T.C.
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
Mühendislik Fakültesi
Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü
BARKOD OKUYUCULU ÜRÜN
AYIRMA SİSTEMİ
210327 Cem AVİNÇ
210362 Volkan GANGAL
238319 Yakup Erkam YÜKSEK
Danışman
Öğr. Gör. Cahit ALTAN
Mayıs 2012
TRABZON
i
T.C.
KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ
Mühendislik Fakültesi
Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü
BARKOD OKUYUCULU ÜRÜN
AYIRMA SİSTEMİ
210327 Cem AVİNÇ
210362 Volkan GANGAL
238319 Yakup Erkam YÜKSEK
Danışman
Öğr. Gör. Cahit ALTAN
Mayıs 2012
TRABZON
ii
iii
LİSANS BİTİRME PROJESİ ONAY FORMU
210327 – Cem AVİNÇ, 210362 – Volkan GANGAL, 238319 – Yakup Erkam
YÜKSEK tarafından Öğr. Gör. Cahit ALTAN yönetiminde hazırlanan
“Barkod Okuyuculu Ürün Ayırma Sistemi” başlıklı lisans bitirme projesi
tarafımızdan incelenmiş, kapsamı ve niteliği açısından bir Lisans Bitirme
Projesi olarak kabul edilmiştir.
Danışman : Unvanı Adı ve SOYADI Öğr. Gör. Cahit ALTAN
Jüri Üyesi 1 : Unvanı Adı ve SOYADI Yrd. Doç Dr. Ayten ATASOY
Jüri Üyesi 2 : Unvanı Adı ve SOYADI Yrd.Doç.Dr.Yusuf SEVİM
Bölüm Başkanı : Unvanı Adı ve SOYADI Prof. Dr. İsmail H. ALTAŞ
iv
v
ÖNSÖZ
Bu kılavuzun ilk taslaklarının hazırlanmasında emeği geçen proje grup
arkadaşlarıma, kılavuzun son halini almasında yol gösterici olan, projenin
tasarım aşamasında bizden yardımlarını esirgemeyen kıymetli hocamız
Sayın Cahit ALTAN ‘a şükranlarımızı sunmak istiyoruz. Ayrıca bu
çalışmayı destekleyen Karadeniz Teknik Üniversitesi Rektörlüğü’ne
Mühendislik Fakültesi Dekanlığına ve Elektrik-Elektronik Mühendisliği
Bölüm Başkanlığına içten teşekkürlerimizi sunarız.
Her şeyden öte, eğitimiz süresince bize her konuda tam destek veren
ailemize ve bize destek olan tüm hocalarımıza saygı ve sevgilerimizi
sunarız.
Cem AVİNÇ
Volkan GANGAL
Yakup Erkam YÜKSEK
Mayıs, 2012
TRABZON
vi
vii
İÇİNDEKİLER
Lisans Bitirme Projesi Onay Formu ……………………… iii
Önsöz ……………………… v
İçindekiler ……………………… vii
Özet ……………………… ix
Semboller Ve Kısaltmalar ……………………… xi
1. Giriş …………………….... 1
2. Teorik Altyapı ……………………… 3
2.1. Mikroişlemci ……………………… 4
2.2. DC Motorlar ……………………… 7
2.3. Yürüyen Bant Sistemi ……………………… 8
2.3.1. Bant ……………………… 8
2.3.2. Tambur ……………………… 8
2.3.3. Bilye ……………………… 8
2.4. Barkod ……………………… 9
2.5. Barkod Okuyucu ……………………… 10
3. Tasarım ……………………… 12
4. Deneysel Çalışmalar ……………………… 15
4.1. Mikroişlemci Bilgisayar Bağlantısı ……………………… 16
4.2. Barkod Okuyucu Bilgisayar Bağlantısı ……………………… 16
4.3. Motor Sürücü Devre ……………………… 16
5. Sonuçlar ……………………… 22
5.1. Sistem Kısıtları ……………………… 23
6. Yorumlar ve Değerlendirme ……………………… 24
Kaynaklar ……………………… 26
Ekler ……………………… 27
Özgeçmiş ……………………… 33
viii
ix
ÖZET
Proje, günümüzde hemen hemen her alanda rastlanan bant sistemlerinin
geliştirilerek, ürünlerin otomatik tanımlanması ve ayrılması esasına dayanır.
Sistem endüstriyel alanda paket, koli vs. gibi ürün gönderimlerinde yeni ve ileri
teknoloji ile dizayn edilen akıllı bir sistem ile kontrol mekanizması oluşturulmuştur.
Sistemin mantığı paketleri barkodlarına göre ayırmak üzere tasarlanmış ve çalışması
amaçlanmıştır. Sistem özellikle hava limanları, kargo şirketleri gibi bant sistemlerinin
yoğun olarak kullanıldığı yerlerde, her çeşit ürünün barkod okuyucu vasıtasıyla hızla
tanınması ve kategorilere ayrılması noktasında ciddi çözümler getirmektedir.
Sistem komplementleri mikroişlemci, band sistemi, barkod okuyucu, entegreler,
motorlar vs. gibi teknik donanımlar olacaktır. İşlemi yürütecek olan yani diğer tüm
ekipmanlarla iletişimi sağlayacak olan ana elemanımız mikroişlemcimizdir. İçine
yazılan algoritmalar sayesinde mikroişlemci farklı durumlar için devre elemanlarına
farklı komutlar verecek ve ürünlerin sistematik bir şekilde gönderimini sağlamak üzere
sistem kapılarına yönlenmesini sağlayacaktır.
Girişteki barkod okuyucu ile paketlerin üzerlerindeki barkod bilgileri okunarak
sisteme girişi sağlanacak ve barkod numarasına göre kendisi ile alakalı kapıya
yönlendirilme işlemi yapılacaktır. Böylece herhangi bir karmaşıklığa yol açmayacak
olan bir şekilde paketler sahiplerine gönderilmek üzere kapılarında hazır tutulacaktır.
