{ u/L k|df)fLs/)f u/fpg" kg]{% .
-cf_ ljb]zL ljZj ljBfno jf jf]*{sf] z}lIfs of]Uotf ePdf lqe'jg ljZj ljBfno jf
pRr dfWolds lzIff kl/ifb\ jf k/LIff lgoGq)f sfof{no jf k|fljlws lzIff tyf
Joj;foLs tfnLd kl/ifb\ h;;+u ;DalGwt % ;f]xL ;+:yfdfkm{t ljb]Zfdf k|df)fLs/)fsf
nflu k&fO{ k|df)fLs/)f u/fpg" kg]{% .
a("jf lgo"QmL ;DaGwdf
k|flws/)fdf jxfn /x]sf sd{rf/Lsf] a("jf lgo"QmL ePsf] ldltn] Ps jif{ leqdf pkljlgod -1_
sf] -c_ / -cf_ df pNn]v ul/P cg";f/ z}lIfs k|df)fkqsf] k|df)fLs/)f u/fO{ ;Sg" kg]{% .
t/ dfly pk ljlgod -1_ sf] -c_ / -cf_ jdf]lhd k|dfl)fs/)f e};s]sf] z}lIfs of]Uotfsf]
cfwf/df j("jf ePsf] /x]% eg] k"gM k|dfl)fs/)f u/fpg" kg]{%}g .
-2_ pkljlgod -1_ sf] -c_ / -cf_ adf]lhd z}lIfs of]Uotfsf] k|df)fkqsf] k|df)fLs/)f d"Vo
k|zf;lso clws[tn] tf]s]sf] ;ldltn] ug]{% .
142= lbUbz{g tof/ ug]{ M -1_ of] ljlgodfjnLdf Joj:yf ul/Psf k|fjwfgx?sf] sfof{Gjogsf nflu
cfjZostfg"?k d"Vo k|zf;sLo clws[tn] sfo{ljlw tyf lbUbz{g tof/ u/L hf/L ug{ ;Sg]% .
-2_ pkljlgod -1_ df h"g;"s} s"/f n]lvPsf] eP tfklg lgo"lQm l;kmfl/; ;ldlt /
a("jf l;kml/; ;ldltn] cfkm\gf] k|of]hgsf nflu sfo{ljlw tof/ u/L sfo{ ;~rfng ug{ ;Sg]% .
143= vf/]hL / arfpm M -1_ g]kfn ljB"t k|flws/)f, sd{rf/L ;]jf ljlgodfjnL, 2050 -;+zf]wg
;lxt_ vf/]h ul/Psf]% .
-2_ g]kfn ljB"t k|flws/)f, sd{rf/L ;]jf ljlgodfjnL, 2050 -;+zf]wg ;lxt_ cg";f/
eP u/]sf sfd sf/jfxL o;} ljlgodfjnL adf]lhd eP u/]sf] dflgg]% .
# ;+rfns ;ldltsf] ldlt @)^#.!@.@ sf] $^% cf}+ a}7saf6 rf}yf] ;+zf]wg .
Top Related