Geliştirilen bu akıllı sistem ile daha az insan gücüne ihtiyaç duyulacak, personel
hataları minimuma indirilmiş olacaktır. Böylece işler daha hızlı ve yüksek performansta
gerçekleştirilecektir.
x
xi
SEMBOLLER VE KISALTMALAR
DC, DA Doğru Akım
mA Miliamper
Kg Kilogram
V Volt
USB Evrensel seri veriyolu
d/d Devir/dakika
EN Enable ucu
P Port
T Tork
W Watt
GND Ground (toprak)
xii
1
1. GİRİŞ
Günümüzde çeşitli ürünlerin gerek paketlenmesi gerekse de gönderimi
yapılırken, çeşitli bölge, şehir, ülke ya da başka kategorilere ayrılması aşamasında
ciddi zaman kayıpları ve insan hatalarıyla karşılaşılmaktadır. Bu proje kapsamında,
bu sorunların aşılması dolayısıyla daha pratik, güvenilir ve daha az insan gücüne
dayanan bir sistem tasarlanmıştır. Projenin en büyük artılarından biri de hali hazırda
mevcut olan bant sistemlerine yüksek maliyet gerektirmeden entegre edilebilmesidir.
Mesela bir fabrikadaki kalite kontrol ünitesinde mevcut bir bant sistemine
bakıldığında, yalnızca barkod okuyucu ile mikroişlemci ve yönlendirme kapılarının
maliyeti bu işlemin getireceği kârın yanında hiç sayılabilir.
Öncelikle bu proje, bilgisayar, mikroişlemci, barkod okuyucu ve motor sürücü
devre ile DC motorlardan oluşan bileşenlerin senkron çalışması esasına dayanır.
Bunun için de özellikle mikroişlemcinin iyi programlanmış olması gerekmektedir.
Projede, önce mekanik aksam oluşturularak miller, bilyeler, kapılar ve plastik bant
takılmıştır. Mikroişlemci bilgisayara USB girişinden bağlanmış ve gerekli
zamanlama ayarları da dikkate alınarak komutlar yazılmıştır. Daha sonra motorların
mikroişlemci ile birlikte nasıl çalışacağı irdelenmiş ve motor sürücü devre
oluşturulmuştur. Motor sürücü devre, mikroişlemciden gelen bilgilere göre
kapılardaki motorları yönlendirme işlemi yapmak amacıyla tasarlanmıştır. Bütün bu
işlemler arasında karşılaşılan en önemli problemlerden biri, kullanılan birimlerin
birbirlerini tanıması aşamasında yaşanmıştır. Zira bu olay da bir arayüz programı
kullanılarak aşılmıştır.
Bu adımları da gerçekleştirdikten sonra barkod okuyucunun bilgisayara
bağlantısı ve mikroişlemci ile senkronize olarak haberleştirilmesi işlemine
geçilmiştir. Bu sırada bant üzerindeki kutuların kapılara ulaşma süreleri de ölçülerek
program tekrar düzenlenmiştir.
Şekil 1.’de bitirme çalışması boyunca yapılan işlerin hangi haftalarda ve ne
kadar sürdüğünü gösteren bir iş-zaman grafiği verilmiştir.
2
H A F T A L A R
İ Ş L E R 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Ekipman Tedariği
Mekanik kısmın inşası
Döner bantın inşası
Programlama
Motor sürücü devre
Elemanlar arası
haberleşme
Test ve Ölçümler
Tez yazım
Şekil 1. İş-zaman grafiği
3
2. TEORİK ALTYAPI
Tasarlanan sistemde çıkış anlamına gelen üç adet kapı bulunmaktadır. Bu kapılar
Kapı-M-P-S’dir. Paketlerin ayırımları buralara olmaktadır. Mikroişlemci paketlerin
kapılara yönlendirilmesi komutlarını vererek bu işlemi gerçekleştirecektir. Şekil 2.1.’de
sistemin tasarım aşamasındaki temel görünümü verilmiştir.
Şekil 2.1.’den görüleceği gibi gelen paketlerin ayrılabileceği üç kapı bulunmaktadır
ve gelen ürünün barkod bilgileri okunmak suretiyle hangi kapıya gideceği
belirlenmektedir. Kapı isimlendirmeleri ilerleyen bölümlerde verildiği gibi soldan sağa
sırasıyla P, S ve M şeklindedir
Şekil 2.1. Barkod okuyuculu ürün ayırma sistemi
Barkod
Okuyucu Kapı -P
Kapı -S
Kapı-M
Mikroişlemci
4
2.1.Mikroişlemci
Mikroişlemci, sayısal veriler ile işlemler yapmaya olanak sağlayan bir tümdevre
olmakla beraber elektronik sistemlerin beyni niteliğindeki çok ayaklı devre elemanıdır.
Çeşitli üniteleri içinde bulunduran bu yapının bizlere en büyük getirisi, şüphesiz
insana ihtiyaç duymadan elektronik sistemlerin kendi işleyişlerini kendilerinin kontrol
edebilmesini sağlamasıdır.
Mikroişlemcilerin kontrolünü arayüzler ile bilgisayar ortamında kolaylıkla
yapabilmekteyiz. Bilgisayar tabanlı programlar ve çeşitli yazılım dilleri
mikroişlemcileri kontol edebilmekteyiz. Bu programların çalışma prensibi yazılım
dilleri ile mikroişlemcinin komutları arasında adeta bir köprü görevi görmesidir.
Mikroişlemci sistemin ihtiyacına göre çeşitli ek özelliklerle donatılmış olabilirler.
Analog-sayısal ve ya sayısal-analog çevirici, daha fazla hafıza kapsitesi, giriş-çıkış
portlarının sayısı vb. özellikler mikroişlemcinin sistem gereksinimlerini
kaldırabilmesinde önemli rol oynamaktadırlar.
Barkod okuyuculu ürün ayırma sisteminde bulunan mikroişlemci, sistemin bütün
çalışmasını kontrol etmektedir. Gelen ürünlerin bilgisi barkod okuyucu tarafından
algılanarak mikroişlemciye gönderilmektedir. Mikroişlemci bu bilgileri alarak tasarım
sırasındaki ürünlerin ayrılmasına olanak sağlayan referans barkod değerleri ile
karşılaştırmaktadır. Karşılaştırma sonucunda ürünün barkodu ile referans değerlerden
biri uyum sağlıyorsa ürün ilgili kapıya aktarılmalıdır. Bu işlemin gerçekleşmesi için
ilgili kapının yönlendirme işlemini yapan mekanik düzenin çalışması gerekmekte ve
bunun sonucu olarak mekanik düzeni çalıştıran motorun sürücü devresinin aktif hale
gelmesi gerekmektedir. Mikroişlemci çalışma bilgisini ilgili sürücü devresini aktif
ederek gerçekleştirmektedir. Ayrıcı yönlendirici devre aktif olduktan sonra tekrar eski
haline gelmesi gerekmektedir.
Eski konumuna gelmemesi peşi sıra gelen ürünün yanlış kapıya aktarılmasını ve
hatalı işlem yapılması demektir. Bunun için mikroişlemci ilgili kapılara giden yan
bantlardaki motorlara gelen veri ile ilgili motor sürücüsünü çalıştırarak yönlendirici
mekanik düzenin eski konumuna gelmesini sağlamaktadır. Bu çalışma devamlı bir
şekilde herhangi bir sorun olmadan gerçekleşmelidir.
Şekil 2.3.’de mikroişlemcinin yapmış olduğu işlere ait bir akış diyagramı verilmiştir.
Bu akış diyagramına göre mikroişlemcimiz gerekli adımları izleyerek görevini
5
gerçekleştirecektir. Akış diyagramında kesikli çizgiler mikroişlemci ve barkod okuyucu
ile bilgisayar bağlantısını gösterirken sürekli çizgiler de diğer elemanların bağlantısını
temsil etmektedir. Bu diyagram mikroişlemciyi programlarken kullanılacak olan
programın ana omurgasını oluşturmaktadır. Böylelikle yapılacak adımların belirlenmiş
olması yazılacak programın kolay bir şekilde yazılmasına olanak sağlayacaktır.
Barkod okuyuculu ürün ayırma sistemindeki işlemler Şekil 2.2.’de verilen Texas
Instrument firmasının üretmiş olduğu MSP430G2553 mikroişlemcisidir. Sistem bu
mikroişlemci türü kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu mikroişlemci düşük güçte
çalışmakta, analog-dijital çeviriciye ve zamanlayıcıya sahip olmakla beraber iki adet
giriş veya çıkış olarak kullanabileceğimiz 8 adet pinden oluşan porta sahiptir.
Programlanması mikroişlemcinin arayüzünün USB üzerinden bilgisayar ortamında
haberleştirilmesiyle gerçekleşmektedir. Bilgisayara USB üzerinden bağlandıktan sonra
IAR mikroişlemci programlama programı bazı yazılım dilleri kullanarak
programlanmasına olanak sağlamaktadır. Kullanılan bu işlemci PIC mikrodenetleyiciye
göre daha pratik, kolay ve hızlıdır.
Şekil 2.2. Projede kullanılan Texas Instruments firmasına ait işlemci
6
Şekil 2.3. Mikroişlemciye ait akış diyagramı
Gelen barkod
referans
barkodlarla
örtüşüyor mu?
Mikroişlemci
Barkot Okuyucu Ürün
Motor
Sürücü
Devre
M Kapısı
açılıyor
Bilgisayar
Referans barkod
Hayır Tanımsız
Ürün
Evet
Gelen barkod M
kapısıyla
örtüşüyor mu?
Evet
Hayır
Gelen barkod S
kapısıyla
örtüşüyor mu?
Motor
Sürücü
Devre
M ve S kapıları kapanıyor
Evet
Hayır
Motor Sürücü Devre
M Kapısı
kapanıyor
S Kapısı
açılıyor
7
2.2.DC MOTORLAR
Son yıllarda özellikle mikroişlemcilerin hızla gelişmeleri neticesinde motorların
kontrolü oldukça basit hale gelmiştir. Hız ve konum gibi kontrollerin daha pratik
yapılması DC motorların endüstri alanında çok tercih edilmesin başlıca nedeni
olmuştur.[1]
Barkod okuyuculu ürün ayırma sisteminin de teorisinde mikroişlemci ile DC motor
kontrolü önemli bir yer tutmaktadır. Zira bu projede 3 adet DC motor kullanılmıştır. Bu
motorların birisi sürekli dönerek bantı çevirmekte, diğer ikisi de kapılara yönlendirme
işini yapmaktadır. Dolayısıyla bu tip motorların teorisi uygulama aşamasına da ışık
tutmaktadır.
Bu sistemdeki motor kontrolü mikroişlemcideki programda gecikmeler oluşturularak
yapılmaktadır. Motorlar kapı kenarlarına dikey eksende yerleştirildiğinden kontrol
mekanizması basitleştirilmiştir. Böylelikle bir döngü oluşturmak suretiyle, motorun
belirlenen süre boyunca hareket etmesi sağlanmakta ve motorun miline perçinli aksama
açı kazandırılmaktadır.
Sistemde 100 cm uzunluğunda, 20 cm genişliğinde ve 10 cm yüksekliğinde bir bant
tasarlanmış ve bandı yürütmek için 12V, 92.6 d/d, 2 W gücünde bir DA motoru
kullanılması planlanmıştır. Tasarlanan bu sistem 2 kg’a kadar cisimleri sorunsuz
taşıyabilmiştir.
Sistemin kapılara yönlendirme işlemini yapabilmesi için motorların 45˚ açıyla
dönmesi ve bandı boydan boya kapatmaları gerekmektedir. Motorların bu değerden
daha az ya da daha fazla dönmeleri durumunda yönlendirme hatası meydana gelecektir.
Bu nedenle mikroişlemciye gömülü programdaki motor gecikmeleri iyi ayarlanmalıdır.
Motorun bir turu atması için geçen süre dikkate alındığında, gerekli olan 45˚lik açı
yapması için dönüş periyodunun sekizde biri kadar bir süre kapıyı kapatmak
gerekmektedir. Çünkü bu süre içinde banttan gelen ürünler yönlendirme çubuklarına
çarpacak ve bantın hızıyla beraber yan kapılara yönlenecektir. Bu beklemenin hemen
ardından motor ters yönde aynı süre dönmeli ve eski haline gelmelidir.
8
DC motorların hız kontrolünde sürücü devrenin önemi büyüktür. Zira motorun
gerektirdiği yüksek akım ve gerilimi bu devreler sağlarlar. Bunun yanında DC
motorların hızı yüke bağlı olarak değiştiğinden, bu devrelerin kullanılmaması motorlara
ya da mikroişlemciye zarar verebilir.
2.3. Yürüyen Bant Sistemi
2.3.1 Bant
Ürünleri bir noktadan diğer noktaya aktarmaya yarayan hareketli kısımdır. Sistemin
iki uç kısmına yerleştirilen tamburlara monte edilmiştir. Tamburun dönmesi ile bant
harekete geçerek üzerine konan ürünleri bantın bir ucundan diğer ucuna taşır. Bandın
ölçüleri 100x20 cm dir.
2.3.2 Tambur
Barkod okuyuculu ürün ayırma sisteminde biri bant başında diğeri de sonda olmak
üzere iki adet kullanılmıştır. Motorun milinin bağlı bulunduğu eleman olup dönmesiyle
beraber bantı çevirerek sistemi hareket ettirir. Sistemin boyu kısa olduğundan bunlardan
yalnızca birine, motor mili bağlanmıştır. Çok uzun ve yüksek ağırlık taşıması gereken
bant sistemlerinde daha sık aralıklarla kullanılarlar.
2.3.3 Bilye
Tamburun mekanik kısma bağlandığı yerde bulunur. Motorun dönmesiyle hareket
eden tambur bilyeyi çevirmektedir. Bilyenin içi tambura perçinlendiğinden iç kısım
dönerken dış kısmı sabit kalmaktadır. Şekil 2.4. motor mili, bilye ve tambur bağlantısını
göstermektedir.
9
Şekil 2.4. Tambur-bilye bağlantısı
Şekil 2.4’deki tambur-bilye bağlantısına göre bant mekanizmaya geçirelerek
hareketi sağlanmıştır.
2.4.Barkod
Barkodlar güvenilir veri saklamayı ve bu verileri bilgisayar sisteminin içine hızlıca
girmeyi sağlarlar. Bu şekilde ürün fiyatı ve açıklaması çok hızlı elde edilebilir.[2]
Tek boyutlu barkodlar dikey dizilmiş farklı kalınlıktaki siyah beyaz çubuklardan
oluşur. Bu çubukların değişik büyüklüklerde olmaları içeriğindeki bilgiyi değiştirmez.
Ancak barkod çok küçük boyutta olduğunda barkod okuyucu barkodun taşıdığı bilgiyi
çözemeyebilir ki iyi bir okunma işlemi için siyah kısımlarla boşluklar arasında net bir
fark olması gerekir.
İki boyutlu barkodlar, bir boyutlu yaygın olarak kullanılan çubuk barkodlara göre
daha çok bilgi taşırlar. Büyüklükleri aynı olduğu halde taşıdığı bilginin fazla olması bu
barkodların daha gelişmiş olduğunu gösterir.
Barkodun yüksekliği ile uzunluğu belli bir oran dahilinde olmalıdır. Zira barkod
simgelerinin boyu azaldıkça barkodun tek seferde okunma olasılığı da azalır.[3]
Ölçek:
0 2.5 5 cm
Tambur
Bant
Motor mili
10
Barkod okuyuculu ürün ayırma sisteminde kapıları açacak referans barkodlar Code
128 tekniğinde hazırlanmıştır. Bu barkodlar sırasıyla P,S ve M harflerini temsil edip bu
bilgileri gizlemektedirler. Şekil 2.5.’de sistemde kullanılan barkodlar ve temsil ettiği
harfler verilmiştir.
Şekil 2.5. Sistemde kullanılan barkodlar ve temsil ettiği harfler
2.5. Barkod Okuyucu
Son yıllarda oldukça rağbet gören ve hemen hemen ticaretle iştigal olan herkesin
kullandığı barkod okuyucu, temelde barkod sembolündeki kodu çözme işini yapar.
Bunu yaptıktan sonra, bu kodun gizlediği bilgiyi diğer sistemlere aktarır. Bu özelliği
sayesinde bakoddaki saklı bilgiyi, mesela bilgisayar ekranına taşıyabilir veya projede
olduğu gibi mikroişlemciye aktarılabilir.
Barkod okuyucular, barkoddaki sembolleri çözebilmek için farklı tekniklerden
yararlanır. Mesela projede kullanılan barkod okuyucu lazerlidir. Barkod okuyucular,
kullanılacakları duruma göre masaüstü veya elde taşımalı olacak şekilde tasarlanırlar.
Zira projede kullanılan barkod okuyucu masaüstü tipi bir barkod okuyucu olup sistemin
en pahalı ve olmazsa olmaz bileşenlerinden biridir.
Bir barkod okuyucunun kod çözme mantığı şöyledir: Öncelikle aydınlatma işlemi
yapılır. Yani barkoda ışık gönderilir. Boşluklu kısımlar gelen ışığı yansıtırken siyah
bölgeler bu ışığı absorbe ederler. Dolayısıyla okuyucu, yansıma yoluyla tekrar gelen
veya gelemeyen ışıkları değerlendirerek bir çıkış üretir. Bir başka deyişle barkodun
okuyucu tarafından okunması işlemi temelde yansıyan ışığın çözülmesi şeklinde ifade
edilebilir.
11
Şekil 2.6. projede kullanılan barkod okuyucuyu göstermektedir. Şekil 2.6.’daki
barkod okuyucu ile barkod bilgisi okunan ürünler sisteme dahil olmaktır.
Şekil 2.6. Projede kullanılan barkod okuyucu
.
12
3. TASARIM
Projede kullandığımız bandın boyutları 20x100 cm’dir. Yine kapı genişlikleri 20’şer
cm olarak belirlenmiştir. Projede barkod okuyucu tarafından okunan fakat sistemde
önceden belirlenen barkodlardan farklı barkoda sahip ürünler yan kapılara sapmadan
bandın sonuna ilerleyecektir. Barkodu okunmuş ürünlerin kapılara yöneltilebilmesi için
tasarlanan hareketli sistemin kol uzunlukları yaklaşık 30 cm olup hareketli aksam yolu
kapatacak şekilde hareket etmektedir. Bandı döndürmesi için redüktörlü motor
kullanılmıştır.
Barkod okuyuculu ürün ayırma sisteminin teorisinde mikroişlemci ile DA motor
kontrolü önemli bir yer tutmaktadır. Zira bu projede 3 adet DA motoru kullanılmıştır.
Bu motorların birisi sürekli dönerek bantı çevirmekte, diğer ikisi de kapılara
yönlendirme işini yapmaktadır. Dolayısıyla bu tip motorların teorisi uygulama
aşamasına da ışık tutmaktadır. Şekil 3.1.’de sistemde kullandığımız barkod okuyculu
barkod ürün ayırma sistemi verilmiştir.
Şekil 3.1. Barkod Okuyuculu Barkod Ürün Ayırma Sistemi
Barkod
okuyucu
ANA BANT
P Kapısı
S
Kapısı
M
Kapısı
0 20cm 100cm
13
Çizelge 3.1. ise kullanılan motorların özelliklerini göstermektedir.
Çizelge 3.1. Kullanılan DC motorların özellikleri
Çalışma Gerilimi 12 V
Hızı 92.6 devir/dakika
Çalışma Akımı 175 mA
İç Direnci 9.5 Ohm
Çalışma Gücü 2 W
Tork 216 mNm
Maksimum Ağırlık 2 kg
Projede kullanılan barkod okuyucu barkodları okuyan sistem elemanı olup hazır
temin edilmiştir. 32 tarama çizgisine sahip barkodu okuyabildiği gibi tek çizgili olarak
da okuma yapabilmektedir. Okuma mesafesi 200 mm ve saniye 1400 tarama
yapabilecek kapasiteye sahiptir. Bu özellikler Çizelge 3.2.’de verilmiştir.
Çizelge 3.2. Barkod okuyucu özellikleri
İşlemsel Özellikler
Işık kaynağı çifti 650 nm görülebilir lazer diyod
Tarama çizgi sayısı 32 lazer çizgisi
Tarama deseni 8 yönlü
Tarama uzaklığı 0-220 mm
Tek çizgili mod 74 tarama/sn
Bağlantı arabirimleri USB, RS 232 (seri), klavye
Elektriksel Özellikler
Giriş voltajı 5 Volt DC ±%10
Çalışma akımı 270 mA
Çevresel Özellikler
Çalışma sıcaklığı 0°C ~ 40°C
Muhafaza sıcaklığı -20 °C ~ 60 °C
14
Nem 5% ~ 90% (Yoğunlaşmasız)
Işık seviyesi Max 4000 Lux
Çizelge 3.2.’nin devamıdır.
Kullanılan malzemeler, birim fiyatları ve yapılan masraflar Çizelge 3.3.’te
gösterilmiştir.
Çizelge 3.3.Malzeme listesi ve maliyet çizelgesi
Malzeme adı Birim Fiyatı
(TL)
Kullanılan
adet
12 V 2 W DC motor 30 3 90
Bilye 15 4 60
Mikroişlemci 10 1 10
Barkod okuyucu 500 1 500
DC motor sürücü 10 1 10
Konveyör Tamburu 5 2 10
Bant 50 1 50
TOPLAM (TL) 730
15
4. DENEYSEL ÇALIŞMALAR
Barkod okuyuculu ürün ayırma sisteminin oluşturulması mikroişlemci teknolojisi,
elektrik makineleri ve bazı mekanik sistemlerin bir arada kullanılması ile
gerçekleştirilmiştir. Sistem, beyin olarak tabir edilebilen bir mikroişlemci temelinde
şekillenecektir.
Mikroişlemci USB haberleşme yöntemi ile hem sistem girişindeki barkod
okuyucusundan gelen bilgileri derleyecek hem de sistemle ilgili diğer elemanlara
gerekli komutları verecektir. Bu sebeple her bir elemanın mikroişlemci ile haberleşmesi
ve birlikte nasıl çalışacağı prensibi ile bağlantılar yapılacaktır.
Mekanik düzenler mikroişlemciden gelen komutlara göre gelen paketleri ilgili
bölümlere aktarmadaki görevi üstlenen bir yapıya sahiptirler. Bu elemanların koordineli
bir biçimde çalışması paketlerin kendi kapılarına aktarımında ortaya çıkacak sorunların
azaltılmasını sağlayacaktır.
Sistemin girişinde bir barkod okuyucu vardır. Bu barkod okuyucu ile paketlerin
üzerindeki barkodların okunması işlevini yapılacaktır. Okunan barkodlar
sınıflandırılacak ve mikroişlemci üzerinden seri haberleşerek bir bant sistemi vasıtasıyla
sisteme girişini sağlanacaktır.
Sisteme girişi sağlanan paketler bant üzerinde ilerleme yapacaklardır. Barkod bilgisi
alınan paketler, bant sistemi üzerinde ilerleyecek ve gönderilecekleri kapıya
geldiklerinde yapmış olduğumuz mekanik düzen ile kol aktifleştirilecek kapının
bilgisini mikroişlemciden alarak deaktif kapıları devre dışı bırakacak şekilde yolu
kapatacak ve ürünün doğru bi şekilde ilgili numaralı kapıya gönderilmesi sağlanacaktır.
Bu görevi motorlar yardımıyla yapmaktayız ve motor belirlediğimiz süre boyunca o
yolu işgal edecek olan kolun çalışmasını sağlayacaktır.
16
4.1. Mikroişlemci ile Bilgisayar Bağlantısı
MSP430G2553 işlemcisi bilgisayara USB kablosuyla bağlanıp bütün MSP430
serisinde olduğu gibi IAR Embedded Workbench programıyla haberleşebilmektedir.
Yazılan programın mikroişlemciye kurulmasından sonra artık bilgisayar bağlantısına
gerek duyulmamaktadır.
4.2. Barkod Okuyucu ile Bilgisayar Bağlantısı
Barkod okuyucu ile bilgisayar bağlantısı yine USB üzerinden yapılmaktadır.
Kurulum CD’sinde verilen program kurulduktan sonra okunan barkodlar otomatik
olarak bilgisayardaki programa atılmaktadır.
4.3.Motor Sürücü Devre Bağlantısı
Şekil 4.1.’de görülen motor sürücü devre 12 V doğru gerilimle beslenmekte olup
mikroişlemcinin çıkışları ile motorların girişlerini L293D entegresi ile birbirine
bağlamaktadır. En önemli özelliği iki motoru aynı anda kontrol ederken motorların
gereksinim duyduğu yüksek akım ve gerilim değerlerini de sağlayabilmesidir.
Girişten verilen 12 V’ u kullanılan 3 adet direnç ile oluşturulan bir gerilim bölücü
ile bölünmektedir. Zira sistemde kullanılan işlemci 3,5 V gerilim ile çalışmaktadır.
Dolayısı ile diğer motorlara verilen gerilimler de bu gerilim bölücü ile
ayarlanabilmektedir.
17
Şekil 4.1. Motor sürücü devresi
Şekil 4.1.’deki devre motor sürücü devresidir. Motor sürücü devre, sistemedeki
motorları, işlemciyi birlikte süren bir devredir. Kullanılan entegrenin 8 numaralı ve
GND bacağı ile her iki motorun çalışması için gerekli olan gerilim sağlanır. 16, 1, 9
numaralı bacaklar ise lojik değerliklidir. 1 ucu EN-1 ve 2 ucu ise EN-2 olarak Şekil
4.1’de gösterilmiştir.
Out 1-2-3-4 pinleri çıkış bağlantıları olup 3, 6, 11, 14 uçları ile motorlara bağlantıları
yapılmıştır.
İşlemcinin P.2.0 ve P.2.2 portlarına bağlanan uçlar birbirinden bağımsızdır.
İşlemcide P.2.0, port 2’nin 0. bacağını, P.2.2’de port 2’nin 2. bacağını temsil
etmektedir. Bu uçlara gelen lojik işaretler ile hangi motorun sürüleceği
belirlenmektedir. İşaretler bakımından bu uçlarda bir nevî karşılaştırma işlemi
yapılmaktadır. Bu işlem bir doğruluk tablosu olarak gösterilebilir.
18
Çizelge 4.1. Portların doğruluk tablosu
Portlar Lojik İşaretler
P.2.0 P.2.2 0 0
P.2.0 P.2.2 0 1
P.2.0 P.2.2 1 0
P.2.0 P.2.2 1 1
Çizelge 4.1. portların doğruluk tablosunu göstermektedir ve çizelge 4.1’e göre sistem
girişleri aynı iken çıkıştan lojik-0 farklı iken lojik-1 seviyesi alınacaktır. Yani işaret 0-0
ve 1-1 iken motorlar duracak ve kollar çalışmayacak ve ürün M kapısına ulaşacaktır.
İşaret 1-0 iken ilk motor çalışacak, kol bandı kapı ağzına kadar kapatacak ve ürün P
kapısına ulaşacaktır. İşaret 0-1 iken 2. motor çalışacak ve ürün S kapısına ulaşacaktır.
Şekil 4.1’deki bağlantılardan sonra barkodu okutulan ürün M kapısına yönelirken
birinci motorun kontrol ettiği kol, bant çalışırken yani dönerken yolu kapatacaktır.
Barkodu okunup yola devam eden ürün ise bu kola çarpıp kaydıraktan kayarak kendi
kapısına ulaşacaktır. Bu durumda ikinci kola herhangi bir işlem yapılmadığı için ikinci
motor çalışmayacaktır. Şekil 4.2. proje kapsamında hazırlanan motor sürücü devreyi
göstermektedir.
Şekil 4.2. Motor sürücü devresi bağlantıları
19
Barkod okuyucudan gelen bilgi S kapısının bilgisiyle örtüştüğünde bu kez P kapısı
ilerlemekte olan ürünün önünde engel teşkil edeceğinden, P kapısının ana bandın önünü
açacak şekilde açılması gerekmektedir. Aynı anda S kapısındaki motor yönlendirme
yapabilmek ve ürünün çubuğa çarparak S kapısına düşmesini sağlamak amacıyla
hareketsiz kalmalı (bir önceki konumunda) ve bant boyunca bir süre sabit kalması
gerekmektedir. Ürünlerin P kapısına gönderilmesi durumu Şekil 4.3.’te gösterilmiştir.
Şekil 4.3. P kapısına ürün gönderilmesi durumu
20
Kapıların durumlarına bakıldığında aslında değişikliğin yalnızca P kapısında
olduğu söynelebilir. Bu durum programlama aşamasında bandın başlangıç durumu ile
ilgilidir. Zira başlangıçta ana bandın önü açık olarak planlansaydı iki kapı da her
durumdan sonra başlangıçtaki konumlarına döneceklerdi. Ürünleri S kapısına
gönderilmesi durumu Şekil 4.4’ de gösterilmiştir.
Şekil 4.4. S kapısına ürün gönderilmesi durumu
21
Barkod okuyucudan gelen barkod sembolünün taşıdığı bilgi ile programda yer
verilen M kapısının bilgisi örtüştüğünde bu kez iki motorun da yönlendirme işleminde
rol alması gerekmektedir. Zira son kapı olan M kapısı için ana bant önündeki bütün
engellerin kaldırılması ve böylece ürünün engele çarpmadan bant sonundaki kapıya
ulaşması gerekmektedir. Ürünlerin M kapısına gönderilmesi durumu Şekil 4.5.’de
gösterilmiştir.
Bunun için de başlangıç konumu Şekil 4.1.’de görülen motorların ikisinin de
belirli bir süre için (ki bu süre en az 7.5 saniyedir) Şekil 4.2.’deki konumu almaları
gerekir. Programlanmış süre dolduğunda ise motorlar Şekil 4.1.’deki duruma geri
dönerek bir sonraki ürünü beklemeye geçerler. Bu durum da şekil 4.3’te gösterilmiştir.
Şekil 4.5. M kapısına ürün gönderilmesi durumu
22
5. SONUÇLAR
Sonuç olarak tasarım aşamasında hedeflenen barkodlu bir ürünün tanınarak istenilen
kapıya yönlendirilme işlemi başarıyla yapılmıştır. Kullandığımız motorların özellikleri
gerekse motor sürücü devremiz ve işlemcimizin çalışma aralıkları gözönüne alındığı
zaman bizim için bir kıstas olan ürünlerin kapılara ulaşma süreleri ölçülmüştür.
Kapılara ürünlerin varış zamanları Çizelge 5.1.’de verilmiştir. Ürünleri bu zamanlar
arasında kapılara gitmektedirler.
Çizelge 5.1.Ürünlerin kapılara varış süreleri
Kapı Adı Ürünün Varış Süresi
P Kapısı 3,2 s
S Kapısı 6,6 s
M Kapısı 7,5 s
Çizelge 5.1 de görüldüğü üzere sistemin ilk kapısı P kapısına ürün 3,2 saniyede,
ikinci kapısı S kapısına 6,6 saniyede ve son kapı M kapısına ise 7,5 saniyede
gitmektedir. Bunun anlamı peşpeşe bir ürünün en az 3.2 en fazla 7.5 saniye farklarla
gelmesidir.
Çizelge 5.2.Motorların çektiği güçleri göstermektedir. Buna göre motorların ölçülen
güçleri kataloglarında verilen 2 W değerinden çok az büyük çıkmıştır.
Çizelge 5.2.Motorların çektiği güçler
Motor Adı Çekilen Güç
P Motoru 2.2 W
S Motoru 2.1 W
23
5.1.Sistem Kısıtları
Barkod okuyuculu ürün ayırma sistemi, bant sistemi itibariyle bir model çalışmadır.
Yani, gerek bantın boyutları ve yapısı gerekse de motorların güçleri ele alındığında
sistem bu kısıtlar kapsamında tasarlanmıştır. Zira bantın kaldırabileceği yük miktarı
yaklaşık 2 kg kadardır. Genişliği 20 cm, uzunluğu da yaklaşık 130 cm kadardır.
Endüstriyel anlamda bu boyutların çok küçük olduğu düşünülebilir. Ancak önemli olan
nokta bu kısıtların, sistemin temel mantığına etki etmemesidir. Mesela endüstride
kullanılan çok geniş ve uzun bir bant sistemini ele alalım. Güçlü motorlarla sürülen
böyle bir sisteme bakıldığında, projede kullanılan aynı barkod okuyucu, mikroişlemci
ve yine aynı programlamayla bir aksaklık yaşanmadan ürünlerin tanımlanarak ayrılması
sağlanabilir.
Bir başka husus projede, bant olarak halk arasında branda diye tabir edilen plastik
malzemenin kullanılmasıdır. Oysa endüstriyel alanda bu işlem için başta poliüretan gibi
özel ve pahalı malzemeler kullanılmaktadır.
Sistem bu haliyle mikroişlemci ve barkod okuyucu temelinde aynen endüstri alanına
taşınabilir. İşte bu aşamada yaşanacak tek sıkıntı mekanik yönlendirme kapılarında
olabilir. Bu da değişik tasarımlarla aşılabilir. Mesela bantın üzerinden gelen cismin
ağırlığı ve hızı yönlendirme çubuklarına çarparak yönlenmeyebilir.
Tasarım aşamasında yönlendirme çubukları önceden değil de ürün tam kapı
önünden geçerken kapanabilir ve bu sayede uygulanan kuvvetle yönlendirilebilir.
Bu konu çerçevesinde ilerde bu alanda yapılabilecek çalışmalar mekanik kısımların
yenilenerek daha pratik hale getirilmesiyle alakalı olabilir. Bütün bunlar aslında
mikroişlemciden hangi kapının açılacağı bilgisi temelinin üzerine konulan konulardır.
Bu bilgi geldikten sonra örneğin ileriki çalışmalarda bir robot kolu ile bu işlemi
gerçekleştirmek mümkündür.
24
6. YORUMLAR ve DEĞERLENDİRME
Barkod okuyuculu ürün ayırma sistemi adında tamamlanan proje, her ne kadar
endüstriyel alandaki bantların emsali olmasa da teknik açıdan amaçlanan hedefe
ulaşmıştır. Zira proje başlangıcında konulan hedef çeşitli barkodların okunarak kapılara
yönlendirilme işlemleri idi. Netice itibariyle bant başında okunan üç farklı barkodlu
ürün, C dilinde yazılan program sayesinde motor sürücü ile kontrol edildi ve ürünler
istenen kapılara yönlendirildi.
Bu sistem endüstriyel koşullarda göz önüne alınarak tasarlanacak olursa, bu sisteme
sahip firma ve şirketler için büyük avantajlar sağlayacağı ileri sürülebilir. Elbette bu
şirketler için sistemin büyüklüğü artacaktır. Bu da bir takım masrafların artması
demektir. Örneğin daha uzun bir bant sistemi, daha farklı mekanik düzenler, daha fazla
mekanik düzen olacağı için bunları çalıştıran daha fazla motor ve kapasitesi yüksek olan
işlem hacmi büyük bir mikroişlemci vs. gibi masraflar olacaktır.
Proje olarak sunulan bu şekilde akıllı bir sistem ne kadar bir masraf getirirse getirsin
ilk önce geliştirilebilir bir tabana sahiptir. Yani sistemin her türlü donanımı, yazılımı
yeniden dizayn edilebilecek düzeydedir. Böylece sistemde ortaya çıkacak herhangi bir
lokal arıza anında düzeltilebilir.
Mesela böyle sisteme sahip bir kargo şirketinde, her şeyden önce ürünlerin farklı
adreslere yanlış postalanması gibi problemler yaşanmaz. Bu sayede hızlı ve güvenilir
hizmet sunularak müşteri sayısı artırabilir. Yine bu sistemle beraber şirketin ürünleri
ayırma noktasında ihtiyaç duyduğu onlarca işçiye de gerek kalmaz. Onlarca işçiye her
ay ödenen miktarlar göz önüne alındığında böyle bir sistemin bu tip şirketler için bir
fırsat olduğu açıktır. Hatta ürünlerin ayrılması aşamasında işçilere ödenen paranın bir
reklam, geliştirme vs. gibi yerlerde harcanarak şirket cirosu daha da üst seviyelere
taşınabilir.
Ayrıca sözkonusu ayrım işlemlerinde insan hatasından kaynaklanan yanlışlar hem
süre kaybına hem de şirketin müşteri gözünde itibar kaybına neden olacağı kaçınılmaz
bir sonuçtur.
25
Hele hele kıtalar arası bu işlerle uğraşan şirketlerin karşılaşacakları problemler
devasa düzeylere çıkacaktır. Dolayısıyla her an teknolojinin bir adım daha ileri gittiği,
dünyada her geçen gün uzakların daha yakın olduğu düşünüldüğünde, yakın gelecekte,
bu tip akıllı sistemlerin bant sistemlerinde de olması öngörüldüğü gibi her alanda yerini
alacağı kesindir.
Nihayetinde sürekli yenilenebilir ve geliştirilebilir şekilde tasarlanan barkod
okuyuculu ürün ayırma sistemi ile her türlü ürün ayırma işlemi zahmetsizce
gerçekleştirilebilir. Nitekim sistemin çalışması ve avantajları dikkate alındığında,
piyasadaki mevcut bant sistemlerini kendisine pazar seçen bir müteşebbis, bu alana
yapacağı yatırımlarla ciddi gelirler sağlayabilir.
26
KAYNAKLAR
[1]. Ö. Aydoğmuş, “PIC Mikrodenetleyici yardımı ile DC motorun hız kontrolü”,
Y.Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Elazığ, 2006
[2]. M.İ. Safran, “A computer vision based barcode reading system”, A Master’s
Thesis, Atılım University, The Department of Electrical & Electronics
Engineering, Ankara, 2008
[3]. GS1 Sistemi Barkod Uygulama Kılavuzu, GS1 Türkiye-TOBB, 2007.
27
EKLER
EK-1 Baskı devre program çıktısı
EK-2 Bitirme Projesi Takip Formu
EK-3 Standart ve Kısıtlar Formu
EK-4 Özgeçmişler
28
EK -1
Şekil E1. Baskı devre program çıktısı
Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü
BİTİRME PROJESİ ÖĞRENCİ
TAKİP FORMU
30
EK-2
Öğrencinin Adı ve Soyadı :
CEM AVİNÇ –YAKUP ERKAM YÜKSEK –
VOLKAN GANGAL
Numarası : 210327 – 238319 -210362
Çalışmanın Başlığı : Barkod Okuyuculu Ürün Ayırma Sistemi
Danışmanın Unvanı, Adı ve Soyadı : Öğr. Gör. CAHİT ALTAN
TAKİP ÇİZELGESİ
HAFTA Bitirme Çalışmasının durumu Danışman İmzası
1. HAFTA Proje konuşuldu ve proje fikri paylaşımları
2. HAFTA Ekipman tedariği
3. HAFTA Mekanik kısmın inşaası
4. HAFTA Mekanik kısmın inşaası
5. HAFTA Döner bandın yapımı
6. HAFTA Mikroişlemcinin programlanması
7. HAFTA Mikroişlemcinin programlanması
8. HAFTA Motor sürücü devre yapımı
9. HAFTA Motor sürücü devre yapımı
10. HAFTA Elemanlar arası haberleşmenin yapılması
11.HAFTA Elemanları arasaı haberleşmenin yapılması
12. HAFTA Test ve ölçümler
13. HAFTA Tez yazılması
14. HAFTA Tez yazılması
Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü
STANDARTLAR VE KISITLAR FORMU
31
EK-3
Lisans Bitirme Projesinin hazırlanmasında Standart ve Kısıtlarla ilgili olarak,
aşağıdaki soruları cevaplayınız.
1. Projenizin tasarım boyutu nedir? Açıklayınız.
Hazırbant sistemlerine entegre edilebilen, ürünlerin paketlendikten (çeşitli
varyasyonları da olabilir) sonra barkodlarına göre ayrılması için düşünülen bir sistem
olmasıdır.
2. Projenizde bir mühendislik problemini kendiniz formüle edip, çözdünüz mü?
Hayır. Sadece ilgili ölçüm değerlerini aldık.
3. Önceki derslerde edindiğiniz hangi bilgi ve becerileri kullandınız?
Mikroişlemci, dc motor, motor sürücü, kontrol sistemleri hakkında daha önce
derslerde gördüğümüz bilgilerden yararlandık.
4. Kullandığınız veya dikkate aldığınız mühendislik standartları nelerdir?
IEC 60027 , IEC 60038
5. Kullandığınız veya dikkate aldığınız gerçekçi kısıtlar nelerdir?
a) Ekonomi:
Band boyutunu minimum olacak şekilde seçerek motorların daha düşük
özellikli seçilebilmesi mümkün hale getirildi. Böylece daha az bir bütçeyle
proje gerçekleştirildi.
b) Çevre sorunları:
Herhangi bir çevre sorunu oluşturacak düzeyde bir proje gerçekleştirmedik.
c) Sürdürülebilirlik:
Elbette bizim için en önemli kısım projenin sürdürülebilirliğidir. Bunu göz
önüne alarak geliştirilebilir bir sistem dizaynı gerçekleştirildi.
Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik-Elektronik Mühendisliği Bölümü
STANDARTLAR VE KISITLAR FORMU
32
d) Üretilebilirlik:
Sistemi oluşturan elemanların çoğu günlük hayatta karşımıza çıkan ve okul
hayatımız boyunca edindiğimiz bilgilerden oluştuğundan dolayı ve sistem
parçalarının çevremizde rahatlıkla bulunabileceğinden üretim konusunda
herhangi bir sıkıntı duyulmayacaktır.
e) Etik:
Mühendislik etik kuralları çerçevesinde proje gerçekleştirildi.
f) Sağlık:
Ürünler sistemde paket, koli, kutu gibi taşıma kapları içinde herhangi bir
temas söz konusu olmadığından herhangi bir sağlık sorunu olmayacaktır.
g) Güvenlik:
Sistemde kullanılacak profil sayesinde herhangi bir kişiye zarar
gelemeyecektir.
h) Sosyal ve politik sorunlar:
İhtiyaç duyulan iş gücü miktarı azalacağından sosyal olarak bir toplumda
işsizlik miktarını artırabilir. Çünkü sistemin yaptığı işler hali hazırda insan
gücü kullanılarak yapılmaktadır.
Projenin Adı Barkod Okuyuculu Ürün Ayırma Sistemi
Projedeki Öğrencilerin
adları
Cem AVİNÇ, Volkan GANGAL, Yakup Erkam
YÜKSEK
Tarih ve İmzalar
33
EK-4
ÖZGEÇMİŞLER
Yakup Erkam YÜKSEK
1988 yılında İstanbul Fatih’te doğdum. 1995 yılında ilköğretimi Nimetullah Mahruki
İlköğretim Okulunda tamamladıktan sonra orta öğretimi 2002 yılında Kağıthane Profilo
Anadolu Teknik Lisesinde tamamladım. 2006 yılında Marmara Üniversitesi
Biyomedikal Cihaz Teknolojisi (2 Yıllık) bölümünde okuduktan sonra 2009 yılında
kazandığım Karadeniz Teknik Üniversitesinde Mühendislik Fakültesi Elektrik-
Elektronik bölümününde eğitim hayatıma devam etmekteyim.
Cem AVİNÇ
1989 yılında Erzurum’da doğdum.İlköğretimi Kültür Kurumu İlköğretim okulunda
tamamladım. 2007 yılında Nevzat Karabağ Anadolu Öğretmen Lisesinde bitirdim.
Lisans eğitimime Karadeniz Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Elektrik-
Elektronik bölümünde devam etmekteyim.
Volkan GANGAL
1988 yılında Trabzon‘da doğdum. İlköğretimi Darıca İlköğretim Okulunda
tamamladıktan sonra orta öğretimi 2007 yılında Akçaabat Anadolu lisesinde
tamamladım. 2008 yılında kazandığım Karadeniz Teknik Üniversitesinde Mühendislik
Fakültesi Elektrik-Elektronik bölümününde eğitim hayatıma devam etmekteyim.
Top Related